szótár 1 - Lengyelország magyarul

Transkrypt

Polsko Węgierska Encyklopedia
-
Wersja 01 01 2017
P
przodek1 [w kopalni: czoło chodnika, wyrobisko,
z którego wydobywa się kopalinę] – kocsi
eleje (a tengellyel), előrész; (vmi) eleje;
(górn.) fejtés, vájat, vágat; (wojsk) mozdony
 przodek (górnictwo) – główne miejsce
wydobywania węgla, aktywny koniec tunelu.
 przodek (matematyka) – w matematyce i
5648
informatyce - węzeł drzewa, leżący na
ścieżce z korzenia do danego węzła i będący
bliżej korzenia.
 przodek (taniec) – taniec biskupiański
 przodek (wojskowość) – jednoosiowy pojazd,
przede wszystkim konny, służący do
ułatwienia holowania dział.
przodek działowy – lövegmozdony, ágyúkocsi
przodek2 [1. osoba, od której wywodzą się
następne pokolenia w rodzinie lub
plemieniu; 2. przedstawiciel rodziny lub
plemienia dający początek dalszym
pokoleniom;
protoplasta,
antenat,
antecesor, dziad, pradziad] – (osoba) ős,
(biol.) előd
 przodek (biologia) – istota, której geny miały
wpływ na genom innej rozpatrywanej istoty
(zob. rozmnażanie) – biológiai ős
 przodek (genealogia) – osoba, od której ktoś
pochodzi (por. potomek) – ős, előd
 przodek totemiczny – totem ős
przodkowie – ősök, elődök; apáink, ősapáink;
ükapáink
przodować [być najlepszym, pierwszym,
przewyższać kogoś pod jakimś względem]
– előzni, élen járni; vezetni
przodować komu – élen jár (vki előtt)
przodowanie, przodownictwo – vezetés, irányítás,
előljárás, megelőzés, kimagaslás, vezető
szerep
przodownica,
przodowniczka
[1. kobieta
przodująca
w
jakiejś
dziedzinie;
2. żniwiarka wyprzedzająca inne kobiety
pracujące przy żniwach, niosąca wieniec
podczas dożynek; 3. samica dzika, jelenia
lub owcy prowadząca stado] – előljárónő;
női előljáró; élenjáró nő
przodownica pracy – élmunkásnő
przodowniczka [kobieta przodująca w jakiejś
dziedzinie] – előljárónő; női előljáró;
élenjáró nő
przodowniczy, -a, -e – vezető, irányító, első;
vezetői
przodownik [1. osoba lub grupa ludzi, które
mają lepsze niż inni wyniki w jakiejś
dziedzinie; 2. żniwiarz, kosiarz idący na
początku
szeregu;
3. w
Polsce
międzywojennej: funkcjonariusz policji
państwowej w randze sierżanta] – vezető,
irányítói, élenjáró; előmunkás; előljáró
przodownik pracy [tytuł przyznawany w okresie
PRL-u
pracownikom
znacznie
przekraczającym normy przewidziane do
wykonania. Wzorowano się tu na
radzieckich Stachanowcach, a pierwszym
polskim Przodownikiem Pracy był górnik
Wincenty Pstrowski, odznaczony w 1947
roku.] – élmunkás
przodowy [górnik kierujący pracą na przodku] –
(bány.) aknavájár (előfejtésben)
przodowy, -a, -e – első, elülső
przodujący, -a, -e – élenjáró, vezető; élvonalbeli
przodujące mocarstwo przemysłowe – élenjáró
ipari hatalom
przód [1. przednia strona czegoś; 2. część ciała
po stronie twarzy, pyska, dzioba; też: to,
co znajduje się po tej stronie; 3. przestrzeń
znajdująca się przed kimś, przed czymś,
kierunek zgodny z kierunkiem patrzenia
danej osoby] – első rész, elülső rész;
előrész, előtér; eleje vminek, vminek az eleje;
(ruha) eleje
przód budynku – homlokzat
przód koszuli [część odzieży, która zasłania
przednią część ubrania. Stosowana w
spodniach roboczych, fartuchach i
męskich
koszulach.
Może
także
przypominać przód koszuli w smokingach.
Pierwotnie stosowana w XVI wieku
zastępowała przód sukienki.] – mellrész [1.
Egy ruhadarab (pl. munkanadrág, kötény)
része, vagy kiegészítő ruhaalkatrésze; a célja,
hogy az alatta viselt ruhadarab elejét elfedje.
2. Férfiingekhez mint öltözékkiegészítőt
hordják (plasztron,
ingmell),
ez a
szmokingöltöny
külön
felgombolható
tartozéka. A 16. században kezdték el
használni, hogy eltakarják vele a hölgyek
mélyen kivágott dekoltázsát, majd átment a
férfiak öltözködésébe is.]
Copyright © 2006-2016 SAMORZĄD NARODOWOŚCI POLSKIEJ W 17-TEJ DZIELNICY BUDAPESZTU
Wydanie poprawione i rozszerzone
5649
przód okrętu – hajóorr
przód wozu – kocsi eleje (a tengellyel)
prztyczek [zob. pstryczek] – fricska
prztyk1 [zob. pstryczek w zn. 1: uderzenie
końcem rozprężającego się nagle palca
założonego o kciuk] – fricska
prztyk2 [zob. pstryk] – csattintás, csettintés,
pattintás (az ujjakkal)
prztyknąć — prztykać [zob. pstryknąć] –
csattintani, csettinteni
przy
+
H.
(kim/czym)
[1. przyimek
komunikujący, że ktoś lub coś znajduje się
blisko danej osoby, rzeczy albo danego
miejsca, np. Usiadła przy dziadku.;
2. przyimek komunikujący, że zdarzenie,
o którym mowa, miało miejsce w
obecności danej osoby, np. Umowę zawarli
przy świadkach.; 3. przyimek używany w
celu porównania kontrastujących ze sobą
rzeczy lub osób, np. Przy rosłym bracie
wydawał się niepozorny.; 4. przyimek
używany dla określenia czasu lub
okoliczności zdarzenia, o którym mowa w
zdaniu, np. Grali przy pełnej sali.;
5. przyimek komunikujący, że jakaś rzecz,
instytucja lub osoba jest w jakiś sposób
przyporządkowana innej rzeczy, instytucji
lub osobie, np. Poodpinał guziki przy
swetrze. Zaczynał jako asystent przy
profesorze.; 6. przyimek przyłączający
nazwę obiektu, z którym związane są
charakteryzowane w zdaniu czynności,
np. Pracuje przy budowie hotelu.;
7. przyimek określający przedmiot, który
posiada lub który ma do dyspozycji
charakteryzowana w zdaniu osoba, np.
Przy władzy są teraz partie prawicowe.] –
(położenie tuż obok) -nál, -nél; vmi mellett;
(współczesność czasu) közben; -nál, -nél,
közelében; vkinek v. vmi jelenlétében, vmi
előtt; -ban, -ben; -on, -en, -ön; -ra, -re;
vminek az idején, vmi alatt; -nál, -nél,
mellett, vmihez képest
przy czym, przy tym [spójnik wprowadzający
informację uzupełniającą, np. Grał dobrze,
przy czym najlepiej na skrzypcach. Jest
pracowita, przy tym bardzo inteligentna.] –
vmi mellett, vminél; emellett, ennél
przy dobrym zdrowiu – jó egészségben
przy dzwiach zamkniętych – zárt ajtók mögött; a
nyilvánosság kizárásával
przy innej okazji – más alkalommal
przy jednym ogniu dwie pieczenie upiec; upiec
dwie pieczenie przy jednym ogniu –
(közm.) [egy tűzön v. egy tűz mellett két
pecsenyét süt meg] két bőrt akar lehúzni egy
-
Wersja 01 01 2017
rókáról, egy csapásra két legyet akar fogni;
két legyet üt egy csapásra
przy kieliszku serce się otwiera – [pohár mellett
nyílik a szív] egy-két pohár borban sok
jóbarát lakik
przy kim/czym – vki/vmi mellett; vkinél/vminél
przy kolacji – vacsora közben; vacsoránál
przy końcu lata – a nyár végén
przy kości – (biz.) testes
przy księżycu – holdfénynél, holdvilágnál
przy kuchni stała opałka z wiórami – a tűzhely v.
konyha mellett kerek kosár állott forgáccsal
przy mężu – (dawno) háztartásbeli (htb.)
przy nim – mellette
przy nim wydaje się karłem – mellette törpének
látszik v. tűnik
przy niniejszym – mellékelve, egyúttal, ezennel
przy obiedzie – ebéd közben, ebédnél
przy odbiorze – átvételkor
przy obopólnym porozumieniu – közös
megállapodással
przy odgłosie trąb – trombitaszó mellett
przy ogólnej zgodzie – közmegegyezéssel
przy okazji – alkalomadtán
przy okienku numer osiem – a nyolcas ablaknál
przy oknie – az ablaknál
przy pierwszej okazji – a legelső alkalommal
przy pierwszej okoliczności – első adandó
alkalommal
przy pierwszej sposobności – az első adandó
alkalommal
przy pierwszym stoisku – az első pultnál
przy placu – térnél
przy pogodzie – jó idő esetén; ha jó idő lesz
przy pomocy – (kogo/czego) (vki/vmi) segítségével,
révén
przy powitaniu – találkozáskor
przy ramieniu – vállvetve, váll váll mellett
przy rodzicach – a szülők jelenlétében
przy roztaniu – búcsúzáskor
przy rzykaniu [przy modlitwie] [Teatr Śląski im
Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach]–
ima közben; ima alatt
przy samym brzegu – közvetlen a part mentén
przy sobie – magánál; egymás mellett
przy sposobności – alkalomadtán, mellesleg
przy stole – asztalnál
przy stolika – az asztalnál
przy stolikach siadzą studenci i studentki – az
asztaloknál egyetemisták ülnek
przy suchym drzewku i mokre goreje – (közm.)
(száraz fa mellett a nedves is meggyűl) a jó
mellett elmegy v. elcsúszik a rossz is
5650
przy swoich zdolnościach zajdzie daleko –
messzire jut képességeivel, sokra viszi
przy szklance wina – egy pohár bor mellett
przy śmierci – közel a halálhoz; a halál közelében
przy świadkach – tanúk jelenlétében
przy świecy pisać, czytać – gyertyavilágnál v.
gyertyafény mellett írni, olvasni
przy świetle księżyca – holdfénynél, holdvilágnál
przy święcie – az ünnepek alatt
przy tej pracy kołtunieje – e mellett a munka
mellett elbutul
przy telefonie – (telefonnál) az beszél
przy tym – közben még, mellette; amellett; annál,
ennél; ezenkívül; emellett
przy tym wszytkim – mindamellett
przy ulicy Marszałkowszkiej – a Marsalkovszkán;
a Marsalkovszka utcán
przy użyciu siły zbrojnej – karhatalommal
przy wejściu – a bejáratnál
przy wejściu do sali stał woźny – a terem
bejáratánál állt a szolga v. az altiszt
przy współpracownictwie – együttműködésével
przy zamkniętych drzwach – zárt ajtók mögött,
titokban
przy życiu – életében
przy- [1. przedrostek tworzący czasowniki
pochodne od czasowników oznaczający
najczęściej:
osiągnięcie
celu
przestrzennego,
bliskości,
sąsiedztwa
czegoś, np. przybiec, przynieść; połączenie
z czymś w jedną całość, umocowanie tego
połączenia,
np.
przybić,
przykleić;
częściową realizację tego, co oznacza
wyraz podstawowy, np. przyciemnić,
przyciszyć;
zwiększenie,
uzupełnienie
zasobu, ilości czegoś, np. przysporzyć,
przylać;
zaskoczenie,
udaremnienie
działania, wykrycie czegoś, np. przyłapać,
przydybać; towarzyszenie czemuś inną
czynnością,
np.
przygrywać,
przyśpiewywać;
dopasowanie,
dostosowanie,
sprawdzenie,
np.
przymierzyć, przyrównać; działanie losowe,
np. przytrafić się, przydarzyć się;
2. przedrostek
tworzący
od
przymiotników przymiotniki i przysłówki
pochodne, oznaczające osłabienie jakiejś
cechy
lub
zmniejszenie
stopnia
intensywności czegoś, np. przyciasny,
przymało; 3. część składowa wyrazów
pochodnych mających za podstawę
słowotwórczą połączenie przyimka przy z
rzeczownikiem w miejscowniku, np.
przylądek (od: przy lądzie), przygraniczny
(od: przy granicy); 4. część składowa
rzeczowników
utworzonych
od
-
Wersja 01 01 2017
czasowników przez odrzucenie ich części
przyrostkowych,
np.
przycisk
(od:
przyciskać), przypływ (od: przypływać)] –
(szóképző előtag)
przyaresztować [pot. aresztować] – visszatartani,
feltartóztatni, megállítani
przybarwić – utánaszínezni
przybicie [przyznanie osobie biorącej udział w
licytacji
prawa
własności
rzeczy
sprzedanej] – I. eladás (árverésen),
elárverezés; II. odaszegezés, felszegezés; III.
odasodrás, parthoz verés; (átv.) lehangoltság
przybicie do krzyża Jezusa – zob. Męka Jezusa
Chrystusa (Jezusa do Krzyża przybijają) –
Jézus Krisztus keresztrefeszítése [A keresztre
feszítés - melynek első ismert esetei a
perzsáknál fordultak elő - Nagy Sándor révén
került Egyiptomba és Karthagóba, ahol a
rómaiak is elsajátították. Livius, Cicero és
Tacitus is említi, és az antik irodalomban
számos utalás található arra vonatkozóan,
hogy a rómaiak továbbfejlesztették és
számos különböző formában alkalmazták e
kivégzési módot. Például a kereszt vízszintes
szára a tetejénél 60-80 cm-rel lejjebb is
metszhette a függőleges szárat - az ismert
latin kereszt formájában -, de Jézus idejében
a T alakú, ún. tau-kereszt volt a
legelterjedtebb. Régészeti bizonyítékok
szólnak amellett, hogy Jézust is ilyen
keresztre szegezték.]
przybić (przybije) — przybijać [1. wbijając
gwóźdź, kołek itp., umocować lub
przytwierdzić coś; 2. przypłynąć do
brzegu; 3. odcisnąć pieczęć; 4. pot.
uderzyć dłonią w czyjąś dłoń na znak
załatwienia sprawy; 5. zmartwić kogoś
czymś] – (przymocować) odaszegezni,
hozzászegezni, hozzáerősíteni; rászegezni;
partot érni; árverezni, ráígérni; (ká) ütni
przybić coś gwóździami – megszögelni,
megszegelni vmit
przybić do a. przybijać brzegu – kikötni, parthoz
menni, partot érni, elérni a partot
przybić a. przybijać do lądu – parthoz érni,
kikötni
5651
przybić a. przybijać do portu – kikötni a
kikötőben
przybić do przystani – megérkezni a kikötőbe,
kikötni
przybić a. przybijać fleki – sarkalni v.
megsarkalni a cipőt
przybić a. przybijać gwoździami – szögelni
przybić koniowi podkowę – megpatkoltatni a lovat
przybić a. przybijać obcasy – (cipőt) sarkalni
przybić pieczęć (na czym) – pecsétet nyom v. üt
(vmire); lepecsétel (vmit)
przybić a. przybijać stempel a. pieczątkę –
bélyegezni v. lebélyegezni vmit
przybiec (przybienę, przybiegnie), przybiegnąć —
przybiegać [biegnąc, zbliżyć się do
oznaczonego miejsca] – odasietni, odafutni,
odaszaladni, odarohanni
przybiednieć – kissé elszegényedni
przybiednienie – elszegényedés
przybieganie – odaszaladás, odasietés, előfutás
przybiegnięcie – odaszaladás, odafutás
przybiegunowy, -a, -e – (földr.) sarki, sarkvidéki
przybierać [zob. przybrać] – hozzávenni,
hozzátenni; felvenni, felölteni; (przystrajać)
feldíszíteni, felékesíteni; (przyswajać sobie)
elsajátítani, magára ölteni; (adoptować)
magához venni, örökbe fogadni; (woda)
áradni, duzzadni, megduzzadni; megáradni
przybierać do pomocy – segítségül venni
przybierać v. przybrać na wadze – felszedni
néhány kilót; súlyban gyarapodni
przybierać położenie – helyzetet elfoglalni,
helyzetbe kerülni
przybierać a. przybrać postać konia – lóalakot
ölteni
przybierać pozę – testtartást felvenni; pózolni
przybierać rozmiary – méreteket ölteni
przybierać a. przybrać szatę godową – nászruhát
ölteni [Samiec natychmiast przybrał szatę
godową: a hím nyomban nászruhát öltött]
przybierać wielkie rozmiary – nagy méreteket ölt
przybierać wyraz znudzenia – az unalom
kifejezését veszi fel v. ölti magára
przybijać [zob. przybić] – (przymocować)
odaszegezni, hozzászegezni, hozzáerősíteni;
partot érni; árverezni, ráígérni; (ká) ütni
przybijać młotkiem – kalapálni
przybijanie – odaütődés, odaverődés, odasodródás
przybijanie gwoździ do sztandaru – szegek
odaverése a zászlóhoz; emlékszögek
beverése a zászlóba (zászlórúdba)
-
Wersja 01 01 2017
przybitka [1. w licytacji: trzykrotne uderzenie
młoteczkiem w stół przyznające kupno
płacącemu
najwięcej;
2. zatyczka
oddzielająca w naboju śrutowym proch od
śrutu; też: nakrywka tekturowa naboju
śrutowego; 3. materiał niepalny, którym
wypełnia się wolną przestrzeń otworu po
załadowaniu
go
materiałem
wybuchowym] – (ká) átütés, felülütés
(magasabb kártyával); (bány.) tömítés
przybitka z gliny – agyagtömítés
przybity, -a, -e [zmartwiony, przygnębiony] bús,
gondterhelt,
szomorú,
aggódó,
elkeseredett; levert, rosszkedvű; deprimált,
lehangolt, elcsüggedt; mélabús, nyomott
przybity nieszczęściem – aggasztja, gyötri, kínozza
a balsors
przybladnać – kissé elsápadni, elhalványulni
przybladnięcie – elsápadás, elhalványulás
przyblady, -a, -e – kissé sápadt, halvány
przyblakły, -a, -e – hervadt, kifakult
przyblaknąć [1. stracić intensywność barwy,
nieco spłowieć; 2. o sławie, urodzie itp.:
zmaleć w miarę upływu czasu] –
elhervadni, kifakulni
przyblaknięty, -a, -e – elhervadt, kifakult
przyblednąć, przybladnąć [1. stać się trochę
bledszym;
2. o
barwie:
stracić
intensywność;
3. stracić
blask
lub
intensywność barwy; 4. nieco zjaśnieć; 5. o
problemach, wspomnieniach: stać się
mniej wyrazistym w miarę upływu czasu]
– elsápadni, megsápadni (egy kissé);
kifakulni, megfakulni, színét v. fényét veszti
przybladła czyjaś popularność - (átv.) veszített
népszerűségéből
przybliżenie [wartość lub liczba niezupełnie
dokładna, zaokrąglona] – közeledés;
megközelítés, közeledés, közelség
przybliżenie dziesiętne [zapis danej liczby w
postaci skończonego ułamka dziesiętnego]
– tizedes közelítés v. kerekítés
przybliżony, -a, -e [niezupełnie dokładny, ale
bardzo
bliski
rzeczywistemu]
–
megközelítő, hozzávetőleges
przybliżyć — przybliżać [1. przysunąć coś bliżej
jakiegoś miejsca; 2. zacieśnić stosunki
5652
między jakimiś osobami; 3. zapoznać
kogoś z czymś; 4. przyśpieszyć, skrócić
termin czegoś; 5. podać jakąś wartość w
przybliżeniu; 6. o przyrządzie optycznym:
pokazać powiększony obraz czegoś] –
közelíteni (mást v. más vmit); közelhozni,
közel vinni; közelíteni, megközelíteni
przybliżyć
do
kogo/czego
–
közeledni
vkihez/vmihez
przybliżyć się — przybliżać się [1. przysunąć się
do kogoś lub czegoś; 2. nawiązać z kimś
bliższe stosunki; 3. znaleźć się bliżej
osiągnięcia czegoś; 4. stać się bliższym w
czasie; 5. stać się podobnym do siebie pod
jakimś względem; 6. o dźwięku: stać się
bardziej
słyszalnym]
–
közeledni;
közelíteni, megközelíteni
przybłąkać się ― przybłąkiwać się [zwykle o
zwierzętach lub dzieciach: błąkając się,
przystać do kogoś] – idetévedni (állatról
főleg)
przybłęda [pot. ktoś, kto się przybłąkał gdzieś;
też: przybłąkane zwierzę] – vándorló,
vándor, kószáló, csavargó, jöttment ember;
sehonnai; (pies) kóbor eb v. kutya
przybłonkowy, -a, -e – hámprzybłotny, -a, -e – mocsár melletti
przyboczny1, -a, -e [pełniący służbę przy kimś] –
kísérő, mellette levő; mellék-; szomszéd
przyboczny2, przyboczna [w harcerstwie:
zastępca drużynowego] – (cserkészet)
rajvezető-helyettes (ffi/nő)
przybornica, przybornik – körzőkészlet
przybornik [komplet przyborów do czegoś] –
készlet, felszerelés
przybornik na biurko – asztali írószertartó; irodai
asztali szett
przybornik na wizytówki krystaliczny – kristály
v. műanyag névkártyatartó
przyborowy, -a, -e – felszerelési
przybory [przedmioty służące do wykonywania
jakiejś czynności] – kellékek; készlet;
szerelék; felszerelés; tartozékok
przybory dentystyczne – fogorvosi felszerelés
przybory
do
golenia
–
borotvakészlet,
borotválkozó felszerelés
przybory do jedzenia – evőeszközök
przybory do kawy – kávéskészlet
przybory do makijażu – sminkkészlet
przybory do manikiuru – manikűrkészlet
przybory do pisania – írószerek; íróeszköz
przybory do szycia – varrókészlet, varróeszközök
przybory gimnastyczne – tornafelszerelések
przybory
łowieckie
–
vadászfelszerelés,
vadászeszköz
-
Wersja 01 01 2017
przybory podróżne – útiholmi
przybory
rysunkowe
–
rajzfelszerelés,
rajzeszközök
przybory szkolne – tanszer
przybory toaletowe – piperekészletek
przybory wędkarskie – horgászfelszerelés
przybój [załamywanie się fal na płyciznach lub
rozbijanie się u brzegów] – (haj)
hullámverés
przybór [1. wezbranie wody w jeziorze, rzece,
morzu wskutek obfitych deszczy lub
gwałtownej odwilży; 2. powiększenie się
stanu czegoś] – szerszám, eszköz,
felszerelés; készlet, kellék, szer; áradás,
dagály, felemelkedés
przybór wody na rzece – a folyó vízszintjének
felemelkedése
przybrać (przybiorę, przybierze) — przybierać
[1. o wodzie, rzece: podnieść się powyżej
poprzedniego poziomu; 2. nabrać jakichś
cech; 3. ozdobić coś; 4. stać się większym,
intensywniejszym; 5. przyjąć jakieś imię,
nazwę, jakiś pseudonim itp.] – (még)
hozzávenni, hozzátenni; felvenni, felölteni;
(przystrajać)
kidíszíteni,
feldíszíteni,
felékesíteni,
szépíteni,
öltöztetni;
(przyswajać sobie) kisajátítani, elsajátítani,
magára ölteni; (adoptować) magához venni,
örökbe fogadni, vmiül fogadni; (woda)
áradni, nőni, emelkedni; megtelni vmivel;
megnövekedni, megnőni, gyarapodni
przybrać charakter rewolucyjny – forradalmi
jelleget ölteni
przybrać groźną postawę – fenyegető magatratást
felvenni
przybrać jakieś imię – valamilyen nevet vesz fel
przybrać kogo za syną – fiául fogadni vkit
przybrać minę poważną – komoly arckifejezést
venni fel; komoly képet ölteni
przybrać nazwę – nevet venni fel
przybrać na wadze – súlyban megnőni,
gyarapodni, meghízni, gyarapszik a súlya
przybrać nazwisko matki – felveszi az anyja
nevét; anyai nevet felvenni
przybrać odcień – vmilyen színezetet nyerni
przybrać szerokie rozmiary – nagy méreteket
ölteni
przybrać w co – vmivel díszíteni
przybrać się – felöltözni, kiöltözni; feldíszíti magát
przybranie [to, co służy do przystrojenia czegoś]
– öltözék, öltözet; dísz
przybranie kapelusza – kalapdísz
przybrany, -a, -e [uznawany i traktowany jako
własny] – felvett, felöltött; díszített, díszes;
5653
fogadott,
örökbefogadott;
választott;
kölcsönvett, kisajátított
przybrana matka – nevelőanya
przybrana siostra – mostohatestvér (lány)
przybrane nazwisko – felvett név, fedőnév, álnév
przybrani rodzice – nevelőszülők, gyámszülők
przybrani rodzice nadali mu nowe imię –
nevelőszülők új nevet adtak neki
przybrany brat – mostohatestvér
przybrany frędzlami – rostos
przybrany ojciec – nevelőapa
przybrany syn – fogadott fiú v. fia (vkinek)
przybrnąć – megérkezni vhová; elérni vmit
przybrudzać — przybrudzić, przybrukać
[trochę zabrudzić] – kicsit bepiszkítani
przybrudzenie
–
bepiszkítás,
bepiszkolás,
beszennyezés
przybrudzić się [stać się trochę brudnym] –
kicsit bepiszkolódni
przybrudzony, -a, -e – kissé piszkos
przybrzeże [pas wód morza lub jeziora
sąsiadujący z brzegiem] – partvidék,
partmente, tengermellék
przybrzeżny, -a, -e [położony w pobliżu brzegu
morza, rzeki, jeziora lub typowy dla
takich terenów] – partmenti, folyóparti,
parti, partvidéki, tengermelléki; partmelléki
przybudować — przybudowywać [dobudować
coś do budowli już stojącej] – hozzáépíteni;
melléépíteni
przybudować drabinę do ściany – a falhoz létrát
építeni
przybudowanie – hozzáépítés, melléépítés
przybudówka [1. budynek dobudowany do
innego; 2. pot. organizacja lub instytucja
niesamodzielna,
podległa
większej
organizacji lub instytucji] – melléképület,
toldaléképület
przyburcie – habdeszka, habvéd, mellvéd
przybycie – érkezés, megérkezés, jövetel;
visszajövetel; megjelenés; megnövekedés,
megszaporodás
przybycie do domu – hazajövetel
przybyć (przybędę, przybędzie) — przybywać
(przybywam) [1. przyjść lub przyjechać
gdzieś; 2. powiększyć sobą liczbę już
istniejącą lub ilość czegoś] – megjönni,
érkezni, megérkezni, beérkezni; elérkezni;
visszajutni; (pociąg) befutni; meghízni,
hozzáhízni;
gyarapodni
(gyarapodik,
gyarapszik)
przybyć do celu podróży – célba érni; elérni az
úticélt
przybyć a. przybywać do domu – hazaérkezni;
hazajönni
-
Wersja 01 01 2017
przybyć a. przybywać do portu – kikötni
przybyć na odsiecz (Warszawy) – (Varsó)
segítségére jön
przybyć na oznaczoną porę – meghatározott időre
jönni v. érkezni vhová
przybyć przed kim – megérkezni vki előtt
przybyć z daleka – messziről érkezni
brzybyli oddzielnie – külön-külön, egyenként
érkeztek
przybyło mi 6 kilo – hat kilót híztam
przybyły, -a, -e [ten, kto przybył] – megérkezett,
megjött, megjelent
przybysz [człowiek, który przybył dokądś,
sprowadził się gdzieś] – jövevény,
bevándorló, vándor, csavargó
przybyszowe organy roślin [organy powstające
w miejscach, w których na ogół nie
występują w warunkach naturalnych, np.
korzenie wyrastające z liści] – növények
helyváltoztató szervei
przybytek [1. przyrost czegoś; 2. miejsce, w
którym uprawia się jakąś dziedzinę sztuki
lub nauki; 3. budowla lub pomieszczenie
mające charakter sakralny; 4. siedlisko
czegoś; 5. pot. ubikacja] – nyereség, haszon,
szaporulat, gyarapodás, növekedés; (átv.)
szentély, templom; helyiség
Przybytek - przed zbudowaniem prawdziwego
przybytku Izraelici mieli inny przybytek, którego
pochodzenia bliżej opisać się nie da. Nazywał się
''Namiotem
Spotkania'',
albo
''Namiotem
Zgromadzenia''. Czy w nim coś ofiarowywano,
nie wiemy, ale powiedziane jest, że stał poza
obozem. Prawdziwy przybytek zbudowano ściśle
wg wskazówek Bożych. A budowano go 9
miesięcy na pustyni. Stawiano go zawsze
pośrodku obozu. Stał na placu prostokątnym
około 50 m długim, 25 m szerokim. Ogrodzony
był 60-ma słupami, do których przyczepione były
tkaniny, formując tym samym płot z tkanin.
Wejście musiało zawsze być po węższej stronie ze
wschodu. Blisko wyjścia przy bramie był
miedziany ołtarz, na którym ofiarowywano
całopalenia. Przystęp do tego miejsca mieli różni
ludzie. Nieco dalej była wielka misa, w której
kapłani myli nogi i ręce. Trochę dalej był
prawdziwy przybytek. Miał także kształt
prostokąta około 15,5 m długi i 5 m szeroki. To
miejsce miało ściany z desek powleczonych
(obłożonych) złotem. Całość przykryta była 10ma ozdobnie wyszywanymi tkaninami, na co
wkładano coś w rodzaju namiotu tkanego z koziej
sierści, a na sam wierzch przychodziła narzuta z
borsukowych futerek. Do tego namiotu wchodziło
się przez pierwszą zasłonę, za którą po lewej
stronie stał duży siedmioramienny świecznik,
złoty, z miseczkami na górnych końcach ramion
do oliwy i knotów. Na prawo stał stół z 12-ma
chlebami pokładnymi, które zmieniano co sobotę,
a nieco dalej złoty ołtarz do spalania kadzideł. To
było miejsce święte. Za tym była najważniejsza
5654
zasłona, przez którą wchodziło się do miejsca
najświętszego, w którym stała Arka Przymierza z
cherubami na pokrywie (przebłagalni). Do tego
miejsca wchodził tylko kapłan najwyższy i to
tylko jeden raz w roku w dzień przebłagania.
Całość była zrobiona z materiałów podarowanych
i miała wartość około 5 milionów dolarów
amerykańskich. Jak wspomniano, przybytek
ustawiano w środku obozu. Nad nim unosił się
obłok podobny do słupa dymu w dzień, a słupa
ognia w nocy. Gdy obłok ten stał nad
Przybytkiem, wtedy cały obóz spoczywał, gdy
zaczął się oddalać wtedy zwijano wszystko,
lokowano na wozach i grzbietach zwierząt i
maszerowano dalej w sposób przepisany przez
Boga. Po przejściu przez rzekę Jordan ustawiono
Namiot Spotkania w Galgal, Gilgal, potem w
Sylo, (gdzie był około 300-400 lat). Stamtąd
zabrano go do Nob, a za rządów Dawida zabrano
go do Gibeon. Skąd Salomon zabrał go do
wybudowanej przez siebie świątyni. Wykonanie
Namiotu było w rękach Besaleela, Judejczyka, a
pomagał mu Oholiab z plemienia Dan.
Transportowanie przybytku było zadaniem
Lewitów.
przybytek Pański – az Úr hajléka
przybytek sztuki – a művészet temploma
przybytek wiedzy – a tudás szentélye v. fellegvára
Przybytku Zasłona [Na bramie dziedzińca
Przybytku zasłona, wytkana błękitnej,
purpurowej i jasnoczerwonej nici, także
oświetlała drogę. Aby ci, którzy szukają
Przybytku, mogli składać w nim ofiary,
Bóg uczynił bramę jego dziedzińca z tych
samych czterech kolorów. Ale ludzie
Starego Testamentu nie mogli wiecznie
oczyszczać się przez codzienne ofiary.
Dlatego oni musieli przedłużać czekać na
Mesjasza. Jednakże kiedy Mesjasz Jezus
Chrystus naprawdę przyszedł, oni nie
potrafili uświadomić sobie, że On został
prawdziwym Mesjaszem, złożywszy jedną
wieczną ofiarę według objawienia kolorów
zasłony Przybytku.] * Zasłona –
szentélyfüggöny,
szentély
függönye;
függöny, kárpit (lat. velum) [Az ÓSz-ben a
szt sátorban és a fogság utáni Templomban
két függöny volt: az egyik az előudvar és a
sátor, ill. Tp. között (Kiv 26,36; 40,33 stb.), a
másik a szentély és a szentek szentje között
(26,31-35; 40,21 stb.). Az elsőnek nem volt
kultikus jelentősége; a másodikat, mely négy
színű volt a négy elemre utalva, bizonyos
alkalmakkor meghintették az áldozati állat
vérével. - Josephus Flavius szerint a szentély
kapujáról „tarka hímzésű, földig érő,
gyönyörű szövésű babiloni ~ csüngött alá
káprázatos kék, fehér, skarlát és bíbor
színekben. Ez a függöny a világegyetemet
jelképezte: a skarlát a tüzet, a fehér a földet,
a kék a levegőt, a bíbor a tengert; két anyag
-
Wersja 01 01 2017
[tűz és föld] a színével, a másik kettő az
eredetével, mert az előbbit [levegő] a föld, az
utóbbit [bíbor] a tenger hozza létre. Az egész
hímzés a menny képét ábrázolta az állatkör
kivételével.” (ZsidHáb. V. 4,5) Több
egzegéta úgy véli, hogy ez volt az, mely
Jézus halálakor fölülről az aljáig kettéhasadt
(Mt 27,51). Mások arra hivatkoznak, hogy a
nép számára csak a külső ~ kettéhasadása
szolgálhatott jelül. A Zsid 6,19 kétségtelenül
a belső függönyre vonatkozik; a 9,3
kifejezetten a második függönyt említi;
ugyanígy a 10,20 esetében is a belső
függönyre kell gondolnunk, amelyen (=
Krisztus testén) át az út a szentélybe vezet,
Krisztus áldozata révén jut el a mennyei
szentélybe.]
przybywanie
–
megérkezés,
megjelenés;
emelkedés
przybywanie wody – áradás
przycapić — przycapnąć – (népi) tetten érni
przycerować [pot. zacerować niestarannie,
prowizorycznie] – beszőni, megstoppolni,
ráfoltozni
przychlebiać – hízelegni
przychlebiać się – hízelegnek egymásnak
przychlny, -a, -e – jóindulatú, jóakaratú
przychłodny, -a, -e – kissé hűvös
przychodni, -ia, -ie [dochodzący skądś,
niemieszkający w miejscu pracy, nauki] –
bejáró, külső
przychodni uczeń – bejáró tanuló v. növendék
przychodnia [placówka służby zdrowia, w której
pacjenci są przyjmowani przez lekarzy
różnych specjalności i w której wykonuje
się podstawowe badania] – rendelő
(helyiség); rendelőintézet, klinika
przychodnia lekarska [zakład świadczący usługi
specjalistyczne lub niespecjalistyczne,
określane jako podstawowa opieka
zdrowotna] – orvosi rendelő; orvosi
rendelés bejáró betegek részére; mozgó
kórház, ambulancia; rendelőintézet
przychodnia pediatryczna – gyermekorvosi
rendelő
przychodnia przyszpitalna – járóbeteg rendelő
przychodnia przyzakładowa;
przychodnia
zakładowa – üzemi orvosi rendelő
przychodnia rejonowa – körzeti orvosi rendelő
przychodnia specjalistyczna – szakrendelő
przychodowość – jövedelmezőség
przychodowy, -a, -e – bevételi, jövedelmi
przychody – bevétel, jövedelem
Przychody [1. wieś w woj. lubelskim, w pow.
bialskim, w gminie Międzyrzec Podlaski;
2. wieś w woj. śląskim, w pow.
5655
zawierciańskim, w gminie Pilica] –
Przychody (lengyel falvak)
przychody ludności – lakossági jövedelem
przychody pieniężne – pénzjövedelem
przychodzić (przychodzę) [zob. przyjść] – jönni,
megjönni, feljönni; (tam) odajönni; eljönni,
érkezni, megérkezni; (vhová) lejárni; (często
nawiedzać) járni, látogatni
przychodzić a. przyjść do domu – hazaérkezni
(hazaérkezik); hazajönni
przychodzić do majątku – vagyonhoz jutni,
vagyonra szert tenni
przychodzą słuchy – hírek érkeznek v. keringenek
przychodzić do pieniędzy – jómódra tenni szert;
meggazdagodni, pénzhez jutni
przychodzić do przytomności – eszmélni
(magához térni)
przychodzić do siebie – (átv.) magához tér
przychodzić do ugody – megegyezésre v.
egyezségre jutni; megegyezni
przychodzić (komu) na mysł – eszébe ötlik
przychodzić w próżnymi rękoma – üres kézzel
jönni
przychodzić a. przyjść tam – odajönni
przychodzić a. przyjść w sam raz – kapóra jön
przychodzić a. przyjść z powrotem – visszajönni;
visszatérni
przychodzić z pustymi rękami – üres kézzel jönni
v. érkezni
przychodzień [1. ktoś, kto przyszedł skądś; 2. w
znaczeniu biblijnym był to nie-Izraelita,
mieszkający z Izraelitami, który musiał
podporządkować się sposobom życia
Izraelitów i ich wymogom od niego. Dawid
uważał siebie za przychodnia. Każdy
chrześcijanin powinien wiedzieć o tym, że
on na tej ziemi jest tylko przychodniem.] –
jövevény, újonnan jött; idegen, vándor,
külföldi
przychować — przychowywać – kissé etetni
przychód [1. wpływy pieniężne państwa,
przedsiębiorstwa, rodziny itp. uzyskane w
określonym
czasie;
2. w
księdze
rachunkowej: rubryka, w której wpisuje
się wpływy gotówkowe; 3. uzyskany lub
należny
wpływ
wartości,
korzyści
materialnych w ramach prowadzonej
działalności gospodarczej] – bevétel,
hozam, jövedelem, hozadék
przychód brutto – bruttó bevétel v. jövedelem
przychód dzienny – napi bevétel v. jövedelem v.
hozam
przychód i rozchód – bevétel és kiadás
przychód kasowy – pénztári bevétel
przychód matreiałowy – anyagi jövedelem
-
Wersja 01 01 2017
przychód z procentów – hozam kamatból
przychówek [1. przyrost bydła lub zwierzyny
łownej w stadzie; też: młode zwierzęta w
stadzie; 2. żart. czyjeś dzieci] – szaporodás,
szaporulat;
növendékállat,
növekedő
marhaállomány; (zsarg) kölök
przychudnąć – kissé lesoványodni, lefogyni
przychudny, -a, -e – kissé sovány
przychwycić (przychwycę)— przychwytywać [pot.
zastać kogoś znienacka na robieniu czegoś
złego] – megfogni, megragadni; rajtakapni
przychwycić się — przychwytywać się [pot.
spostrzec u siebie to, z czego nie zdawało
się sobie sprawy] – (átv.) lebukni
przychylić — przychylać [nachylić coś ku komuś
lub czemuś] – odahajlítani, meghajlítani
przychylić do czyjej prośby – teljesíteni vkinek a
kérését
przychylić komu nieba – a csillagos eget is lehozni
vkinek; igen boldoggá tenni vkit
przychylić ucho – figyelmesen meghallgatni
przychylić się — przychylać się [1. nachylić się
do kogoś lub ku czemuś; 2. zgodzić się na
coś] – (do czego) odahajlani, ráhajolni;
hajlani vmire; engedni vminek
przychylić się czyjej prośby – teljesíteni vkinek a
kérését
przychylić się do czyjego zdania – hajlani vkinek a
véleményére
przychylić się, przychylać się (do kogo/czego) –
ráhajolni (vkire/vmire)
przychylić się do wniosku a. propozycji –
indítványhoz v. javaslathoz hozzájárulni
przychylnie – kedvezően, jóindulatúan; pártolóan
przychylność – hajlandóság, jóindulat, jóakarat,
jóság; jóhiszeműség
przychylność komu okazać – jóindulatot mutatni,
jóindulattal viseltetni vki iránt
przychylny, -a, -e [1. życzliwie usposobiony do
kogoś; też: będący wyrazem takiej
postawy; 2. zgodny z życzeniami, będący
po czyjejś myśli] – jóakaró, hajlandó,
jóindulatú, jóakaratú, kedvező; jóhiszemű;
készséges; megnyerő
przychylna odpowiedź – kedvező válasz
przyciasno – kissé szűken v. szűkösen
przyciasny, -a, -e [pot. trochę za ciasny] – kissé
szűk
przyciąć (przytnę, przytnie) — przycinać [1. uciąć
część czegoś, aby to skrócić, uformować
lub dopasować do czegoś; 2. przycisnąć
coś mocno czymś, np. przy zamykaniu;
3. powiedzieć komuś coś złośliwego] –
levágni, bevágni, megnyesni, metszeni,
megmetszeni; nyesni, nyesegetni
5656
przyciąć a. przycinać coś – metszeni,
megmetszeni vmit
przycinać drzewo owocowe – gyülömcsfát
lenyesni, megmetszeni
przycinać gałąź a. gałęzie – metszi v. megmetszi
az ágakat
przyciąć komu skrzydła – lenyírbálni vkinek a
szárnyait, rövidre fogni vkinek a gyeplőjét
przyciąć nożycami akumulatorowymi – (füvet)
akumulátoros ollóval levágni
przyciął włosy krótko – rövidre nyírta a haját
przyciąg – (ép) összekötő, összehúzó, gerenda
przyciągacz1 – vonzó ember
przyciągacz2 – húzó v. vontató eszköz
przyciągać a. przyciągnąć do siebie – magához
von
przyciągać a. przyciągnąć (kogo/co) – vonzerőt
gyakorol (vkire/vmire)
przyciągać się [wzajemnie oddziałując na siebie,
przyciągać siebie nawzajem] – odahúzzák,
odavonják egymást; (átv.)
vonzzák,
odavonzzák egymást
przyciągająco – vonzóan, kívánatosan, csábítóan
przyciągający, -a, -e [skupiający na sobie uwagę,
budzący zainteresowanie] – vonzó v.
kívánatos, ingerlő, csábító, lebilincselő,
csalogató; kies
przyciąganie [działanie jednego ciała na drugie
powodujące jego zbliżanie ku temu ciału]
– vonzás, húzás
przyciągarka [1. urządzenie do przesuwania
przedmiotów liną nawiniętą na bęben; 2.
urządzenie dźwignicowe zaliczane do
grupy
cięgników.
Stosowane
do
przetaczania
wagonów
oraz
do
przeciągania statków, barek na rzekach,
śluzach czy w portach] – vontató (gép)
przyciągnąć
(przyciągnie)
—
przyciągać
[1. ciągnąc, przybliżyć kogoś, coś do siebie
lub do czegoś; 2. wzbudzić czyjeś
zainteresowanie lub zjednać sobie kogoś;
3. przyciągać: wywoływać powstawanie
siły skierowanej ku sobie albo działającej
na inne ciało] – magához húz v. vonz;
odahúzni, odavonni; (átv.)
vonzani,
odavonzani, csábítani
przyciągać coś – vonzani vmit
przyciągnąć czyją uwagę – magára vonja vkinek a
figyelmét
przyciągnięcie – odavonzás, odahúzás
przycichły, -a, -e – elcsendesedett
przycichnąć — przycichać [1. stać się trochę
cichszym; 2. stać się bardziej uległym;
3. stać się mniej intensywnym; 4. pójść w
zapomnienie] – elhallgatni, elcsendesedni;
(szél) elülni
-
Wersja 01 01 2017
przyciemnić — przyciemniać [1. nadać czemuś
ciemniejsze zabarwienie; 2. zmniejszyć
intensywność źródła światła] – kicsit
elhomályosítani v. elsötétíteni; (fényt)
tompítani
przyciemnić się, przyciemnieć – elhomályosulni,
elsötétedni
przyciemnienie brwi, henna – szemöldökfestés
przyciemnienie rzęs, henna – szempillafestés
przyciemny, -a, -e – túlsötét
przycienki, -a, -ie – túlvékony
przycier – (sörfőzésnél használt kád )
przycierać [zob. przytrzeć] – hozzáreszelni,
hozzátörni
przycierać komu rogów – (átv.) letörni vkinek a
szarvait; orrára koppintani vkinek
przycieś
[w
budownictwie
drewnianym:
podstawa wykonana z odpowiednio
spojonych belek, na której opiera się
ściana]
– tartógerenda, pózna, rúd,
támasztógerenda, gyámfa, keresztgerenda,
harántgerenda, kötőgerenda
przycieśniać ― przycieśnić – szorosabbá tenni
przycięcie – elvágás, levágás alulról
przycięty, -a, -e – megmetszett; csonkolt, vágott
przycięty ogon – csonkolt, vágott fark
przyciężki, -a, -ie , przyciężkawy, -a, -e [1. pot.
mający zbyt dużą wagę, trochę za ciężki;
2. pot. ociężały, niezgrabny w ruchach;
3. pot. bez polotu, nieudany; 4. pot.
sprawiający wrażenie zbyt masywnego] –
kissé nehézkes, nehézkes
przyciężko, przyciężkawo – kissé nehézkesen,
nehézkesen
przycinać [zob. przyciąć] – levágni, bevágni,
megnyesni
przycinanie – metszés, nyírás; vágás [az a művelet,
amelynek
során
a
magnófelvételből
elhagyják a fölösleges részleteket, s a végső
sorrendet megszerkesztik. Az analóg
magnófelvételt a szó szoros értelmében
ollóval vágják. A digitális felvétel nem
hagyja magát ennyire könnyen vágniszerkeszteni; általában bonyolult közbülső
elektronikák segítségével helyezik az egyes
részleteket ide-oda.]
przycinanie filmów – filmek vágása
przycinek [uszczypliwa uwaga] – évődés,
ingerkedés,
kötekedés;
csipkedés,
csipkelődés; csípős megjegyzés
przyciosać
—
przyciosywać
[ociosując,
dopasować do czegoś] – kissé lesimítani
(fejszével), lebárdolni, lefaragni
przycioska – (ép) keresztgerenda, támasztógerenda
5657
przycisk [1. ciężki przedmiot służący do
przytrzymywania
leżących
luzem
papierów;
2. podkreślenie
czegoś
intonacją głosu, mimiką, gestem itp.;
3. zob. akcent dynamiczny; 4. ruchoma
część urządzenia, której wciśnięcie
powoduje jego włączenie, wyłączenie lub
przełączenie na inny tryb pracy;
5. specjalne pole pojawiające się na
ekranie
komputera
w
niektórych
programach, które zachowuje się tak,
jakby reagowało na dotknięcie] – nyomó,
nyomaték, nehezék; (műsz.) kapcsoló,
kapcsológomb, gomb, nyomógomb; (átv.) a
hang megnyomása, (nyelvt.) nyomaték,
hangsúly; levélnyomó, nehezék
przycisk dzwonka – a csengő nyomója, gombja
przycisk dzwonkowy – csengőgomb
przycisk efektów trikowych – trükkgomb
przycisk odtwarzania – lejátszásgomb
przycisk otwierający – (esernyő) nyitógomb
przycisk retoryczny [zob. akcent retoryczny] –
hangsúly
przycisk stały – állandó hangsúly
przycisk stopu – stop gomb
przycisk stopu i wyjęcia kasety – kioldóbillentyű
(kazettás készülék)
przycisk sygnalizacyjny – jelzőgomb
przycisk wyłączający – gyorsálláskapcsoló
przycisk wyłączenia – kapcsológomb
przycisk zapisu – „felvétel” nyomógomb
(magnetofonon)
przycisk zmienny – változó hangsúly
przyciskacz – (műsz) sajtoló (munkás), préskovács;
nehezék [kryształowy przyciskacz papieru:
műanyag papírnehezék]
przyciskać się — przycisnąć się [przywrzeć,
przytulić się do kogoś lub czegoś] –
hozzászorulni
przyciskać się — przycisnąć się do czego –
lapulni (vmihez)
przyciski do obsługi ogrzewania – fűtéskezelő
gombok
-
Wersja 01 01 2017
przyciskowy, -a, -e – nyomó-, nyomaték
przycisnąć (przyciśnie) — przyciskać [1. wywrzeć
na coś nacisk; 2. przyprzeć kogoś, coś do
czegoś; 3. przytulić kogoś, coś do siebie;
4. pot. o okolicznościach: wywrzeć na
kogoś niekorzystny wpływ, pognębić
kogoś; 5. pot. wywrzeć na kogoś presję] –
odaszorítani, odanyomni, hozzányomni,
lenyomni,
megnyomni,
megszorítani;
elnyomni, gyötörni; (przyciskać) nyomogatni
przyciskać a. przycisnąć (do czego) – rányomni
(vmire)
przycisnąć do piersi – magához v. keblére szorít
przycisnąć kogo do muru – sarokba szorítani,
falhoz állítani vkit
przycisnąć od serca – szívéhez szorítani
przycisnąć się — przyciskać się [przywrzeć,
przytulić się do kogoś lub czegoś] –
hozzászorulni, hozzátapadni
przyciszenie – lehalkítás, lecsendesítés, letompítás
przyciszony, -a, -e [przytłumiony, niegłośny] –
elhalkított, tompított
przyciszonym głosem – halkan, tompa hangon
przyciszyć — przyciszać [zmniejszyć natężenie
dźwięku]
–
halkítani,
lehalkítani,
lecsendesíteni, letompítani
przyciszyć coś – halkítani v. lehalkítani vmit
przyciszyć głos – lehalkítja a hangját
przyciśnięty, -a, -e – szortott, nyomott, kényszített
przyciśnięty głodem – éhségtől űzve v. hajtva
przycukrować, przycukrzyć – kissé megcukrozni,
megédesíteni; (átv.) megjavítani, kellemessé
tenni
przycukrzyć tą vódkę – ezt a vodkát megédesíteni
przycumować
—
przycumowywać
[przymocować statek cumami do brzegu
lub do innego statku] – kikötni (hajót,
repülőgépet)
przycumować łódkę – csónakot kikötni
przycumować statek – a hajót kikötni
przycumowanie [zob. cumowanie, dokowanie,
mocowanie,
zabezpieczanie,
zakotwiczenie];
przycumowywanie
–
kikötés; (lina) kikötőkötél
5658
przycupnąć [1. pot. przysiąść lub przykucnąć na
chwilę; 2. pot. ukryć się, czyhając na
kogoś]
–
leguggolni,
lekuporodni;
meglapulni,
elrejtőzni;
elszundítani,
elszunyókálni
przycupnięcie
–
leguggolás,
lekuporodás,
gubbasztás
przycwałować [1. o zwierzęciu, zwłaszcza o
koniu: przybiec cwałem; 2. przyjechać na
koniu cwałem; 3. pot. przybiec w
pośpiechu] – ideügetni, ügetve megérkezni
przyczaić się (przyczaję się) — przyczajać się
[1. ukryć się, czyhając na kogoś; też:
ukryć
się,
by
uniknąć
jakiegoś
niebezpieczeństwa;
2. zataić
myśli,
zamiary w celu zmylenia lub zaskoczenia
kogoś] – meglapulni, leselkedni
przyczep [1. metalowy element przyczepiany do
butów, ułatwiający wejście na słup,
drzewo
itp.;
2. koniec
mięśnia
przytwierdzony do kości lub wewnętrznej
powierzchni skóry] – tapadás, tapadás helye
przyczep mięśniowy – izomtapadás
przyczepa [pojazd kołowy, albo gąsienicowy bez
własnego silnika, ciągnięty przez inny
pojazd, przeważnie samochód, ciągnik
drogowy, ciągnik rolniczy. Tylko nieliczne
przyczepy posiadają napęd, ułatwiający
jazdę w terenie np. ciężkich motocykli
wojskowych.] – lakókocsi; pótkocsi,
oldalkocsi, utánfutó
przyczepa kampingowa; przyczepa mieszkalna –
lakókocsi
przyczepa samochodowa – utánfutó
przyczepiać parowóz do pociągu – rákapcsolni a
mozdonyt a vonatra; mozdonyt csatolni a
vonathoz
przyczepianie – hozzácsatolás, odakapcsolás,
odatapasztás
przyczepianie się — przyczepienie się – (vkihez)
csatlakozni,
ragaszkodni;
kötekedni,
verekedni, kikezdeni
przyczepić — przyczepiać [przypinając lub
wiążąc, umocować coś na czymś albo do
czegoś] – hozzácsatolni, hozzáfűzni,
odakötni,
odaerősíteni,
hozzáerősíteni,
hozzáakasztani; hozzákapcsolni; rákapcsolni
przyczepiany, -a, -e – vontatott, hozzákapcsolt
-
Wersja 01 01 2017
przyczepić się — przyczepiać się [1. czepiając się
czegoś, uwiesić się, zahaczyć, zatrzymać
się na czymś; 2. uchwycić się kogoś, czegoś
kurczowo; 3. pot. narzucić komuś swoje
towarzystwo; 4. pot. mieć do kogoś
pretensje, zwykle nieuzasadnione; 5. pot. o
chorobach: opanować organizm] –
odatapadni; ráakaszkodni, belekapaszkodni;
(do kogo) ráakaszkodni vmire; követni vkit;
rávette
magát
(vmire);
ingerkedni;
piszkálódni
przyczepienie – hozzákapcsolás, ráakasztás,
hozzákötés
przyczepił się jak kleszcz – hozzátapadt, mint a
kullancs
przyczepka [1. zdr. od przyczepa; 2. mały,
białawy wyrostek na nasionach niektórych
roślin] – bájos teremtés, édes kislány;
(wózek) pótkocsi, oldalkocsi; veszekedés,
belekötés
przyczepka do wozu – pótkocsi
przyczepka falista [Rhizina undulata Fr. (1822)]
– gyökeres csészegomba
przyczepka towarowy – áruszállító pótkocsi
przyczepność [siła przywierania sklejanych
materiałów po określonym dla danego
kleju czasie. Dla klejów samoprzylepnych
jest to czas 20 minut, 1 godz. lub 24
godziny.] – összekapcsolhatóság; összetartó
erő, kohézió
przyczepny, -a, -e [1. mający zdolność łączenia
się powierzchnią z inną powierzchnią;
2. taki, do którego łatwo coś się
przyczepia; 3. łatwo przyczepiający się;
4. mogący
być
przyczepionym]
–
összekapcsolható,
összeakasztható;
kötekedő, veszekedő, civakodó
przyczernić — przyczerniać [sprawić, że coś jest
nieco czarniejsze lub ciemniejsze] – kissé
megfeketíteni v. befeketíteni
przyczerstwieć – kiszáradni, megkeményedni
przyczesać
(przyczesze)
—
przyczesywać
[przygładzić włosy grzebieniem lub
szczotką] – megfésülni
przyczesać
sobie
włosy
–
fésülködni,
megfésülködni
przyczesać się — przyczesywać się [lekko
przygładzić sobie włosy grzebieniem lub
szczotką] – megfésülködni
5659
przyczłapać [pot. z trudem dojść dokądś] –
vánszorogni, nehéz léptekkel közeledni
przyczłapać się [pot. z trudem dojść dokądś] –
odavánszorogni
przyczołgać się — przyczołgiwać się [czołgając
się, dotrzeć do kogoś lub do czegoś] –
odavonszolni, odamászni, hozzácsúszni
przyczółek [1. teren za przeszkodą wodną
zdobyty przez nacierające wojska lub
utrzymywany przez wojska broniące się;
2. budowla
podpierająca
koniec
krańcowego przęsła mostu lub wiaduktu;
3. zob. fronton] – (ép) oromzat, oromfal;
hídfő
przyczółek mostowy – (wojsk) hídfő; hídfőállás
przyczółkowy, -a, -e – oromprzyczyna [1. potocznie: czynnik wywołujący
dane zjawisko jako swój skutek, jedno z
wyrażeń w języku potocznym; 2.
filozoficznie:
kategoria
filozoficzna
oznaczająca sprawczy i pierwszy w czasie
człon związku przyczynowo-skutkowego;
3. czynnik lub zespół warunków
wywołujący jakieś zjawisko jako swój
skutek] – ok, indítóok
przyczyna i skutek – ok és okozat
przyczyna immanentna – immanans ok
przyczyna tego jest to, że… – ennek az az oka,
hogy…
przyczyna wypowiedzenia – felmondási ok
przyczynek [1. praca niewielkich rozmiarów,
mająca
służyć
wyjaśnieniu
jakiejś
ogólniejszej
kwestii;
2. wypowiedź,
wydarzenie
będące
zalążkiem
lub
zapowiedzią tego, co ma nastąpić] –
hozzájárulás, adalék
przyczynek do dziejów Polski – adalék
Lengyelország történelméhez
przyczynek naukowy – tudományos adalék
przyczynianie się do ponoszenia ciężarów
publicznych
–
közterhekhez
való
hozzájárulás
przyczynić — przyczyniać [stać się w jakiejś
mierze przyczyną czegoś] – okozni,
előidézni
przyczynić ból – fájdalmat okozni
przyczynić kosztów – költségeket idézni elő v.
okozni
przyczynić się — przyczyniać się [stać się
częściowo przyczyną czegoś lub wpłynąć
na coś] – előidézni (vmit); előmozdítani
(vmit)
przyczynić się, przyczyniać się do czego –
előidézni vmit; hozzájárulni vmihez;
előmozdítani (vmit); előrevinni (előrevisz)
(vmit)
-
Wersja 01 01 2017
przyczynkowy, -a, -e – adalék, kiegészítő
przyczynowo – okozatilag
przyczynowość – okság
przyczynowy, -a, -e – oksági, okozati; (gram)
okhatározó
przyćmić — przyćmiewać [1. zrobić coś nieco
ciemniejszym lub mniej intensywnym;
2. w porównaniu z czymś stać się bardziej
atrakcyjnym]
–
elhomályosítani,
elsötétíteni, lefátyolozni
przyćmić czyją sławę – elhomályosítani vkinek a
hírnevét
przyćmić się — przyćmiewać się [stać się
przyćmionym]
–
elhomályosodni,
elhomályosulni, elsötétedni
przyćmienie – elhomályosítás, elsötétítés
przyćmiony, -a, -e [1. taki, który stracił jasność,
blask lub intensywność; 2. taki, który
stracił bystrość, sprawność i gorzej
funkcjonuje] – elhomályosult, elsötétedett
przydać — przydawać [przyczynić lub
przysporzyć komuś czegoś] – hozzáadni,
hozzátenni; (za opiekuna) melléadni,
mellérendelni, kirendelni
przydać komu kogo – kirendelni vki mellé vkit
przydać się (przydam się) — przydawać się
(przydaje się) [okazać się przydatnym do
czegoś] – elkelni, megfelelni; hasznosnak
bizonyulni v. lenni; használható vmire;
beválni, hasznára van; ráfér (vmi vmire);
alkalmas vmire
przydać się (komu co) – hasznát veszi (vminek)
przydała mu/jej się nauka – átv. ráfért ez a lecke
przydałoby mi się – rám férne
przydany, -a, -e – (dawno) kirendelt, vki
mellérendelt
przydany opiekun – hatóságilag kirendelt gyám
przydarzyć się — przydarzać się [zdarzyć się
nieoczekiwanie] – megtörténni, megesni,
előfordulni
przydaszek – párkányfedél
przydatek – többlet, fölösleg, hozzáadás, pótlék,
ráadás, pótlás, függelék
przydatki [jajniki i jajowody] – (orv.) petefészek
és petevezetők; függelékek
przydatność
–
alkalmasság,
hasznosság,
használhatóság,
hasznavehetőség;
rátermettség
przydatny, -a, -e [1. przydający się do czegoś lub
mogący się do czegoś przydać; 2. pomocny
w czymś] – alkalmas, hasznos, való (vmire);
hasznavehető,
használható;
előnyös;
rátermett
przydawka (czasami zwana również atrybutem) [to
część zdania określająca rzeczownik.
5660
Może być wyrażona przymiotnikiem (np.
ładny kwiatek), zaimkiem przymiotnym
(np.
mój
kwiatek),
imiesłowem
przymiotnikowym czynnym (np. rosnący
kwiatek), imiesłowem przymiotnikowym
biernym
(np.
podlany
kwiatek),
liczebnikiem (np. podlałem już trzeci
kwiatek), wyrażeniem przyimkowym (np.
sweter z wełny).] – (gram) jelző (nyelvtani)
[valamely dolog vagy élőlény tulajdonságát,
mennyiségét vagy birtokosát fejezi ki. Nem
mondatrész, hanem olyan mondatelem,
amely
bármely
főnévvel
kifejezett
mondatrészt (például alany, tárgy stb.)
bővíthet.
Szórendje a
minőség és
mennyiségjelző esetén kötött, a jelzett szó
előtt áll]
Többféle jelző létezik:
 minősítő jelző, amely lehet:
– minőségjelző: jó könyv. Ez a jelző lehet
kijelölő, amikor a minőséget egyetlen
egyedre korlátozza: Panni húgom, a hivatali
főnök
– mennyiségjelző: három kismalac, egy pohár
sör
 kijelölő jelző: ebben a környezetben, az a
palota
 birtokos jelző, amely az őt alárendelő szóval
együtt többféle viszonyt fejezhet ki. Ezek közül
három:
– tulajdonosi viszony: a tanuló könyve
– rész-egész viszony: a kocsi belseje
– személyek összetartozása: a fiú apja
 mennyiség jelző
 értelmező jelző
A jelzőt kifejező szófajok
 A melléknév a minősítő jelzőt kifejező fő
szófaj: kék ég. Más, ebben a funkcióan
melléknév értékű szavak is lehetnek minősítő
jelzők:
– tőszámnév: négy gyerek
– sorszámnév: a hatodik osztály
– melléknévi igenév: apadó víz, zárt ajtó,
megírandó dolgozat
– igei igenév: Isten áldotta hely
– névutómellékneves szerkezet: a park mögötti
szálloda
– melléknévi névmás: ilyen ügy
 A főnév leginkább a birtokos jelző kifejezője: a
diáklány füzete. Főnév értékű szó is betöltheti
ezt a funkciót:
– főnévi névmás: az én szüleim
– főnévi igenév: itt az ideje felkelni
A magyar nyelvben a főnév lehet minősítő
jelző is, de csak korlátozott mértékben
(poliuretán habszivacs, Temes megye), mivel
többnyire összetett szó előtagjaként tölti be ezt
a szerepet.
przydawka dopełniaczowa – birtokos jelző
przydawka dopowiadająca – kiegészítő jelző
-
Wersja 01 01 2017
przydawka dopowiedzeniowa – értelmező jelző
przydawka dzierżawcza [odpowiada na pytanie
czyj? (mój, twój); po wyrazie określanym,
np. brat mój, żona twoja] – birtokos jelző
przydawka ilościowa [odpowiada na pytania
ile?, ilu?, który z kolei?, iloraki? i
określa cechę mierzalną] – mennyiségjelző
przydawka jakościowa [dpowiada na pytanie
jaki?; stoi najczęściej przed wyrazem
określanym] – minőségjelző
przydawka osobliwa – különleges jelző
przydawka porównawcza – összehasonlító jelző
przydawka przyimkowa – viszonyszói jelző;
viszonyjelző
przydawka przymiotna – melléknévi jelző [a
melléknév a minősítő jelzőt kifejező fő
szófaj]
przydawka rzeczowna – főnévi jelző [a főnév
leginkább a birtokos jelző kifejezője]
przydawka wyróżniająca – kijelölőjelző
przydawkowy, -a, -e – (gram) jelzői, jelzős
przydech
[jęz.
strumień
powietrza
wydobywający się z płuc przy zbliżonych
wiązadłach głosowych, po eksplozji
spółgłoski zwartej jako jej część składowa
lub jako samodzielny element głosowy] –
(gram) hehezet, h-val bővülés, aspiráció
przydechowy, -a, -e – hehezetes
przydeptać (przydepce v. przydepcze), przydepnąć
— przydeptywać [1. przygnieść coś nogą
lub
butem;
2. zdeformować
but,
przygniatając piętą] – rátaposni, megtiporni
przydeptany, -a, -e – kitaposott
przydługi, -a, -ie [1. nieco za długi; 2. trwający
zbyt długo] – túlhosszú, kissé hosszú
przydługo – kissé hosszasan, hosszadalmasan
przydłużać
—
przydłużyć
–
kissé
meghosszabbítani
przydomek [1. nadana komuś dodatkowa nazwa,
charakterystyczna dla danej osoby;
2. wyróżniająca nazwa jednej z gałęzi, linii
rodu] – nemzetségnév; ragadványnév,
csúfnév, gúnynév; (rodowe) előnév
przydomkowy, -a, -e – a nemzetség egyik ágára
vonatkozó,
nemzetségi;
gúnynévvel
kapcsolatos; előnévre vonatkozó, előnévprzydrałować [pot. przybyć gdzieś, biegnąc lub
idąc bardzo szybko] – elszaladni, elinalni,
meglépni
przydreptać (przydrepce v. przydrepcze) —
przydreptywać [pot. przybyć gdzieś, idąc
drobnym
krokiem]
–
idelépegetni,
idetipegni
przydrobny, -a, -e – nagyon apró
przydrogi, -a, -ie – nagyon drága
5661
przydroże [pas ziemi po bokach drogi porosły
trawą] – kocsiút melletti gyalogjáró, útmenti
ösvény
przydrożny, -a, -e [znajdujący się przy drodze
lub w pobliżu drogi znajdujący się przy
drodze lub w pobliżu drogi] – útszéli,
útmenti, útmelletti (tárgy)
przydrożna traktiernia – útszéli vendégfogadó,
útmenti korcsma
przydrożny krzyż – útmenti v. útszéli kereszt
przydrutować – odadrótozni
przydrutować się do krzesła – a székhez drótozza
magát
przydusić (przyduszę, przydusi) — przyduszać
[1. przygnieść kogoś, coś jakimś ciężarem;
2. stłumić czymś ogień; 3. zmusić kogoś do
wykonania lub dania czegoś; 4. ograniczyć
lub zahamować rozwój czegoś] – kissé
fojtogatni, lenyomni; szorítani, megszorítani
przyduży, -a, -e [trochę za duży] – (kissé) túl
nagy
przydworcowy, -a, -e [znajdujący się w pobliżu
dworca] – pályaudvari
przydybać — przydybywać [1. pot. zastać kogoś
na robieniu czegoś złego; 2. pot. schwytać
lub znaleźć kogoś] – meglepni, rajtakapni,
tetten érni
przydybywać kogoś w sklepie – meglepni v. tetten
érni vkit a boltban
przydymić — przydymiać [pokryć lekko sadzą]
– kissé megfüstölni
przydymić się — przydymiać się – kissé füstös
lesz, befüstölődni
przydymiony, -a, -e [mający przytłumioną
barwę; też: mający lekko szary odcień] –
kissé befüstölődött, füstös, füst szagú
przydział [1. przydzielenie czegoś; 2. to, co
zostało komuś przydzielone; 3. dokument
stwierdzający przyznanie komuś czegoś
lub skierowanie kogoś, np. do pracy] –
fejadag; (funkcja - nominacja) kinevezés,
beosztás (munkahelyre); (np. dewiz) kiutalás;
(część) ráeső rész
przydział dewiz – valuta-kiutalás przydział
mieszkanie,
przydział
mieszkań
–
lakáskiutalás
przydział kwaterunkowy – lakáskiutalás
przydział mieszkania – lakáskiutalás
przydział mieszkania komunalnego – városi lakás
kiutalása
przydział na samochód – autókiutalás
przydział służbowy – hivatali v. szolgálati beosztás
przydziałowy, -a, -e – kiutalási, a kiutalásra v.
fejadagra vonatkozó
przydziały żywnościowe – élelmiszerfejadagok
-
Wersja 01 01 2017
przydziąsłowy, -a, -e – (gram) dorzális, előlképzett
hang
przydzielenie wczasów – üdültetés
przydzielić — przydzielać [1. przyznać coś
komuś; 2. skierować kogoś do pracy na
jakąś placówkę, na jakieś stanowisko] –
(kogo do czego) beosztani, kijelölni (vkit
vmihez); (komu co) kiutalni, juttatni (vkinek
vmit)
przydzielić a. przydzielać mieszkanie – lakást
kiutalni
przydzielić (komu) stanowisko – (hivatalnokot)
kihelyezni
przydzielił komu robotę – kijelkölte vkinek a
munkáját
przydzielony, -a, -e – kiutalt, juttatott, kapott
przydźwięk (sieci) przydźwięk sieci albo "brum"
[zakłócenie, powstające we wstępnych
obwodach wzmacniaczy akustycznych,
słyszalne jako buczenie, brzęczenie albo
warkot o częstotliwości dominującej
równej częstotliwości sieci energetycznej,
czasem jej drugiej harmonicznej.] – zaj,
brumm, búgás
przydźwięk elektronówki – csőbúgás
przydźwięk
od
napisów
(telewizja)
–
feliratzümmögés, feliratberregés (filmhang)
przydźwięk resztkowy – maradékmorgás
przydźwięk siatkowy – rácszaj
przydźwięk sierci – hálózati búgás
przydźwięki – felhangok
przydźwigać [przynieść coś gdzieś z wysiłkiem] –
idehúzni, idecipelni
przydźwignąć – idehúzni, idevonszolni, idecipeni,
közelebb v. előbbre vinni
przyfabryczny, -a, -e [znajdujący się lub
funkcjonujący
przy
fabryce]
–
gyármelletti, gyárhoz tartozó
przyfarbkować – kikékíteni (még egy kicsit),
megkékíteni (kékítővel)
przyfarbować – kiszínezni, megszínezni
przyfarbowywac włosy – hajat festeni
przyfastrygować
—
przyfastrygowywać
[1. przyszyć coś fastrygą; 2. pot. uderzyć
kogoś]
–
odafércelni,
hozzáfércelni,
odaöltögetni; letűzni; átv. megütni, ütlegelni
vkit
przyfrontowy, -a, -e [wojsk. znajdujący się w
pobliżu frontu] – front-, frontmelletti
przyfrunąć — przyfruwać [o ptakach, owadach:
lecąc, dotrzeć dokądś] – (madár, rovar)
odaröppenni, ideröppenni, idelebbenni
przygadać — przygadywać [1. zrobić złośliwą
uwagę pod czyimś adresem; 2. pot.
pozyskać sobie kogoś jako partnera do
5662
flirtu, do rozmowy] – szemrehányást v.
megjegyzést
tenni;
felróni,
megróni,
szemrehánysát
tenni;
(rosszindulatú)
megjegyzést tenni
przygadać komu – rosszindulatú megjegyzést tenni
vkinek
przygaduszka – szemrehányás, (rosszindulatú)
megjegyzés
przygalopować [1. o zwierzęciu: przybiec
galopem; 2. przyjechać na koniu galopem;
3. pot. przybiec lub nadjechać szybko] –
idevágtatni, iderohanni, idenyargalni
przygana [krytyczna uwaga] – megrovás,
dorgálás, feddés, szemrehányás; (dawno)
hiba, bűn, vétek
przyganiać1 [zob. przygnać, przygonić] –
megkergetni, odahajtani (vhová)
przyganiać2 — przyganić [wykazać czyjeś wady
lub zrobić komuś zarzuty]– szemrehányást
tenni
przygarbiać — przygarbić [nieco zgarbić] –
meghajlítani, meggörnyeszteni
przygarbić się [pochylić się lekko ku ziemi] –
meggörnyedni
przygarbiony, -a, -e [taki, który się przygarbił] –
görnyedt, kissé görnyedt, kissé hajlott (hárú)
przygarnąć — przygarniać [1. obejmując,
przyciągnąć do siebie; 2. dać komuś,
czemuś schronienie lub wziąć pod swoją
opiekę] – magához húz v. vonz
przygarnąć się — przygarniać się [przytulić się
do kogoś] – odasimulni, vonzódni vkihez
przygarść [daw. niewielka ilość czegoś, mogąca
zmieścić się w złożonych dłoniach] – két
összetett tenyér, két marok
przygasić (przygaszę) — przygaszać [1. stłumić
częściowo ogień, płomień; też: zmniejszyć
intensywne palenie się, świecenie się
czegoś; 2. spowodować zblednięcie czegoś
lub pozbawić blasku; 3. uczynić coś mniej
intensywnym;
4. sprawić,
że
w
porównaniu z inną osobą ktoś wydaje się
mniej atrakcyjny] – eloltani, kioltani,
lecsillapítani; elfojtani
przygasić ogień – kioltani a tüzet
przygasły, -a, -e [1. słabo świecący; 2. o wzroku,
oczach, spojrzeniu: pozbawiony wyrazu
lub wyrażający smutek, apatię; 3. mniej
intensywny] – kialudt, alig pislákoló
przygasnąć
(przygaśnie)
—
przygasać
[1. przestać się palić lub świecić
intensywnie; 2. pociemnieć, stracić blask;
3. stać się mniej intensywnym; 4. stać się
cichym, zamkniętym w sobie; też: stracić
entuzjazm, energię, zapał do czegoś] –
kialudni, lelohadni; (hang) tompulni
-
Wersja 01 01 2017
przygaszony, -a, -e [1. taki, który stracił energię,
zapał; 2. o wzroku, oczach, spojrzeniu:
wyrażający
apatię,
obojętność;
3. niemający blasku, ostrości] – szomorú,
bánatos, lehangolt
przygaśnięty, -a, -e – kialudt, lelohadt
przygiąć (przygnę, przygnie) — przyginać
[zgiąwszy, nachylić coś w jakąś stronę,
zwłaszcza
ku
ziemi]
–
hajlítani,
meghajlítani, lehajlítani
przygiąć się — przyginać się [1. pochylić się,
zgiąć się w jakąś stronę, zwykle do
przodu;
2. stać
się
przygiętym,
nachylonym] – meghajolni, lehajolni
przygięty, -a, -e – hajlított
przyglądać się [zob. przyjrzeć się; patrzeć
uważnie,
obserwować
coś/kogoś]
–
(komu/czemu) nézegetni, nézni, elnézni,
lesni, szemlélni (vkit/vmit); szemügyre venni
(vkit/vmit)
przyglądanie się – megtekintés, megfigyelés;
bámészkodás
przyglądnąć się [zob. przyjrzeć się; syn.
przyjrzeć się, przypatrzyć się, wpatrzyć
się, zapatrzyć się, spojrzeć (się), pogapić
się, podpatrzyć, obejrzeć, zlustrować,
poobserwować,
zerknąć,
łypnąć,
objąć/ogarnąć/
otaksować/zmierzyć
coś/kogoś spojrzeniem/ wzrokiem, wlepić
w coś/kogoś oczy] – megnézni; megtekinteni
przyglinek – agyagos föld
przygładzić
—
przygładzać
[gładząc,
przypłaszczyć lub wyrównać coś] –
megsimítani, lesimítani; elsimítani
przygładzić sobie włosy – lesimítja a haját
(önmagának)
przygłośny, -a, -e – kissé hangos
przygłuchnąć – kissé megsiketülni
przygłuchnięty, -a, -e – kissé megsiketült
przygłuchy, -a, -e – nagyothalló
przygłupek [zob. głupek] – (közb.) ostobácska,
kissé buta, butácska, buruska
przygłupi, -ia, -ie [1. pot. trochę głupi; też:
będący
wyrazem
głupoty;
2. pot.
świadczący o czyimś zakłopotaniu] – kissé
buta, butuska, butácska
przygłuszony, -a, -e – lehalkított, letompított
przygłuszony okrzyk radości – az öröm
visszafojtott felkiáltása
przygłuszyć — przygłuszać [1. sprawić, że
dźwięki, odgłosy stają się mniej słyszalne;
2. sprawić, że jakieś uczucia, doznania
stają się słabsze; 3. o roślinach: przesłonić
rośliny
małe,
nisko
rosnące,
uniemożliwiając im rozwój] – letompítani,
lehalkítani
5663
przygnać, przygonić — przyganiać [1. goniąc,
przyprowadzić na jakieś miejsce; 2. nęcąc,
przyciągnąć kogoś w jakieś miejsce; 3. pot.
szybko przyjechać, przybiec dokądś] –
megkergetni; odahajtani (vhohá)
przygnębiający,
-a,
-e
[powodujący
przygnębienie] – lesújtó, lehangoló, leverő,
elcsüggesztő; nyomasztó
przygnębiająco – lesújtóan, lehangolóan
przygnębić — przygnębiać [głęboko zasmucić
kogoś lub spowodować u kogoś depresję] –
lesújtani, leverni, lehangolni, elcsüggeszteni;
nyomasztani; (lelkileg) sújtani
przygnębić a. przygnębiać (kogo) – lesújtó
hatással van (vkire)
przygnębienie [stan psychiczny człowieka
spowodowany zmartwieniami, kłopotami]
– levertség, lehangoltság, csüggedés
przygnębiony, -a, -e [będący w stanie depresji
lub smutny] – deprimált, lehangolt, levert,
elcsüggedt, csüggeteg, mélabús; nyomott;
(fizikai) lenyomott
przygniatająca większość – nyomasztó, hatalmas,
túlnyomó v. elsöprő többség
przygniatająco
–
lesújtóan,
nyomasztóan,
leverően, szorongatóan
przygniatający, -a, -e [1. taki, który przytłacza
swym ogromem; 2. taki, który stwarza
ciężką atmosferę lub źle wpływa na
samopoczucie; 3. bardzo duży liczebnie] –
lesújtó, nyomasztó, leverő, szorongató
przygnieść
(przygniotę,
przygniecie)
—
przygniatać [1. z dużą siłą przycisnąć
jakąś osobę lub rzecz, powodując jej
unieruchomienie, uszkodzenie lub śmierć;
2. wywołać u kogoś niekorzystny stan
psychiczny lub spowodować niekorzystną
sytuację
życiową]
–
összegyűrni,
meggyűrni; átv. nyomasztani; (lelkileg)
sújtani
przygniatać (kogo/co) – ránehezedni (ránehezedik)
(vkire/vmire)
przygnieciony, -a, -e – nyomott
przygoda [1. niezwykłe zdarzenie spotykające
kogoś, odbiegające od zwykłego trybu
życia tej osoby; 2. przelotny romans;
3. zespół
przeżyć
i
doświadczeń
związanych z jakimś okresem w życiu] –
kaland, eset, esemény, élmény
przygoda miłosna – szerelmi kaland
przygoda w podróży – útikaland
przygodnie – véletlenül, akaratlanul
przygodność – véletlenség
przygodny, -a, -e [1. wynikły z przypadku lub
zdarzający się przypadkiem; 2. spotkany
-
Wersja 01 01 2017
lub zjawiający się gdzieś przypadkiem] –
véletlen, alkalmi, váratlan
przygodny współpasażer – véletlen utitárs
przygodowość – kalandosság
przygodowy, -a, -e [o literaturze, filmie:
opisujący,
pokazujący
przygody
bohaterów] – kalandos, kalandprzygorski, -a, -ie – kissé keserű, kesernyés
przygorzkniały, -a, -e – megkeseredett, kesernyés
przygotować — przygotowywać [1. przyrządzić,
zrobić coś w określonym celu, tak żeby
było gotowe na czas lub posłużyło do
czegoś; 2. uprzedzić kogoś o czymś, co ma
nastąpić,
zwłaszcza
o
czymś
niepomyślnym; 3. nauczyć tego, co jest
konieczne do jakiegoś działania lub jakiejś
roli] – készíteni, elkészíteni; előkészíteni;
(vhová) kikészíteni
przygotować a. przygotowywać coś do druku –
sajtó alá rendezni vmit;
nyomáshoz
előkészíteni vmit
przygotować a. przygotowywać dyplomową z
czegoś
–
diplomamunkát
készíteni,
elkészíteni a szakdolgozatot vmiből
przygotować komu co pod rękę – keze ügyébe
készíteni ki v. oda vkinek vmit
przygotować komu niespodziankę – meglepetést
készíteni vkinek
przygotować lekcje – feladatot v. házifeladatot
elkészíteni
przygotować a. przygotowywać magisterską z
czegoś – szakdolgozatot készíteni, elkészíteni
a szakdolgozatot vmiből
przygotować na jutro – holnapra elkészíteni
przygotować obiad – ebédet készíteni
przygotować a. przygotowywać ofertę – ajánlatot
készíteni; elkészíteni az ajánlatot
przygotować a. przygotowywać plan czegoś –
tervet készíteni vmihez
przygotować rozczyn – felfuttatja az élesztőt
przygotować a. przygotowywać silos – silózni
przygotować śniadanie – reggelit készíteni
przygotować umowę – szerződést előkészíteni
przygotować wybory – választásokat előkészíteni
przygotować się — przygotowywać się
[1. wykonać pewne czynności, aby być
gotowym do czegoś, na coś; 2. oswoić się z
myślą, że coś może nastąpić lub
nieuchronnie nastąpi; 3. nauczyć się tego,
co
jest
konieczne
do
czegoś;
4. przygotowywać
się:
być
przygotowywanym,
urządzanym]
–
készülni, felkészülni (vmire); előkészülni,
készülődni (készülődik)
przygotować się do egzaminu – vizsgára készülni
5664
przygotować się a. przygotowywać się do lekcji –
készül az órára
przygotować się a. przygotowywać się do ataku
(przeciw komu/czemu) – rohamra indulni
(vki/vmi ellen)
przygotować się do obrony – felkészülni a
védekezésre, védelmi állapotba helyezkedni
przygotować się a. przygotować się (do odejścia)
- felkerekedik, szedelőzködik, összeszedegeti
a holmiját
przygotować się a. przygotowywać się do
podróży – készülni az utazásra
przygotować się a. przygotowywać się do
zawodów – felkészülni a versenyre
przygotować się na śmierć – készül a halálra
przygotować się zawczasu na wszystko –
mindenre előre elkészülni v. felkészülni
przygotował się do wyjścia – előkészületeket tett a
távozásra
przygotowania – készülődés
przygotowania do obrony – védelmi felkészültség
przygotowanie do wojny – háborús készülődés
przygotowanie [czynności, zabiegi, starania
wykonywane z myślą o czymś, co ma
nastąpić] – előkészítés, kikészítés, előállítás,
készülődés,
előkészület,
felkészültség;
elkészítés
przygotowanie
–
előképzettség
(iskolai
előképzettség, szakmai előképzettség)
przygotowanie chorego do operacji – műtéti
előkészítés
przygotowanie czego do podróży – útra készíteni
vmit; előkészíteni vmit az utazáshoz
przygotowanie danych – adatelőkészítés
przygotowanie do spowiedzi – gyónási előkészület
przygotowanie do popełnienia przestępstwa
[zgodnie z art. 16 § 1 k. k. przygotowanie
zachodzi tylko wtedy, gdy sprawca w celu
popełnienia
czynu
zabronionego
podejmuje czynności mające stworzyć
warunki do przedsięwzięcia działania
zmierzającego bezpośrednio do dokonania
tegoż czynu zabronionego, w szczególności
w tymże celu wchodzi w porozumienie z
inną osobą, uzyskuje lub przysposabia
środki, zbiera informacje lub sporządza
plan
działania.]
–
előkészület
a
bűncselekmény elkövetésére
przygotowanie i rozpętanie nowej wojny – új
háború előkészítése és kirobbantása
przygotowanie nowej produkcji – új termelés
előkészítése
przygotowanie potraw – ételek elkészítése
przygotowanie półfabrykatów – féltermék
előkészítése
-
Wersja 01 01 2017
przygotowanie przedświąteczne – az ünnepet
megelőző
előkészületek;
ünnepi
előkészületek
przygotowanie
przesyłek
–
küldemények
előkészítése
przygotowanie silosu – silózás
przygotowanie techniczne i ekonomiczne –
műszaki és gazdasági felkészülétség
przygotowanie się – előkészület, készülés,
készülődés
przygotowanie się do wizyty papieża – pápai
látogatás előkészülete
przygotowany, -a, -e [taki, który jest gotów do
czegoś] – elszánt; elkészített, előkészített
przygotowawczy, -a, -e – előkészítő, előprzygotowawczy kurs – előkészítő tanfolyam
przygotowywać się – készülődni, elkészülni
przygotowywać się do drogi – nekikészülni az
útnak, utazáshoz előkészülni
przygotowuję się do egzaminu – készülődöm a
vizsgához
przygotowywany na każdą ewentualność –
minden eshetőségre elkészülni v. felkészülni
przygódka – kalandocska, kisebb esemény
przygramolić się – lassan idejönni, idemászni,
lassan megjönni
przygramoli się do Ciebie – lassan idejön hozzád
przygraniczny, -a, -e [1. znajdujący się blisko
granicy; 2. odbywający się przy granicy;
3. mieszkający w pobliżu granicy] –
határmenti, határmelléki, határprzygraniczny pas – határmenti sáv, határövezet,
határsáv
przygródek a. przygrodek [1. mały gród, miasto
zależne od większego, podległe metropolii;
forteczka przy grodzie; 2. pomieszczenie
przyległe do zamku; część zewnętrzna
zamku] – (hist.) alsóvár; külsővár, váralja
przygruby, -a, -e [trochę za gruby] – kissé kövér,
kövérkés
przygruntowy, -a, -e [występujący tuż nad
powierzchnią ziemi] – talajmenti
przygruntowe przymrozki – talajmenti fagyok
przygrywać [1. towarzyszyć komuś, grając na
instrumencie muzycznym; 2. grać na
instrumencie przy różnych okazjach] –
kísérni (hangszeren, zenében); tánczenét
játszani; muzsikálni
przygrywać do tańca – talpalávalót húzni,
tánczenét adni v. játszani
przygrywka [1. utwór muzyczny stanowiący
wstęp
instrumentalny
do
jakiegoś
większego utworu; też: lekki utwór
muzyczny wykonywany przy różnego
rodzaju
okazjach;
2. zapowiedź,
5665
przedsmak czegoś] – zenekíséret, (átv.)
kísérőzene
przygryzek – szidás, feddés, rovás, megjegyzés,
célzás
przygryźć (przygryzę, przygryzie) — przygryzać
[1. przyciąć zębami wargi, usta, wąsy; też:
przycisnąć coś mocno zębami; 2. sprawić
komuś przykrość złośliwymi uwagami] –
harapdálni, harapni, elharapni
przygryźć sobie język – nyelvébe harap; (átv.)
elharapja a szót, inkább nem szól
przygryźć wargi – ajkát harapdálja; (átv.) nevetést
visszafojtani
przygrzać
(przygrzeje)
—
przygrzewać
[1. zagrzać na nowo potrawę, napój; 2. o
jakimś źródle ciepła: ogrzać mocno;
przypiec; 3. pot. strzelić do kogoś; 4. pot.
mocno zbić kogoś lub uderzyć w coś] –
melegíteni, felmelegíteni; (átv.) megrúgni v.
megütni vkit
przygrzać obiad – megmelegíteni az ebédet
przygrzać się — przygrzewać się [o potrawach:
zostać przygrzanym] – megmelegedni,
felmelegedni
przygwoździć (przygwożdżę, przygwoździ) —
przygważdżać [1. zmusić kogoś do
pozostania w jakimś miejscu przez pewien
czas lub do zatrzymania się; 2. postawić
kogoś w trudnej sytuacji; 3. daw. przybić
kogoś, coś do czegoś gwoździami lub
czymś
ostrym]
–
hozzászegezni,
odaszegezni, odaszögezni; (átv.) leszögezni
(igazságot)
przyhamować
—
przyhamowywać
[1. zmniejszyć
szybkość
jazdy;
2. spowolnić tempo, osłabić intensywność
czegoś lub powstrzymać kogoś przed
czymś] – lefékezni, megfékezni, befékezni
przyhamowanie
—
przyhamowywanie
–
megfékezés
przyhamowanie temperamentu – temperamentum
v. vérmérséklet megfékezése
przycheblować – kissé meggyalulni; gyalulással
odaigazítani vmit vmihez
przycheblować sobie kości – csontjait recsegteti,
ropogtatja
przycholować – vontatóhajóval, vontatva odahúzni
v. odavontatni
przycholować do brzegu – a parthoz vontatni
przycholować starszego brata – idősebb testvérét
v. bátyját odahúzza
przyimek
(łac.
praepositio)
[1.
wyraz
nieodmienny łączący niejednorodne części
zdania lub wyrażenia, wyrażający relacje
między
jakimiś
obiektami
lub
zdarzeniami; 2. nieodmienna część mowy,
-
Wersja 01 01 2017
która łączy się z wyrazem i nadaje mu
inny sens, np. rzeczownik stół tworzy z
przyimkami wiele zestawień: na stole, o
stole, za stołem, obok stołu, po stole, pod
stołem, zza stołu, koło stołu, przy stole,
ponad stołem, od stołu, ku stołowi.
Przyimki to niesamodzielne części mowy,
które w zdaniu muszą łączyć się z innymi
wyrazami.
Zasadniczo
przyimki
z
następującymi po nich wyrazami piszemy
oddzielnie, np. do domu, po drodze itd.
Niektóre przyimki jednosylabowe mogą
przyjmować końcówkę -e, co nie ma
wpływu na rozdzielną pisownię tych
przyimków z tymi wyrazami : beze mnie,
przeze mnie, ode mnie, nade wszystko,
przede wszystkim. Pisownię łączną
stosujemy, jeżeli po przyimku następują
cząstki: -bok, -dług, -koło, -czas, -miast, śród, i -wnątrz.] – (nyelvt.) elöljáró,
elöljárószó,
prepozíció;
(egyes
nyelvtanokban
egyszerűen
viszonyszó)
[olyan viszonyszó, amely a névszó előtt áll,
és annak mondatbeli viszonyát jelöli. Alakja
változatlan, mondattanilag pedig alárendelő
viszonyt alkot a hozzá tartozó névszóval (a
szintagma fejét az elöljáró alkotja). Önálló
fogalmi tartalma nincs (mivel csak viszonyt
fejez ki), szemantikai tartalma pedig elvont
és elégtelen. Egyes nyelvészek nem tartják
szófajnak, hanem nyelvtani eszköznek. Az
elöljáró előfordul többek közt az indoeurópai
nyelvekben, a magyarban viszont ragok és
névutók felelnek meg neki (az elöljáró az
utóbbitól többnyire csak abban különbözik,
hogy a szó előtt áll, nem mögötte). Az
egyetlen olyan szó, amely elöljárónak
tekinthető, az állapothatározói mint,…];
előszó v. névutó (praepositio- v. postpositio)
Przyimek w połączeniu z rzeczownikiem,
przymiotnikiem,
liczebnikiem
tworzy
wyrażenie przyimkowe, np. z nudów, ze
strachu, sklep z butami, zeszyt w kratkę, z
piętnaście, ze sto, z milion.
Przyimki dzieli się na:
1. przyimki proste – np. z, do, na, bez, za, pod,
u, w, nad, od, po...
2. przyimki złożone, są złożone z przyimków
prostych (np. z + nad = znad, po + przez =
poprzez)
Przyimki złożone pisze się łącznie np. sprzed
zza (z + za = zza)
*
1. przyimek komunikujący, że ktoś lub coś
znajduje się blisko danej osoby, rzeczy albo
danego miejsca, np. Usiadła przy dziadku.
2. przyimek komunikujący, że zdarzenie, o
którym mowa, miało miejsce w obecności danej
osoby, np. Umowę zawarli przy świadkach.
5666
3. przyimek używany w celu porównania
kontrastujących ze sobą rzeczy lub osób, np.
Przy rosłym bracie wydawał się niepozorny.
4. przyimek używany dla określenia czasu lub
okoliczności zdarzenia, o którym mowa w
zdaniu, np. Grali przy pełnej sali.
5. przyimek komunikujący, że jakaś rzecz,
instytucja lub osoba jest w jakiś sposób
przyporządkowana innej rzeczy, instytucji lub
osobie, np. Poodpinał guziki przy swetrze.
Zaczynał jako asystent przy profesorze.
6. przyimek przyłączający nazwę obiektu, z
którym związane są charakteryzowane w
zdaniu czynności, np. Pracuje przy budowie
hotelu.
7. przyimek określający przedmiot, który posiada
lub który ma do dyspozycji charakteryzowana
w zdaniu osoba, np. Przy władzy są teraz partie
prawicowe.
przyimkowy, -a, -e – elöljárói, elöljárószói;
viszonyszói
przyjaciel [1. osoba pozostająca z kimś w
bliskich, serdecznych stosunkach; 2. osoba
okazująca komuś lub czemuś swoją
sympatię, sprzyjająca czemuś; 3. euf.
kochanek] – barát, jó barát v. jóbarát, pajtás;
barát, szerelmes, szerető, kedves fiú
przyjaciel domu [osoba często bywająca w
danym domu, zaprzyjaźniona z rodziną,
traktowana niemal jak jej członek] –
házibarát
przyjaciel od kieliszka – ivóbarát, ivócimbora
przyjaciel fałszywa – álnok barát
przyjaciel korespondencyjny – levelezőpartner;
levelezőtárs
przyjaciel ludu – népbarát
przyjaciel ludzkości – emberbarát, felebarát, jó
ember
przyjaciel od serca – kebelbarát; testi-lelki v.
szívbéli jóbarát
przyjaciel Węgrów – (hungarofil) magyarbarát
przyjaciel zwierząt – állatbarát
przyjaciele! – barátaim!
przyjaciele rozeszli się po świecie – a barátok
szétszóródtak a világban
przyjacielu! – barátocskám! barátom!
przyjacielski, -a, -ie [1. dotyczący przyjaciela;
2. serdeczny, życzliwy, przyjazny] –
nyájas, baráti; barátságos, szívélyes
przyjacielskie zachowanie się – barátságos
magatartás
przyjaciółka [1. kobieta, z którą łączy kogoś
uczucie przyjaźni; 2. euf. kochanka] –
barátnő; szerelmes, szerető, kedves lány
przyjazd [przybycie gdzieś jakimś środkiem
lokomocji] – érkezés (érk.); megérkezés,
jövetel; odautazás; visszajövetel
-
Wersja 01 01 2017
przyjazd do domu – hazajövetel
przyjazd pociągu opóźniony – a vonat késik; a
vonat késéssel érkezik; késői vonatérkezés
przyjazd pociągu opóźnionego – késő vonat
érkezése
przyjazd pociągów – a vonatok érkezése
przyjazdowy, -a, -e – érkezési; megérkezési,
jöveteli
przyjazdy pociągów – vonatok érkezése
(vasútállomáson, pályaudvaron)
przyjaźni dla ciebie – irántad való barátságból
przyjazny, -a, -e [1. żywiący dla kogoś uczucie
przyjaźni; też: będący wyrazem takiego
uczucia;
2. sprzyjający
komuś,
nieprzynoszący szkód] – barátságos,
kedves; (pomyślny) kedvező
przyjazna dłoń – baráti kéz
przyjazne stosunki – baráti kapcsolatok
przyjazny uśmiech – barátságos mosoly
przyjaźnić (przyjaźnię, -isz) się [żyć z kimś w
przyjaźni, w przyjacielskich stosunkach] –
barátkozni, pajtáskodni
przyjaźnić się z kim – barátkozni vkivel
przyjaźnie – barátságosan, kedvesen
przyjaźnie usposobiony – barátságos beállítottságú
przyjaźń [bliskie, serdeczne stosunki z kimś
oparte na wzajemnej życzliwości i
zaufaniu; też: życzliwość, serdeczność
okazywana komuś] – barátság, barátkozás,
pajtáskodás, kedvesség
przyjaźń do grobowej deski – sírig tartó barátság
przyjaźń jednoczy – a barátság összekapcsol v.
egyesít v. összeköt
przyjaźń na śmierć i życie – sírig tartó barátság
przyjaźń narodów – a népek barátsága
przyjaźń oparta jest na wzajemności – a barátság
kölcsönösségre épül
przyjaźń polsko-węgierska – lengyel-magyar
barátság [niech żyje przyjaźń polskowęgierska: éljen a lengyel-magyar barátság]
przyjaźń przyjaźnią, a interes interesem – a
barátság barátság, de az üzlet az üzlet;
üzletben nincs barátság
przyjaźń węgiersko-polska – magyar-lengyel
barátság
przyjaźń z Bogiem – barátság Istennel
przyjąć (przyjmę, przyjmiesz, przyjmie) —
przyjmować [1. stać się odbiorcą jakiejś
rzeczy,
informacji,
wypowiedzi;
2. zapewnić komuś gdzieś pobyt, ulokować
kogoś u siebie; 3. dać komuś pracę u
siebie; też: uczynić kogoś członkiem
jakiejś społeczności; 4. zgodzić się na
rozmowę z kimś, wizytę kogoś; 5. zgodzić
się na coś, uznać coś za odpowiednie;
5667
6. zareagować na coś, potraktować kogoś,
coś w określony sposób; 7. uznać coś za
podstawę rozważań lub działań; 8. podjąć
kogoś jako gościa; 9. przyjmować:
podejmować u siebie gości, wydawać
przyjęcia; 10. przyjmować: mieć ustalone
godziny przyjęć, udzielania porad,
audiencji;
11. podjąć
się
pełnienia
obowiązków, wykonania pracy itp.;
12. wchłonąć, przyswoić, absorbować] –
(kogo/co) fogadni, beengedni, bebocsátani
(vkit/vmit); (co) elfogadni, hozzájárulni,
megszavazni; elvenni, átvenni; tényként
alapul elfogadni vmit; viseltetni vmi iránt;
fogadni v. elfogadni vmit; felvenni;
szegődtetni, szerződtetni, munkára felvenni;
munkát vállalni
przyjąć
chrześcijaństwo
–
felvenni
a
kereszténységet; kereszténnyé lenni
przyjąć chrzest – felvenni a keresztséget;
megkeresztelkedni
przyjąć co bez oporu – ellenszegülés nélkül
fogadni el vmit
przyjąć co do depozytu, przyjąć co w depozyt –
letétbe fogadni el vmit
przyjąć co z entujazmem – lelkesedéssel fogadni
vkit
przyjąć co z podziękowaniem – köszönettel venni
v. fogadni vmit
przyjąć co z pocałowaniem ręki – majd kezet nem
csókol vmiért; hálával v. alázatosan fogadni
vmit
przyjąć co za prawdę – igaznak, valósnak fogadni
el v. ismerni el vmit
przyjąć czyją dymisję – elfogadni vkinek a
lemondását
przyjąć czyją rezygnację – elfogadni vkinek a
lemondását
przyjąć do stowarzyszenia – befogadni, felvenni,
bevenni a társaságba
przyjąć a. przyjmować do służby – felfogadni
przyjąć do szkoły – felvenni az iskolába
przyjąć do wiadomości – tudomásul venni (vesz)
przyjąć gości; przyjąć gościa – vendégeket
fogadni
przyjąć inną wiarę a. wyznanie – áttérni más hitre
przyjąć jakąś wiarę – áttérni vmilyen vallásra;
vmilyen hitre térni
przyjąć kasę – pénztárt átvenni
przyjąć kogo chłodno – hűvösen v. hidegen v.
barátságtalanul fogadni vkit
przyjąć kogo kordialnie – szívélyesen v.
barátságosan fogadni vkit
przyjąć kogo otwartymi rękami – szívélyesen, tárt
karokkal fogadni vkit
-
Wersja 01 01 2017
przyjąć kogo sucho – ridegen fogadni vkit
przyjąć kogo w gościnę – vendégül fogadni,
megvendégelni vkit
przyjąć kogo z otwartemi rękami – tárt karokkal
fogadni vkit
przyjąć kogo zimno – hidegen fogadni vkit
przyjąć kogo za kogo – másnak nézni vkit,
félreismerni vkit (személyében)
przyjąć kogo życzliwie – barátságosan fogadni vkit
przyjąć kogoś owacyjnie – ünnepelve, ovációval
fogadni vkit
przyjąć kogoś z otwartymi ramionami – tárt
przyjmować a. przyjąć z otwartymi ramionami
a. rękami – tárt karokkal fogad
przyjąć komunię – (egyház) áldozni, megáldozni
przyjąć a. przyjmować ksztalt a. formę –
(vmilyen) alakot ölt
przyjąć kucharza – szakácsot alkalmazni v. venni
fel
przyjąć a. przyjmować mleko – tejet átvenni
przyjąć na etat – véglegesíteni, státusba felvenni
przyjąć na siebie – magára vállal
przyjąć a. przyjmować na stałe – véglegesen
elfogadni; véglegesíteni, állandósítani
przyjąć nazwisko męża; przyjąć nazwisko po
mężu – felveszi a férje nevét
przyjąć nowych pracowników – új munkásokat v.
dolgozókat alkalmazni
przyjąć
obywatelstwo
–
felvenni
az
állampolgárságot
przyjąć obywatelstwo polskie – felvenni a lengyel
állampolgárságot; lengyel állampolgárrá
lenni v. válni
przyjąć ofertę – ajánlatot elfogadni
przyjąć ofiarę – elfogadni az áldozatot
przyjąć otwartymi rękami – tárt karokkal fogadni
przyjąć podarek – elfogadni az ajándékot
przyjąć
poddaństwo
–
felvenni
az
állampolgárságot
przyjąć podziękowanie – köszönetet kapni v.
elfogadni, köszönetben részesülni
przyjąć posadę – állásba lépni, állást vállalni v.
elfogadni; munkát vállalni
przyjąć projekt – elfogadni a tervezetet
przyjąć propozycję a. wniosek – javaslatot
elfogadni
przyjąć służbę u kogo – szolgáltba állni vkihez
przyjąć towary – árut átvenni
przyjąć ustawę jednogłośnie – törvényt
egyhangúlag elfogadni
przyjąć w poczet członków – tagként v. a tagok
névsorába, a tagok közé felvenni
5668
przyjąć a. przyjmować warunki – feltételeket
elfogadni
przyjąć weksel – váltót elfogadni
przyjąć współnika – társat fogadni v. venni fel;
társulni vkivel
przyjąć współnika do interesu – üzletbe társat
bevenni, üzlettársat fogadni
przyjąć wyzwanie – elfogadni a kihívást
przyjąć z otwartymi rękoma – tárt karokkal
fogadni
przyjąć a. przyjmować z powrotem –
visszafogadni
przyjąć za dobrą monetę – (átv.) kézpénznek v.
készpénznek venni vmit
przyjąć za syna – fiául fogad vkit
przyjąć zadatek – foglalót v. előleget venni fel
przyjąć zamówienie – felvenni a rendelést
przyjąć zaproszenie – elfogadni a meghívást v.
meghívót
przyjął go z otwyrtymi ramionami – tárt karokkal
fogadta
przyjął go zimno – hűvösen fogadta
przyjął pomocnika do zarządu majątkiem –
segítséget vettvfel a birtok vezetésére
przyjąć się — przyjmować się [1. o roślinach:
zakorzenić się w nowym miejscu po
przesadzeniu; 2. zyskać uznanie, wejść w
powszechne użycie; 3. o szczepionkach
chorób: uodpornić organizm na daną
chorobę; 4. o przeszczepach: zrosnąć się z
żywym organizmem; 5. przyjmować się:
składać sobie wzajemne wizyty, gościć się
wzajemnie] – megeredni, gyökeret verni;
kölcsönösen fogadják egymást; elterjedni,
általánossá válni; megfogamzani
przyjąć się na obcym gruncie – gyökeret ver
idegen földön
przyjąć się w obcym klimacie – gyökeret ver más
éghajlat alatt
przyjął się zwyczaj – bevett szokássá lett, szokásba
jött
przyjąła się moda – divatba jött
przyjęło się, że.... – szokássá lett, hogy...; az jött a
szokásba, hogy...
przyjechać [przyjdę, przyjdziesz, przyjdzie,
przyjdziemy,
przyjdziecie,
przyjdą;
przyjechałem, przyjechałam] — przyjeżdżać
(przyjeżdża) [1. przybyć gdzieś jakimś
środkiem lokomocji; 2. o środkach
lokomocji: dotrzeć do jakiegoś miejsca] –
(przyjechać)
megjönni,
megérkezni,
beérkezni
(befejezett,
vége
egy
cselekvésnek); (przyjeżdżać) jönni, érkezni,
megérkezni;
visszaérkezni;
odaérni,
odaérkezni; odautazni
-
Wersja 01 01 2017
przyjadę tu po Ciebie – idejövök utánad
przyjadę za dwa miesiące – két hónap múlva
jövök
przyjadź choć raz – gyere legalább egyszer
przyjdę do ciebie dopiero za miesiąc – csak egy
hónap múlva utazom ki hozzád
przyjdę do ciebie po kościele – eljövök hozzád
istentisztelet v. templom után
przyjdę do ciebie po obiedzie – ebéd után jövök
hozzád
przyjdę do nich, dopóki jeszcze nie wyjechali –
eljövök hozzájuk, amíg még nem utaztak el
przyjdę na pewno – biztosan eljövök
przyjdę parę minut wcześniej – néhány perccel
előbb jövök
przyjdę po fajerancie – eljövők a munka v.
munkaidő után
przyjdzie i na ciebie kreska a. kolej – [rád is
vonás kerül] jön még kutyára dér; még rád is
sor kerül
przyjdzie kolej i na was – még rátok is sor kerül; ti
is sorra kerültök
przyjdzie koza do woza – (közm.) (jön még a
kecske a kocsihoz) megalázkodik még;
megjuhászodik még; jön még kutyára dér;
jössz még az én utcámba; lesz az még
másképp is
przyjdzie kryska na Matyska [dobre czasy już się
dla kogoś skończyły] – közm. jön még
kutyára dér
Chodził kiedyś od wsi do wsi dziad wędrowny, który zwał
się Matys. Był zdrowy jak koń, lecz żadnej roboty nie
chciał. Zarabiał na naiwności ludzkiej i wierze w czary i
szatańskie moce. Gdy znalazł w lesie starą kość jakiegoś
zwierza to zabierał ją ze sobą. Później na polu jakiegoś
chłopa ją zakopywał i szedł do niego po prośbie. Tam
przekonywał gospodarza, że mu źle ktoś życzy, przez co
spadną na niego nieszczęścia i troski. Przestraszony
chłop gościł Matysa przez dni kilka. Ten wyjawiał
później, że na polu zakopano kość, którą trzeba spalić i
wtedy zły los się odwróci. Oczywiści przy pomocy Matysa
kość znajdowano, palono i wierzono, że to od nieszczęść
gospodarstwo ochroniło. Przebiegły chłop dostawał w
podzięce jedzenie i czasem grosz jakiś. I tak żyło mu się
całkiem dobrze. Pewnego razu na polu bogatego
gospodarza zakopał srebrnego rubla. Następnie poszedł
do tego chłopa i powiedział, że ma cudowną kość, dzięki
której na polu można znaleźć ogromne skarby. Trzeba
tylko przez dziewięć nocy chodzić i kopać w ziemi. Matys
udał się z chłopem na próbę. Rzeczywiści wykopali
jednego rubla. Jednak gospodarz był bardzo skąpy i
postanowił zabrać cudowną kość, zamiast płacić za nią
100 rubli. Matys zorientował się, co chłop zamierza i
rzucił się do ucieczki. Rozwścieczony chłop przetrącił
uciekającemu nogi żerdzią, schwytał kość i uciekł. Od tej
pory Matys siedział z drewnianymi kulami po kościołami
i żebrał. Litościwi ludzie dawali mu chleb ze słowami
"Przyszła kryska na Matyska".
5669
przyjdzie lada chwila – bármely percben
megérkezhet v. megjöhet
przyjdzie na niego/nią kolej – rákerül a sor
przyjdziecie do nas jeszcze, prawda? – ugye
máskor is eljöttök?
przyjeżdżają do mnie goście z zagranicy na kiłka
tygodni – külföldi vendégeim jönnek egy
pár hétre
przyjeżdżam na miesiąc – egy hónapra jövök
przyjeżdżać a. przyjechać do domu – hazaérkezni
przyjechać dokąd – megérkezni vhová
przyjechać konno – lovon v. lóháton érkezni
przyjechać pociągiem – vonattal érkezni v. jönni
przyjechać skąd – megérkezni, megjönni vhonnan
przyjechać zza granicy – külföldről érkezni
przyjechaliśmy do Polski autokarem –
turistabusszal jöttünk Lengyelországba
przyjechaliśmy na granicę – megérkeztünk a
határra
przyjechał motorem – motorkerékpáron jött
przyjechał w charakterze posła – követi
minőségben érkezett
przyjechał z zagranicy – megérkezett v. hazajött
külföldről
przyjechał (przyjechała) z prowincji – vidékről
jött
przyjechałem (przyjechałam) do Polski własnym
samochodem – saját autómmal jöttem
Lengyelországba
przyjechałem (przyjechałam) na praktykę
językową – nyelvgyakorlás céljából v.
nyelvgyakorlatra jöttem
przyjechałem (przyjechałam) na praktykę
zawodową – szakmai gyakorlatra jöttem
przyjechałem (przyjechałam) na staż naukowy –
tudományos ösztöndíjjal jöttem
przyjechałem (przyjechałam) na wypoczynek –
pihenni jöttem
przyjechałem
(przyjechałam)
wczoraj
wieczorem – tegnap este érkeztem
przyjechałem z X – X-ből jövök
przyjemka [Zdrojówka (Isopyrum L.) [rodzaj
roślin należący do rodziny jaskrowatych]
– (növ.) galambvirág [a boglárkafélék
(Ranunculaceae)
családjába
tartozó
Isopyrum
nemzetség
egyetlem
Magyarországon előforduló faja.] Magyar
szinonim nevek:
erdei galambvirág.
Tudományos
(latin)
név:
Isopyrum
thalictroides]
przyjemniaczek [iron. o człowieku pozornie
miłym,
układnym]
–
(közb.)
kellemetlenkedő, mézes-mázos, hízelgő
ember
przyjemnie – kellemesen, jólesőn
-
Wersja 01 01 2017
przyjemnie jest słuchać radia i ogląda telewizję –
jól esik rádiót hallgatni, és tévétnézni
przyjemnie mi, że… – örülök, hogy…
przyjemnie nam będzie, jeśli pan (pani)
przyjedzie do nas pojutrze na obiad (na
kolację) – örülni fogunk, ha eljön hozzánk
holnapután ebédre (vacsorára)
przyjemnie spędzić czas – kellemes tölti idejét
przyjemnie wyglądać – kellemes külsővel
rendelkezni, kellemes megjelenésű
przyjemniuchny, -a, -e – nagyon kellemes, nagyon
kedves
przyjemnostka – kisfokú kellemesség, nem nagy
öröm
przyjemnościowy, -a, -e [pot. zabawowy,
rozrywkowy, ludyczny] – szórakoztató,
mulattató; élvezeti
przyjemność [1. miłe wrażenie wywołane
dodatnimi
bodźcami,
uczucie
zadowolenia; 2. to, co wywołuje uczucie
zadowolenia, sprawia miłe wrażenie,
dostarcza przyjemnych doznań] – öröm,
élvezet, kellemesség, kedvtelés; gyönyör,
gyönyörűség, kéj
przyjemność niespodziewana – váratlan öröm,
kellemes meglepetés
przyjemnie – kellemesen, jólesően
przyjemny, -a, -e [1. sprawiający przyjemność,
dodatnie wrażenie; 2. odznaczający się
miłym sposobem bycia] – kellemes, jóleső;
(miły) kedves; élvezetes; tetsző
przyjemne wrażenie – kellemes benyomás
przyjemny głos – kellemes, bájos hang
przyjemnej podróży! – jó utat!, kellemes utazást!
przyjemnej zabawy! – kellemes szórakozást!
przyjemny koloryt – kellemes színhatás v. kolorit
przyjemny wieczór – kellemes est
przyjemny zapach kwiatów – a virágok kellemes
illata; kellemes virágillat
przyjezdny1, -a, -e [osoba przybyła skądś] –
érkezett, megérkezett (ffi/nő)
przyjezdny2, -a, -e [taki, który przyjeżdża
dokądś od czasu do czasu, nie
przebywając tam stale] – érkezett,
megérkezett
przyjezdny gość – érkező vendég
przyjęcie [1. potraktowanie kogoś, czegoś w
określony sposób, odbiór czegoś, reakcja
na kogoś, na coś; 2. wystawny posiłek dla
zaproszonych gości] – (wzięcie) elfogadás;
(dypl) fogadás; fogadtatás, fogadás; (np. w
urzędzie) fogadás; rendelés (orvosi); (do
pracy) felfogadás, felvétel; fogadás, recepció
przyjęcie do organizacji – felvétel v. belépés a
szervezetbe
5670
przyjęcie do szkoły – felvétel az iskolába
przyjęcie do towarzystwa – befogadás a
társaságba
przyjęcie interesantów – félfogadás
przyjęcie koktajlowe – koktélparti
przyjęcie na stojąco – állófogadás
przyjęcie na dworzec – kerti mulatság v. ünnepség
przyjęcie personelu – személyzet felvétele
przyjęcie towaru – áruátvétel
przyjęcie urodzinowe – születésnapi zsúr
przyjęcie w ogrodzie – kerti mulatság v. ünnepség
przyjęcie warunkowe – feltételezett elfogadás,
feltétele elfogadása vminek
przyjęcie weksla – a váltó elfogadása
przyjęcie wieczorne – estély
przyjęcie za syna – fiú örökbefogadása
przyjęcie zapowiada się świetnie – a fogadás
pompásnak igérkezik
przyjęty, -a, -e [ogólnie znany, uważany za
właściwy, zgodny z pewnymi zasadami] –
elfogadott, felvett; elterjedt, általánossá vált,
meggyökeresedett, bevett; vállalt
przyjęty zwyczaj – bevált szokás, bevett szokás
przyjmować (przyjmuje) [zob. przyjąć] –
elfogadni,
elvenni,
átvenni;
(dawać
posłuchanie)
fogadni;
(dopuszczać)
befogadni, bevenni; (najmować) felfogadni,
felvenni; (orv.) rendelni; (gościć) vendégül
lát
przyjmować chorych – rendelni
przyjmować co z dobrodziejstwem inwentarza –
(jog) leltári kedvezménnyel átvenni v.
elfogadni (hagyatékot)
przyjmować defiladę – díszszemlét fogadni v.
megtekinteni
przyjmować do pomocy – segítségül venni
przyjmować elektron – elektront felvenni
przyjmować (przyjąć) gości – vendégeket fogadni
przyjmować interesanta a. klienta – ügyfelet
fogadni
przyjmować kogo w domu – otthon fogadni vkit
przyjmować kogo entuzjastycznie – lelkesen
fogadni vkit
przyjmować (przyjąć) kogoś – befogadni vkit
przyjmować kogoś z otwartymi ramionami – tárt
przyjmować kucharza – szakácsot felvenni
przyjmować a. przyjąć lekarstwo dwa razy
dziennie – naponta kétszer bevenni az
orvosságot
przyjmować na stałe – véglegesíteni
przyjmować a. przyjać ostatnie namaszczenie –
felveszi az utolsó kenetet
przyjmować podarek – elfogadni az ajándékot
-
Wersja 01 01 2017
przyjmować pokarm – táplálékot vesz magához;
táplálkozni
przyjmować posadę – (u kogo) állást vállalni
vkinél
przyjmować propozycję – elfogadni az indítványt
przyjmować radę – megfogadja a tanácsot
przyjmować służbę u kogo – szolgálatba lépni v.
szolgálatot vállalni vkinél
przyjmować raport – jelentést fogadni v. venni át
przyjmować z powrotem – visszafogadni
przyjmowanie – fogadás, felvétel, tudomásulvétel;
(orv.) rendelés;
przyjmowanie (bagażu) – (vasúton csomag,
poggyász) felvétel
przyjmowanie bagażu – poggyászbeadás
przyjmowanie a. przyjęcie do wiadomości –
tudomásulvétel
przyjmowanie interesantów – félfogadás
przyjmowanie mleka – tejátvétel
przyjmowanie nowych członków – tagfelvétel
przyjmowanie robotników do pracy
–
munkásfelvétel
przyjmowanie telegramów – táviratfelvétel
przyjmowanie w poczet członków – tagfelvétel;
felvétel a tagok sorába v. … tagjai sorába
przyjrzeć się (przyjrzę się, przyjrzy się) —
przyglądać się [1. obejrzeć kogoś, coś ze
wszystkich stron, dokładnie, uważnie
przypatrzyć się komuś, czemuś; 2. zbadać
dokładnie, wnikliwie jakąś sprawę] –
megnézni,
megtekinteni;
(komu/czemu)
nézegetni, szemügyre venni, szemlélni;
megvizsgálni, megfigyelni, elnézni
przyjrzeć się komu zbliska – közelről
megtekinteni v. megvizsgálni vkit
przyjście – érkezés, jövetel; megérkezés
przyjście do domu – hazajövetel
przyjść
(przyjdę,
przyjdziesz,
przyjdzie;
przyszedłem,
przyszłam)
(dok.)
—
przychodzić (niedok) [1. idąc, przybyć
dokądś, do kogoś w jakimś celu; 2. o
środkach lokomocji: jadąc, dotrzeć do
określonego
celu;
3. o
listach,
wiadomościach, przesyłkach itp.: zostać
doręczonym, przekazanym, dojść do
adresata lub na wyznaczone miejsce; 4. o
wietrze, falach, zapachach itp.: dotrzeć,
nadciągnąć, nadpłynąć; 5. o czasie, porach
roku, towarzyszących im zjawiskach,
stanach, faktach, przeżyciach: nastąpić,
przybliżyć się; 6. powstać w umyśle; 7. dać
się osiągnąć] – megjönni, eljönni, lejönni
(befejezett,
vége
egy cselekvésnek);
megérkezni; megszerezni vmit, hozzájutni
vmihez; (szenvedő alakban) történik vmi;
feljönni
5671
przyjście Chrystusa [Nie chodzi tu o jakiś dzień
w sensie kalendarzowym, ale o wejście
Boga w dzieje, o wejście, w którym objawi
się świętość i chwała Boża. Przyjście
Chrystusa u końca czasów jest wielkim
oczekiwaniem
wspólnoty
w
Niego
wierzących. To przyjście Chrystusa, które
Nowy Testament nazywa "paruzją",
określa się też niezbyt szczęśliwie jako
Jego "powtórne przyjście", co może
nasuwać myśl, że chodzi tu o wydarzenie,
które już raz miało miejsce. Tymczasem
chodzi tu o ostateczne spełnienie się tego,
co rozpoczęło się we wcieleniu, męce i
zmartwychwstaniu
Chrystusa,
o
dopełnienie się Jego dzieła i ostateczne
objawienie się Jego chwały.] – Krisztus
eljövetele
przyjść a. przychodzić do domu – hazaérkezni
(hazaérkezik)
przyjdź do mnie, byle dziś – jöjj hozzám,
föltétlenül még ma
przyjdź tu do nas – gyere ide hozzánk!
przyjść do czego – vmihez hozzájutni, része lesz
vmiben
przyjść do domu – hazajönni
przyjść do dłowy – eszébe jutni
przyjść do gotowego, przyjść na gotowę –
nehézség nélkül érni el vmit v. jutni el
vmihez; (átv.) terített asztalhoz ülni
przyjść do grosza – (dawno) pénzhez jutni,
meggazdagodni
przyjść do kogo – meglátogatni vkit, eljönni vkihez
przyjść do lat – felnőni, megnőni, megérni
[przyjdzie do lat: felnő]
przyjść do ładu – egyezségre jutni
przyjść do majątku – vagyonhoz jutni
przyjść do pieniędzy – pénzhez jutni, pénzt
szerezni
przyjść do rozumu – észretérni
przyjść do siebie – magához tér; feleszmélni
przyjść do władzy – hatalomra jutni
przyjść do wniosku – következtetésre jutni
przyjść do zdrowia – épülni, felépülni;
meggyógyulni, felgyógyulni
przyjść komu na myśl – eszébe jutni (vkinek)
przyjść komu z pomocą – segítséget nyújtani
vkinek, segítségére sietni vkinek
przyjść na myśl – eszébe jut
przyjść na świat – világra jönni, születni
przyjść po ewangelii – evangélium után érkezni;
(átv.) elkésni vhonnan, későn érkezni (meg)
przyjść po kogo/co – jön megkeresni vkit/vmit
przyjść po radę – tanácsért jönni
-
Wersja 01 01 2017
przyjść w dobrym momencie – kellő időben v.
épen jókor jönni
przyjść w porę – idejében érkezni, jókor jönni
przyjść z gołymi rękoma – üres kézzel jönni
przyjść z pomocą – segítségre sietni
przyjść z wizytą – látogatóba jönni, meglátogatni
przykarpacki, -a, -ie – a Kárpátok melletti
Przykarpacki Instytut Prawa Uniwersytetu
Lwowskiego – a Lwowi Jogi Egyetem
Kárpátok melletti Intézete
Przykarpacki
Okręg
Wojskowy
[okręg
wojskowy Armii Czerwonej na terenie
Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki
Radzieckiej; następnie okręg wojskowy Sił
Zbrojnych Ukrainy.] – (wojsk, hist.)
Kárpátok melletti Katonai Körzet
przykazać (przykażę) — przykazywać [wydać
rozkaz,
polecenie]
–
parancsolni,
megparancsolni, meghagyni, utasítani
przykazać, przykazywać (komu) – ráparancsolni
(vkire)
Przykazania (Dekalog) a. Przykazania Boże
[przykazania są najważniejszą częścią
Starego Zakonu. Było ich dziesięć.
Napisane były przez Boga na dwóch
tablicach kamiennych. Zwane są czasami
Dekalogiem, z grec. deka - dziesięć i logos
- słowo.
Według II Moj. 20;1-17:
1. Nie będziesz miał innych bogów obok mnie.
2. Nie czyń sobie podobizny rzeźbionej.
3. Nie nadużywaj imienia Pana, Boga twojego.
4. Pamiętaj o dniu sabatu, aby go święcić.
5. Czcij ojca swego i matkę swoją.
6. Nie zabijaj.
7. Nie cudzołóż.
8. Nie kradnij.
9. Nie mów fałszywego świadectwa przeciw
bliźniemu swemu.
10. Nie pożądaj żadnej rzeczy swojego
bliźniego.
Niektórzy uważają wstęp za przykazanie
pierwsze, co jest także w Talmudzie, a
słowa z II Moj. 20;3-6 łączą w jedno (tzn.
w
drugie)
przykazanie.]
–
TÍZPARANCSOLAT (héberül: ‫ֹורישע הַ תֶרֶׂשֲע‬
‫ת י‬
ă`szeret haddivrót)) [A héberben: "tíz ige",
vagy "igék" (2Móz 34,28; 5Móz 4,13; 2Móz
20,1; 5Móz 5,22). Isten parancsai, amelyeket
Mózesnek a Sínai-hegyen adott. A Bibliában
két leírását találjuk a törvényadásnak (2Móz
20,1-17; 5Móz 5,6-21). Két kőtáblára voltak
felírva (2Móz 31,18; 32,15-19; 34,1-4.27-29;
5Móz 10,1-5). Bizonytalanság uralkodik a
tekintetben, hogyan kell őket megszámozni
vagy két táblára szétosztani. Nem kell
"rabigául" szolgálniuk Izráel számára, hanem
5672
bölcs útbaigazításul, hogy képessé tegye
Isten népét az ő Urával való boldog
életközösségre. Az első négy parancsolat az
embernek
Istenhez
való
helyes
viszonyulásáról,
a
többi
hat
az
embertársaihoz való kapcsolatáról szól. Az
ÚSZ a 4. kivételével valamennyit idézi, és
kötelezőnek mondja a keresztyének számára
is. Jézus kimutatja, hogy Isten még
szigorúbban értelmezi a parancsolatokat,
mint maguk a zsidók. Függetlenül attól, hogy
az
ÚSZ
elmélyíti
ezeknek
a
parancsolatoknak
a
kijelentéseit,
a
legmagasabbrendű
emberi
erkölcsi
törvényeket tárják elénk; Jézus azt mondta,
hogy a törvény betöltése a szeretet (Mt
22,35-40)]
Ez az eredeti 10 parancsolat fordítása :
1.
parancsolat:
Én, az Úr, vagyok a te Istened, aki kihoztalak
téged Égyiptomnak földéről, a szolgaság
házából.
Ne legyenek néked idegen isteneid én előttem!
2.
parancsolat:
Ne csinálj magadnak faragott képet, és semmi
hasonlót azokhoz, a melyek fenn az égben,
vagy a melyek alant a földön, vagy a melyek a
vizekben a föld alatt vannak. Ne imádd és ne
tiszteld azokat, mert én, az Úr a te Istened,
féltőn-szerető Isten vagyok, aki megbüntetem
az atyák vétkét a fiakban, harmad és
negyediziglen, akik engem gyűlölnek. De
irgalmasságot cselekszem ezeriziglen azokkal,
akik engem szeretnek, és az én parancsolatimat
megtartják.
5Móz 24,16 Meg ne ölettessenek az atyák a
fiakért, se a fiak meg ne ölettessenek az atyákért;
kiki az ő bűnéért haljon meg. Tehát az Isten
megváltoztatta a 2. parancsolatot- aki megalkotta
annak a lehetősége, másnak nem!
Más fordításban: (A Tízparancsolat héber szövege
a
2Mózes
20:1-14
szerint):
"Ne készíts magadnak szobrot, sem semmiféle
(kép)mást
(arról/azokról,) ami(k) az egekben van(nak) fent,
se
ami(k)
a
földön
van(nak)
lent,
se ami(k) a vizekben van(nak) a föld alatt."
"Ne borulj le nekik és ne engedd, hogy
szolgálatukra
kényszeríttess,
mert én, az Örökkévaló, a te Istened, féltékeny
Isten
vagyok
aki meglátogatja az apák vétkét a fiakon
harmad- és negyedízig, azokon, akik gyűlölnek
engem –"
3.
parancsolat:
Az Úrnak, a te Istenednek nevét hiába fel ne
vedd, mert nem hagyja azt az Úr büntetés
nélkül, a ki az ő nevét hiába felveszi.
4.
parancsolat:
Megemlékezzél a
szombatnapról,
hogy
megszenteljed azt. Hat napon át munkálkodjál,
és végezd minden dolgodat! De a hetedik nap
az Úrnak a te Istenednek szombatja: semmi
-
Wersja 01 01 2017
dolgot se tégy azon se magad, se fiad, se
leányod, se szolgád, se szolgálóleányod, se
barmod, se jövevényed, aki a te kapuidon belül
van. Mert hat napon teremtette az Úr az eget és
a földet, a tengert és mindent, ami azokban
van, a hetedik napon pedig megnyugodott.
Azért megáldotta az Úr a szombat napját és
megszentelte azt.
5.
parancsolat:
Tiszteld atyádat és anyádat, hogy hosszú ideig
élj azon a földön, amelyet az Úr, a te Istened ad
tenéked!
6. parancsolat: Ne ölj!
7. parancsolat: Ne paráználkodj!
8. parancsolat: Ne lopj!
9. parancsolat:
Ne tégy a te felebarátod ellen hamis
tanúbizonyságot!
10.
parancsolat:
Ne kívánd a te felebarátodnak házát! Ne
kívánd a te felebarátodnak feleségét, se
szolgáját, se szolgálóleányát, se ökrét, se
szamarát, és semmit, a mi a te felebarátodé!
przykazanie [surowe, kategoryczne polecenie,
rozkaz, nakaz] – parancs, utasítás;
megparancsolás,
elrendelés,
végakarat;
parancsolat
przykazanie
miłości
[dwa
przykazania
ustanowione przez Jezusa Chrystusa:
miłości do Boga i miłości bliźniego (tj. do
każdego człowieka)] – a szeretet parancsa
przyklajanie, przyklajenie – ragasztás
przyklapać, przyklapnąć (przyklapnie) —
przyklapywać [1. pot. przydeptać tylną
część buta; 2. pot. spłaszczyć, przygnieść
coś sterczącego; 3. pot. przysiąść lub usiąść
na jakimś miejscu] – összelapulni, lesimulni
przyklapły, -a, -e – összelapított, lesimított
przyklapnięty, -a, -e [1. pot. o człowieku: smutny,
osowiały, przygnębiony czymś; 2. pot. o
uchu zwierzęcia: zwieszający się]
–
összelapult, lesimult
przyklasnąć
(przyklasnę,
przyklaśnie)
—
przyklaskiwać [1. wyrazić aprobatę, zgodę
na coś; 2. wtórować oklaskami] – tapsolni,
tetszést nyilvánítani
przyklasnąć czemu – tapsol vminek, tetszéssel
fogadni vmit
przyklasnąć komuś – vkinek tapsolni
przyklasnąć propozycji – lelkesedéssel v. (hangos)
tetszéssel fogadni az ajánlatot
przyklasztorny, -a, -e [znajdujący się obok
klasztoru, należący do klasztoru] –
kolkostor melletti
przyklaśnięcie – taps, tapsolás, tetszésnyilvánítás
przykleić (przykleję, przyklei) — przyklejać
[1. umocować coś do czegoś za pomocą
kleju; też: spowodować przylgnięcie
5673
czegoś, sprawić, że coś przywiera do
czegoś; 2. pot. przywrzeć, przylgnąć do
czegoś]
–
ragasztani;
odaragasztani,
hozzáragasztani; rátapasztani
przykleić co do czego – átragasztani vmiről vmire
vmit, odaragasztani vmihez vmit
przykleić coś – megragasztani, összeragasztani
vmit
przykleić, przyklejać (do czego) – ráragasztani v.
rátapasztani (vmire)
közb. przykleić (komu) klapsa – odaütni
przykleić się — przyklejać się (do czego)
[1. zostać
przyklejonym,
przylgnąć,
przywrzeć do czegoś lepkiego; też o czymś
lepkim, mazistym: przylgnąć do czegoś;
2. pot. blisko się do kogoś, do czegoś
przysunąć; 3. pot. narzucić komuś swoje
towarzystwo] – odaragadni, hozzáragadni;
odatapadni; rátapadni; (átv.) ráragadni
przykleić się, przyklejać się (do czego) – ráragadni
(vmire)
przyklejenie
–
odaragasztás,
felragasztás,
hozzáragasztás
przyklejenie się – odaragadás, felragadás,
hozzáragadás
przyklejenie się do sufitu – odaragadás a
plafonhoz v. mennyezethez
przyklepać — przyklepywać [1. klepiąc, uczynić
coś gładkim, płaskim; 2. pot. zakończyć
zawarcie jakiejś umowy] – kissé
megkalapálni, megdöngölni
przyklęk [uklęknięcie na jedno kolano] –
letérdelés, térhajlás
przyklęknąć — przyklękać, przyklękiwać
[uklęknąć na chwilę na jedno kolano] –
letérdelni, térdre rogyni; térdet hajtani,
féltérdre ereszkedni
przyklęknięcie – letérdelés, térdeborulás
przykład [1. osoba będąca lub mogąca być
wzorem
do
naśladowania;
2. fakt,
postępek godny naśladowania; 3. fakt
mogący służyć za ilustrację, dowód,
poparcie czegoś, jakiegoś twierdzenia] –
példa
przykład do naśladowania – követendő példa
przykład idzie z góry – felülről kapjuk a példát; a
jó példa felülről jön; felülről hull az áldás
przykład w pracy – példamutató munka
przykład zaraźliwy – (átv.) ragadós példa
przykładać [zob. przyłożyć] – rátenni, hozzátenni,
odatenni, odarakni, ráhelyezni, ráilleszteni;
összeilleszteni
przykładać dużą wagę do czego – nagy súlyt
fektetni vmire
przykładać miarę – odailleszteni a mérőlécet v. a
rőföt
-
Wersja 01 01 2017
przykładać [zob. przyłożyć] – rátenni, hozzátenni,
odatenni, odarakni, ráhelyezni, ráilleszteni
przykładać się [zob. przyłożyć się] – (do czego)
nekifeküdni, nekilátni vminek
przykładanie – rátevés, ráillesztés, hozzáadás
przykładanie się – fekvés, lefekvés, leheveredés;
összezsedettség; az, hogy összeszedi magát;
felkészülés; buzgó foglalkozás vmivel;
ügybuzgóság
przykładnica
[1.
przyrząd
kreślarski
umożliwiający
kreślenie
linii
równoległych; 2. przybór kreślarski w
postaci długiego liniału ze stałą lub
ruchomą poprzeczką (poprzeczną listwą)
na
jednym
końcu.
Wykorzystując
krawędź rysownicy jako prowadnicę, czyli
przesuwając wzdłuż krawędzi rysownicy
poprzeczkę przykładnicy, można rysować
linie równoległe. Z kolei wykorzystując
liniał
jako
prowadnicę
trójkąta
rysunkowego (lub zestawu trójkątów)
można rysować linie prostopadłe lub pod
kątem. Do rysowanie linii równoległych i
pod kątem służą też: liniał rolkowy
(en:rolling ruler), kątownica rysunkowa] –
fejesvonalzó
przykładnie – példaadóan, példamutatóan,
példásan,
mintaszerűen,
kifogástalanul,
illőképpen
przykładnie się zachowywać – példásan viselkedni
przykładność – példaszerűség, mintaszerűség
przykładny, -a, -e [mogący być przykładem dla
innych, godny naśladowania] – példaadó,
példás, példamutató, mintaszerű
przykładna kara – példás v. elrettentő büntetés
przykładny mąż – pélás férj, mintaférj
przykładowo – példaképpen, példaként
przykładowy, -a, -e [1. podany, użyty jako
przykład, objaśnienie czegoś; 2. mogący
służyć za przykład, wzór do naśladowania]
– példás, példamutató, példaadó
przykłusować [1. przyjechać kłusem na koniu;
2. o koniu: przybiec kłusem; 3. pot.
przybiec bardzo szybko] – idevágtatni,
ideügetni
przykoczować – átvándorolni (nomád), elkóborolni
przykołatać się (przykołata się v. przykołatacze
się) – elvergődni, nagynehezen eljutni vhová
przykop [1. zob. aprosza; 2. daw. rów biegnący
wzdłuż czegoś; też: wał ziemny] – árok,
sánc
przykopać (przykopię) – odébb rúgni
przykopcić – kicsit befüstölni
przykosa [ruchome wypłycenie w nurcie rzeki,
utworzone przez naniesiony piasek i
drobny żwir. Przykosa często wznosi się aż
5674
do powierzchni wód i w zależności od siły
ciągu przesuwa się z nurtem rzeki w dół.
Wahania
stanu
wody
oraz
gruboziarnistość materiału powodują, że
powstała przykosa utrzymuje się długo w
jednym miejscu, czasami występując
ponad poziom wody. Obszar wody poniżej
przykosy
jest
zawsze
doskonałym
łowiskiem, gdyż stanowi naturalne
stanowisko i żerowisko ryb.] – (zátony
jelzésére szolgáló) bója (folyón)
przykostny, -a, -e – csont melletti
przykościelny, -a, -e [położony przy kościele lub
należący do kościoła; też: zorganizowany
przez władze kościelne] – templom melletti
przykotwiczać ― przykotwiczyć – lehorgonyozni
przykotwiczyć do grupy – csatlakozni a
csoporthoz
przykotwiczyć się – lehorgonyzódni
przykrajać [zob. przykrawać, przykroić] –
kiszabdalni, kivágni
przykrasić (przykraszę, przykrasi) ― przykraszać
– (dawno) megszépíteni; egy kevés
zsiradékot tenni hozzá (vmihez)
przykraszę sobię – (dawno) megszépítem magam
przykraszać się – megszépülni
przykrawacz,
przykrawaczka
–
szabász,
szabásznő
przykrawalnia – szabásműhely
przykrawanie – kiszabás, kivágás
przykręcić — przykręcać [1. umocować coś za
pomocą śrub lub wkręcić w coś śrubę;
2. zmniejszyć dopływ czegoś, kręcąc
pokrętłem] – kissé meg- v. odacsavarni
przykręcić coś – becsavarozni vmit
przykręcić śruby – (átv.) megszorítja v. meghúzza
a csavart
przykrępować – hozzáerősíteni, hozzákötözni,
hozzászorítani
przykrępować kogo do drzewa – fához szorítani
vkit
przykro, przykrzej – kellemetlen, kellemetlenül;
sajnálatos, bántó
przykro jest słyszeć to – kellemetlen ezt hallani
przykro mi – sajnálom; kellemetlen, rosszul esik
przykro mi, ale… – sajnálom, de…
przykro mi, nie – sajnálom, nem …
przykro mi się zrobiło – rosszul tettem, rossz
érzésem támadt
przykro na to patrzeć – rossz ránézni
przykrochmalić — przykrochmalać [1. lekko
nasycić krochmalem; 2. posp. uderzyć
kogoś mocno i znienacka] – még jobban
kikeményíteni
-
Wersja 01 01 2017
przykrochmalić się — przykrochmalać się [pot.
natrętnie
narzucić
komuś
swoje
towarzystwo] – még jobban kikeményedni
przykroić (przykroję, przykroi), przykrajać —
przykrawać [1. krojąc dodać coś do czegoś
już pokrajanego; 2. przyciąć coś według
jakiejś formy] – kiszabni
przykroić ubranie – ruhát kiszabni
przykrojenie – kiszabás, kivágás
przykrość [niemiłe, nieprzyjemne uczucie,
zdarzenie,
wrażenie
lub
odczucie
spowodowane negatywnymi bodźcami] –
bosszúság; kellemetlenség, baj; sajnálat;
fájdalom
przykrość spotyka kogo – kellemetlenség ér vkit
przykrócić (przykrócę) — przykracać [zmusić
kogoś do posłuszeństwa] – megrövidíteni
przykrócić samowole – megfékezni az önkényt
przykrótki, -a, -ie [1. mający trochę za małą
długość; 2. trwający zbyt krótko] – kissé
rövid
przykrótko – kissé röviden
przykry, -a, -e [1. nieprzyjemny dla zmysłów;
2. wywołujący niezadowolenie, żal lub
sprawiający kłopot; 3. mający niemiły
sposób bycia; też: świadczący o takich
cechach] – bántó, kínos, kellemetlen,
sajnálatos, bosszantó, gyötrelmes
przykra scena – kínos jelenet
przykre położenie – kínos helyzet
przykre przejcia uległy zapomnieniu – a sok
kellemetlen eset feledésbe ment
przykre warunki – kemény feltételek
przykre wrażenie – visszatetszés
przykry człowiek – kellemetlen ember
przykry humor – keserű humor
przykry głos – bántóm nyers, kellemetlen hang
przykry incydent – kellemetlen, kínos incidens
przykrycie [1. to, czym się coś przykrywa lub
czym się ktoś okrywa; też: pokrywka; 2. w
szachach: bierka stojąca na linii działania
dalekosiężnej figury i ograniczająca jej
działanie w tym kierunku] – takarás,
betakarás, letakarás, befedés, borítás;
(pokrywka) fedő; (derka) takaró, borító,
boríték, fedél
przykrycie się – betakaródzás
przykryć (przykryje) — przykrywać [1. położyć
coś na kimś lub na czymś, aby osłonić
przed czymś; 2. znaleźć się na czymś,
pokrywając to; 3. zasłonić, zamknąć coś
czymś od góry] – takarni, betakarni; fedni,
befedni, borítani, ráborítani, beborítani;
letakarni, leteríteni; ellepni, eltakarni;
leborítani (vmivel)
5675
przykryć nawozem – megtrágyázni
przykryć, przykrywać (czym) – betakarni (vmive)
przykryć a. przykrywać garnek – lefedeni a
fazekat v. lábast
przykryć, przykrywać (kogo/co czym) – ráteríteni
(vkit/vmit vmivel)
przykryć się — przykrywać się [przykryć
samego siebie] – takarózni; betakarózni;
betakarja magát (betakaródzik)
przykrył się kołdrą – paplannal betakaródzott
przykrywa [bardzo duża przykrywka] – fedő,
fedél, takaró
przykrywadło – fedő
przykrywanie – borítás, befedés, takarás, betakarás
przykrywanie się – betakaródzás
przykrywanie
się
poduszką,
kołdrą
–
betakaródzás párnával, paplannal
przykrywka
[przedmiot
służący
do
przykrywania, zamykania naczyń lub
pojemników] – fedő; fedél
przykrzyć
[nudzić
się]
–
untatni,
kellemetlenkedni; unatkozni
przykrzyć sobie – unatkozni
przykrzyć się [nudzić kogoś lub być przykrym
dla kogoś] – kellemetlenné válni;
megelégelni, elege van, megcsömörleni; unni
vkit
przykrzy mi się – unatkozom
przykrzyć się komu – kellemetlenkedni vkinek
przykucnąć (przykucnę, przykucnie) — przykucać
[znacznie obniżyć pozycję ciała, zginając
nogi w kolanach] – lekuporogni,
lekuporodni; leguggolni
przykucnięty, -a, -e – lekuporodott, leguggolt
przykuć
(przykuję)
—
przykuwać
[1. przymocować kogoś do czegoś za
pomocą
łańcucha
lub
kajdanek;
2. pozbawić możności poruszania się lub
zmusić do zatrzymania się] – odaszegezni,
odaszegelni, vasra verni, megbilincselni,
hozzáláncolni; (átv.) lekötni, lebilincselni,
lenyűgözni
przykuć czyją uwagę – lekötni vkinek a figyelmét
przykuć a. przykuwać uwagę – megragadja a
figyelemet
przykuć się — przykuwać się [przykuć samego
siebie do czegoś za pomocą łańcucha] –
hozzáláncolja magát vmihez
przykuć się do drzewa – a fához láncolja magát
przykupić — przykupywać – hozzávenni,
hozzávásárolni
przykupić całą zawartość książki – a könyv teljes
tartalmát hozzávenni
-
Wersja 01 01 2017
przykurcz [ograniczenie ruchomości kończyny,
palców, kręgosłupa lub szyi wskutek
zmian chorobowych] – (orv.) görcs
przykurczenie – görcsös összehúzódás
przykurczyć — przykurczać [lekko skurczyć] –
görcsösen összehúzni
przykurczyć się — przykurczać się [nieco się
zmniejszyć] – görcsösen összeházza magát
przykurzać — przykurzyć – kissé beporolni;
rágyújtani vkinek a cigarettájára
przykurzyć się – kissé beporozódni
przykuso – kissé röviden, kurtán
przykusy, -a, -e [pot. trochę za krótki] – kissé
rövid, kurta
przykuty, -a, -e [silnie emocjonalnie związany z
miejscem pobytu lub z zajmowanym
stanowiskiem] – leszögezett, odakovácsolt
przykuty chorobą do łóżka – a betegség által
ágyhoz kötött
przykuwający uwagę – érdekfeszítő; lebilincselő
przykwasić (przykwaszę) — przykwaszać – kissé
megsavanyítani, hozzásavanyítani
przykwasić sokiem z cytryny – citromlével
megsavanyítani
przykwaśniały, -a, -e – megsavanyodott
przykwaśnieć – megsavanyodni (egy kissé)
przykwaśny, -a, -e – savanykás, kissé savanyú
przykwiatek [drobny listek o innej barwie niż
pozostałe,
wyrastający
u
nasady
kwiatostanu lub kwiatu] – sziromlevél
przylać ― przylewać [uderzyć mocno] –
hozzáönteni
przylakierować – kissé belakozza v. lakkal bevonja
(itt-ott)
przylakować (przylakuje) – belakkozni, kifényezni
przylaszczka [roślina o jasnoliliowych kwiatach,
kwitnąca wczesną wiosną] – (növ.)
májvirág (Hepatica nobilis)
5676
Przylaszczka pospolita (Anemone hepatica)
(trojanek,
trójczak,
wilcza
stopa)
(Hepatica nobilis Mill.) [gatunek rośliny
wieloletniej z rodziny jaskrowatych.
Przylaszczka pospolita występuje na
terenie Europy, na północ od Alp aż do
Skandynawii. W Polsce podlega ochronie
prawnej.] – nemes májvirág (Hepatica
nobilis) v. (Anemone hepatica) [a kétszikűek
(Magnoliopsida) osztályának a boglárkák
(Ranunculales) rendjéhez, ezen belül a
boglárkafélék (Ranunculaceae) családjához
tartozó faj]
przylądek [niewielki występ lądu wysunięty w
morze lub jezioro] – (földrajz) fok, földfok,
hegyfok
Przylądek Dobrej Nadziei [(port. Cabo da Boa
Esperança),
pierwotnie
Przylądek
Sztormów (port. Cabo das Tormentas) (34°
21' 23" S, 18° 29' 15" E) - leżący w
Republice Południowej Afryki, 160 km na
północny zachód od Przylądka Igielnego
jest
bardzo
charakterystycznym
miejscem. Stanowi zakończenie dużego
(ok. 10 na 50 km) i niezwykle
malowniczego Półwyspu Przylądkowego,
u którego nasady leży Kapsztad
(Kaapstad, Cape Town).] – Jóreménység
foka
przylecieć (przyleci) — przylatywać, przylatać
[1. o owadach, ptakach, samolotach:
przybyć dokądś; też: przybyć dokądś
samolotem; 2. pot. przybiec lub przyjechać
dokądś bardzo szybko] – odarepülni,
iderepülni; rárepülni; odaszállni, ideszállni;
rászállni; megérkezni (repülő), (przybywać
samolotem)
(repülőgépen)
megérkezni,
visszaszállni, visszarepülni
przyleciały już jaskółki – megjöttek már a fecskék
przylegać [1. dotykać do czegoś bezpośrednio
lub opinać coś ściśle; 2. graniczyć z czymś;
3. być zgodnym z czymś lub dobrze
dobranym] – tapadni, odatapadni, feszülni,
-
Wersja 01 01 2017
simulni, testhez állni; ráfeküdni; (stykać się)
érintkezni
przylegający, -a, -e – tapadó, tapadós; feszülő;
simuló; simulékony; érintkező; határos,
szomszédos
przyleganie [zob. adhezja] – adhézió; tapadás,
simulás, feszülés; érintkezés, hozzáérés
przyleganie do ciała – testhez simulás
przyległość [to, co się znajduje w pobliżu czegoś
lub przylega do czegoś] – érintkezés,
szomszédság, hozzátartozandóság; környék
przyległy, -a, -e [graniczący z czymś] –
szomszédos, határos, érintkező; szomszédi
przyległy kąt – mellékszög
przylepianie [2. syn. klajstrowanie, klejenie,
lepienie, łączenie, naklejanie, nalepianie,
przyklejanie,
przylepienie,
przytwierdzanie,
sklejanie,
spajanie,
zlepianie,
złączanie,
aglutynacja,
konglomeracja,
scalanie,
zlepienie,
przyklajstrowywanie, przymocowywanie,
wklejanie,
wlepianie,
formowanie,
lgnięcie] – ragasztás; tapasztás, erősítés
przylepić — przylepiać [1. przytwierdzić coś do
czegoś za pomocą substancji klejącej;
2. przywrzeć do czegoś jakąś częścią ciała;
3. przymocowywać coś do czegoś za
pomocą substancji klejącej] – ragasztani,
odaragasztani, ráragasztani; odatapasztani,
rátapasztani, hozzátapasztani
przylepić ucho do drzwi – fülét az ajtóhoz
tapasztja; hallgatózni
przylepił się, jak smoła – nehéz megszabadulni
tőle; ragad, mint a szurok
przylepić się — przylepiać się [1. mocno
przywrzeć; 2. zetknąć się mocno ciałem z
kimś lub z czymś; 3. pot. wszędzie za kimś
chodzić i absorbować go sobą] –
odaragadni,
odatapadni,
hozzátapadni,
ráragadni; rátapadni
przylepić się, przylepiać się (do czego) – ráragadni
(vmire)
przylepiec [taśma z jednej strony pokryta
warstwą substancji klejącej] – ragtapasz,
angoltapasz
(Emplastrum anglicanum),
[vizahólyagpéppel bevont selyemszövet.
Megnedvesítve erősen a bőrre tapad]
przylepiony, -a, -e [1. taki, który jest z kimś lub z
czymś nierozłącznie związany; 2. taki,
który został zbudowany tuż przy czymś] –
odaragadt, odatapadt, hozzátapadt, ráragadt
przylepka [1. kromka chleba odkrojona z końca
bochenka a. z brzegu bochenka; piętka;
2. dziecko lubiące się pieścić; 3. dziecko
lgnące do kogoś] – kenyérvég, kenyér vége
v. gyűrkéje; kedves bájos nő
5677
przylepność [siła przywierania sklejanych
materiałów bezpośrednio po zetknięciu.] –
kedveskedés,
nyájaskodás;
vkinek
ragaszkodó volta; vminek ragacsos, ragadós
volta
przylepny, -a, -e [1. łatwo się przylepiający;
2. lubiący się przytulać, pieścić] – (átv.)
mindenkivel kedveskedő, nyájaskodó
przylot [przybycie dokądś drogą powietrzną] –
érkezés (repülőgépen); járat érkezése
przyloty – repülőjáratok érkezése
przyloty samolotów – repülőgépek érkezése
przylew – hozzáöntés, hozzáömlés; pótlék
przyleźć (przylezę, przylezie) — przyłazić
(przyłażę, przyłazi) [1. pot. zjawić się
gdzieś, nie będąc zaproszonym; 2. pot. idąc
wolno, przyjść dokądś] – idemászni,
idecsúszni, ideténferegni
przylga [1. powierzchnia czepna znajdująca się
na końcu organów czepnych u niektórych
roślin;
2. powierzchnia
przylegania
jakichś części do siebie, np. w oknie, w
drzwiach; 3. powierzchnia czepna na
odnóżach wielu owadów i niektórych
zwierząt] – (ép) érintkezési, illeszkedési
hely (ajtó, ablak beillesztésénél); (áll., növ.)
szívóka, szívószáj (piócáé)
przylgnąć (perzylgnie) [1. przywrzeć do czegoś
mocno na dużej powierzchni; 2. przysunąć
się do kogoś lub czegoś bardzo blisko;
3. przytulić się do kogoś; 4. polubić kogoś i
chętnie z nim przebywać; 5. o nazwie,
przezwisku:
stać
się
powszechnie
używanym] – hozzáragadni, hozzátapadni,
hozzásimulni vmihez
przylgnąć do kogo sercem – szívlelni, kedvelni
vkit
przylgnięcie – hozzátapadás, hozzásimulás; (átv.)
csatlakozás
przylgnięcie do Chrystusa a. do Boga –
csatlakozás Jézushoz v. Istenhez
przylgnięty, -a, -e – hozzátapadt, hozzásimult;
(átv.) csatlakozott
przylistek [wyrostek rosnący u nasady liścia
wielu roślin] – (növ.) pálha v. melléklevél
(stipula); bizonyos növények levele tövénél
két oldalt levő levélképlet
przylizać — przylizywać [pot. uczesać włosy tak,
aby przylegały do skóry] – (közb.)
lesimítja, „lenyalja” (a haját)
przylizać się — przylizywać się [pot. gładko
uczesać sobie włosy] – (közb.) lesimítja,
„lenyalja” saját haját (a haját)
przylizany, -a, -e [pot. mający gładko
przyczesane włosy] – lesimított hajú
-
Wersja 01 01 2017
przylot [przybycie dokądś drogą powietrzną] –
leszállás, odarepülés, repülőgép megérkezése
przylot ptaków – a madarak megérkezése
przylukrować – cukormázzal bevonni (tortát)
przylutować
—
przylutowywać
[lutując,
przytwierdzić
coś
do
czegoś]
–
összeforrasztani,
megforrasztani,
hozzáforrasztani
przylutowanie – forrasztás
przylutowanie elementu – elemek v. alkatrészek
forrasztása
przyłanek, przyłanki – kis szántóföld, földecske
Przyłanki [wieś w Polsce położona w
województwie łódzkim, w powiecie
radomszczańskim, w gminie Przedbórz] –
Przyłanki (lengyel falu)
Mapa Przyłanek, plan miejscowości Przyłanki
przyłapać (przyłapie) — przyłapywać [zastać
kogoś we wstydliwej sytuacji lub w chwili
popełniania przez niego czynu nagannego]
– rajtakapni, tettenérni; lefülelni; rajtacsípni
przyłapać kogoś – elfogni, elkapni vkit
przyłapać kogoś na gorączym uczynku;
przyłapać kogoś na zdradzie – tettenérni,
rajtakapni vkit
przyłapać kogoś na kradzieży – lopáson érni vkit
przyłapać na gorącym uczynku – tetten érni;
rajtakapni
przyłapać się — przyłapywać się [uświadomić
sobie jakąś swoją cechę lub spostrzec, że
się coś czyni bezwiednie] – rajtakapja,
tettenéri magát
przyłapać się na czym – rajtakapja magát vmin
przyłapać na gorącym uczynku – rajtaérni,
rajtakapni
przyłatać – megfoltozni, befoltozni
przyłączanie
–
csatlakozás,
társulás,
hozzákapcsolás, odacsatolás; (vill.) kapcsolás
przyłączanie do sieci elektroenergetycznej –
csatlakozás a villamosenergia hálózathoz
przyłączanie się – csatlakozás, kapcsolódás
przyłączyć — przyłączać [1. dołączyć kogoś do
jakiejś grupy; 2. zespolić coś z czymś w
5678
całość; 3. o atomach, jonach, cząsteczkach
chemicznych: związać się z inną
cząsteczką;
4. zespolić
instalację
wewnętrzną
założoną w budynku,
dzielnicy itp. z elementem układu
ogólnego]
–
mellékelni;
csatolni;
odakapcsolni,
hozzákapcsolni,
hozzáilleszteni, hozzáfűzni; hozzácsatolni
przyłączyć się — przyłączać się [1. wejść w skład
jakiejś grupy, stając się jej częścią;
2. wziąć udział w czymś, co się odbywa;
3. nielegalnie podłączyć się do przewodów
elektrycznych, gazowych, do licznika itp.]
–
csatlakozni,
társulni;
kapcsolódni,
hozzákapcsolódni, hozzászegődni
przyłączyć się do czegoś – vmihez tartozni,
kapcsolódni; hozzájárulni vmihez
przyłączyć się do kogo/czego – vkihez/vmihez
hozzászegődni, csatlakozni
przyłączyć się do organizacji międzynarodowej –
nemzetközi szervezethez csatlakozni
przyłączyć się a. przyłączać się do ruchu – a
mozgalom mellé szegődik
przyłączyć się do stada – falkában állni
przyłączyć się do strajku – csatlakozni a
sztrájkhoz
przyłbica [1. hełm z zasłoną opuszczaną na
twarz, używany w Europie w XIV–XVII
w.; też: ruchoma zasłona w tym hełmie;
2. tarcza ze szkła ochronnego z okienkiem
używana dla ochrony przez spawaczy; 3.
(u Zygmunta Glogera) nazwa dawna i
rdzennie polska hełmu z żelaznej blachy,
utworzona od tego, że spoczywał na głowie
czyli przy-łbie. O hełmach noszonych
przez rycerstwo polskie ob. pod wyrazem
Hełm, Enc. Starop. t. II, str. 242.] –
sisakrostély, sisakellenző
przyłożenie – odahelyezés, odatétel, alkalmazás
przyłożyć — przykładać [1. zbliżyć coś do czegoś
aż do zetknięcia; 2. położyć na czymś coś
ciężkiego; 3. pot. uderzyć kogoś; 4. pot.
ostro wystąpić przeciwko komuś; 5. pot.
dać czegoś więcej, dodatkowo] – rátenni,
hozzátenni, odatenni, odarakni, ráhelyezni,
ráilleszteni
-
Wersja 01 01 2017
przyłożyć cegiełkę – (átv.) téglát hozzátenni;
szerény adományával hozzájárulni vmihez;
részt venni vmiben; segíteni vmiben
przyłożyć do czego ręki – (átv.) hozzásegíteni vkit
vmihez; hozzányúlni vmihez (hogy menjen)
przyłożyć kompres – borogatni, borogatást rakni
przyłożyć komu klapsa – fenekére ütni vkinek
przyłożyć na co plasterek – (átv.) szépségtapaszt
v. flastromot tenni vmire
przyłożyć pieczęć [odcisnąć na czymś pieczęć na
znak prawomocności] – lebélyegezni,
belyegzővel ellátni
przyłożyć ręki do czegoś – hozzáfogni vmihez;
beleavatkozni vmibe
przyłożyć się — przykładać się [1. postarać się
zrobić coś jak najlepiej; 2. pot. położyć się
na czymś na chwilę, żeby odpocząć] –
ledőlni, lefeküdni; hozzájárulni vmihez; részt
venni vmiben
przyłożyć się do czego – nekifeküdni, nekilátni
vminek; részt venni vmiben; h
przyłożyć się do zbioru – a maga részéről (is)
hozzájárul a gyűjtéshez
przyłucze – (dawno) belső ajtódísz v. ablakdísz (kis
ívekből)
przymachać – (közb.) idefutni, ideszaladni,
ideloholni, idesietni
przymaciczny, -a, -e – (bonc) méh-melletti
[przymaciczny aparat zawieszający]
przymało [pot. trochę za mało] – túl v. igencsak
kevés; édeskevés
przymamić – odahívni, odavonzani, elcsábítani
przymarszczenie – (kis mértékű) ráncolás v.
ráncvetés
przymarszczyć
—
przymarszczać [lekko
zmarszczyć materiał] – kissé ráncolni
przymarznąć (przymarznie) — przymarzać
[przywrzeć do czegoś na skutek mrozu] –
ráfagyni, odafagyni
przymarznąć do czego – odafagyni vmihez,
ráfagyni vmire
przymaszerować [maszerując, dojść do celu] –
előnyomulni, menetelve közeledni
przymawiać [zob. przymówić] – (komu)
bosszantani vkit; csipkelődni vkivel
przymglić się [1. stracić ostre zarysy lub ostrość
barwy, pokrywając się mgłą, parą wodną
itp.; 2. o wzroku, spojrzeniu: stracić
ostrość lub wyrazistość] – elködösülni;
elfátyolosodni
przymglony, -a, -e [1. przysłonięty mgłą lub
przyćmiony
czymś;
2. o
wzroku,
spojrzeniu: mało wyrazisty lub świadczący
o złym samopoczuciu] – ködös, elködösült,
fátyolos
5679
przymglone niebo – ködös égbolt
przymiarka [1. pot. przymierzanie nieuszytego
jeszcze ubrania w celu dokonania
poprawek; 2. próba, badanie mające na
celu sprawdzenie czegoś; 3. przymierzanie
się do zrobienia czegoś] – próba,
mértékpróba, ruhapróba
przymiarka do nowej drogi – próba új útvonalhoz
przymiąć
(przymnę,
przymnie)
–
kissé
összenyomni, összegyúrni
przymierać – haldolkolni, majdnem meghal, alig
él, éhen halni, éhezni
przymierać głodem – éhezni; az éhhalál fenyegeti;
haldokolni az éhségtől
przymierzalnia [pomieszczenie służące do
przymierzania garderoby] – próbafülke
przymierze [1. umowa międzynarodowa, w
której strony zobowiązują się do
współpracy politycznej i wojskowej oraz
do udzielania sobie wzajemnej pomocy w
określonej umową sytuacji; 2. zgodne
współżycie, harmonia z otaczającym
światem] 3. układ w zasadzie dwustronny:
między Bogiem i ludźmi, z tym, że
przeważa w nim miłosierna inicjatywa
Boża. Zawierał je Bóg w ST parokrotnie:
z Noem, z Abrahamem (przypieczętowane
krwią ofiary i krwią własną Abrahama),
wreszcie z całym Izraelem pod Synajem
(przypieczętowane krwią cielców). To
ostatnie zobowiązywało Izraela do
wierności Jahwe i poświęcało naród na
wyłączną własność Boga. Dla proroków
stanowi ono rękojmię niewzruszonej
wierności Jahwe wobec niewiernej
oblubienicy, Izraela. Równocześnie jest
ono podstawą odnowienia na przyszłość
związku osłabionego przez tę niewierność.
Odnowienie to ma charakter Nowego
Przymierza zawarte przez Boga z Jego
ludem, z Kościołem, przypieczętowane
zostało krwią samego Jezusa Chrystusa,
który jest poręczycielem i arcykapłanem
tego Przymierza. – szövetség, frigy [<
héber: ''brith, berith'' (frigy, egyesülés)]
Przymierze - jest to układ zawarty między
osobami, narodami, państwami. Biblia mówi o
przymierzach z Bogiem a jednostkami i in. Jest
ich osiem (głównych):
1. Przymierze Edeńskie. Warunkuje życie
człowieka w niewinności przed jego upadkiem.
2. Adamickie. Warunkuje życie człowieka po jego
upadku, w którym ma już przyobiecanego
przyszłego Zbawcę.
3. Noaickie, w którym ustalone są już zasady
życia i rządzenia się.
4. Abrahamowe, w którym naród Izraela zostaje
powołany do utrzymywania nauki o prawdziwym
Bogu.
-
Wersja 01 01 2017
5. Mojżeszowe, które wykazuje, że wszyscy
zgrzeszyli.
6. Palestyńskie. Ono określa warunki i podstawy
życia
w
Ziemi
Obiecanej,
zapewnia
odrestaurowanie Izraela i jego nawrócenie się.
7. Przymierze Dawidowe, zawierające ideę
mesjańską, ustala ciągłość domu (rodziny i
państwa) Dawida, co także wypełnione zostało w
Chrystusie. Także w Królestwie Dawidowym nad
Izraelem i całym światem.
8. Ósmym i ostatnim jest Nowe Przymierze. Jest
oparte na największej ofierze w dziejach
człowieka, którą przyniósł Jezus Chrystus, Syn
Boga żywego, w którym jest pojednanie
człowieka
z
Bogiem
(zbawienie).
Zawieranie przymierza z nie-Izraelitami było
surowo zabronione. W tym nauka dla chrześcijan,
którzy nie powinni zawierać układów z niechrześcijanami, do których będą musieli się
przystosowywać i ich słuchać.
przymierze nowe [zapowiedzenie Nowego
Przymierza z domem Izraela i Judy
znajdujemy w Jer. 31;31-34. Miało być
inne niż to, uczynione z ojcami ich; miało
być napisane na sercach, tzn. miało być
duchowe. Pan przy wieczerzy wspomniał o
krwi Swojej, przelanej na krzyżu, która
była
krwią
Nowego
Testamentu
(Przymierza). On jest Pośrednikiem
Nowego
Przymierza.
Krew
Jego
przemówiła silniej niż krew Abla.] – új
szövetség [„Eljön az az idő - így szól az ÚR
-, amikor új szövetséget kötök Izrael és Júda
házával. Nem olyan szövetséget, amilyent
őseikkel kötöttem, amikor kézen fogva
vezettem ki őket Egyiptom földjéről.” (Ez
volt a tóraszövetség.) „De ezt a szövetséget
megszegték, pedig én voltam az Uruk - így
szól az ÚR. Hanem ilyen lesz az a szövetség,
amelyet Izrael házával fogok kötni, ha eljön
az ideje - így szól az ÚR -: Törvényemet a
belsejükbe helyezem, szívükbe írom be. Én
Istenük leszek, õk pedig népem lesznek.
Akkor nem tanítja többé egyik ember a
másikat, ember az embertársát arra, hogy
ismerje meg az URat, mert mindenki ismerni
fog engem, kicsinyek és nagyok - így szól az
ÚR -, mert megbocsátom bűneiket, és nem
gondolok többé vétkeikre” (Jer. 31,31-34).]
przymierze obronne – védelmi szövetség
Przymierze Soli [w przymierzach soli chodzi o
podkreślenie trwałości, niezmienności.
Używano soli do konserwowania żywności,
dzieci nowo narodzone nacierano solą dla
ochrony przed chorobami, dlatego też do
ofiar dodawano sól, aby symbolicznie
podkreślić i ważność i czystość. Umowy,
które miały być trwałe, też nazywano (po
zastosowaniu
pewnego
ceremoniału)
przymierzami soli.] – sószövetség [1.
5680
Fertőtlenítő
és
tartósító
hatásának
tulajdoníthatóan a só a maradandóság és az
állandóság
jelképe;
innen
ered
a
„sószövetség” kifejezés. 2. A só a bölcsesség
szimbóluma is, ebben az értelemben
használta Szent Pál, amikor azt mondta
Kolesszé lakóinak, hogy beszédüket meg
kellene ízesíteniük egy kis sóval.]
przymierze zaczepno odporne – támadó és védő
szövetség; véd és dacszövetség
przymierzenie – ruha felpróbálása; ruhapróba
przymierzenie czegoś – vminek a felpróbálása
przymierzyć — przymierzać [włożyć coś na
siebie lub przyłożyć coś do czegoś dla
sprawdzenia, czy pasuje, czy ma dobre
wymiary itp.] – próbálni, felpróbálni;
mértéket venni (vkiről)
przymierzać a. przymierzyć co – felpróbálni
przymierzać coś – próbálni v. felpróbálni vmit
przymierzyć ubranie – ruhamértéket venni; ruhát
felpróbálni
przymierzyć się — przymierzać się [1. przybrać
pozycję najdogodniejszą do czegoś;
2. zastanowić się nad podjęciem jakiegoś
działania;
też:
podjąć
prace
przygotowawcze
do
czegoś]
–
a
legkedvezőbb helyzetet felvenni vmihez;
előkészítő munkákat vállani vmihez
przymieszać – keverni, hozzákeverni, hozzáadni
przymieszać wody do wina – vizet keverni a borba
przymieszać się – belekeveredni, hozzákeveredni,
hozzávegyülni
przymieszanie – hozzákeverés, belekeverés
przymieszka [1. to, co jest dodane do czegoś w
niewielkiej
ilości
jako
składnik;
2. uboczny
składnik
substancji,
występujący w niewielkiej ilości; 3. różne
gatunki
drzew,
krzewów,
bylin
wprowadzone do drzewostanu złożonego z
jednego gatunku
drzew,
w
celu
wzmocnienia jego odporności] – amit
hozzáadtak, adalék; (vegyt) elegyrész,
alkatrész
przymilanie się – nyájaskodás, tetszelgés
przymilić się — przymilać się [zachować się
wobec kogoś w sposób przesadnie miły,
aby zdobyć jego przychylność lub
sympatię] – kedveskedni, nyájaskodni,
kedvében járni; kelleti magát; tetszelegni
przymilić się do kogo – kedves vkihez;
kedveskedni, kedvében járni; nyájaskodni
vkivel
przymilić się o co – kedveskedni vminek elérése
érdekében
-
Wersja 01 01 2017
przymilknąć (przymilknie) [1. zamilknąć na
chwilę; 2. stać się małomównym] –
elhallgatni
przymilnie – nyájasan, kedveskedve, bájosan,
kedvesen, hízelkedve
przymilność – nyájasság, kedveskedés, hízelgés,
hízelkedés
przymilny, -a, -e [starający się przypodobać
komuś;
też:
świadczący
o
chęci
przypodobania się komuś] – nyájas,
kedveskedő, hízelgő
przymiot [pozytywna cecha charakteru lub
właściwość
czegoś]
–
tulajdonság,
sajátosság, minőség; (orv.) [kiła (przymiot,
syfilis)] vérbaj
przymiotnik (przym.) [(odpowiada na pytania:
jaki? jaka? jakie? czyj? czyja? czyje? który?
która?) 1. to część mowy określająca cechy
i właściwości ludzi, zwierząt, roślin,
rzeczy, zjawisk 2. część mowy określająca
jakość rzeczownika lub relację do
rzeczownika określanego; też: wyraz
należący do tej części mowy; 3. część
mowy określająca cechy i właściwości
ludzi, zwierząt, roślin, rzeczy, zjawisk] –
melléknév (mn.) [tulajdonságot, minőséget,
hovatartozást jelölő szófaj. Kérdőszava:
milyen? melyik? A melléknév alapvetően
hasonló ragokat vehet fel, mint a főnév. A
jelzői szerepű melléknév számos nyelvben
(például német, újlatin nyelvek) egyezik a
hozzá tartozó főnévvel nemben, számban és
esetben (akárcsak a névelők), azaz a főnévi
csoport határozza meg az alakját, és
önmagában vagy a főnévvel együtt fejezi ki a
kívánt viszonyt. A főnevektől eltérően a
mellékneveket fokozni is lehet (akárcsak a
határozókat és a határozatlan számneveket).]
Przykłady stopniowania przymiotników:
Stopień równy: mały
Stopień wyższy: mniejszy
Stopień najwyższy: najmniejszy
W języku polskim nie stopniuje się
przymiotników określających:
 materiały (np. drewniany)
 charakter lub typ substancji chemicznej (np.
azotowy (kwas); metaliczny (pierwiastek))
 typ pojazdów (drogowy, szynowy, osobowy
itp.)
 charakter wykonywanej czynności (np. celna
(o odprawie); bezgotówkowy (przelew))
 typ różnych budynków i konstrukcji
architektonicznych (np. biurowy, tramwajowa
(pętla), kolejowy (dworzec))
przymiotnik denominalny – főnévből képzett
melléknév
przymiotnik
dzierżawczy
[przymiotnik
oznaczający przynależność czegoś do
5681
jakiejś osoby lub rzeczy, np. koński (zad)] – (nyelvtan) birtokos melléknév; birtoklást
kifejező melléknév
przymiotnik
jakościowy
[przymiotnik
wskazujący na właściwości lub jakości
przedmiotów, np. biały] – minőséget
kifejező melléknév
przymiotnik relacyjny [przymiotnik utworzony
od rzeczownika, wskazujący na jakąś
właściwość
określonego
przedmiotu
poprzez
jego
związek
z
innym
przedmiotem, np. drewniany] – viszonyt
kifejező melléknév (pl. miből való?)
przymiotnik zgada się pod względem rodzaju z
rzeczownikiem – a melléknév nemben
egyezik a főnévvel
przymiotnikowy, -a, -e – (nyelvt.) melléknévi
Przymiotno kanadyjskie (Conyza canadensis) –
betyárkóró (Conyza canadensis, korábban
Erigeron canadensis)
Przymiotno ogrodowe (łac. Erigeron× hybridus)
[Przymiotno
ogrodowe,
to
nazwa
zbiorowa wielu mieszańców rodzaju
Erigeron. Rodzaj ten obejmuje ok. 350
gatunków pochodzących z Ameryki,
wśród których jest wiele uciążliwych
chwastów. W uprawie ogrodniczej
występuje około 80 gatunków i odmian.
Kwiaty tych roślin wyglądaja jak
astrowate, różnią się jednak dwoma
rzędami
promienistych
płatków.
Najbardziej popularnym kolorem jst
niebieski o odcieniach lila a nawet
purpury. Odmiany: 'Dimity', 'Charity' i
'Foerster's Liebling' mają kwiaty różowe,
'Proosperity' - liliowe, a 'Darkest of All' purpurowe. Erigeron aurantiacus ma
kwiaty pomarańczowe. W ogrodach
najczęściej spotykamy mieszańce, bowiem
rośliny te łatwo się krzyżują.] – Küllőrojt
(Erigeron x hybridus) [Magassága: max. 60
cm, virága: ibolyakék, rózsaszínű, vörös
(júniustól júliusig, másodszori virágzás
augusztustól zeptemberig)]
-
Wersja 01 01 2017
przymiotno ostre (Erigeron acer) – Bóbitás
küllőrojt, (Erigeron acer L.)
przymizernieć – elszegényedni, nyomorba jutni ;
még rosszabbul néz ki
przymknąć — przymykać [1. zamknąć coś
niecałkowicie; 2. pot. aresztować] – (drzwi)
behajtani, kissé becsukni; (oczy) behúnyni,
lehúnyni
przymknąć drzwi – félig behajtani v. betenni az
ajtót
przymknąć a. przymykać oczy – behunyni v.
becsukni a szemeket; hunyorgatni
przymknąć oczy na co – szemet húnyni vmire
przymknąć się — przymykać się [1. zamknąć się
niecałkowicie; 2. posp. zamilknąć] – kissé
becsukódni
przymknięcie – félig kitárás v. kinyitás
przymknięty, -a, -e – félig becsukott
przymknij się! – hallgass el! fogd be a szádat!
przymnażenie – megnövelés, hozzáadás
przymnożyć — przymnażać
– megnövelni,
hozzáadni
przymocować — przymocowywać [połączyć coś
z czymś lub przytwierdzić coś do czegoś
na stałe] – odaerősíteni, hozzáerősíteni,
ráerősíteni,
megszilárdítani;
odakötni;
rögzíteni
przymocować do ściany – a falra v. falhoz
erősíteni
przymocować a. przymocowywać łańcuchem –
odaláncolni
przymocowanie – odaerősítés, megszilárdítás
przymorski, -a, -ie – tengermelléki
przymorze [teren przylegający do morza] –
tenger melléke, tengerpart
przymorzyć – éheztetni, éhkoppra fogni
przymówić — przymawiać [zrobić uszczypliwą
uwagę pod czyimś adresem] – (komu)
bosszantani
vkit;
csipkelődni vkivel;
kellemetlen megjegyzést tenni
przymówić się — przymawiać się [upomnieć się
o
coś]
–
kicsikarni,
kikunyerálni;
felkínálkozni, meghivatja magát
przymówić się o co – mellesleg említve kérni vmit
5682
przymówienie się – figyelmeztetés, célzás,
emlékeztetés
przymówienie się kogo – vki figyelmeztetése v.
emlékeztetése
przymówka [1. uszczypliwa uwaga skierowana
pod czyimś adresem; 2. upomnienie się o
coś w formie aluzji] – figyelmeztetés,
célzás; csipkelődés; csípős megjegyzés
przymrozek
[1. lekki
mróz
występujący
wieczorem, nocą lub wczesnym rankiem;
2. daw. szron, szadź (też: sadź)] – könnyű
esti, éjjeli v. kora reggeli fagy, zimankó;
talajmenti fagy; enyhe fagy; gyenge fagy;
(dawno) dér, zúzmara
przymrozek przygruntowy – talajmenti fagy
przymrozić (przymrożę, przymrozi) – egy kissé
megfagyasztani
przymrozić i pociąć– egy kissé megfagyasztani és
felszabdalni
przymrużyć — przymrużać [niezupełnie
zamknąć powieki] – hunyorítani, kissé
hunyorítani
przymrużyć oko – hunyorgatni
przymrużyć oczy – szemét hunyorítja v.
összehunyorítja
przymrużyć się – becsukódni, behunyódni
przymulać — przymulić – kissé beiszapolni
przymulony, -a, -e [1. pot. będący pod wpływem
narkotyku lub alkoholu; 2. pot. zmęczony
intensywną pracą umysłową] – (átv.) kissé
narkózott v. ittas; intenzív szellemi munkától
kimerült
przymurek [niski mur dobudowany do
większego muru] – mellékfal, párkányfal;
keresztfal
przymurować — przymurowywać – falat
meghosszabbítani, falat hozzáépíteni
przymurówka – falmegtámasztás, falhozzáépítés
przymus [1. presja wywierana na kogoś lub
okoliczności zmuszające kogoś do czegoś;
też: silna wewnętrzna potrzeba zrobienia
czegoś; 2. środki prawne zmuszające do
zastosowania się do przepisu prawa lub
wyroku sądowego] – (jog) kényszer,
kényszerűség, kötelezettség
przymus administracyjny [przewidziany przez
prawo środek zmierzający do zapewnienia
wykonania decyzji administracyjnej] –
adminisztrációs kötelezettség
przymus adwokacki (przymus adwokackoradcowski) [obowiązek zastąpienia strony
przez fachowego pełnomocnika przy
dokonywaniu
określonej
czynności
procesowej albo w określonej fazie
postępowania.
Oznacza
pozbawienie
-
Wersja 01 01 2017
strony zdolności postulacyjnej.] – ügyvédi
kötelezettség
przymus celny – vámkényszer
przymus ekonomiczny – gazdasági kényszer
przymus osobisty – testi kényszer
przymus pracy – munkakötelezettség
przymus szkoly, przymus nauczania –
tankötelezettség
przymus
ubezpieczeniowa
–
biztosítási
kötelezettség
przymus wizowy – vízumkényszer
przymusić (przymuszę) — przymuszać [sprawić,
żeby ktoś zrobił coś wbrew swojej woli] kényszeríteni
przymusić kogo do zapłecenia – fizetésre
kényszeríteni vkit
przymusić się — przymuszać się [zrobić coś
wbrew własnej woli] – kényszeríti magát
przymuskać — przymuskiwać – lesimítani,
kisimítani
przymusowo – kényszerből
przymusowy, -a, -e [wynikający z konieczności
lub narzucony przez okoliczności] –
kényszerű, kényszerprzymusowa sytuacja – kényszerhelyzet
przymusowa ugoda – kényszeregyezség
przymusowe lecznie – kényszergyógykezelés
przymusowe lądowanie – kényszerleszállás
przymusowe rozwiązanie – szükségmegoldás
przymuszanie – kényszerítés
przymuszanie kogoś – vkinek a kényszerítése
przymuszony, -a, -e – kényszerített, kényszeredett,
erőltetett
przynać – elismerni [trzeba przynać że Pani jest
dobra w tym co robi i lubi to: el kell
ismerni, hogy a Hölgy jó abban, amit csinál
és szereti azt]
przynać komu rację – elismerni vkinek az igazát
[nie wiem komu przynać w tym konflikcie
rację: nem tudom elismerni ebben a
konfliktusban vkinek az igazát]
przynaglić — przynaglać [skłonić kogoś do
pośpiechu] – sürgetni, megsürgetni; siettetni,
ösztökélni
przynajmniej
[partykuła
wyznaczająca
minimalny, możliwy do zaakceptowania
przez mówiącego zakres czegoś, np. Wypij
przynajmniej mleko., lub komunikująca, że
ilość lub miara czegoś jest nie mniejsza od
wymienionej i że może być większa, np.
Wyjechała przynajmniej na rok.] – legalább,
legkevesebb
przynależeć [być częścią jakiejś całości] – (komu)
tartozni, hozzátartozni (vkihez)
5683
przynależeć do kogo/czego – vkihez/vmihez
tartozni, hozzátartozni, vkinek a tulajdona
przynależność
[1. należenie
do
jakiejś
organizacji, grupy lub społeczności;
2. praw. rzecz ruchoma, należąca do
właściciela rzeczy głównej, pozostająca z
nią w związku i służąca do korzystania z
niej] – hovatartozás; tartozás, hozzátartozás
(vmihez),
hozzátartozóság;
(dodatek)
tartozék
przynależność do partii – pol pártállás; párttagság
przynależność państwowa [prawny związek
między
jednostką
a
państwem
nakładający na obie strony określone
prawa i obowiązki, które odróżniają
obywatela od cudzoziemców] – honosság,
állampolgárság, illetőség
przynależność partyjna – párthoz tartozás;
pártállás
przynależność sądu – a bíróság illetékessége
przynależny, -a, -e [1. należący do czegoś;
2. właściwy
komuś
lub
czemuś;
3. przysługujący komuś lub czemuś] –
odatartozó, összetartozó; (odpowiedni) illő,
megfelelő
przynerkowy, -a, -e – vese melletti, vesével
szomszédos
przynęcić (przynęcę, przynęci) — przynęcać
[nęcąc, przywołać, przywabić do siebie] –
csalogatni, csábítani
przynęta [1. pokarm umieszczony w sieciach, na
wędkach lub w pułapkach w celu
zwabienia zwierzyny łownej, ryb, ptaków;
2. to, co kusi i przyciąga] – horgászzsinór,
(átv.) csalétek, mézesmadzag
przyniesienie – elhozás, idehozás
przyniesienie
złotych
jabłek
z ogrodu
Hesperyd – az aranyalmák elhozása a
Heszperiszek
kertjéből
[Heraklésznek
tizenegyedik feladatában meg kellett
szereznie a Heszperiszek aranyalmáit,
amelyet Ladón, a sárkány őrzött. Héraklész
elment Atlaszhoz, aki a Heszperiszek apja
volt, és megkérte, hogy hozza ki neki az
aranyalmákat, cserébe átveszi tőle az égbolt
tartását, amíg vissza nem ér. Atlasz boldogan
ki is hozta az almákat, de az égboltot már
nem akarta visszavenni. Héraklész ezért azt
kérte Atlasztól, hogy fogja meg egy
pillanatra az égboltot, csak addig, amíg hoz
egy párnát a vállaira, mert nagyon nyomja a
teher. Atlasz beugrott Héraklész trükkjének,
így a hős ezt a feladatát is megoldotta.]
przynieść (przyniosę, przyniesie), przynosić
(przynoszę) [1. niosąc dostarczyć coś do
określonego miejsca; 2. sprawić, że coś
dotarło dokądś; 3. stać się przyczyną
-
Wersja 01 01 2017
czegoś;
4. o
uczuciach,
stanach,
zjawiskach: zmusić do pójścia dokądś; 5. o
prasie, publikacjach: podać jakieś
informacje, wiadomości, opisy itp.; 6. o
transakcjach,
pieniądzach,
przedsiębiorstwie
itp.:
przysporzyć
korzyści materialnych lub strat] – hozni,
elhozni, idehozni, meghozni, odahozni; (átv.)
hozni; (szóban) előhozni (vmit)
przynieść danie – kihozni a fogást
przyniosę swój bagaż – hozom a csomagom
przynieść ci jeszcze herbatki? – hozzak még egy
kis teát?
przynieść co w posagu – hozományul hozni vmit
przynieść co w prezencie – ajándékba hozni vmit
przynieść a. przynosić do domu – hazahozni;
hazahozni
przynieść a. przynosić dochód – jövedelmezni;
jövedelmez vmi; jövedelmet hoz vmi
przynieść komu pociechę – vigaszt nyújtani vkinek,
megvigasztalni vkit
przynieść komu ujmę – előítélettel viseltetni vki
iránt
przynieść list – levelet hozni
przynieść paczkę – csomagot hozni
przynieść prezent – ajándékot hozni; ajándékkal
lepni meg vkit
przynieść stratę – veszteségeket okozni
przynieść ulgę, pociechę – vigaszt nyújtani
przynieść zaszczyt – tiszteletet, megbecsülést
hozni v. jelenteni
przynieść złe poselstwo – rossz hírt hozni
przynieść zysk – hasznot hozni v. hajtani;
kamatozni
przyniósł ci jakąś książkę – vmilyen könyvet
hozott neked
przynosić dochód – jövedelmet hoz v. hajt
przynosić komu hańbę – szégyent hozni vkire
przynosić komu pożytek – hasznot hajt vkinek
przynosić komu ujmę – kárt okozni vkinek
przynosić korzyść [1. zyskać, odnieść korzyść; 2.
pomagać] – kamatozni; gyümölcsözni;
hasznot húzni vmiből; segíteni
przynosić owoce – gyümölcsözni
przynosić pożytek – hasznot hajt
przynosić a. przynieść szczęście – nincs
szerencséje
przynosić ulgę komu – vkinek enyhülést szerezni;
enyhíteni vkinek vmijét
przynosić (z powrotem) – visszahozni
przynosić zysk – nyereséget hozni, hasznot hajtani;
kamatozni
przynosić zyski – hasznoz hozni v. nyújtani
przynosi mu zaszczyt – becsületére válik
5684
przyniewalać — przyniewolić – kényszeríteni,
erőszakolni
przyniewolenie – kényszerítés, erőszakolás
przyniewolenie Króla do dotrzymania paktów –
a király kényszerítése az egyezmény v. a
szerződés v. a megállapodás megtartására
przyniewolić do bałwochwalstwa – bálványozásra
kényszeríteni
przyniszczony, -a, -e – kissé kopott, viseltes
przyniszczone ubranie – kissé kopott, kissé
használt v. viselt ruha
przyniszczyć – egy kissé tönkretenni
przyniszczyć się – egy kissé elpusztulni v.
tönkremenni
przynitować — przynitowywać [przytwierdzić
coś do czegoś nitami] – odaszegezni,
odaerősíteni; (műsz.) elszegecselni
przynoszenie – idecipelés, idehordás
przyobiecać — przyobiecywać [przyrzec coś
komuś] – megigérni
przyobiecany, -a, -e [zapewniony] – ígért;
megígért; garantált
przyoblec
(przyoblokę,
przyoblecze)
—
przyoblekać [ubrać kogoś w coś lub
włożyć coś na coś] – felöltöztetni
przyoblec w słowa – (átv.) szavakba foglalni v.
önteni v. öltöztetni
przyoblec się — przyoblekać się [1. ubrać się w
coś; 2. pokryć się czymś] – felöltözködni,
felöltözni, ruhát ölteni
przyobleczenie [daw. to, co ktoś włożył lub
wkłada na kogoś, na coś lub na siebie] –
felöltöztetés
przyobleczenie się – átöltözködés
przyodziać (przyodzieje) — przyodziewać [daw.
ubrać kogoś w coś] – felöltöztetni, ruhát
adni fel vkire
przyodziać się — przyodziewać się [daw. ubrać
się] – felöltözködni, ruhát ölteni
przyodzienie, przyodziewek [daw. ubranie] –
ruha, ruházat, öltöny
przyogarnąć – felöltöztetni, kiöltöztetni
przyogarnąć się – felöltözni, kiöltözni
przyokapowy, -a, -e – tető v. eresz melletti
przyokienny, -a, -e [stykający się z oknem lub
znajdujący się przy oknie] – ablak melletti
przyokopowy, -a, -e – árok v. sánc melletti
przyorać (przyorze) — przyorywać (przyorywa v.
przyoruje) [1. przykryć rośliny, nasiona
lub nawóz skibami oranej ziemi; 2. zaorać
lub
doorać]
–
kissé
felszántani;
hozzászántani
przyoranie — przyorywanie – (kis mértékben
való) felszántás v. hozzászántás
-
Wersja 01 01 2017
przyoranie ścierniska – tarló kis mértékben való
felszántása
przyoszczędzić [pot. oszczędzając, zebrać trochę
czegoś] – (közb.) megtakarítani, félretenni,
megspórolni, gyűjteni egy keveset (főleg
pénzt)
przyozdabianie — przyozdobienie – díszítés,
feldíszítés, felékesítés
przyozdobić — przyozdabiać [upiększyć coś
jakimiś
ozdobami]
–
feldíszíteni,
felékesíteni
przyozdobić choinkę – feldíszíteni a karácsonyfát
przyozdobić
się
—
przyozdabiać
się
[1. przystroić się jakimiś ozdobami; 2. o
roślinach, łąkach, polach itp.: pokryć się
kwiatami, zielenią] – felékesíti magát;
kivirulni, kivirágozni
przyozdobienie – ékesség
przypadek1 [1. to kategoria gramatyczna głównie
języków
fleksyjnych,
przez
którą
odmieniają się rzeczowniki, przymiotniki,
liczebniki, zaimki, imiesłowy (określane
przez to zbiorczym mianem imion), a
niekiedy też czasowniki (co w języku
polskim nie występuje). 2. kategoria
gramatyczna określająca składniową
funkcję
rzeczownika,
przymiotnika,
zaimków oraz liczebników i imiesłowów
odmiennych] – (gram) eset (latinul casus)
[(nyelvtani) a nyelvészetben jelenti egyrészt
(mondattanilag) az esetviszonyt, ami egy
ragozott névszó és a fölérendelt mondatrész
között fennáll, másfelől pedig (alaktanilag)
azt az esetragot, amivel az illető névszó
kifejezi az adott esetviszonyt. Az eset
fogalmára általános definíciót adni elég
nehéz; és az egyes nyelvekre való
alkalmazása néha vita tárgyát képezi (például
az angolnál vagy a magyarnál).]
Az indoeurópai nyelvek gyakoribb esetei a
következők:
 alanyeset (ház, ragtalan) [mianownik]
 tárgyeset (házat) [biernik]
 részes eset (háznak), [celownik]
 birtokos eset (a magyarban nincs; közelítése:
a háznak a …ja/je) [dopełniacz]
 eszközhatározós
eset
(instrumentalis)
(házzal) [narzędnik]
 helyhatározó eset [miejscownik]
 megszólító eset (vocativus – a magyarban
nincs; közelítése: „te ház!”). [wołacz]
Az
esetek
közül
megkülönböztetünk
grammatikai eseteket (alany-, tárgy-, birtokos),
illetve lexikális eseteket (az összes többi,
például helyhatározók). Alapszótól független
önálló jelentése a lexikális eseteknek van,
szabad bővítmények is csak ez utóbbiak
lehetnek
5685
przypadek adnominalny [przypadek, którym
rządzi rzeczownik, np. dopełniacz: dom
ojca] – főnévvel kapcsolatos eset
przypadek adwerbalny [przypadek, którym
rządzi czasownik, np. biernik: czytam
książkę] – igével kapcsolatos eset
przypadek zależny [każdy przypadek, oprócz
mianownika i wołacza, służący do
wyrażenia funkcji określnika w zdaniu] –
(gram.) alárendelt eset, függő eset
przypadek2 [1. zdarzenie lub zjawisko, których
nie da się przewidzieć; 2. pojedyncze
zdarzenie lub pojedyncza sytuacja;
3. jedna z postaci choroby spośród wielu
podobnych; 4. osoba lub grupa osób
reprezentująca jakieś zjawisko lub
charakteryzująca się jakąś cechą] –
véletlen, nem várt eset, véletlenség; sors
przypadek chciał, że – a véletlen okozta, hogy
przypadek opatrznościowy – gondviselésszerű v.
szerencsés véletlen
przypadki chodzą po ludziach – [véletlenek
járnak az emberek után] mindenkit érhet baj
v. baleset v. szerencsétlenség; a véletlenek
emberekkel fordulnak elő
przypadkiem [1. wskutek zbiegu okoliczności;
2. może] – esetleg, véletlenül; netalán, netán
przypadkiem powiedziałem, że… – azt találtam
mondani, hogy…
przypadkować – (nyelvt.) főnevet ragozni
przypadkowanie – főnévragozás
przypadkowo – véletlenül, történetesen; esetenként
przypadkowość – véletlenség, vminek a történes
volta, váratlan jelleg, meglepetés
przypadkowy1,
-a,
-e [zachodzący
lub
pojawiający się na skutek przypadku] –
alkalmi, véletlen, esetleges, előre nem látott
przypadkowy2, -a, -e [dotyczący przypadka
gramatycznego] – eseti
przypadkowe spotkanie – véletlen találkozás
przypadkowe szczęście – véletlen szerencse
przypadłość1 [choroba, niedyspozycja lub wada]
–
betegség,
gyengeség;
levertség,
indiszponáltság
przypadłość2 – (dawno) eset, véletlen
przypalający, -a, -e – perzselő
przypalenie – odaégetés
przypalenie się – odaégés
przypalenizna [1. warstwa czegoś przypalonego;
2. swąd rozchodzący się od czegoś, co się
przypaliło] – kozma, égett rész
przypalić — przypalać [1. spalić zewnętrzną
powierzchnię czegoś; 2. gotując jedzenie,
zwęglić je częściowo; 3. zapalić fajkę,
papierosa]
–
odaégetni,
odasütni;
-
Wersja 01 01 2017
megégetni; megperzselni; tüzet venni
(cigarettáról cigarettára)
przypalać lapisem – kilápiszolni
przypalać mięso – odaégetni a húst
przypalić się — przypalać się [o jedzeniu: zostać
przypalonym] – (étel) odaégni, megégni,
leégni;
odasülni,
megkozmásodni,
odakozmálni
przypalony, -a, -e – odaégett, odakapott, (átv.)
kozmás
przyparadować – díszesen, ünnepi pompával
megérkezni
przyparadowac we wtorek – kedden ünnepélyesen
megérkezni
przyparcie – mellétámasztás, nekitámasztás;
hozzászorítás vmihez
przyparować – idefutni, iderohanni, idevágtatni
przyparty, -a, -e – nekitámasztott, mellétámasztott,
nekidöntött
przyparty do muru – falhoz támasztott v. állított
przypasać
(przypasze)
—
przypasywać
[1. przypiąć coś do paska; 2. przyczepić
lub przywiązać coś w talii za pomocą
paska; 3. przywiązać coś lub kogoś pasem
do czegoś] – felövezni
przypasać szablę – kardot kötni
przypasać się — przypasywać się [przypiąć się
pasami do czegoś] – hozzáövezi magát
vkihez
przypasować — przypasowywać [dobrać lub
dostosować coś do czegoś tak, aby
pasowało]
–
felpróbálni,
igazítani,
hozzáilleszteni
przypasować drzwi – ráilleszteni v. összeilleszteni
az ajtót
przypasować suknię – ruhát felpróbálni v.
megigazítani
przypaść1 (przypadnę, przypadnie) — przypadać
[1. padając, rzucić się na coś; 2. przywrzeć
do czegoś lub przytulić się do kogoś;
3. zdarzyć się w określonym czasie;
4. dostać się komuś w udziale; 5. daw.
spełnić określone warunki] – kapni, esni,
odaesni; ráesni, rárogyni, elterülni; (np.
święto) esni, jutni; (na kogo/co) jutni,
osztályrészül
jutni
(vkinek/vminek);
(pasować) illeni, megfelelni; megnyerni
przypadać a. przypaść (komu) do gustu – eltalálja
vkinek az ízlését
przypadło mi to w udziale – (átv.) osztályrészül
jutott nekem; részesültem ebben
przypaść do nóg komu – vkinek a lábai elé veti
magát
przypaść do serca – szívéhez nő
5686
przypaść do ziemi – földhöz vágódni, elterülni;
földhöz lapul
przypaść komu do serca – megtetszik vkinek; vki
szívébe fogad vki/vmit; vkinek vmi szíve
szerint való (lesz)
przypaść komu w udziale – osztályrészül jut vkinek
przypaść a. przypadać (na kogo co) – (vkinek vmi)
jut
przypaść na mnie kolej przypadła – rám került a
sor
przypaść na ten czas – ugyanarra az időre esni,
összeesni
przypaść w udziale – osztályrészül jutni
przypadło na mnie złotych – száz złoty esett rám
v. jutott nekem
przypaść2 (przypasę, przypasie) – kissé még
legeltetni
przypatrywanie się – megszemlélés, megtekintés,
vizsgálat
przypatrzeć się [zob. obejrzeć, oglądnąć,
przyjrzeć się, rzucić okiem] – odanézni;
megtekinteni, megnézni, megszemlélni,
körülnézni, vizsgálni, megvizsgálni
przypatrzyć się — przypatrywać się [uważnie
przyjrzeć się komuś lub czemuś] –
(komu/czemu)
megnézni,
megtekinteni,
nézegetni
(vkit/vmit);
szemlélni,
megszemlélni; jól megnézni; odafigyelni,
odanézni; szemügyre venni (vkit/vmit)
przypełznąć
(przypełznę,
przypełznie)
—
przypełzać [1. pełznąc, dotrzeć do jakiegoś
miejsca; 2. daw. stracić intensywność
barwy] – odakúszni, idemászni
przypędzenie – kényszerítés, kényszer, idehajtás,
egybeterelés
przypędzenie krów – a tehenek összeterelése
przypędzić (przypędzę) — przypędzać [1. pędząc,
przyprowadzić w jakieś miejsce; 2. pot.
zmusić kogoś do przyjścia w jakieś
miejsce; 3. pot. przybiec dokądś szybko] –
beterelni, egybeterelni; idehajtani
przypędzić bydło – összeterelni a jószágot
przypędzić kogo/co – idehajtani, ideterelni
vkit/vmit
przypępkowy, -a, -e – köldök melletti
przypętać się [pot. pojawić się gdzieś
przypadkiem
lub
niepotrzebnie]
–
váratlanul érkezni v. jönni vhová;
összekuszálódni, összegabalyodni
przypiąć (przypnie) — przypinać [przymocować
coś do czegoś agrafką, szpilką, paskiem ze
sprzączką itp.] – tűzni, hozzátűzni, feltűzni,
kitűzni, rátűzni, odatűzni; odatűzdelni;
gombostűvel feltűzni v. megtűzni; felcsatolni
-
Wersja 01 01 2017
przypiąć (komu) łatkę – hírbe hozni (vkit); vkire
pletykálni, megszólni vkit; ráfogni vkire
vmit; rosszat mondani vkiről
przypiąć komu popręgów – megzabolázni v. féken
tartani vkit; szorosan fogni a gyeplőt, rövidre
fogni vkit
przypiąć komu rogi – felszarvazni vkit
przypiąć komu skrzydła – (átv.) szárnyakat adni
vkinek
przypiąć narty – felcsatolni a sílécet
przypiąć ostrogami – felcsatolja a sarkantyút
przypiął kwiatek do kożucha – (feltűzte a virágot
a subára) hogy kerül a csizma az asztalra?
przypiąć się — przypinać się [1. przypiąć siebie
za pomocą liny do skały, dachu, ściany,
aby uniknąć upadku; 2. pot. zacząć
łapczywie jeść lub pić; 3. pot. narzucić
komuś swoje towarzystwo; 4. pot. wysunąć
wobec kogoś krytyczne uwagi lub
wystąpić z pretensjami] – hozzátapadni;
(átv.) hozzálátni vmihez
przypiął się do jedzenia – hozzálátott a faláshoz
przypiec (przypiekę, przypiecze) — przypiekać
[1. piekąc, przyrumienić coś mocno z
wierzchu; 2. o jakimś źródle ciepła: mocno
przygrzać; 3. przebywając zbyt długo na
palącym słońcu, mocno opalić sobie skórę;
4. daw.
sparzyć]
–
megpörkölni,
megperzselni, megégetni, megpirítani; sütni,
megsütni; (dawno) leforrázni
przypiec się — przypiekać się [1. zostać
przypieczonym i przyrumienić się;
2. opalić się zbyt mocno] – megpörkölődni,
megperzselődni, odaégni, megpirulni; sülni,
megsülni
przypiecek [w dawnych chatach wiejskich: ława
wokół pieca] – padka (a kemence mellett)
przypieczenie — przypiekanie – megpirítás,
odasütés
przypieczenie się – megpirulás, odasülés
przypieczętować
—
przypieczętowywać
[1. zakończyć coś ostatecznie lub zrobić
coś na znak potwierdzenia, zakończenia
czegoś; 2. odcisnąć na czymś pieczęć] –
lepecsételni, lebélyegezni; megpecsételni;
megerősíteni, végleg jóváhagyni
przypiek – sütési többlet (péknél)
przypiekanka – pirított kenyér v. zsemlye
(levesben)
przypiekany, -a, -e – megsütött
przypieprzyć — przypieprzać [1. posp. uderzyć
w coś; 2. posp. uderzyć lub zbić kogoś;
3. posp. dokuczyć komuś] – megborsozni,
borssal meghinteni; (átv.) beleütni vmibe;
megütni vkit; bosszantani, dühíteni, szekálni,
szekírozni (vkit)
5687
przypieprzyć się — przypieprzać się [1. posp.
wystąpić wobec kogoś z pretensjami,
często nieuzasadnionymi; 2. posp. narzucić
komuś swoje towarzystwo] – (átv.)
szembeszállni vkivel; ráakaszkodni vkire
przypiętrze – lépcsőforduló, emeletköz
przypilić — przypilać [pot. o czasie, sytuacji,
sprawie itp.: zmusić do pośpiechu] –
siettetni, sürgetni
przypilnować — przypilnowywać [1. otoczyć
kogoś
opieką
i
uchronić
przed
niebezpieczeństwem; 2. pilnując kogoś,
sprawić, że nie uciekł lub że robił, co
należy;
3. objąć
kontrolę
nad
wykonaniem, przebiegiem lub stanem
czegoś] – (czego) szorgalmazni (vmit);
utánanézni (vminek); ügyelni, felügyelni,
vigyázni (vmire); törődni
przypilnować kogo/czego – ügyelni vkire/vmire;
törődni vkivel/vmivel
przypilnować się – ügyel önmagára
przypilować – belefűrészelni, belenyesni
przypilować drzewo – belefűrészelni a fába;
megnyesni a fát
przypinać [zob. przypiąć] – hozzátűzni
przypinka – csatt, övcsatt [E névvel jelölik meg az
övek és szíjak összekapcsolására szolgáló
fémtagok azon faját, mely egy fémkeretből s
ezen fémkeret egyik oldalára erősített s a
körül, mint tengely körül forgatható egy,
vagy két tűből áll, mely utóbbit tüskének,
vagy peceknek, vagy a csatt nyelvének is
hivják.]; ruhadísz; kitűző
przypinka na rękę – csuklódísz
przypis [objaśnienie lub uzupełnienie dodane
przez autora lub wydawcę do tekstu
dzieła, umieszczane u dołu stronicy, na
końcu rozdziału lub dzieła] – ajánlás
(műé); magyarázat, kiegészítés, megjegyzés,
jegyzet, lábjegyzet; lapalji jegyzet
przypis pod tekstem – lábjegyzet
przypisać (przypisze) — przypisywać (przypisuje)
[1. ustanowić związek czegoś z kimś lub z
czymś; 2. uznać, że coś jest przyczyną
-
Wersja 01 01 2017
czegoś; 3. dawniej: pozbawić chłopa
prawa opuszczania wsi bez zgody
właściciela]
–
(podawać)
hozzáírni;
(dedykować) ajánlani (művet); (komu/czemu
co) tulajdonítani vkinek/vminek vmit; ráfogni
vkire vmit, felróni; számlájára, javára, kárára
írni
przypisać co do czego – hozzáírni vmit vmihez
przypisać co komu – ajánlani vmit vkinek
przypisać a. przypisywać czemuś znaczenie –
jelentőséget tulajdonít (vminek)
przypisać a. przypisywać komuś coś – felróni
vkinek vmit
przypisać (przypisze) a. przypisywać (przypisuje),
komu/czemu
co
–
tulajdonítani
(vkinek/vminek vmit)
przypisać a. przypisywać komuś winę – bűnélül
felróni vkinek vmit
przypisywać komuś autorstwo dzieła – a mű
szerzőségét vkinek tulajdonítja
przypisać się – hozzáírni, utóiratot írni; csatlakozni
(vmihez); feliratkozni
przypisanie – tulajdonítás, felrovás
przypisaniec [dawniej: chłop mieszkający w
dobrach, mający dziedziczne prawo do
uprawiania swej roli, ale niemogący
swobodnie odejść z dóbr] – (hist.) szabad
paraszt
przypisańcy (adscriptici) [1. w średniow. Polsce
kategoria ludności wiejskiej, gł. w dobrach
duchownych;
posiadali
dziedzicznie
uprawianą rolę, bez prawa swobodnego
odejścia z dóbr. 2. adscriptici, kategoria
ludności wiejskiej w Polsce, występująca
od końca XII w. głównie w dobrach
kościelnych;
przypisańcy
posiadali
dziedzicznie uprawianą rolę, ale bez
prawa swobodnego odejścia z dóbr; w
XIV w. przypisańcy zanikli w rezultacie
przebudowy wsi na prawie niemieckim
oraz rozwoju układu ziemskiego..] – (hist.)
szabad parasztok
przypisek (odsyłacz) – ajánlás (műé); magyarázat,
kiegészítés, megjegyzés, lábjegyzet; lapalji
jegyzet; utóírat
przypitrasić (przypitraszę) – kotyvasztani vmit,
összecsapni vmilyen ételt [chiałabym mu coś
dobrego przypitrasić: szerettem volna neki
vmi jó ételt összecsapni]
przyplatać kwiatów do wianka – virágokat
belefonni a koszorúba
przyplątać (przyplącę v. przyplączę) —
przyplątywać – hozzákeverni, hozzáadni
(vmit, ami fölösleges)
przyplątać się — przyplątywać się [1. zjawić się
gdzieś, gdzie nie jest się mile widzianym
5688
lub
potrzebnym;
2. o
chorobie:
zaatakować; 3. o czymś przykrym lub
kłopotliwym: pojawić się i nie minąć] –
belekeveredni; hozzászegődni
przyplątał się do mnie jakiś obcy pies – hozzám
szegődött egy idegen kutya
przypleść (przyplotę, przyplecie) — przyplatać –
hozzászőni, belefonni
przypłacić — przypłacać [ponieść negatywne
konsekwencje czegoś] – hozzáfizetni;
megszenvedni, megfizetni (vmiért)
przypłacić co zdrowiem – az egészségével fizet
vmiért
przypłacić co życiem – az életével fizet vmiért
przypłaszczyć
—
przypłaszczać
[trochę
spłaszczyć] – kissé lapossá tenni
przypłaszczyć się — przypłaszczać się
[1. przypaść na płask do czegoś; 2. o
rzeczach: stać się prawie płaskim] –
kilapulni, egy kissé lapossá válni
przyplatać się – hozzászővődni, belefonódni
przypłodek – állatszaporulat; (dawno) fattyú,
törvénytelen gyerek
przypłowiały, -a, -e – kissé elszíntelenedett, fakó,
halvány
przypłowieć – kissé elszíntelenedni, kifakulni,
elhalványodni
przypłynąć
(przyplynie)
—
przypływać
[1. płynąc, przybyć dokądś; 2. o łodziach,
statkach itp.: dobić do brzegu; 3. o
dźwiękach, zapachach itp.: dać się
usłyszeć, odczuć] – befolyni, beomlani,
beáradni; parot érni, kikötni, megérkezni
(hajó)
przypływ [1. podniesienie się poziomu wód
morskich i oceanicznych, występujące dwa
razy na dobę; 2. przypłynięcie, napłynięcie
czegoś; 3. masowe przybycie, osiedlenie się
gdzieś; 4. nadejście czegoś, zwykle
pieniędzy, w dużej ilości; 5. gwałtowne
zintensyfikowanie się jakichś stanów] –
befolyás, ömlés, beömlés, beáradás, tódulás;
betólulás; (morza)
dagály,
beáradás;
befolyás; szökőár
przypływ i odpływ morza – dagály és apály
przypływ krwi – vértólulás
przypływ morza – dagály, tengerár
przypływ pary – gőzbeömlés, gőzbeáramlás
przypływ pieniędzy do kasy – a pénz befolyása a
pénztárba
przypływ współczucia – szánalom ébredése vki
iránt
przypływać [zob. przypłynąć] – odaúszni
przypływowy, -a, -e – beáramlási, befolyási,
beömlési
-
Wersja 01 01 2017
przypochlebiać, przypochlebić, przypochlebić się
— przypochlebiać, przypochlebiać się
[powiedzieć lub zrobić coś miłego dla
kogoś, aby zyskać jego względy] –
hízelegni, kissé hízelegni, kedvében járni;
kedvében jár vkinek; behízelgi magát vkinél
przypochlebienie – hízelgés
przypochlebienie się – hízelkedés
przypodobać się [zyskać czyjąś sympatię,
postępując zgodnie z czyimiś życzeniami
lub upodobaniami] – megtetszeni vkinek
przypodobanie się – megtetszés, tetszés
przypolerować – kissé kifényezni, kicsiszolni
przypolerowany, -a, -e – kissé kifényezett,
kicsiszolt
przypolerowany pięciokąt twarzy – kicsiszolt
arcszegletek
przypoliturować – kifényezni, kilakkozni
przypołudniowy, -a, -e – dél körüli, ebédidő körüli
przypominać
[1.
przywodzić
na
myśl,
przywoływać wspomnienie o czymś; 2.
być podobnym, budzić skojarzenia do
czegoś] – emlékezni, felidézni
przypominać kogoś z wyglądu – látásból
emlékezni vkire
przypominać sobie coś – felidézni vmit; eszébe jut
vmi; visszagondolni vmire
przypominający, -a, -e – emlékeztető
przypominek – (dawno) hírdetés (szószékről),
(dawno) emlék, megemlékezés (vmiről)
przypomnieć
(przypomnę,
przypomni)
—
przypominać [1. wywołać w pamięci
dawne wydarzenia, doznane wcześniej
wrażenia, przeżycia itp.; 2. zwrócić uwagę
na coś lub podkreślić konieczność, wagę
czegoś; 3. przypominać: być podobnym
pod jakimś względem do kogoś, do czegoś]
– (komu co) emlékeztetni (vkit vmire), eszébe
juttatni
(vkinek
vmit);
hasonlítani,
emlékeztetni vkire
przypomnieć kogo/co – emlékeztetni, hasonlítani
vkire/vmire
przypomnieć komu co – emlékeztetni v.
visszaemlékeztetni vkit vmire
przypomnieć sobie kogo/co – viszaemlékezni
(vkire/vmire) [przypominam sobie: eszembe
jutott]
przypomnieć się — przypominać się [1. przyjść
na myśl lub wyłonić się z zapomnienia;
2. przypomnieć komuś o sobie, swojej
sprawie] – eszébe jutni; visszaemlékezni;
emlékeztetni; feljön az étel a torkába,
hányingere van
przypomnienie – emlékeztetés, figyelmeztetés
przypomnienie się – (saját személyének) szíves
figyelmébe ajánlása
5689
przypora [1. pionowe wzmocnienie zewnętrznej
ściany budowli w postaci wysuniętej do
przodu klinowej części muru; 2.
rusztowanie zabezpieczające ścianę przed
zawaleniem] – (ép) gyámfa, gyámpillér,
támasztópillér
przyporowy, -a, -e – gyám-, támaszprzyporowy system [typ konstrukcji szkieletowej
stosowany w gotyckiej architekturze
sakralnej, umożliwiający zasklepienie
znacznych przestrzeni na dużej wysokości.
W systemie tym ciężar sklepienia
krzyżowo-żebrowego
jest
częściowo
przenoszony na filary międzynawowe, a
częściowo na zewnętrzne przypory
(skarpy), w czym pośredniczą łuki
przyporowe.] – gyámrendszer; építészeti
támrendszer
przyporządkować
—
przyporządkowywać
[ustalić relację między czymś a czymś lub
uczynić zależnym od czegoś nadrzędnego]
–
összehangolni,
összeegyeztetni,
megteremti vmiben az egységet
przyporządkować coś czemuś – hozzárendelni
vmihez vmit; leképezni vmit vmibe
przyporządkować formę utworu jego treści –
megteremti a műben a tartalom és a forma
egységét
przypowiastka [krótka przypowieść] – rövid
példázat
przypowieści [w Biblii Gdańskiej nazywane są
podobieństwami. W Nowym Testamencie
Pan
posługiwał
się
ilustracjami,
przykładami wziętymi z życia, które w
rzeczywistości mogły mieć miejsca dla
wyświetlenia pewnych stanów rzeczy.
Przypowieści (podobieństwa) Nowego
Testamentu
podzielić
można
na:
dotyczące Królestwa Mesjańskiego i
odnoszące się do dziejów Kościoła.] –
-
Wersja 01 01 2017
példabeszéd, példázat (parabola, hasonlat) [1.
Példákkal való kifejezésmód (1Sám 10,12;
24,14); képes prófétai beszéd (4Móz 23,7.18;
24,3); költemény (4Móz 21,27-30; Zsolt
49,5; 78,2); találós kérdés (Zsolt 49,5; Ez
17,2). 2. Olyan történet, amely a hit
világából származó szellemi igazságokat és
történéseket
mindennapos
földi
eseményekkel, mint hasonlattal fejezi ki;
vagy pedig egy földi-emberi történet,
amelynek mennyei jelentése is van, kivált
gyakran Jézus igehirdetésében (Mt 13; Lk
15). - Megkülönböztetendő a tanmesétől
(fabula), a mítosztól, az allegóriától és a
közmondástól.]
Przypowieści (Księga Przysłów) [zbiór przysłów,
aforyzmów,
rad
starszych
ludzi,
zebranych przez Salomona i dodaniem
wielu własnych. Napisał ich 3000.
Tematyką jest mądrość, sprawiedliwość,
czystość i inne. Chcą chrześcijanom
powiedzieć, że obok miłości ważną rzeczą
jest także mądrość. Na Chrystusa
wskazuje część zawarta w rozdziale
ósmym Przypowieści Salomona.] –
Példabeszédek
könyve
–
Salamon
példabeszédei [Legjobb példa az ÓSZ-i
Izráel bölcselkedő költészetére; a könyv
legnagyobb részének szerzője Salamon (1,1;
10,1); nemcsak a sikeres élet titkát
megmutató régi alapelvek gyűjteménye,
hanem a bűnnel és a szent élettel foglalkozó
erkölcsi tanításoké is. Bölcs mondások
alakjában az Isten Szent Szellemétől ihletett
szerző segítséget ad az Istennek tetsző
élethez. Felosztása: 1. bevezetés (1,1-9); 2.
megszemélyesítve állítja szembe a bűnös és
igaz életet (1,10-9,18); 3. egyes versek
állítják szembe a bűnt az Istennek tetsző
magatartással (10,1-22,16); 4. különböző,
hosszabban rajzolt ellentétek (22,17-29,27);
5. költemény a becsületességről, amelyet
Agur mondásainak is neveznek (30-31).]
przypowieści ewangeliczne – evangéliumi
példabeszédek
przypowieściowy, -a, -e – parabola-, példázat-,
példázati
przypowieść [alegoryczne opowiadanie o treści
moralnej i dydaktycznej lub religijnej] –
parabola, mondás, szólásmondás, szállóige,
példázat, példabeszéd, hasonlat, cifrázás
(mesében)
Przypowieść o synu marnotrawnym (lub
Przypowieść
o
miłosiernym
ojcu)
[przypowieść
nowotestamentowa,
przedstawiona w Ewangelii według św.
Łukasza (15,11-32). Przypowieść ta,
opowiedziana przez Chrystusa, pokazuje,
5690
czym jest miłosierdzie. Młodszy syn
utracił łaskę, złamał przymierze miłości,
utracił godność, a jednak doznał od ojca
aktu miłosierdzia, ponieważ uznał swoją
grzeszność i przyznał się do popełnionego
błędu.] – A tékozló fiú története (Lk15,1124) [Jézus a tékozló fiú példabeszédben
állította elénk ezt az igazságot: bármilyen
bűn után a jóságos Atyához való hazatérés a
visszafogadást eredményezi. Általában a
bűnbánat annyit jelent, hogy elismerjük: nem
vagyunk tökéletesek.]
przypowiedni list [Tak zwano w XVI i XVII
wieku upoważnienie królewskie dane
rotmistrzowi do zwerbowania nowej
chorągwi.
Rotmistrz,
który
„list
przypowiedni” otrzymał, oblatował go w
grodzie i objeżdżał szlachtę, zapisującą się
na towarzyszów do chorągwi (ob. art. Jazda
polska, Enc. Starop. t. II, str. 290).] – (daw.)
királyi engedély toborzásra; verbunk,
toborzó
przypozew – idézés felsőbbfokú bírósághoz
przypozwać
(przypozwę,
przypozwie)
—
przypozywać – beidézni, bírósághoz idézni
przypozwać sprawcę szkody – károkozó
beidézése
przypozwanie [instytucja procedury cywilnej
umożliwiająca na wniosek strony procesu
wprowadzenie do niego osoby trzeciej] –
beidézés (bírósághoz)
przypór – sziklás hegy, hegyláb, hegyoldal
Przypór [szczyt w Beskidzie Sądeckim, w
północnej części Pasma Jaworzyny
Krynickiej] – (földr.) Przypór (hegycsúcs)
przyprasować — przyprasowywać [lekko
przygładzić żelazkiem] – vasalással
kisimítani, kivasalni
przyprawa [substancja dodawana do potraw dla
polepszenia ich smaku i zapachu] – fűszer,
ízesítő; elkészítés, felkészülés, készület,
előkészület; szer, készítmény; (koh.)
megedzés
przyprawa do pizzy – pizzakeverék
przyprawa do potraw – ételízesítő
przyprawa do wina – borízesítő
przyprawa kuchenna – konyhafűszer
przyprawa ogórków – uborka eltevése
przyprawa owoców – gyümölcs tartósítása,
gyümölcskonzerválás
przyprawa stołowa – asztalra helyezett fűszer;
ételízesítő
przyprawa warzywa do potraw – ételízesítő
przyprawianie, przyprawienie – hozzátétel,
hozzáerősítés,
hozzáragasztás;
ízesítés,
-
Wersja 01 01 2017
fűszerezés; (kogo o co) okozás; alávetés,
kitevés
przyprawić — przyprawiać [1. dodać jakiejś
przyprawy
do
potraw,
napojów;
2. przymocować coś brakującego lub
dodatkowego; 3. doprowadzić kogoś do
jakiegoś
niepożądanego
stanu]
–
hozzátenni, hozzáerősíteni, hozzáragasztani;
(dodawać dla smaku) ízesíteni, fűszerezni;
(kogo o co) okozni (vkinek vmit), alávetni,
kitenni
przyprawić, przyprawiać coś – fűszerezni,
megfűszerezni vmit
przyprawić kogo o chorobę – betegségnek tenni ki
vkit
przyprawić kogo o stratę – veszteségnek tenni ki
vkit
przyprawić kogo o śmierć – vkinek a halálát
okozni
przyprawić komu/komuś rogi – felszarvazni vkit
przyprawić mężowi rogi – felszarvazza a férjét
przyprawić sobie brodę – álszakállt felvenni
przyprawić potrawę – fűszerezni v. megfűszerezni
az ételt
przyprawić, przyprawiać sosy – ízesíteni a
mártást
przyprawić, przyprawiać zupę papryką –
paprikát tenni a levesbe
przyprawiony, -a, -e – fűszeres
przyprawny, -a, -e – hozzátett; hozzáillesztett;
hamis, ál-;
przyprawowy, -a, -e – fűszeres
przyprawy – fűszerek
przyprostokątna [w trójkącie prostokątnym: bok
przylegający do kąta prostego] – befogó
przyprowadzenie – elővezetés, kísérés, idekísérés,
idevezetés
przyprowadzić (przyprowadzę, przyprowadzi) —
przyprowadzać [1. prowadząc kogoś lub
coś, przybyć dokądś; 2. wywołać u kogoś
jakiś stan] – hozni; odavezetni, odahozni,
elhozni, elővezetni
przyprowadzać do rozumu – észre téríteni
przyprowadzać przed sąd – bíróság elé állítani
przyprowadzić kogo do łez – könnyekig meghatni
vkit
przyprowadzić kogo do nędzy – nyomorba dönteni
vkit
przyprowadzić kogo do płaczu – sírásra fakasztani
vkit
przyprowadzić kogo do porządku – rendre
tanítani vkit
przyprowadzić kogo do rozpaczy – a
kétségbeesésbe kergetni vkit
5691
przyprowadzić kogo do sądu a. przyprowadzić
kogo przed sąd – bíróság elé állítani vkit;
bíróságra v. bírói kézre juttatni vkit
przyprowadzić kogo do zamysłów – feléleszteni,
felébreszteni, magához téríteni vkit
przyprowadzić kogo do życia – világra hozni,
életre hívni vkit
przyprowadzić się — przyprowadzać się
[przyczynić się do powstania u siebie
jakiegoś stanu] – vmilyen állapotba hozza
magát
przyprószyć — przyprószać [1. posypać czymś
cienko; 2. padając, pokryć coś cienką
warstwą] – behinteni, beszórni; (még több)
porhó esik
przyprószyć czymś – megszórni vmivel
przyprószył ciastka cukrem – cukorral behintette
a süteményt
przyprząc
(przyprzęgnę,
przyprzęgnie),
przyprzęgnąć — przyprzęgać [przywiązać
za pomocą uprzęży zwierzę pociągowe lub
wierzchowca do wozu, sań, pługa itp.] –
hozzáfogni (még több lovat)
przyprząg – hozzáfogott ló; szélről befogott; lógós
ló; (wagon) hozzákapcsolt kocsi
przyprząg do pociągu pospiesznego z Łodzi
Kaliskiej do Gdyni – Łódz Kaliskitól
Gdyniáig a gyorsvonathoz hozzákapcsolt
kocsi
przyprząść (przyprzędę, przyprzędzie) – (még
többet) ráfonni, hozzáfonni [przyprzedzie
podajnika: adagoló szerkezetet hozzáfon]
przyprzążka [przyprzężenie dodatkowego konia
do wozu lub innego pojazdu] – hozzáfogás,
melléfogás (ló)
przyprzążkowy, -a, -e – melléfogott, hozzáfogott;
lógós ló
przyprzeć (przyprę, przyprze) — przypierać
[1. przycisnąć kogoś lub coś do czegoś;
2. nacierając na grupę osób, zmusić ją do
zatrzymania się w miejscu niedającym
możliwości przejścia lub obrony] –
odaszorítani, odaállítani
przyprzędziony, -a, -e – ráfont, hozzáfont
przyprzeć (przyprę, przyprze) — przypierać
[1. przycisnąć kogoś lub coś do czegoś;
2. nacierając na grupę osób, zmusić ją do
zatrzymania się w miejscu niedającym
możliwości przejścia lub obrony] –
odaszorítani, odaállítani
przyprzeć a. przycisnąć kogo do ściany – sarokba
szorítani vkit
przyprzeć kogo do muru – vkit falhoz szorítani
przyprzęgać, przyprzęgnąć [zob. przyprząć] –
hozzáfogni
przyprzęgnięty, -a, -e – hozzáfogott (még több ló)
-
Wersja 01 01 2017
przyprzężony, -a, -e – hozzáfogott, lógós ló
przyprzężone konie – lógós lovak
przypstrzyć – kissé takarítani; (átv.) felcicomázni,
kidíszíteni (rokító színekkel)
przypudrować — przypudrowywać [lekko
pokryć coś pudrem] – kissé kipúderezni,
bepúderezni
przypudrować twarz – kissé kipúderozza az arcát
przypudrować włosy – egy kicsit bepúderezi v.
rizsporral behinti a haját
przypudrować się — przypudrowywać się [lekko
pokryć pudrem swoją twarz, szyję itp.] –
kissé kipúderezi magát
przypuszczający, -a, -e – feltételes, feltehető,
feltételezhető, előrelátható
przypuszczalnie – valószínűleg, feltehetően,
hihetően, remélhetőleg; előreláthatólag
przypuszczalny,
-a,
-e
[oparty
na
przypuszczeniu] – valószínű, feltehető,
feltételezhető, hihető; lehető
przypuszczenia – feltételezések
przypuszczenie [to, co przypuszczamy] – feltevés,
feltételezés,
hiedelem;
valószínűség;
hipotézis
przypuszczony,
-a,
-e
–
odaengedett,
közelengedett; bevett, befogadott
przypuścić
(przypuszczę,
przypuści)
—
przypuszczać [1. domyślać się czegoś lub
uważać coś, nie mając pewności;
2. pozwolić komuś przybliżyć się do siebie]
– beengedni, odaengedni, közelengedni;
bevenni,
befogadni,
hozzájuttatni,
hozzáengedni; (átv.) feltenni, feltételezni,
hinni,
gondolni, vélni; remélni; (átv.)
ráengedni, hágatni, fedeztetni
przypuśćmy, że …: mondjuk, hogy; teszem azt,
hogy…
przypuszczać coś – feltételezni vmit
przypuszczać, że... – feltételezni, hogy...
przypuszczam, że… – azt hiszem, hogy…;
feltételzem, hogy…
przypuszczam, że tak jest – azt hiszem, úgy van
przypuścić atak a. szturm – megtámadni,
rátámadni, támadást indítani
przypuścić kogo do gry – játékhoz engedni vkit
przypuścić kogo do łask – kegyeibe fogad vkit
przypuścić kogo do podziału – részeltetni vkit;
osztozni vkivel
przypuścić kogo do poufalności – bizalmába fogad
vkit
przypuścić kogo do rady – tanácskozásba kezdeni
vkivel
przypuścić kogo do spisku – összeeskövésbe
befogadni v. bevenni vkit
przypuścić kogo do spółki – társként bevenni vkit
5692
przypuścić ogiera do klaczy; przypuścić klacz do
ogiera – a csődört a kancához engedni v.
hágatni, fedeztetni
przypuścimy, że… – tegyük fel, hogy…
przypylić – beporozni, porral befedni
przyrachować – hozzászámolni
przyrachować do rachunku – hozzászámolni a
számlához
przyranny, -a, -e – sebokozta
przyrastać [zob. przyrosnąć] – hozzánőni;
odanőni
przyrastanie
–
megnövés,
továbbnövés,
megnagyobbodás, növekedés; melléállás,
rátapadás
przyrąbać (przyrąbie) – egy kicsit hasítani, vágni
(fát)
przyrąbać atomówami – atomokkal hasítani
przyrąbać drewek – egy kis fát aprítani, gyújtóst
készíteni
przyrdzewieć – egy kissé megrozsdásodni
przyroda [1. ziemia, woda i powietrze wraz z
żyjącymi na nich i w nich roślinami i
zwierzętami; 2. przedmiot nauczania w
szkole
podstawowej,
obejmujący
wiadomości z tego zakresu; też: lekcja
tego przedmiotu] – természet (natura);
(nauka) természetrajz, természettudomány;
(dawno) természete vkinek
przyroda martwa – holt természet
przyroda żywa – élő természet
przyrodni, -ia, -ie – fél-, mostohaprzyrodni brat, przyrodnia siostra, przyrodnie
rodzeństwo [brat, siostra, rodzeństwo
mające wspólną z kimś matkę a innego
ojca lub wspólnego ojca a inną matkę] –
féltestvér, mostohafivér; mostohanővér;
mostohaszülők
przyrodniczka – mostohanővér
przyrodniczy, -a, -e [1. mający związek ze
zjawiskami przyrody; 2. mający związek z
badaniami i opisem przyrody] –
természeti, természet-; természetrajzi
przyrodnik [badacz przyrody], przyrodniczka –
természettudós,
természetbúvár,
természetbarát (ffi/nő)
przyrodolecznictwo
[zob.
fizjoterapia]
–
természetes gyógymód, fizioterápia
przyrodoleczniczy, -a, -e – fizioterápiai
przyrodoleczy, -a, -e – fizioterápiai
przyrodoznastwo
–
természetismeret,
természetrajz,
természettudomány
[współczesne przyrodoznastwo: jelenkori
természetismeret]
przyrodoznawstwo [to starsze określenie nauk
przyrodniczych. Najprostszym podziałem
-
Wersja 01 01 2017
tego
pojęcia
jest
podział
na:
matematyczne
przyrodoznawstwo
i
przyrodoznawstwo
opisowe.]
–
természetismeret,
természetrajz,
természettudomány
przyrody
rybackie
–
halászeszközök,
halászfelszerelés
przyrodzenie [zewnętrzne narządy płciowe u
ludzi] – természet; külső nemi szervek
przyrodzony, -a, -e [dany przez naturę] –
természetes, természeti; természetből fakadó,
veleszületett
przyrodzona farba – természetes szín
przyrosły, -a, -e – odanőtt
przyrosnąć (przyrosnę, przyrosnie) — przyrastać,
przyróść (przyrosnę, przyrośnie) [1. rosnąc,
powiększyć swoją objętość, wysokość,
szerokość; 2. zwiększyć swoją liczebność;
3. rosnąc, trwale połączyć się z czymś] –
odanőni, hozzánőni; megkelni (tészta)
przyrost [zwiększenie się liczby czegoś; też:
różnica między początkową a końcową
wartością pewnej wzrastającej wielkości]
– növekedés, gyarapodás, szaporulás,
szaporodás, szaporulat; odanövés, odanőtt
rész
przyrost absolutny – abszolút növekedés
przyrost dochodu narodowego – nemzeti
jövedelem növekedése
przyrost dochodów – a bevételek megnövekedése
przyrost kapitału – tőkegyarapodás
przyrost ludności – népesedés; a népesség
növekedése; népszaporulat; népszaporodás
przyrost naturalny [1. różnica pomiędzy liczbą
urodzeń żywych a liczbą zgonów w
określonym czasie i na określonym
obszarze; 2. w demografii: nadwyżka
liczby urodzin nad liczbą zgonów] –
természetes szaporulat v. szaporodás;
népességnövekedés
przyrost względny [stosowany w statystyce
opisowej, rozróżniamy dwa rodzaje
przyrostów względnych: łańcuchowe oraz
o stałej podstawie] – relatív növekedés
przyrost wrażenia skutek czasu trwania bodźca
– (megengedett) időtartamtúllépés
przyrostek (sufiks) [w językoznawstwie jest to
każdy fragment wyrazu (jego morfem), o
ile jest dodany po jego rdzeniu (czyli
podstawie słowotwórczej) i jednocześnie
ma własności słowotwórcze (czyli nie jest
końcówką fleksyjną). Danemu wyrazowi
może towarzyszyć jeden sufiks, kilka lub
żaden;
2.
cząstka
słowotwórcza
występująca
w
formacjach
słowotwórczych po rdzeniu] – függelék,
5693
pótlék; kinövés, nyúlvány; (nyelvt.) képző,
rag, utótag, utóképző, suflexum, szuffixum
przyrośnięcie – odanövés
przyrośnięty, -a, -e [1. taki, który trwale się z
czymś połączył; 2. taki, który stojąc lub
siedząc, znieruchomiał pod wpływem
jakiegoś wrażenia] – odanőtt
przyrównać — przyrównywać [zestawiając dwie
lub kilka rzeczy albo osób, znaleźć między
nimi podobieństwo] – összehasonlítani
(vmivel); (kissé) kiegyengetni
przyrównać się — przyrównywać się [porównać
swoje zachowanie, cechy, swoją sytuację
do zachowania, cech, sytuacji kogoś
innego]
–
összehasonlítja
magát,
viselkedését, helyzetét, költségeit
przyrównanie
—
przyrównywanie
–
összehasonlítás, hasonlat
przyróżować – kissé kipirosítani, berúzsozni
przyróżować się – kipirosítja a száját, arcát;
kirúzsozza magát
przyrżnąć — przyrzynać [1. obciąć coś nożem,
piłą, według pewnej miary; 2. pot. uderzyć
kogoś] – levágni, lefűrészelni, méretre
fűrészelni; (közb.) elverni, odacsapni,
eltángálni, rllátja a baját (főleg gyereket)
przyrumienić — przyrumieniać [1. przysmażyć
lub przypiec coś na ogniu na
złocistobrązowy kolor; 2. o słońcu:
uczynić skórę lekko opaloną] – kissé
megpirítani, megpirítani
przyrumienić się — przyrumieniać się [1. nabrać
złocistobrązowego koloru przez smażenie
lub pieczenie; 2. stać się lekko opalonym]
– barnára sülni, megpirulni
przyrychtować – (közb.) elkészíteni, előkészíteni,
alkalmassá tenni
przyrynek – vásártér, piactér, tér melletti utca v.
hely
przyrysować – hozzárajzolni
przyrysować część brakującą – a hiányzó részt
hozzárajzolja
-
Wersja 01 01 2017
przyrząd [urządzenie techniczne służące do
wykonywania określonych czynności,
zwykle pomiarowych] – műszer, készülék,
eszköz, felszerelés, berendezés
przyrząd akustyczny oparty na zjawisku
Dopplera – akusztikus Doppler-készülék
przyrząd
alarmujący
–
risztóberendezés,
riasztókészülék
przyrząd aspiracyjny – aspirációs készülék,
légzőkészülék, belégzőkészülék, aspirátor
przyrząd celowniczy – irányzék, irányzó
berendezés, irányzómű
przyrząd elektroindukcyjny – indukciós v.
elektroindukciós készülék
przyrząd ergometryczny – munkabírást mérő
készülék; ergográf
przyrząd
gimnastyczny
–
tornaszer,
tornafelszerelés, tornaeszköz
przyrząd lotniczy – repülégépműszer
przyrząd
magnetoelektryczny
–
mágneselektromos gép
przyrząd mierniczy – mérőeszköz, mérőműszer
przyrząd niwelacyjny – szintező műszer
przyrząd
ochronny
–
védőberendezés;
védőkészülék
przyrząd pomiarowy – mérőeszköz, mérőműszer
przyrząd samopiszący – automatikus feljegyző v.
regisztráló készülék, önregisztráló
v.
önregisztrálómű, öníró
przyrząd spustowy – süllyesztő berendezés
przyrząd sygnalizacyjny – jelző- v. jeladókészülék
v. -berendezés
przyrząd transfuzyjny – (orv.) átömlesztő
felszerelés
przyrząd wychyłowy aperiodyczny (o tłumieniu
ponadkrytycznym)
–
aperiodikusan
csilapított készülék
przyrząd zamykający – elzárókészülék
przyrząd
zasilający
–
etetőkészülék,
adagolókészülék
przyrząd zwierciadłowy – (műsz.) tükrös műszer
przyrządowy, -a, -e – műszeres
przyrządy – szerek, készülékek, eszközök;
felszerelés
przyrządy akustyczne – akusztikai készülék,
akusztikai eszközök
przyrządy gimnastyczne [przedmioty, na
których
wykonuje
się
ćwiczenia
gimnastyczne] – tornaszerek
przyrządy indukcyjne – indukciós készülékek
przyrządy katoptryczne – tükröző v. katoptrikus
műszerek
przyrządy kompensacyjne – kiegyenlítő v.
kompenzációs berendezés
5694
przyrządy pilotażowe i nawigacyjne – hajózási és
navigációs műszerek
przyrządzanie, przyrządzenie – előkészület,
készítés, elkészítés
przyrządzanie potraw – ételek elkészítése
przyrządzić — przyrządzać [przygotować
potrawę lub posiłek] – előkészíteni;
elkészíteni
przyrządzać koktajl – koktélt keverni
przyrządzić lekarstwo – elkészíteni az orvosságot
przyrządzić potrawę – ételt készíteni
przyrządzić surówkę – salátát készíteni
przyrządzik [(technika) 1. przyrząd, instrument,
urządzenie;
2.
aparat,
narzędzie,
akcesorium; 3. automat, maszyna; 4.
maszynka, ustrojstwo] – kisebb műszer,
készülék, eszköz, felszerelés, berendezés
przyrządzony, -a, -e – elkészített, készült
przyrządzony w galarecie – kocsonyás;
kocsonyában készítve
przyrzec (przyrzeknę, przyrzeknie) — przyrzekać
[zapewnić kogoś, że się coś zrobi] –
megígérni, megfogadni; ígérni; ünnepélyesen
megígérni, ígéretet tenni, esküdni
przyrzec solennie – ünnepélyesen igérni vmit v.
ünnepélyes igéretet tenni
przyrzekam na honor – becsületemre igérem
przyrzec co – megígérni, megfogadni vmit;
fogadkozni
przyrzeczenie [to, co zostało przyrzeczone] –
ígéret, fogadalom, megígérés
przyrzeczenie harcerskie – cserkészfogadalom
przyrzeczny, -a, -e [znajdujący się, działający
lub odbywający się przy rzece] – folyóparti
przyrzucić — przyrzucać [1. dodać trochę
czegoś; 2. zasłonić lub przykryć czymś coś
albo kogoś] – hozzádobni, odadobni
przyrzucić słówko – odavetni egy szót
przyrzucić się — przyrzucać się [przykryć się
czymś] – magára dob v. kap vmit
przyrzut [szybkie przyłożenie broni do
ramienia] – kapáslövés
przysadka – függelék; (növ.) pálha
przysadka
mózgowa
[gruczoł
dokrewny
znajdujący się w czaszce u podstawy
mózgu] – (bonc) agyalapi mirigy;
agyfüggelék, hipofízis
przysadzić — przysadzać [zasadzić dodatkowo
trochę roślin] – mellé tenni, mellé helyezni
przysadzić dziecko do piersi – megszoptatja a
gyereket
przysadzić się — przysadzać się [1. pot.
przysiąść, pochylić się, natężając siły w
celu
udźwignięcia,
wyciągnięcia,
przesunięcia itp. czegoś bardzo ciężkiego;
-
Wersja 01 01 2017
2. pot. zabrać się z ogromnym apetytem do
posiłku] – mellé kerülni; hozzálátni
(étkezéshez)
przysadzisty, -a, -e – tagbaszakadt, zömök, tömzsi
przysadzisty człowiek – tömzsi ember
przysąd, przysądne [1. nagroda za pracę
sądzenia; 2. nagroda za pracę sądzenia] –
(dawno, jog) pénzbírság; bírósági munka díja
przysądzenie – vminek a megítélése
przysądzić — przysądzać [przyznać wyrokiem
sądu] – odaítélni
przyschły, -a, -e; przyschnięty, -a, -e [1. taki,
który wysychając, przylepił się do czegoś;
2. taki, który stracił wilgotność i stał się
suchy; 3. taki, który przestał budzić
emocje i poszedł w zapomnienie] –
odaszáradt, megszáradt, rászáradt
przyschnąć (przychnę, przychnie) — przysychać
[1. wyschnąwszy, przylepić się do czegoś;
2. stać się trochę suchym; też o ranach:
zacząć się goić; 3. przestać budzić emocje i
zostać zapomnianym] – odaszáradni
(vmihez)
przyschnięcie – rászáradás, ráragadás
przysiać (przysieje) — przysiewać – kissé
hozzávetni (magot)
przysiad [w gimnastyce, w tańcu: pozycja
polegająca
na
przykuc
nięciu
z
wyprostowanym tułowiem] – (dawno)
ülés; (torna) leguggolás; leülés (vívásban)
przysiad na prawej nodze – (sp) jobb lábra ülés
przysiad podparty [przysiad z oparciem rąk o
ziemię] – támaszkodó ülés
przysiad rozkroczny [przysiad z rozstawionymi
nogami] – terpeszülés
przysiadka – leshely
przysiady – (gimnasztika) le-leülés; leülések
przysiady (seks analny) [Trudna, choć ciekawa
pozycja. Wymaga dużej sprawności
kobiety, a szczególnie silnych nóg.
Mężczyzna siedzi wygodnie na krawędzi
łóżka lub fotela. Kobieta staje do niego
tyłem i wypinając pupę robi przysiad.
Partner przytrzymując ręką penisa
5695
kieruje go do pupy partnerki. Nie jest to
pozycja na długie stosunki ale może
wprowadzić urozmaicenie do waszego
życia płciowego. Dostarcza przy tym
interesujących wrażeń.] – le-leülés (anális
szex)
przysiadywać (przysiaduję v. przysiadywam
przysiaduje v. przysiadywa) [1. (medycyna)
przysiadać, siadać, kucać; 2. (medycyna)
przykucać, siadać w kucki; 3. (ubrania i
moda)
np.
spódnice;
przygniatać,
przyciskać] – le-leülni egy percre
przysiadywać fałdów – dolgozni mint egy ló,
(tréf.) seggelni, magolni
przysiadywać się – melléje szokott ülni
przysiąc (przysięgnę, przysięgnie), przysięgnąć
(przysięgnę, przysięgnie), przysięgnąć się —
przysięgać,
przysięgać
się
[złożyć
przysięgę; też: obiecać coś pod przysięgą
lub zapewnić o czymś] – esküdni,
megesküdni
przysięgam – esküszöm
przysiąc na ewangelię – megesküdni a bibliára
przysiąc wieczną wierność – örök hűséget
esküszik
przysiąść (przysiąę, przysiędzie) — przysiadać,
przysiadywać [1. usiąść gdzieś na chwilę,
na brzegu czegoś lub blisko kogoś;
2. obniżyć pozycję ciała, uginając nogi;
3. siadając,
przygnieść
coś
sobą;
4. sprawić wrażenie zapadania się] –
odaülni, melléülni, lepihenni
przysiąść fałdów nad czym – vesződni, elbabrálni,
elpiszmogni, elszöszmötölni vmivel
przysiąść się — przysiadać się, przysiadywać się
[1. usiąść blisko kogoś, czegoś; 2. siadając,
dołączyć do czyjegoś towarzystwa] – leülni
vki/vmi közelébe; mellé ülni, odaülni; vmely
társasághoz odaülni
przysiek [siekierka wązka, służąca zarazem za
laskę]
–
(dawno)
gabonásrekeszték;
(siekierka) vájószekerce, kapacs
Przysiek (gmina Zławieś Wielka) – Przysiek
(lengyel község)
przysienie lub podsienie [ganek na słupach
wzdłuż ściany domu przed sienią.
Nazywano go także podcieniem, że dawał
cień. Przysienie tem się różni od
przysionka, że pierwsze jest werendą
niezamykaną zewnątrz domu a drugi jest
przedpokojem wewnętrznym, a jeżeli
zewnętrznym, to w każdym razie z
drzwiami do zamykania (ob. Podsienie)] –
(ép.) tornác, ambitus [egyik oldalán nyitott,
tornác, folyosó vagy veranda]
-
Wersja 01 01 2017
przysiew, przysiewek – pótlólag, kiegészítőképpen
bevetett föld; pótlólag elvetett mag; kis
(később bevetendő) szántóföld
przysięga = łac. obsecratio [1. uroczyste
zobowiązanie
się
do
wypełniania
określonych
obowiązków,
do
przestrzegania pewnych zasad; też: tekst
tego zobowiązania; 2. uroczystość, podczas
której żołnierze – rekruci składają
ślubowanie;
3.
jest
to
poważne
zapewnienie, z powołaniem się na Boga,
jako świadka, że to, co się mówi, jest
prawdą. Wg słów Pana ludzie nie mają
przysięgać, ale zawsze mówić prawdę.
Człowiek, który słyszał zaklęcie, zmuszony
był złożyć w tej sprawie zeznanie
polegające na prawdzie, dlatego Jezus,
zapytany czy jest Synem Bożym, musiał
najwyższemu kapłanowi dać odpowiedź,
że Nim jest.] – eskü [1. az állítás igazának,
az egyezség érvényének, az ígéret
visszavonhatatlanságának igazolásául isten
jótállására való hivatkozás; 2. Istennek,
valamely személynek vagy tárgynak
ünnepélyes tanúságtételre hívása, hogy egy
kijelentés igazságát vagy valamely ígéret
kötelező voltát tanúsítsák (1Móz 21,23;
42,15; Mt 5,34); némelyik eskü nagyon
egyszerű
volt,
mások
pedig
igen
bőbeszédűen megfogalmazottak; amellett
különböző szertartások és alakiságok is
szokásban voltak (1Móz 14,22; 24,2; 1Sám
20,23; Jer 34,18-19); Krisztus elítélte a
meggondolatlan, felelőtlen és könnyelmű
esküdözést (Mt 5,33-37); néha az apostolok
is ünnepélyes esküvel erősítették meg
mondanivalójukat (2Kor 11,31; Gal 1,20).],
eskütétel
przysięga cielesna [Tak nazywano w dawnem
prawie polskiem przysięgę osobistą,
utworzywszy tę nazwę z dosłownego
tłómaczenia nazwy łacińskiej juramentum
corporale. Przysięga cielesna znaczyła,
kiedy kto sam osobiście, a nie przez
zastępcę przysięgę wykonywał. Volumina
legum podają roty przysiąg sądowych oraz
dla panów marszałków trybunalskich, dla
marszałków koronnych, pieczętarzów
czyli
kanclerzy
koronnych,
dla
referendarzów kor., dla pisarza polnego,
sędziego, podsędka, pisarza ziemskiego,
woźnego, szlachcica, podejrzanego i t. d.] –
(lat) iuramentum corporale; személyes testi
eskü
przysięga Hipokratesa [przysięga składana przez
lekarzy,
zawierająca
zasady
etyki
lekarskiej] – Hippokrateszi eskü
,,A hippokratészi iskola orvosainak emelkedett
etikai szellemű esküje." (Brencsán János
5696
ORVOSI SZÓTÁR 5. Kiadás definíciója)/ Az
eskü szövege magyarul:
,,Esküszöm
a
gyógyító
Appollóra,
Aszklepioszra és Hügieiára és Panakeiára és
valamennyi istenre és istennőre, akiket tanukul
hívok,
hogy
minden
erőmmel
és
tehetségemmel megtartom a következő
kötelességeimet: tanáromat, akitől e tudományt
tanultam, úgy fogom tisztelni, mint szüleimet,
vagyonomat megosztom vele, s ha rászorul,
tartozásomat lerovom; utódait testvéreimnek
tekintem, oktatom őket ebben a tudományban,
ha erre szentelik magukat, mégpedig díjtalanul;
továbbá
az
orvosi
tudományt
áthagyományozom fiaimra és mesterem fiaira
és azokra, akik az orvosi esküt leteszik,
másokra azonban nem. Tehetségemhez és
tudásomhoz mérten fogom megszabni a
betegek életmódját az ő javukra, és mindent
elhárítok, ami ártana nekik. Senkinek sem adok
halálos mérget, akkor sem, ha kérik, és erre
vonatkozólag még tanácsot sem adok.
Hasonlóképpen
nem
segítek
hozzá
egyetlenasszonyt sem magzata elhajtásához.
Tisztán és szentül megőrzöm életemet és
tudományomat. Sohasem fogok hólyagkövet
operálni, hanem átengedem ezt azoknak,
akiknek ez a mesterségük. Minden házba a
betegek javára lépek be, s őrizkedni fogok
minden szándékos károkozástól, különösen
férfiak és nők szerelmi élvezetre használatától,
akár szabadok, akár rabszolgák. Amit kezelés
közben látok, vagy hallok - akár kezelésen
kívül is a társadalmi érintkezésben - nem
fogom kifecsegni, hanem megőrzöm. Ha ezt az
eskümet megtartom és nem szegem meg:
örvendhessek
életem
fogytáig
tudományomnak, s az életnek, de ha esküszegő
leszek, történjék ennek ellenkezője."
przysięga hołdownicza – hűbéreskü
przysięga lennicza – hűbéreskü
przysięga na wierność – hűségeskü
przysięgać [zob. przysiąc] – esküdni, megesküdni,
esküt tenni; esküdözni
przysięgać Bogu – Istenre esküdni
przysięgać na konstytucję – az alkotmányra
felesküdni
przysięgać na wszystkie świętości – esküdözni
égre-földre
przysięgać wieczną wierność – örök hűséget
esküszik
przysięgać zemstę – bosszút esküdni
przysięgać się – esküdözni
przysięgnąć [zob. przysiąc] – megesküdni
przysięgę łamać, gwałcić, naruszać – esküt szegni
przysięgę składać v. dawać – esküt tenni;
megesküdni
przysięgły1, -a, -e [uprawniony do wykonywania
pewnej funkcji na podstawie urzędowo
złożonej przysięgi] – esküdt, hites; esküt tett
-
Wersja 01 01 2017
przysięgły taksator lombardu – zálogházi hites
becsűs
przysięgły2 [zob. sędzia przysięgły] – esküdt bíró
przysiężne [Wyraz ten spotykamy już w
dokumencie z roku 1281.] – esküdtek díja
przysiężny, -a, -e – felesküdött, megesküdött; esküt
tett
przysiężny [W miastach Rzplitej, które się
rządziły prawem magdeburskiem, tak
nazywano
przysięgłych
ławników,
sądzących sprawy razem z wójtem
miejskim.] – esküdt
przysionek – pitvar, előcsarnok, előszoba
Przysionek śmierci, także Dom dla pozornie
zmarłych [nieistniejący obecnie budynek
znajdujący się w obrębie Cmentarza
Starofarnego na Wzgórzu św. Wojciecha
w
Poznaniu
(obecnie
Cmentarz
Zasłużonych Wielkopolan), ufundowany
przez hrabiego Edwarda Raczyńskiego i
otwarty 1 stycznia 1848 przez jego syna
Rogera, już po samobójczej śmierci
fundatora. Budynek był swoistą kostnicą
przeznaczoną dla osób obawiających się
pogrzebania żywcem w stanie letargu bądź
śmierci klinicznej. Wzniesiono go w
okresie szerzenia się wśród mieszkańców
Poznania pogłosek o odkryciu na
cmentarzu
winiarskim,
podczas
związanych z budową poznańskiej
Cytadeli ekshumacji, szczątków osób
rzekomo pogrzebanych żywcem. Ze
względu
na
brak
zainteresowania
fundacją, budowla została rozebrana w
1852 roku.] – Halottak pitvara (a poznani
temetőben)
przysionek przed domem – ház előtti előcsarnok
przysiółek, przysiołek [małe skupisko domów
położonych poza wsią, ale należące do niej,
lub mała wioska] – tanya, major, telep
przysiwieć – kissé megőszülni; tovább őszülni
przysk, miniaturowa szczelna obudowa – patron
(mikrofon)
przyskakać – odaugrálni, ideugrálni; ugrabugrálni
przyskąpo – kissé fukarul; zsugorian
przyskąpy, -a, -e – túlságosan fukar; zsugori
przyskąpa spódniczka – túlságosan fukar
szoknyalaj
przysklepiać — przysklepić – beboltozni;
beforrasztani
przysklepić się – behegedni, beforrni, beforradni
przyskoczyć — przyskakiwać [szybkim ruchem
zbliżyć się do kogoś lub czegoś] – odaugrani
przyskok – odaugrás (vki mellé v. felé)
przyskórnia – (biol.) felhám (Epidermisz) [A
felhám kb. 0,2 mm vastag és a felső
5697
rétegként tulajdonképpen a védőréteget
képezi. A felhám a szarurétegből és a bazális
rétegből áll, utóbbi sejtosztódás révén pótolja
az elhalt sejteket. A felső szaruréteg 4 héten
belül képes teljesen megújulni. A napfény
elleni természetes védelmet a pigmentsejtek
melanintermelése biztosítja.]; (növ.) felső
epidermisz [védi a növényt. Az epidermisz
elsődleges bőrszövet, mely a gyökerek
kivételével az egész növényt beborítja] a
legfelső bőrréteg; külhám, külső hámréteg;
bőrhám
przyskórny, -a, -e – bőrön lévő, bőrprzyskrobać (przyskrobie) – felvagdalni, tovább
vagdalni; hozzá kaparni v. vakarni; (átv.)
rossz fát tenni a tűzre
przyskrzelowy, -a, -e – kopoltyú melletti [błona
przyskrzelowa: kopoltyú melletti hártya]
przyskrzynić
—
przyskrzyniać
[1. pot.
aresztować kogoś; 2. pot. ścisnąć coś
drzwiami, wiekiem itp.] – letartóztatni,
őrizetbe venni, elfogni, bezárni; (közb.)
bedutyizni, bekaszlizni, rács mögé tenni vkit;
(ajtóval, ablakkal) becsípni, odacsípni
przyskrzynić sobie palec – becsípi az ujját
przyskubać (przyskubię) – (még többet)
kirágcsálni vmiből
przyskwarzać — przyskwarzyć – átsütni,
átpörkölni
przyskwierać – (dawno) bosszantani, háborgatni
vkit
przysłać1 (przyśle) — przysyłać [1. dostarczyć coś
komuś przez pocztę, posłańca itp.;
2. skierować kogoś w jakieś miejsce lub do
kogoś, w określonym celu] – küldeni,
elküldeni, megküldeni
przysłać po kogo/co – elküldeni vkiért/vmiért
przysłać2 (przyściele) — przyściełać [1. ścieląc,
dodać więcej pościeli lub zrobić więcej
posłań; 2. rozściełając, przykryć coś] –
letakarni, leteríteni
przysłanie – megküldés
przysłodzić — przysładzać – kissé megédesíteni
przysłona [1. to, co przysłania coś częściowo;
2. przegroda w przyrządach optycznych
regulująca ilość światła wchodzącego do
przyrządu] – takarás, elfedés, takaró; (foto)
rekesz
przysłonić (przysłonę) — przysłaniać [zakryć coś
częściowo] – eltakarni, elfedni
przysłoneczny, -a, -e – nap melletti, napközeli
przysłonić — przysłaniać [zakryć coś częściowo]
– kissé betakarni, eltakarni
przysłonić czym – eltakarni, letkarni vmivel
przysłonić kogo/co – eltakarni, letakarni vkit/vmit
-
Wersja 01 01 2017
przysłonić się — przysłaniać się [1. zakryć się
częściowo; 2. zostać przysłoniętym] –
eltakarja, elfedi magát
przysłony, -a, -e – kissé sós; (átv.) kissé drága
przysłowia osobiste [(u Zygmunta Glogera) te są
to pewne wyrażenia lub wyrazy oderwane,
które bez potrzeby, ale z przyzwyczajenia
wtrąca ktoś często podczas mówienia. Było
to nawyknieniem narodowem, że prawie
każdy Polak, zarówno magnat jak
szaraczek lub chłop, miał jakieś wyrażenie
ulubione, które często powtarzał i po
którem znano go wszędzie, a od którego
dostawał nieraz przezwisko w historyi.] –
egyéni közmondások
przysłowie (łac. proverbium lub adagium) [1.
krótkie zdanie zaczerpnięte ze źródeł
literackich lub ludowych i utrwalone w
tradycji ustnej, wyrażające jakąś myśl
ogólną: wskazówkę, przestrogę; 2. zdanie
utrwalone
w
tradycji
oralnej,
bezpośrednio
lub
metaforycznie
wyrażające myśl o charakterze ogólnym,
ale odnoszącą się do określonej sytuacji
życiowej. Nauką o przysłowiach jest
przysłowioznawstwo, rozpadające się na
paremiografię, tj. zbieranie przysłów, oraz
paremiologię, tj. ich analizę historycznokulturową. Do języka polskiego termin
"przysłowie"
wprowadził
Andrzej
Maksymilian Fredro (Przysłowia mów
potocznych,
1658),
jako
przekład
łacińskiego
"proverbium".
W
staropolszczyznie przysłowia określano
także terminem "przypowieść". Termin
"porzekadło", także używany dawniej na
określenie przysłowia, obecnie jest przy
tym znaczeniu przestarzały.] – közmondás,
mondás, szólásmondás (lat.: proverbium)
[rövid, velős és gyakran használt kijelentés,
amely alapigazságot vagy a gyakorlati
szempontból észlelt igazság érvényesülését
fejezi ki. Tömör, emlékezetes kifejezés,
amely fontos tapasztalati tényt, sokak szerint
megélt igazságot hordoz. A Magyar szólások
és közmondások szótára a mai magyar nyelv
állandósult szókapcsolatait mutatja be. A
szótár vezérszók (kulcsszók) alapján
alfabetikus sorrendbe van rendezve. A
vezérszavak alatt találhatóak a címszavak,
vagyis az adott kulcsszót tartalmazó
állandósult kifejezés(ek). A címszót végül a
jelentésdefiníció(k) követi(k).]
przysłowiowo – közmondásosan, a közmondás
szerint
przysłowiowy, -a, -e [1. dotyczący przysłowia;
2. powszechnie znany] – közmondásos
5698
przysłowiowa
gościnność
Polaków
–
közmondásos,
hagyományos
lengyel
vendégszeretet
przysłówek (przysł.) [nieodmienna część mowy,
określająca cechy czynności, stany oraz
inne cechy. Występuje zawsze z
czasownikiem, przymiotnikiem lub innym
przysłówkiem. Pełni funkcję okolicznika,
orzecznika. Ze względu na funkcję
składniową do przysłówków należą także
zaimki przysłowne] – (nyelvt.) határozószó
(hsz.) [olyan szófaj, amelynek fő mondattani
funkciója az ige által kifejezett cselekvés,
történés vagy állapot körülményeinek
pontosítása. Egyes határozószók a cselekvő
állapotát jelölik (állapothatározó szók),
mások pedig a cselekvés vagy a történés
erősségét (fokhatározó szók). Ez utóbbiak
melléknevet vagy más határozószót is
kiegészíthetnek. Egyes nyelvekben, például
az újlatin nyelvekben, a határozószó
változatlan alakú szófaj, azaz nem ragozható.
A magyar nyelvben viszont legalábbis egyes
határozószók toldalékolhatók: fent →
fentebb, fentről.]
Osztályozás
A határozószókat többféle szempontból lehet
osztályozni.
 alakulásuk szempontjából:
– nem képzett határozószók: ma, itt, már
– képzett határozószók: szépen, gyorsan,
magyarul
–
szófajváltás
nyomán
keletkezett
határozószók: este, éjjel, reggel
 konkrét vagy elvont jellegük szempontjából:
– konkrét határozószók, azaz érzékelhető
tartalmúak: lassan, gyorsan
– elvont határozószók, azaz nem érzékelhető
tartalmúak: így, úgy, nagyon
 Jelentésük
szempontjából
mindegyik
határozószó-fajtának
megfelel
egy
határozófajta:
– módhatározó-szók:
– tulajdonképpeni módhatározó-szók: jól,
rosszul, betegesen
– fok- és mértékhatározó-szók: nagyon,
kevésbé, sokkal
– helyhatározó szók: itt, ott, fent
– időhatározó szók: most, már, még
– állapothatározó szók: egyedül, együtt,
külön
Ebből a szempontból lehet még szó a
következő két határozószó-kategóriáról:
– szakosodott (specifikus) határozószó,
amelynek csak egy jelentése van, azaz csak
egyféle
határozó
lehet:
jól
(csak
módhatározó szó), holnap (csak időhatározó
szó)
–
több
jelentésű
(nem
specifikus)
határozószó: közel (helyhatározó vagy
módhatározó szó)
-
Wersja 01 01 2017
 A körülmény kifejezésének közvetlen vagy
közvetett jellegének szempontjából van:
– nem névmás jellegű határozószó (a
legtöbb), amely közvetlenül fejezi ki a
körülményt: kint, bent, lent, fent
– névmás jellegű határozószó, amely a
szövegkörnyezetében
található,
a
körülményt közvetlenül kifejező szóra utal:
– mutató határozószó: itt, ott, így (példa
mondatban: Jól bírja a hideget, mert
Szibériában nőtt fel, és ott nagyon hideg van.)
– kérdő határozószó: hol?, mikor?, hogyan?
– vonatkozó határozószó: ahol, amikor,
ahogyan
–
határozatlan
határozószó:
máshol,
valamikor, valahogy
– tagadó határozószó: sehol, soha
 a fokozhatóság szempontjából:
– fokozható határozószók: jól, nehezen,
közel, későn
– nem fokozható határozószók: így, alig, még
Mondattani osztályozás
Mondattani szempontból a határozószók több
kritérium szerint osztályozhatók:
 mondatszó vagy mondatrész jellegük
szempontjából:
– önmagukban tagolatlan mondatot képező
határozószók (mondatszók): – Igen., – Nem.,
– Persze.
– mondatrészként létező határozószók (a
legtöbb)
 mondattani
funkciójuk
létezése
szempontjából:
– mondattani funkció nélküli határozószók
(elégtelen lexikális tartalmuk miatt): azaz,
csak, legalább
– mondattani funkciót betöltő határozószók:
közel, holnap, szándékosan
 az alárendelés szempontjából:
–
igének,
melléknévnek
vagy
más
határozószónak alárendelt határozószók:
szépen énekel, nagyon csúnya, túl lassan
– alárendelő határozószók (amellett, hogy
más mondatrésznek vannak alárendelve):
Messze lakom a várostól.
 kötőszóval
való
viszonyban
állásuk
szempontjából:
– kötőszóval viszonyban álló határozószók
(összetett mondatban): Úgy jelezz nekem,
hogy senki más ne lássa.
–
kötőszóval
viszonyban
nem álló
határozószók: Soha nem mondtam, hogy ne
gyere ide.
przysłówkowo – határozószói értelemben
przysłówkowy, -a, -e – (nyelvt.) határozószói,
határozói
przysłuchać się — przysłuchiwać się [uważnie
wysłuchać
czegoś]
–
hallgatózni;
(komu/czemu)
kihallgatni
(vkit/vmit);
meghallgatni;
figyelmesen
hallgatni;
5699
odafigyelni; (przysłuchiwać się) hallgatni,
meghallgatni, lehallgatni
przysłuchiwać się komu/czemu – figyelmesen
meghallgatni vkit/vmit
przysługa [wyświadczona komuś uprzejmość,
grzeczność]
–
szolgálat,
szívesség,
kiszolgálás; szolgálat
przysługiwać [należeć się komuś z tytułu ustawy,
prawa, przywileju itp.] – (dawno) szolgálni
vkinek; (należeć) járni, megilletni; kijár, jár
neki, joga van rá, jussa van hozzá, megilleti
őt
przysługuje komuś – megillet vkit
przysługuje komuś 15 dni (robocznych) urlopu –
vkit 15 munkanap szabadság illet meg
przysługuje mu apelacja – fellebbezhet, joga van
fellebbezni
przysługuję mi prawo – jogomban áll; jogom van
hozzá, megillet engem
przysługiwać się [zob. przysłużyć się]
przysłużenie się – szolgálat, szívesség, kedvesség,
figyelmesség
przysłużyć się [uczynić komuś coś dobrego,
pożytecznego] – hasznosat v. jót tenni
vkinek; szolgálatot tenni vkinek; (gúny) kárt,
bajt, kellemetlenséget okozni vkinek;
gáncsolni vkit
przysłużyć się edukacji – oktatni vkit
przysmak, przysmaczek [coś bardzo smacznego]
– ínyencség, ínyencfalat, csemege
przysmalać1 — przysmalić – kissé megégetni v.
megperzselni
przysmalać2 — przysmolić – kissé bepiszkítani
przysmażany, -a, -e – kissé megsütni
przysmażyć — przysmażać [smażąc coś na
patelni, lekko zrumienić]
przysmażyć się — przysmażać się [1. smażąc się,
stać się rumianym; 2. opalić się na słońcu
zbyt mocno] – kissé megsülni, lepirulni
przysmrodzić
–
bebüdösíteni;
(átv.)
megszégyeníteni, meggyalázni
przysolić — przysalać [1. pot. mocno uderzyć
kogoś, coś; 2. daw. dosypać soli do czegoś]
– kissé megsózni; átv. elfenekelni; (komu)
közb. rásóz egyet
przysolić zupę – megsózni a levest
przyspieszać, przyspieszyć [zob. przyśpieszyć] –
gyorsítani, meggyorsítani, felgyorsítani;
szaporázni; siettetni, sürgetni; rákapcsolni
(gyorsítani); meggyorsítja a lépést
przyspieszanie [wektorowa wielkość fizyczna
wyrażająca zmianę wektora prędkości w
czasie]; przyśpieszenie [fiz. zmiana
prędkości w jednostce czasu] – fiz.
gyorsulás (jele: a) [a sebesség változási
-
Wersja 01 01 2017
gyorsasága (idő szerinti deriváltja). A
gyorsulás egy vektormennyiség, amelynek a
dimenziója hosszúság/idő². — Az SI
mértékegységrendszerben
az
egysége
méter/másodperc2. A gyorsulás időegységre
eső sebesség változás.]; sürgetés
przyspieszanie internetu – az internet gyorsulása
przyspieszanie systemu – a rendszer gyorsulása
przyspieszyć krystalizację – a kristályosodást
meggyorsítani
przysporzyć — przysparzać [powiększyć liczbę
czegoś lub sprawić coś] – megnövelni,
gyarapítani, szaporítani
przysporzyć komu kłopotów – baját szaporítja
vkinek
przysporzyć majątku – megnövelni a birtokot
przysposobić — przysposabiać [1. wyszkolić
kogoś w czymś lub uczynić kogoś zdatnym
do czegoś; 2. praw. przyjąć do rodziny
cudze dziecko, uznając je za swoje; 3. daw.
przygotować coś do użytku] – elkészíteni
(vmire), berendezni; (gotować) előkészíteni;
örökbefogadni
przysposobić dziecko – gyermeket örökbefogadni
przysposobić kogo na śmierć – előkészíteni vkit a
halálra
przysposobić kogoś – örökbefogadni vkit
przysposobić
się
—
przysposabiać
się
[przygotować się do czegoś lub wyszkolić
się w jakimś kierunku] – elkészülni,
felkészülni
przysposobienie [1. akt prawny, na mocy którego
obce dziecko zostaje przyjęte do rodziny,
nabywa praw do nazwiska i do
dziedziczenia; 2. adaptacja] – előkészítés,
előkészület; kiképzés; örökbefogadás
przysposobienie obronne [przedmiot nauki w
szkole średniej] – védelmi kiképzés
przysposobienie wojskowe – katonai kiképzés
przysrogi, -ia, -ie – kissé szigorú
przyssać się (przyssę się, przyssie się) —
przysysać się [1. przywrzeć do czegoś i
ssać łapczywie; 2. pot. narzucić komuś
swoje towarzystwo; 3. pot. zająć się czymś
intensywnie] – hozzátapadni, rátapadni
vmire
przyssawka [1. narząd, służący niektórym
zwierzętom do przyczepiania się do
podłoża; 2. miękka miseczka przysysająca
się do podłoża wskutek naciśnięcia] –
szívóka (állaté); szívókorong
przystacyjny, -a, -e – állomás melletti
przystacyjny wiadukt kolejowy – állomás melletti
vasúti felüljáró v. viadukt
5700
przystacyjny
budynek
administracyjnomieszkalny – állomás melletti hivatali és
lakóépület
przystać (przystanie) — przystawać (przystaje)
[1. zgodzić się na coś; 2. przystawać:
dokładnie
przylegać
do
czegoś;
3. przystawać: pasować do czegoś;
4. przyłączyć się do jakiejś grupy,
organizacji] – jól illeni vmihez v. vmibe;
ráillik; követni, ragaszkodni; beleegyezni
przystać do kogo – ragaszkodni vkihez;
ráakaszkodni vkire
przystać do wojska – belépni a hadseregbe,
besorozzák
przystać na co – beleegyezni vmibe
przystanąć
(przystanę,
przystanie)
—
przystawać [zatrzymać się w ruchu na
krótko] – kissé megállni
przystanek [1. oznaczone miejsce krótkiego
postoju autobusów lub tramwajów
przeznaczone do wsiadania i wysiadania;
2. mała stacja kolejowa tylko dla ruchu
pasażerskiego; 3. chwilowa przerwa w
wykonywaniu
czegoś]
–
megálló,
megállóhely (mh.); megállás, állomás
przystanek autobusowy – autóbuszmegálló
przystanek jest na rogu – a megálló a sarkon van
przystanek końcowy – végállomás
przystanek na żądanie [przystanek, na którym
jakiś środek komunikacji zatrzymuje się
tylko wtedy, gdy jakiś pasażer chce wsiąść
lub wysiąść] – feltételes megálló
przystanek osobowy, przystanek kolejowy
[miejsce na szlaku kolejowym, w którym jeśli służbowy rozkład jazdy tak
przewiduje - zatrzymują się wyznaczone
pociągi] – vasúti megállóhely
przystanek tramwajowy – villamosmegálló,
villamos megállóhely
przystanek trolejbusowy – trolibuszmegálló
przystanie – beleegyezés
przystanięcie – megállás
przystaniowy, -a, -e – kikötői
przystaniowy – kikötő-őr, hajóállomási őr
przystankowy, -a, -e – megállói, állomási
przystań [1. mały port dla niewielkich statków,
jachtów lub łodzi; 2. miejsce zapewniające
spokój, bezpieczeństwo itp.] – hajóállomás,
kikötő, kikötőhely; rév
przystań dla statków – hajóállomás (há.)
przystań statków – hajóállomás
przystary, -a, -e [1. trochę za stary dla kogoś;
2. trochę znoszony, podniszczony] – kissé
v. túl öreg; kissé megtépázott, megviselt,
kopott, elhasznált
-
Wersja 01 01 2017
przystawa – (ép) pillér, oszlop
przystawanie – egybevágóság, kongruencia
przystawanie
figur
[mat.
odpowiedniość
wzajemna punktów dwóch figur, przy
której odległość dwóch dowolnych
punktów jednej figury równa się
odległości odpowiednich punktów drugiej
figury] – idomok v. formák egybevágósága
przystawanie
trójkątów
–
háromszögek
egybevágósága
przystawić — przystawiać [1. postawić coś blisko
czegoś; 2. dotknąć czymś do czegoś] –
odaállítani, mellétenni, hozzátámasztani,
nekitámasztani, odatámasztani; hozzátenni
przystawić drabine do muru – a falhoz támasztani
v. állítani a létrát
przystawić garnek do ognia – fazekat tenni a tűzre
przystawić się — przystawiać się [pot. zalecać
się] – udvarolni, hízelegni vkinek
przystawka
[1. element
dostawiany,
dobudowywany do czegoś; 2. potrawa
podawana przed głównym daniem;
3. urządzenie dołączane do innego
urządzenia i współpracujące z nim;
4. podpora wzmacniająca od dołu słup
drewniany linii elektrycznej, telefonicznej]
– kis épület, melléképület; kis tál, (potrawa)
előétel
przystawka
powiększająca
[urządzenie
umożliwiające wykonanie powiększenia za
pomocą normalnego aparatu do zdjęć] –
nagyítóberendezés
przystawka powiększająca do okularów –
nagyítóberendezés szemüveghez
przystawki – előétel, előételek
przystawny, -a, -e [dający się przystawiać do
czegoś] – odaállítható, vmi mellé állítható
przystąpić — przystępować [1. zacząć jakąś
czynność, działalność; 2. przyłączyć się do
jakiejś grupy, organizacji lub wziąć w
czymś udział; 3. podejść do kogoś lub
czegoś] – (podchodzić) odalépni, hozzálépni,
közeledni, közellépni, járulni; (rozpoczynąć
coś) hozzáfogni, hozzálátni, hozzákezdeni;
(brać udział) csatlakozni, belépni, társulni
5701
przystąpić
do
kogo/czego
–
közeledni
vkihez/vmihez; vkihez/vmihez járulni
przystąpić a. przystępować do komunii – áldozni,
megáldozni (templomban); áldozáshoz v.
úrvacsorához járulni
przystąpić do konfederacji – belépni a
szövetségbe, csatlakozni a szövetséghez
przystąpić do konwencji – csatlakozni az
egyezményhez
przystąpić do pracy – munkához látni,
megkezdeni a munkát
przystąpić do rzeczy – a tárgyra térni
przystępować, przystąpić (do służby) –
(szolgálatba) szegődni (szegődik)
przystąpić do spółki – társként belépni; betársulni,
szövetkezni
przystąpić do sprawy – nekilátni, hozzálátni a
dologhoz
przystąpić do stowarzyszenia – egyesületbe lépni,
társulni, hozzájárulni a társuláshoz
przystąpić do strajku – sztrájkba lépni
przystąpić od razu do rzeczy – rögtön a dologra
térni
przystąpić do umowy – szerződés megkötésével
kapcsolatos tárgyalásba kezdeni
przystąpienie – csatlakozás, bekapcsolódás
przystęp [1. możność dojścia do czegoś;
2. nawiązanie lub możność nawiązania
kontaktu z kimś, zwykle wysoko
postawionym lub mającym wpływy;
3. daw. atak czegoś] – közeledés, odaférés,
odajutás, hozzáférés; belépés, bejárás;
támadás, kitörés
przystępnie – könnyen, érthetően, közérthetően;
elérhetően, hozzáférhetően
przystępność – hozzáférhetőség; érthetőség,
közérthetőség
przystępność ceny – hozzáférhető v. megközelítő
ár
przystępny, -a, -e [1. łatwy do zrozumienia lub
do przyswojenia; 2. o człowieku: taki, z
którym łatwo nawiązać kontakt; 3. o
miejscu: taki, do którego można łatwo
dotrzeć; 4. daw. łatwo osiągalny] –
(zrozumiały) érthető, közérthető; népszerű;
elérhető, könnyen hozzáférhető; (cena)
elérhető, megfizethető
przystępna cena – előnyös ár
przystępny wykład – népszerű előadás
przystępujący do pierwszej komunii – elsőáldozó
przystoi, przystało [należy, wypada, godzi się] –
megfelel, illik; megfelelt, illett
przystojeństwo [1. przystojność, przyzwoitość 2.
W mowie staropolskiej wyraz ten oznaczał
przyzwoitość
obyczajową,
dobre
-
Wersja 01 01 2017
wychowanie widoczne we wszystkich
uczynkach, mowach, postępkach.] –
erkölcsösség, illendőség, illedelem, illem
przystojna kobieta – csínos hölgy
przystojniaczek – szépfiú; kis fiúcska; nyalka
legény
przystojniak [pot. przystojny mężczyzna] –
(közb., gúny.) férfiszépség, szépfiú
przystojnie – szépen, csínosan
przystojnieć [stawać się przystojnym lub
przystojniejszym]
–
megszépülni,
megcsínosodni
przystojność – báj, csínosság, szépség; (dawno)
illem, kellem, nemesség, finomság
przystojny, -a, -e [1. odznaczający się przyjemną
powierzchownością i dobrą postawą;
2. daw. zgodny z dobrymi obyczajami] –
bájos, csínos, helyes, jóképű, szép;
szemrevaló; nyalka; takaros; (dawno)
illedelmes, nemes
przystojny pan – jóképű férfi
przystosować — przystosowywać [zrobić coś
odpowiednim do określonych potrzeb,
warunków itp.] – alkalmassá tenni;
hasonlóvá tenni; illeszteni, hozzáilleszteni,
alkalmazni; hozzáidomítani
przystosować na scenę – színre v. színpadra
alkalmazni
przystosować się — przystosowywać się [zmienić
się pod wpływem nowych warunków,
zmiany
sytuacji]
–
alkalmazkodni,
illeszkedni, hozzáilleszkedni, hozzáidomulni,
igazodni
przystosować się a. przystosowywać się do czegoś
– beilleszkedni vmibe; hozzáilleszkedni
vmihez; alkalmazkodni vmihez
przystosować się (do kogo/czego) – igazodni
(igazodik) (vkihez/vmihez)
przystosować się do nowych warunków –
alkalmazkodni az új körülményekhez
przystosować się a. przystosowywać się do
środowiska – környezethez alkalmazkodni
v. illeszkedni
5702
przystosowalność
–
alkalmazhatóság,
felhasználhatóság
przystosowanie [1. dziedziczne zmiany budowy i
funkcji organizmów, konieczne dla
zachowania
gatunku
w
danym
środowisku;
2. proces
lub
rezultat
procesu, jakiemu podlega lub ulega
psychika człowieka w dążeniu do
osiągnięcia stanu równowagi między
potrzebami psychicznymi a wymaganiami
otoczenia]
–
alkalmazás,
illesztés,
felhasználás
przystosowanie się – alkalmazkodás, illeszkedés
przystosowany, -a, -e – vmihez alkalmazkodott
przystroić — przystrajać [1. przybrać kogoś lub
coś jakimiś ozdobami; 2. stać się ozdobą,
upiększeniem czegoś] – kiöltöztetni,
feldíszíteni; felékesíteni
przystroić się — przystrajać się [1. przyozdobić
się czymś; 2. o drzewach owocowych,
sadach: pokryć się kwiatami] – kiöltözni;
feldíszíti magát
przystrojenie [to, co jest ozdobą czegoś] –
feldíszítés, kiszépítés
przystrojenie się – kicicomázkodás
przystrój – ruhadísz, dísz, kellék a díszruhához,
cicoma; pipere
przystrzesze, przydaszek – párkányfedél
przystrzyc
(przystrygę,
przystryże)
—
przystrzygać [1. skrócić nieco włosy,
sierść; 2. przyciąć krzewy, trawnik itp.] –
kissé lenyírni, levágni; nyesni, nyesegetni
przystrzyc a. przystrzygać coś – igazítani,
megigazítani vmit
przystrzyc brodę – megigazítja a szakállat
przystrzyc grzywkę – megigazítja frufrut
przystrzyc wąsy – megigazítja a bajuszt
przystrzyc się — przystrzygać się [1. skrócić
sobie
nieco
włosy;
2. zostać
przystrzyżonym] – egy kissé megnyírja a
haját
przystrzyganie – levágás, lenyírás, körülnyírás
przystrzyżony, -a, -e – kissé lenyírt, körülnyírt,
körülvágott
przystrzyżona broda – vágott szakáll
przystudzać — przystudzić – kissé kihűlt
przystygać
—
przystygnąć
(przystygnę,
przystygnie) – kissé lehűlni; kihűlni
przysucha – az étel alja; (a lábos aljához odasült)
étel v. ételmaradék; (nép) töpörtyű
Przysucha [miasto położone w powiecie
przysuskim,
w
południowej
części
województwa mazowieckiego] – Przysucha
(mazóviai város)
przysuchy, -a, -e – kissé száraz
-
Wersja 01 01 2017
przysunąć — przysuwać [1. przesuwając coś,
umieścić bliżej kogoś, czegoś; 2. pot.
uderzyć kogoś – hozzátolni
przysunąć (przysunę, przysunie) — przysuwać –
odatolni, hozzátolni, odataszítani
przysunąć się — przysuwać się [przybliżyć się do
kogoś lub czegoś] – közelebb kerülni,
közeledni
przysunięcie [dosunięcie] – közelebb húzás,
közelítés
przysunięcie się – közeledés, közelebb húzódás
przysurowy, -a, -e – túl szigorú
przysuszyć — przysuszać – kissé megszárítani,
kiszárítani
przyswajalność [to zdolność określonego
składnika odżywczego do przenikania z
przewodu pokarmowego do krwi. Na
przyswajalność danej witaminy oraz czas,
w jakim wchłania się ona do krwiobiegu,
ma wpływ wiele czynników. Sześć z nich
ma
znaczenie
zasadnicze
dla
przyswajalności.]
–
emészthetőség,
felszívhatóság
przyswajanie – elsajátítás; asszimiláció
przyswędzać — przyswędzić – odaégetni,
odakozmálni
przyswędzić delikatnie nad ogniem – a tűz fölött
enyhén odaégetni
przyswędzić mleko – hagyta, hogy odakozmáljon a
tej
przyswędzić się – odaégni, odakozmásodni
przyswoić (przyswoję) — przyswajać [1. nauczyć
się czegoś; 2. przejąć coś od kogoś,
uznając to za własne; 3. o organizmach
żywych: pobrać z zewnątrz substancje
odżywcze i przetworzyć je na składniki
własnego organizmu] – elsajátítani,
megtanulni;
(zwierzę)
megszelídíteni,
idomítani;
beoltani,
meghonosítani;
lefordítani;
örökbefogadni;
(żołądek)
megemészteni
przyswoić bawełnę – a gyapotot meghonosítja
przyswoić coś – elsajátítani vmit
przyswoić sobie język obcy – elsajátít egy idegen
nyelvet
przyswoić utwór cudzoziemski swemu językowi
– idegen művet saját nyelvére lefordít
przyswoić się – megszelídülni, megszokni
przyswojenie – elsajátítás; asszimiláció
przyswojony, -a, -e – magáévá tett; elsajátított
przysyłać [zob. przysłać1] – küldeni, elküldeni,
megküldeni
przysypa – padka (vert földből, falusi ház előtt)
przysypać — przysypywać [1. sypiąc coś lub
sypiąc się, przykryć coś lub kogoś; też:
5703
nasypać czegoś na wierzch; 2. nasypać
czegoś więcej lub dodatkowo; też:
dosypać] – beszórni, rászórni, behinteni;
hozzászórni, meghinteni
przysypać cukrem – cukorral behinteni, beszórni
przysypać soli – újrasózni, utánasózni
przysypać ziemią – földdel beszórni, betakarni
przysypka – pótlás, utánszórás, pótlólagos
meghintés
Przysypka [wieś w Polsce położona w
województwie kujawsko-pomorskim, w
powiecie włocławskim, w gminie Chodecz]
– Przysypka (lengyel falu)
przyszarzały, -a, -e [lekko szary] – egy kissé
megszürkült
przyszarzeć [stać się lekko szarym] – egy kissé
megszürkülni; kikopni, elhasználódni (ruha)
przyszczep – oltvány-ág
przyszczepka – (dawno) folt a cipő oldalán
przyszczypnąć – becsípni, megcsípni
przyszkolny, -a, -e [mieszczący się lub działający
przy szkole; też: należący do szkoły] –
iskola melletti v. körüli
przyszlifować – hozzácsiszolni, csiszolással
hozzáilleszteni
przyszlifować do okularów – a szemüveghez
hozzácsiszolni
przyszedł, przyszła, przyszło – jött, érkezett;
megjött, megérkezett
przyszedł mi koncept do głowy, żeby… – az az
ötletem támadt, hogy…
przyszedł nie proszony – hivatlanul jött
przyszedł pewien człowiek – jött egy bizonyos
ember
przyszedł po mnie – eljött értem
przyszedł zmęczony i nerwowo roztrzęsiony –
fáradtan és idegileg zilált állapotban jött v.
érkezett
przyszła baba po prośbie – a szegényasszony
koldulni jött
przyszła kolej na kogo – rákerült a sor vkire; eljött
a sora
przyszła koza do woza – [a kecske odament v.
eljött
a
kocsihoz
v.
szekérhez]
megjuhászodott; (közm.) ráfanyalodott, bejött
a mi utcánkba
przyszła mi ochota/chęć do czego v. na co –
kedvem kerekedett v. támadt vmihez v. vmire
przyszła mi taka myśl do głowy – az a
gondolatom támadt
przyszła mu nagle chętka – hirtelen megkívánta;
(egyszerre) kedve támadt, kedve szottyant
przyszła na kogoś kryska – eljött a sora; eljöttek
érte; rajta a sor
-
Wersja 01 01 2017
przyszła na mnie kolej – rám került a sor, én
kerültem sorra, sor került rám
przyszło do rozruchów – zavargássá, botránnyá
fajulni
przyszło mi do głowy – eszembe jutott
przyszło mi na myśl – eszembe jutott
przyszło mu to nietrudno – könnyen jött ez neki
przyszło nam zginąć – el kell vesznünk
przyszło wezwanie do sądu – megérkezett a
bírósági idézés
przyszłe – (nyelvt.) jövőidők
przyszłoroczny, -a, -e [1. taki, który zdarzy się w
przyszłym roku lub jest projektowany na
przyszły rok; 2. taki, który stanie się kimś
w przyszłym roku] – jövő évi
przyszłościowy, -a, -e – jövőbeli; jövendő,
eljövendő
przyszłość [w liniowej koncepcji czasu jest to ta
częścią linii czasu, która dopiero ma się
wydarzyć. Część czasoprzestrzeni, w
której zawarte są wszystkie zdarzenia,
które jeszcze nie miały miejsca] – jövő,
jövendő; (nyelvt.) jövő idő
przyszłość absolutna – abszolút jövő; az ember
természetfölötti, végső célja
przyszłość bliska – közeli jövő
przyszłość to pokaże – a jövő fogja megmutatni;
majd elválik
przyszły, -a, -e [1. taki, który nastąpi lub ma
nastąpić; 2. mający się stać kimś lub
czymś
w
czasie,
który
nastąpi;
3. najbliższy z tych, które mają nastąpić] –
jövő, jövendő, eljövendő, leendő
przyszłe pokolenie – jövő nemzedék
przyszły małżonek – a jövendőbeli (vőlegény)
przyszły mąż – jövendőbeli férj
przyszły od razu dwie osoby – egyszerre két
személy jött
przyszły spadkobierca – várományos; leendő
örökös
przyszły tydzień – jövő hét
przysznurować
—
przysznurowywać
[przywiązać coś za pomocą sznura,
rzemienia itp.] – madzaggal hozzákötözni,
hozzáerősíteni
przyszorstki, -a, -ie – túl érdes, kissé v. túlságosan
érdes
przyszpetny, -a, -e – kissé undok, útalatos
przyszpilić — przyszpilać [1. przymocować coś
do czegoś czymś ostrym, spiczastym;
2. pot. postawić kogoś w sytuacji
przymusowej i bez możliwości obrony] –
odatűzni, hozzáfűzni
5704
przyszpitalny, -a, -e [znajdujący się lub
prowadzony przy szpitalu; też: należący
do szpitala] – kórházi, a kórházban levő,
működő
przyszpitalny punkt krwiodawstwa – kórházi
véradóállomás
przysztukować
—
przysztukowywać
[przymocować coś do czegoś, aby to
przedłużyć]
–
toldani;
megtoldani,
hozzátoldani
przysztukowanie – megtoldás, hosszabbítás
przysztukowany,
-a,
-e
–
megtoldott,
meghosszabbított
przyszwa [część cholewki obuwia przyszyta do
podeszwy, zakrywająca stopę] – cipő
felsőrész
przyszyć — przyszywać [szyjąc, przymocować
coś do czegoś na stałe] – odavarrni,
felvarrni, rávarrni, hozzávarrni
przyszyć guzik – gombot felvarrni
przyszyć łatę – megfoltozni
przyszykować — przyszykowywać [przygotować
coś, sądząc, że będzie to potrzebne] –
előkészíteni, elkészíteni; kikészíteni
przyszykować się — przyszykowywać się
[1. wykonać odpowiednie czynności, żeby
być gotowym do czegoś; 2. przygotować
się psychicznie do czegoś] – előkészülni,
megtenni az előkészületeket
przyszykować się do podróży – felkészülni az
utazásra
przyszykowanie – előkészítés, elkészítés
przyszykowa się – készülődés
przyszywany, -a, -e – odavarrt, felvarrt; (átv.)
úgynevezett, nem igazi
przyścienny, -a, -e [umieszczony przy ścianie lub
przymocowany do ściany] – fal melletti
przyśnić się [ukazać się we śnie] – megálmodni
vmit; álomba megmutatkozik v. álmában lát
przyśniło ci się! – ezt álmodtad! hogy jut az
ilyesmi eszedbe!
przyśniedzieć
–
kissé
berozsdásodni,
megrozsdásodni
(réznél);
(átv.)
megpenészedni
przyśpieszacz,
przyspieszacz
[substancja
zwiększająca
katalitycznie
szybkość
utwardzania żywicy syntetycznej] –
(műsz.) gyorsító (közeg, szer); akceleráló,
katalizátor
przyśpieszacz
wulkanizacji
[substancja
organiczna
przyśpieszająca
wiązanie
siarki
z kauczukiem w procesie
wulkanizacji] – vulkanizálás gyorsító;
vulkanizálást gyorsító
przyśpieszacz zapłonu [mechanizm w silniku o
zapłonie
iskrowym,
przyśpieszający
-
Wersja 01 01 2017
chwilę
zapłonu
w
stosunku
do
odpowiedniego
położenia
tłoka
w
cylindrze] – gyújtás gyorsító
przyśpieszenie,
przyspieszenie
[wektorowa
wielkość fizyczna wyrażająca zmianę
prędkości w czasie] – gyorítás; gyorsulás (a)
przyśpieszenie drgań [Wielkosc wektorowa –
pierwsza pochodna predkosci drgan
wzgledem czasu przyśpieszenie w ruchu
drgającym] – rezgésgyorsulás
przyśpieszenie grawitacyjne / przyśpieszenie
ziemskie [przyśpieszenie ciał swobodnie
opadających w próżni na inne ciała, np.
kamienia spadającego na Księżyc] –
nehézségi gyorsulás [az a gyorsulás, mellyel
a szabadon eső tárgy a levegő ellenállását
figyelmen kívül hagyva mozogna]
przyśpieszenie
rozwoju
gospodarczego
–
gazdasági fejlődés gyorsítása
przyśpieszenie wzrostu inwestycji – beruházási
növekedés gyorsítása
przyśpieszenie
ziemskie
[przyśpieszenie
grawitacyjne ciała spadającego na Ziemię]
– földi gravitációs gyorsulás (g), földi
gyorsulás; nehézségi gyorsulás [az a
gyorsulás, mellyel a szabadon eső tárgy a
levegő ellenállását figyelmen kívül hagyva
mozogna]
Przyspieszenie ziemskie – przyspieszenie
grawitacyjne ciał swobodnie spadających na
Ziemię, bez oporów ruchu. Pomijając
przyspieszenie wywołane ruchem obrotowym
ciała niebieskiego, przyjmuje się, że jest równe
natężeniu
pola
grawitacyjnego
Ziemi.
Jednostkami przyspieszenia ziemskiego są
jednostki przyspieszenia:
gn= 9,80665 m/s2
przyśpieszeniomierz,
przyspieszeniomierz
przyrząd do pomiaru przyśpieszeń] –
gyorsulásmérő
przyśpieszeniomierz z drgająca struną –
rezgőhúr-gyorsulásmérő
przyśpieszony,
przyspieszony1 [szybszy
niż
zwykle] – gyorsított, meggyorsított; siettetett
przyśpieszony,
przyspieszony2 [autobus lub
pociąg szybszy niż inne, ponieważ ma
mniej przystanków] – gyorsjáratú autóbusz;
sebes v. gyorsvonat
przyśpieszyć, przyspieszyć — przyśpieszać,
przyspieszać
[1. zwiększyć
szybkość
czegoś;
też:
spowodować
szybsze
działanie; 2. skrócić czas trwania albo
przybliżyć termin wykonania lub moment
dokonania się czegoś] – (zwiększać
szybkość)
gyorsítani,
meggyorsítani;
5705
(przynaglać) siettetni, sürgetni, megsürgetni;
rákapcsolni
przyśpieszyć dostawę – szállítást gyorsítani
przyśpieszyć kroku – meggyorsítja lépteit
przyśpieszyć rozwój – fejlődést elősegíteni
przyśpieszyć tempo – gyorsítja az iramot
przyśpieszyć wzrost – növekedést előmozdítani
przyśpieszyć wyjazd – siettetni az elutazást
przyśpieszyć się, przyśpieszać się – gyorsulni;
meggyorsulni
przyspieszyć się z maksymalną prędkością –
legnagyobb gyorsasággal gyorsulni (amax)
przyśpiew [1. melodia powtarzająca się stale w
określonych
miejscach
utworu
muzycznego; 2. refren pieśni obojętny dla
treści utworu, np. Oj dana, dana; 3. jęz.
akcent intonacyjny] – (fr.) refrain, refrén;
(irod) minden verszak végén visszatérő,
változatlanul megismétlődő verssor v.
verssorok; (muz.) refrén; (biz.) unalomig
ismételt mondás (panasz, intés stb.)
przyśpiewka [krótka piosenka ludowa, śpiewana
na zabawach wiejskich lub w czasie
obrzędów weselnych, dożynkowych itp.] –
különféle alkalmakkor énekelt népdal
przyśpiewywać
[1. śpiewać
do
wtóru
przyśpiewki;
2. śpiewać
cicho]
–
énekelgetni (halkan)
przyśpiewywać
przy
robocie
–
munka
közbendúdolgatni, énekelgetni
przyśrodkowy, -a, -e – a központ melletti
przyśrubować
—
przyśrubowywać
[przymocować coś za pomocą śrub] –
rácsavarni, hozzácsavarni
przyświadczenie
–
tanúsítás,
bizonygatás;
helyeslés
przyświadczyć — przyświadczać [potwierdzić
coś swoją wypowiedzią lub przyznać
komuś rację] – tanúsítani, bizonyítani;
helyeselni
przyświadczyć komu – helyeselni vkinek
przyświecić — przyświecać [1. niewielkim
źródłem światła oświetlić coś, żeby było
przez chwilę widoczne; 2. być źródłem
światła;
3. być
motywem
czyjegoś
postępowania] – (przyświecać) világítani,
fényleni; (átv.) jó példával járni elő; jó példát
mutatni; (przyświecić) világosságot gyújtani
przyświecić komu – kis világosságot gyújtani v.
világítani vkinek
przyświstać — przyświstywać – csöndesen
fütyörészni; fütyüléssel kísérni (táncot)
przytaczać [zob. przytoczyć] – felhozni; idézni
przytaczać coś jako dowód – bizonyítékul
említeni vmit
-
Wersja 01 01 2017
przytaczać cytatę – idézni, idézetet közölni,
ídézetet hozni
przytaczać a. przytoczyć przykłady – példálózni
v. példálódzani
przytaczanie – idézet, hivatkozás
przytaczanie przykładów – példálózás v.
példálódzás [valaminek példában vagy
példákban tudatása]; utalás; célozgatás
przytaknąć — przytakiwać [zgodzić się z kimś
lub z czymś] – vkivel/vmivel egyetérteni;
helyeselni, beleegyezni
przytaknięcie – helyeslés, igent mondás,
beleegyezés
przytakująco [na znak zgody, aprobaty] –
helyeslőleg, beleegyezőleg
przytarczyca, przytarczyce [gruczoł dokrewny
kręgowców
wydzielający
hormon
regulujący
przemianę
wapniową
i
fosforową organizmu] – (bonc) pajzsmirigy
melletti mirigyek
przytaić (przytaję, przytai) — przytajać [daw.
ukryć, zataić] – titkot tartani v. visszatartani
przytaić oddech – visszatartja, visszafojtja
lélegzetét (hogy ne vegyék észre)
przytaić się — przytajać się [daw. ukryć się na
jakiś czas] – megbújni, elrejtőzni (vhol)
przytakiwanie – helyeslés; igenlés
przytaknąć — przytakiwać [zgodzić się z kimś
lub z czymś] – helyeselni, igent mondani
przytarcie [ślad na czymś powstały wskutek
tarcia] – reszelés, hozzáreszelés
przytarczowy, -a, -e – pajzsmirigy melletti
przytarty, -a, -e – kidörzsölt; bejáratott (gépkocsi)
przytaszczyć, przytargać [pot. przynieść,
przyciągnąć z trudem coś ciężkiego lub
niewygodnego dla kogoś] – odavonszolni,
odahúzni; erőszakkal vezetni v. elővezetni;
odacipelni, odavonszolni
przytaszczyć się [zob. przytarabanić się] –
odavonszolódni
przytelepać się [pot. dotrzeć dokądś, jadąc lub
idąc wolno] – (népi) elvánszorogni
przytęchły, -a, -e – kissé romlott, dohos, áporodott
przytęchły świat – kissé romlott világ
przytęchnąć – kissé megromlani, megdohosodni,
áporodni
przytęchnięty, -a, -e – kissé megromlott,
megdohosodott, áporodott
przytępiać (percepcję) – elkenni
przytępiały, -a, -e – eltompult, letompult,
elgyengült
przytępianie – tompítás
przytępić — przytępiać [1. trochę stępić coś
ostrego;
2. o
zmysłach,
uczuciach,
5706
wspomnieniach itp.: osłabić] – tompítani,
eltompítani; elfojtani
przytępić powstanie – elfojtani a felkelést
przytępić się — przytępiać się [1. stać się nieco
tępym; 2. przen. ulec osłabieniu] –
eltompulni
przytępieć – eltompulni, elgyöngül (hallás, látás,
elme)
przytępienie – eltompulás,
meggyengülés;
tompítás
przytępienie słuchu (przygłuchawość) – a hallás
meggyengülése; hallásgyengülés
przytępiony, -a, -e [osłabiony, nadwerężony] –
eltompult, elgyöngült
przytępy, -a, -e – kissé tompa
przytępy umysł – kissé tompa elme
przytkać
—
przytykać [lekko
zatkać,
uniemożliwiając przepływ czegoś] –
könnyedén bedugni, bedugaszolni
przytkać się — przytykać się [1. o rurach,
przewodach: w pewnym stopniu utracić
drożność; 2. posp. zamilknąć] – bedugulni;
(átv.) elnémulni, elhallgatni, elcsendesedni
przytknąć1 — przytykać [1. zbliżyć coś do czegoś
aż do zetknięcia; 2. przytykać: graniczyć z
czymś] – megbökni, megérinteni; határolni
vmivel
przytknąć palec do ściany – falhoz teszi az ujját,
ujjával megérinti a falat
przytknąć2 — przytykać [pot. zrobić złośliwy
przytyk] – csípős v. gúnyos megjegyzéseket
tenni
przytknąć się — przytykać się [dotknąć się do
czegoś] – érintődni, odaérni (vmihez)
przytłaczający, -a, -e [1. nadmiernie duży,
masywny; też: bardzo duży liczebnie;
2. wywołujący przygnębienie; 3. zob.
imponujący, okazały, wielki, ogromny,
druzgocący,
miażdżący,
powalający,
dominujący, panujący, przeważający,
zwierzchni, przytłaczający, główny] –
túlnyomó, nagy, imponáló, uralkodó;
nyomasztó
przytłaczająca większość – túlnyomó többség
przytłamsić — przytłamszać [1. pot. przygnieść
do ziemi; 2. pot. ograniczyć komuś
swobodę działania, myślenia; 3. pot.
zahamować lub osłabić rozwój jakichś
zjawisk lub zachowań] – összeszorítani,
összenyomni
przytłoczyć — przytłaczać [1. przygnieść,
przycisnąć kogoś, coś sobą lub czymś;
2. stać się dla kogoś kłopotem, ciężarem;
też:
przygnębić]
–
összenyomni,
összeszorítani; elnyomni
-
Wersja 01 01 2017
przytłuc (przytłukę, przytłucze) — przytłukiwać
[przygnieść lub zgnieść, uderzając czymś]
– összezúzni, összetörni, összenyomni
przytłuc się [pot. idąc lub jadąc powoli, przybyć
dokądś]
–
összezúzódni,
összetörni,
összenyomódni
przytłumić — przytłumiać [1. zmniejszyć siłę
ognia; 2. osłabić intensywność czegoś;
3. opanować jakiś odruch i nie okazać po
sobie czegoś; 4. wpłynąć hamująco na
rozwój czegoś] – elnyomni, visszafojtani;
(przytłumić) lecsillapítani;
(przytłumiać)
tompítani
przytłumić się — przytłumiać się [zostać
przytłumionym]
–
elnyomódni,
visszafojtódik
przytłumiony, -a, -e – elfojtott, csillapított
przytłumiony dźwięk – fojtott (hang)
przytłumiony głos – (átv.) fátyolos hang
przytaczenie [zob. cytata] – (lat.) citatum; idézet
przytoczenie – felsorolás
przytoczyć — przytaczać [1. tocząc, dostarczyć
coś na określone miejsce; 2. podać
dosłownie lub w przybliżeniu czyjąś
wypowiedź lub tekst pisany; 3. wymienić,
wyliczyć coś] – odagurítani, odagörgetni;
(cytować) idézni, felhozni, idézni vmiből,
utalni vmire
przytoczyć co za kim – felhoz vmit vkinek a
menségére v. vkinek a támogatására
przytoczyć na swoje usprawiedliwienie –
mentségére felhoz
przytoczyć się — przytaczać się [1. tocząc się,
znaleźć się w jakimś miejscu; 2. pot.
przybyć do jakiegoś miejsca, z trudem lub
z opóźnieniem] – odagurulni, odagördülni;
odamászni, odavonszolja magát
przytomniak – leleményes, nagy lélekjelenléttel
bíró; a helyzetet azonnal átlátó ember
przytomnie – eszméleténél; lélekjelenléttel
przytomnieć [wracać do świadomości] – magához
tér, visszanyeri öntudatát; felocsudni
przytomność [stan czynnościowy ośrodkowego
układu nerwowego, pozwalający na
nawiązanie
kontaktu
słownego
z
otoczeniem, czasem bez równoczesnej
świadomości czasu i miejsca. Aktywność
różnych pięter ośrodkowego układu
nerwowego znajduje się pod stałą kontrolą
układu siatkowatego.] – (obecność)
jelenlét; eszmélet, öntudat
przytomność umysłu – eszmélet, lélekjelenlét,
szellemi éberség
przytomny, -a, -e [1. będący w stanie pełnej
świadomości; też: świadczący o takim
stanie; 2. trzeźwo oceniający sytuację i
5707
reagujący stosownie do okoliczności; też:
świadczący o takich cechach] – (dawno)
jelenlévő; észnél v. eszméletén levő
przyton – mellékhang, részhang (vlamely hang
bármelyik tiszta szinuszos összetevője)
przyton, przyton górny – felhang
przytony – kiegészítő hangok
przytorze – peron
przytrafić się — przytrafiać się [zdarzyć się
niespodziewanie] – éri (vmi); megesni,
megtörténni; akadni
przytrafiło mu się nieszczęście – szerencsétlenség,
baj érte őt
przytransportować – ideszállítani, odaszállítani,
átszállítani
przytroczyć — przytraczać [przywiązać za
pomocą rzemieni, pasów, sznurów itp.] –
odaszíjazni, odakötözni
przytrudny, -a, -e – kissé nehéz
przytrudny charakter – kissé nehézkes karakter
przytrzasnąć (przytrzasnie) — przytrzaskiwać
[1. zamykając drzwi, wieko itp., ścisnąć
coś; 2. zatrzaskując się, ścisnąć coś;
3. zamknąć coś gwałtownie i z trzaskiem]
– rácsapni, becsapni (ajtót); becsapással
összeszorítani
przytrzasnąć się — przytrzaskiwać się [1. zostać
przytrzaśniętym;
2. zamknąć
się
gwałtownie i z trzaskiem] – becsapódni
przytrzaśnięcie – (ajtó) becsapás ["przytrzaśnięcie
palca drzwiami"; przytrzaśnięcie palca w
drzwiach]
przytrząsać — przytrząsnąć (przytrzaśnie) –
beszórni, behinteni
przytrzeć (przytrę, przytrze) — przycierać
[1. trąc, pozbawić wierzchniej warstwy;
2. uszkodzić coś wskutek tarcia o coś] –
kissé hozzáreszelni, hozzátörni
przytrzeć komu czuba – letörni a szarvát; orrára
koppintani vkinek
przytrzeć komu rogów – (átv.) letörni a szarvait
vkinek; megszégyeníteni, észretéríteni vkit
przytrzeć się — przycierać się [1. dotknąć kogoś
lub czegoś, będąc w ruchu; 2. dopasować
się przez tarcie] – megsérteni vkit/vmit;
beleilleni vmibe reszelés útján
przytrzepać – megjönni, idejönni, idefutni
przytrzymać — przytrzymywać [1. trzymając,
nie dać komuś się ruszyć lub odejść;
2. utrzymać kogoś lub coś w jakiejś
pozycji; 3. zatrzymać coś lub kogoś w
jakimś miejscu przez pewien czas;
4. wziąć coś na krótki czas do ręki lub
kogoś na ręce, w celu zaopiekowania się,
przypilnowania; 5. zająć coś dla kogoś
przez jakiś czas] – visszatartani, magánál
-
Wersja 01 01 2017
tartani,
megtartani;
lefogni,
elkapni,
megállítani, megfogni
przytrzymać a. przytrzymywać coś szczypcami –
fogóval tartani vmit
przytrzymać się — przytrzymywać się [uchwycić
się czegoś lub kogoś, aby nie upaść]
(kogo/czego) kapaszkodni, belekapaszkodni
vkibe/vmibe
przytuczyć – megetetni, megtömni (egy kissé)
przytuczyć pieska – megetetni a kutyát
przytulanie – ölelés
przytulia [chwast o płożących się lub
wspinających łodygach, rosnący w zbożu]
– (növ) galaj
Przytulia czepna (Galium aparine L.) [1. gatunek
rośliny jednorocznej należący do rodziny
marzanowatych.
Pospolita
roślina
występująca na całym terenie Polski; 2.
gatunek rośliny należący do rodziny
marzanowatych. Ogólnoświatowy chwast.
W Polsce występuje pospolicie na całym
terenie.] – ragadós galaj (Galium aparine) [a
tárnicsvirágúak rendjébe, ezen belül a
buzérfélék családjába tartozó növényfaj]
Przytulia właściwa (Galium verum L.) [gatunek
rośliny wieloletniej należący do rodziny
marzanowatych.
Jest
szeroko
rozprzestrzeniony w Europie, Azji i
Afryce Północnej. W Polsce jest pospolity
na całym niżu i w niższych położeniach
górskich] – tejoltó galaj v. tejoltófű (Galium
verum) [a tárnicsvirágúak rendjébe, ezen
belül a buzérfélék családjába tartozó
növényfaj. További népies nevei: Szent
Antal virága, Szent Iván virága, Szent János
virága, kásafű, tejzsugorító fű, Szent Iván
seprűje]
Przytulia wonna, marzanka wonna (Galium
odoratum = Asperula odorata) [gatunek
rośliny wieloletniej należący do rodziny
marzanowatych. Występuje w Europie i
Azji,
na
obszarach
o
klimacie
suboceanicznym. Rozprzestrzenia się
także w innych rejonach świata o klimacie
umiarkowanym. W Polsce jest dość
pospolita na całym niżu] – szagos müge
(Galium odoratum) [kis termetű, évelő, lágy
szárú növény. Európa és Ázsia bükkös és
gyertyános tölgyeseiben fordul elő.]
5708
przytulić — przytulać [1. przycisnąć kogoś lub
coś do siebie z czułością; też: przyłożyć
jakąś część ciała do czegoś; 2. dać komuś
schronienie u siebie] – magához szorítani;
odaszorítani
przytulić do łona – keblére ölelni v. szorítani
przytulić kogo do piersi – keblére öleli v. kebléhez
szorít vkit; melléhez szorítani vkit;
menedéket adni vkinek, befogadni vkit
przytulić, przytulać kogoś – dédelgetni vkit
przytulić się — przytulać się [1. przycisnąć się
czule, serdecznie do kogoś lub do siebie
wzajemnie; też: przywrzeć do czegoś;
2. znaleźć gdzieś, u kogoś schronienie i
opiekę] – (do kogo/czego) simulni,
odasimulni, hozzásimulni (vkihez/vmihez);
összebújni (vkivel); meghúzódni vkinél;
hozzábújni (vkihez); odabújni, odasimulni
przytulić się a. przytulać się do kogo –
hozzásimulni vkihez
przytulisko [miejsce, w którym można znaleźć
schronienie] – menedékhely, menhely; (átv.)
menedék
przytulnie – kellemesen, otthonosan, meghitten
przytulność – otthonosság, meghittség
przytulny, -a, -e [o miejscu, wnętrzu: taki, w
którym jest wygodnie i miło] – meghitt,
otthonos,
kellemes,
vendégszerető;
hangulatos
przytulna podlepczyca [zob. Przytulia czepna
(Galium aparine L.)] – (növ.) ragadós galaj
(Galium aparine)
-
Wersja 01 01 2017
przytulony, -a, -e [taki, który przywarł do kogoś,
do czegoś] – (do kogo/czego) simuló,
odasimuló;(vkivel) összebújó
przytułek [1. zakład opieki dla opuszczonych
dzieci, starców lub chorych; 2. daw.
miejsce, w którym się można schronić] –
hajlék, menedékhely, menhely; szegényház;
rég. mentsvár
przytułek dla bezdomnych – hajléktalanszálló
przytułek „Świętego Jakuba” (Autor: Fenikowski
Franciszek) – (książka) Szent Jakab hajléka
przytup, przytupnięcie [przytupnięcie w tańcu] –
dobogás, dobbantás (lábbal)
przytupać — przytupywać – tipegni-topogni
przytupać w ziemię – földbe taposni
przytupnąć — przytupywać [1. tupnąć do taktu;
2. przytupywać: tupać, stojąc w miejscu,
aby rozgrzać stopy] – ütemesen, ütemre
dobogni (lábbal); topogni
przytwardy, -a, -e [trochę za twardy] – kissé
kemény
przytwierdzająco – helyeslőleg
przytwierdzający, -a, -e – helyeslő
przytwierdzenie – rögzítés
przytwierdzenie szyn – sínleerősítés [feladata,
hogy vasúti pályában a sínek és az
alátámasztó aljak között szilárd, de rugalmas
kapcsolatot létesítsen]
UIC 54 rendszerű sín leerősítése geó rendszerrel, "LM" jelű
vasbetonaljon
Przytwierdzenia szyn (PKP):
- Przytwierdzenia bezpośrednie – közvetlen
(síncsavaros v. sínszeges) sínleerősítés [Előnye
az olcsóság és egyszerűség, ellenben a régi
vasúti pályák sínleerősítését ma már ritkán
alkalmazzák. Ugyanis nagy hátránya, hogy a
sínek leszorítása hamar meglazul, valamint kis
szorítóhatásuk következtében a lekötések nem
biztosítják a sínt elfordulás ellen, nem adnak a
vágánynak keretmerevséget.]
- Przytwierdzenia śrubowe typu K – „K” típusú,
geó rendszerű sínleerősítés
5709
- Przytwierdzenia śrubowo-sprężyste SKl 12 –
szorítórugós sínleerősítés
- Przytwierdzenia sprężyste SB-3 / SB-4 / SB7 Alátétlemez nélküli szorítórugós leerősítés
UIC 60 rendszerű sín leerősítése SKL-14 rendszerű
szorítóelemmel, "LW" jelű vasbetonaljon
- Inne rodzaje przytwierdzeń
przytwierdzić
—
przytwierdzać
[1. przymocować coś do czegoś; 2. zgodzić
się z czyimś zdaniem] – helybenhagyni,
-
Wersja 01 01 2017
helyeselni; odaerősíteni (vmihez vmit);
rögzíteni
przytwor [to samo, co przysionek kościelny,
babiniec,
kruchta]
–
a
templom
előcsarnoka, vénasszonyok padja v. padkája
a templom előtt v. a templom előtti
csarnokban;
előcsarnok,
pitvar
[parasztházban: udvarról, tornácról nyíló
helyiség], tornác
przytycie – elhízás, meghízás, kövéredés, obezitás
[a zsírszövet túlzott felhalmozódása a
szervezetben, melynek következtében a
testsúly lényegesen, a testmagassághoz
viszonyított normál értékhez képest mintegy
20-25 %-kal megnövekszik]
przytyć (przytyje) [przybrać na wadze] – kissé
meghízni, elhízni
przytyć 3 kilogramy – 3 kilót hízni
przytyk [złośliwa uwaga lub aluzja] – célzás,
szemrehányás,
csipkelődés,
(fullánkos)
megjegyzés, piszkálás, rosszindulatú célzás;
csípős megjegyzés
przyuczanie – szoktatás
przyuczanie się – hozzászokás, megszokás
przyuczyć — przyuczać [1. ucząc, wyrobić w
kimś lub w czymś jakąś umiejętność lub
jakieś przyzwyczajenie; 2. nauczyć kogoś
wykonywania
jakiejś
czynności]
–
megszoktatni, hozzászoktatni; idomítani
przyuczyć do innego zawodu – más szakmára
képez át
przyuczyć się — przyuczać się [1. ucząc się,
wyrobić w sobie jakąś umiejętność lub
jakieś przyzwyczajenie; 2. nauczyć się
wykonywania jakiejś czynności, pracy] –
megszokni, hozzászokni; hozzátanulni
przyusznica
[przyuszny
gruczoł
ślinowy
uchodzący do jamy ustnej] – fültőmirigy
przywabić — przywabiać [1. naśladując głos
zwierzęcia, przywołać je do siebie;
2. budząc zainteresowanie, ciekawość lub
działając na zmysły, przyciągnąć kogoś,
coś do siebie; 3. działając kusząco,
wzbudzić w kimś zainteresowanie własną
osobą] – odacsalogatni, odacsábítani
przywabienie — przywabianie – csalogatás
przywalić — przywalać [1. pot. przygnieść czymś
lub sobą jakąś osobę, rzecz; też: zagrodzić
czymś ciężkim dostęp do czegoś; 2. pot.
dołożyć wiele czegoś; 3. pot. obciążyć
kogoś nadmiernie pracą, obowiązkami;
4. pot. o kłopotach, nieszczęściach itp.:
spaść na kogoś; 5. posp. uderzyć mocno] –
agyonnyomni (vmivel vmit)
przywałęsać się [pot. pojawić się gdzieś
przypadkiem
lub
niepotrzebnie]
–
odaténferegni, odakószálni
5710
przywara [ujemna cecha charakteru] – hátrány,
hiba, elégtelenség, hiányosság
przywarcie – lerakódás, odaégés, odasülés (az
edény oldalához főzésnél)
przywarować [1. o zwierzęciu: przylgnąć bez
ruchu do ziemi; 2. pot. ukryć się] – hasán
odacsúszni (kutya); rejtőzni, bújkálni
przywdziać — przywdziewać [wdziać coś na
siebie] – felöltözni, magára vesz vmit
przywdziać habit – csuhát ölt magára, szerzetbe
lépni
przywędrować [wędrując, dotrzeć dokądś] –
idevándorolni
przywędzić (przywędzę) – tovább füstölni
przywiać — przywiewać, przywionąć [1. wiejąc,
napędzić coś gdzieś; 2. wiejąc, przysypać
coś; 3. sprawić, że ktoś pojawił się gdzieś
nieoczekiwanie] – idefújni
przywianek [1. w dawnym prawie polskim: część
wiana będąca darem męża; 2. To, co żona
w dom męża wnosiła, nazywało się w
Polsce posagiem lub wianem. Co mąż
zapisywał od siebie żonie, nazywało się
przywiankiem. Gdy zaś żona, panną idąc
za mąż, nie miała oprawy czyli reformy
posagu, prawo wyznaczało jej pewną
sumę z majątku męża, lub dożywocie na
pewnej części majątku i to się nazywało
zawieniec a po łacinie pro crinili. Jeżeli
wdowa szła powtórnie za mąż, to prawo
do przywianku zapisanego jej przez
pierwszego męża traciła na rzecz jego
potomków.] – (hozomány rész) a feleség
részére adott ajándék
przywiązać (przywiąże) — przywiązywać
[1. wiążąc, przymocować kogoś, coś do
czegoś lub połączyć coś z czymś;
2. wzbudzić w kimś uczucie sympatii i
potrzebę
przebywania
razem]
–
hozzákötni,
odakötni;
hozzáfűzni,
hozzáerősíteni; rögzíteni (odaerősíteni);
(átv.) fűzni, tulajdonítani; megnyerni
przywiązać do słupa – oszlophoz kötni v. kötözni
przywiązać kogo d siebie – megnyer magának vkit
przywiązać wagę (do czego) – jelentőséget
tulajdonítani vminek; súlyt vetni v. fektetni
vmire
przywiązać się — przywiązywać się [1. wiążąc
się sznurem, liną itp., przytwierdzić się do
czegoś; 2. odczuć silną więź uczuciową z
kimś wskutek częstego lub długiego
przebywania razem] – kapcsolódni,
fűződni,
egybefűződik
(két
ember
egymáshoz); (átv.) ragaszkodni
przywiązać się a. przywiązywać się (do kogo) –
húz (vkihez)
-
Wersja 01 01 2017
przywiązanie [uczucie sympatii i silnej więzi
emocjonalnej] – hozzákötés, odaerősítés;
ragaszkodás (vkihez), szeretet; kötődés
[attachment] [A fiatal élőlény azon
késztetése, hogy egy bizonyos másik egyed
közelében igyekezzék maradni,
mivel
nagyobb biztonságban érzi magát annak
jelenlétében.]
przywiązany, -a, -e [związany z kimś, z czymś
uczuciowo] – odakötött; vkit megszeretett,
vkihez ragaszkodó
przywiązywać
–
(przywiązać)
hozzákötni,
hozzáfűzni,
hozzáerősíteni;
rögzíteni
(odaerősíteni); (átv.) fűzni, tulajdonítani;
megnyerni; (przywiązywać) jelentőséget
tulajdonítani
przywiązywać (do czego) wagę – súlyt vetni
(vmire)
przywiązywać (do czego) znaczenie – jelentőséget
tulajdonít (vminek)
przywiązywać wagę – súlyt helyezni (vmire),
fontosanak tartani (vmit)
przywidzenie [złudzenie wzrokowe] – látomás,
tünemény, jelenés; elképzelés; képzelődés
przywidzieć się (przywidzę się) — przywidywać
się [ukazać się czyimś oczom, nie istniejąc
w rzeczywistości] – előrelátni, tervezni; úgy
tűnik fel; álmában lát
przywidziało ci się – csak álmodtad; úgy tűnt fel
neked
przywiesić (przywieszę) — przywieszać [zawiesić
przy czymś] – hozzáakasztani
przywieszony, -a, -e – hozzáakasztott
przywieść (przywiodę, przywiedzie) — przywodzić
[1. przyprowadzić kogoś, coś do jakiegoś
miejsca; 2. nęcąc, przyciągnąć kogoś do
jakiegoś miejsca; 3. doprowadzić kogoś do
jakiegoś stanu] – odavinni, odahozni;
vezetni, elvezetni, odavezetni vkit vmihez;
juttatni; vhová vezetni; vkit vmire juttatni
przywieść kogo do nędzy – koldúsbotra juttatni
vkit
przywieść komu co na myśl – emlékezetébe idézni
vkinek vmit; emlékeztetni vkit vmire
przywieziony, -a, -e – behozott, idehozott
przywieziony do Polski – Lengyelországba
beszállított v. behozott
przywieźć (przywiozę, przywiezie) — przywozić
[1. wioząc, dostarczyć coś komuś lub
gdzieś; też: przyjechać z kimś gdzieś;
2. przekazać coś po powrocie skądś] –
hozni; behozni, elhozni, idehozni, odahozni;
szállítani, odaszállítani; importálni
przywieźć kogo – idehozni vkit (járművel)
przywieźć z zagranicy – külföldről behozni
5711
przywiędły, -a, -e, przywiędnięty, -a, -e [1. o
roślinie: taki, który lekko zwiądł; 2. taki,
który lekko się postarzał lub stracił
zdrowy wygląd] – bágyadt, hervadt,
fonnyadt
przywięź – (cuma) hajókötél
przywiędnąć [1. o roślinie: trochę zwiędnąć;
2. nieco się postarzeć] – elbágyadni,
elhervadni, elfonnyadni egy kissé
przywilej [1. prawo do korzystania ze
szczególnych względów w jakimś zakresie;
2. akt monarchy nadający pewnym
osobom
lub
stanom
określone
uprawnienia lub uchylający w stosunku
do nich prawo powszechne; 3. prawo, na
podstawie którego wierzyciel może przed
innymi wierzycielami żądać zwrotu długu
z nieruchomości dłużnika; 4. w okresie
feudalnym to akt monarszy nadający
osobom
lub
stanom
określone
uprawnienia lub uchylający w stosunku
do nich prawo powszechne. Najstarszymi
przywilejami były immunitety.] – (lat.)
privilégium; kiváltság, előjog, kizárólagos
jog; (dawno) szabadalom; kiváltságot v.
előjogot biztosító levél v. irat
przywilej dyplomatyczny [zob. immunitet
dyplomatyczny]
–
diplomáciai
sérthetetlenség
przywilej ekonomiczny – gazdasági kiváltság
przywilej emisyjny – emisziós előjog
przywilej erekcyjny [w dawnej Polsce: prawo
wybudowania czegoś] – (dawno) alapítási v.
alapítói előjog
przywilej handlowy – kereskedelmi előjog
przywilej lokacyjny [w dawnej Polsce: prawo
zakładania nowych wsi lub miast; też:
dokument określający prawa i obowiązki
przyszłych osadników] – városalapítási
előjog
przywilej podatkowy – adókiváltság
przywilej szlachecki [to akty monarsze nadające
szlachcie
szczególne
uprawnienia
gospodarcze, prawne, polityczne w zamian
za ustępstwa szlachty w określonych
sprawach.
Przywileje
mogły
być
generalne, gdy otrzymywał je cały stan
szlachecki, albo ziemskie/dzielnicowe, gdy
otrzymywała je szlachta z danego
terytorium (np. dzielnicy, jednej lub kilku
ziem)] – nemesi előjog v. kiváltság
przywileje stanowe – rendi kiváltságok
przywindować – daruval felemelni
przywioszłować – odaevezni
-
Wersja 01 01 2017
przywitać [1. pozdrowić kogoś słowem, gestem
przy spotkaniu lub przyjmowaniu u
siebie; 2. zareagować w jakiś sposób na
czyjeś przybycie; 3. zdarzyć się w
momencie czyjegoś przybycia] – üdvözölni,
köszönteni, fogadni
przywitać kogo – ráköszönni vkire
przywitać kogo salwami z dział – üdvözlésekkel
fogadni, ágyulövésekkel üdvözölni vkit
przywitać się [przywitać jeden drugiego] –
üdvözlik v. köszöntik egymást
przywitać się z kim – üdvözlik v. köszöntik
egymást
przywitanie – köszönés, üdvözlés, köszöntés,
fogadás
przywitanie przy powitaniu – üdvözlés
találkozáskor
przywitanie przy rozstaniu – üdvözlés
búcsúzáskor
przywlec (przywlokę, przywlecze) — przywlekać,
przywłóczyć [1. pot. przynieść, przywieźć z
trudem coś ciężkiego lub niewygodnego;
2. pot. przyprowadzić kogoś siłą lub
niepotrzebnie; 3. pot. przynieść coś z sobą
mimowolnie] – odavonszolni, odacipelni,
odahurcolni
przywlec chorobę – behurcolni a betegséget
przywlec się — przywlekać się, przywłóczyć się
[pot. wlokąc się, dotrzeć dokądś z trudem,
z wysiłkiem] – odavonszolódni
przywleczony, -a, -e – odavonszolt, odacipelt,
odahurcolt
przywleczony przez lodowiec ze Skandynawii –
Skandináviából a jégmezőn keresztül
odahurcolt
przywłaszczanie,
przywłaszczenie
–
eltulajdonítás, kisajátítás; bitorlás
przywłaszczanie pieniędzy – pénz eltulajdonítás
przywłaszczony, -a, -e – eltulajdonított, kisajátított,
bitorlott
przywłaszczony samochód – lopott autó
przywłaszczyciel, przywłaszczycielka – bitorló
przywłaszczycielstwo – bitorlás, kisajátítás,
eltulajdonítás
przywłaszczyć — przywłaszczać [bezprawnie
zabrać coś cudzego lub uzurpować sobie
prawo do czegoś] – elsajátítani, kisajátítani;
eltulajdonítani, bitorolni
przywłaszczyć coś – eltulajdonítani vmit
przywłaszczyć sobie – eltulajdonítani, kisajátítani
(jogtalanul), bitorolni; elidegeníteni
przywłaszczyć sobie co nieprawnie – jogtalanul
eltulajdonít magának vmit
przywłaszczyć sobie władzę – bitorolni a hatalmat
5712
przywodzić (przywodzę) [zob. przywieść] –
odavinni, odahozni, odavezetni; irányítani,
vezetni
przywodzić do skutku – eredményhez vezet;
eredménnyel jár
przywodzić kogo do czego – kényszeríteni vkit
vmire
przywodzić kogo do rozpaczy – kétségbeesésbe
kergetni, vinni vkit
przywodzić komu – irányítani, vezetni vkit
przywodzić komu co na pamięć – emlékezetébe
jutattni v. idézni vkinek vmit
przywołać — przywoływać [1. wołając lub
wykonując odpowiedni gest, wezwać
kogoś do siebie; 2. przypomnieć coś sobie;
3. powołać się na coś; 4. w niektórych
grach w karty: wezwać do wspólnej
rozgrywki osobę, która pasowała] – hívni,
odahívni; odaszólítani
przywołać co na pamięć – emlékeztetni vmire
przywołać coś z pamięci – felidézni vmit; eszébe
jut vmi
przywołać a. przywoływać do porządku –
rendreutasítani
przywołać do rozsądku – átv. észre téríteni
przywołać kelnera – hívni a pincért
przywołać kogo do porządku – rendre utasítani v.
inteni vkit
przywołać (kogo) gestem – odainteni (vkit)
przywołać kogo na pomoc – segítségül hívni vkit
przywołać sprawę sądową – (dawno) bejelenti a
bíráskodás megkezdését (hangos szóval)
przywołanie [zob. ewokacja] – felhívás, felszólítás
przywołanie do porządku – rendreutasítás
przywora – (műsz) önműködő ajtózáró
przywozić (przywożę) [zob. przywieźć] – behozni,
odahozni, odaszállítani
przywozić coś – behozni vmit
przywozowy, -a, -e – behozatali, importprzywódca [osoba, która przewodzi innym] –
vezér, parancsnok, vezető, főnök; előljáró;
főkolompos, kezdeményező
przywódca bandy – bandafőnök
przywódca
charyzmatyczny
[przywódca
transformacyjny, to lider grupowy, który
obdarzony jest charyzmą (zobacz też: styl
kierowania).
Badania
nad
ludźmi
charyzmatycznymi pozwoliły ustalić, że
posiadają oni wiele wspólnych cech,
umiejętności
i
właściwości
psychologicznych.] – karizmatikus vezető
przywódca partii – pártvezér
przywódczy, -a, -e – vezéri, parancsnoki, vezetői; –
vezér-, vezető-
-
Wersja 01 01 2017
przywódczyni – vezetőnő, főnöknő
przywództwo [1. przewodzenie kimś lub czymś;
2. grupa osób kierująca kimś lub czymś] –
főnökség, vezetőség, parancsnokság, vezetés,
vezérlet
przywóz [1. przywiezienie czegoś do danego
miejsca; 2. sprowadzenie towaru z obcego
kraju] – behozatal, import; beszállítás,
felszállítás
przywóz do domu – házhoz szállítás
Przywra krwi (Schistosoma haematobium)
[pasożytnicza przywra. Wywołuje chorobę
zwaną schistosomatozą lub bilharcjozą. W
organizmie człowieka żyje w naczyniach
krwionośnych i żywi się krwią. Postać
dorosła może żyć nawet do kilkunastu lat.]
–
mételyféreg
fertőzés (Schistosoma
haematobium)
przywracać komu co na pamięć – emlékezetébe
jutattni v. idézni vkinek vmit
przywracanie, przywrócenie – helyreállítás,
visszatérés,
visszaadás;
visszaállítás,
visszahelyezés
Przywracanie systemu (ang. System restore)
[komponent
systemów
operacyjnych
Windows ME, Windows XP, Windows
Vista i Windows 7.] – SR System Restore
(rendszer visszaállitás)
przywrócenie plików – fájlok helyreállítása
przywrotnik pasterski (Alchemilla pastoralis) –
(növ.) Alchemilla pastoralis
przywrotnik połyskujący (Alchemilla gracilis) –
kecses palástfű (Alchemilla gracilis)
Przywrotnik pospolity (Alchemilla vulgaris)
[gatunek rośliny wieloletniej z rodziny
różowatych. Jest to tzw. gatunek
zbiorowy(zbiorowy).] – közönséges palástfű
(Alchemilla vulgaris) [az Alchemilla
nemzetség típusfaja]
przywrócenie porządku – a rend helyreállítása
5713
przywrócić
(przywrócę)
—
przywracać
[1. doprowadzić coś do poprzedniego
stanu lub wprowadzić coś na nowo;
2. sprawić, że ktoś się znajdzie w takiej
sytuacji lub w takim stanie, w jakim był
poprzednio] – helyreállítani, visszatéríteni,
visszavezetni, visszaállítani, visszahelyezni
przywrócić czemuś pierwotną postać a. formę –
eredeti formájában visszaállítani vmit
przywrócić (dawną)
posadę
– állásába
visszahelyezni
przywrócić dyscyplinę – helyreállítani v.
visszaállítani a fegyelmet
przywrócić kogo do czci – helyreállítani vkinek a
becsületét
przywrócić kogo do życia – visszavezetni vkit az
életbe; feleleveníteni (vkit)
przywrócić a. przywracać komu co – visszaadni
vkinek vmit
przywrócić plik – fájlt helyreállítani
przywrzeć (przywrę) — przywierać [1.
przycisnąć się do czegoś lub do kogoś;
2. przylepić się do naczynia podczas
gotowania, smażenia] – odatapadni;
odaégetni, odakozmálni; félig becsukni
przywrzeć a. przywierać do organizmu żywiciela
– tapad a gazdaszervezethez
przywrzeć się — przywierać się – lerakódni,
odaégni, odasülni; félig becsukódni
przywykły, -a, -e [taki, który przywykł do
czegoś] – szokott, megszokott, hozzászokott
przywyknąć
(przywyknę)
—
przywykać
[1. przyzwyczaić się do kogoś lub czegoś
nieznanego; 2. przystosować się do czegoś
i zacząć traktować to jako normalne; też:
zżyć się z kimś] – (do czego) hozzászokni
vmihez; megszokni vmit
przywyknienie – megszokás, hozzászokás
przyzagrodowy, -a, -e [znajdujący się przy
zagrodzie] – háztáji
przyzagryzać wargi – az ajkat harapdálni
przyzakładowy, -a, -e [znajdujący się lub
działający
przy
zakładzie;
też:
przeznaczony dla pracowników tego
zakładu] – gyár, intézmény melletti, annak
keretein belüli
przyzba [wał usypany z ziemi dokoła
podmurówki dawnej chaty wiejskiej] –
földhányás (parasztáz tövében)
przyzbierać – még többet gyűjteni
przyzielenić – kissé megzöldíteni
przyziemie [najniższa kondygnacja budynku] –
földszint
przyziemny, -a, -e [1. dotyczący codziennych,
zwykłych spraw; też: zajmujący się tylko
takimi sprawami; 2. znajdujący się blisko
-
Wersja 01 01 2017
powierzchni ziemi] – a földön v. a föld
közelében levő, alacsony; talajmenti;
földszintes, földszinti ; közönséges, anyagias
jellegű, sekélyes, kapos, egyszerű
przyziomek – (ép) alapzat, alap
przyznać (przyznaję) — przyznawać (przyznaje)
[1. uznać czyjąś rację lub zgodzić się z
czymś; 2. stwierdzić coś po pewnym
namyśle,
czasem
niechętnie;
3. zdecydować o przyznaniu komuś
czegoś] – helyeselni, igazat adni; (uważać za
słuszne) elismerni; megadni, nyújtani, (np.
nagrodę) odaítélni
przyznać a. przyznawać coś na czyjąś rzecz –
megítélni vmit vki javára
przyznać a. przyznawać komuś coś – juttat (vkinek
vmit); megítélni vkinek vmit
przyznać a. przyznawać coś komuś (wyrokiem
sądowym) – megítélni vmit vki javára
przyznać komu nagrodę – díjazni, díjat adni
vkinek; jutalomban részesíteni vkit; jutalmat
odaítélni vkinek
przyznać a. przyznawać (komu) nagrodę –
jutalomban részesít (vkit)
przyznać komu odznakę – kitüntetésben
részesíteni, kitüntetni vkit
przyznać komu order – kitüntetést ítéli oda vkinek
przyznać komu prawo – elismeri vkinek a jogát
przyznać komu prawo do czego – elismeri vkinek a
jogosultságát vmire
przyznać komu słuszność – elismerni vki igazát
przyznać komu słuszność racje – igazat adni
vkinek; elismerni vkinek az igazát
przyznać komu stypendium – ösztöndíjat ítélni
meg vkinek
przyznać komu wsparcie – támogatást nyújtani
vkinek
przyznać komuś grupę inwalidztwa i posłać na
rentę – leszázalékolni vkit
przyznać komuś wyróżnienie za pracę –
munkájáért jutalomban részesíteni vkit
przyznać kredyt – hitelezni
przyznać słuszność – igazat adni
przyznać stypendium – ösztöndíjat adni v. ítélni
oda
vkinek;
ösztöndíjat
megítélni;
ösztöndíjban részesíteni
przyznać tytuł komuś – címet megadni v.
adományozni vkinek
przyznaję – elismerem
przyznaję Panu/Pani rację – igazat adok önnek
przyznać się — przyznawać się [potwierdzić
czyjeś przypuszczenia co do swojej osoby;
też: powiedzieć szczerze o swoich myślach,
zamiarach, czynach] – bevallani; (do czego)
beismerni, elismerni; megvallani (vmit)
5714
przyznać się a. przyznawać się do czegoś –
bevallani vmit
przyznać się a. przyznawać się do przestępstwa –
bűncselekményt bevallani v. elismerni
przyznać się do winy – beismeri bűneit v.
bűnösségét; bűnösnek vallja magát
przyznał się na śledztwie – vallott a nyomozás
során
przyznanie – elismerés, beismerés; bevallás;
megadás, juttatás, odaítélés
przyznanie się – beismerés
przyznanie się – bevallás, beismerés
przyznanie się obrońcy – ügyvéd elismerése
przyznawać komu pierwszeństwo – elsismerni
vkinek az elsőbbségét
przyznawać komu rację – igazat adni vkinek
przyznawać się do błędów – belátja, bevallja,
beismeri a hibáit
przyznawać się do błędu – belátja, bevallja,
beismeri a hibáját
przyzostać
(przyzostanę,
przyzostanie)
—
przyzostawać (przyzostaje) – helyben
maradni; ott maradni
przyzostać i czekać – ott maradni és várni
przyzwać (przyzwę) — przyzywać [zawołać do
siebie lub dać komuś znak, aby się zbliżył]
– magához hivatni v. szólítani
przyzwalająco – beleegyezően, megengedő módon
przyzwalający, -a, -e – megengedő, meleegyező
przyzwanie – odahívás, felhívás
przyzwoicie – tisztességesen, illedelmesen,
illendően, illően, megfelelően, rendesen
przyzwoicie ubrany, -a, -e – rendesen v. illően
öltözött
przyzwoitka
[pot.
osoba
towarzysząca
zakochanym, zakłócająca ich intymność] –
kísérőnő; gardedám
przyzwoitość – tisztesség, illendőség, illedelem;
tisztességtudás
przyzwoity, -a, -e [1. postępujący zgodnie z
normami moralnymi i obyczajami; też:
świadczący o takim postępowaniu; 2. taki
jak należy] – tisztességes, illedelmes,
illemtudó; illendő, illő, rendes, megfelelő;
korrekt
przyzwoity człowiek – rendes ember
przyzwolenie [pozwolenie na coś] – megengedés,
engedély, beleegyezés
przyzwolić — przyzwalać [wyrazić zgodę na coś]
– beleegyezni, megengedni, engedélyt adni
przyzwyczaić — przyzwyczajać [1. sprawić, że
ktoś zaczął traktować coś lub kogoś
nieznanego jako coś normalnego lub kogoś
znanego mu; 2. sprawić, że ktoś stale
potrzebuje czegoś lub czyjejś obecności;
-
Wersja 01 01 2017
3. sprawić, że ktoś nabrał nawyku lub
przystosował się do czegoś] – (do czego)
szoktatni (vmihez), hozzászoktatni; (do
siebie) összeszokni
przyzwyczaić a. przyzwyczajać (kogo do czego) –
rákapatni v. ránevelni (vkit vmire)
przyzwyczaić się — przyzwyczajać się [1. zacząć
traktować coś lub kogoś nieznanego jako
coś normalnego lub kogoś znanego;
2. zacząć stale potrzebować czegoś lub
czyjejś obecności; 3. nabrać nawyku lub
przystosować się do czegoś] – (do
kogo/czego) hozzászokni (vkihez/vmihez),
megszokni (vkit/vmit), rászokni (vmire)
przyzwyczajać do czego – szoktatni vmihez
przyzwyczajać kogo do czego – rászoktatni vkit
vmire
przyzwyczajać się – szokni (vmihez), rászokni
vmire
przyzwyczajanie – szoktatás
przyzwyczajenia konsumentów – fogyasztói
szokások
przyzwyczajenie [nawyk, zwyczaj] – szokás,
megszokás;
szoktatás,
hozzászoktatás;
hozzászokás; készség
przyzwyczajenie jest drugą naturą – a szokás
(második) természetté válik
przyzwyczajenie się – rászokás, megszokás, szokás
przyżeglować [żeglując, przypłynąć dokądś] –
idevitorlázni
przyżenić się — przyżeniać się [pot. wejść do
jakiegoś środowiska przez ożenek; też:
ożeniwszy się, osiąść na gospodarstwie
żony] – beházasodni
przyżółcić się, przyżółknąć [przybrać lekko żółty
odcień] – kissé megsárgulni
przyżółkły, -a, -e [taki, który przyżółkł] –
megsárgult
p. s. = post scriptum; postscriptum [n.łac. 'jw.' z
łac. r.nij. od postscriptus p.p. od
postscribere 'podpisać pod, przy (czym)';
dopisek do listu, artykułu itp.] – (lat.) post
scriptum; utóirat
PS/2 [port komunikacyjny opracowany przez
firmę IBM. Jest on odmianą portu
szeregowego przeznaczoną do podłączania
klawiatury i myszy.] - PS/2 [Billentyűzetek
és
egerek
csatlakoztatására
szolgáló
csatlakozó típus.]
PSA (z ang. Prostate Specific Antigen – antygen
swoisty dla prostaty) [antygen gruczołu
5715
krokowego (prostaty). Jest glikoproteiną
wytwarzaną w tym gruczole, obecną we
krwi w stężeniu podwyższonym w
przypadku rozrostu prostaty lub raka
prostaty.] – prosztataspecifikus antigén v.
PSA [1. a vérből kimutatható olyan anyag,
amelynek
koncentrációja
bizonyos
betegségekre utalhat; 2. egy a prosztatában
termelődő fehérje. Feladata, hogy az
ondóváladékot folyékony állapotban tartsa.
Szintje bizonyos prosztatabetegségek, mint
például a jóindulatú megnagyobbodás vagy a
prosztatarák, esetén emelkedik. A vérszérum
laborvizsgálatában a hormon meghatározás
során mérhető normálérték 5 µg/l alatt van, 5
-10 µg/l között pedig határérték]
psa prowadzi na smyczy – kutyát pórázon vezetni
psalm [1. starotestamentowa pieśń religijna;
2. literacki utwór liryczny wzorowany na
pieśniach biblijnych; 3. uroczysta pieśń
relig. z biblijnego zbioru (Księgi
Psalmów); lit. utwór liryczny wzorowany
na psalmach biblijnych] – (gör.) psalmus v.
pszalmusz: zsoltár; zsolozsma [a bibliai
énekgyűjtemény (Zsoltárok könyve) darabja
zsoltár. Magáról az Úr Jézusról feljegyzik az
evangéliumok, hogy tanítványaival együtt
énekelte a "hálaadó zsoltárt", a pászkaénekeket /v.ö. Mt 26,30, Mk 14,26/. Szent
Pál apostol határozottan megparancsolja
követőinek: "Énekeljetek hálás szívvel
zsoltárt, himnuszt és szent dalokat Istennek"
/Kol 3, 16/.]
Psalm responsoryjny [element liturgiczny Mszy
Świętej, a dokładniej Liturgii Słowa w
Kościele Rzymskokatolickim. Po Soborze
Watykańskim II, oprócz graduału,
stanowi jedną z form wykonania śpiewu
po pierwszym czytaniu. Tekst pochodzi
najczęściej
z
Księgi
Psalmów.
Wykonywany jest z miejsca czytania
słowa Bożego, przez jednego psałterzystę
(psalmistę),
czyli
specjalnie
przygotowanego kantora. Psalm powinien
być zaśpiewany, choć można go
wyrecytować. Unika się recytowania
szczególnie w niedzielę i święta.] – (lat.)
psalmus responsorius; válaszos zsoltár
psalmiczny, -a, -e; psalmowy, -a, -e – zsoltári
psalmista
[1. autor
psalmów,
zwłaszcza
biblijnych; 2. rel. w liturgii wschodniej:
śpiewak kościelny lub kierownik chóru
kościelnego] – zsoltárszerző, zsoltáríró;
(dawno) templomi zsoltárénekes
psalmodia [melodia
śpiewanego psalmu;
intonowanie, śpiewanie psalmów] – zsoltár
éneklés, halk, egyhangú dúdolás; zsoltáros
könyv, zsoltár gyűjtemény
-
Wersja 01 01 2017
Psalmus [Krzysztof Penderecki, 1961] – (gör.)
psalmus; zsoltár
Psalmus Hungaricus – Magyar Zsoltár (Kodály
Zoltán nagysikerű zeneműve)
psałterium (to instrument strunowy; instrument
muzyczny) – (gör.-lat., héber nebel)
psaltérium v. pszaltérium, cimbalom [ama
hangszerek egyike, amelyekkel a héberek az
istentiszteletben a zsoltárok énekét kisérték;
innen magyarázható, hogy a Codex
Alexandrinusban a biblia zsoltárgyüjteménye
fölött a P. felirat áll. Később a kereszténykorban minden zsoltáros könyvet, melyet
istentiszteleti célokra használtak, neveztek
igy. Említésre méltók a P.-ok díszes iniciálé
rajzai. - P. Mariae, Mária zsoltárkönyve.
Ritkábban használt elnevezése az olvasónak
(rózsafüzérnek), mert ebben a 150 zsoltár
helyett 150 Üdvözlégy Máriát imádkoznak a
boldogságos szűz Mária tiszteletére.];
zsoltároskönyv
Psałterz [1. Księga Psalmów [Ps], Psałterz,
Psałterz Dawidowy (w średniowiecznej
łacinie psalterium od gr. psalterion, z gr.
psallo, śpiewać) - wchodzący w skład Biblii
(Stary Testament) zbiór 150 utworów
poetyckich w języku hebrajskim. 2. zbiór
150 psalmów, stanowiących część ksiąg
Starego
Testamentu,
służący
jako
modlitewnik. Najstarszy znany polski
psałterz
to
trójjęzyczny
(polskoniemiecko-łaciński) Psałterz floriański z 2.
połowy XIV w., Psałterz Zofii (tzw. Biblia
królowej Zofii lub Biblia szaroszpatacka,
następnie Psałterz puławski (2. połowa XV
w.). W XVI w. pojawił się szereg nowych
przekładów psałterzy, np. pierwsze polskie
tłumaczenie wierszowane J. Lubelczyka i
arcydzieło literackie - Psałterz Dawidów J.
Kochanowskiego (1579).] – Zsoltárok
Könyve;
zsoltárkönyv,
zsoltároskönyv,
énekeskönyv
Psałterz floriański [psałterz pochodzący z końca
XIV wieku. Bywa także zwany Psałterzem
Jadwigi; jego nazwa pochodzi od
miejscowości w Austrii – Sankt Florian.
Obecnie znajduje się w Bibliotece
Narodowej w Warszawie. ― Jest to dzieło
trójjęzyczne (łacina, polski, niemiecki)
zapisane na 296 pergaminowych kartach.
Został odkryty w 1827 roku, a nabyty
przez Polskę w 1931. Pierwsze wydanie
miało miejsce w 1834 w Wiedniu
staraniem polskiego wydawcy Stanisława
Jana Borkowskiego, wydanie całości w
języku polskim przypada na rok 1939
(Lwów). ― Z genezą tego dzieła wiąże się
wiele zagadek. Liczne miniatury i inicjały
5716
wskazują, iż był on przeznaczony dla
kogoś
z
rodziny
królewskiej.
Najprawdopodobniej dla kobiety z rodu
Andegawenów, Małgorzaty, Marii lub
Jadwigi.
Przyjmuje
się,
że
był
sporządzony na potrzeby królowej
Jadwigi. ― Błędną jest teza, jakoby
powstał on w Kłodzku u kanoników
regularnych. Jest on z całą pewnością
tworem skryptorium na Wawelu, o czym
świadczą
m.in.
liczne
dialektyzmy
właściwe dla środkowej Małopolski
(końcówki fleksyjne, forma 'fała', formy
'stać' oraz 'bać się', morfem 'ow' po
twardych i miękkich spółgłoskach). Jako
pierwszy udowodnił to Witold Taszycki w
roku 1949. ― 18 maja 2009 roku podczas
wizyty w Watykanie prezydent Lech
Kaczyński
podarował
faksymile
"Psałterza
Floriańskiego"
papieżowi
Benedyktowi XVI] – Psałterz floriański
(XIV. sz. végéről származó zsoltároskönyv,
a legrégibb lengyel nyelvemlék)
psałterzysta [ministrant, kleryk lub osoba
świecka śpiewająca psalmy podczas Mszy
świętej. Psałterzysta jest często mylony z
kantorem.] – az istentisztelet v. mise alatt a
zsoltárokat éneklő pap
psałterzysta śpiewa psalm – zsoltárokat éneklő
pap zsoltár énekel
pseudo- [w złożeniach: fałszywy; udany;
rzekomy;
symulowany;
zmyślony;
podrobiony; szarlatan; fikcyjny; złudny,
nierzeczywisty; łudząco podobny (do);
nienormalny; forma zastępcza, podobna
(do).] – (gör.) pseudo-; (összetételekben)
hamis, áll, szimulált, kigondolt, koholt, nem
valódi
pseudomorfizm
[pseudomorphism
(kat.:
geologia)] – (Pseudomorphismus, ásv.)
álalakúság
pseudomorfozy
(kryształy
fałszywe)
–
pszeudomorfózisok
[1
Elváltozás
következtében létrejött pszeudomorfózisok;
2. kitöltés következtóben létrejött psz.
Amazok megint lehetnek a) átalakulás
folytán és b) eltolás folytán képződött
pszeudomorfózisok.
1.
Elváltozás
következtében létrejött pszeudomorfózák
azok, melyek az által képződtek, hogy az
eredeti ásvány anyaga (ritkábban csak
szerkezete
l.
alább
paramorfózisok)
megváltozott a nélkül, hogy az alak változást
szenvedett volna. Ez elváltozáskor az eredeti
anyagnak egy része gyakran még
megmaradt, akkor csak átalakulás történt,
vagy pedig az egész eredeti anyag mással
kicserélődött, akkor mintegy eltolatott,
-
Wersja 01 01 2017
helyesebben
talán
kitolatott
eredeti
alakjából.]
pseudodoxia – (gör.) pszeudodoxia; hamis tanítás,
tévedés
Pseudodoxia Epidemica – (gör.) Pseudodoxia
Epidemica (Járványos tévedések) [Sir
Thomas Browne 1646-ban írt műve]
pseudoepigrafy [pisma zbliżone stylistyczne i
tematycznie do autentycznych pism
Starego Testamentu, które jednak nie
zostały
uznane
za
święte
pisma
kanoniczne; zalicza się do nich: List
Arysteasza, III i IV Ks. Machabejską,
Żywoty proroków, apokalipsy Izajasza,
Mojżesza i Barucha, Paralipomena
Jeremiasza, Testament Hioba, Żywot
Adama i Ewy, III Ks. Barucha, Księga
Tajemnic Enocha, Psalmy Salomona,
Wyrocznie Sybilińskie, II (a. IV) Ks.
Ezdrasza, Ks. Jubileuszów, Ks. Henocha,
Testament 12 patriarchów i niekt.
"rękopisy Morza Martwego" z Qumran,
jak Genesis Apocryphon, Zwój Świątyni,
Peszarim, Wojna Synów Światła z Synami
Ciemności, Hodajot i in.; rozszerz. utwory o
fałszywie
przypisanym
autorstwie,
rozopowszechnione pod imieniem jakiejś
znanej postaci, współczesnej, historycznej
a. legendarnej.] – (gör.) pszeudoepigrafák
(ószövetségi v.
pogány ősművekben
eredetileg nem szereplő írások v. más író
neve alatt jogosulatlanul megjelentett írások)
pseudoklasycyzm [kierunek w literaturze
polskiej początku XIX w., wzorujący się
na klasycyzmie francuskim] – álklasszicizmus
pseudoklasyczny; pseudoklasycystyczny, -a, -e
[nawiązujący do form i tematyki
klasycznej] – pszeudoklasszicista; álklasszicista, ál-klasszikus
pseudoklasyk
[twórca
hołdujący
pseudoklasycyzmowi] – ál-klasszicista
pseudoliberalizm – ál-liberalizmus
pseudomorfoza [twór krystaliczny, którego
postać zewnętrzna nie odpowiada jego
budowie
wewnętrznej
i
składowi
chemicznemu]
–
pszeudomorfózis;
álalakúság
pseudonauka [1. lekcew. teorie, metody
badawcze pretendujące do miana nauki, a
niezasługujących
na
to;
rodzaj
nieakceptowanego powszechnie przez
środowisko naukowe zbioru twierdzeń,
które aspirują do miana nauki, lecz nie
spełniają jej podstawowych reguł, a w
szczególności nie są oparte o metodę
naukową i nie są intersubiektywnie
weryfikowalne (nie mają oparcia w
5717
sprawdzalnych
i
możliwych
do
powtórzenia
doświadczeniach).
Pseudonauka posługuje się językiem
naukowym, jednak uzasadniane nim
teorie i twierdzenia naukowe nie znajdują
potwierdzenia w badaniach naukowych.
W skrajnej sytuacji stoją nawet w
sprzeczności z teoriami sprawdzonymi
naukowo.] – áltudomány [Áltudománynak
(pszeudotudománynak)
az
olyan
gondolatokat,
eszmerendszereket,
elgondolásokat nevezzük, amelyeket (mai)
művelőik tudományként határoznak meg, de
a tudomány fogalmának nem felelnek meg.
(Leggyakoribb hibájuk az empirikus igazolás
hiánya. Lásd: tudományos módszer).]
pseudonaukowo – áltudományosan
pseudonaukowość – áltudományosság
pseudonaukowy, -a, -e [roszczący sobie pretensje
do naukowości, niby naukowy; quasinaukowy] – áltudományos
pseudonim [zmyślone imię i (albo) nazwisko,
używane z różnych powodów zamiast
właściwego (np. przez pisarzy, autorów;
także przez konspiratorów)] – (gör.)
pszeudonim; álnév, fedőnév; írói név alatt
megjelent könyv
pseudonim artystyczny – művésznév
pseudonawowy, -a, -e - (ép) álhajós
pseudoryzalit – (ép) álrizalit
PSI-packet switching [PSI (packet switching
interface)] – (inf.) PSI-packet switching [a
nagy számítógépes hálózatok elterjedt
kommunikációs adatátviteli szabványa,
amelynél az átvitt információt csomagokra
bontják és ellenőrzött módon továbbítják
(csomagkapcsolt átvitel)]
psi [wym. ps-i] [nazwa litery greckiej Ψ, ψ] –
(gör.) pszi (Ψ, ψ)
psi, -ia, -ie – kutya-, (átv.) vacak, pocsék
psi grzyb – (közb.) mérgesgomba
psi zaprzęg [sposób poruszania pojazdu
zaprzęgowego, najczęściej sań na śniegu,
ale także (w warunkach bezśnieżnych), np.
lekkiego wózka (powozu) przez zespół - od
jednego do kilkunastu - psów. Liczba
psów zależy od ich wielkości i siły, od
ciężaru ciągnionego pojazdu, od długości
trasy i od pofałdowania terenu.] –
szánhúzó v. fogatos kutyák
psia jucha!, psia krew! – a kutyafáját!, ebadta!,
ebadtát!, teringettét!, a kutyateremtését!
psia kość! psiakość! – ebadta!, kutyafajzat!;
teringette!; teremtette!
psia krew! [wykrzyknienie wyrażające gniew,
irytację, rozczarowanie, szok] – a
kutyafáját!
-
Wersja 01 01 2017
psia nosówka – szopornyica [a szopornyica vírus
okozta,
lázas betegség,
amely
a
kutyákat érinti. Elsősorban a légutak, a
gyomor- béltraktus megbetegedésével jár, de
idegrendszeri és bőrelváltozásokat okozó
formája is ismert. Fiatal állatoknál gyakran
elhulláshoz vezet a megbetegedés.]
psia pogoda – kutyaidő, ítéletidő
psia sierść – kutyaszőr
psia twoja mać! – a kutyafádat! ebadta!
psia trawka (Nardus stricta) [trawa o sztywnych
liściach i kwiatach zebranych w kłosy,
rosnąca w kępach] – (növ.) Szőrfű; Nardus
stricta; kutyafű; vacak v. pocsék fű
Psia Trawka [niewielka tatrzańska polana
położona na wysokości 1185 m n.p.m. w
Dolinie Suchej Wody, przy utwardzonej w
latach 1921 – 1923 drodze z Brzezin na
Halę Gąsienicową (droga dojazdowa do
schroniska PTTK "Murowaniec").] – Psia
Trawka (kis tátrai rét)
psia wachta – (haj., közb.) éjféltől hajnal 4-ig tartó
szolgálat
psiak [zob. piesek] – fehér rókácska (Vulpes alba
Pall.), kiskutya, kölyökkutya, kutyuska
psiakość,
psiakrew,
psiamać,
psiajucha,
psianoga,
psiadusza,
psiawiara,
psiaparapsiesadto,
psiucho
[euf.
przekleństwo] – azt a kutyafáját!
kutyateremtette! az iskoláját! a mindenit!
psianka [roślina zielna lub krzew o kwiatach
białych,
żółtych,
niebieskich
lub
fioletowych] – (maszlagos) nadragulya
Psianka (Solanum L.) [1. rodzaj ok. 1500 - 2000
gatunków roślin z rodziny psiankowatych,
głównie z Ameryki Środkowej i Ameryki
Południowej. Zawierają solaninę. 2. to
spokrewniona z pomidorem roślina,
pochodząca z Ameryki Południowej,
Madery. Uprawiana jest najczęściej jako
roślina jednoroczna, co jest błędem,
ponieważ przy zapewnieniu odpowiednich
warunków z powodzeniem przezimuje.
Psianka ma postać wiecznie zielonego
krzaczka,
rozłożystego
a
poprzez
odpowiednie zabiegi można uzyskać
bardzo atrakcyjną formę pienną, których
wysokość może dochodzić do jednego
metra. Mimo, że jest ona wiecznie zielona
to może dojść do opadnięcia liści, jednak
wraz z rozpoczęciem wegetacji (marzec)
pojawiają się nowe pędy. Kwiaty solanum
są niepozorne, białe, pojawiające się w
kątach liści, od maja do czerwca.
Głównym elementem dekoracyjnym są
ukazujące się jesienią owoce, w postaci
białych, czerwonych, pomarańczowych
kuleczek, które utrzymują się przez kilka
5718
tygodni. Chłodniejsze stanowisko sprzyja
dłuższemu ich utrzymaniu. W sprzedaży
dominują
dwa
gatunki
Solanum
pseudocapsicum
(Psianka
koralowa,
Kasikum)
o
sporych
pomarańczowoczerwonych lub żółtych
owocach oraz Solanum capsicastrum o
mniejszych,
czerwonych
owocach,
występujące również w odmianie o
pstrych liściach- ‘Variegatum’.] – a
Solanum a burgonyafélék (Solanaceae)
családjának egyik nemzetsége
Psianka (Solanum capsicastrum) – Korallbokor
(Solanum capsicastrum)
Psianka czarna (Solanum nigrum L. em Mill.) [1.
gatunek rośliny jednorocznej z rodziny
psiankowatych. Występuje w całej
Europie. W Polsce roślina pospolita.
Archeofit. 2. jest jednoroczną rośliną
występującą w miejscach ruderalnych, na
miedzach i polach. Liście owalne lub
jajowate, zatokowo ząbkowane wyrastają
na 20-60 cm wysokich łodygach. Kwiaty
białe, 5 -płatkowe z dużymi, wystającymi,
żółtymi pylnikami. Owocem jest czarna,
lekko błyszcząca jagoda] – fekete ebszőlő
v. kutyabogyó, v. fekete csucsor (Solanum
nigrum) [a burgonyafélék (Solanaceae)
családjába tartozó gyomnövény, aminek
mára már gyomirtószerekre rezisztens
változatai is kifejlődtek]
-
Wersja 01 01 2017
psianka kosmata (Solanum luteum) – (növ.)
Solanum luteum
Psianka podłużna (Solanum melongena) [to
prawidłowa nazwa botaniczna gatunku
roślin z rodziny psiankowatych. Roślina ta
jednak
znana
jest
głównie
pod
zwyczajowymi nazwami jako oberżyna,
bakłażan, ale ma także inne nazwy:
gruszka miłosna, jajko krzewiaste i
bakman. Pochodzi z tropikalnej Afryki,
Egiptu, Arabii i Indii. W Polsce
uprawiana wyłącznie w sprzyjających
warunkach
mikroklimatycznych.]
padlizsán v. tojásgyümölcs (Solanum
melongena) [a burgonyafélék (Solanaceae)
családjába, a csucsor (Solanum) nemzetségbe
tartozó növényfaj, zöldségnövény. A
padlizsán név az arab badinjan szóból
származik. Ritkábban törökparadicsom vagy
kékparadicsom névvel is jelölik, Erdélyben
vinete vagy vinetta néven ismert.]
Psianka (Szafirowa burza) (Solanum rantonnetii)
– Kék burgonyacserje (Solanum rantonnetii)
psianka skrzydlata (Solanum alatum) – (növ.)
Solanum alatum Moench. DD
Psianka słodkogórz (Solanum dulcamara L., łac.
dulcis – słodki, amarus – gorzki) [1.
gatunek rośliny jednorocznej z rodziny
psiankowatych (Solanaceae L.), trujące
półpnącze. Rośnie dziko w Europie,
Afryce Północnej, Azji Zachodniej, aż po
Indie. Zawleczona i zadomowiona w
Ameryce Północnej. Roślina pospolita na
terenie Polski. 2. jest wieloletnią,
krzaczkowatą rośliną dorastającą do 200
cm
wysokości.
Liście
jajowatolancetowate. Fioletowe 5-płatkowe kwiaty
z wyraźnie zaznaczonymi , żółtymi
pylnikami. Owocem jest czerwona
błyszcząca jagoda. Występuje na łęgach,
porębach, w wilgotnych zaroślach i nad
brzegami cieków wodnych.] – Csucsor ~
Édes-keserű csucsor ~ Ebszőlő (Solanum
dulcamara L.)
5719
psiarnia [1. pomieszczenie przeznaczone dla
psów myśliwskich; 2. gromada psów
myśliwskich należących do jednego
właściciela] – kutyaól, kutyatenyésztő telep
psiarz [psiarz, psiarze (psarze, psary) - w okresie
wczesnego średniowiecza grupa książęcej
ludności służebnej, która zajmowała się
hodowlą i tresurą psów na potrzeby
monarchy] – kutyapecér, gyepmester;
kutyakedvelő, kutyabarát
psiątko – kiskutya
psie głosy nie idą pod niebiosy – [kutyaugatás
nem hallatszik a mennyországba] a
kutyaugatás nem száll v. nem hallatszik az
égig
psie pieniądze – potom ár v. áron; fillérekért
psie plemię – (közöns.) kurafi, ebfajzat
psie szczęście – kutyaszerencse
psie życie – kutyaélet, cudar élet
psik! [1. wykrzyknik używany w celu odpędzenia
kota;
2. wykrzyknik
nazywający
kichnięcie] – sicc!; hapci!
psikus [coś zrobione komuś dla żartu lub
zabawy] – csíny, csintalanság, pajkosság
psim swędem – nem tiszta v. becsületes úton, görbe
utakon
psina, psinka [pieszczotliwie o psie] – kiskutya,
kutyakölyök, kutyus
-
Wersja 01 01 2017
psinco, psińco [nic, odchody psie] [Teatr Śląski im
Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach] –
semmi, kutyaszar
psio – kutya módjára
psioczyć
[pot.
głośno
wyrażać
swoje
niezadowolenie z kogoś, z czegoś] –
panaszkodni, szidni
psioczyć na kogoś/coś – panaszkodni vkire/vmire;
szidni vkit
psisko – nagy, vén kutya
psipsi [słowo o odcieniu dźwiękonaśladowczym,
określające oddawanie moczu] – pisi
Psiząb (Erythronium L.) [rodzaj roślin z rodziny
liliowatych obejmujący około 30 gatunków
występujących w chłodniejszych i żyznych
lasach Ameryki Północnej, północnych
Chinach (Liaoning, Jilin), Korei, Japonii,
Kazachstanie oraz w azjatyckiej części
Rosji. Nazwa rodzajowa odnosi się do
kształtu
cebul,
który
faktycznie
przypomina psie zęby. Gatunkiem
typowym jest Erythronium dens-canis L..]
– (növ.) kasmandinkó; piros tavaszika, veres
kankós (Benkőnél), piroska (Földnél),
nyakagyar (Diósz.), (Erythronium L.) népies
neve Erdélyben. [Tulipántermetü, apró
hagymás növény, hazánk déli részén az E.
dens canis L. terem; más hat faja az ázsiai
Orosz-birodalomban, Japánban és ÉszakAmerikában nő. Csínos egyvirágú kerti
növényke; szirma felfelé görbül, mint a
Cyclamené, hagymáját a tatár eszi, sőt
ivaerlőnek is becsüli. Oroszországban
bélféreg és nyavalyatörés ellen használják.
Már Dioskorides is gyógyított vele. Tavaszi
virágágyba vagy szegélyének célszerü.
Hagymasarjról szaporítják.]
Psiząb (Erythronium L.)
Gatunki z zachodu Ameryki Północnej:
 Erythronium californicum Purdy – psiząb
kalifornijski
 Erythronium citrinum Watson – psiząb
kremowy
 Erythronium elegans Hammond &
Chambers
 Erythronium grandiflorum Pursh – psiząb
wielkokwiatowy
 Erythronium helenae Applegate
 Erythronium hendersonii Watson – psiząb
5720
Hendersona
 Erythronium idahoense John & Jones
 Erythronium howellii Watson – psiząb
Howella
 Erythronium klamathense Applegate
 Erythronium montanum Watson
 Erythronium multiscapoideum (Kellogg)
Nelson & Kennedy
 Erythronium oregonum Applegate
 Erythronium pluriflorum Shevock, Bartel &
Allen
 Erythronium purpurascens Watson – psiząb
czerwieniejący
 Erythronium pusaterii (Munz & Howell)
Shevock, Bartel & Allen
 Erythronium quinaultense Allen
 Erythronium revolutum Smith
 Erythronium taylorii Shevock & Allen –
psiząb Taylora
 Erythronium tuolumnense Applegate
Gatunki ze wschodu Ameryki Północnej:
 Erythronium albidum Nuttall – psiząb
białawy
 Erythronium americanum Ker – Gawler –
psiząb amerykański – Alacsony
kakasmandikó (Erythronium americanum)
 Erythronium mesochoreum Knerr
 Erythronium propullans Gray
 Erythronium rostratum Wolf
 Erythronium umbilicatum Parks & Hardin
Gatunki z południowej Europy:
 Erythronium dens – canis L. – psiząb liliowy
Gatunki z Azji:
 Erythronium caucasicum Woronow – psiząb
kaukaski
PSK (ang. Phase Shift Keying); kluczowanie fazy
[rodzaj modulacji cyfrowej, w której
reprezentacja danych odbywa się poprzez
dyskretne zmiany fazy fali nośnej.] – PSK
Phase-Shift Keying (fázis billenzyűzés);
kvadratúra
fázisbillentyűzés
(angolul
Quadrature Phase-Shift Keying, rövidítve
QPSK) [egy modulációs eljárás, ahol a
vivőjel négy fázissal rendelkezhet: 45, 135,
225 és 315 fokos eltolással, és ahol így a jel
egy fázisváltozása két bit információt
hordoz. A QPSK eljárás fázisai általában
90°-os eltolással rendelkeznek.]
PSM – Platform Specific Model – model
specyficzny dla platformy implementacji PSM
Platform
Specific
Model
(platformspecifikus model)
PSN (Processor Serial Number) [Unikalny numer,
nadawany procesorom. Numer ten może
być odczytywany przez przystosowane
odpowiedniego oprogramowania. Ma
-
Wersja 01 01 2017
służyć
indywidualnej
identyfikacji
komputerów w sieci, głównie w e-biznesie
jako klucz identyfikujący klienta. Z
powodu obaw użytkowników o śledzenie
aktywności w Internecie, dopasowywania
reklam
do
gustów
internauty
i
ograniczania wolności przez blokowanie
dostępu do pewnych zasobów firma Intel
zaprzestała oznaczania procesorów Intel
Pentium 3.] – PSN (Processor Serial
Number)
'PSN'
mikroprocesszor
sorozatszám (processzor sorozatszám) [Intel
lapkagyártó a Pentium-III mikroprocesszor
sorozattól kezdve a lapkán elektronikusan
felismerhető sorozatszámot vezetett be; a
PSN kezdeményezés a felhasználók körében
messzemenő felháborodást keltett, mert míg
egy kifizetett árunál az eladónak már semmi
köze hozzá, hogy mit tesz vele a vevő, a
PSN-nél -amint a gép a hálózatra lesz
csatlakoztatva- bárki nyomon követheti,
hogy a gép kinél van és hogy mit művel vele
tulajdonosa, egészen a felhasználó szokásai
megfigyeléséig (egyfajta cookie)! [az ilyen
betolakodásnak a magánszférába üzleti
háttere van, mert üzletpolitikát, irányított
reklámot lehet ennek alapján tervezni, így
bizonyos cégek nagy pénzeket fizatnek az
ilyen információkért]; Intel a felháborodásra
'kikapcsolási' lehetőséget tett közzé, de
szoftver-feltörők nyomban bizonyították
azok tökéletlenségét; marad a legbiztosabb
ellenszer: kerülni ezeket a processzorokat!
[itt említjük meg, hogy Microsoft a
Windows-98 operációs rendszerbe hasonló
célú 'kémkedő-szoftver' került;]]
psocenie [(prawo i polityka) 1. brojenie,
figlowanie, zbytkowanie; 2. swawolenie,
brykanie, dokazywanie; 3. hulanie,
harcowanie, szumienie; 4. szalenie,
błaznowanie, pajacowanie; 5. wariowanie,
rozrabianie, łobuzowanie 6. wygłupianie
się, świrowanie, bisurmanienie]
–
csínytevés; rongálás, harc
psocić
[robić
psoty]
–
csintalankodni,
rakoncátlankodni, huncutkodni, pajkoskodni;
csínyeket, tréfákat követni el; rossz fát tenni
a tűzre; rontani
psofometryczna siła elektromotoryczna zakłóceń
–
pszofometrikus
forrásfeszültség
(zajgenerátor)
psom na buty się zdało; psom na buty nie zda –
még a kutyának v. fenének sem kell
psota [coś zrobione dla żartu lub zabawy] –
csíny, tréfa, huncutság, pajkosság; móka
psotliwość
–
rakoncátlanság,
csíntalanság,
pajkosság, huncutság; fondorlatos, ravasz
természet
5721
psotliwość swojego brata – testvérem huncutsága
psotnie – kópé módon, betyárul, betyárosan
psotnica – huncut nő
psotnik, psotniś – pajkos, huncut; ravasz kópé,
lurkó, betyár, csalafinta ember; vásott gyerek
v. kölyök
psotny, -a, -e; psotliwy, -a, -e – kópé, betyár;
csintalan, pajkos, incselkedő
Psowate (Canidae) [rodzina lądowych ssaków
drapieżnych
(Carnivora)
obejmująca
między innymi psy, wilki, lisy, kojoty i
szakale – łącznie ponad 30 współcześnie
żyjących gatunków rozprzestrzenionych
na
wszystkich
kontynentach
poza
Antarktydą. W Polsce występuje wilk
szary (Canis lupus), lis pospolity (Vulpes
vulpes) i jenot (Nyctereutes procyonoides) –
introdukowany w 1955. Udomowioną
formą wilka jest pies domowy, który od
tysięcy lat towarzyszy ludziom jako
zwierzę użytkowe, a także domowe. W
zapisie kopalnym Canidae znane są od
eocenu.] – kutyafélék (Canidae) [a
ragadozók rendjének egy családja. 15 ma élő
nem és 37 ma élő faj tartozik a családba.]
RODZINA: PSOWATE (Canidae)
 Podrodzina: Psowate właściwe (Caninae)
o Plemię Canini – psy
 Rodzaj Canis
 Rodzaj
Cuon
(jedynym
przedstawicielem jest cyjon)
 Rodzaj
Lycaon
(jedynym
przedstawicielem jest likaon)
 Rodzaj Atelocynus (jedynym
przedstawicielem jest wilczek
krótkouchy)
 Rodzaj Cerdocyon (jedynym
przedstawicielem jest majkong)
 Rodzaj † ?Dasycyon (jedynym
przedstawicielem
jest
wilk
Hagenbecka)
 Rodzaj †Dusicyon (jedynym
przedstawicielem
jest
wilk
falklandzki)
 Rodzaj Lycalopex
 Rodzaj Chrysocyon (jedynym
przedstawicielem
jest
wilk
grzywiasty)
 Rodzaj
Speothos
(jedynym
przedstawicielem jest pies leśny)
o Plemię Vulpini – lisy
 Rodzaj Vulpes
 Rodzaj Urocyon
o Prymitywne Caninae
 Rodzaj
Otocyon
(jedynym
przedstawicielem jest otocjon)
 Rodzaj Nyctereutes (jedynym
przedstawicielem jest jenot)
-
Wersja 01 01 2017
A család az alábbi alcsaládokat, nemzetségeket,
nemeket és fajokat foglalja magában:
 Valódi kutyaformák alcsaládja (Caninae)
o Kutyák nemzetsége (Canini)
 Canis – Linnaeus, 1758 – 7 faj
 kisfülű kutya (Atelocynus) – Cabrera,
1940 – 1 faj
 ázsiai vadkutya (Cuon) – Hodgson,
1838 – 1 faj
 nyestkutya
(Nyctereutes)
–
Temminck, 1839 – 1 faj
 afrikai vadkutya (Lycaon) – Brookes,
1827 – 1 faj
 rákászróka (Cerdocyon) – Smith, 1839
– 1 faj
 †falklandi pamparóka (Dusicyon) –
Smith, 1839 – 1 kihalt faj
 Pseudalopex – Burmeister, 1856 – 5
faj
 sörényes farkas (Chrysocyon) – Smith,
1839 – 1 faj
 őserdei kutya (Speothos) – Lund, 1839
– 1 faj
o Rókák nemzetsége (Vulpini)
 sarki róka (Alopex) – Linnaeus, 1758
– 1 faj
 róka (Vulpes) – Frisch, 1775 – 11 faj
 szürke róka (Urocyon) – Baird, 1857 –
2 faj
 lapátfülű róka (Otocyon) – Müller,
1836 – 1 faj
 †Hesperocyoninae alcsalád – kihalt
 †Borophaginae alcsalád – kihalt
pss! pst! psyt! [wykrzyknik, za pomocą którego
mówiący chce kogoś uciszyć] – pszt! csönd!
PSTN (ang. Public Switched Telephone Network) (publiczna komutowana sieć telefoniczna) [1.
publiczna komutowana sieć telefoniczna.
Początkowo wykorzystywała technologie
analogowe, obecnie prawie w całości
zbudowana w oparciu o technologie
cyfrowe. Usługi PSTN obejmują zarówno
analogowe usługi POTS (ang. Plain Old
Telephone Service), jak i cyfrowe ISDN
(ang. Integrated Services Digital Network,
sieć cyfrowa z integracją usług). Sieć
PSTN jest regulowana standardami
opracowywanymi przez ITU-T. Adresacja
sieci PSTN, określana powszechnie jako
numeracja telefoniczna, zdefiniowana
została w zaleceniach E.163/E.164. 2.
Skrót PSTN używany jest na oznaczenie
publicznej
komutowanej
sieci
telefonicznej,
czyli
globalnej
infrastruktury telefonii dostarczającej
usługi
o jakości
głosowej,
które
anglojęzyczni autorzy określają czasem
mianem usług POTS.] – PSTN (ang. Public
Switched Telephone Network (áramkör,
5722
vonal); kapcsolt közcélú hálózat v. nyilvános
kapcsolt távbeszélő-hálózat (PSTN) [Az
ilyen hálózat csomópontjait átviteli utakkal
(áramkörök
együttesei)
összekötött
kapcsolóközpontok alkotják, végpontjai
pedig felhasználói, előfizetői berendezések
(pl. modem, telefon, fax).]
pstrąg
[zbiorowa
zwyczajowa
nazwa
drapieżnych gatunków ryb należących do
rodziny łososiowatych (Salmonidae)] –
pisztráng (Trutta-Salmo); a lazacfélék
családjába tartozó halnem
pstrąg potokowy (Salmo trutta fario) [1. ryba z
rodziny łososiowatych (Salmonidae). 2.
pstrąg występujący w Polsce] – sebes
pisztráng (lengyel pisztrángfajta)
pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykiss) [1. pstrąg
pochodzący z Ameryki Północnej - pot.
tęczak; 2. ryba z rodziny łososiowatych,
należąca do rodzaju łososi pacyficznych]
Szivárványos pisztráng (Oncorhynchus
mykiss) [Észak-Amerika Csendes-óceáni
partvidékéről származik]
pstrąg w galarecie – pisztráng aszpikban
pstrągarnia – pisztráng tenyésztelep, pisztrángos
Pstrągarnia w Złotym Potoku – pisztráng
tenyésztelep (Złoty Potokban)
pstrągowaty, -a, -e (pstrągowata: szata
cętkowana) – pisztráng színű
pstro [pot. partykuła oznaczająca: nic, będąca
odpowiedzią na pytanie co?] – tarkán;
bután, együgyüen
pstrokacizna [mieszanina wielu jaskrawych
kolorów
lub
różnokolorowych
przedmiotów] – tarkaság, különféleség
pstrokacz [młody sokół w łowiectwie] – fiatal
sólyom
pstrokaty, -a, -e; pstry, -a, -e [odznaczający się
rozmaitością barw] – tarka, tarkabarka
pstry, -a, -e [odznaczający się rozmaitością
barw] – tarka; tarkabarka
pstre pióro – színes, tarka toll
pstry koń – tarka ló
pstryczek [1. uderzenie końcem rozprężającego
się nagle palca założonego o kciuk; 2. mały
przycisk
uruchamiający
jakieś
urządzenie] – fricska
pstryk! [wykrzyknik nazywający dźwięk
wydawany przy pstryknięciu lub przy
-
Wersja 01 01 2017
uruchamianiu jakiegoś urządzenia przy
pomocy przycisku] – puff! bumm!
pstrykać kamieniem w czyjeś okna – kövekkel
zörgetni vkinek az ablakán
pstryknąć — pstrykać [1. uderzyć w coś końcem
palca założonego o kciuk i nagle
rozprężającego się; 2. pot. nacisnąć
przycisk
uruchamiający
jakieś
urządzenie;
3. pot.
wydać
charakterystyczny dźwięk podczas takiej
czynności; 4. pot. zrobić zdjęcie; 5. pot.
wyrzucić gwałtownie coś drobnego] –
csattintani, csettinteni; fotózni, kattintgatni
(fényképezőgéppel)
pstryknięcie
[odgłos
powstający
przy
pstryknięciu palcem lub przy naciśnięciu
przycisku
uruchamiającego
jakieś
urządzenie] – csattintás, csettintés, kattintás;
(apró) kopogás, zörgés vmivel
pstrzony, -a, -e – tarkított
pstrzyć [1. pokrywać coś plamkami odmiennego
koloru; 2. pot. o owadach: pozostawiać na
czymś odchody] – tarkítani; bepettyezni,
foltot ejteni
pstrzyć (barwami) – tarkítani
pstrzyć się [mienić się różnymi kolorami] –
tarkállani
psu na budę się nie zdało – [kutyának ólra sem
alkalmas] kutyafülét sem ér az egész
psu na buty się nie zdało – [kutyának cipőre sem
kell] fabatkát sem ér
psubrat [pot. nicpoń, łajdak] – akasztófavirág,
csirkefogó, lókötő, csibész, gazfickó;
gazember, bitang, alávaló, léha, lator, züllött;
semmirekellő, naplopó, himpellér
psucie – rontás, rongálás; züllés
psucie pieniądza – pénzrontás
psucie się – romlás, rongálódás
psuć (psuje) [1. powodować, że coś nie nadaje się
do użytku; 2. pogarszać lub zakłócać
nastrój, czyjeś samopoczucie, humor itp.;
3. rozpieszczać kogoś] – rontani, elrontani,
tönkretenni, megrongálni; használhatatlanná
tenni; lezülleszteni
psuć interes – üzletet rontani
psuć kogo – (átv.) elrontani, elkényeztetni vkit
psuć komu humor – elrontani vkinek a kedvét
psuć komu plany – keresztezni vkinek a terveit
psuć powietrze – rontani a levegőt
psuć sobie krew – bosszankodni, mérgelődni
psuć sobie opinię – rossz hírbe keveredik
psuć sobie żołądek – elrontja a gyomrát
psuć (swoje) zdrowie – rongálja az egészségét
psuć się [1. ulegać uszkodzeniu i stawać się
nieużytecznym; 2. gnić, rozkładać się,
5723
fermentować;
3. ulegać
pogorszeniu;
4. nabierać złych nawyków, cech] –
romlani,
elromlani,
megromlani,
tönkremenni,
poshadni,
szétmenni;
rongálódni, megrongálódni
psuj [pot. ten, kto wszystko psuje] – kétbalkezes
psujący, -a, -e – romló, romlandó
psujący uroczystość – ünneprontó
psy dogryzły zająca – a kutyák széttépték a nyulat
psy gończe [grupa psów wykorzystywanych
głównie do tropienia i pogoni za
zwierzyną, posługujących się przede
wszystkim węchem. Przeważnie z długimi
obwisłymi uszami] – vadászkutyák (patrz:
rasy psów)
Wykaz psów gończych i ras pokrewnych: (na
podst.FCI Grupa 6)
 Sekcja 1: psy gończe:
o 1.1 Duże psy gończe:
 Belgia:
 Bloodhound (Chien de Saint-Hubart FCI
-
Wersja 01 01 2017
 Bośnia
 Gończy


nr 84)
 Francja:
 Poitevin (FCI nr 24)
 Billy (FCI nr 25)
 Gończy francuski
o
trójkolorowy
(Francais tricolore FCI nr 219)
 Gończy
francuski
biało-czarny
(Francais blanc et noir FCI nr
220)
 Gończy
francuski
białopomarańczowy (Francais blanc et
orange FCI nr 316)
 Duży
gończy
anglo-francuski
trójkolorowy
(Grand
anglofrancais trocolore FCI nr 322)
 Duży gończy anglo-francuski białoczarny (Grand anglo-francais
blanc et noir FCI nr 323)
 Duży gończy anglo-francuski białopomarańczowy (Grand anglofrancais blanc et orange FCI nr
324)
 Duży gończy gaskoński (Grand bleu
de Gascogne FCI nr 22)
 Grand Gascon Saintongeois ( FCI nr
21)
 Baset "Gryfon" (Grand Basset
Griffon Vendéen FCI nr 282)
 Wielka Brytania
 Foxhound
angielski
(English
foxhound FCI nr 159)
 Otterhound ( FCI nr 294)
 USA
 Foxhound amerykański ( American
foxhound FCI nr 303)
 Black and Tan Coonhound (FCI nr
300)
1.2 Średnie psy gończe:







bośniacki szorstkowłosy
Barak (Bosanski ostrodlaki gonic
Barak FCI nr 155)
 Gończy
istryjski
krótkowłosy
(Istarski kratkodlaki gonic FCI nr
151)
 Gończy
istryjski
szorstkowłosy
(Istarski ostrodlaki gonic FCI nr 152)
 Gończy Posavki (Posavki gonic FCI
nr 154)
Hiszpania
 Gończy hiszpański (Sabueso Espanol
FCI nr 204)
Francja
 Mały gończy anglo-francuski (Anglofrancais de petite venerie FCI nr 325)
 Ariégois (FCI nr 20)
 Beagle-Harrier (FCI nr 290)
 Chien d'Artois (FCI nr 28)
 Porcelaine (FCI nr 30)
 Mały gończy gaskoński (Petit bleu de
Gascogne FCI nr 31)
 Petit Gascon Saintongeois (FCI nr 21
bis)
 Briquet Griffon Vendéen (FCI nr 19)
 Szorstkowłosy gończy gaskoński
(Griffon bleu de Gascogne FCI nr 32)
 Szorstkowłosy gończy bretoński
(Griffon fauve de Bretagne FCI nr
66)
 Szorstkowłosy gończy z Nivernais
(Griffon nivernais FCI nr 17)
Wielka Brytania
 Harrier (FCI nr 295)
Grecja
 Gończy grecki (Hellinikos Ichnilatis
FCI nr 214)
Włochy
 Gończy włoski , Segugio Italiano:
 Gończy włoski krótkowłosy
(FCI nr 337)
 Gończy włoski szorstkowłosy
(FCI nr 198)
Jugosławia
 Gończy jugosłowiański trójkolorowy
(Jugoslavenski Trobojni gonic FCI nr
229)
 Jugosłowiański
gończy
górski
(Planinski gonic FCI nr 279)
 Gończy serbski (Serbski gonic FCI nr
150)
Węgry
 Gończy węgierski ( Erdelyi kopo FCI
nr 241)
Norwegia
 Dunker (FCI nr 203)
 Haldenstovare (FCI nr 267)
 Hygenhund (FCI nr 266)
Austria

5724




o
-
Wersja 01 01 2017
 Gończy austriacki (Österreichische
 Gończe szwajcarskie krótkonożne
Glatthaarige Bracke FCI nr 63)
 Gończy
styryjski
(Steirische
Rauhhaarbacke FCI nr 62)
 Gończy tyrolski (Tiroler Bracke FCI
nr 68)
Polska
 Ogar polski (ang. Polish Hound,
niem. Polnische Bracke, fr.Brachet
polonais, hiszp. Sabueso Polaco,
port. Sabueso Polonés FCI nr 52 )
 Gończy polski (ang. Polish Hunting
Dog dawniej Polish Scenthound,
niem. Polnischer Laufhund – FCI nr
354)
Szwajcaria
 Gończy szwajcarski (Schweizer
Laufhunde (FCI nr 59)
 Gończy berneński
 Gończy z Jury
 Gończy z Jury - Bruno
 Gończy z Jury - St. Hubert
 Gończy lucerneński
 Gończy ze Schwyz
Słowacja
 Gończy słowacki (Slovensky kopov
FCI nr 244)
Finlandia
 Gończy fiński (Suomenajokoira FCI
nr 51)
Szwecja
 Gończy Hamiltona (Hamiltonstövare
FCI nr 132)
 Gończy Schillera (Schillerstövare
FCI nr 131)
 Gończy smalandzki (Smalansstövare
FCI nr 129)
(Schweizerischer Niederlaufhund FCI
nr 59)
 Gończy
berneński
krótkonożny
 Gończy z Jury krótkonożny
(Petit courant du Jura – Jura
Niederlaufhund)
 Gończy
lucerneński
krótkonożny
 Gończy
szwajcarski
krótkonożny
 Szwecja
 Drever (FCI nr 130)
Sekcja 2 : Posokowce:
o Niemcy
 Posokowiec bawarski (Bayrischer
Gebirgsschweisshund FCI nr 217)
 Posokowiec
hanowerski
(Hannover'scher Schweisshund FCI nr
213)
o Austria
 Alpejski
gończy
krótkonożny
(Alpenländische Dachsbracke FCI nr
254)
Sekcja 3 : Rasy pokrewne:
o Afryka południowa
 Rhodesian Ridgeback (FCI nr 146)
o Chorwacja
 Dalmatyńczyk (Dalmatinac FCI nr 153)
1.3 Małe psy gończe:
 Niemcy
 Gończy niemiecki (Deutsche Bracke
FCI nr 299)
 Westfalski gończy krótkonożny
(Westfälische Dachsbracke FCI nr
100)
 Francja
 Basset
artezyjsko-normandzki
(Basset artésien normand FCI nr 34)
 Basset gaskoński (Basset bleu de
Gascogne FCI nr 35)
 Basset d'Artois (FCI nr 18)
 Basset bretoński (Basset fauve de
Bretagne FCI nr 36)
 Grand basset griffon vendéen (FCI nr
33)
 Petit Basset Griffon Vendéen (FCI nr
67)
 Wielka Brytania
 Basset hound (FCI nr 163)
 Beagle (FCI nr 161)


psy krótkonogie – rövid lábú kutyák
psy (na kim) wieszać – kígyót-békát kiáltani
(vkire), befeketíteni (vkit)
psy się gryzą – a kutyák marakodnak
psy się wąchają – a kutyák szaglásszák egymást
psy wieszać na kim – kígyót-békát kiáltani vkire;
megszólni vkit, uszítani vki ellen
psy wyją a miesiąc świeci – [a kutyák vonítank, de
a hold világít] (közm.) a kutyaugatás sem
hallatszik az égbe
psy zadyszane – lihegő kutyák
psych-, psycho- [w złożeniach: dusza; duch;
umysł; myśl; metody psychologiczne;
mózgowy] – psycho-, pszichopsyche [1. mit. gr. Psyche: ukochana Erosa;
2. psychika człowieka, jego życie duchowe;
3. ruchome lustro w prostokątnej lub
owalnej ramie] – (gör.) psziché (psyche);
lélek, elme [Psziché: mitológiai alak, Érosz
szerelmese]
psyche [psychika; dusza (por. soma); wysokie,
przechylne lustro w ramie zawieszonej na
osiach między dwiema podporami, modne
w okresie empiru i Restauracji we
Francji] – (gör.) psziché, pszichika; lélek,
lelkivilág [Az idegrendszer magasabb rendű,
differenciált
tevékenységén
alapuló
működések szubjektív vetülete. Fil., teol.
5725
fogalom: az életelv teljessége vagy
megszemélyesítése,
amely
pszichés
funkciók, ill. a cselekvés és a viselkedés
vonatkoztatási rendszereként vagy alapjaként
fogható fel.]
psychiatra,
psychiater
(psychotherapeuta)
[lekarz specjalizujący się w dziedzinie
psychiatrii] – (gör.) pszichiáter; elmeorvos,
elmegyógyász; a pszichiátria szakértője;
pszichiáter olyan orvos, aki rendelkezik
pszichiátriai szakképesítéssel
psychiatria [1. dział medycyny zajmujący się
leczeniem
zaburzeń
psychicznych;
2. oddział psychiatryczny w szpitalu; 3.
dział med. zajmujący się zaburzeniami i
chorobami psych; 3. dziedzina medycyny
zajmująca
się
rozpoznawaniem,
leczeniem, rehabilitacją, profilaktyką
zaburzeń
psychicznych]
–
(gör.)
pszichiátria;
elmegyógyászat;
(orv.)
elmekórtan; az orvostudománynak az
elmebajok és kóros lelki jelenségek
kutatásával és gyógyításával foglalkozó ága
[A klinikai orvostudomány részterülete,
amely a diagnózis és a nem műtéti, stacioner
vagy ambuláns, valamint a pszichés
zavarokban
szenvedő
páciensek
pszichoterápiája mellett magában foglalja a
megelőzés és a rehabilitáció eljárásait is.]
psychiatryczny, -a, -e – (gör.) pszichiátriai; (orv.)
elmekórtani, elmegyógyászati
psychicznie – pszichikailag, pszichikusan, lelkileg
psychicznie chory – lelki beteg
psychiczny, -a, -e [1. związany z procesami
zachodzącymi w psychice; 2. chory
psychicznie
lub
sprawiający
takie
wrażenie] – (gör.) pszichikai, pszichikus;
lelki, lelki természetű, a lelki életre
vonatkozó; pszichés [A szomatikustól (testi)
megkülönböztető értelemben: az emberi
tudat tartalmai vagy az emberi átélést,
viselkedést megalapozó, ill. az észlelést, a
gondolkodást, a visszaemlékezést, az
érzékelést, a motivációt és a cselekvést
többé-kevésbé
tudatosan
egymáshoz
kapcsoló állapotok és folyamatok.]
psychika [1.całokształt cech i procesów
wewnętrznych człowieka, związanych z
emocjami, intelektem, predyspozycjami i
doświadczeniem życiowym; 2. całokształt
właściwości i procesów psychicznych
(umysłowych, uczuciowych, duchowych)
człowieka; życie psychiczne] – (gör.)
pszichika; lelkivilág, lelkiség, lélek
psycho- [pierwszy człon wyrazów złożonych
wskazujący na ich związek znaczeniowy z
psychiką] – (gör.) pszicho-; lelki-
-
Wersja 01 01 2017
psychoakustyka [to dziedzina nauki zajmująca
się badaniem i opisywaniem związków
zachodzących między falą dźwiękową
docierającą do uszu słuchacza (bodźcem)
a subiektywnie odczuwanym wrażeniem,
które u niego wywołuje. Jest to nauka z
pogranicza akustyki i psychologii. Działem
akustyki zajmującym się psychoakustyką
jest akustyka słuchu, natomiast działem
psychologii jest psychologia poznawcza.
Dziedzinami, do których stale odwołuje się
psychoakustyka są również anatomia,
neuropsychologia oraz fizjologia.]
–
szubjektív akusztika [akusztikus kódolás
(angolul: acoustic coding/psychoacoustics)
egy információ hallás-hangzás útján való
megjegyzése]
psychoanalityczny,
-a,
-e
–
(gör.)
pszichoanalitikus; (orv.) pszicoanalízist
alkalmazó
psychoanalityk [psycholog stosujący w leczeniu
pacjentów
psychoanalizę],
psychoanalityczka
–
(gör.)
pszichoanalitikus (ffi/nő)
psychoanalityka – pszichoanalitika
psychoanaliza (od gr. ψυχη = „psyche”, „dusza” i
ανάλυσις = „analiza”) [1. kierunek w
psychologii i psychoterapii XX w.
stworzony przez Freuda; 2. kierunek w
psychologii
XX
w.,
wyjaśniający
funkcjonowanie i rozwój osobowości
człowieka działaniem nieświadomych
instynktów,
popędów
i
dążeń
pozostających we wzajemnym konflikcie;
3. metoda diagnozowania i leczenia
zaburzeń psychicznych polegająca na
odkrywaniu
i
usuwaniu
nieuświadamianych
konfliktów
emocjonalnych i kompleksów pacjenta; 4.
metoda poznania i leczenia człowieka,
teoria
psychoapatologii
i
teoria
pozwalającą wyjaśnić różne zjawiska
społeczne
i
kulturowe.
Została
zapoczątkowana na przełomie XIX i XX
wieku
przez wiedeńskiego
lekarza
Zygmunta Freuda.] – (gör.) pszichoanalízis
[psychoanalysis] [1. Sigmund Freud bécsi
egyetemi tanár által alapított tudomány és
vizsgálati módszer a lelki betegségek
megismertetésére és gyógyítására; 2. a)
Freud által kidolgozott és követői által
továbbfejlesztett módszer a neurózisok
kezelésére. b) A pszichoanalitikus módszer
tapasztalataiból
kinőtt pszichológiai
elméletrendszer; 3. a pszichológiában
mélylélektani vizsgálati és kezelési módszer,
mely a lelki zavarokat az ún. „tudatalatti
okok” feltárásával igyekszik gyógyítani];
(orv.) lélekelemzés; mélylélektani vizsgálati
5726
és kezelési módszer, amely a lelki zavarokat
az ún. tudat alatti okok feltárásával igyekszik
meggyógyítani
psychofarmakologia [nauka o tych aspektach
działania leków, które dotyczą umysłu,
czyli przede wszystkim o wywoływanych
przez nie zmianach nastroju, percepcji,
myślenia i zachowania. Choć dziedzina ta
bada wszystkie substancje o działaniu
psychoaktywnym, prowadzone w jej
obrębie badania skupiają się zwłaszcza na
tych, które mają zastosowanie medyczne.]
–
pszichofarmakológia
[psychopharmacology] [Az a tudományág,
mely a drogoknak a viselkedésre gyakorolt
hatását vizsgálja.]
psychobilly [wym. sajkobili] [ang., styl muzyki
rockowej oparty na rock'n'rollu lat 50., z
dodaniem gwałtowności i ferworu lat 80.
XX w.] – pszichobilly (zenei stílus, zenekar,
együttes)
psychobiologia
[kierunek
w
psychiatrii
zajmujący się badaniem wzajemnych
powiązań
zjawisk
psychicznych
i
biologicznych] – (gör.) pszichobiológia;
(tud.) a lelki életet kizárólag élettani
törvényszerűségekre visszavezető lélektani
irányzat
psychodeliczny, -a, -e [1. odznaczający się
wzmożoną wrażliwością na bodźce i
skłonnością
do
urojeń,
zwłaszcza
euforycznych; 2. wywołujący taki stan lub
będący jego przejawem] – pszichedelikus
psychodrama [dramatyzacja (przedstawienie
dramatyczne), zazw. improwizowana, ale
zainspirowana świadomie tak, aby
wywołać katharsis i zmianę zachowań
społ. u jednego a. kilku uczestników,
których dzieje życia bądź ich fragment
fabuła utworu streszcza a. stanowi
wyraźną do nich aluzję] – pszichodráma
psychodysleptyczne
środki;
psychozomimetyczne środki [med. grupa
środków mogących wywołać psychozy
doświadczalne, halucynogennych (jak
LSD-25, meskalina, harmina, haszysz,
marihuana itd.).] – pszichodiszleptikus
szerek v. drogok [hallucinogének]
psychofizjolog – pszichofiziológus
psychofizjologia [nauka o zależnościach między
zjawiskami psychicznymi i procesami
fizjologicznymi] – pszichofiziológia [a
kognitív pszichológia azon fiatal ága, mely
az emberi és állati viselkedés ill. a
pszichológiai jelenségek (észlelés, tanulás,
érzelmek stb) élettani alapjaival, a kettő
összefüggéseivel foglalkozik]
psychofizjologiczny, -a, -e – pszichofiziológiai
-
Wersja 01 01 2017
psychofizyk – pszichofizikus
psychofizyka [dziedzina badająca zależność
między fizycznymi cechami bodźców a
cechami odpowiadających im wrażeń
zmysłowych] – (gör.) pszichofizika; (tud.) a
lelki és testi jelenségek (elsősorban az inger
érzet)
összefüggéseivel
foglalkozó
tudományág
psychofonetyka – (nyelvt.) lélektani fonetika
psychogenetyczny, -a, -e – pszichogenetikus
(elmélet, módszer, vizsgálat)
psychogeneza [źródło i rozwój danego zjawiska
lub zespołu zjawisk psychologicznych] –
pszichogenezis
psychogenny, -a, -e; psychogeniczny, -a, -e
[zależny od czynników psychicznych lub
wywoływany przez nie]
–
(gör.)
pszichogén; lelki eredetű
psychogram [psychologiczny opis jakiejś osoby
na podstawie jej ustnych i piśmiennych
wypowiedzi, obserwacji jej zachowania się
i ocen osób trzecich] – pszichogramm
psychokineza [w parapsychologii - poruszanie
przedmiotów rzekomo samą siłą woli, bez
ich dotykania ani użycia innych sił fiz.] pszichokinézis [a fizikai dolgok lelki vagy
szellemi energiával való mozgatása, a
kifejezést Henry Holt kreálta 1914-ben, és
barátja, J. B. Rhine parapszichológus
nyomán került be jobban a köztudatba. ]
psycholeptyczne środki [med. grupa środków
uspokajających,
trankwilizatorów,
mogących leczyć psychozy a. zapobiegać
psychozom doświadczalnym ("modelom
psychoz")] – pszichotikus szerek
psycholingwista – pszichilingviszta
psycholingwistyka
[nauka
zajmująca
się
procesami psychologicznymi związanymi z
przetwarzaniem informacji językowych
przez człowieka] – pszicholingvisztika [az a
tudományág, amely a nyelv használatának,
megértésének,
produkciójának
és
elsajátításának mentális mechanizmusait
vizsgálja]
A pszicholingvisztika főterületei ma:
o agyműködés
a
pszicholingvisztika
szemszögéből
o beszédprodukció
(a
kigondolástól
a
kimondási)
o beszédfeldolgozás (hallás, észlelés, megértés)
o anyanyelv-elsajátítás
(univerzális
és
nyelvspecifikus)
o mentális lexikon
o a nyelv és beszédzavarok kérdésköre
o az olvasás (folyamata, tanulása, tanítása írás,
fogalmazás)
o sok apró is van (pl. információelmélet (MIkutatás),
neurolingvisztika,
jelnyelv,
szakfordítás)
5727
psycholog
[1. specjalista
w
dziedzinie
psychologii;
2. pot.
znawca
ludzi,
charakterów ludzkich]; psycholożka –
(gör.) pszichológus; (tud.) lélekbúvár; a
lélektan szakértője, tudósa (ffi/nő)
psychologia (od gr. ψυχή psyche = dusza, i λόγος
logos = słowo, myśl, rozumowanie) [1. jest
nauką
empiryczną,
zajmującą
się
badaniem
mechanizmów
i
praw
rządzących zjawiskami psychicznymi oraz
zachowaniami człowieka. 2. nauka o
zjawiskach i procesach psych] – (gör.)
pszichológia; (tud.) lélektan; lélekismeret
psychologia fizjologiczna [zob. psychofizjologia]
– pszichofiziológia
psychologia
funkcjonalna
–
funkcionális,
alkalmazott pszichológia
psychologia głębi [zob. psychoanaliza w zn. 1.] –
(gör.) pszichoanalízis
psychologia
humanistyczna
[kierunek
psychologiczny, który zrodził się w latach
50. XX wieku i bardzo szybko zdobył
ogromną popularność, stając się trzecią
siłą psychologii, obok psychoanalizy i
behawioryzmu.]
–
humanisztikus
pszichológia [humanistic psychology] [1.
egy az 1950-es években a behaviorizmusra
és a pszichoanalízisre válaszként létrejött
pszichológiai irányzat, egyik jelentős
képviselője az amerikai Carl Rogers. A
pszichológia emberi dimenzióival,
a
pszichológia
elméletének
emberi
kontextusával
kíván
foglalkozni,
kialakulásában
támaszkodott
az
egzisztencializmusra és a fenomenológiára
is. 2. Olyan pszichológiai megközelítés,
amely az ember egyediségét hangsúlyozza, a
szubjektív élményekkel és az emberi
értékekkel foglalkozik. A behaviorizmus és a
pszichoanalízis mellett gyakran mint
"harmadik erõt" emlegetik.]
psychologia indywidualna [Alfred Adler (7
lutego
1870-28
maja
1937)]
–
individuálpszichológia; Alfred Adler osztrák
pszichiáter Bécsben kezdte meg orvosi
tevékenységét. Kezdetben a pszichoanalízis
freudi vonalát vallotta, de rövid időn belül,
attól
lényegesen
különböző
saját
irányvonalat teremtett. 1911-ben megalkotta
elméletét, amely individuálpszichológia
néven vált ismerté. A lelki élet osztatlan
egységeit hangsúlyozza az atomizáló
rendszer ellenében
psychologia poznawcza, nazywana niekiedy
kognitywną (ang. cognitive psychology) [to
dziedzina psychologii zajmująca się
problematyką
poznawania
przez
człowieka otoczenia - tworzenia wiedzy o
-
Wersja 01 01 2017
otoczeniu, która może być następnie
wykorzystana w zachowaniu. Wiedzę
przedstawia
się
jako
struktury
(reprezentacje umysłowe), mechanizmy jej
tworzenia - jako procesy (procesy
poznawcze), a całość zagadnienia - jako
tworzenie i przekształcanie struktur
poprzez procesy. Stąd też można
stwierdzić, że psychologia poznawcza
zajmuje się badaniem struktur i procesów
poznawczych. Aktywność poznawczą
opisuje się także jako przetwarzanie
informacji przez system poznawczy
(umysł) i stąd też można powiedzieć, że
psychologia poznawcza zajmuje się
badaniem organizacji i funkcjonowania
umysłu. Zagadnieniami podstawowymi
dla psychologii poznawczej zajmuje się
również kognitywistyka (ang. cognitive
science).]
–
kognitív
pszichológia
[cognitive psychology] [A pszichológia
olyan megközelítése, amely a mentális
folyamatok szerepét
hangsúlyozza a
viselkedés megértésében. A kognitív
pszichológus a viselkedést a mentális
reprezentációk és az ezeken mûködõ
mûveletek szintjén magyarázza, mely
utóbbiak
újabb
reprezentációkat
és
válaszokat hoznak létre. E megközelítés
nemcsak a gondolkodás és a tudás
témakörére korlátozódik; az ezeken a
területeken végzett korai munkák miatt kapta
a "kognitív pszichológia" címkét. Az utóbbi
években azonban hatóköre kiterjedt a
pszichológia összes területére.]
psychologicznie – pszichológiailag, lélektanilag
psychologiczny, -a, -e – (gör.) pszichológiai;
lélektani
psychologizm [1. kierunek występujący w
filozofii, językoznawstwie, literaturze i
pedagogice, polegający na sprowadzaniu
badanych zjawisk i procesów do przeżyć
psychicznych;
2. stanowisko
przeciwstawne socjologizmowi, według
którego
wszelkie
zjawiska
życia
społecznego można lub należy wyjaśniać
za pomocą metod, pojęć, praw i teorii
psychologicznych]
–
(gör.)
pszichologizmus; lélektaniság; a lelki
jelenségeket egyoldalúan kiemelő, más
tényezőket elhanyagoló irányzat, vizsgálati
módszer
psychomachia [jeden z toposów śrdw.
przedstawiający konflikt duszy z ciałem a.
walkę między dobrem i złem o duszę
człowieka; nazwa od tytułu alegorycznego
poematu łac. Prudencjusza (Aurelius
Prudentius Clemens, 348- po 405), poety
chrześc. ur. w Hiszpanii] – pszichomachia
5728
[középkori allegóriák gyakran írtak le olyen
csatákat, amelyekben az erények küzdenek
meg a vétkekkel az emberi lélek csataterén]
psychometria [1. dział psychologii zajmujący się
pomiarami
zjawisk
i
procesów
psychicznych oraz opracowywaniem i
stosowaniem testów psychologicznych;
2. w parapsychologii: określenie losów i
cech charakteru osób nieobecnych za
pomocą przedmiotów, z którymi miały
one kontakt] – (gör.) pszichometria; lelki
folyamatok mérésére szolgáló módszerek
psychomotoryczny, -a, -e (psycho- + niem.
motorisch) [psych. reakcja p. – mięśniowa
reakcja
ruchowa
wywołana
przez
określony proces myślowy, bodziec
psychiczny] – (gör+lat.) pszichomotorikus,
pszichomotoros; lelki eredetű és mozgásban
kifejezésre jutó
psychomotoryka
[1. zjawiska
i
procesy
psychiczne zachodzące przy wykonywaniu
przez człowieka czynności ruchowych; 2.
dział psychologii zajmujący się badaniem
przebiegu
i
struktury
reakcji
psychoruchowych, procesu uczenia się
ruchów itp.] – (gör+lat.) pszichomotorika;
mozgásfolyamatok megélése, motoros akció
psychonerwica [nerwica, w której przeważają
zaburzenia psychiczne] – pszichoneurózis
psychoneurologia – (gör.) pszichoneurológia;
elme- és ideggyógyászat
psychoneuropatolog – pszichoneuropatológus;
elme- és ideggyógyász
psychoneuropatologia [Wszystkie wielkie myśli
rodzą się podczas marszu. filozof
niemiecki, 1844-1900 Fryderyk Wilhelm
Nietzsche] – pszichoneuropatológia; elmeés idegkórtan
psychoneuroza (psycho- + n.łc. neurosis) [med.
choroba nerwowa wywołana gł. przez
zaburzenia
psychiczne.]
–
(gör.)
pszichoneurózis; oly idegbaj, melyben a
szellemi kóros tünetek túlnyomóak, sőt a
testi (ideges) tünetek is a szellemi tünetek
hatása alatt változhatnak (neuraszténia,
hisztéria és a nyavalyatörés)
psychopata, psychopatka [1. cierpiący na
psychopatię,
stałą
nieprawidłowość
osobowości w zakresie charakteru i uczuć,
wyraźnie odbiegającą od przeciętnej;
2. człowiek cierpiący na psychopatię; 3. o
kimś, kto zachowuje się niezgodnie z
przyjętymi normami i budzi lęk w
otoczeniu] – (gör.) pszichopata; szellemileg
rendellenes, rendesen öröklés útján terhelt
egyén; kóros lelki alkatú egyén
psychopatia
[trwała
nieprawidłowość
osobowości utrudniająca przystosowanie
-
Wersja 01 01 2017
do otoczenia] – (lat.) psychopathia,
pszichopátia
psychopatia seksualna [stała, nadmierna
koncentracja na problemach seksualnych,
z tendencją do częstych kontaktów seks] –
(lat.) psychopathia sexualis; a nemi ösztönök
rendellenessége, amely v. a rendes élettani
hatásokon kívül (gyermek- és aggkorban), v.
azokon belül jelentkezik (oka többnyire
abnormitás)
psychopatolog
–
(gör.)
pszichopatológus;
elmegyógyász
psychopatologia [dział psychiatrii zajmujący się
opisem i badaniem postaci i mechanizmów
powstawania zaburzeń psychicznych] –
(gör.)
pszichopatológia;
elmekórtan;
elmegyógyászat, az orvostudománynak a
lelki, szellemi zavarokkal, betegségekkel
foglalkozó ága
psychopatologiczny,
-a,
-e
–
(gör.)
pszichopatológikus; elmekórtani
psychopatyczny, -a, -e – (gör.) pszichopatikus
psychosomatyczny, -a, -e – pszichoszomatikus
[pszichoszomatikus zavar: A szervi és testi
funkciókat
"beteggé
tevő"
pszichés
megterhelések, például a tartós szembesülés
megoldhatatlannak tűnő életkérdésekkel,
konfliktusokkal. Ennek következtében e
funkciók hosszan tartó károsodásai, amelyek
akaratunkon és tudatunkon kívül a vegetatív
idegrendszeri folyamatok elváltozásaival
járnak]
psychosomatyka [zakres badań z pogranicza
psychol.
i
med.,
zajmujący
się
współzależnością
czynności
wegetatywnych i procesów psych] –
pszichoszomatika
[nyugati
kifejezést
Heinroth használta először 1818-ban. A
pszichoszomatikus medicina olyan elmélet,
amely
a
testi,
lelki
társadalmi
kölcsönhatásokat is vizsgálja az emberi
betegség keletkezésében, lefolyásában és
kezelésében]
psychostazja [w wyobrażeniach relig. - ważenie
dusz osób zmarłych dla porównania wagi
(tj. znaczenia) ich dobrych i złych
uczynków za życia (dokonywane, wg
religii staroegip., przez Ozyrysa)]
pszichosztázia (lélekmérés)
psychotechniczny,
–a,
-e
–
(gör.)
pszichotechnikus; pszichotechnikai
psychotechnik – (gör.) pszichotechnikus
psychotechnika [stosowanie danych psychologii
teoretycznej w różnych dziedzinach życia
praktycznego (m.in. w poradnictwie
zawodowym)] – (gör.) pszichotechnika;
kísérleti v. alkalmazott lélektan; a
5729
képességvizsgálatnál,
a
pályaválasztási
tanácsadásnál alkalmazott módszerek és
eljárások
psychoterapeuta, psychoterapeutka [leczenie
zaburzeń psychicznych i emocjonalnych
bez użycia leków, polegające na
oddziaływaniu na psychikę pacjenta] –
pszichoterápiás; pszichoterápiát alkalmazó
orvos v. doktornő
psychoterapeutyczny, -a, -e – pszichoterápiás
psychoterapia [med. leczenie przez wywieranie
wpływu przez osobę psychoterapeuty na
psychikę pacjenta (w odróżnieniu od
leczenia
farmakologicznego,
chirurgicznego);
leczenie
zaburzeń
psychicznych i emocjonalnych (zwł.
nerwic) oraz chorób psychosomatycznych
środkami psychologicznymi (rozmowa,
perswazja,
sugestia,
hipnoza,
psychoanaliza itd.).] – (gör.) pszichoterápia;
a betegségeknek lelki ráhatással történő
gyógyítása; tervszerű, lelki úton való
gyógykezelés lelki eredetű betegségeknek v.
tüneteknek gyógyítására [1. A pszichés
folyamatokon
alapuló
beavatkozási
programok, amelyek a páciens és a terapeuta
közötti megegyezés értelmében az átélést és
a
viselkedést
sújtó
zavaroknak
kommunikáció útján történő tervszerű
befolyásolására, a szenvedést okozó, az
egészséget károsító és/vagy a környezethez
fűződő kapcsolatoknak ártó viselkedési
tünetek, és/vagy szemléletmódok leépítésére
irányulnak. 2. Személyiségproblémák és
mentális
betegségek
pszichológiai
eszközökkel történõ kezelése, általában, bár
nem
kizárólagosan,
személyes
tanácsadással.]
psychoterapia
grupowa
[psychoterapia
prowadzona w grupie pacjentów] –
csoportos pszichoterápia
psychoterapia psychoanalityczna [ta jest metodą
leczenia stanów mogących manifestować
się zarówno jako objawy fizykalne, jak i
zaburzenia umysłowe] – pszichoanalitikus
pszichoterápia
[psychoanalitic
psychotherapy] [A mentális betegségek
kezelésében Freud elméleteire alapozódó, de
a pszichoanalízisnél rövidebb és kevésbé
intenzív módszer. Kevésbé hangsúlyozza a
gyerekkori tapasztalatokat, és több figyelmet
szentel a kliens pillanatnyi interperszonális
problémáinak.]
psychoterapia skoncentrowana na kliencie
[client-centered therapy] – kliensközpotú
terápia [client-centered therapy] [Egy Carl
Rogers által kifejlesztett terápia, amelyben a
terapeuta nem utasít, nem értelmez és nem ad
-
Wersja 01 01 2017
tanácsot. A terápia feltételezése szerint a
kliens
a
legjobb
szakértője
saját
problémáinak, és maga oldhatja meg azokat
egy nem ítélő, elfogadó légkörben. Régebbi
elnevezése személyközpontú terápia.]
psychotoniczne
środki
[med.
działające
tonizująco, stymulująco na ośrodkowy
układ nerwowy] – pszichotónikus (a lelki
egyensúlyt erősítő) szerek
psychotronika
[elegantsza
nazwa
parapsychologii; podobieństwo brzmienia
do wyrazu elektronika ma nadać temu
pojęciu
znamiona nowoczesności
i
naukowości]
–
pszichotronika;
szellemgyógyászat
psychotropowe środki [med., związki chem.
działające wybiórczo i swoiście na procesy
psych., jak środki psycho(dys)leptyczne,
psychotoniczne.] – pszichotróp szerek
psychoza [psychoza choroba psych., ciężkie
zaburzenie w czynności ośrodkowego
układu nerwowego; (psychoza zbiorowa)
przemijające objawy zaburzeń psych. u
większej grupy ludzkiej, powstałe pod
wpływem
zarażenia
emocjonalnego
(sugestii jednej a. kilku osób), w których
dochodzą do głosu silne popędy i emocje
nie hamowane normami społ. ani
moralnymi] – (gör.) pszichózis; (orv.)
elmebaj, lelki zavar; beteges izgatottság,
félelem, rettegés vmitől (pszichotikus
betegség vagy zavar) [1. Súlyos érzelmi,
gondolkodási,
viselkedési
és
személyiségzavarok
átfogó
csoportja,
amelyek
a
kívülálló
számára
megmagyarázhatatlan "abnormális" élményés viselkedésmódokkal, a tapasztalatok
objektív tartalmának és a szubjektív
élményeknek megkülönböztetésére való
részleges vagy teljes képtelenséggel, a zavar
belátásának hiányával, a kommunikációra
való képesség és a társadalmi alkalmazkodás
csökkenésével, valamint (végső esetekben) a
személyiség teljes szétesésével járnak. A
tünetek megnyilvánulhatnak rövid ideig is,
de egy hosszabb ideig tartó folyamatban
súlyosabb formát is ölthetnek. Eltérően a
neurózisoktól, a pszichózisok felismerhető
szervi, agyi elváltozások következményeinek
tekinthetők vagy feltételezett testi okokból
eredeztethetőek. 2. Súlyos mentális betegség,
amelyben a gondolkodás és az érzelmek
olyan komolyan károsodtak, hogy az
egyénnek szinte megszakad a kapcsolata a
valósággal. Ma már nem használt
diagnosztikai kategória.]
psychoza maniakalno-dpresyjna – mániásdepressziós elmebaj
5730
psychoza wojenna – háborús pszichózis
psychrometr [przybór laboratoryjny do pomiaru
wilgotności gazów, zwł. powietrza;
wariograf]
–
(gör.)
pszichométer,
légnedvességmérő;
[a
levegő
relatív
nedvesség
mérőkészülék];
a
levegő
páratartalmának meghatározására szolgáló
műszer, melynél két egyforma hőmérő közül
az egyik nedves szövetbe van burkolva
psyknąć — psykać [wydać dźwięk pss! lub psyt!,
żeby kogoś uciszyć lub zwrócić na coś
czyjąś uwagę] – pisszegni, pisszenteni,
sziszegni
psyknięcie – pisszegés, sziszegés
pszczelarka – méhész nő
pszczelarski, -a, -ie – méhészeti, méhész-,
méhtenyésztői
pszczelarstwo [1. hodowla pszczół; 2. praktyczne
zajmowanie się chowem lub hodowlą
pszczół]
–
méhészet,
méhészkedés;
méhészkedés tudománya
pszczelarz,
pszczelnik
(bartnik)
[osoba
zajmująca się pracą w pasiece lub barci,
przy
pszczołach.
Jest
to
zawód
sklasyfikowany w Polsce rozporządzeniem
Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8
grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji
zawodów i specjalności dla potrzeb rynku
pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U.
Nr 265, poz. 2644).] – méhész
pszczelnictwo [nauka o pszczelarstwie] –
(bartnictwo) méhészet
pszczelniczy, -a, -e – méhész-, méhészeti
[Pszczelniczy
Zakład
Doświadczalny
Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa;
24-100,
Puławy,
Urocza
11
woj.
Lubelskiev
– Gyümölcs- és
Virágkertészeti Kísérleti Intézet Méhészeti
Üzeme]
Pszczelnik mołdawski (Dracocephalum moldavica
L.) [gatunek rośliny rocznej należący do
rodziny jasnotowatych. Pochodzi z Azji
(Syberia,
Chiny,
Azja
Zachodnia,
Kaukaz), ale rozprzestrzenił się również w
wielu regionach Europy. Zdziczały
występuje również w Ameryce Północnej.
W Polsce uprawiany i przejściowo
dziczejący (efemerofit).] – Sárkányfű,
moldvai (Dracocephalum moldavica)
-
Wersja 01 01 2017
Pszczelnik mołdawski
pszczelny, -a, -e; pszczeli, -a, -ie – méhpszczelne mleko – méhpempő [munkásméhek
garatmirígy-váladéka, a méhek "teje",
vitaminokban,
fehérjékben
és
aminosavakban igen gazdag]
Pszenżyto (×Triticosecale Wittm. ex A.Camus)
[mieszaniec zbóż należący do rodziny
wiechlinowatych. Niepłodne mieszańce
pszenicy i żyta opisane zostały po raz
pierwszy w 1875, w 1889 odkryty został
płodny
mieszaniec.
Powstał
prawdopodobnie w wyniku podwojenia
liczby chromosomów w pierwotnym
mieszańcu. Hodowla na większą skalę w
różnych krajach rozpoczęła się w latach
50. XX wieku i w latach 60. XX zaczęto
wprowadzać
do
upraw
odmiany
komercyjne (najpierw w 1966 na
Węgrzech). W Polsce pierwszą odmianę
pszenżyta o nazwie 'Lasko' wyhodowano
w 1982 i to ona jest obecnie najbardziej
rozpowszechnioną w uprawie na świecie.]
– tritikálé [a búza és a rozs keresztezésével
létrehozott
szemes
gabonaféle
takarmánynövény. Neve a búza (triticum) és
a
rozs
(secale)
latin
nevének
kombinációjából ered. Eredetileg a 19.
század vége felé kezdték el Svédországban
és Skóciában termeszteni a búzához hasonló
minőségű, azonban hidegtűrő növényt. 2004ben 13,7 millió tonna tritikálé termett a
világon. (Forrás: FAO)]
pszczoła (Apis) [1. rodzaj z rodziny
pszczołowatych właściwych (Apidae). 2.
owad brązowo-żółty, żyjący w rojach,
hodowany w celu pozyskania miodu] –
méh (rovar)
pszczoła robocza – dolgozó méh
pszczołojad [przelotny ptak drapieżny, żywiący
się trzmielami, osami i pszczołami] –
darázsölyv
pszczoły nierobocze – here (méh)
pszczółka – méhecske
5731
pszenica (Triticum L.) [1. rodzaj zbóż z rodziny
wiechlinowatych. Pochodzi z południowozachodniej i środkowej Azji. Wyróżnia się
około 20 gatunków pszenicy. 2. jest to
rodzaj zbóż z rodziny wiechlinowatych.
Zboże pochodzi z południowo-zachodniej i
środkowej Azji. Możemy wyróżnić około
20 gatunków pszenicy. Jest jednym z
najstarszych
zbóż
chlebowych
uprawianym od co najmniej 6 tysięcy lat.
Zajmuje pierwsze miejsce w światowej
produkcji zbóż.] – búza (Triticum) [a
pázsitfűfélék (Poaceae) családjába tartozó
növénynemzetség, mely a búzafajok és fajták
változatos
éghajlati
igénye
és
jó
alkalmazkodóképessége, miatt széles körben
elterjedt]
Gatunki flory Polski, gatunki uprawiane u nas
oraz efemerofity
 pszenica orkisz (szpelc) (Triticum spelta L.) –
gatunek uprawiany – Tönköly; tönkölybúza
(Triticum spelta L.)
 pszenica płaskurka (płaskurka) (Triticum
dicoccon Schrank) – gatunek uprawiany –
kétszemű búza (triticum dicoccon Schrank)
 pszenica polska (Triticum polonicum L.) –
efemerofit – lengyel búza (Tr. polonicum L.)
 pszenica samopsza (płoskurnica, mochnatka)
(Triticum monococcum L.) – gatunek
uprawiany – egyszemű búza (Triticum
monococcum)
 pszenica szorstka (angielska) (Triticum
turgidum L.) – efemerofit – hasas v. angol
búza (Tr. turgidum)
-
Wersja 01 01 2017
 pszenica zwyczajna (Triticum aestivum L.,
syn. Triticum vulgare Vill.) – gatunek
uprawiany [gatunek zbóż z rodziny
wiechlinowatych] - közönséges búza v.
kenyérbúza (Triticum aestivum)
Inne gatunki (wybór)
 pszenica karłowata (zbitokłosa, twardokłosa)
(Triticum compactum) – Tömör búza (Triticum
compactum Host.)
 pszenica twarda (makaronowa) (Triticum
durum Desf.) – durum búza, más néven
keményszemű, üveges, illetve makaróni
búza (Triticum durum Desf)
pszenica jara – tavaszi búza
pszenica krzaczasta – ágasbúza
pszenica oplewiona – tönkölybúza
pszenica ozima – őszi búza
pszenica sandomierska – sandomierz búza
pszenica zwyczajna (Triticum aestivum L., syn.
Triticum vulgare Vill.) [gatunek
uprawiany] – Búza (Triticum aestivum,
Triticum compositum, chittah vagy chitim
kussemeth). [A búzát a legrégibb időktől
termesztettét
Babilóniában,
Mezopotámiában (1 Móz 30,14),
Egyiptomban (2 Móz 9,32) és
Palesztinában (2 Móz 34,22; 5 Móz 8,8;
Bir
6,11).
November—december
hónapban vetették, az aratás május—
júniusban volt, nyilvánvalóan fajtától,
időjárástól függően. A kor technikai
színvonalának megfelelően, csak kis
mértékben könnyítettek a segédeszközök
az aratásban, cséplésben. Használtak
cséplőhengert (Ézs 41,15) és cséplőszánt
(Ézs 28,27). A szem tisztítása szeleléssel
történt (Zsolt 1,4), a mag megszabadult a
pelyvától, de még rostálták is. Őrlése
kézi malomban folyt (Jób 41,15), a
durván megőrölt szemből legtöbbször
kenyeret sütöttek, mégpedig forró
hamuban (1 Kir 19,6; Jn 21,9 és 13) vagy
sütőlapon (5 Móz 28,5). Kenyeret más
szemes termésből is készítettek.]
pszenicę, żyto, jęczmień, owies – búzát, rozst,
árpát, zabot
pszenicorodny, -a, -e – búzatermő
pszenicorodne pagórki – búzatermő dombok
pszeniczny, -a, -e – búzapszeniczysko [pole po zebraniu rosnącej na nim
pszenicy] – tarló (a búza után)
pszeniec [roślina o kwiatach żółtych lub
różowych zebranych w kwiatostany
podobne do kłosów lub w grona, rosnąca
na polach] – (növ.) csormolya [(növ.),
cserme, csermely, csermelye, csermellye,
csermil, csermolya, csörmölye, csomó
(Melampyrum Tourn., fintor Diószegiéknél),
5732
a
tátogatók
kakascimernemüinek
(Rhinanthee) füve 9 fajjal (hazánkban 7) és
több fajtával mind a két világrésznek
északibb tájain.]
Pszeniec gajowy (Melampyrum nemorosum L.)
[gatunek rośliny należący do rodziny
zarazowatych (Orobanchaceae. W Polsce
jest gatunkiem pospolitym na całym niżu i
w niższych położeniach górskich. Jest
półpasożytem, za pomocą ssawek pobiera
od innych roślin wodę i sole mineralne] –
kéküstökű
csormolya
(Melampyrum
nemorosum)
[a
vajvirágfélék
(Orobanchaceae) családjának csormolya
(Melampyrum)
nemzetségébe
tartozó
parazita
növényfaj.
Ligeterdőkben,
erdőszegélyeken előforduló félélősködő
gyökérparazita.
Sok
alfajból
vagy
mikrofajból áll. Egyik magyarországi alfaja:
Melampyrum
nemorosum
subsp.
debreceniense, külön fajként kezelve:
Melampyrum debreceniense (debreceni
csormolya).]
-
Wersja 01 01 2017
pszeniec polski (Melampyrum polonicum) – (növ.)
lengyel csormolya (Melampyrum polonicum)
Pszeniec różowy (Melampyrum arvense L.)
[gatunek rośliny rocznej z rodziny
zarazowatych. Występuje w Europie oraz
części Azji (Turcja, Kaukaz, Syberia). Jest
półpasożytem]
–
Mezei
csormolya
(Melampyrum arvense)
Pszeniec grzebieniasty (Melampyrum cristatum
L.) [gatunek roślin należący do rodziny
zarazowatych] – Taréjos csormolya
(Melampyrum cristatum)
Pszeniec leśny (Melampyrum sylvaticum) [gatunek
rośliny należący do rodziny zarazowatych.
W Sudetach i Karpatach dość pospolity,
na niżu rzadki (występuje na Pojezierzu
Kaszubskim i w okolicach Warszawy] –
erdei csormolya (Melampyrum sylvaticum)
Pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense L.)
[gatunek rośliny należący do rodziny
zarazowatych
(Orobanchaceae).
Występuje w środkowej Europie od niżu
po położenia górskie. W Polsce jest dość
pospolity] – Réti csormolya (Melampyrum
pratense)
5733
pszenny, -a, -e [1. uzyskany z ziaren pszenicy;
2. wykonany z mąki uzyskanej ze
zmielonych ziaren pszenicy] – búza-,
búzából való
pszenny chleb – búzakenyér, fehér kenyér
Pszonak
drobnokwiatowy
(Erysimum
cheiranthoides L.) [gatunek rośliny
należący do rodziny kapustowatych.
Występuje w stanie dzikim w prawie całej
Europie
prócz
basenu
Morza
Śródziemnego oraz na dużej części Azji.
Rozprzestrzenił się też w niektórych
rejonach Ameryki Północnej. W Polsce
pospolity na niżu i w niższych partiach
gór.] – Repcsény (Erysimum cheiranthoides)
-
Wersja 01 01 2017
leci
z
trzepotem
–
a
madár
szárnycsapkodással röpköd
ptak łowczy [ptak drapieżny przyuczony do
polowania na inne ptaki] – vadászatra
alkalmazott ragadozómadár
ptak
niebieski
[nierób,
leń,
człowiek
lekkomyślny, żyjący cudzym kosztem] –
(átv.) semittevő, lógós, naplopó, tunya,
henyélő, ingyenélő; lusta, rest ember
ptak
Niebieski ptak - Maurice Materlinck
Reżyseria i scenariusz teatralny - Andrzej
Rozhin
Scenografia - Pavel Hubićka
Muzyka do piosenek - Tadeusz Woźniak
Teksty piosenek - Michał Zabłocki
Występują:
między
innymi
Marcin
Młynarczyk
ptak nielotny – futómadár (pl. strucc)
ptak nocny – éjjeli madár (pl. bagoly)
ptak odlatujący – költöző madár
ptak oswoił się szybko – a madár hamar
megszelídült
ptak owadożerny – rovarevő madár
ptak ozdobny – díszmadár
ptak, podobny do orła – turul
pszonak obłączasty (Erysimum repandum) - fürtös
repcsény (Erysimum repandum)
pt. = pod tytułem – c. = című
P. T. (pleno titulo) [łac., z zachowaniem
należnych tytułów] – (lat.) P. T. (pleno
titulo); teljes címmel
ptactwo, ptastwo [ogół ptaków dzikich lub
hodowanych; też: stado ptaków] –
madárvilág, madarak
ptactwo błotne – gázlómaradak, gázlók
ptactwo domowe – baromfi
ptactwo wodne – vízi madarak
ptak [zwierzę o ciele pokrytym piórami, mające
dwie nogi i dziób oraz skrzydła, dzięki
którym potrafi latać] – madár (z lotu ptaka:
madártávlatból)
ptak przelotny, ptak wędrowny [ptak, który co
roku w określonym czasie odlatuje do
ciepłych krajów] – vándormadár,
költözőmadár
Ptak Rajski (łac. Apus, dop. Apodis, skrót Apu)
[mało wyraźny gwiazdozbiór znajdujący
się w pobliżu południowego bieguna
niebieskiego, oznaczony w 1595 przez
Keysera
i
de
Houtmana.]
–
Paradicsommadár
(latin:
Apus)
[egy
csillagkép]
ptak drapieżny – ragadozó madár
ptak egzotyczny – egzotikus madár
ptak Feniks (Feniks) – Főnixmadár
ptak gniazdowy [ptak przebywający stale w
miejscu urodzenia] – fészekrakó madár
5734
ptak sfrunął z drzewa – a madár lerepült v. elszállt
v. felszállt a fáról
ptak śpiewający – énekes madár
ptak trzepnął skrzydłami; ptak trzepocze
skrzydłami – a madár szárnyaival
csapkodott
ptak uwił gniazdo – a madár elkészítette fészkét
ptak wędrowny – vándormadár
ptak wodny – vízimadár
ptak wydziobął mu oczy – a madár kiszúrta a
szemét
ptak wyśpiewuje przez cały dzień – a madár
naphosszat énekel v. dalol
ptak wzbił się pod niebo – a madár az ég felé
szállt
ptak zaświstał – a madár füttyentett v. fütyürészett
ptak zatrzepotał skrzydłami – a madár
szárnyaival csapkodott
ptak zleciał z drzewa – a madár leszállott v.
lerepült a fáról
Ptaki (Aves) [1. gromada stałocieplnych zwierząt
z podtypu kręgowców. Jest najbardziej
zróżnicowaną spośród gromad kręgowców
lądowych – istnieje około 10 000 gatunków
ptaków, które zamieszkują ekosystemy na
całym świecie. Ich wielkość waha się od 5
cm u koliberka hawańskiego do 2,7 m u
strusia. 2. nieczyste ptaki są symbolem
złego w przypowieści w Mat. 13;4-19.
Gnieżdżą się w wyrosłym drzewie,
wyrządzają szkodę.] – (áll.) madarak (Aves)
[meszes héjú tojással szaporodó meleg vérű
gerinces
állatok.
Mellső
végtagjaik
szárnyakká módosultak. A madárfajok nagy
része ma is repülő életmódot folytat.
Testüket tolltakaró borítja. Csontjaik
üregesek, légzsákokat tartalmaznak. Fogak
helyett csőrrel rendelkeznek.
madarak
mintegy 10 ezer fajjal a gerincesek második
legnépesebb osztálya. Ebből Magyarország
madárfajainak listája közel 400 fajt sorol
fel.]
A ma élő madarak két alosztályra tagozódnak:
 Futómadár-szabásúak:
A
futómadár-szabásúak
(Paleognathae)
szájpadjának ősi jellegű, erős és nehéz csontozata
van. Szegycsontjuk általában nem tarajos,
röpképtelenek vagy csak ritkán repülnek. Két
ismert rendjük:
 Struccalakúak rendje (Struthioniformes) – 14 faj,
 Tinamualakúak rendje (Tinamiformes) – 48 faj,
 Újmadárszabásúak
A újmadárszabásúak (Neognathae) csoportjában
a szájpad nehéz, csontos váza visszafejlődött,
szegycsontjukon nagy csonttaréj biztosítja a
mellizmok tapadását. Többségük igen jól repül.
Huszonnégy rendjük ismert:
 Pingvinalakúak rendje (Sphenisciformes) – 17 faj,
-
Wersja 01 01 2017
 Búváralakúak rendje (Gaviiformes) – 5 faj,
 Vöcsökalakúak rendje (Podicipitiformes) – 22 faj,
 Viharmadár-alakúak rendje (Procellariiformes) –
115 faj,
 Gödényalakúak rendje (Pelecaniformes) – 67 faj,
 Gólyaalakúak rendje (Ciconiiformes) – 127 faj,
 Flamingóalakúak rendje (Phoenicopterformes) – 5
faj,
Lúdalakúak rendje (Anseriformes) – 165 faj,
Sólyomalakúak rendje (Falconiformes) – 303 faj,
Tyúkalakúak rendje (Galliformes) – 290 faj,
Darualakúak rendje (Gruiformes) – 201 faj,
Lilealakúak rendje (Charadriiformes) – 367 faj,
Pusztaityúk-alakúak rendje (Pteroclidiformes) –
16 faj,
 Galambalakúak rendje (Columbiformes) – 314 faj,
 Papagájalakúak rendje (Psittaciformes) – 361 faj,
 Kakukkalakúak rendje (Cuculiformes) – 148 faj,
 Bagolyalakúak rendje (Strigiformes) – 183 faj,
 Lappantyúalakúak rendje (Caprimulgiformes) –
120 faj,
 Sarlósfecske-alakúak rendje (Apodiformes) – 429
faj,
 Egérmadár-alakúak rendje (Coliiformes) – 6 faj,
 Trogonalakúak rendje (Trogoniformes) – 39 faj,
 Szalakótaalakúak rendje (Coraciiformes) – 214
faj,
 Harkályalakúak rendje (Piciformes) – 405 faj,
 Verébalakúak vagy énekesmadár-alakúak rendje
(Passeriformes) – 5824 faj.
A már nem, vagy ritkán használt rendek:
 Nandualakúak rendje (Rheiformes) – már nem
számít önálló rendnek, lásd a struccalakúak
rendjében a nanduféléket!
 Kazuáralakúak rendje (Casuariformes) – már
nem számít önálló rendnek, lásd a struccalakúak
rendjében a kazuárféléket!
 Kivialakúak rendje (Apterygiformes) – már nem
számít önálló rendnek, lásd a struccalakúak
rendjében a kiviféléket!
 Vágómadár-alakúak rendje (Accipitriformes) –
már
nem
számít
önálló
rendnek,
a
sólyomalakúakhoz tartozik
 Sirályalakúak rendje (Lariformes) – már nem
számít önálló rendnek, lásd a lilealakúak
rendjében a sirályféléket!
 Guvatfürjalakúak rendje (Turniciformes) – már
nem számít önálló rendnek, lásd a lilealakúak
rendjében a guvatfürjféléket!
 Turákóalakúak rendje (Musophagiformes) – 23
fajt tartalmaz a lista – egyes rendszerezések a
kakukkalakúak rendjébe sorolják őket!
 Bankaalakúak rendje (Upupiformes) – Egyes
rendszerezések a szalakótaalakúak rendjébe
sorolják őket!
 Orrszarvúmadár-alakúak rendje (Bucerotiformes)
– Egyes rendszerezések a szalakótaalakúak
rendjébe sorolják őket!






5735
ptaki brodzące – gázlók, gázló madarak
ptaki fuknęły społoszone – a madarak felrebbentek
ptaki gnieżdzą się w zaroślach – a madarak a
bozótosban v. a csalitban fészkelnek
ptaki krótkoskrzydle – rövidszárnyú madarak
ptaki latają – madarak repülnek, szállnak
ptaki lecą – a madarak repülnek
ptaki migrują jesienią i wiosną – ősszel és
tavasszal vándorolnak a madarak
ptaki naśnieżne – havasi madarak
ptaki odlaciały na zimę do ciepłych krajów – a
maradak télre melegebb tájakra költöztek
ptaki odlatują do ciepłych krajów – a madarak
melegebb tájakra költöznek
ptaki owadożerne – rovarevő madarak
ptaki podkasałe – gázlómadarak, gázlók
ptaki poopuszczały gniazda – a madarak
elhagyták a fészküket
ptaki powylatywały z gniazda – a madarak
kirepültek a fészekből
ptaki
przelotne
–
költöző
maradak;
vándormadarak
ptaki przylatują – a madarak megérkeznek
ptaki śpiewające – éneklőmadarak (Diacromyodi);
énekesmadarak
ptaki ścielą gniazda – a madarak fészket raknak
ptaki wędrowne – vándormadarak
ptaki wróblowate – verébfélék
ptaki zerwały się do lotu – a madarak felrepültek
v. felszálltak
ptasi, -ia, -ie; (dawno) ptaszy, -a, -e – madárptasi gwizd – madárfütty
ptasi mózg – tyúkész
ptasi móżdżek – (átv.) tyúkész, tyúkeszű ember
ptasi tryl – madárfütty
ptasi śpiew [wydawanie głosu w okresie
godowym przez niektóre spośród ptaków,
należących do podrzędu śpiewających
(Oscines)] – madárdal, madárfütty
ptasi świergot – (szczebiot) madárcsicsergés
ptasia głowa – madárfej
ptasie dzióbki – madárcsőr
ptasie dzióbki [niecierpek gruczołowaty] – (növ.)
Bíbor nebáncsvirág
ptasie gniazdo – madárfészek
ptasie mleczko, ptasie mleko [1. płynna,
serowata wydzielina wola gołębi służąca
jako pokarm dla piskląt; 2. płynna
substancja wydzielana przez komórki
błony śluzowej wola i przełyku niektórych
ptaków. Substancja służy do karmienia
piskląt, a jej skład przypomina mleko
ssaków. Również jego wydzielanie jest
regulowane przez prolaktynę. – Ptasim
-
Wersja 01 01 2017
mleczkiem
karmią
swoje
młode
gołębiowate, czerwonak, pingwin cesarski
i rurkonose (nie jest pewne czy wszystkie
gatunki).] – (desszert, édesség) madártej
ptaszarnia
[budynek
lub
pomieszczenie
przeznaczone do hodowli ptactwa] –
madárház, madártenyésztő telep
ptaszątko, ptaszę [o młodym ptaku] – kismadár,
madárfióka
ptaszek [1. zdr. od ptak; 2. znak (v) stawiany
zwykle na marginesie tekstu dla
zaznaczenia czegoś; 3. pot. człowiek
sprytny i nieuczciwy; 4. pot. członek
męski] – madárka; (jel) (v); (átv.) jómadár;
(członek męski) hímvessző, hímtag
ptaszęcy, -a, -e [zob. ptasi] – madárptaszki w klatce – maradak a kalitkában
ptasznictwo
[myślistwo
ptasze,
dawniej
powszechny sposób łowienia ptactwa: w
sidła, sieci, samołówki i in.; także
handlowanie nimi; ob. zakazane, z
wyjątkiem
odłowów
dla
celów
hodowlanych] – madarászás; baromfiudvar,
baromfitenyésztés
ptasznik [1. duży, jadowity pająk o owłosionym
ciele, polujący nocą na owady i drobne
kręgowce;
2. daw.
hodowca
lub
sprzedawca ptaków] – (pająk) madárpók;
dawn.
madarász;
madártenyésztő,
madárkereskedő; baromfitenyésztő
ptaszyna [1. o małym ptaku; 2. pieszcz. o dziecku
lub kobiecie] – madárka; átv. szegény kis
madár
ptaszyny fiuknęły – a maradak fütyültek
pterodaktyl [mały kopalny gad latający] – (áll.)
pterodaktilusz (repülő őshüllő)
PTF (Polskie Towarzystwo Fotograficzne) –
Lengyel Fényképész Egyesület
ptialina [enzym trawienny znajdujący się w
ślinie] – (vegyt.) ptialin [a nyálban lévő
diasztatikus erjesztő, a ptialin, mely a
keményítőt és glikogent cukorrá alakítja át]
5736
ptomaina [silnie trujący azotowy związek
organiczny o właściwościach zasadowych]
– (gör.) ptomain, hullaméreg [ptomainok –
más néven hullamérgek (a görög ptoma =
hulla szóból) – rothadó fehérjékből
keletkeznek bakteriális bomlás során. Az
állati vagy emberi tetemek bomlásakor
jelentkező kellemetlen szagért elsősorban
ezek felelősek. Régebben a kadaverint és a
putreszcint nevezték ptomainnak, ezekről
azonban kiderült, hogy csak kevéssé
mérgezőek.
Manapság
általában
ptomainoknak
nevezik
a
rothadási
baktériumok
mérgező
hatású
anyagcseretermékeit (pl. neurin).]
(PTTK) Polskie Towarzystwo TurystycznoKrajoznawcze [stowarzyszenie powstałe z
połączenia w 1950 roku Polskiego
Towarzystwa Krajoznawczego i Polskiego
Towarzystwa Tatrzańskiego, grupujące
turystów i krajoznawców. Towarzystwo
stawia sobie za zadanie upowszechnianie
na terenie Polski turystyki kwalifikowanej
i krajoznawstwa.] – Lengyel Turista- és
Országjáró
Szövetség;
Lengyel
Természetjárók Szövetsége
ptyś [Klasyczny ptyś z ciasta parzonego z bitą
śmietaną; okrągłe ciastko wyrabiane z
parzonego
ciasta,
napełnione
bitą
śmietaną] – képviselőfánk (sültészta-fajta)
pub [wym. pab] [pop. ang. knajpa, bar,
piwiarnia, karczma] – (ang.) pub; söröző,
kocsma
Public Citizen
[amerykańska lewicowa
organizacja pozarządowa, powołana do
życia w 1971 roku przez Ralfa Nadera –
prawnika i aktywistę występującego
przeciwko wielkim korporacjom.] – (ang.)
Public Citizen
public domain {rzecz.}; własność publiczna {f.}
[komp.] [zł.]; domena publiczna – public
-
Wersja 01 01 2017
domain
(software)
közprogram,
térítésmentesen
használható
szoftver
[szabadon használható, mindenki számára
hozzáférhető program; használatukért csak
tartós, üzleti érdekeltségű felhasználás
esetében kell fizetni; ma már terjedelmes
szoftver adatbázisok léteznek, melyekről
egyes feladatokra pl. levélírásra, akár több
ilyen program is lehívható]
public postal network; publiczna sieć pocztowa PPN Public Postal Network (nyilvános postai
hálózat)
public relations [wym. pablik rylejszyns] (PR) [1.
część działalności organizacji lub firmy
polegająca na tworzeniu i utrzymywaniu
jej pozytywnego wizerunku na zewnątrz;
też: ten wizerunek; 2. (z ang. - publiczne
relacje, kontakty z otoczeniem) dotyczą
kształtowania
stosunków
publicznie
działającego podmiotu z jego otoczeniem]
– public relations (rövidítve pr, ill. péer)
[tevékenység tervszerű és tartós erőfeszítés
azért, hogy egy szervezet és környezete
között a vélemény és a viselkedés
befolyásolásával
kölcsönös
megértést,
jóakaratot (goodwill) és támogatást építsen
és tartson fenn]
public switched telephone network {noun} (also:
PSTN); publiczna komutowana sieć
telefoniczna {f} [IT] [comp.] - PSTN Public
Switched Telephone Network (nyilvános,
kapcsolt, közcélú telefon -hálózat)
Publicum ius est quod ad statum rei Romanae
spectat, privatum quod ad singulorum
utilitatem [1. prawem publicznym jest to,
które dotyczy spraw państwa rzymskiego,
prywatnym zaś to, które odnosi się do
korzyści
jednostek;
2.
Prawem
publicznym jest prawo odnoszące się do
interesu państwa, a prawem prywatnym
prawo dotyczące korzyści poszczególnych
jednostek.] – (lat.) Publicum ius est quod ad
statum rei Romanae spectat, privatum quod
ad singulorum utilitatem; közjog az a jog,
amely a római állam: a res Romana státusát:
a res publica.létét érinti, [Ulpianus a
Digestában határozta meg a jog fogalmát:
“Publicum ius est quod ad statum rei
romanae spectat, privatum quod ad
singulorum utilitatem: sunt enim quaedam
publice utilia, quaedam privatim. Publicum
ius in sacris, in sacerdotibus, in
magistratibus constitit. Privatum ius
tripertitum est: collectum etenim est ex
naturalibus praeceptis aut gentium aut
civilibus.” (D. 1, 1, 1, 2, vö.: Hármaskönyv.
Prologus 2. §. 3.) Eszerint közjog az a jog,
amely a római állam: a res Romana státusát:
a res publica.létét érinti, a magánjog pedig az
a jog, ami a magánfelek hasznára van. (A
latin szöveg egyébként többféleképpen is
fordítható. Például: a közjog az, ami az
államé, az államhoz tartozik, magánjog az,
ami az egyesek hasznára szolgál.)]
Citizen
[amerykańska
lewicowa
organizacja pozarządowa, powołana do
życia w 1971 roku przez Ralfa Nadera –
prawnika i aktywistę występującego
przeciwko wielkim korporacjom.] – (ang.)
Public Citizen [Az 1971-ben alakult amerikai
agytröszt, a Public Citizen (PC) küldetése: az
állampolgároknak is legalább olyan hatékony
érdekképviseletet kíván biztosítani a
döntéshozatali
eljárások
során,
mint
amilyennel
a
gazdasági
csoportok
rendelkeznek.]
publicysta, publicystka – (fr-lat.) publicista
(ffi/nő); közíró, hírlapíró, a publicisztika
művelője
publicystyczność
–
közirodalmiasság,
közirodalmiság
publicystyczny, -a, -e – publicisztikai, közirodalmi
publicystyka [(łac.) 1. artykuły, komentarze i
teksty polemiczne dotyczące aktualnych
wydarzeń i problemów, ogłaszane w
prasie, radiu i telewizji; 2. wypowiedzi w
środkach komunikacji społecznej (prasa,
radio, telewizja, Internet, książka,
wydawnictwa jednorazowe) na publicznie
interesujące w danym momencie tematy] –
(fr.-lat.)
publicisztika,
újságírás,
közirodalom; a politikai és társadalmi élet
kérdéseit az időszaki sajtóban és egyes
kiadványokban tárgyaló írásművek, ill. az
ilyen tevékenység
publiczka [lekcew. o publiczności mającej
niezbyt wyszukane potrzeby kulturalne] –
(tréf., gúny.)
igénytelen tömegízlésű
közönség
publicznie – (lat.) publice; nyilvánosan, nyíltan,
mindenki füle hallatára; nyílt színen
publiczność
[ludzie
obserwujący
jakieś
przedstawienie, film, mecz itp.] – (lat.)
publicitás; (ang.) publicity; nyilvánosság,
(lat.) publikum, közönség, hallgatóság;
köztudomás,
nézők,
auditórium,
nézőközönség; nagyközönség
publiczność teatralna – színházi közönség
publiczność zapełniła widownię – a közönség
megtöltötte a nézőteret
publiczny,
-a,
-e
[1. dotyczący
całego
społeczeństwa lub jakiejś zbiorowości;
2. dostępny
lub
przeznaczony
dla
wszystkich; 3. związany z jakimś urzędem
lub z jakąś instytucją nieprywatną;
Public
5737
-
Wersja 01 01 2017
4. odbywający się przy świadkach, w
sposób jawny] – (lat.) publikus; nyilvános,
köz-; közhírré tett, nyílt; a köz részére
kijelölt; közszolgálati
publiczna sieć tefoniczna [to, według określenia
zawartego w prawie telekomunikacyjnym,
publiczna
sieć
telekomunikacyjna
wykorzystywana
do
świadczenia
publicznie
dostępnych
usług
telefonicznych, zapewniająca łączność
głosową między zakończeniami sieci, a
także
inne
formy
łączności,
w
szczególności
przesyłanie
faksów i
danych.] – nyilvános telefonhálózat
publiczna tajemnica – nyílt titok
publiczne oświadczenie – nyilvános kijelentés
publiczne
stosunki
opiniowórcze
–
közönségkapcsolatok; public relations
publiczne wysłuchanie – közmeghallgatás
publika [pot. widzowie jakiegoś zdarzenia lub
publiczność] – publicitás; (ang.) publicity;
nyilvánosság, (lat.) publikum, közönség,
hallgatóság; köztudomás, nézők
publikacja [1. ogłaszanie drukiem jakichś tek
stów; 2. tekst wydany drukiem] – (lat.)
publikáció; közzététel, kihírdetés, közhírré
tétel; közlés, kiadás; kiadvány, közlemény,
nyomtatott mű; konferencia kiadványa
 wydawnictwo ciągłe, seryjne lub zwarte
 dokonywanie rozpowszechnienia czegoś,
ogłoszenia czegoś, np. ogłaszanie prawa,
ogłaszanie zamówień publicznych,
 publikacja naukowa [artykuł w czasopiśmie
naukowym, spełniający określone, ostre
kryteria poprawności, opisujący oryginalne
badania naukowe i wynikające z nich
wnioski, lub zbierający w formie przeglądu
wnioski z wcześniej opublikowanych prac.
Publikacje
naukowe
są
zazwyczaj
naukowym
źródłem
pierwotnym]
–
tudományos publikáció
 publikacja elektroniczna [Media cyfrowe to
dowolna forma (lub format) prezentacji i
użytkowania
treści
(np.
tekstowych,
graficznych, audiowizualnych), które są
zapisywane, odtwarzane, dystrybuowane i
edytowane przy użyciu urządzeń, nośników i
systemów elektronicznych, działających w
oparciu o informacje przetwarzane w
systemie cyfrowym.] – elektronikus publikáció
publikanin
[łac.
publicanus;
osoba
w
starożytnym Rzymie, posiadająca prawo
do dzierżawy podatków państwowych na
terenie mniejszych prowincji rzymskich] –
(lat.) publikánus; a vámszedők régies neve
publikować [wydawać, informować o czymś,
ogłaszać coś poprzez teksty wydane
drukiem, a dawniej także: podawać jakąś
informację do ogólnej wiadomości,
5738
obwieszczać] – (lat.) publikálni; közzétenni,
közhírré tenni, közölni, nyilvánosságra hozni
(tudnivalót),
kihírdetni;
megjelentetni,
kinyomtatni, kiadni (munkát, művet)
publikować coś – publikálni v. megjelentetni vmit;
sajtóban közölni vmit
publikowanie – (lat.) publikálás; tudományos mű
megjelentetése
publikowanie stron w Internecie – internetes
oldalak közzététele
publikowanie tego samego materiału – ezen saját
anyagok publikálása
Publiusz [namiestnik rzymski wyspy Malty;
gościnnie przyjął Pawła po katastrofie
okrętowej. Paweł uzdrowił jego ojca.] –
PUBLIUS (a népnek szentelt gyermek, a nép
férfia;
általános,
nyilvános)
[Málta
szigetének kormányzója, aki segített Pálon és
hajótörött társain (ApCsel 28,7-10)]
puc1 – (hangu) puff! bumm!
puc2 [posp. blaga, bluff] – (fr.) blague; kérkedés,
dicsekvés; hazugság (kłamstwo); humbug,
lódítás, ködösítés, nagyzás, hencegés, blöff
3
puc – pucc; cécó, parádé, valparádé
puca [1. wydatny policzek; 2. osoba o wydatnych
policzkach] – puffadt arc; pofa; pufók arc
puch [1. u ptaków: drobne, miękkie pióra
tworzące spodnią osłonę ciała; też: takie
pióra używane do wypełniania kołder,
kurtek itp.; 2. u zwierząt: krótkie, miękkie
włosy pokrywające ich ciało; u człowieka:
pierwsze owłosienie; 3. miękkie, delikatne
włoski pokrywające rośliny lub ich części;
4. coś miękkiego, puszystego] – pehely,
pihe
pucha [potocznie: 1. puszka, zwykle duża; 2.
(zwykle w liczbie mnogiej) pustka] –
(puszka) konzervdoboz
puchacz (Bubo bubo) [duża sowa z rodziny
puszczykowatych – duża sowa mająca nad
oczami dwa pęczki sterczących piór,
upierzenie żółtobrunatne i pstre] – uhu,
fülesbagoly v. nagy fülesbagoly (Bubo bubo)
[a madarak osztályának bagolyalakúak
(Strigiformes) rendjébe és a bagolyfélék
(Strigidae) családjába tartozó faj]; (vad)
csalimadár
-
Wersja 01 01 2017
puchar [1. duże, ozdobne naczynie w formie
głębokiego kielicha, służące dawniej do
picia wina; też: zawartość tego naczynia;
2. takie naczynie, wykonane zwykle ze
szlachetnego metalu lub kryształu,
wręczane jako nagroda] – serleg, kehely,
kupa, talpas pohár
puchar przechodni – (sp) vándorserleg
Puchar Świata (PŚ) – Világ Kupa (VK)
 Puchar Świata w biathlonie
 Puchar Świata w rugby
 Puchar Świata w lekkoatletyce
 Puchar Świata w piłce siatkowej
 Puchar Świata FIFA - w piłce nożnej - dla




reprezentacji państwowych
Klubowy Puchar Świata w piłce nożnej
Drużynowy Puchar Świata - w tenisie
Puchar Świata w hokeju na lodzie
Puchar Świata w saneczkarstwie (tory
lodowe)
Puchar Świata w skeletonie
Puchar Świata w skokach narciarskich
Puchar Świata w biegach narciarskich
Puchar Świata w snowboardzie
Puchar Świata w lotach narciarskich
Puchar Świata w narciarstwie alpejskim
Puchar Świata w narciarstwie klasycznym
Puchar Świata w kolarstwie szosowym








Puchar Świata w skokach narciarskich – Síugró
Világkupa [évente megrendezett verseny, a
nemzetközi szövetség, a FIS rendezi. Az első
az 1979-1980-as idény volt.]
Puchar Węgier – Magyar Kupa (MK)
pucharek [niewielki puchar, najczęściej w
znaczeniu głębokiego naczynia służącego
do picia wina lub innych napojów
alkoholowych] – pohár, kis pohár,
poharacska; fagylaltpohár
puchlina,
puchlizna
[gromadzenie
się
nadmiernej ilości wody w jamach ciała] –
pukli; daganat, duzzanat, duzzadás
puchlina moszen (Hydrokele) – vízsérv (Hydrocele
v. hydrokele) [Vízsérv esetén a here burkai
közt savó gyülemlik fel. Tünete az egyik
5739
here fájdalmatlan, fokozatos és egyenletes
megnagyobbodása.]
puchlina tęchnię – a daganat visszafejlődik
puchlina wodna – (med.) hydrops; vízkórság,
vízkór, vízibetegség; vizenyő
puchlinowy, -a, -e, – daganat-, daganattal
kapcsolatos, daganatra vonatkozó
puchnąć (puchnie) [1. stawać się obrzękniętym;
2. być przepełnionym; 3. pot. słabnąć,
zwłaszcza w końcowej fazie jakiegoś
wysiłku] – dagadni, megdagadni, duzzadni,
megduzzadni,
felduzzadni,
felpuffadni,
feldagadni
puchnienie, puchnięcie – dagadás, duzzadás,
daganat, puffadás, felpuffadás
Puchowiec pięciopręcikowy, drzewo kapokowe
(Ceiba pentandra (L.)) [drzewo rosnące w
Południowej i Środkowej Ameryce, na
Karaibach oraz (odmiana Ceiba pentandra
guineensis) w zachodniej Afryce] –
kapokfa (Ceiba pentandra), éjszakánként
suttogni szokott: a növényt porzó denevérek
jellegzetes hangott hallatnak táplálkozás
közben
puchowy, -a, -e – pehelypuchy [pot. brak kogokolwiek lub czegokolwiek
w jakimś miejscu] – (tréf.) üresség
pucek [1. pot. osoba pucołowata; 2. żartobliwie,
rzadziej z ironią o człowieku pucołowatym
(pucułowatym, pucatym, odznaczającym
się wydatnymi, pulchnymi policzkami lub
okrągłą twarzą)] – kövér v. duzzadt v.
pufók arcú személy
pucinka [ozdobne pudełeczko, puzderko] [Teatr
Śląski im Stanisława Wyspiańskiego w
Katowicach] – díszes dobozka
Puck (kaszub. Pùck, niem. Putzig, łot. Pucka)
[miasto w województwie pomorskim,
siedziba władz powiatu puckiego i gminy
Puck. Leży na Kaszubach u ujścia
Płutnicy do Zatoki Puckiej, w pn.-wsch.
części Kępy Puckiej, na Pobrzeżu
Gdańskim.]
– (földr.) Puck (lengyel
tengerparti város)
pucka [ciężki młotek murarski] – kövérarcú,
puffadtképű
lány;
(młotek)
nehéz
kőműveskalapács
pucki, -a, -ie [przymiotnik od: Puck (miasto w
Polsce)] – pucki, Puckból való
pucołowaty, -a, -e; pucułowaty [mający wydatne
policzki] – kövér v. duzzadt v. pufók arcú;
pirospozsgás
pucułowata twarz – kerek arc
pucować [pot. czyścić, myć lub wycierać coś
bardzo dokładnie] – tisztítani, fényesíteni,
pucolni
-
Wersja 01 01 2017
pucować się [pot. pucować samego siebie] tisztálkodni
pucybut [pot. mężczyzna, który na ulicy czyści
ludziom buty] – cipőtisztító ffi; utcai
cipőtisztító
pucz [nm. Putsch 'nieudany zamach polit.' z dial.
szwajc. 'uderzenie' (dźwiękonaśladowcze).
1. awanturnicza próba zamachu stanu
podjęta przez grupę spiskowców; 2.
zamach stanu dokonany przez grupę
wojskowych] – (ném.) puccs; államcsíny;
összeesküvő csoport cselszövénye az
államhatalom megszerzésére; a hatalom
meglepetésszerűen
való
megragadása,
rendszerint fegyveres úton
puczyć się [regionalizm poznański - szczycić się,
puszyć się] – felfúvódni, pöffeszkedni;
páváskodni
puczysta [osoba, biorąca udział w wojskowym
zamachu
stanu]
–
puccsista;
az
államcsínyben közreműködő v. résztvevő
pućkać – huhogni, kuvikolni
pud [dawna rosyjska jednostka masy] – (dawno)
pud (40 orosz font, 16,38 kg)
pudding,
budyń
[potrawa angielska
o
konsystencji budyniu] – (ang.) puding;
felfújt; formába tett és vízben kifőzött
tésztaféle
pudel, pudli, pudelek, pudlica [pies pokojowy, o
gęstej, kędzierzawej sierści] – (ném.) pudli,
pudlikutya;
uszkár;
a
pásztorkutyák
csoportjába tartozó, hosszú göndör szőrű
ebfajta
5740
Pudel duży [jedna z ras psów, należąca do grupy
psów do towarzystwa, zaklasyfikowana do
sekcji pudli] – uszkár (az FCI által elismert,
francia kutyafajta)
pudelek [mały pudel, szczeniak pudla] – kis
pudlikutya
pudełkarstwo – dobozgyártás
pudełkarz – dobozgyártó, dobozkészítő (iparos v.
munkás)
pudełko, pudełeczko [1. mały pojemnik; też:
zawartość
takiego
pojemnika;
2.
opakowanie wykonane z kartonu, tektury,
metalu, drewna czy tworzywa sztucznego
o dowolnym kształcie, z zamknięciem
przystosowanym
do
jednorazowego
otwierania.] – (kis) doboz, dobozka,
skatulya; ládika
pudełko blaszane – pléhdoboz
pudełko do zapałek – gyufásdoboz, gyufásskatulya
pudełko na dyskietki – lemeztartó (doboz)
pudełko na farby – festékdoboz
pudełko na fiszki – cédulatartó doboz
pudełko na igły – tűsdoboz
pudełko na kapelusze – kalapdoboz
pudełko na zabawki – játékdoboz
pudełko niezamykane – nem zárható doboz
pudełko od zapałek; pudełko zapałek –
gyufásdoboz, gyufásskatulya; egy skatulya
gyufa
pudełko pralinek – egy doboz praliné,
bombonniére
pudełko. z farbami – festékdoboz
pudełko z kartonu; pudło a. pudełko kartonowe
– papír v. kartondoboz
pudełko zapałek – egy doboz gyufa
pudełkowy, -a, -e – dobozos
puder [środek kosmetyczny lub leczniczy w
postaci proszku] – (fr. poudre: por) púder;
rizspor, hintőpor; (cukier) porcukor
puder do włosów – hajpor
-
Wersja 01 01 2017
puder prasowany – kőpúder
puder sypki – porpúder
puder talkowy – talkpúder
puder w kremie, fluid – folyékony púder
pudermantel [1. daw. rodzaj płaszcza; 2. daw.;
zob. peniuar] – (dawno) fésülködőköpeny
puderniczka [małe, płaskie pudełeczko na puder
kosmetyczny] – púderdoboz
puderniczka z lusterkiem – tükrös púderdoboz
pudlarski,
-a,
-ie [odnoszący
się
do
pudlingowania
(procesu
ogrzewania
surówki w celu oczyszczenia jej z
domieszek węgla, krzemu i manganu),
przeznaczony do takiego procesu (np. piec
pudlarski)] – (koh) kavaró, butgató
pudlica [samica pudla] – nőstényuszkár
pudling (piec pudlarski), pudlingarnia [zakład,
w którym dokonuje się pudlingowania
(procesu ogrzewania surówki w piecu
pudlarskim, w celu oczyszczenia jej z
domieszek węgla, krzemu i manganu)] –
(koh) kavaró v. buzgató-kemence
pudlingować – (koh) buzgatni [szokták a
beolvasztott nyers rezet, midőn rondító
keverékeitől megtisztítani, és kovácsolhatóvá
tenni kivánják.]
pudlingowanie [dawny sposób oczyszczania
surówki z domieszek] – (koh) kavarás,
buzgatás [A buzgatás abban áll, hogy száraz
fadarabokkal kavargatják a megolvadt rezet,
a fából fejlődő gázak, melyek redukáló
képességgel birnak, nagy erővel törnek föl a
megolvadt anyagból, és a benne levő
rézoxidult, mely a kovácsolhatóságot
megakadályozná, szinítik. Buzgatás közben a
rézből gyakran próbát kell venni, és ha a
kivánt minőséget elérte, abba kell hagyni a
buzgatást, mert a tulságos buzgatás
következtében szenet vesz fel a réz, ami
ismét a nyujthatóság rovására történik.]
pudlingowy, -a, -e – (koh) kavaró, buzgató
pudło1 [1. bardzo duże pudełko; też: jego
zawartość; 2. tylna część pojazdu, w której
5741
przewozi się pasażerów lub towar;
3. lekcew. o starym, zużytym lub zepsutym
instrumencie
muzycznym,
mającym
rezonator; 4. pot. o starym, zużytym lub
zepsutym samochodzie; 5. obraźl. o
kobiecie starszej, pretensjonalnie ubranej
i umalowanej; 6. pot. więzienie; też: kara
więzienia;
7. część
składowa
instrumentów, wzmacniająca dźwięk; 8.
opakowanie tekturowe najczęściej w
kształcie prostopadłościanu.] – nagy
doboz, láda; szekrény; (auto) csomagtartó;
(powozu) kocsikas; kosár, szállítókosár;
(műsz.) göngyöleg, burkolat, váz
pudło fortepianu – zongoraszekrény
pudło na kapelusze – kalapdoboz
pudło powozu – kocsiszekrény
pudło2 [1. pot. chybiony strzał lub niecelny rzut;
2. pot. nieudane przedsięwzięcie] – (vad)
hibás
lövés;
céltévesztés,
sikertelen
vállalkozás, baklövés
pudłować [pot. nie trafiać w cel] – mellélőni, nem
lő a célba
pudowy, -a, -e – pudos, egy pud súlyú
pudrować [posypywać pudrem] – púderezni,
rizsporozni
pudrować coś – púderezni vmit
pudrować się [pokrywać sobie twarz, szyję,
dekolt pudrem] – púderezi v. bepúderezi
magát
pueblo [1. indiańskie miasteczko lub wieś w
Ameryce Łacińskiej lub południowozachodnich stanach USA; 2. tarasowa,
piętrowa budowla plemion indiańskich w
Arizonie i Nowym Meksyku] – (sp.)
pueblo; agyagba vájt v. agyagházakból
méhkassszerűen egybeépített indián település
Amerikában
puenta, puenty [czytaj: płenta] [wyraziste, trafne
podsumowanie
wypowiedzi,
czasem
zaskakujące lub żartobliwe; pointa] – (fr.
pointe) poén; él, csattanó, fordulat; balettcipő
puentować, pointować
[1. kończyć jakąś
[wym. pχentować]
wypowiedź puentą;
-
Wersja 01 01 2017
2. stanowić puentę czegoś] – poentírozni;
poénokat csattogtatni
puentylista [czytaj: płentylista] [malarz wierny
zasadom
puentylizmu
(pointylizmu,
wywodzącego się z impresjonizmu
kierunku w malarstwie, którego technika
polega
na
pokrywaniu
płaszczyzn
punkcikami czystej, niemieszanej farby)];
pointylista – (műv.) pointillista
puentylizm, pointylizm [wym. pχentylizm]
[technika
malarska
polegająca
na
malowaniu drobnymi plamkami czystych
kolorów] – (fr-lat.) pointillizmus; (műv.) az
impresszionizmusból kialakuló festészeti
irányzat [Az elnevezését arról kapta, hogy
képviselői az impresszionizmus oldottságát
fokozva a képet apró pontszerű (francia
point) ecsetvonásokból építették fel.]
puentylistyczny, -a, -e; pointylistyczny, -a, -e –
(fr-lat.) pointillista
pueri, puchery (z łac. puer, chłopiec) [(u Zygmunta
Glogera) starodawny zwyczaj żaków
szkolnych,
którzy
około
świąt
Wielkiejnocy
chodzili
po
domach,
śpiewając, prawiąc oracje i winszując
świąt Zmartwychwstania Pańskiego, za co
otrzymywali podarki, zwłaszcza ze
święconego.] – (daw) egyszerű iskolai
hallgatók, akik Húsvétkor paraszti házakhoz
mentek adományt gyűjteni
puerylizm [łac. puerilis od puer 'chłopiec;
dziewczynka; dziecko' psych. dziecinne a.
infantylne zachowanie się dorosłego, zwł.
jako objaw zaburzenia psychicznego] –
(lat.) puerilizmus; gyermekdedség
puf1 [miękki, niski taboret obity całkowicie
tkaniną lub skórą] – párnázott ülőke,
zsámoly, puff; könnyű, alacsony, párnázott
tábori szék
puf2, puff [wykrzyknik, zwykle powtórzony,
naśladujący sapanie parowozu lub odgłos
wystrzału] – (hangu) puff! bumm! durr!
(felkiáltás)
puf3, puff [dom publiczny, zwłaszcza dla
więźniów w obozie] – nyilvánosház táborban
foglyoknak
puf4 [dawna gra w kości] – (dawno)csontjáték
puf5 – (átv.) kacsa, ujjból szopott hír
pugilares, pugilareski, pulares [daw. portfel] –
(dawno)
tárca,
irattárca,
levéltárca;
pénztárca, bugyelláris
pugilizm [„pugilizm” wywodzącego się z
greckiego słowa „pugme” oraz łacińskiego
„pugilatas” oznaczających sztukę walki na
pięści.] – (lat.) pugilizmus; versenybírkózás,
bokszolás [az angol jog szerint a prugilizmus
tilos; halálos kimenetel esetében a
5742
prugilizmus
gondatlanságból
okozott
emberölés, nem szerencsétlen véletlen és
nem menthető jogos védelem címén]
puginał (z wł. pugnale) [1. krótka broń sieczna
pochodzenia wschodniego, używana do
końca XVI w. 2. sztylet używany w wojsku
do końca XVI wieku, właściwie krótka
broń sieczna o głowni prostej lub krzywej,
obosiecznej lub jednosiecznej. Puginał na
ogół był pięknie zdobiony.] – tőr
puhary [(Jak czytamy u Zygmunta Glogera) Polacy
do miodu i piwa, napitków dawniej w
każdym domu warzonych, mieli: rogi,
kubki,
kruże,
lampki,
szklenice,
roztruchany i kufle, nie używając
puharów, które przyszły do Polski dopiero
z upowszechnieniem się wina od narodów
południowych bogatych w winnice.
Przyszły zaś drogą zwyczajną, więc przez
dwory panujących na dwory magnackie i
przez cudzoziemców osiadających w
miastach polskich. Drogę pierwszą
wskazuje puhar kształtu wazy, roboty
włoskiej, z herbami Litwy i Jagiellonów
(znajdujący się dziś w gabinecie
archeologicznym
uniwersytetu
krakowskiego),
obstalowany
dla
Aleksandra Jagiellończyka niewątpliwie
przez bawiącego we Włoszech Erazma
Ciołka.] – (déli szláv←ném←lat) pohár;
kerek szájú, rendszerint üvegből készült
kisebb üvegedény
puk, puk – (hangu.) kop-kop, kopp! kipp-kopp!
PUK (PIN Unblocking Key — klucz
odblokowujący
numer
PIN)
[Klucz
odblokowujący kod PIN (PIN Unblocking
Key) Kod PUK jest 8-cyfrowym kodem
dostarczanym wraz z kartą SIM.] – PUK
PIN Unblocking Key (blokkolt SIM kártyát
feloldó kulcs)
puk
[wykrzyknik,
zwykle
powtórzony,
naśladujący odgłos pukania, puknięcia lub
wystrzału] – kopogás, dobogás, dörömbölés,
zaj
pukać [zob. puknąć] – kopogni, kopogtatni; ütni,
verni, dobogni; kopácsolni; (puknąć)
koppanni
pukać do czyichś drzwi – kopogni v. kopogtatni
vkinek az ajtaján; felkeresni vkit (hogy
segítségét kérje)
-
Wersja 01 01 2017
pukać do drzwi – kopogni v. kopogtatni az ajtón
pukać do pokoju – bekopogtatni a szobába
pukać się – ütögeti v. kopogtatja magát
pukać się w głowie – (a saját) fejét veri
pukanie – kopogás, kopogtatás; dobogás
pukanina [1. strzelanie z przerwami z broni
palnej; też: hałas spowodowany takim
strzelaniem;
2. dźwięki
powstające
podczas stukania młotkiem] – (folytonos)
kopogás, dobogás
pukawka [1. zabawka dziecięca, wydająca odgłos
podobny do wystrzału; 2. lekcew. «broń
palna] – durrantyú (gyerekjáték); (kics.)
lőfegyverke
pukeltasia [tornister] – hátitáska, iskolatáska,
tarisznya, hátizsák
pukiel, pukielek [1. pasmo wijących się włosów;
2. daw. wypukła ozdobna blaszka nabita
na czymś] – hajfürt, tincs, hajtincs
pukiel na sercu nosi jej kochany – szíve fölött
hordja kedvese hajtincsét v. hajfürtjét
puklerz [okrągła, wypukła tarcza używana
dawniej przez jazdę] – pajzs
puklerz blaszany – bádogpajzs
puknąć — pukać [1. uderzywszy lekko czymś w
coś, spowodować odgłos; 2. strzelić z
jakiejś broni; 3. uderzyć o coś, w coś lub
uderzyć kogoś] – kopogni, (puknąć)
koppanni; (serce) dobogni, megdobbantani;
koppantani
puknąć się — pukać się [pot. uderzyć się czymś
lub o coś] – koppanni; vmibe beleütközni;
ütögeti v. kopogtatja magát
puknięcie – koppantás, dobbantás
puknięty, -a, -e [pot. taki, który jest niespełna
rozumu] – hibbant
pula [1. ilość czegoś, np. surowców, materiałów,
artykułów lub pieniędzy, będąca do
czyjejś dyspozycji; 2. stawka w grze; w
grach hazardowych: wszystkie stawki
złożone do banku przez graczy; 3. partia
w niektórych grach w karty albo tura w
grze w bilard lub w kręgle] – tartalék,
közös alap; játszma, forduló, „buli”
pula dolarowa – dollártartalék
pula
finałowa
[zawodnicy,
którzy
zakwalifikowali się do finału] – végső
tartalék
pula matriałów – anyagtartalék
pula mieszkaniowa – lakástartalék; kiosztásra váró
lakások
pula towarów – árutartalék
pula złota – aranytartalék
pularda [młoda kura utuczona dla celów
spożywczych] – kappan, pulár
5743
pulchnić – puhítani, lazítani
pulchnieć [1. stawać się pulchnym lub
pulchniejszym; 2. przybierać na wadze] –
lazulni, puhulni
pulchność – lazaság; porhanyósság; puhaság
pulchny, -a, -e; puchlniuteńki, -a, -ie;
puchlniutki, -a, -ie [1. miękki i łatwo
uginający się pod naciskiem; 2. mający
dużo tkanki tłuszczowej] – laza, finom,
puha, omlós, porhanyós; nyeszlett, nyamvatt
pulchne wyroby papierowe [wyroby papierowe o
dużej objętości właściwej charakteryzujące
się dużą grubością] – puha papírtermékek
puli [1. jedna z ras psów, należąca do grupy
psów
pasterskich
i
zaganiających,
zaklasyfikowana
do
sekcji
psów
pasterskich (owczarskich). 2. pies średniej
wielkości, o długiej, obfitej sierści, czarnej
lub szarej, używany do pilnowania owiec]
– puli (lat. Canis familiaris ovilis villosus
hungaricus ) [világszerte a legismertebb
magyar kutyafajta.]
pull-delivery (client pull = Metoda ta zwana jest
polling lub client-pull i jest zwyczajową
metodą aktualizowania takich danych
stosowaną w Internecie. Można właściwie
powiedzieć, że World Wide Web została
całkowicie zaprogramowana dla techniki
client-pull.) - pull-delivery (client pull) lehívó (-rendszer) (kliens hívás) [a
hagyományos Internet böngésző-programok
tartalom-lehívó, beszerző módszere; a küldés
csak a mi parancsunkra indul el; ez a
kifejezés a gyakorlatban alig használatos és
csak mint a push-delivery ellenkezőjét
említjük]
pulman
[zob.
wagon
pulmanowski]
–
pullmankocsi
pulmanowski, -a, -ie [pulmanowski wagon
osobowy; pulman] – pullmanpulmanowski wagon – pullmankocsi
-
Wersja 01 01 2017
pulower (pulover), sweter [1. ang. pullover
'sweter, koszula, bluza wkładana przez
głowę'; pull '(na)ciągnąć'; over '(po)przez;
(po)nad'; sweter bez kołnierza, wkładany
przez głowę; 2. sweter bez kołnierza,
wkładany przez głowę; 3. obcisły lub luźny
pokrywający tułów lub ubranie z
rękawami, które jest zakładane przez
głowę. Może być bez rękawów i mieć
wąskie lub szerokie nramenicemi. Dekolt
jest w różnych kształtach. Może posiadać
kieszenie. Jego niższa krawędź nie jest
dostosowana
do
rozciągania
lub
skracania] – (ang.) pulóver; a fejen át
felhúzott, gombolás nélküli kötött (ujjas v.
ujjatlan) mellény, kötött mellény; ujjas
pulóver [A felsőtestre húzott, kötött
felsőruhadarab, amit a fejen keresztül,
bebújva lehet felvenni. Lehet ujjas vagy
ujjatlan, a nyakkivágása többnyire kerek
vagy V alakú. A derekán és az ujjak végén,
esetleg a kerek nyakkivágás körül is
rugalmas szegély van. Esetleg zsebet is
tesznek rá.]
pulower z kołnierzem golfem niewykładanym
[dziana z rękawami odzież, dopasowana
lub luźniejsza; jest bez kołnierza, w stylu
koszuli
(może
mieć
zapięcie),
projektowany w taki sposób, że jest
zakładany przez głowę. Jego część na szyję
jest zwinięta.] – garbópulóver [Hosszú ujjú,
testre simuló, vagy legalábbis nem túl bő
kötött ruhadarab, amelynek nincs gallérja és
nem nyílik (a fejen át kell felhúzni), a
nyakkivágásban csőszerű, kifelé lehajtott
kötött szegély (garbógallér) van. Férfiak ing
helyett hordják még alkalmi öltözékhez is.]
pulowerek [niewielki pulower (sweter bez
kołnierza,
wkładany
przez
głowę,
najczęściej wełniany lub wykonany z
podobnego, ciepłego materiału)] – pulcsi
pulpa [zob. miąższ: półprodukt z całych lub
częściowo rozdrobnionych jednorodnych
owoców lub warzyw] – gyümölcs húsa,
gyümölcs bele, növénybél
5744
pulpecik [zdrobnienie od: pulpet] – zsemlye- v.
máj- v. húsgombócocska, húsgombócka
pulpet [1. kulka z mielonego mięsa, podrobów
lub ryb, duszona w sosie lub gotowana;
2. pot. o kimś pulchnym] – zsemlyegombóc, májgombóc, húsgombóc
pulpet z mięsa – húsgombóc
pulpet z wątróbki – májgombóc
pulpit (na nuty) [1. późn.łac. pulpitum z łac.
'rusztowanie; scena; platforma' ―
pochyła deska służąca za podstawę do
ksiąg, rycin, nut, papieru piśmiennego w
czasie
czytania,
pisania,
gry
na
instrumencie
muz.,
przenośna,
umocowana na nóżce a. wbudowana w
fortepian (pianino), stolik, biurko,
komodę, kantorek itp.; 1. «pochyły blat w
ławce szkolnej, biurku, klęczniku itp.; też:
stolik do pisania z pochyłym blatem;
2. podstawka do nut w postaci pochyłej
płytki;
3. urządzenie
z
blatem
wyposażonym we wskaźniki i wyłączniki,
służące
do
sterowanie
innymi
urządzeniami; 4. drewniana, metalowa
lub plastikowa podstawka do mszału
stawiana na ołtarzu. 5. Pulpit drewniany,
przeznaczony do podtrzymywania mszału,
może być zastąpiony przez poduszkę
(cussinus, legile, pulvinar), napełnioną
wewnątrz wełną lub włosiem, nigdy zaś
puchem. Na czterech jego rogach mogą się
znajdować ozdoby. Z barwą mszy św.
może być zmieniana także barwa
poduszki. Pulpit w większe uroczystości
przykrywa się odpowiedniej barwy
oponą.] – (lat.) pulpitus; állvány, álló
íróasztal polca, íróállvány; (sztaluga pod
nuty)
emelvény,
szónoki
emelvény,
karmesteri emelvény; (egyh.) szószék; (zene)
kottatartó
pulpit
sterowniczy [część urządzenia do
zdalnego sterowania, zawierająca niektóre
elementy
układu
sterującego
oraz
aparaturę kontrolną i pomiarową] –
kormányosi emelvény; kezelőpult
-
Wersja 01 01 2017
pulpitowy, -a, -e [o pochyle podobnym do
nachylenia pulpitu (np. dach pulpitowy)
lub w jakiś inny sposób związany z
pulpitem (np. obudowa pulpitowa,
aparatura pulpitowa)] – pulpituspuls [1. rytmiczne drgania wyczuwalne w
niektórych
miejscach
na
ciele,
spowodowane pulsowaniem krwi w
tętnicach; 2. miejsce na ciele, w którym
wyczuwane są te drgania; 3. rytm i tempo
czegoś] – (lat.) pulzus; (orv.) érverés,
érlökés; ütőér; vminek a ritmusa és tempója
puls bije – ver a pulzusa
pulsacja [1. (częstość kołowa) - wielkość
określająca, jak szybko powtarza się
zjawisko okresowe; 2. okresowe kurczenie
się i rozkurczanie pewnych typów gwiazd,
związane
ze
zmianami
jasności;
3. okresowa zmiana jakiejś wielkości
fizycznej,
najczęściej
określającej
natężenie procesu fizycznego; 4. daw.
pulsowanie] – (lat.) pulzáció, lüktetés; (orv.)
érverés; (csill.) a csillagok átmérőjének
időszakos fényváltozása; körfrekvencia
pulsacja gwiazdy – (csill.) a csillag átmérőjének
időszakos fényváltozása
pulsacyjny, -a, -e – pulzáló, lüktető, megmegszakadó
pulsetka – (dawno) csuklóvédő, érmelegítő
pulsomierz – pulzusmérő
pulsować (pulsuje) [1. o sercu, tętnicach: kurczyć
się i rozkurczać; o krwi: krążyć w
naczyniach krwionośnych, powodując
wyczuwalne tętno; 2. o gwiazdach:
zmieniać okresowo rozmiary i jasność;
3. o zjawiskach fizycznych: zmieniać
okresowo siłę, napięcie, prędkość itp.; 4. o
jakimś miejscu: być pełnym ruchu i
gwaru] – (lat.) pulzálni; lüktetni, verni
pulsowanie mikrofonu – mikrofon pulzálása v.
lüktetése
pulsujący, -a, -e – lüktető, pulzáló; pezsgő
pulsujące życie literackie – pezsgő irodalmi élet
pulsowy, -a, -e – pulzáló, lüktető
Pulsowa modulacja amplitudy (PAM z ang.
Pulse-amplitude modulation) [jest techniką
kluczowania,
gdzie
informacja
zakodowana jest w amplitudzie sygnału
5745
transmitowanego] – PAM Pulse Amplitude
Modulation (impulzus-amplitúdó moduláció)
pultynek [1. staropolski mały pulpit; 2. mały
pulpit do robót kobiecych] – kisebb
pulpitus; tűpárna; kézimunkadoboz
Pulvis et umbra sumus. (łac.); Prochem jesteśmy
i cieniem. - Źródło: Pieśni IV, 8 - Pulvis et
umbra sumus. - "Szép dolog meghalni, de
elfeledtetni még szebb." Por és árny
vagyunk. (Horatius)
pulweryzacja [1. fr. pulvérisation 'rozpylanie' i
pulvérisateur 'rozpylacz' od pulvériser
'rozpylać; sproszkować' z łac. pulvis dpn.
pulveris 'proszek' ― rozpylanie płynu a.
proszku za pomocą pulweryzatora,
rozpylacza, rozpryskiwacza; 2. rozbijanie
cieczy na bardzo drobne krople lub na
mgłę] – (lat.) pulverizáció; elporladás,
szétporladás [az a folyamat, amikor egy
rendezett, szabályosan strukturált kristály
elveszíti szilárd belső vázát és széthullik];
(műsz) porlasztás, porítás
pulweryzator [1. przyrząd do rozpryskiwania
płynów albo do rozpylania proszków;
2. urządzenie do bardzo drobnego
mielenia ciał stałych za pomocą
strumienia pary wodnej lub sprężonego
powietrza] – (lat.) pulverizátor; (műsz)
porlasztó, porító
pulweryzować – (lat.) pulverizálni; porrá zúzni,
porlasztani
pulweryzować czaszkę delikwenta swą bronią
białą – a bűnös koponyáját saját karjával
szétzúzni
pułap [1. najwyższy poziom lub stopień czegoś;
2. w drewnianym stropie belkowym:
pokład z desek przymocowany pod
belkami; 3. maksymalna wysokość, jaką
może osiągnąć dany statek powietrzny;
4. daw. drewniany strop albo sufit]–
mennyezet (fából, gerendából); (rep)
csúcsmagasság
pułapowy, -a, -e [odnoszący się do pułapu,
najczęściej w znaczeniu pokładu z desek
przymocowanego
pod
belkami
drewnianego stropu (np. deski pułapowe,
ozdoba
pułapowa)]
–
mennyezeti;
csúcsmagassági
pułap chmur [wysokość podstawy chmur nad
ziemią] – a felhő aljának magassága a föld
felett
pułapka [1. zasadzka, podstęp mające na celu
przyłapanie kogoś na gorącym uczynku
lub udowodnienie komuś winy; 2. zła
sytuacja, z której trudno wybrnąć;
3. urządzenie służące do chwytania
drapieżników, ptaków, ryb itp.] – csapda,
kelepce; tőr
-
Wersja 01 01 2017
pułapka na muchy – légyfogó
pułapka na myszy – egérfogó
pułapka na naiwnych – balekfogás
pułapka na szczury – patkányfogó
pułapkę na kogo zastawić – csapdát állítani vkinek
puławski, -a, -ie [przymiotnik od: Puławy] –
puławyi
Puławy [miasto powiatowe w województwie
lubelskim, z kilkuwiekową historią,
położone nad Wisłą] – Puławy (lengyel
város)
pułk [1. samodzielna jednostka organizacyjna w
różnych rodzajach wojsk, wchodząca w
skład brygady, dywizji; 2. (u Zygmunta
Glogera) wyraz dawny, oznaczający
większy oddział wojska. Wznowiony został
w r. 1768 przy formacyi pułku przedniej
straży Arnolda Byszewskiego; odtąd jazda
lekka czyli przedniej straży na pułki
podzielona została. Husarja i pancerni
dzielili się na chorągwie, kawalerja
narodowa na brygady i szwadrony,
dragonja i piechota na regimenty. W
wojsku polskiem w epoce porozbiorowej
piechota i jazda, a za Księstwa
Warszawskiego i artylerja, podzielone
były na pułki, jako jednostki gospodarcze.
B. Gemb.] – (wojs) ezred
pułk artylerii – tüzérezred
pułk dragoński – dragonyos ezred
pułk huzarów – huszárezred
pułk jegierski – vadászezred
pułk kosynierski – kaszás v. kaszások ezrede
pułk piechoty – gyalogos ezred; gyalogezred
pułki świeżo kreowane – újonnan alakított ezredek
pułkownik (pułk., płk.) [stopień oficerski w
armii. W WP jest to najwyższy stopień
korpusu oficerów starszych, natomiast w
okresie międzywojennym – korpusu
oficerów sztabowych. W większości armii
po stopniu pułkownika są już stopnie
generalskie. ― Oznaczeniem stopnia w
Wojsku Polskim są dwie belki i trzy
gwiazdki. W Marynarce Wojennej
odpowiada mu stopień komandora. ―
1. najwyższy stopień w grupie oficerów
starszych, niższy od generała; też: oficer
mający ten stopień; 2. w dawnym wojsku:
dowódca pułku lub paru chorągwi jazdy]
– ezredes (ezds.)
5746
Pomnik Leopolda Lisa-Kuli (Szczegół)
Leopold Lis-Kula (11 listopada 1896, Kosina pod
Łańcutem – 7 marca 1919, Torczyn) – jeden z najbardziej
utalentowanych polskich oficerów, posiadający stopień
pułkownika.
pułkownikowstwo – ezredesi rang, ezredesség; az
ezredesék
pułkownikowa [żona pułkownika] – ezredesné, az
ezredes felesége
pułkownikować [potocznie, żartobliwie: pełnić
obowiązki
pułkownika,
szczególnie:
dowodzić pułkiem, stać na czele takiej
jednostki organizacyjnej] – ezredesként
szolgálni, ezredesi rangot viselni
pułkownikowski, -a, -ie [rzadko: należący do
pułkownika
(np.
dystynkcje
pułkownikowskie,
mundur
pułkownikowski) lub w jakiś inny sposób
związany z pułkownikiem; pułkowniczy] –
ezredesi
pułkownikowy, -a, -e – ezredesi, ezredesre
vonatkozó
pułkownikówna (kogo) – az ezredes lánya
pułkowy, -a, -e [będący częścią pułku (np. sztab
pułkowy), należący do pułku (np. oficer
pułkowy, orkiestra pułkowa) lub w jakiś
inny sposób związany z taką jednostką
organizacyjną] – ezredPułtusk [miasto w województwie mazowieckim,
w powiecie pułtuskim (siedziba starostwa),
siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej
Pułtusk. Położone w północnej części
Mazowsza, na skraju Puszczy Białej, nad
Narwią.] – Pułtusk (lengyel város)
-
Wersja 01 01 2017
pułtuski, -a, -ie [przymiotnik od: Pułtusk] –
pułtuski
Puma (kuguar, lew górski, pantera z Florydy,
pantera florydzka) (Puma concolor, syn.
Felis concolor) [1. ssak z rodziny
kotowatych zamieszkujący Amerykę od
Kanady po Patagonię (choć w wielu
regionach została wytępiona); 2. zwierzę
drapieżne podobne do kota, ale znacznie
większe, o krótkiej, brązowopłowej sierści,
żyjące w obu Amerykach] – (indián→sp)
puma [1. (1993 óta Puma concolor, előtte
Felis concolor) Észak-, Közép- és DélAmerikában élő, acskafélék családjába
tartozó, Amerikában honos, ezüstszürke v.
sárgásbarna szőrű ragadozó]
Puma
pumeks [1. szorstka kostka używana do
ścierania stwardniałej martwej skóry;
2. jasne,
lekkie,
porowate
szkliwo
wulkaniczne] – (ásv.) habkő, tajtékkő
pumeksować – habkővel csiszolni, tisztítani,
simítani
pumeksowy, -a, -e [powstały z pumeksu (np. pył
pumeksowy), zrobiony z pumeksu (np.
kostka pumeksowa, kamień pumeksowy)
lub w jakiś inny sposób związany z
pumeksem] – habkőves, habkő-; horzsoló,
csiszoló
Pumi [jedna z ras psów, należąca do grupy psów
pasterskich
i
zaganiających,
zaklasyfikowana
do
sekcji
psów
pasterskich (owczarskich). Rasa powstała
w XVII lub XVIII wieku, kiedy to do
Węgier przywożono owczarskie "teriery"
z Niemiec i Francji. Psy te krzyżowały się
z puli, czego skutkiem były owczarki w
typie teriera. Z początku trzymano je
5747
tylko
do
pracy,
a
w
hodowli
wykorzystywano inne węgierskie rasy jak
mudi lub puli. W 1996 roku pumi
otrzymały własny standard FCI. Poza
Węgrami były raczej niespotykane, lecz w
1973 pierwsi przedstawiciele rasy zostali
eksportowani do Finlandii, a w 1985 do
Szwecji. Później pumi pojawiły się też w
Niemczech, Holandii, Włoszech i USA] –
pumi [ma már a puli mellett legismertebb
terelőkutyánk - nemzeti örökségünk része.
Kiváló kísérő- és sportkutya. A pumi
őshonos fajtánk, hazánk területén alakult ki a
17-18. század folyamán a puli és a merinói
juhnyájakat hazánkba kísérő terrier jellegű
pásztorkutyák kereszteződéséből.]
pumpernikiel [1. ciemny, razowy chleb, pieczony
w
formie,
lekko
zakwaszony,
z
gruboziarnistej mąki żytniej, często z
dodatkiem miodu, melasy lub ekstraktu z
jabłek oraz słodu. Chleb ten ma kolor
brunatny, czasem prawie czarny. 2. chleb
z mąki żytniej, o charakterystycznym
gorzkawosłodkim
smaku
i
ciemnobrązowej barwie] – pumpernickel
(kenyérfajta)
pumpować [daw., żart. [pożyczać]: [...] a pod nią
dowcipny napis: ,,Tu się nie pumpuje�
(od niemieckiego słowa pumpen pożyczyć,
kredytować)] – (ném.) pumpolni; (biz.)
rendszeresen, ismételten pénz kölcsönzésére
bírni; kölcsönkéréssel zaklatni; fejni,
kopasztani vkit
pumpy [1. spodnie o bufiastych, krótkich
nogawkach zapinanych na guzik pod
kolanami; 2. rodzaj sportowych spodni o
bufiastych
nogawkach,
w
wersji
klasycznej krótkich, zapinanych pod
kolanami na guzik. Obecnie pumpy to
raczej potoczna nazwa dla wszelkiego
rodzaju szerokich spodni z nogawkami
-
Wersja 01 01 2017
zakończonymi
taśmą
ściągającą,
tasiemkami lub gumką, niezależnie od
długości. 3. bufiaste spodnie zapinane pod
kolanami; 4. Sportowe spodnie o długości
za kolana, przymarszczone na dole,
zakończone zapinanym paskiem. Noszone
już pod koniec XIX wieku przez
amazonki, cyklistki, turystki i narciarki
zostały na długo zakwalifikowane do
garderoby wybitnie sportowej. Obecnie
stały się jeszcze jednym rodzajem
damskich spodni, proponowanych także z
wysokimi
obcasami.]
–
golfnadrág;
buggyos, bő, gyakran kockás mintájú
térdnadrág
Punch i Judy [wym. pancz; dżu:dy] [ang., para
małżeńska
kłócąca
się
ze
sobą,
przeżywająca gwałtowne i tragikomiczne
przygody, bohaterowie ang. tradycyjnego
widowiska kukiełkowego.] – (ang.) Punch
és Judy [az olasz Pulcinello-ból származó
Punchinello rövidítése: Paprika Jancsi az
angol bábszínházban és társa, Judy]
Punch i Judy
punctum saliens [łac., dosł. 'punkt skaczący,
pulsujący'; punkt główny, zasadniczy ―
wersja
łac.
Arystotelesa
(Historia
naturalna zwierząt 6, 3); określenie plamki
w jajku, z której rozwija się serce ptaka] –
(lat.) punctum saliens (ugrópont); szökdelő
pont, döntő mozzanat, a dolog vereje,
lényege
punibilis [karalny] – (lat.) punibilis; büntetendő
punicki, -a, -ie [dotyczący Punijczyków,
właściwy Punijczykom] – punPunijczyk [nazwa Kartagińczyka w starożytnym
Rzymie] – pun ffi
punk [1. w węższym znaczeniu: gatunek
muzyczny w obrębie muzyki rockowej
(punk rock) lub całokształt muzyki
tworzonej przez grupy nawiązujące do
ideologii ruchu punk; w szerszym:
kontrkultura młodzieżowa czy wręcz
kultura alternatywna / ruch kulturowospołeczno-polityczny, zapoczątkowany w
połowie lat 70. XX w., w różnych swoich
przejawach istniejący do dziś. Także
nazwa, również w złożeniach, stylów w
sztuce, literaturze, muzyce, modzie itp.
5748
oraz
innych
przejawów
ludzkiej
aktywności
odwołujących
się
do
pierwotnego
znaczenia
pojęcia.
2.
Punkowy ubiór wywodzi się z nurtu
muzycznego. Zobacz co zaproponowali
nam projektanci w artykule o stylu punk.]
– (ang.) punk, punkzene (kezdőt vagy
újoncot jelent) [punk egy rendszerellenes
zenei mozgalom, amely 1974-1975 táján
alakult ki (habár átmeneti formái már
évekkel korábban is léteztek) olyan
együttesek, mint a Ramones, a Sex Pistols, a
The Damned és a The Clash zenéjével. A
fogalom használható azokra a zenei
színterekre is, amelyek ugyan később
jelentek meg, de hasonló alapvető
jellemzőkkel rendelkeznek, mint az első
generációs „punk”, azonban gyakran tévesen
utalnak vele egyéb együttesekre is, a
„viselkedés”, ill. a „fiatalkori agresszió”
fogalmán keresztül. A fogalmat gyakran
használják a zenei mozgalomhoz kapcsolódó
divatirányzattal,
ideológiával
és
szubkultúrával, vagy akár a „csináld magad”
hozzáállással kapcsolatban is]
Punk look [W połowie lat 70. powstał kierunek
muzyczny,
punk-rock,
zwrócony
przeciwko
zasobnej,
mieszczańskiej
stabilizacji. Szybko przerodził się w ruch
młodej, biednej, londyńskiej ulicy, która
stworzyła
najpierw
spektakularną
antymodę, a potem – z udziałem Vivienne
Westwood, w latach 70. partnerką
Mancolma MacLarena, członka zespołu
Sex Pistols – prawdziwą modę. Znaki
szczególne stylu punk: ekscentryczny
kolor włosów postawionych na sztorc –
fryzura na Irokeza, skórzane kurtki i
paski nabijane nitami, podarte dżinsy albo
wąskie spodnie w szkocką kratę, spinane
agrafkami tiszerty, agrafki w uszach i
nozdrzach. Punk, podobnie jak każdy
ruch zbuntowanych, został szybko
wykorzystany dla uatrakcyjnienia mody
„oficjalnej”, po „znaki szczególne” ruchu
sięgają
dziś
autorzy
kolekcji
konfekcyjnych, pret a porter i haute
couture.] – (ang.) Punk look; punk stílus
(divatirányzat)
-
Wersja 01 01 2017
punkcik [zdrobnienie od: punkt] – pontocska, kis
pont
punkcja [zabieg polegający na wprowadzeniu
drożnej igły do jamy ciała lub do narządu,
w celu pobrania tkanki lub płynu do
badania, odprowadzenia nagromadzonego
płynu lub podania leku] – (lat.) punkció
(punktio);
(orv.)
pungálás,
csapolás,
megszúrás, megcsapolás; olyan sebészeti
operáció, mellyel a folyadékot tartalmazó
üregek falain át készített nyíláson a folyadék
kiüríthető; szúrcsapolás; folyadékkal telt
üreg tartalmának leszívása
punkrock [muzyka punkrockowa] – (ang.) punk
rock, punkzene [egy rendszerellenes
rockzenei mozgalom, amely 1974-1975 táján
alakult ki (habár átmeneti formái már
évekkel korábban is léteztek) olyan
együttesek, mint a Ramones, a Sex Pistols, a
The Damned és a The Clash zenéjével.]
punkt (pkt.) [1. kropka lub mała, okrągła
plamka;
2. najprostsza
figura
geometryczna mająca określone położenie,
ale pozbawiona wymiarów; 3. określone
miejsce w terenie lub jakiejś przestrzeni;
4. miejsce przeznaczone do wykonywania
specjalnych czynności lub prac; 5. część
jakiegoś planu lub tekstu, zwykle
opatrzona kolejnym numerem; 6. część
jakiejś wypowiedzi; 7. część imprezy,
przedstawienia
stanowiąca
pewną
odrębną całość; 8. stanowisko w jakiejś
kwestii; 9. granica przestrzenna lub
czasowa; 10. jednostka używana w
obliczaniu wyników w grach, w sporcie
itp.; 11. jedna z jednostek, których ciąg
tworzy skalę używaną do mierzenia lub
oceniania czegoś; 12. to jedno z
podstawowych pojęć geometrii] – pont (p.);
hely, állomás, központ
punkt analogowy – analóg pont [Egy ki- vagy
bemenet, aminek egy tartományon belül
szabadon változhat az értéke (áramerősség,
feszültség, teljesítmény). Példák: hőmérő
modul]
punkt astronomiczny – csillagpont
punkt centralny – középpont
punkt cieżkości – súlypont
punkt cieżkości sytuacji na tym dziś polega, że…
– a kérdés súlypontja mag az v. ma ott van,
hogy…
punkt docelowy – célpont
punkt dostępu lub punkt dostępowy (PD) (ang.
access
point
AP)
[urządzenie
zapewniające stacjom bezprzewodowym
dostęp do zasobów sieci za pomocą
bezprzewodowego
medium
transmisyjnego (częstotliwości radiowe).]
– AP, Access Point (access-point, központi
egység) [Vezeték nélküli router]
5749
punkt dowódcy – parancsnokállás
punkt dowodzenia – parancsnokállás; a
parancsnok által a vezénylés részére kijelölt
hely
punkt ewakuacyjny – kiürítési hely, kiürítási
állomás
punkt Fermata (punkt Torricellego) [to punkt w
trójkącie, którego suma odległości od
wierzchołków trójkąta jest najmniejsza z
możliwych.
Pierwszy
raz problem
konstrukcji
takiego
punktu
został
rozwiązany przez Fermata w prywatnym
liście.] – izogonális pont, Fermat-pont v.
Torricelli-pont [a geometriában az a pont,
amit egy háromszög csúcsaival összekötve
az összekötő szakaszok együttes hossza
minimális. Fermat fedezte fel, aki
feladványul adta Evangelista Torricellinek a
pont megszerkesztését.]
Punkt G (punkt Gräfenberga) [uważany jest za
jedną z najwrażliwszych stref erogennych
ciała kobiety. John Perry i Beverly
Whipple nazwali go tak na cześć
niemieckiego lekarza Ernsta Gräfenberga.
Punkt ten ma znajdować się na przedniej
ścianie pochwy i być wielkości ziarnka
grochu. Większość badaczy utożsamia go
z występującym u niektórych kobiet
fragmentem ściany pochwy unerwianym
przez nerw sromowy. Według innych
definicji jest to punkt nerwowy, w którym
nerw przechodzi bardzo blisko lub niemal
na powierzchni ściany pochwy. - Do tej
pory nie udało się ani potwierdzić ani
zaprzeczyć istnienia takiego punktu.
Według pewnych wyjaśnień jest tak
prawdopodobnie z powodu rzadkości
występowania tego punktu. - Termin
-
Wersja 01 01 2017
„Punkt G” (lub „Punkt P” jak prostata)
funkcjonuje również jako potoczna nazwa
gruczołu
krokowego
u
mężczyzn,
ponieważ, jak niektórzy utrzymują,
podczas wkładania do odbytnicy ciała
obcego, niektórzy mężczyźni odczuwać
mogą przyjemność seksualną.] – G-pont.
[Ha van, akkor a hüvelyen belül mintegy 2,55 cm-re helyezkedik el, annak elülső falán.
Aki nincs izgalmi állapotban, nem képes
érezni az ujjával ezt a csupán borsó nagyságú
részt. Szexuális izgalom hatására azonban a
pont növekszik, egy kisebb pénzérme
nagyságához hasonló méretűvé is válhat. A
misztikus G betű, Grafenberg ausztrál tudós
nevének rövidítése, aki 1950-ben publikálta
felfedezését. A G-pont létezését azonban
sokan - mivel nem sikerült megtalálniuk ezután is kétségbe vonták. Pedig érdemes
odafigyelni arra az apró kis pontra, mely a
szexuális gyönyör kiapadhatatlan forrásává
válhat. Megtalálni persze nem is olyan
egyszerű ezt a vagina mellső falán található,
kb. 1-1.5 cm átmérőjű területet, melynek
izgatása sokszor mind a klitorális mind a
hüvelyi orgazmusnál erősebb kéjérzetet
okoz. Alakja személyenként változó,
hasonlíthat babszemre vagy lehet egy
szimpla dudor. Vannak nők, akik érzik a
vécén ülve, kitapintják egy vibrátorral vagy
egyéb eszközzel, másoknak azonban
partnerre van szükségük a felfedezéséhez.
Stimulációja eleinte a vizeléshez hasonlatos
ingert okoz, majd szexuális élvezetté vált át,
végül kielégüléshez vezet.]
punkt honoru – becsületbeli kérdés, ügy; becsület
dolga
punkt jedenastu metrów – (futballpályán)
tizenegyes, tizenegyespont
punkt karny [punkt doliczany zawodnikowi lub
drużynie
na
ich
niekorzyść
za
przekroczenie
przepisów
podczas
zawodów] – (sport) büntetőpont; hibapont
punkt kontrolny – ellenőrzési pont
punkt krwiodawstwa a. unkt krwiodawczy –
véradó központ
punkt krzepnięcia – dermedési pont
punkt kulminacyjny – kulminációs pont;
csúcspont, tetőpont, delelő
punkt kulminacyjny, inaczej orgazm – (orvosi)
orgazmus
punkt leży na czymś – a pont illeszkedik vmire
punkt o szóstej – pont hatkor, pontosan hat órakor
punkt obserwacyjny – megfigyelőállomás;
megfigyelő pont v. állás v. állomás;
megfigyelőhely; kilátópont
5750
punkt ogniowy [zob. stanowisko ogniowe] –
tüzelőállás
punkt ogniskowy a. punkt ogniskowy układu
optycznego (zob. ognisko) – fókusz
punkt oparcia – támaszpont; támpont
punkt oparcia dzwigni – emelő alátámasztási
pontja
punkt opatrunkowy – kötözőhely
punkt oporu – ellenállási központ v. góc
punkt ostrzegający – jelzőörs
punkt pierwszej pomocy – elsősegélyhely
punkt pobierania opłat za przejazd autostradę –
fizetőkapu (autópályán)
punkt początkowy (x1, y1) – kezdőpont; origó:
eredeti, kezdet; a koordináta-rendszer
kezdőpontja
punkt połowy mocy – félértékpont (teljesítmény)
punkt porządku dziennego – napirendi pont
punkt postrzeżeniowy – megfigylési pont
punkt powtarzania – tükörállomás
punkt procentowy (w skrócie p.p.) [różnica
między dwiema wartościami jednej
wielkości podanymi w procentach. Na
przykład wzrost jakiejś wielkości z 20%
do 30% jest równy 10 punktom
procentowym.] – százalékpont [aritmetikai
egység, az egységnyi változás 1/100-ad
része, a bázispont
százszorosa. A
százalékpont
leggyakoribb
célja
a
százalékban kifejezett adatok különbségének
megadása. Általában a pénzügyi eszközök
értékének, kamatának változását szokás
százalékpontban
kifejezni.
Másik
felhasználási területe két pénzügyi termék
értéke,
kamata
közötti
különbség
megnevezése.]
punkt przecięcia – metszőpont (felezőpont);
metszéspont
punkt przedcięcia – metszőpont
punkt przeładunkowy – átrakási hely v. állomás
punkt przyjmowania zakładów sportowych –
sportfogadási iroda
punkt przysłoneczny – (csill.) napközel v.
napközelség, perihélium
punkt przyziemny [zob. perygeum] – földközel,
földközelség; perigeum
punkt rozdzielczy – elosztóhely
punkt rozeznawczy – megkülönböztető pont
punkt rozgraniczająca – átfedési (3 dB-es) pont
punkt sanitarny – egészségügyi állomás
punkt skrajny – végpont
punkt skupu – begyűjtőhely
punkt sporny – vitás kérdés v. pont
-
Wersja 01 01 2017
punkt statutu opiewa – az alapszabály pontja úgy
szól v. következőket mondja
punkt strategiczny – stratégiai pont
punkt styczności [mat. punkt, w którym styczna
styka się z okręgiem] – (érintő) pont (az
érintkezés pontja); érintkezési pont
punkt styczny – érintkezési pont
punkt sczepienia [miejsce, w którym nici
różnych splotów lub oczek przecinają się]
– kereszteződési pont [Olyan hely bármilyen
kelmeszerkezetben, ahol fonalak keresztezik
egymást. Lásd pl. kötéspont, szem.]
punkt szczytowy – tetőfok, tetőpont, csúcspont;
fénypont
punkt topliwości; punkt topnienia – olvadáspont
punk trygonometryczny – háromszögelési pont
punkt usługowy – eladóhely, áruda; javítóállomás,
szervíz, kirendeltség
punkt węzłowy – csomópont, gócpont; elirányító v.
szétosztó központ
punkt wiążący [umieszczony na tkaninie, gdzie
osnowowe i wątkowe nici przecinają się.
Wyróżniamy osnowowy p.w. (gdzie nić
osnowowa jest wyżej niż wątkowa) oraz
wątkowy p.w. (gdzie nić wątkowa jest
wyżej niż osnowowa).] – kötéspont [A láncés vetülékfonal kereszteződési pontja a
szövetben, ahol vagy a láncfonal van felül
(lánc-kötéspont), vagy a vetülékfonal
(vetülék-kötéspont).]
punkt widokowy – kilátó, kilátóhely
punkt widzenia – szempont, álláspont, nézőpont
 behawioralny punkt widzenia: behaviorista
nézőpont
[behavioral perspective] [A
pszichológia megfigyelhető viselkedésekre
összpontosító
megközelítése,
amely
a
viselkedést a környezeti események alapján
kísérli meg megmagyarázni.]
 biologiczny punkt widzenia: biológiai
nézőpont
[biological
perspective]
[A
pszichológia egy olyan megközelítése, amely a
viselkedést a testen belüli, elsõsorban az
agyban és az idegrendszerben lejátszódó
elektromos és vegyi folyamatok segítségével
próbálja megmagyarázni.]
 fenomenologiczny
punkt
widzenia:
fenomenológiai nézőpont [phenomenology
perspective] [A pszichológia olyan
megközelítése, amely a szubjektív
élményeket hangsúlyozza, és azokat a
személy egyedi nézõpontjából kísérli meg
leírni.]
5751
 kognitywny punkt widzenia: kognitív
nézőpont
[cognitive
perspective]
[A
pszichológia olyan megközelítése, amelynek az
észlelés,
emlékezés,
következtetés,
döntéshozás, problémamegoldás és egyéb
mentális folyamatok állnak a középpontjában,
és a viselkedést ezek alapján kísérli meg
megmagyarázni.]
 psychoanalityczny
punkt
widzenia:
pszichoanalitikus nézőpont [psychoanalytic
perspective] – A pszichológia olyan
megközelítése,
amely
bizonyos
típusú
viselkedéseket tudattalan hiedelmek, félelmek
és vágyak segítségével kíván megmagyarázni.
punkt wierzchołkowy – csúcspont, zenit
punkt wrzenia – forráspont
punkt wyjścia [1. początkowe położenie, stan
inicjujący jakiś proces, podłoże zmiany,
źródło wydarzeń; 2. źródło] – kiindulási
pont, kiindulópont;
kezdet, eredet;
kezdőpont, nullpont, origó; forrás, eredet,
alap, bázis;
kezdés, indulás, kiindulás,
kezdet, sp start, rajt; (átv) fogódzó, támpont;
alapfeltétel, előfeltétel, alappillér
punkt wysokościowy [punkt terenu mający na
mapie oznaczoną wysokość nad poziomem
morza] – magaslati pont
punkt zamarzania – fagypont; dermedési v.
fagyási pont
punkt zapalny – (átv.) érzékeny pont,
konfliktushelyzet
punkt zborny – találkozási pont
punkt zerowy – nullpont; zérushely
punkt zwrotny – fordulópont; váratlan fordulat
punktacja [linia zbudowana z większej ilości
znaków
kropki
ustawionych
równomiernie
obok
siebie
lub
rozdzielonych spacjami] – interpunkció;
központozás, írásjelek használata, pontozás;
(zene) vokálszólóra készített változtatások és
könnyítések; (jog) pontozatok
punktak,
punktarek
[ręczne
narzędzie
zakończone szpicem, służące do wybijania
wgłębień na przedmiotach metalowych] –
pontozó
punktować
[1. klasyfikować
zawodników,
przyznając im punkty; 2. przedstawiać
krótko w punktach elementy czegoś;
3. podkreślać,
wyróżniać coś;
4. w
rzeźbiarstwie: wyznaczać orientacyjne
punkty bryły, przenoszone z modelu na
-
Wersja 01 01 2017
blok kamienny albo drewno podczas
wykonywania rzeźby; 5. w malarstwie:
uzupełniać zniszczone partie obrazu,
powlekając je farbą nakładaną punktowo;
6. wybijać na przedmiotach metalowych
wgłębienia za pomocą punktaka] – (sport)
pontozni, írásjeleket kitenni, megpontozni
punktowanie – interpunkció, központzás, írásjelek
használata, pontozás; (műv.) rajzolás, festés
pontokkal
punktowane miejsce [pozycja w zawodach,
wyścigu itp., za którą przyznaje się
punkty] – hely pontozás; helyezés
punktowany, -a, -e – kipontozott, pontokkal
kirajzolt
punktowiec [wielopiętrowy, wolno stojący
budynek, górujący nad otoczeniem] –
sokemeletes, a tájból nagyon kiemelkedő
épület
punktowy, -a, -e [określony przez punkt,
wykonywany na niewielkich wycinkach
przestrzeni (np. siew punktowy) lub w
jakiś inny sposób związany z punktem] –
pontpunktowe źródło światła – spotlámpa, szpotlámpa
punktuacja – pontozás
punktualnie – pontosan
punktualnie o godzinie ósmej – pontosan nyolc
órakor
punktualnie o trzeciej – pontosan háromkor
punktualność [wykonywanie czegoś w ściśle
określonym czasie; umiejętność nie
spóźniania się] – pontosság
punktualny, -a, -e [1. niespóźniający się i
dotrzymujący umówionych terminów;
2. odbywający się o zaplanowanej porze
lub wykonywany w ściśle określonym
czasie] – pontos
punktualny pociąg – pontos vonat
punktum (basta) – (lat.) punktum; pont; és ezzel
vége; a dolog, az ügy be van fejezve
punkty kardynalne – (csillagászat) sarkalatos
pontok
punkty kolizji – ütközési pontok
punkty zsypu – ömlesztőhely
PUP
5752
(Potentially
Unwanted
-
Program)
[potencjalnie
zbyteczny
program;
program, który mógł zostać świadomie
pobrany przez użytkownika, ale nie jest
potrzebny na dysku, gdyż zawiera
spyware, adware czy dialery, chociaż
pobierany
razem
z
pożądanym
programem. Na ogół informacje zawarte
w zgodzie na pobranie programu nie sa
czytane przez użytkowników, zatem
pobierają oni często PUP bez świadomości
wiążących się z tym problemów. Termin
został ukuty przez firmę McAfee
zajmującą
się
oprogramowaniem
zabezpieczejącym.
Firma
rozróżnia
między programami PUP i złośliwym
oprogramowaniem
(malware),
które
rozpowszechnia wirusy, trojany i robaki.]
– PUP (Potentially Unwanted Programs);
valószínűleg felesleges vagy kéretlen
programok
pupa, pupka, pupcia, pupeczka, pupeńka,
pupina [euf. pośladki] – (biz.) fenék, popsi,
popó
pupa do góry – feneket fel! (torna)
pupa u góry (seks analny) [Kobieta leży na
plecach. Unosi wysoko pupę, kolana ma
tuż przy głowie. Partner podchodzi od tyłu
i uginając nogi wchodzi od góry. Niekiedy
musi ręką skierować penisa w dół. W tej
pozycji
zwieracz
jest
całkowicie
rozluźniony (pupa niekiedy może sama się
otworzyć), dlatego penetracja jest łatwa.
Trudna, ale ciekawa pozycja. Z pewnością
będzie stanowiła duże urozmaicenie. Tak
można rozpocząć stosunek, a gdy już
trochę zmęczycie się można zmienić na
nieco łatwiejszą pozycję.] – popsival felfelé
(anális szex)
pupcia [mała pupa] – popsi
Wersja 01 01 2017
pupil (pupilek, pupilka) [1. osoba, którą ktoś
lubi bardziej od innych i którą wyróżnia;
2. daw. wychowanek lub podopieczny] –
gyámfiú, gyámolt; védenc, kedvenc;
növendék, gyámolt tanítvány; (jog) gyámság
alatt álló
pupilarny, -a, -e [praw. odnoszący się do sierot,
nieletnich lub ubezwłasnowolnionych] –
(jog) pupilláris; gyámsági
pupilek [zdrobnienie od: pupil] – mama kedvence
pupilka [1. ulubienica, faworyta; 2. dawniej:
wychowanka pozostająca pod czyjąś
opieką; podopieczna] – növendéklány,
gyámság alatt álló lány
pupka [euf. pośladki] – (biz.) fenék, popsi
pura veritas [naga (czysta) prawda] – (lat.) pura
veritas; szín tiszta igazság; meztelen igazság
(nuda veritas) [nuda veritas - naga prawda]
Purchawica olbrzymia (Langermannia gigantea a.
czasznica olbrzymia*) – óriáspöfeteg
(Calvatia gigantea v. Langermannia
gigantea) [a gombákhoz (Fungi) ezen belül
az
osztatlan
bazídiumú
gombák
(Homobasidiomycetes) a kalaposgombák
(Agaricales) rendjébe és a csiperkefélék
(Agaricaceae) családjába tartozó ehető
gombafaj.]
purchawka [1. grzyb o dużym, kulistym lub
maczugowatym owocniku, w którym
znajdują się zarodniki w postaci ciemnego
proszku;
2. obraźliwie
o
starej,
niesympatycznej kobiecie] – (növ) pöfeteggomba [Bimbós pöfeteg (Lycoperdon
perlatum)]
purée [wym. pire], piure [wym. piure] [I potrawa
z gotowanych ziemniaków, grochu lub
innych warzyw i owoców przetartych
przez sito lub ugniecionych na miazgę, II
przetarty po ugotowaniu i mający postać
papki] – ( fr.) püré; pép, kása, áttört étel
purée z kasztanów – gesztenyepüré
purga [gwałtowny wiatr północno-wschodni, z
zamiecią śnieżną, występujący na Syberii]
– heves északkeleti szél
purgacja
[znaczy
to
m.in.
wydalanie
gazów] – (lat.) purgálás, purgáció; kitisztítás,
megtisztítás; (orv.) a belek kiürítése,
meghajtás
5753
purgacja materii fekalnej – (orv.) fekáliás
anyagok purgálása
purgacja materii fekalnej – (orv.) a belek
kiürítése, meghajtás
purgatorium [1. dawniej o czyśćcu; 2. rz.kat.
Czyściec; śr.łac. z r.nij. późn.łac.
purgatorius 'oczyszczający' od łac. purgare
'oczyścić'] – (lat.) purgatórium; (vall.)
tisztítótűz; a katolikus felfogás szerint
bocsánatos bűnökkel terhelt lelkek átmeneti
vezeklő helye az üdvözülés előtt
purgować – (lat.) purgálni; (orv.) tisztítani,
meghajtani (beleket)
Purim; Purym (losy) [1. święto żydowskie
obchodzone na przełomie lutego i marca
dla upamiętnienia ocalenia Żydów
perskich 2. hebr. dosł. 'losy; jw.' z l.mn. od
pur 'los' od rzucania losów przez Hamana
dla ustalenia dnia zgładzenia Żydów; por.
Biblia (Ks. Estery, 9, 24-26); święto żyd.
obchodzone 14 dnia miesiąca Adar
(przełom lutego i marca) na pamiątkę
udaremnienia (dzięki interwencji Estery)
knowań Hamana, najwyższego dostojnika
pers. króla Ahaswera. 3. święto różniące
się całkiem od wszystkich innych świąt
Izraela i ustanowionych około roku 1450
przed Chrystusem. Purim ustanowiono
około roku 480 przed Chrystusem w
niewoli perskiej. Żydzi obchodzą je na
pamiątkę ocalenia ich za interwencję żony
króla perskiego od masowej zagłady.] –
Purim [1. Purim ünnepe megemlékezés volt
az Eszter királyné által történt szabadulásról
a babiloni fogság idején, mert meg tudta
hiúsítani Hámán ördögi támadását (Eszt 9,110).; 2. zsidó örömünnep, annak emlékére,
hogy Eszter Xerxes király idejében
megszabadította a zsidókat Hámán gonosz
terveitől.]
purimowy, purymowy, -a, -e – purimpurnonsens [wym. piurnonsens], pure nonsens
[wym. piurnonsens] [1. dowcip, w którym
komiczny efekt rodzi się z zaskakująco
nielogicznego, absurdalnego skojarzenia
pojęć
lub
obrazów;
2.
skrajna
niedorzeczność, wypowiedź zaskakująco
nielogiczna, godząca w poczucie zdrowego
rozsądku; odmiana dowcipu chętnie
wykorzystywana przez humorystów; pure
nonsense] – abszurd, abszurditás
purnonsensowy, -a, -e – abszurd
purpura [1. kolor ciemnoczerwony z odcieniem
fioletowym; 2. tkanina tego koloru; 3.
strój, szata w tym kolorze, zwłaszcza
płaszcz monarszy lub strój kardynała;
4. godność monarchy lub kardynała;
5. barwnik
naturalny
koloru
od
-
Wersja 01 01 2017
szkarłatnego do fioletowego; 6. zob.
plamica] – (lat.) purpur; bíbor [az ókorban
sokra becsült szín; mivel a festék igen drága
volt, nagy jólétre vallott, ha valaki bíborszínű
ruhát hordott; királyi viselet volt: a bíbor a
karmazsinvörös és lila közti színek egész
skáláját tartalmazta (2Móz 25,4; 28,15; Bír
8,26; 2Krón 2,14)], bíborszínű; bíborpalást
purpura kadmowa [pigment o barwie
jaskrawoczerwonej] – vörös színű pigment
purpura tyryjska [barwnik otrzymywany przez
starożytnych Greków i Rzymian z
wydzieliny purpurowców] – bíbor
purpura wzrokowa [zob. rodopsyna; czerwień
wzrokowa,
purpura
wzrokowa,
światłoczuły
barwnik
wzrokowy
znajdujący się w pręcikach siatkówki oka
ssaków, ptaków, płazów, ryb morskich i
bezkręgowców, warunkujący widzenie
zmrokowe (odcieni szarości)] – rodopszin
[egy olyan fényelnyelő molekula, melyben
pálcika fotoreceptor sejtek vannak, amelyek
biztosítják az éjszakai látást]
purpurat [człowiek noszący purpurowe szaty
oznaczające wysoką godność, dziś zwykle
o kardynale] – (egyh) bíboros
Erdő Péter bíboros
purpurować – bíborszínűre festeni
purpurowieć [1. stawać się purpurowym;
2. odbijać się purpurowo na jakimś tle] –
bíborszínűre változni
purpurowy, -a, -e [ciemnoczerwony z odcieniem
fioletowym] – bíborvörös, bíborszínű
puryfikacja [1. czynność obmycia kielicha
mszalnego przy użyciu puryfikaterza
(białego,
najczęściej
płóciennego
ręczniczka) 2. czynność obmycia kielicha i
pateny, czasem także puszki z okruszków
hostii po udzieleniu jej wiernym.
Puryfikacji może dokonywać kapłan lub
diakon, a także akolita. Do puryfikacji
5754
używa się najczęściej wody, rzadziej wina
oraz puryfikaterza (ręczniczka służącego
do wycierania kielicha).] – purifikáció,
purifikálás;
megtisztítás,
kitisztítás,
tisztogatás;
(rel.)
purificatio
(lat.
'megtisztítás'); a liturgiában a kehely és a
cibórium öblítése és megtörlése a
purificatoriummal
[Célja,
hogy
az
Eucharisztia morzsái ne maradjanak a szt
edényekben. A II. Vatikáni Zsinatig előbb
borral, majd vízzel, 1969 után csak vízzel
történik.]
puryfikaterz (od łac. puro - czyszczę, purificatio obmycie) [1. biały, płócienny ręczniczek
służący w czasie odprawiania mszy do
wycierania kielicha mszalnego i puszki z
komunią; 2. mały, biały, złożony na trzy
części prostokątny kawałek płótna
lnianego bądź konopnego, służący do
puryfikacji, czyli do wycierania naczyń
liturgicznych i palców celebransa; 3. mały,
biały, złożony na trzy części prostokątny
kawałek płótna lnianego bądź konopnego,
służący do puryfikacji, czyli do wycierania
naczyń liturgicznych i palców celebransa;
4. Puryfikaterz, purificatorium, jest to
chusta płócienna, służąca do wycierania
kielicha, palców i ust celebransa. Długi
jest na 47 cm, szeroki na 20 cm; może być
nawet kwadratowy. Ma być z płótna
czystego, trwałego. Z obu końców może
być obszyty koronką lub obhaftowany, na
środku może mieć krzyżyk mały wyszyty.]
– (egyh) Purifikatórium (kehelytörlő kendő):
törlőkendő; kehelykendő, a kehelyfelszerelés
része. [A kehely áldozás és öblítés utáni
szárítására és az ajkak megtörlésére szolgál.
A tridenti zsinat írta elő a ma is érvényben
lévő használatát. Fehér vászonból készült. A
misére kikészített kehelyre helyezik.]
puryfikator – (lat.) purifikátor; erkölcscsősz; (et) a
társadalmi-erkölcsi
visszasságok
szenvedélyes leleplezője; (műsz) tisztító,
tisztítóberendezés
puryfikator powietrza – légtisztító
puryfikator wody – víz purifikátor, víztisztító
puryfikować [dokonywać puryfikacji (czynności
obmycia kielicha mszalnego przy użyciu
puryfikaterza - białego, najczęściej
płóciennego
ręczniczka)]
–
(lat.)
-
Wersja 01 01 2017
purifikálni;
tisztítani,
megtisztítani
(közéletet); a közéleti erkölcs kívánalmainak
megfelelően rendet teremteni
purysta [1. człowiek dbający o poprawność i
czystość języka (często przesadnie); 2.
człowiek kładący zbyt wielki nacisk na
przestrzeganie reguł, prawideł, zwłaszcza:
rygorystycznie dbający o moralność,
surowość i czystość obyczajów], purystka
– (lat.) purista; (nyelvt.) nyelvtisztító; a
purizmus elveit valló személy, nyelvész
purystyczny, -a, -e [odnoszący się do puryzmu
(przesadnej dbałości o poprawność
językową,
nadmiernej
ścisłości
w
przestrzeganiu zasad gramatycznych i
unikaniu
wszelkich
zapożyczeń),
nacechowany puryzmem (np. tendencje
purystyczne)] – (lat.) purista; a purizmus
alapján álló
purytanin [1. zwolennik, wyznawca purytanizmu
(kalwinizmu
angielskiego,
szesnastowiecznego
ruchu
reformatorskiego,
domagającego
się
oczyszczenia Kościoła z pozostałości
katolicyzmu); 2. człowiek o bardzo
surowych
zasadach
moralnych
i
obyczajowych], purytanka – (lat.) puritán;
(vall.) (hist) annak a XVI. században
keletkezett angol protestáns szektának a
tagja,
amely
az
egyházi
életben
egyszerűsíéget, a magánéletben feddhetetlen
erkölcsöt követelt; (átv.) szigorú erkölcsű, a
külsőségeket megvető, feddhetetlen jellemű
ember/*purytanizm
[1. religijno-polityczny
ruch
reformatorski w XVI i XVII w. w Anglii,
dążący do przywrócenia Kościołowi
anglikańskiemu czystości doktrynalnej w
duchu kalwinizmu; 2. przesadna surowość
zasad moralnych i obyczajów] – (lat.)
puritanizmus; a kálvini reformáció alapján
álló végigviteléért küzdő vallási és politikai
mozgalom volt a 16-17. századi Angliában; a
puritánusok mozgalma a 16. sz.-ban
purytański, -a, -ie [1. dotyczący purytanizmu,
purytanów; 2. surowy, rygorystyczny] –
(lat.) puritán; szigorú erkölcsű, feddgetetlen
jellemű; egyszerű, szerény
puryzm [1. przesadna dbałość o czystość i
poprawność językową; 2. zob. purytanizm
w zn. 2.; 3. kierunek w malarstwie we
Francji w latach 1916–1925, postulujący
stworzenie sztuki geometrycznej w formie,
przejrzystej w kompozycji; 4. dążenie do
nadania zabytkom jednolitego charakteru
stylowego przez usuwanie późniejszych
nawarstwień] – (lat.) purizmus; (nyelvt.)
tartózkodás az idegen szavak és fordulatok
5755
használatától; a valóságos és vélt nyelvi
hibák üldözése; nyelvtisztaságra való
törekvés; (ép) műemlékvédelmi irányzat az
épületek eredeti állapotának visszaállítására
push technology, a. server push - push-delivery
(server push) - kézbesítő (-rendszer) (szerver
küldés) [1. Web-alkalmazás, melynél a Weboldalakat, vagy annak részeit (pl. WebCamképeket) megrendelésre (egyszeri vagy
visszatérő parancsra), egy távoli gazdagép
önműködően küld kliens-gépünk tárolójába,
amint megnyitjuk a 'vonalat'; ellentétben
szolgáltatónk
szerverén
fenntartott
levelesládánkkal, mely 24 órán keresztül
felfogja leveleinket, a push-küldemények
egyenesen PC-nk merevlemezére érkeznek,
amint csatlakozunk az Internetre; az első
ilyen 'kézbesített' hír-szolgáltatás 1997-ben
indult: Pointcast, Webcast stb.; később ezt a
technikát
u.n.
csatornák
fromájában
böngésző- programokba is integrálták (pl.
Mirosoft active channel, stb.); 1998-ra
azonban a push-gyakorlat buktatónak
bizonyultak, mert a csatorna-tulajdonosok a
közundorig
teletömték
csatornáikat
reklámmal; így Microsoft pl. az IE-5böngészőnél már az Active Channel törlését
tervezte; sikeres maradt viszont egyik nemkommerciális alkalmazása a technológiának
az élőképek (WebCam) esetében: a
rendszeres időközökben a kamera által
felvett és világszerte kézbesített élőképek új
dimenziót nyitottak a Világhálónak; 2. A
szerver pull ellentéte, azaz amikor a korábbi
beállítások nem őrződnek meg.]
pusło – (dawno) kengyelszíj
pustactwo
–
(átv.)
könnyelműség,
meggondolatlanság
pustak [1. człowiek pusty, swawolnik; 2.
ironicznie
o
kimś
lekkomyślnym,
beztroskim]
–
(człowiek)
üresfejű,
meggondolatlan, széltoló, könnyelmű ember
pustak [specjalna lekka cegła z otworami,
najczęściej
gliniana,
gipsowa
lub
betonowa, używana do budowy ścian i
stropów] – (techn.) üreges v. lyukacsos tégla
pustak betonowy – (techn.) üreges beton béléstest
pustak ścienny modularny – lyukacsos tégla v.
falazóelem
pustawo – üres, kihalt, néptelen
pustawy, -a, -e [prawie pusty] – szinte teljesen
kihalt, üres, néptelen
pustawa ulica – szinte néptelen utca
pustawy pokój – majdnem üres szoba
-
Wersja 01 01 2017
pustelnia [1. siedziba pustelnika; 2. miejsce
schronienia człowieka stroniącego od
ludzi] – remetelak
pustelnica [kobieta żyjąca w samotności,
kontemplacji i pokucie, często jako
członkini zakonu o regule pustelniczej];
pustelniczka – női remete
pustelnictwo [1. życie pustelnika wypełnione
modlitwą, pokutą i kontemplacją; 2. życie
w odosobnieniu] – remeteség; visszavonult
élet
pustelniczy, -a, -e – remetei
pustelnik1 [1. człowiek żyjący w odosobnieniu,
oddający się modlitwie, pokucie i
kontemplacji; 2. członek zakonu o regule
pustelniczej;
3. człowiek
lubiący
samotność i stroniący od ludzi] – remete
pustelnik2 [skorupiak morski chowający się w
puste muszle ślimaków] – (tengeri állat)
Pustelnik (5 miejscowości w Polsce) – Pustelnik
(lengyel települések)
pustka [1. brak kogokolwiek lub czegokolwiek w
jakimś pomieszczeniu, miejscu, na jakiejś
przestrzeni; 2. obszar niezaludniony lub
opuszczony przez ludzi; 3. brak zajęć lub
niemożność działania; 4. stan niemocy
intelektualnej
lub
stan
psychiczny
polegający na braku intensywnych uczuć,
doznań; 3. coś, co nie jest niczym lub
nikim wypełnione, puste pomieszczenie,
pusta przestrzeń, szczególnie: pustkowie,
obszar niezaludniony lub opuszczony] –
űr, üresség; üres v. műveletlen terület v. hely;
pusztaság,
pustki w kasie – üres a kassza
pustki w kieszeni – üres zseb
pustkowie [teren niezamieszkany] – pusztaság,
beépítetlen terület
pusto – üresen, néptelenül, elhagyatottan
pusto w głowie – üresfejűen, meggondolatlanul
pusto w żołądku – korgó gyomor
pustostan [niezasiedlone mieszkanie] – (közb.)
üresség, lakatlanság (lakásé)
pustosz [czynić na jakimś terenie zniszczenia i
szkody lub wyludniać go] – pusztaság,
elhagyatott hely v. ház v. birtok; ugar
pustoszeć [stawać się pustym, wyludnionym] –
pusztulni, üresé válni, elnéptelenedni
5756
pustoszenie – pusztulás, elpusztítás, lerombolás,
elnéptelenítés, feldúlás
pustoszyciel – tönkreverő, romboló, pusztító,
elpusztító, feldúló
pustoszyć [czynić na jakimś terenie zniszczenia i
szkody lub wyludniać go] – pusztítani,
dúlni, feldúlni, elpusztítani, elnépteleníteni;
(edőt) letarolni
pustość – üresség, pusztaság
pustota [pot. skłonność do figlów i do
lekkomyślnego postępowania] – üresség;
ostobaság, léhaság; hiúság
pustówka – üreges tégla
pustułka [1. ptak drapieżny należący do
sokołów, odznaczający się długim ogonem
i barwnym upierzeniem; 2. (Falco
tinnunculus) (sokolik pustułka, sokół
wieżowy, dzwonniczek) - średni ptak
drapieżny z rodziny sokołowatych,
zamieszkujący prawie całą Europę i Azję
za wyjątkiem koła podbiegunowego.] –
vércse; vörös vércse (Falco tinnunculus)
Pustułka (Tinnunculus alaudarius) – (áll.)
közönséges vércse (Tinnunculus alaudarius)
Pustułka amerykańska (Falco sparverius)
[gatunek ptaka drapieżnego z rodziny
sokołowatych. Pospolita i często widywana
w pobliżu dróg Ameryki Północnej] –
tarka vércse (Falco sparverius) [a madarak
osztályának sólyomalakúak (Falconiformes)
rendjéhez, azon belül a sólyomfélék
(Falconidae) családjához tartozó faj]
Pustułka (Falco tinnunculus) [gatunek średniej
wielkości ptaka drapieżnego z rodziny
sokołowatych (Falconidae), zamieszkujący
prawie całą Europę i Azję z wyjątkiem
koła podbiegunowego] – vörös vércse
(Falco tinnunculus) [a madarak osztályának
sólyomalakúak (Falconiformes) rendjéhez,
azon belül a sólyomfélék (Falconidae)
családjához tartozó faj]
Pustułka zwyczajna (Falco tinnunculus)
-
Wersja 01 01 2017
Pustułka zwyczajna, pustułka, sokół pustułka
(Falco tinnunculus) [gatunek średniej
wielkości ptaka drapieżnego z rodziny
sokołowatych (Falconidae)] – vörös vércse
(Falco tinnunculus) [a madarak osztályának
sólyomalakúak (Falconiformes) rendjéhez,
azon belül a sólyomfélék (Falconidae)
családjához tartozó faj. Belgium hivatalos
madara.
A
Magyar
Madártani
és
Természetvédelmi Egyesület 1992-ben „Az
év madarává” választotta.]
pusty, -a, -e [1. taki, w którym niczego nie ma;
2. przez nikogo niezajęty, niezaludniony;
3. taki, który prowadzi beztroskie,
pozbawione wartości i celu życie;
4. wyczerpany
emocjonalnie
lub
intelektualnie; 5. pozbawiony wartości lub
istotnego znaczenia] – üres, puszta, sivár,
kopár; lakhatatlan; könnyelmű, léha, ostoba;
hiú
pusta beczka głośno dudni – üres hordó nagyot
kong
pusta formalistyka – üres formalizmus
pusta gadanina – üres fecsegés
pusta głowa – üres fej
pusta widownia – üres nézőtér
puste miejsce – szűz terület; üresen maradt v.
elhagyott hely
puste kalorie [kalorie zawarte w pokarmie
dostarczającym organizmowi energii, ale
pozbawionym
cennych
składników
odżywczych] – puszta kalória
puste słowa – értelmetlen, üres szavak
pusty dźwięk [dźwięk wydobywany ze struny
nieprzyciśniętej palcem w czasie gry na
instrumencie smyczkowym] – puszta v.
üres szó
pusty los [bilet loteryjny bez wygranej] – üres
sorsjegy
pusty łeb – üres, kongó fejű; „káposztafejű”;
hasznavehetetlen
pusty śmiech – buta nevetés, ostoba kacagás
pusty takt – üres ütem, generálpauza
pusty zbiornik paliwa – üres üzemanyagtartály
pusty żołądek – üres gyomor
pustynia [1. bezludny obszar całkowicie lub
prawie całkowicie pozbawiony roślinności
i
wody;
2. teren
niezamieszkany,
niezagospodarowany] – puszta; sivatag;
vadon
pustynia (piaszczysta) – homoksivatag
Pustynnik wąskolistny (Eremurus stenophyllus)
[to okazała bylina pochodząca z Azji] –
Keskenylevelű korbácsliliom (Eremurus
stenophyllus)
5757
pustyniowy, -a, -e [1. lakier pustyniowy, polewa
pustyniowa: lśniąca, cienka powłoka
pokrywająca pustynne skały, powstająca
w wyniku szybkiego odparowania wody i
osadzania się rozpuszczonych w niej
składników; 2. pustyniowy albo pustynny
- cienka, ciemna, lśniąca powłoka
pokrywająca skały ze związków żelaza i
manganu] – sivatag
pustynny, -a, -e [charakterystyczny dla pustyni
lub przypominający ją (np. klimat
pustynny), umiejscowiony na pustyni,
znajdujący się na pustyni (np. roślinność
pustynna) lub w jakiś inny sposób
związany z takim obszarem] – üres,
lakatlan, pusztai, sivatagi; kietlen, sivár
pustynny krajobraz – sivatagi táj
puszcza [las o dużej powierzchni, bez śladów
działalności człowieka; też: większy
obszar leśny] – (dawno) sivatag, puszta;
erdő, erdőség, rengeteg, őserdő
Puszcza
Mariańska
(kiedyś
Puszcza
Korabiewicka) [wieś w Polsce położona w
województwie mazowieckim, w powiecie
żyrardowskim,
w
gminie
Puszcza
Mariańska.
Położona
nad
rzeką
Korabiewką (dopływ Rawki).] – Puszcza
Mariańska (lengyel falu)
Puszcza Biełowieska – białowiżai őserdő v.
rengeteg (bölényrezervátum)
puszcza dziewicza – őserdő, dzsungel
puszcza jodłowa – fenyveserdő v. vadon
puszczać [zob. puścić] – ereszteni, engedni,
bocsátani; (słabnąć) felengedni; (madarat)
repíteni
puszczać bańki mydlane – szappanbuborékot
eregetni
puszczać bańki nosem – taknyos kölyökként
viselkedni; felfújt hólyag, fennhordja az orrát
puszczać fajerwerki – tüzijátékot rendezni
puszczać farbę – (vad) (az elejtett vad) hullatni
kezdi a vérét
puszczać flote – szórni a pénzt
puszczać kaczki na wodzie – kacsázni v. kacsát
dobni a vízen
puszczać kantem – sorsára hagyni, cserben hagyni
-
Wersja 01 01 2017
puszczać a. wypuszczać kiełki – (mag) kicsírázni
(kicsírázik)
puszczać kłosy – kalászt hajtani, kalászba
szökkenni
puszczać kły – csírázni v. kicsírázni; csírát hajtani
puszczać krew [dawniej: nacinać żyłę w celu
spowodowania upływu krwi i obniżenia
ciśnienia] – eret vágni; vért venni
puszczać latawca – sárkányt eregetni
puszczać na dno – alámeríteni, elsüllyeszteni
puszczać oczko – szemezni vkivel, kacsintgatni
puszczać pędy – sarjadni; sarjadzani (sarjadzik)
puszczać plotki – pletykát v. pletykákat terjeszteni;
pletykálni, pletykálkodni; pletykázni
puszczać pogłoski – híreket terjeszteni v.
elterjeszteni; híreket szélnek ereszteni
puszczać program – műsort adni; közvetíteni vmit
puszczać w obieg – forgalomba hozni
puszczać w ruch – megindítani, mozgásba hozni
puszczać wiatry – szelelni
puszczać zajączki – árnyjátékot játszani
puszczają lody – felenged a jég
puszczać się [zob. puścić się] – ereszkedni,
elereszkedni; elszakadni (vmitől); vállakozni
(vmire); (o kobiecie) kacérkodni; ledér életre
veti magát
puszczać się na manowce – tévútra jutni,
kalandokba keveredni
puszczać się w drogę – útnak eredni; indulni,
elindulni
puszczanie, puszczenie – eresztés, engedés,
kieresztés, kiengedés
puszczański, -a, -ie [przymiotnik od: puszcza,
Puszcza Mariańska] – őserdei
puszczenie krwi – vérvétel, érvágás
puszczenie w obieg v. w kurs – forgalomba hozatal
Puszczyk (Strix aluco) [najliczniejsza i
najczęściej spotykana sowa Europy –
drapieżny ptak o dużych oczach i
rdzawym w brunatne prążki lub
popielatoszarym upierzeniu, odzywający
się donośnym hukaniem] – macskabagoly
(Strix aluco), fejesbagoly, csikorgó bagoly,
erdei bagoly; kuvik (Athene noctua)
5758
puszeczka [zdrobnienie od: puszka] – dobozka, kis
szelence; perselyecske (templomi)
puszek [1. delikatny puch pokrywający ciało
ptaków; też: miękkie owłosienie ciała
ssaków; 2. puszysta kulka służąca do
pudrowania twarzy; 3. delikatny płatek z
puszystego materiału lub puch; 4.
puszysta kulka używana do pudrowania
ciała, najczęściej twarzy; 5. delikatny
puch pokrywający ciało ptaków i młodych
ssaków, a także: pierwsze owłosienie u
ludzi; 6. krótkie włoski pokrywające różne
części roślin, głównie skórkę niektórych
owoców] – pehely, pihe; pamacs, szőrcsomó;
szösz
puszek do pudru, puszek do pudrowania –
púderpamacs
Puszek – Pamacs (állatnév)
puszka [1. blaszany pojemnik zamykany
hermetycznie lub podobny pojemnik z
pokrywką, służący do przechowywania
różnych produktów; też: zawartość
takiego pojemnika; 2. duża blaszana
skarbonka, używana do kwestowania;
3. osłona miejsca, w którym koncentrują
się przewody elektryczne, kablowe,
zabezpieczająca bezpieczniki itp.; 4. owoc
niektórych roślin, mający postać torebki
zawierającej
nasiona;
5. zarodnia
mszaków; 6. złoty lub pozłacany kielich z
przykrywką, służący do przechowywania
komunikantów; 7. środ. więzienie; 8. (u
Zygmunta Glogera) Puszka, puszkarze. Od
Czechów, którzy strzelbę do prochu
nazywali w średnich wiekach puszką,
nazwa ta upowszechniła się po całej
Słowiańszczyźnie. W Polsce puszkarnią
zwano warsztat puszkarski i ludwisarnię
czyli działolejnię, puszkarzem albo
rynsztunkowym zwano ruśnicarza, który
broń palną robił, strzelbę osadzał,
naprawiał, rychtował; puszkarzem był i
działolejnik
czyli
ludwisarz
(ob.
Ludwisarnia, Enc. Star. t. III, str. 151) i
każdy artylerzysta. Pierwszą wzmiankę o
artyleryi polskiej znajdujemy w statutach
Kazimierza Wielkiego z połowy XIV
wieku. 9. zdobione naczynie w kształcie
kielicha zaopatrzonego w przykrywkę,
służące do przechowywania Najświętszego
Sakramentu i rozdzielania Go wiernym] –
doboz,
bádogdoboz,
pléhdoboz,
konzervdoboz, szelence; (więzienie) börtön;
(dawno., wojsk) ágyu; (wojsk) puska [hosszú
csőből, elsütő szerkezetből és agyból álló
kézi tűzfegyver]; persely (templomi)
-
Wersja 01 01 2017
puszka
Puska
puszka (cyborium) [Puszka należy do naczyń
liturgicznych związanych bezpośrednio z
Eucharystią.
Służy
ona
do
przechowywania
komunikantów
konsekrowanych, a także przy udzielaniu
wiernym komunii św. W historii puszka
miała różne rozmiary i różne kształty. W
okresie
baroku
przybrała
kształt
zamykanego pucharu. W tej formie
używana jest do dnia dzisiejszego. Na
puszkę nakłada się sukienkę potocznie
zwaną welonem, jako znak czci dla
Najświętszego Sakramentu. Sukienka ta
obowiązuje od 1614 roku, przepisanana
przez Rytuał Rzymski. Często sukienka
jest misternie haftowana. Istnieje także
przedmiot liturgiczny, zwany pyxis - jest
to mała puszka do przechowywania
komunikantów w bursie.] – (gör.
kiberion→lat.) cibórium [Fedeles kehely: Az
oltár fölé szilárd oltármennyezetről építettek,
melyre gyakran függesztették az Eukarisztiát
őrző galamb alakú edényt. Erről a cibóriumoltárról kapta a nevét a cibórium-kehely vagy
cibórium-tál, melyben az átváltoztatott
Szentostyát őrzik a szentmise után, hogy
misén kívűl is lehessen áldoztatni, elsősorban
a betegeket. Legtöbbször fedéllel ellátott
kehely,
melyet
gyakran
vélummal
(kehelykendővel) letakarnak.]
puszka (blaszana) – pléhdoboz
5759
-
puszka do kawy – kávésdoboz
puszka do piwa – sörösdoboz
Puszka eucharystyczna (pyxis) [jest to naczynie,
przeznaczone
do
przechowywania
Eucharystii i rozdawania wiernym
Komunii św.] – pyxis, pixis, pikszis (a gör.
pükszosz, 'bukszusfa' szóból) [1. eredetileg
bukszusfából, később fémből készült
szelence, fedeles edényke. Az Egyházban az
Oltáriszentség
őrzésére
használták.
Kezdetben talp nélküli, henger formájú,
elefántcsontból v. nemesfémből, esetleg
fából készítették, felületét díszítették. A
teteje lapos v. domború. A 13. sz-tól talpat és
nyelet, s ezzel kehely formát kapott. A
hengerformát
sokszögletű,
gyakran
toronyforma váltotta fel. Amíg az oltár
cibóriumára függesztve őrizték, a tetején
gyűrű v. horog szolgált rögzítésére. Az
áldozás gyakorivá válása és a misén kívüli
áldoztatás miatt a 16. sz. vége óta a pixis
egyre nagyobb és kizárólag kehely formájú
lett. A hatályos jog szerint nemes, az
Oltáriszentséghez méltó anyagból kell
készíteni (CIC 1270.k.). Használatba vétele
előtt pp. áldja meg. - 2. szent olajakat
tartalmazó szelencék.]
Składa się z 4-ch części:
- z podstawy szerokiej i okrągłej tak, aby niełatwo
puszka mogła się pochylić i wywrócić,
- z łodygi równie wysokiej, jak u kielicha, w
przecięciu, tj. w środku swej wysokości, mającej
trzon, węzeł czyli rękojeść, ażeby łatwo było
można trzymać puszkę w ręku,
- z czary tak zbudowanej, aby dno jej było
cokolwiek wypukłe, i komunikanty z łatwością
brać było można w palce,
- z przykrycia, na wierzchu którego ma być
krzyżyk (...).
Puszka większa ma być wokoło okryta sukienką
białą (velum), wyhaftowaną bogato, jeżeli można
złotem i srebrem. Sukienka ta jest dość szeroka; u
góry zmarszczona, ma otwór na przepuszczenie
krzyżyka i jedno lub więcej przecięć od dołu, aby
można łatwo zdjąć przykrycie puszki i gdy
potrzeba, włożyć na powrót. Puszka, nie
zawierająca świętych postaci, nie może mieć na
sobie sukienki.
puszka farby – festékesdoboz
puszka konserw – egy doboz
konzervdoboz
puszka od konserw – konzervdoboz
puszka piwa – egy doboz sör
konzerv;
Wersja 01 01 2017
puszkarnia – (dawno, wojsk) ágyugyár,
fegyvergyár
puszkarski, -a, -ie [1. związany w jakiś sposób z
puszkarstwem
(ludwisarstwem,
odlewaniem i obróbką przedmiotów z
brązu, spiżu, miedzi i mosiądzu) lub z
puszkarzem;
2.
ludwisarski]
–
fegyvergyártói; réz- és fémöntőpuszkarstwo [gałąź rzemiosła, zajmująca się
wytwarzaniem broni palnej. Na ziemiach
polskich pojawiło się w XV wieku.] –
(dawno) fegyvergyártás
puszkarz [1. rzemieślnik trudniący się
puszkarstwem
(ludwisarstwem,
odlewaniem i obróbką przedmiotów z
brązu, spiżu, miedzi i mosiądzu); 2.
ludwisarz] – (dawno) fegyverkovács;
(dawno) harangöntő, olvasztár
puszkować [pakować porcje jakiegoś produktu
do puszek zamykanych hermetycznie] –
konzervdobozokba adagolni
puszkowy, -a, -e [umieszczony w puszce (np.
ogórki puszkowe, konserwy puszkowe) lub
w jakiś inny sposób związany z puszkami
(np. zawiasy puszkowe)] – konzervpuszta [1. bezleśny, porośnięty trawą step na
Nizinie Węgierskiej; 2. rozległy, bezleśny
step na Nizinie Węgierskiej, obecnie
zachowany na niewielkich obszarach] –
puszta
puszyć się [1. o ptakach: stroszyć pióra; 2. być
dumnym
i
nieprzystępnym]
–
bepelyhedződni, pelyhesedni, pihésedni;
(átv.) megsértődni, felhúzza az orrát;
páváskodni;
szerénytelenkedni;
büszkélkedni;
hozzáférhetetlen,
megközelíthetetlen
puszysty, -a, -e [1. o sierści, włosach: miękki,
łatwo układający się i sprawiający
wrażenie gęstego; 2. pokryty taką sierścią;
3. miękki, lekki i delikatny; 4. o cieście,
pieczywie lub jakiejś masie: lekki i
wyrośnięty; 5. euf. otyły] – pelyhes, pihés,
bolyhos; könnyű, gyengéd, finom; (biz.)
molett ffi/nő
puszysty śnieg – porhó
puszysty [mężczyzna otyły] – testes, elhízott,
túlsúlyos, kövérkés, kövér, pocakos férfi
puszysty kotek – kövér v. hízott macska
puścić (puszczę, puści) — puszczać [1. przestać
trzymać coś ręką; 2. sprawić, że coś leci,
płynie, porusza się; 3. pozwolić komuś
odejść, wyjść; 4. pozwolić komuś, czemuś
wejść gdzieś; 5. wypuścić z siebie; 6. o
roślinach: wydać nowe pędy, liście,
korzenie; 7. sprawić, że coś krąży wśród
ludzi; 8. uruchomić jakieś urządzenie;
5760
9. nadać w telewizji lub w radiu;
10. przeprowadzić, wybudować coś gdzieś;
11. połączyć miasto, osiedle, wieś z siecią
komunikacyjną, kierując tam jakiś środek
lokomocji; 12. ustąpić pod naciskiem i np.
otworzyć
się,
pęknąć;
13. stracić
intensywność barwy; 14. o plamach,
zabrudzeniach: dać się usunąć; 15. pot.
szybko, lekkomyślnie wydać pieniądze;
16. pot. opublikować na łamach prasy;
17. daw. zrzec się czegoś na zasadzie
zapisu, zastawu, dzierżawy] – ereszteni,
engedni, bocsátani; (madarat) repíteni,
röptetni;
meglazulni,
felengedni;
alábbhagyni,
enyhülni,
megenyhülni;
átengedni,
átadni;
hajtani,
kihajtani,
kizöldülni; engedni, ereszteni, festeni
puścić co mimo uszu – elenged vmit a füle mellett;
nem hall meg vmit
puścić co w dzierżawe – haszonbérbe adni vmit
puścić co w kurs – forgalomba hozni vmit
puścić co w niepamięć – elfelejteni, elfeledni;
átengedni vmit a feledésnek; fátyolt borítani
(vmire)
puścić co w odwłokę – elhalasztani, elodázni,
elhúzni vmit; más időre v. más alkalomra
tenni
puścić co w pocztę – forgalomba bocsátani,
köröztetni vmit
puścić co z dymem – elhamvasztani, felgyújtani v.
porrá égetni vmit
puścić coś – lejátszani (vmit)
puścić coś z kazety / płyty – kazettáról / lemezről
játszani vmit
puścić cugle naimętnościom – szabad utat engedni
a szenvedélyeknek
puścić dom na licytację – árverésre bocsátani a
házat
puścić fajerwerk – tüzijátékot rendezni
puścić farbę – megered a vére; (átv.) színt vallani,
bevallani az igazat; kijönni a farbával
puścić kantem – faképnél hagyni
puścić klawisz – billentyűt felengedni
puścić kogo kantem – faképnél hagyni vkit
puścić kogo na szerokie wody – önállóságot,
szabad kezet adni vkinek
puścić kogo na wolność – szabadlábra helyezni,
szabadon bocsátani vkit
puścić kogo płazem – futni hagyni vkit
puścić kogo przodem – előre v. maga elé enged
vkit
puścić kogo w trąbe – (közb.) ejteni v. dobni vkit;
faképnél hagyni vkit, fütyülni vkire
-
Wersja 01 01 2017
puścić kogo z kwitkiem – szélnek ereszteni; üres
kézzel elbocsátani; kurán-furcsán elintézni
vkit
puścić kogo z torbami – tönkretenni, a tönk szélére
juttatni vkit
puścić (komu) krew – eret vágni (vkin)
puścić komu fimfę – megbántani, megsérteni vkit
puścić konia cwałem – vágtára fogni a lovat
puścić korzenie – gyökeret ereszteni
puścić krew – vért venni, eret vágni
puścić majątek w dzierżawę – birtokot bérbe adni
puścić mimo uszu – elereszti v. elengedi a füle
mellett
puścić mur – falat húzni v. építeni
puścić na wolność a. puścić na wolną stopę –
szabadlábra helyezni; szabadon engedni
puścić oko do kogoś – kacsintani vkire
puścić ostatnią parę – kileheli v. kiadja páráját; a
végsőket leheli
puścić pączki – bimbózni, rügyezni
puścić a. puszczać pędy boczne a. rozłogi –
indázni
puścić pieniądze – pénzt elverni v. felelőtlenül
költekezni
puścić płytę – lemezt felrakni v. feltenni
(lemezjátszóra)
puścić program – műsort adni; közvetíteni vmit
puścić rakietę, puścić racę – rakétát kilőni
puścić silnik w ruch – elindítja v. megindítja a
motort
puścić sprzęgło – felengedni a kuplungot
puścić w arendę – haszonbérletbe adni
puścić (sad) w dzierżawę – (gyümölcsöst) bérbe
adni
puścić w niepomięć – elfedni, fátyolt borítani rá
puścić w obieg – forgalomba hozni
puścić w obieg plotkę – pletykát forgalomba hozni
v. elterjeszteni
puścić w ruch – megindítani; mozgásba hozni;
beindítani
puścić w trąbę; puścić kogoś w trąbę [nie mieć do
kogo ust otworzyć] – (átv.) magára hagy,
sorsára bíz, cserben hagy (vkit/vmit);
faképnél hagy (nem tud senkihez sem szólni)
puścić wodze – megereszti a gyeplőt
puścić wodze fantazji – átv. szabadjára engedi a
képzeletét
puścić wolno – szabadjára engedni, elengedni
puścić zęby – fogzani
puśćmy to w niepamięć! – felejtsük el!
puścić się — puszczać się [1. przestać trzymać się
czegoś; 2. zacząć szybko iść, biec, jechać w
jakimś kierunku; 3. wyruszyć dokądś;
4. zacząć płynąć; 5. pogard. o kobiecie:
5761
odbyć stosunek z przypadkowo poznanym
mężczyzną] – ereszkedni, elereszkedni;
elengedi magát, elszabadulni; igyekezni
(vhová); vállalkozni vmire; vmibe fogni v.
kezdeni; kihajtani,
kijönni;
eleredni,
megeredni; kitörni; (o kobiecie) kacérkodni;
(közb.) elzülleni, rossz útra térni, áruba
bocsátkozni, könnyelmű életet folytatni,
erkölcstelen életet élni; (közb.) elszólja,
leleplezi magát
puścić się biegiem – futásnak ered; nekifutni
puścić się cwałem – vágtatni, vágtába cspni át
puścić się galopem – vágtatásba kezdeni
puścić się na lekki chleb – könnyű kenyéren élni;
feslett életmóddal keresni a kenyerét
puścić się na pełne morze – a nyílt tengerre kelni
puścić się pędem – nekiiramodni (nekiiramodik)
puścić się pogoń za kim/czym – űzőbe venni
vkit/vmit; nyomába v. utána eredni
vkinek/vminek
puścić się sięna awantury – kalandokba
bocsátkozni; perpatvart, veszekedést kezdeni
puścić się w drogę – elindulni, útnak indulni v.
eredni
puścić się w pogoń za kim – üldözőbe venni vkit
puścić się (z kim) w zawody – versenyre kelni
(vkivel)
puścił szpadę młynkiem – leeresztette a kardját
muliné-ívben
puściutko, puściuteńko – teljesen üresen
puściutki, puściuteńki, puściuśki, puściusieńki –
teljesen üres
puścizna [1. daw.; zob. spuścizna; 2. (Jak czytamy
u Zygmunta Glogera) Jeżeli po zmarłym
nie było krewnych w obu linjach do 8
stopnia, wtedy podług prawa polskiego
majątek nazywał się puścizną, kadukiem,
czyli, jak teraz mówimy, spadkiem
bezdziedzicznym (Vol. leg. II, f. 1209). Za
doby Piastów majątek po zmarłym stryju
bez potomka płci męskiej uważany był za
puściznę, do której mieli prawo
dziedziczenia synowcowie. Pierwotnie
puścizna miała znaczenie nie sukcesyi, ale
mienia bezdziedzicznego, sukcesyi pustej i
dopiero później zamieniona została w
spadek. Około połowy XIX wieku Karol
Libelt i Lucjan Siemieński upowszechnili
w języku literackim w miejsce spadku,
używanie niezbyt szczęśliwego wyrazu
spuścizna, który zniweczył historyczne
znaczenie staropolskiej puścizny.] –
örökség, hagyaték
puścizna ideowa – eszmei örökség
puśćmy to w niepamięć – felejtsük ezt el
-
Wersja 01 01 2017
puślisko [1. rzemień, którym strzemię
przytroczone jest do siodła; 2. rzemień, na
którym wisi strzemię u kulbaki; 3.
skórzane rzemienie, na których wiszą
strzemiona. Puśliska do siodła są
przymocowane metalowymi uchwytami,
czyli tzw. maszynkami. Są one tak
skonstruowane, że po silnym szarpnięciu
strzemienia do tyłu zwalniają puśliska stanowi to zabezpieczenie jeźdźca przy
upadku (zapobiega ciągnęciu go po ziemi
przez konia w przypadku utkwienia nogi
w strzemieniu).] – kengyelszíj
Puślisko - skórzany pas, na którym wisi strzemię
putativus [urojony] – (lat.) putativus; vélelmezett,
hitt; képzeletbeli, képzetes, elképzelt,
beképzelt
putnia – (dawno) vizesveder, vízhordó veder,
puttony
putto [naga, pulchna postać chłopczyka,
występująca jako motyw dekoracyjny w
malarstwie i rzeźbie] – (ol) putto; (műv.)
(rendszerint meztelen, pufók) gyermek v.
angyalka festményen v. szobor
Putyfar [wg Starego Testamentu wysoki urzędnik
na dworze faraona, którego żona
zapłonęła
żądzą
do
przystojnego
niewolnika,
Hebrajczyka
Józefa,
mianowanego przez P. rządcą majątku;
gdy nie chciał jej ulec, oskarżyła go przed
mężem o próbę uwiedzenia i spowodowała
wtrącenie do więzienia.] – Putifár [(Ter)
vagy Potifár ('Ré napisten ajándéka), az
egyiptomi uralkodó testőrparancsnoka, aki
midiánita
rabszolgakereskedőktől
megvásárolta
József1et,
majd
megtapasztalva, hogy milyen éles eszű,
rátermett, hogy tud az emberekkel bánni, és
hogy Istene minden munkájában megsegíti,
bizalmába fogadta az ifjút, és fokról fokra
egész házát az ő kezére bízta. Felesége (lásd
Putifárné) rágalma folytán kénytelen volt
kedvelt szolgáját eltávolítani a háztól és
börtönbe vettetni.]
József történetének több eleme is párhuzamba
hozható az egyiptomi írásbeli emlékekkel.
Józsefet testvérei vándorkereskedők útján adták el
Egyiptomba. A Középbirodalom óta tudjuk, hogy
Sziria-Palesztina területéről kereskedők útján
-
Wersja 01 01 2017
kerültek rabszolgák Egyiptomba. Így József
eladása sem volt rendhagyó esemény. A Putifár
név egyiptomi megfelelője a Petepré név
megfelelője, ami annyit jelentett: "Az, akit Ré
adott". Ez a név csak a XXI. Dinasztiától fordul
elő az egyiptomi szövegekben.
5762
Putyfara kompleks [nazwa wywodzi się ze
znanej biblijnej historii. Putyfar, wysoki
urzędnik faraona, adoptował żydowskiego
chłopca – Józefa. W młodym mężczyźnie
zakochała się żona Putyfara (według
tradycji arabskiej - Zulejka) i namolnie
nakłaniała go do romansu. Józef oparł się
jej wdziękom. Odtrącona kobieta zapałała
żądzą zemsty i oskarżyła Józefa o
molestowanie seksualne. Putyfar uwierzył
żonie i wtrącił Józefa do więzienia. ―
Podobny motyw namiętności do pasierba z
równie tragicznym finałem przedstawia
historia Fedry z tragedii Sofoklesa.
Zbieżność tych historii znalazła wyraz w
psychoanalizie: Putyfara kompleks (i
kompleks Fedry) oznacza podatność
mężczyzn na wyssane z palca oskarżenia o
rzekomy gwałt żony, która w ten sposób
odwraca uwagą od winowajcy, a także
oznacza namiętność do pasierba.] – Putifár
komplexus
Putyfara żona [z Biblii (Gen., 39) i Koranu;
Zulejka z poematów arab., pers. i tur.
uwodzicielka cnotliwych mężczyzn.] –
Putifárné [a Bibliában (Ter) Putifárnak, a
Fáraó testőrparancsnokának felesége, aki
szerelemre gyúlt urának kedvelt szolgája és
bizalmasa, a zsidó József iránt. Nyílt
felajánlkozását
József
elutasította,
a
megsértett asszony pedig bevádolta férjénél,
hogy erőszakot akart tenni rajta. Putifár a
feleségének hitt, és Józsefet börtönbe
vettette..]
puzan lub puzon [rodzaj trąby do grania] – (muz)
pozan, puzón, (pozaun) harsona, tolóharsona
puzderko [1. pudełko, skrzyneczka, szkatułka; 2.
etui, neseser, szkatułka - małe puzdro
(bogato zdobione pudło z licznymi
przegródkami
do
przechowywania
sztućców,
butelek
lub
przyborów
toaletowych)] — puzdro [skrzynka lub
pudło z przegródkami, zwykle z zamkiem,
okuciami i uchwytami, używane dawniej
do
przechowywania
różnych
przedmiotów, zwłaszcza w czasie podróży;
3. etui, neseser, szkatułka - małe puzdro
(bogato zdobione pudło z licznymi
przegródkami
do
przechowywania
sztućców,
butelek
lub
przyborów
toaletowych).] – rekeszes doboz, statulya;
szelence
puzdro, puzderko [1. bogato zdobione pudło z
licznymi
przegródkami
do
przechowywania sztućców, butelek lub
przyborów toaletowych 2. Tak nazywano
szkatułkę, skrzynkę, pudło podróżne
zwykle drewniane i dobrze okute na
flaszki z wódkami i sprzęty stołowe, do
podróży służące, np. noże, talerze,
szklanki i t. p., na które bywały w
puzdrach odpowiednie przegródki.] –
rekeszes doboz, statulya
puzon [instrument dęty blaszany z grupy
aerofonów ustnikowych, lub językowy głos
organowy (najczęściej szesnastostopowy)
umieszczany w sekcji pedału, o silnie
rżniętej, korzennej barwie. Do grupy
areofonów ustnikowych należą także: róg
(waltornia), trąbka, tuba i wiele innych.] –
(n.: Posaune, fr-ol: irombone) pozan, puzón,
(pozaun) harsona, tolóharsona [trombita
típusú rézfúvós hangszer][(latin buccina) a
tölcséres fúvókájú, más néven rézfúvós
hangszerek közé tartozik]; trombita típusú,
tölcséres fúvóshangszer
puzon altowy – altharsona
puzon basowy – basszusharsona
puzon kontrabasowy – kontrabasszus harsona
puzon suwakowy – tolóharsona
puzonista, puzonistka – harsonás, puzónos
puzzel [wym. puzel, pucel] [element układanki
obrazkowej wycięty według określonego
wzoru] – a kirakójáték v. puzzle elemei
puzzle [wym. puzle, pucle] [układanka
obrazkowa pocięta na elementy, które
należy ułożyć, aby powstał cały obrazek] –
kirakójáték, puzzle
PVR (ang. Personal Video Recorder), zwany także
DVR (Digital Video Recorder) [jest
elektronicznym
urządzeniem
powszechnego użytku służącym do
nagrywania programów telewizyjnych na
dysk twardy w formacie cyfrowym. PVR
został po raz pierwszy zaprezentowany
przez firmę TiVo w 1999 roku. Od tego
czasu dodano do PVR wiele nowych
funkcji, jak na przykład możliwość
nagrywania programów na płytach DVD.]
– DVR - Digital Video Recorder - Digitális
videó rögzítő eszköz
5763
PWLAN (Public Wireless Local Area Network –
publicznych
bezprzewodowych
sieci
dostępu do internetu – hot-spot-y) –
PWLAN Public Wireless Local Area
Network (vezeték nélküli szélessávú helyi
hálózat)
PWM (ang. Pulse-width modulation) [metoda
regulacji
sygnału
prądowego
lub
napięciowego, polegająca na zmianie
szerokości impulsu o stałej amplitudzie,
używana we wzmacniaczach, zasilaczach
impulsowych oraz układach sterujących
pracą silników elektrycznych. Układ
PWM zasila urządzenie bezpośrednio lub
przez filtr dolnoprzepustowy, który
wygładza przebieg napięcia lub prądu.] –
PWM
Pulse
Width
Modulation
(impulzusszélesség moduláció)
PWS, Personal
Web
Server
[Podczas
użytkowania
programów
Microsoft
Personal Web Server lub Microsoft
FrontPage Personal Web Server (PWS) na
komputerach z systemem Microsoft
Windows 95, Windows 98 lub Windows
NT 4.0, nieautoryzowany użytkownik
może odczytywać i kopiować pliki z
komputera, korzystając z podstawowego
oprogramowania
przeglądarek
internetowych.
Nieautoryzowany
użytkownik musi wysłać żądanie pliku
przy
użyciu
określonego,
niestandardowego adresu URL i musi
znać lub poprawnie zgadnąć nazwę pliku.
Pliki nie mogą być zmieniane ani
usuwane, a nowe pliki nie mogą być
zapisywane na serwerze.] – PWS, Personal
Web Server [Egy helyi gépen telepíthető
webkiszolgáló angol rövidítése.]
-
Wersja 01 01 2017
pycha1 [wysokie mniemanie o sobie] – magas
vélekedés, vélemény, felfogás, megítélés
önmagáról
pycha [jest bardzo szkodliwą cechą charakteru.
Ona przyczyniła się do upadku szatana i w
zborach często widać jej szkodliwe
działanie.] – gőg, dölyf, kevélység,
fennhéjazás, önhittség, rátartiság, büszkeség;
elbizakodottság; nagyzás; nagyzolás
pycha2, pychota, pyszota [pot. wykrzyknik
odnoszący się do czegoś wspaniałego w
smaku] – fenséges! kitűnő! kiváló!
nagyszerű! remek!
pycha3, pychota, pyszota [pot. znakomity w
smaku] – (étel) kitűnő, kiváló, nagyszerű,
remek
pyk! [wykrzyknik naśladujący odgłos wydawany
przy wypuszczaniu dymu z fajki lub
podobny do niego odgłos] – (hangu) sss! fú!
(gőz)
pyknąć
—
pykać
[1. wydać
wargami
charakterystyczny odgłos, wypuszczając
dym podczas palenia fajki; 2. pot. palić
fajkę; 3. o silnikach, gotujących się
potrawach itp.: wydać krótki dźwięk] –
pöfékelni, pipázni
pykać z fajki – pöfékelni; pipázni
pykniczny, -a, -e [niski i krępy typ budowy ciała]
– piknikus [piknikus testalkatra rövid
végtagok, zömök, kerekded külső a jellemző]
pyknik [człowiek otyły, średniego lub niskiego
wzrostu, o krótkich kończynach, skłonny
do okresowych zmian nastroju] – kövér
ember
pyksis [cylindryczne puzderko z pokrywką,
znane już w starożytnej Grecji, używane
do trzymania biżuterii. W okresie
wczesnochrześcijańskim
służyło
do
przechowywania hostii.] – pikszis [1. kis
fém-, fa vagy porcelándoboz (kenőcsnek,
dohánynak, cukorkának). 2. pyxis, pixis,
pikszis (a gör. pükszosz, 'bukszusfa' szóból):
1. eredetileg bukszusfából, később fémből
készült szelence, fedeles edényke. Az
Egyházban az Oltáriszentség őrzésére
használták. Kezdetben talp nélküli, henger
formájú, elefántcsontból v. nemesfémből,
esetleg fából készítették, felületét díszítették.
A teteje lapos v. domború. A 13. sz-tól talpat
és nyelet, s ezzel kehely formát kapott. A
hengerformát
sokszögletű,
gyakran
toronyforma váltotta fel. Amíg az oltár
cibóriumára függesztve őrizték, a tetején
gyűrű v. horog szolgált rögzítésére. Az
áldozás gyakorivá válása és a misén kívüli
áldoztatás miatt a 16. sz. vége óta a ~ egyre
nagyobb és kizárólag kehely formájú lett. A
hatályos
jog
szerint
nemes,
az
-
Wersja 01 01 2017
Oltáriszentséghez méltó anyagból kell
készíteni (CIC 1270.k.). Használatba vétele
előtt püspök áldja meg. - 2. szent olajakat
tartalmazó szelencék. ]
Luxor
5764
pylenie [oddzielanie się od wyrobu papierowego,
w
trakcie
jego
przetwarzania,
użytkowania, różnych cząstek, włókien w
postaci pyłków. Jest wadą wyrobu
papierowego
utrudniającą
jego
przetwarzanie.] – beporzás
pylica [przewlekła choroba płuc powstająca
wskutek
długotrwałego
wdychania
różnych pyłów] – pneumokoniózis (Tüdõantrakózis / bányászbetegség), szilikózis,
Silicosis [Ez egy tüdőbetegség, ahol a
hosszantartó szilíciumdioxid por belélegzése
tüdőfibrózist okoz, ami krónikus légszomjal
járhat.]
pylica azbestowa [zob. azbestoza] – azbesztiózis,
azbesztózis [Szövettani károsodás, elváltozás
(kötőszövet-gyarapodás) a tüdőben, amelyet
belélegzett azbesztpor idéz elő az emberi
szervezetben (veszélyes anyag).]
pylica krzemowa płuc [zob. krzemica] – szilikózis
pylić [1. wzniecać jakiś pył lub pokrywać coś
pyłem; 2. rozsiewać pyłek kwiatowy] –
beporozni, porral belepni
pylić się [1. pokrywać się pyłem; 2. zob. pylić w
zn. 2.] – belepi v. ellepi a por, porosodni;
beporzódni
pylnik [część główki pręcika kwiatowego,
składająca się z dwóch worków
pyłkowych] – (növ.) porzószál, portok
pylon, pylony; pilon [gr. pylōn (l.poj.) 'portal,
przedsionek, brama' od pýlē 'brama;
wejście'; 1. podpora pośrednia mostu
wiszącego, na której opierają się pasma
nośne; pylon; 2. w archit. staroż.
Wschodu, gł. Egiptu, budowle w kształcie
wysmukłej
piramidy
o
ściętym
wierzchołku, ujmujące gł. wejście do
świątyni (portal). ] – (gör.) pilon; (ép.)
oszlop,
tartóoszlop;
(műv,
tört.)
kapuépítmény; az egyiptomi templom
kapujának
két
toronyszerű,
felfelé
keskenyedő pillértömbje; csonkagúla alakú
pillértömb (a régi egyiptomiaknál)
pył [substancja mineralna, pozostałość procesu
spalania, a także ścierania lub kruszenia
substancji stałych takich jak minerały
nieorganiczne, organiczne oraz metale] –
por
pył dymnicowy [1. produkt odpadowy po
spalaniu zmielonego węgla kamiennego
wychwytywany przy wlotach do kominów
przez urządzenia odpylające; 2. kruszywo
sztuczne
uzyskane
jako
produkt
odpadowy po spaleniu zmielonego węgla
kamiennego w paleniskach pyłowych.] –
égéstermék
pył kosmiczny, meteorowy, gwiezdny [drobne
okruchy
materii
rozproszone
w
przestrzeni międzyplanetarnej] – kozmikus
por, csillagpor
pył promieniotwórczy, radioaktywny [pył
powstający podczas wybuchu atomowego
lub unoszący się na terenie skażonym
środkami
promieniotwórczymi]
–
radioaktív por
pył spod czyich stóp zmiatać – (átv.) alázatosan
kiszolgálni vkit; talpát nyalni vkinek
pył tabaczny – dohánypor
pył węglowy – szénpor
pył zapomnienia – a feledés pora
pyłek [1. zdr. od pył; 2. cząsteczka pyłu; 3. u
roślin
nasiennych:
zbiór
męskich
elementów rozrodczych tworzących się w
pylniku] – por; virágpor; növ. porzó
pyłek kwiatowy, ziarna pyłku [męskie elementy
rozrodcze występujące u roślin nasiennych
wytwarzane w komorach pyłkowych
pylników z tkanki archesporialnej. Pylniki
są elementami pręcików. Nowo powstałe
ziarno pyłku stanowi mikrosporę, a
dojrzałe ziarno pyłku - gametofit męski.
Służy ono do zapylania słupków
kwiatowych. U roślin nagonasiennych
ziarno pyłku posiada pęcherzyki lotne,
które umożliwiają wiatropylność. U
okrytonasiennych pyłek przenoszony jest
zazwyczaj przez owady, ziarno pyłku
uległo dalszej redukcji (brak pęcherzyków
lotnych). Nauką zajmującą się badaniem
pyłku jest palinologia. Aby określić skład
pyłku wykonuje się analizę pyłkową.] –
(lat.) pollen; (növ.) hímpor, virágpor
pyłkowaty, -a, -e – poros, porszerű
pyłkowy, -a, -e – poros
5765
pyłochłonny, -a, -e [wchłaniający pył] –
porelnyelő
pyłowy, -a, -e [składający się z pyłu, zawierający
pył (np. burza pyłowa, pustynie pyłowe)] –
porpypeć [1. białawe zgrubienie na języku drobiu;
2. pot. krosta na języku; 3. pot. wypukłe
znamię] – pip (baromfibetegség)
pyra, pyrka
[1. reg. ziemniak; 2. lekcew.
mieszkaniec Poznania] – krumpli; Poznan
lakója, poznani lakos
pyrkać [pot. o silnikach, maszynach itp.:
wydawać urywane dźwięki] – zörögni,
zötyögni, zakatolni, köhögni (motornál)
pyrkotać [zob. parkotać] – rotyogni (fővés
közben)
pyrzyk [krwawnik kichawiec (Achillea ptarmica
L.)]
–
Kenyérbélcickafark
(Achillea
ptarmica)
pysio [1. pot. twarzyczka, buzia, usta; 2. pieszcz.
pysk ukochanego lub małego zwierzęcia] –
pofi
pysk [1. u zwierząt: przednia część głowy z
otworem gębowym; też: sam otwór
gębowy; 2. posp. o ludzkiej twarzy,
policzkach, ustach] – (állat) pofa, (átv.)
pofa, száj
pyskacz [1. krzykacz, osoba kłótliwa; 2.
krzykała, szczekacz, awanturnik; 3.
pieniacz, furiat, impetyk; 4. choleryk,
piekielnik, impertynent; 5. arogant,
hucpiarz, rozrabiacz; 6. rozrabiaka,
zadziora, warchoł; 7. cholernik, cham,
chamuś;
8.
pospolicie;
chamidło,
chamisko, zakapior; 9. gwałtownik,
paliwoda, gorączka] – üres fecsegő,
szószaporító; veszekedő, házsártos ember
pyskaty, -a, -e – szájas; nagyszájú, nagyhangú,
nyelves, cserfes; (közb.) nagypofájú
Pyskaty [właściwie Przemysław Chojnacki polski raper, pochodzący z Warszawy] Przemysław Chojnacki lengyel repper
pyskować [pot. odpowiadać komuś zuchwale i
arogancko] – szájalni, nyelvelni, feleselni,
visszabeszélni, veszekedni, kiabálni, pofázni;
jár a szája; szájaskodni; szemtelenkedni
pyskowanie
–
szájaskodás,
veszekedés,
szidalmazás
-
Wersja 01 01 2017
pyskówka [1. pot. ostra kłótnia; 2. pot. sprawa
sądowa z oskarżenia prywatnego o
obrzucenie kogoś obraźliwymi epitetami]
– közönséges veszekedés; sértegetési,
rágalmazási ügy (bíróságon)
pyszałek [człowiek bardzo zarozumiały, lubiący
się chwalić] – gőgös, kevély, dölyfös,
hivalkodó, fennhéjázó, rátarti, önhitt, felfújt,
büszke, hiú
pyszałkostwo, pyszałkowatość – gőg, kevélység,
dölyf, hivalkodás, fennhéjazás, rátartiság,
önhittség, felfújtság, büszkeség, hiúság
pyszałkowato – büszkén; gőgösen, elbizakodottan,
kevélyen, dölyfösen
pyszałkowaty, -a, -e [taki, który zachowuje się
jak pyszałek; też: właściwy komuś, kto tak
się zachowuje] – büszke; gőgös, büszke,
elbizakodott, kevély, dölyfös; hiú
pyszczak – szájacska, kis pofa
Pyszczaki, gębacze [ryby (głównie z rodziny
pielęgnicowatych),
które
inkubują
(wylęgają) ikrę we własnej jamie gębowej]
– egyes sügérfajok
- Pyszczak hełmiasty, frontoza (Cyphotilapia
frontosa) [gatunek słodkowodnych ryb z
rodziny pielęgnicowatych (Cichlidea)] Cyphotilapia frontosa (Búbos szájköltő sügér)
- Pyszczak lombardzki (Maylandia lombardoi
poprzednio
Metriaclima
lombardoi)
[słodkowodna
ryba
z
rodziny
pielęgnicowatych. Hodowana w akwariach.
Zaliczana do grupy Mbuna.] – Lombard
sügér (Maylandia Lombardoi)
- Pyszczak żółty (Labidochromis caeruleus):
Labidochromis caeruleus (Aranysügér)
pysznić się [wynosić się nad innych] – nagyzolni,
páváskodni; büszkélkedni, fennhordja az
orrát; hivalkodni vmivel; hetvenkedni
pysznić się czym – kérkedni, dicsekedni vmivel
pysznie – finoman, kiválóan, szépen
pysznogłówka – (növ.) ápolka
Pysznogłówka (Monarda L.) [rodzaj roślin
należących do rodziny jasnotowatych] Monarda L. (növ., ápolka) [ajakos,
többnyáréltü, nagyon fűszeres fű]
Gatunki uprawiane w Polsce
 pysznogłówka cytrynowa (Monarda citridora
Cerv. ex Lag.) – Monarda citriodora Cerv.
ex Lag. (1816) - citromillatú méhbalzsam
 pysznogłówka dęta (Monarda fistulosa L.)
Monarda fistulosa L. (1753) - csöves ápolka
 pysznogłówka ogrodowa (Monarda hybrida
hort.) – Monarda hybrida Wender. (1828)
 pysznogłówka szkarłatna, p. dwoista
(Monarda didyma L.) - Monarda didyma L.
(1753) - vörös méhbalzsam, vörös indiáncsalán,
vad ápolka
5766
pyszny1, -a, -e [pełen pychy] – (étel) pompás,
finom, nagyszerű; káprázatos; (piękny) szép;
bájos
pyszny2 [1. taki, który bardzo smakuje; 2. taki,
który się bardzo podoba] – szép, bájos,
ragyogó, pompás, kiváló; gőgös, büszke,
elbizakodott, kevély, dölyfös, hivalkodó,
fennhéjazó, rátarti, önhitt, felfújt, hiú
pyta [pot. powróz, rzemień, szmata skręcone na
kształt sznura i użyte jako narzędzie do
bicia] – kötél, pányva, szíj, rongy,
rongydarab;
összecsavart
kendő
(gyermekjátékban); erősen befont varkocs
pytać (pytam, -asz, -ają) [1. zwracać się do kogoś
w formie wymagającej odpowiedzi;
2. sprawdzać czyjeś wiadomości] – igényes
formában fordulni vkihez; ellenőrizni vki
ismeretét;
kérdezni,
megkérdezni;
(iskolában) feleltetni; puhatolni (vmit)
pytać kogo o kogo/co – (vkit) kérdezni, kérdeni,
megkérdezni (vkiről/vmiről) [kto się pyta,
nie błądzi: aki kérdez, az nem téved; pytam i
nikt nie wie – kérdezek, de senki sem tudja;
pytam lektora: kérdezem a nyelvtanárt]
pytać na wyrywki – erre-arra, össze-vissza
kérdezgetni v. érdeklődni
pytam, czego chcesz? – kérdem, (hogy) mit
akarsz?
pytam, od czego zacząć – kérdem, hogy honnan
kezdjük; kérdem, hogy mitől kezdjük;
kérdem, hogy hol kezdjük
pytać się [zwracać się do kogoś w formie
wymagającej odpowiedzi] – kérdezni,
kérdezősködni; (kogo o co) kérdezni vkitől
vmit; kérdezősködni vkitől vki után
pyta się jakby nie rozumiał – kérdezgeti, mintha
nem értené
pytająco – kérdezve, kérdve
pytający, -a, -e [wyrażający ciekawość, chęć
uzyskania informacji] – kérdő, kérdező
pytajnik
[1. zob.
znak
zapytania;
2. niewyjaśniony problem, niejasny punkt]
– kérdőjel (?); nem tisztázott probléma; nem
világos pont
pytajny, -a, -e [jęz. mający charakter pytania] –
(nyelvt.) kérdőpytania krzyżowe – keresztkérdés
pytanie [1. zdanie lub równoważnik zdania
wypowiedziane z odpowiednią intonacją
w celu dowiedzenia się czegoś, zgody na
coś; 2. kwestia, zagadnienie, problem;
3. zadanie lub ćwiczenie egzaminacyjne
lub konkursowe] – kérdés [a ja mam
pytania!: és nekem van kérdésem; és azt
szeretném kérdezni]
-
Wersja 01 01 2017
pytanie naprowadzające – célzatos, rávezető
kérdés
pytanie prestyżowe – presztizskérdés; hatalmi
kérdés, tekintélybeli kérdés
pytanie retoryczne [zwrot w postaci pytania, na
które nie oczekuje się odpowiedzi, gdyż
jest ona znana] – retorikai v. szónoki kérdés
(interrogatio); költői kérdés; a retorika
pragmatikus alakzata, olyan kérdés, amely
valójában
egyszerű
kijelentésként
is
elhangozhatna
pytel [1. worek muślinowy, przez który
przesiewa się mąkę po przejściu jej przez
maszyny przemiałowe; 2. daw. odsiewacz]
– pitle, szita, rosta (malomban); zsák, zacskó
pytia [1. Pytia: w starożytnej Grecji: kapłanka w
świątyni
Apollina
w
Delfach,
przepowiadająca przyszłość; 2. osoba
mówiąca
niejasno,
dwuznacznie
i
zagadkowo] – Püthia (Πυτιά,) [(Püthia,
latinosan Pythia: Apollón görög isten delphoi
papnőinek neve)]; (a jövőről) kétértelműen,
sokatmondóan, titokzatosan beszélő személy
pytka [1. mała, cienka pyta; 2. uderzenie taką
pytką; zabawa połączona z uderzeniem
pytką po rękach; 3. dawniej (tylko w l.
mnogiej): przesłuchanie, śledztwo] – kötél,
pányva, szíj; befont lófarok; (dawno)
kihallgatás, vallatás, nyomozás
pytlować [1. przesiewać mąkę przez pytel; 2. pot.
mówić dużo i szybko; paplać, trajkotać] –
finomra átszitálni, átrostálni (lisztet); (átv.)
sokat és gyorsan beszélni, jár a szája, papolni
pytlować językiem – járatja a száját, pergeti a
nyelvét
pytlowanie – szitálás, rostálás (liszté)
pytlowany, -a, -e – finomra átszitált
pytlowiec [zob. chleb pytlowy] – félbarna kenyér
pytlownia – (dawno) pitleszekrény, szitáló műhely
(malomban)
pytlowy, -a, -e [1. o mące: kilkakrotnie mielony i
przesiewany przez pytel; 2. o pieczywie:
upieczony z takiej mąki] – szitált, rostált
pyton [duży, masywny wąż z rodziny dusicieli,
zjadający ptaki i ssaki, niejadowity] –
(gör.) piton, tigriskígyó; (áll.) a nem mérges
kígyók egyik fajtája; (hist.) bosszúálló
sárkánykígyó az ókori görög mitológiában
5767
pyza [1. duża, okrągła kluska z tartych
ziemniaków z dodatkiem mąki; 2. pot. o
kimś grubym lub mającym pucołowate
policzki; 3. łow. nos żubra i łosia] – nagy,
vastag galuska; nudli; puffadt arc; puffadt arcú
v. vörösképű ember
największa pyza świata - 39,02 kg
pyzaty, -a, -e [1. o twarzy, policzkach: okrągły; 2.
o człowieku: mający wydatne policzki] –
pufók
pyzata a. okrągły twarz – pufók arc
pyzy – gőzgombóc (Poznańban)
Moje ulubione, chociaz trochę pracochłonne
danie:
Ziemniaki ugotować w osolonej wodzie i jeszcze
na ciepło dokładnie rozgnieść. Ostudzić, rozłożyć
na płasko w dużej misce, a następnie wykroić z
tego czwartą część i rozłożyć ją na reszcie
rozgniecionych kartofelków. Powstałą dziurę
uzupełnić mąką ziemniaczaną. Proporcje
powinny być takie: 3/4 ziemniaków, 1/4 mąki.
Wbić w to wszystko 2 całe jajka, posolić i
dokładnie zagnieść gładkie ciasto. Urywać równe
kawałki, rozpłaszczać na dłoni, na środku kłaść
porcję nadzienia i formować ładne duże kule (jak
małe pączki). Gotuje się je w osolonej, wrzącej
wodzie przez około 5 minut od wypłynięcia.
Należy uważać, żeby nie przegotować pyz,
ponieważ ciasto może się zacząć rozwarstwiać.
Pyzy z kiszoną kapustą można podawać polane
roztopionym masłem i posypane pokruszonym
-
Wersja 01 01 2017
serem feta, a pozostałe z rozpuszczonym masłem i
usmażoną na złoto pokrojoną w kostkę cebulą.
Nadzienie z mięsa:
Mięso ugotować z włoszczyzną (marchewką,
pieruszka, selerem, może być też por). Zmielić
razem z warzywami, dodać podsmażoną na złoto
cebulkę, przyprawić solą i pieprzem (można też
dodać surowe jajko, jeżeli masa nie będzie się
chciała kleić) i dokładnie wymieszać.
Nadzienie z kapusty kiszonej:
Kapustę ugotować, odcisnąć z wody, drobno
pokroić, wymieszać z oliwą, drobno pokrojoną
cebulą i wcześniej usmażonymi pieczarkami,
przyprawić solą i pieprzem.
Nadzienie z kapusty świeżej:
Kapustę ugotować w wodzie z kostką rosołową.
Po ostygnięciu dość drobno pokroić, wymieszać z
podsmażoną cebulą, usmażonymi, pokrojonymi
drobno pieczarkami, porządnie przyprawić i
dodać nieco oliwy.
PVM, Wirtualna Maszyna Równoległa (ang.
Parallel Virtual Machine) [to zestaw
narzędzi do tworzenia oprogramowania
dla
sieci
równolegle
połączonych
komputerów. Został zaprojektowany i
stworzony
by
umożliwić
łączenie
komputerów o różnych konfiguracjach
sprzętowych
w
jeden
równolegle
działający komputer.] – PVM (Parallel
Virtual Machine; párhuzamos virtuális gép)
PWM = Państwowe Wydawnictwo Muzyczne
S.A. – Állami Zeneműkiadó Rt.
PWN = Państwowe Wydawnictwo Naukowe
[Wydawnictwo powstało w Warszawie w
1951 roku pod nazwą Państwowe
Wydawnictwo Naukowe jako część
wydzielona ze WSiP (Wydawnictwa
Szkolne
i
Pedagogiczne).
Nazwa
Państwowe Wydawnictwo Naukowe była
używana
do
1991
roku,
kiedy
wydawnictwo zostało sprywatyzowane.] –
Állami Tudományos Könyvkiadó
Wydawnictwo Naukowe PWN S.A. to część
Grupy Wydawniczej PWN, w skład której
wchodzą (stan na marzec 2007):
 Wydawnictwo Naukowe PWN,
 Wydawnictwo Szkolne PWN,
 Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
 pwn.pl,
 SuperMemo World,
 OSDW Azymut,
 Wydawnictwo MIKOM,
 Wydawnictwo Yurincom Inter.
p. wyż. = patrz wyżej – lásd fent
PXE (ang. Preboot Execution Environment)
[rozwiązanie w technice komputerowej,
umożliwiające
uruchomienie
na
komputerze systemu operacyjnego, mimo
5768
że nie jest on na nim zainstalowany.
Komputer taki nie musi posiadać żadnych
urządzeń mogących przechowywać system
(takich jak dysk twardy, stacja dyskietek,
napęd CDROM, dyski USB, czy inne).
PXE to tryb pracy, w którym komputer
wyposażony w specjalną kartę sieciową
łączy się z serwerem obsługującym
protokoły DHCP i TFTP, i z niego pobiera
system operacyjny.] – PXE (ang. Preboot
Execution Environment) Preboot eXecution
Environment (“indítás előtti végrehajtási
környezet”) [A PBS a Preboot Execution
Environment (PXE) nevű ipari szabvány
protokollt használja, amely lehetővé teszi
egy munkaállomás elindítását és rajta
hálózati programok végrehajtását még
azelőtt, hogy a munkaállomás saját operációs
rendszere betöltődne. A PXE környezet vagy
a hálózati kártya flash-memóriájából, vagy
ROM-ból, vagy a BIOS-éval megegyező
memóriából
tölthető
be.
A
PBS
használatával teljes rendszerkép (image)
telepíthető egy munkaállomásra még akkor
is, ha a munkaállomás merevlemeze
vadonatúj, épp csak formázott és teljesen
üres. (Nem kell Linux-partíciót telepíteni a
munkaállomásra, mint a 3.0-és ZfD esetén)]
-
Wersja 01 01 2017
pyr(o)- [zob. piro-] – (gör.) piro-; tüzi, tűz-, hőPZMot (Polski Związek Motorowy) – autóklub
PZPR = Polska Zjenoczona Partia Robotnica –
(történelmi) Lengyel Egyesült Munkáspárt
(LEMP)
PZU = Państwowy Zakład Ubezpieczeń –
(dawno) Állami Biztosító (ÁB)
PZU Życie - Powszechny Zakład Ubezpieczeń na
Życie Spółka Akcyjna (PZU Życie SA) –
Állami Biztosító Rt.
PŻM = Polska Żegluga Morska [Największy
polski armator, przewozy ładunków
masowych
w
światowej
żegludze
trampowej, informacje o flocie, oferta
handlowa.] – Lengyel Tengeri Hajózás

szótár 1 - Lengyelország magyarul

Transkrypt

Podobne dokumenty

1. Közvetítés magyarról idegen nyelvre Maximális pontszám: 20

Rejs statkiem po Dunaju - Biuro Turystyczne Jaworzyna

szótár 1 - Lengyelország magyarul