docGrudzień 2016 - Podkarpacka Izba Rolnicza
download 
Reklamacja Transkrypt
Grudzień 2016 - Podkarpacka Izba Rolnicza
PO DK M BEZP AR IES ŁA PA IĘ TN CK CZ Y ICH NIK RO LN IKÓ W Nr 12 (56) grudzień 2016 Najlepsze KGW na Podkarpaciu Szanowni Państwo, Dziękując serdecznie za dotychczasową współpracę, pragniemy złożyć życzenia ciepłych i rodzinnych Świąt Bożego Narodzenia oraz samych sukcesów w nadchodzącym Nowym 2017 Roku Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych „TUW” specjalizujące się w ubezpieczeniach dla rolników posiada w swojej ofercie bardzo korzystne ubezpieczenia: Dyrekcja i Pracownicy Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych „TUW” Biuro Regionalne w Rzeszowie AUTOCASCO BEZPIECZNY AGROBIZNES PAKIETY UBEZPIECZEŃ: BEZPIECZNA ZAGRODA BEZPIECZNA RODZINA, BEZPIECZNY DOM W BUDOWIE PAKIET UBEZPIECZEŃ KOMUNIKACYJNYCH I MAJĄTKOWYCH: RAZEM W TUW. O: NASZE ATUTY T NSOWE ZPIECZEŃSTWO FINA NOŚĆ, BE SOLIDNOŚĆ, RZETEL Prowadzimy obsługę naszych członków na terenie całego kraju poprzez prawie 100 jednostek terenowych, takich jak: biura regionalne, oddziały, filie. Zasadniczą rolę odgrywa także sieć współpracujących z Towarzystwem agentów. W chwili obecnej Towarzystwo liczy około 1 500 000 członków i oferuje pełną gamę ubezpieczeń, a posiadane kapitały oraz w pełni bezpieczna nimi gospodarka gwarantują pełną wypłacalność i maksymalną ochronę ubezpieczeniową w przypadku nawet największych katastrof naturalnych. Biuro Regionalne TUW „TUW” w Rzeszowie poprzez podległe jednostki terenowe oraz sieć agentów, prowadzi obsługę ok. 70 000 osób fizycznych i podmiotów z terenu województwa podkarpackiego ubezpieczonych zarówno w formie indywidualnej, jak i skupionych w związkach wzajemności członkowskiej. Biuro Regionalne Rzeszów, 35-010 Rzeszów, ul. Sokoła 4, tel. 17 852-00-54, tel./fax 17 853-51-54, e-mail: [email protected] Oddział Gorlice, 38-300 Gorlice, ul. Asnyka 2, tel. 18 353 62 90, e-mail: [email protected] Oddział Jarosław, 37-500 Jarosław, ul. Poniatowskiego 53, tel. 16 623-32-95, 621-12-30, fax 16 624-11-88, e-mail: [email protected] Oddział Krosno, 38-400 Krosno, ul. Piłsudskiego 13, tel. 13 420-21-42, tel./fax 13 432-17-92, e-mail: [email protected] Oddział Tarnobrzeg, 39-400 Tarnobrzeg, ul. Mickiewicza 34, tel./fax 15 822-60-02, tel. 15 822-34-83, e-mail: [email protected] Filia Brzozów, 36-200 Brzozów, ul. Mickiewicza 10, tel./fax 13 434-33-99, e-mail: [email protected] Filia Dębica, 39-200 Dębica, ul. Krakowska 1, tel./fax 14 676-57-01, e-mail: [email protected] Filia Mielec, 39-300 Mielec, ul. Pułaskiego 2b/2, tel./fax 17 583-10-03, e-mail: [email protected] Filia Sanok, 38-500 Sanok, ul. J. III Sobieskiego 21, tel./fax 13 464-57-30, e-mail: [email protected] Filia Stalowa Wola, 37-450 Stalowa Wola, ul. 1 Sierpnia 12, tel./fax 15 842-75-47, e-mail: [email protected] UBEZPIECZAJMY SIĘ U SIEBIE W NUMERZE Od Redakcji .............................. 3 Drodzy Czytelnicy, Z życia samorządu rolniczego .. 4 Informacje KRIR ...................... 11 Informacje ARiMR ................... 15 Na zbliżające się Święta pragniemy złożyć życzenia przeżywania Bożego Narodzenia w zdrowiu, radości i ciepłej rodzinnej atmosferze. Kolejny zaś rok niech będzie dla Państwa czasem pokoju oraz realizacji osobistych zamierzeń. Wesołych Świąt! Zarząd i pracownicy Podkarpackiej Izby Rolniczej Informacje ARR ........................ 17 Informacje KRUS .................... 18 Porady prawne .......................... 22 Porady weterynaryjne............... 23 Twój ogród ............................... 24 Zdrowie i uroda ........................ 25 Prezentacje ............................... 26 Porady rolnicze ......................... 28 Hodowla ................................... 30 Agro Notowania ....................... 32 Po godzinach ............................ 34 AGRO PODKARPACIE Bezpłatny Miesięcznik Rolniczy WYDAWCY: Podkarpacka Izba Rolnicza w Trzebownisku Trzebownisko 615A, 36-001 Trzebownisko, tel. 17 871 40 78, e-mail [email protected] AGRO - PIR Sp. z o.o. w Trzebownisku Trzebownisko 615A, 36-001 Trzebownisko, tel. 17 871 40 78. REDAKCJA: Redaktor Naczelny: Arkadiusz Bęben Zespół redakcyjny: Lucyna Rudny, Mariola Tomaszewska, tel. 17 871 40 78. Adres redakcji: Trzebownisko 615A, 36-001 Trzebownisko Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń. Zastrzega sobie także prawo do skracania materiałów, zmiany tytułów i redagowania. FOTO: GC Nowiny SKŁAD I DRUK: WAX GRAF S.C., 35-322 Rzeszów, ul. Ciepłownicza 8a, tel. 17 850 39 90 ISSN 2299-0186 nakład 2 100 ezg. AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 3 Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO Z prac zarządu i biura Podkarpackiej Izby Rolniczej 10 listopada odbyło się posiedzenie zarządu Izby, podczas którego zarząd podjął uchwałę w sprawie przeniesień wydatków między paragrafami w ramach działów klasyfikacji budżetowej, budżetu Podkarpackiej Izby Rolniczej na rok 2016. Zarząd podjął także postanowienie dotyczące wniosku o wyrażenie opinii odnośnie prowadzenia działalności rolniczej w związku z zamiarem nabycia nieruchomości rolnej położonej w powiecie lubaczowskim oraz 16 postanowień opiniujących projekty uchwał Rad Miast i Rad Gmin w sprawie obniżenia średniej ceny skupu żyta, przyjmowanej jako podstawa obliczenia podatku rolnego w 2017 r. Ponadto zarząd omówił projekt budżetu Izby na 2017 r. i sprawy związane z Walnym Zgromadzeniem Izby, które odbędzie się 13 grudnia 2016 r. 17 i 18 listopada przedstawiciele Izby: wiceprezes Jerzy Bator, członek zarządu Marian Szczepański, delegat do Krajowej Rady Izb Rolniczych Wiesław Kubicki i dyrektor biura Arkadiusz Bęben, uczestniczyli w posiedzeniu Porozumienia Izb Rolniczych Polski Południowo – Wschodniej w Ustroniu, zorganizowanym przez Śląską Izbę Rolniczą. Podczas posiedzenia podjęto sześć uchwał dotyczących aktualnych problemów m.in. odnoszących się do gospodarki nieruchomościami rolnymi, szkód łowieckich oraz dostosowania działań PROW 2014 - 2020 do specyfiki gospodarstw rolnych na terenie Polski południowo – wschodniej. Stanowiska przekazane zostały Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 23 listopada odbyło się posiedzenie zarządu Izby, w którym uczestniczył architekt Wojciech Fałat. Podczas spotkania omówione zostały sprawy związane z zagospodarowaniem działki nr 1524/83 położonej w Boguchwale, której właścicielem jest Izba, objętej Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego „Boguchwała Wisłoczysko”. Ustalono, iż architekt przygotuje ofertę na wykonanie projektu koncepcyjnego na zagospodarowanie nieruchomości, zgodnie z ww. mpzp i zapisami aktu notarialnego. W dalszej części posiedzenia, na wniosek Marszałka Województwa Podkarpackiego, zarząd podjął dwa postanowienia, którymi zaopiniował zmiany przeznacze- 4 nia na cele nieleśne gruntów leśnych, niestanowiących własność Skarbu Państwa, położonych w gminach Leżajsk i Głogów Młp. Zarząd podjął także postanowienie dotyczące wniosku o wyrażenie opinii odnośnie prowadzenia działalności rolniczej w związku z zamiarem nabycia nieruchomości rolnej położonej w powiecie jarosławskim oraz 10 postanowień opiniujących projekty uchwał Rad Miast i Rad Gmin w sprawie obniżenia średniej ceny skupu żyta, przyjmowanej jako podstawa obliczenia podatku rolnego w 2017 roku. Zarząd na wniosek delegata do KRIR Wiesława Kubickiego, zdecydował o zorganizowaniu 12 grudnia 2016 r. w siedzibie Izby w Trzebownisku, spotkania na temat spraw związanych z problematyką szkód łowieckich wyrządzanych przez zwierzęta łowne i prawnie chronione oraz kwestii związanych z odstrzałem dzików i bobrów. Na spotkanie zaproszeni zostali przedstawiciele instytucji i organizacji odpowiedzialnych za szacowanie szkód i wypłatę odszkodowań wyrządzanych przez zwierzęta łowne i prawnie chronione. 23 listopada po posiedzeniu zarządu Izby, odbyło się posiedzenie komisji problemowej Izby tj. Komisji Budżetowej oraz posiedzenie Komisji Rewizyjnej. Komisja Budżetowa przeanalizowała projekt budżetu i planu finansowego Izby na 2017 r. przedstawiony przez zarząd Izby i wydała pozytywną opinię do ww. dokumentów. Komisja Rewizyjna dokonała kontroli wykonania uchwał Walnego Zgromadzenia z 29 czerwca 2016 r. oraz skontrolowała działalność finansową Izby w 2016 r. nie wnosząc żadnych zastrzeżeń. W posiedzeniach komisji uczestniczył zarząd Izby, dyrektor biura Arkadiusz Bęben oraz główny księgowy Beata Herjan. 26 listopada Izba zorganizowała dla członków samorządu rolniczego, wyjazd autokarowy na pierwszą edycję Centralnych Targów Rolniczych do Nadarzyna. W imieniu zarządu Izby, w wyjeździe uczestniczył członek zarządu Marian Szczepański. W listopadzie odbyły się posiedzenia Rad Powiatowych Izby powiatów: kolbuszowskiego, łańcuckiego i jarosławskiego. W posiedzeniach uczestniczyli członkowie zarządu Izby. W listopadzie zarząd Izby wystąpił do Wojewody Podkarpackiego z pismem popierającym stanowisko członków Wojewódzkiej Rady Konsultacyjnej ds. Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, odnośnie kontynuacji programu „Podkarpacki naturalny wypas”. Poza tym zarząd realizując wnioski Rad Powiatowych Izby, wystąpił do Krajowej Rady Izb Rolniczych o podjęcie działań dotyczących: l opracowania przez MRiRW jednolitej, jasnej w zapisie treści rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Rolnictwo ekologiczne” objętego PROW 2014 - 2020, l zmiany przepisów odnośnie złagodzenia wymogów co do wykształcenia rzeczoznawców których wykaz mają prowadzić izby rolnicze, w związku ze znowelizowaną ustawą Prawo łowieckie, l zmian w płatnościach bezpośrednich w 2017 r. w zakresie wsparcia do roślin wysokobiałkowych odnośnie przedstawienia kryteriów i sposobu udokumentowania upraw z przeznaczeniem na nasiona, l zwiększenia stawek dopłat do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych materiałem siewnym kwalifikowanym lub kategorii elitarny. Ponadto na wniosek Krajowej Rady Izb Rolniczych zarząd zaopiniował osiem projektów rozporządzeń dotyczących m. in.: l określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji sądowej, l sposobu prowadzenia dokumentacji związanej ze zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt, l sposobu postępowania z substancjami niedozwolonymi, pozostałościami chemicznymi, biologicznymi, produktami leczniczymi i skażeniami promieniotwórczymi u zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego i żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego znajdujące się w rolniczym handlu detalicznym. Agnieszka Grela Podkarpacka Izba Rolnicza AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO Najlepsze Koło Gospodyń Wiejskich na Podkarpaciu w 2016 r. Wspólna inicjatywa Gazety Codziennej Nowiny oraz Podkarpackiej Izby Rolniczej miała na celu podkreślić niezwykle ważną rolę jaką pełnią Koła Gospodyń Wiejskich w kultywowaniu naszej tradycji i kultury. Plebiscyt zorganizowano w tym roku ponieważ w 2016 r. przypadły uroczyste obchody jubileuszu 150 – lecia działalności Kół Gospodyń Wiejskich na ziemiach polskich oraz jubileusz 20 – lecia reaktywowania działalności izb rolniczych w Polsce. Wszyscy uczestnicy gali finałowej plebiscytu mieli okazję poznać gospodynie z naszego województwa, które wyróżniają się aktywnością i zaangażowaniem w swojej kulturowej działalności. Po oficjalnych przemówieniach gości, gratulacjach i wręczonych kwiatach nastąpiło ogłoszenie wyników konkursu. W głosowaniu Czytelników Nowin zwyciężyło Stowarzyszenie Zasowianki z Zasowa (gm. Żyraków, powiat dębicki). Drugie miejsce zajęło Koło Gospodyń Wiejskich w Klęczanach (gm. Sędziszów Małopolski, powiat ropczycko sędziszowski). Trzecie miejsce zdobyło Koło Gospodyń Wiejskich w Besku (gm. Besko, powiat sanocki). Trzy koła nagrodziła kapituła konkursu. Nagrodę w kategorii: Aktywność kulturalna i społeczna zdobyło KGW w Nockowej, w kategorii: Aktywność i współpraca AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 Fot. L. Rudny Zakończył się plebiscyt na Najlepsze Koło Gospodyń Wiejskich na Podkarpaciu w 2016 r. Gala podsumowująca konkurs odbyła się 1 grudnia br. w Miejskim Ośrodku Kultury - Kino „Kosmos” w Dębicy. Na uroczystość przybyły reprezentantki wszystkich 95 kół biorących udział w zmaganiach, było również wielu gości, przedstawicieli władz wojewódzkich oraz samorządowców. W czasie wielkiego finału, oprócz prestiżowego tytułu, zwyciężczynie otrzymały wartościowe nagrody. Podkarpacka Izba Rolnicza ufundowała w plebiscycie nagrodę za zwycięstwo w kategorii Aktywność kulturalna i społeczna, którą otrzymało Koło Gospodyń Wiejskich w Nockowej regionalna zwyciężyło KGW w Kopytowej, a w kategorii: Kultywowanie tradycji nagrodę otrzymało KGW w Weryni. Dodatkowo w uznaniu za szczególną aktywność kapituła konkursu przyznała siedem wyróżnień dla kół gospodyń wiejskich. W uznaniu za szczególną aktywność wyróżnienie oraz pamiątkowy grawerton otrzymały: Stowarzyszenie Sadkowianki, Koło Gospodyń Wiejskich Zawada, Koło Gospodyń Wiejskich Brzóza Królewska, Koło Gospodyń Wiejskich Jazowa, Bieszczadzkie Koło Aktywnych Kobiet w Lutowiskach, Koło Gospodyń Wiejskich z Gogołowa i Koło Aktywnych Kobiet w Borowej. Wszystkim laureatkom plebiscytu gratulacje, nagrody i pamiątkowe dyplomy w imieniu Podkarpackiej Izby Rolniczej wręczał Jerzy Bator – wiceprezes zarządu PIR, który na podsumowanie gali przekazał okolicznościowy grawerton wójtowi gminy Chorkówka – Andrzejowi Konieckiemu jako podziękowanie za całokształt współpracy z KGW i samorządem rolniczym. - Podkarpacka Izba Rolnicza od początku swojej działalności aktywnie wspierała wszelkie inicjatywy podejmowane przez Koła Gospodyń Wiejskich. Niejednokrotnie wspólnie organizowaliśmy lokalne uroczystości i przedsięwzięcia o charakterze kulturalnym. Od 12 lat razem z Wojewódzką Radą Kół Gospodyń Wiejskich i Związkiem Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych organizujemy Wojewódzkie Forum Kobiet Wiejskich – imprezę, której głównym celem jest ukazanie ważnej roli w naszym społeczeństwie kobiet reprezentujących środowiska wiejskie – zaznaczył w swoim przemówieniu Jerzy Bator i dodał, że samorząd rolniczy i koła gospodyń wspólnie działają na rzecz środowisk wiejskich, które tworzą niezbędny element rozwoju gospodar- 5 Fot. L. Rudny Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO W plebiscycie udział wzięło 95 stowarzyszeń i Kół Gospodyń Wiejskich z całego Podkarpacia Na zakończenie uroczystości Jerzy Bator – wiceprezes zarządu PIR wręczył wójtowi gminy Chorkówka Andrzejowi Konieckiemu grawerton w podziękowaniu za współpracę z samorządem rolniczym i wspieranie Kół Gospodyń Wiejskich w działaniach na rzecz rozwoju obszarów wiejskich oraz promowanie rodzimej tradycji i kultury na terenie gminy Chorkówka i całego województwa czego naszego regionu i całego kraju. Organizatorzy gali finałowej konkursu zadbali również o oprawę artystyczną uroczystości, wszystkim zgromadzonym czas umilił występ dwóch zespołów: kapeli „Pilźnianie” z Pilzna i kapeli „Jodłowianie” z Jodłowej. Mariola Tomaszewska Podkarpacka Izba Rolnicza Podkarpacka Izba Rolnicza składa serdeczne podziękowania dla zespołów ludowych „Jodłowianie” i „Pilźnianie” za wspaniałą oprawę artystyczną gali podsumowującej plebiscyt na „Najlepsze Koło Gospodyń Wiejskich na Podkarpaciu w 2016 r.”. Oprac. na podstawie materiałów GC Nowiny Porozumienie Izb Polski Południowo – Wschodniej Zarząd Śląskiej Izby Rolniczej był organizatorem Porozumienia Izb Polski Południowo – Wschodniej, które odbyło się w dniach 17 – 18 listopada br. w Ustroniu. W obradach Podkarpacką Izbę Rolniczą reprezentowali Jerzy Bator – wiceprezes zarządu, Marian Szczepański – członek zarządu, Wiesław Kubicki – delegat Krajowej Rady Izb Rolniczych oraz Arkadiusz Bęben – dyrektor biura Izby. W posiedzeniu uczestniczyły ponadto zarządy Izb Rolniczych: Lubelskiej, Małopolskiej, Świętokrzyskiej, Izby Rolniczej w Opolu oraz Śląskiej Izby Rolniczej. W czasie dyskusji prowadzonej w ramach posiedzenia uczestnicy podjęli sześć uchwał odnoszących się bezpośrednio do najistotniejszych problemów z jakimi walczą polscy rolnicy. Jednym z pierwszych wniosków Porozumienia było podjęcie decyzji o rozwiązaniu problemu rolników upra- 6 wiających rzepak i kukurydzę, pozbawionych możliwości stosowania neonikotynoidów, wobec braku na polskim rynku równie skutecznych alternatywnych środków ochrony roślin. Następnie podjęto wniosek o wystąpienie do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o uwzględnienie podczas średniookresowego PROW na lata 2014 – 2020 następujących postulatów wynikających ze specyfiki gospodarstw Polski południowo – wschodniej: regio- nalizację PROW, uproszczenie zasad zazielenienia, zmianę zasad płatności z I Filaru WPR w latach 2015 – 2020 związanych z produkcją w zakresie dotyczącym bydła, tak aby ta płatność przysługiwała, na terenie województw Polski południowo – wschodniej, rolnikom posiadającym co najmniej 1 sztukę bydła. Wniosek dotyczy również zmian (uproszczenia) zasad przyznawania dotacji działania 128 PROW („modernizacja”) oraz zapewnienia AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 Jerzy Bator wiceprezes zarządu PIR w trakcie oficjalnego wystąpienia podczas obrad Porozumienia Izb Polski Południowo – Wschodniej. Ustroń, 17 listopada 2016 r. ści Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. W związku z dotychczasowymi doświadczeniami Izb Rolniczych biorących udział w Społecznych Radach przy oddziałach terenowych ANR oraz w związku z opiniowaniem wniosków w sprawie udzielania zgody na zakup gruntów rolnych nienależących do zasobu ANR, porozumienie widzi potrzebę wprowadzenia zmian: Ø W ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2015 r. poz. 1014, 1433 i 1830 oraz z 2016 r. poz. 50) wprowadzić zapisy o zasadach powoływania Społecznych Rad przy Oddziałach Terenowych ANR – w celu właściwego ich umocowania prawnego, alternatywnie wprowadzić jednoznaczne zapisy o delegacji prezesa (dyrektora oddziału) do powołania tych Rad; obecne umocowanie Rad Fot. A. Bęben realnego rozwoju gospodarstw drobnotowarowych. Bardzo istotnym postulatem, który podjęto w czasie obrad było wystosowanie wystąpienia do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o podjęcie rozmów z Ministrem Środowiska o pilne rozwiązanie problemu nadmiernej populacji gatunków dzikich zwierząt, zagrażających żywotnym interesom rolnictwa i leśnictwa. Wniesiono także o rozszerzenie listy gatunków łownych o krukowate i wilki. W czasie Porozumienia przyjęto ponadto stanowisko skierowane do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie ochrony działalności rolniczej, zgodnie z konstytucyjną zasadą zrównoważonego rozwoju, w związku z działaniami gmin przy uchwalaniu studiów zagospodarowania przestrzennego oraz planów zagospodarowania przestrzennego. Sprawa dotyczy wprowadzenia zmian w ustawie o planowaniu przestrzennym, zobowiązujących Rady Gmin do wprowadzenia do Studiów zagospodarowania przestrzennego oraz do Planów zagospodarowania przestrzennego klauzul ochrony historycznych praw rolników związanych z prowadzeniem działalności rolniczej na danym obszarze gminy. Mowa również o wniosku o ograniczenie ustawowe roszczeń sąsiedzkich wobec gospodarstw rolnych, przez osoby niezwiązane rolnictwem, osiedlające się w pobliżu historycznie działających gospodarstw rolnych. Kolejny wniosek dotyczy postulowanych zmian prawnych, w związku z Ustawą z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomo- Fot. A. Bęben Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO Spotkania Porozumienia Izb Rolniczych mają na celu nie tylko przedyskutowanie spraw dotyczących rolnictwa Polski Południowo - Wschodniej, ale przede wszystkim wypracowanie wspólnych wniosków, które będą mieć wpływ na rozwiązywanie problemów nurtujących rolnictwo w naszym regionie AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 Społecznych zarządzeniem prezesa (dyrektora OT ANR) jest bardzo słabe wobec wagi i znaczenia opinii wydawanych przez te Rady w związku z realizacją ww. ustawy, Ø W ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2012 r. poz. 803) w art. 2a pkt 4: l wprowadzić zapis o jednolitych wytycznych co do wydawania przez Izby Rolnicze (i inne podmioty) rękojmi należytego prowadzenia działalności rolniczej; alternatywnie wprowadzić zapisy o delegacji dla MRiRW w sprawie wydania rozporządzenia w tym względzie; l w art. 1a pkt 2 – wprowadzić powierzchnię „1 ha”. Porozumienie widzi potrzebę podniesienia progu ograniczeń zbywania gruntów rolnych o powierzchni mniejszej niż 1 ha dla przypadków sprzedaży gruntów rolnych, zwłaszcza z siedliskami na tych gruntach, na glebach słabych, w trudnych warunkach gospodarowania i w przypadkach, gdy ze względu na uwarunkowania lokalne tych gruntów nie ma możliwości (nie ma chętnych) zbycia ich na rzecz rolników indywidualnych. Ostatnim wnioskiem podjętym w ramach Porozumienia było poparcie stanowiska zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych dotyczącego wprowadzenia zakazu importu zbóż z Ukrainy. Powyższe wnioski i postulaty zostaną przedstawione Krajowej Radzie Izb Rolniczych, a następnie Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Mariola Tomaszewska Podkarpacka Izba Rolnicza 7 Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO 29 listopada 2016 r. w siedzibie Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie odbyła się XVIII edycja Olimpiady wiedzy o bezpieczeństwie i higienie pracy w rolnictwie indywidualnym dla uczniów szkół rolniczych. Organizatorami konkursu byli: Państwowa Inspekcja Pracy Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie i Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego OR w Rzeszowie przy współudziale Wojewody Podkarpackiego, Agencji Nieruchomości Rolnych OT w Rzeszowie, Agencji Rynku Rolnego OT w Rzeszowie, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa OT w Rzeszowie, Podkarpacka Izba Rolnicza oraz Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale. W eliminacjach wojewódzkich konkursu udział wzięło 14 uczniów z: 8 l Zespołu Szkół w Nowosielcach – Michał Bryndza, l Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Rzemieniu – Grzegorz Pezda, l Zespołu Szkół Agrotechnicznych w Ropczycach – Marek Szalwa, l Zespołu Szkół w Leżajsku – Łukasz Kolbuch, l Zespołu Szkół Agroprzedsiębiorczości w Rzeszowie – Jacek Rykiel, l Zespołu Szkół w Radomyślu Wielkim – Katarzyna Gakon, l Zespołu Szkół Agrotechniczno Ekonomicznych w Weryni – Radosław Rębisz, l Zespołu Szkół w Trzcinicy – Mateusz Sepioł, l Zespołu Szkół w Zarzeczu – Aleksander Szepelak, l Zespołu Szkół w Oleszycach – Krzysztof Hul, l Zespołu Szkół Technicznych w Łańcucie – Michał Osiowski, l Zespołu Szkół w Iwoniczu – Kacper Kielar, l Zespołu Szkół w Brzostku – Łukasz Tragarz, l Zespołu Szkół w Nienadowej – Sylwia Ślimak. Nad sprawnym i zgodnym z regulaminem przebiegiem finału wojewódzkiego konkursu kontrolę sprawowała Komisja Konkursowa. Podczas zmagań konkursowych uczestnicy odpowiadali na pytania z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w gospodarstwach indywidualnych i wybranych zagadnień związanych z działalnością Państwowej Inspekcji Pracy oraz Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. W Fot. A. Warzecha Bezpieczeństwo i higiena pracy w rolnictwie W imieniu Podkarpackiej Izby Rolniczej nagrodę dla laureata Olimpiady wręczył Jerzy Bator, wiceprezes zarządu PIR końcowym etapie olimpiady Komisja Konkursowa po ocenie prac testowych ogłosiła wyniki: Ø I miejsce zajął Grzegorz Pezda Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Rzemieniu, Ø II miejsce zajął Aleksander Szepelak - Zespół Szkół w Zarzeczu, Ø III miejsce zajęła Sylwia Ślimak Zespół Szkół w Nienadowej. Uczestnicy konkursu otrzymali cenne nagrody rzeczowe ufundowane przez Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie, OR KRUS w Rzeszowie, Agencje Nieruchomości Rolnych, Agencje Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Podkarpacką Izbę Rolniczą, Podkarpackie Centrum Hurtowe AGROHURT S.A. oraz Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale. Puchary i grawerowany dyplom ufundował Wojewoda Podkarpacki i Agencja Rynku Rolnego. Wszystkim uczestnikom etapu wojewódzkiego dziękujemy za udział w XVIII edycji konkursu, laureatom serdecznie gratulujemy! Małgorzata Jacek Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO Centralne Targi Rolnicze W dniach 25 - 27 listopada 2016 r. przedstawiciele Podkarpackiej Izby Rolniczej z powiatów jarosławskiego i przeworskiego. uczestniczyli w pierwszej edycji Centralnych Targów Rolniczych w Centrum Targowo - Wystawienniczym Ptak Warsaw Expo w Nadarzynie. W uroczystej inauguracji nowej rolniczej imprezy targowej uczestniczyli przedstawiciele izb rolniczych z całego kraju oraz prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych Wiktor Szmulewicz. W ramach ekspozycji targowej przewidziano między innymi Salon Polskich Maszyn i Urządzeń Rolniczych, w ramach którego polscy producenci nieodpłatnie będą mogli zaprezentować swoje osiągnięcia do szerokiego grona potencjalnych klientów nie tylko z Unii Europejskiej, ale również z krajów afrykańskich, Europy Środkowo - Wschodniej czy Ameryki. W trakcie targów Krajowa Rada Izb - Bardzo się cieszę, że samorząd rolniczy nawiązał współpracę z organizatorami Targów Rolniczych. To ważne aby podejmować takie inicjatywy tym bardziej, że ideą imprezy jest stworzenie cyklicznego wydarzenia, które co roku będzie szansą na spotkanie rolników i mieszkańców obszarów wiejskich z producentami maszyn, sprzętu do produkcji, hodowli, przetwórstwa, z przedstawicielami instytucji okołorolniczych – wyjaśnia Marian Szczepański członek zarządu PIR i dodaje, że wspaniale byłoby współorganizować taką imprezę na Podkarpaciu. Rolniczych zorganizowała we współpracy z Instytutami Naukowo – Badawczymi konferencję „Innowacje dla Rolnictwa”, podczas której dyskutowano m.in. na temat nowoczesnych technik uprawy gleby w rolnictwie zrównoważonym i wzmocnieniu rolnika w łańcuchu dostaw, na przykładzie rynku mleka. Ponadto, na swoim stoisku Krajowa Rada Izb Rolniczych gościła Węgierską Izbę Rolniczą. Artystyczną gwiazdą otwarcia targów był zespół Mazowsze. Mariola Tomaszewska Podkarpacka Izba Rolnicza Oprac. na podstawie materiałów KRIR POLSUS ma nowego prezesa z Podkarpacia Ignacy Zaremba – hodowca zarodowy trzody chlewnej z Horyńca Zdroju i delegat Podkarpackiej Izby Rolniczej z powiatu lubaczowskiego objął stanowisko prezesa Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS. Na tym stanowisku zastąpił Ryszarda Mołdrzyka, który pełnił tę funkcję przez ostatnie cztery lata. Ignacy Zaremba prowadzi od 1996 roku gospodarstwo specjalizujące się w hodowli zarodowej trzody chlewnej. Posiada 85 loch i ok. 250 hektarów upraw. W gospodarstwie uprawia kukurydzę, pszenicę i jęczmień. Z wykształcenia jest technikiem weterynarii, ukończył technikum w Łomży oraz zootechnikę w Lublinie. Red. AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 9 Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO W dniu 9 grudnia 2016 r. w Sali Kolumnowej Sejmu RP odbyła się V konferencja samorządu rolniczego pt. „Aktualna sytuacja w rolnictwie: rolnictwo i obszary wiejskie w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju”, w której udział wzięło ok. 200 rolników niemal z całej Polski. W konferencji uczestniczyli także Alina Radecka – przewodnicząca Komisji ds. Kobiet i Rodzin z Obszarów Wiejskich Podkarpackiej Izby Rolniczej, Marian Szczepański – członek zarządu PIR oraz Na konferencji padło wiele pytań dotyczących najważniejszych kwestii związanych z sytuacją w rolnictwie, pytano m. in. o szkody łowieckie, dopłaty do ubezpieczeń upraw oraz czy będą zmiany w ustawie delegaci Izby Piotr Jacyk z powia- o obrocie ziemią rolną. Na zdjęciu Alina Radecka, delegatka Jarosławskiej Rady Powiatowej PIR. tu lubaczowskiego, Piotr Siupik z powiatu przeworskiego oraz Wśród zgłaszanych przez rolników czas, mogłyby np. przygotowywać rolniKrzysztof Myszkowski z powiatu problemów najczęściej powtarzała się ków do zawodu. Izby mogłyby przejąć ropczycko - sędziszowskiego. W konferencji udział wzięli także zaproszeni goście: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi – Krzysztof Jurgiel, który przestawił informację o aktualnych pracach toczących się w resorcie rolnictwa oraz Podsekretarz Stanu w MRiRW – Ryszard Zarudzki, który omówił Strategię na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju w zakresie rolnictwa i obszarów wiejskich. Ponadto, w konferencji udział wzięli: zastępca prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa – Jarosław Sierszchulski, zastępca prezesa KRUS – Janina Pszczółkowska oraz Poseł do PE Czesław Siekierski. sprawa ubezpieczeń rolniczych oraz afrykańskiego pomoru świń. Minister zapewnił, że reforma sytemu ubezpieczeń rolniczych wejdzie w życie od początku 2017 r. Podtrzymał również wcześniejszą deklarację o potrzebie stworzenia państwowej firmy ubezpieczeń. W sprawie programu pomocy dla rolników poszkodowanych przez ASF wciąż trwają negocjacje z Komisją Europejską. Wiele uwag dotyczyło kłopotów ze szkodami wyrządzonymi przez dziki. Ponadto, zgłoszono wniosek o likwidację ministerstwa środowiska i przyłączenie go do resortu rolnictwa. Szef resortu rolnictwa zaznaczył, że izby rolnicze powinny odgrywać na wsi znacznie większą rolę niż dotych- Mariola Tomaszewska Podkarpacka Izba Rolnicza Oprac. na podstawie materiałów KRIR Ogłoszenie Ogłoszenie Posiadamy do sprzedaży groch tarchalski odmiana spożywczo - paszowa. Do sprzedaży działka rolna o powierzchni 1,06 ha, zlokalizowana w miejscowości Śliwnica w gminie Dubiecko. Przysmak gołębi oraz doskonały dodatek do produkcji dobrej jakościowo paszy dla zwierząt. 10 część zadań i wspólnie je realizować, szczególnie na poziomie województw i powiatów. O trwających pracach nad projektem nowelizacji ustawy o izbach rolniczych, poinformował także prezes KRIR, którego zdaniem taka nowelizacja jest potrzebna po 20 latach działania izb. Prezes Szmulewicz podkreślił, że najważniejsze jest wzmocnienie pozycji rolnika w zarządzaniu rolnictwem oraz jego otoczeniem. Dzisiaj rolnicy są w mniejszości na wsi i jest im trudno reprezentować swoje stanowisko. Działka porośnięta częściowo lasem. Cena do negocjacji. Numer geodezyjny działki 1189/75 Kontakt: 787 819 846 lub 501 404 365. Cena do negocjacji, nr tel. 725 - 556 - 983. AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 Fot. KRIR V Konferencja Izb Rolniczych w Sejmie INFORMACJE KRIR Wstrzymana wypłata z KRUS dla współposiadających gospodarstwo Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych zwrócił się do ministra rolnictwa i rozwoju wsi z wnioskiem o podjęcie inicjatywy w celu zmiany przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w zakresie art. 28 zawierającego przesłanki do częściowego zawieszenia wypłaty emerytur i rent z ubezpieczenia. Nagminnym problemem jest, iż organy KRUS powołując się na art. 28 ust. 11 niniejszej ustawy wydają decyzje pozbawiające rencistów części uzupełniającej renty rolniczej, a także niejednokrotnie żądają zwrotu nienależnie ich zdaniem pobranej renty. Swoje decyzje motywują faktem posiadania lub współposiadania gospodarstwa rolnego bez odniesienia się do stanu faktycznego tzn., czy osoba uprawniona do pobierania renty faktycznie prowadzi działalność rolniczą i wykonuje w gospodarstwie rolnym jakiekolwiek prace czy tylko posiada bądź współposiada gospodarstwo rolne. Posiadanie to nie prowadzenie Zarówno w ocenie samorządu rolniczego, jak i w ocenie Sądu Najwyższego, samo manifestowanie praw własnościowych do gospodarstwa rolnego nie może być traktowane jako równoznaczne z jego prowadzeniem. W tego typu przypadkach koniecznym jest ustalenie czy uprawniony rzeczywiście wykonuje działalność rolniczą czy jest tylko współposiadaczem gospodarstwa rolnego. AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 Fot. Archiwum PIR Zwrot renty przy współposiadaniu gospodarstwa Jeżeli emeryt lub rencista lub jego małżonek jest właścicielem (współwłaścicielem) albo ma w swoim posiadaniu gospodarstwo rolne, wypłata emerytury lub renty rolniczej ulega częściowemu zawieszeniu (zawieszenie wypłaty dotyczy części uzupełniającej emerytury lub renty, a w przypadku świadczeń przyznanych przed 1.01.1991 r. - części stanowiącej 95% emerytury podstawowej). Samorząd rolniczy w celu uniknięcia wstrzymania wypłaty świadczenia pieniężnego proponuje dopuszczenie możliwości składania środków dowodowych w postaci oświadczeń o nieprowadzeniu działalności rolniczej przez rencistów. Skutki w postaci zawieszenia wypłaty renty lub emerytury rolniczej powinny wynikać z faktu prowadzenia gospodarstwa, uzyskiwania dochodu z tej działalności oraz wykonywania w nim prac, a nie jedynie z jego współposiadania. Natomiast jeżeli rencista udowodni, że nie prowadzi działalności rolniczej, to nie powinien być pozbawiony części uzupełniającej świadczenia. Na tożsamym stanowisku stoją sądy pracy i ubezpieczeń społecznych w całym kraju na czele z Sądem Najwyższym. Propozycja zmian prawnych Wobec powyższego, w celu uniknięcia licznych rozstrzygnięć krzywdzących dla rencistów rolniczych wskazane jest, aby definitywnie rozwiązać niniejszy problem. Samorząd rolniczy zaproponował dopuszczenie możliwości składania środków dowodowych w postaci oświadczeń o nieprowadzeniu działalności rolniczej przez rencistów. W związku z powyższym, zawnioskowano o zmianę art. 28 poprzez dodanie w ust. 1 punktu 13 w następującym brzmieniu: „Emerytura lub renta nie ulega zawieszeniu jeżeli świadczeniobiorca nie prowadzi działalności rolniczej i poświadczy ten fakt oświadczeniem o treści „Świadom odpowiedzialności karnej oświadczam, że nie prowadzę działalności rolniczej i nie wykonuję prac w gospodarstwie rolnym” lub zmianę brzmienia art. 28 omawianej ustawy w następujący sposób: „Wypłata emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega zawieszeniu w razie osiągnięcia dochodu z gospodarstwa w wysokości określonej w art. 104 ust. 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2016, poz.887)”. KRIR 11 INFORMACJE KRIR Ubój w gospodarstwie na użytek własny musi być dozwolony Stanowisko KRIR było odpowiedzią na pismo resortu rolnictwa w sprawie wniosku pokontrolnego Najwyższej Izby Kontroli o podjęcie działań w celu wprowadzenia zmian w ustawie o produktach pochodzenia zwierzęcego polegającego na wprowadzeniu obowiązku dokonywania uboju zwierząt gospodarskich na użytek własny, wyłącznie w zakładach pozostających pod nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej. Sprzeciw wobec zaleceń NIK KRIR wyraziło kategoryczny sprzeciw wobec zaleceń NIK. Zdaniem izb rolniczych wprowadzenie przepisu nakazującego uboju w rzeźni pozostającej pod nadzorem Inspekcji może pozostać przepisem martwym – niewykonalnym w praktyce, z góry narzucającym jego łamanie. Nie w każdej gminie znajduje się ubojnia, a przewożenie jednej sztuki zwierzęcia do oddalonej niejednokrotnie kilkadziesiąt kilometrów rzeźni, byłoby dla rolnika nie tylko nieuzasadnione ekonomicznie, ale także byłoby kolejnym utrudnieniem codziennego życia. Z rynku zostały praktycznie wyeliminowane małe zakłady dokonujące uboju kilku czy kilkunastu sztuk dziennie. Pozostali potentaci ubijający kilkaset sztuk dziennie, nie wykazują zainteresowania ubojem pojedynczej sztuki na potrzeby rolnika. Nie byłoby też pewności, że sztuka odbierana przez rolnika z rzeźni, jest tą samą sztuką, którą rolnik dostarczył do uboju. Wprowadzenie takiego przepisu zmusi więc rolników do łamania prawa, 12 prawdopodobnym wydaje się, że rolnicy pomimo zakazu i tak będą ubijać zwierzęta we własnym gospodarstwie – nie mając możliwości zrobienia tego w niewielkiej ubojni. Mięsa tego nie będą mogli poddać żadnym badaniom, co w efekcie może spowodować wzrost zagrożenia rozprzestrzeniania się chorób, zdecydowanie większy, niż w przypadku legalnego ubijania zwierząt w gospodarstwie. Aby skutecznie nadzorować, a nie zabraniać takiego uboju samorząd rolniczy przedstawił propozycje: l Pozostawić możliwość uboju na terenie gospodarstwa, jednak samego uboju musi dokonać osoba posiadająca stosowne uprawnienia. Należałoby wyznaczyć odpowiednią instytucję np. Inspekcję Weterynaryjną do przeprowadzenia szkoleń dla osób, które na podstawie takiego szkolenia będą mogły dokonywać uboju zwierząt w gospodarstwie z przeznaczeniem mięsa na użytek własny. W chwili obecnej poza pracownikami ubojni w zasadzie nie ma osób wykwalifikowanych i przeszkolonych do wykonywania uboju zwierząt z zachowaniem wszystkich wymagań przewidzianych prawem, l Skoordynowanie zgłaszania uboju do ARiMR ze zgłoszeniami do PLW celem zachowania zgodności rejestrów. Zgłoszenia uboju zwierzęcia gospodarskiego do ARiMR i jego wyrejestrowanie powinny być skoordynowane z systemem PLW, l Rozważyć zasadność wprowadzenia obowiązku badania przedubojowego w gospodarstwie przez lekarza weterynarii celem wyeliminowania możliwości uboju zwierząt chorych. Fot. Archiwum PIR Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych poinformował resort rolnictwa, że samorząd rolniczy w pełni popiera stanowisko Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi odnośnie pozostawienia możliwości dalszego pozyskiwania przez rolników w gospodarstwie mięsa z przeznaczeniem na użytek własny. Najwyższa Izba Kontroli wnioskuje, aby nawet ubój na użytek własny nadzorowany był przez służby weterynaryjne Natomiast wprowadzenie rozwiązań związanych z nadzorem przez lekarza weterynarii samego procesu ubojowego i produkcji wyrobów, należy dobrze rozważyć w związku z tym, że założeniem uboju w gospodarstwie jest wykorzystanie mięsa na potrzeby własne (bez możliwości sprzedaży) i obecnie to posiadacz mięsa oraz wyrobów wędliniarskich bierze odpowiedzialność za warunki w jakich dokonywał wszystkie czynności związane z produkcją mięsa z przeznaczeniem na użytek własny, l Procedury Systemu identyfikacji i Rejestracji Zwierząt w ARiMR dla trzody chlewnej powinny być takie same jak dla bydła. Problemem jest utrzymywanie szczególnie w małych gospodarstwach trzody chlewnej bez wymaganej rejestracji i oznakowania. KRIR AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 INFORMACJE KRIR Zabezpieczmy środki na wypłatę odszkodowań W związku z nowelizacją ustawy z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo łowieckie, która ma wejść w życie od dnia 1 stycznia 2017 r., a która zakłada, że przychodami Funduszu Odszkodowawczego, z którego będą wypłacane odszkodowania za szkody w uprawach i płodach rolnych, będzie m.in. dotacja z budżetu państwa, we wrześniu br. zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych zwrócił się do Ministra Środowiska oraz Ministra – członka Rady Ministrów, przewodniczącego Stałego Komitetu Rady Ministrów z prośbą o informację, czy w budżecie na rok 2017 została zaplanowana w/w dotacja i w jakiej wysokości? Dodatkowo, z uwagi na bardzo dużą wagę dla rolników polskich, wejścia w życie przepisów tej ustawy – zarząd KRIR zwrócił się z zapytaniem o informację na jakim etapie są prowadzone prace nad przepisami wykonawczymi do w/w ustawy. Wobec kolejnych sygnałów docierających do KRIR o braku zaplanowa- nych na 2017 rok środków na dotację Funduszu Odszkodowawczego, zarząd KRIR pod koniec października zwrócił się do Prezesa Rady Ministrów, Wicepremiera, Ministra Rozwoju i Finansów oraz Prezesa Partii Prawo i Sprawiedliwość z prośbą o zabezpieczenie w ustawie okołobudżetowej zapisów, które gwarantowałyby środki finansowe na wypłatę przedmiotowych odszkodowań z budżetu państwa. Rolnicy długo czekali na nowelizację ustawy - Prawo łowieckie, która ma wejść w życie od dnia 1 stycznia 2017 r. Ustawa zakłada, że przychodami Funduszu Odszkodowawczego, z którego będą wypłacane odszkodowania za szkody w uprawach i płodach rolnych, będzie m.in. dotacja z budżetu państwa. Obecnie w Sejmie trwają prace nad projektem ustawy okołobudżetowej, w której to mają być zawarte zaplanowane środki finansowe na wypłatę szacowanych szkód wyrządzanych przez zwierzęta łowne. Na taką propozycję rolnicy od wielu lat czekali, gdyż ma ona całkowicie zmienić system pokrywania strat wyrządzonych przez dziką zwierzynę – o co samorząd rolniczy wielokrotnie wnioskował. KRIR Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych z niepokojem obserwuje rozprzestrzeniane się wirusa ASF wśród populacji dzików w woj. podlaskim. Dotychczasowe wytężone działania wszystkich służb i instytucji zaangażowanych w walkę z pomorem nie przyniosły natychmiastowego wyniku, czego dowodem są kolejne przypadki wykrycia wirusa wśród odstrzelonych lub padłych dzików. Ze względu na zbliżający się okres huczki - rui, istnieje potencjalne zagrożenie (w związku z zwiększonymi wędrówkami w tym czasie zwierząt), zawleczenia wirusa do stad i populacji dzików z terenów wolnych obecnie od wirusa. Skutkiem, czego będzie konieczność utworzenia nowych stref z ograniczeniami, co spowoduje milionowe AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 straty finansowe nie tylko dla polskich producentów, ale i w konsekwencji dla budżetu państwa. Z tego powodu, mając na względzie przyspieszenie procesu eradykacji wirusa z terenu kraju, samorząd rolniczy uważa, iż należałoby podjąć decyzje o całkowitej depopulacji stad dzików, co najmniej z terenów powiatów, na których ten wirus występuje oraz do nich przyległych. Natomiast na terenach, do których może być przeniesiony wirus, powinno się w maksymalnym stopniu ograniczyć pogłowie dzików. W przekonaniu izb rolniczych, podjęcie takich radykalnych działań powinno przyczynić się do wyeliminowania wirusa u dzików, a tym samym przyspieszyć proces uznania naszego kraju za wolny od ASF. Mając powyższe na uwadze, w imieniu polskich rolników zarząd KRIR zaapelował do ministra rolnictwa i rozwoju wsi o podjęcie działań mających na Fot. Archiwum PIR Konieczne maksymalne ograniczenie populacji dzika Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych uważa za konieczne redukcję populacji dzika na terenie kraju, zwłaszcza, że zwiększy to szansę na wyeliminowanie wirusa ASF w Polsce celu podjęcie przez Powiatowych Lekarzy Weterynarii, (zgodnie z nowowprowadzonymi przepisami ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt) eliminacji oraz ograniczania populacji dzika z terenów objętymi restrykcjami związanymi z ASF. KRIR 13 INFORMACJE KRIR Nie będzie możliwości podjęcia pracy przez pobierających rentę strukturalną Ministerstwo rolnictwa wyjaśnia, że zgodnie z § 15 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych objętej Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz § 15 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 czerwca 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Renty strukturalne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013, wypłata renty strukturalnej ulega zawieszeniu wtedy, gdy uprawniony do renty strukturalnej jest zatrudniony lub wykonuje inną pracę zarobkową podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Powyższy warunek obowiązuje od początku wdrażania działania „Renty strukturalne”, tj. obowiązywał on beneficjentów rent strukturalnych w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004 - 2006 oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013. Zatrudnionym natomiast jest osoba, która nawiązała stosunek pracy, w rozumieniu art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeksu pracy, na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Praca zarobkowa może być także wykonywana na podstawie innych stosunków prawnych, w szczególności umów cywilnoprawnych takich jak umowa o dzieło czy umowa zlecenia. W przypadku innej pracy zarobkowej, zawieszenie renty strukturalnej następuje w przypadku, gdy taka praca podlegała obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Ubezpieczenia społeczne, zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 14 Fot. Archiwum PIR Resort rolnictwa wystosował odpowiedź na wniosek samorządu rolniczego w sprawie kryteriów zawieszenia rent strukturalnych. Według obowiązujących przepisów, rolnik pobierający rentę strukturalną nie może otrzymywać żadnego wynagrodzenia, które podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Wysokość renty strukturalnej jest w wielu przypadkach niewystarczająca do utrzymania gospodarstwa domowego, a dodatkowo osoby ją pobierające przekazały swoje gospodarstwo młodemu rolnikowi i zrezygnowały tym samym z jedynego źródła swojego dochodu. Często osoby w wieku 55 - 65 lat mogłyby podjąć dodatkową pracę, jednak zabraniają tego ww. przepisy. Co więcej, powyższa ustawa odbiera także prawo do zasiadania w organach takich jak np. rada nadzorcza banku spółdzielczego czy spółka komunalna. Ponadto, należy wziąć pod uwagę fakt, że renta strukturalna nie jest rentą chorobową, i tak jak w przypadku emerytów pobierających świadczenia z KRUS i ZUS, zdaniem samorządu rolniczego, należy umożliwić osobom pobierającym rentę strukturalną podejmowanie pracy i uzyskiwanie dochodów do pewnej wysokości. r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obejmują: ubezpieczenie emerytalne, rentowe, ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa (tzw. chorobowe) oraz z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tzw. wypadkowe). Szczegółowe zasady objęcia tymi ubezpieczeniami określone zostały w ww. ustawie. W związku z powyższym, poinformowano, że w przypadkach podjęcia przez beneficjenta renty strukturalnej pracy zarobkowej, podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, następuje zawieszenie całej kwoty renty strukturalnej. Wypłata zawieszonej renty strukturalnej może zostać wznowiona w przypadku ustania okoliczności powodujących jej zawieszenie, na wniosek uprawnionego do renty strukturalnej, poczynając od miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym ustały te okoliczności, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym wpłynął wniosek o wznowienie wypłaty renty strukturalnej (§ 15 ust. 3 ww. rozporządzeń). Z uwagi na fakt, iż warunek dotyczący zawieszenia wypłaty renty strukturalnej, w przypadku podjęcia pracy zarobkowej, podlegającej ubezpieczeniu społecznemu, obowiązuje od początku uruchomienia wsparcia w postaci rent strukturalnych, a w 2010 r. został przeprowadzony ostatni nabór wniosków o przyznanie renty strukturalnej, ewentualna próba zmiany przepisów w tym zakresie może wywołać zarzut naruszenia zasady równości, która nakazuje jednakowe traktowanie podmiotów prawa w obrębie określonej klasy (kategorii). Podniesione może być zatem nierówne traktowanie wszystkich beneficjentów, którym wcześniej na tej podstawie została zawieszona renta strukturalna. W związku z powyższym, MRiRW poinformowało, że nie przewiduje prac mających na celu zmianę przepisów w powyższym zakresie. KRIR AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 INFORMACJE ARiMR Pomoc dla rolników dotkniętych klęskami żywiołowymi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa uruchamia w ramach PROW 2014 - 2020 pomoc dla rolników, którzy ponieśli straty spowodowane klęskami żywiołowymi. Fot. Archiwum PIR Rolnicy, którzy ponieśli straty w swoich gospodarstwach spowodowane klęskami żywiołowymi, będą mogli ubiegać się w ARiMR o pomoc na odtworzenie zniszczonych składników gospodarstwa. Agencja uruchamia bowiem wsparcie na operacje typu „Inwestycje odtwarzające potencjał produkcji rolnej” w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w odtwarzanie gruntów rolnych i przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof”. Wsparcie skierowane jest do rolników, którzy ponieśli straty spowodowane przez co najmniej jedną z nastę- pujących klęsk żywiołowych: powódź, deszcz nawalny, suszę, przymrozki wiosenne, ujemne skutki przezimowania, obsunięcie się ziemi, lawinę, grad, huragan, uderzenie pioruna. Przyznanie wsparcia uzależnione będzie od powstania w gospodarstwie szkód spowodowanych przynajmniej jedną z wymienionych klęsk, jeżeli miały one miejsce w roku, w którym jest składany wniosek o przyznanie pomocy lub w roku poprzedzającym rok, w którym składany jest wniosek. Dlatego bardzo istotne jest, aby ci rolnicy, w gospodarstwach których wystąpiły szkody w 2015 r., złożyli wnioski o przyznanie pomocy do końca 2016 r. Dotyczy to również tych producentów rolnych, którzy będą chcieli wykazywać we wnioskach straty powstałe zarówno w 2015 r., jak i w 2016 r. Oni również powinni złożyć wnioski o przyznanie pomocy do końca 2016 r. Jeżeli natomiast wniosek będzie dotyczył wyłącznie strat powstałych w 2016 r., będzie Jeżeli rolnik nie zawarł umowy ubezpieczenia obowiązkowego upraw, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, ważnej na dzień wystąpienia szkody w składniku gospodarstwa, którego odtworzenie wymaga poniesienia kosztów dotyczących odtwarzania plantacji chmielu, sadów, plantacji krzewów owocowych gatunków owocujących efektywnie dłużej niż 5 lat, kwotę pomocy na odtworzenie tego składnika gospodarstwa pomniejsza się o 50% AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 mógł być złożony w tym roku, bądź w 2017 roku, oczywiście w wyznaczonym przez ARiMR terminie. O pomoc mogą ubiegać się rolnicy, którzy w danym roku kalendarzowym ponieśli straty w uprawach rolnych, zwierzętach gospodarskich czy rybach w wysokości co najmniej 30% średniej rocznej produkcji rolnej w gospodarstwie z trzech lat poprzedzających rok, w którym wystąpiła szkoda, albo z trzech lat w okresie pięcioletnim poprzedzającym rok, w którym wystąpiła szkoda, z pominięciem roku o najwyższej i najniższej produkcji w gospodarstwie oraz straty - dotyczą składnika gospodarstwa, którego odtworzenie wymaga poniesienia kosztów kwalifikujących się do objęcia wsparciem. Pomoc może być przyznana np. na odtworzenie plantacji wieloletnich czy sadów. Dofinansowanie można również otrzymać na zakup nowych maszyn lub urządzeń rolniczych w miejsce tych, które zostały zniszczone w wyniku klęsk żywiołowych. Maksymalna kwota wsparcia, jaką może otrzymać rolnik na „Inwestycje odtwarzające potencjał produkcji rolnej” w całym okresie realizacji PROW 2014 – 2020, wynosi 300 tys. zł, z tym że nie może przekroczyć ona poziomu 80% kosztów kwalifikowalnych. Wysokość poniesionych strat, jakie powstały u rolników na danym terenie, określa komisja powołana przez wojewodę. Na tej podstawie wyliczana jest kwota wsparcia jaką może otrzymać rolnik za szkodę powstałą w danym składniku gospodarstwa, którego dotyczy wniosek o przyznanie pomocy. Jeżeli zniszczony składnik gospodarstwa był ubezpieczony, wówczas wysokość wyliczonego wsparcia będzie pomniejszona o kwotę otrzymaną z ubezpieczenia. Jeżeli rolnik nie zawarł umowy obowiązkowego ubezpieczenia upraw, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, a będzie ubiegał się o pomoc na odtworzenie plantacji chmielu, sadów, plantacji 15 INFORMACJE ARiMR / KOMUNIKATY krzewów owocowych gatunków owocujących efektywnie dłużej niż 5 lat, wówczas wysokość pomocy wyliczonej na podstawie protokołów sporządzonych przez komisje wojewódzkie, będzie pomniejszona o połowę. Złożone przez rolników wnioski zostaną poddane ocenie punktowej. Pod uwagę będzie brana wysokość szkód w gospodarstwie, z uwzględnieniem wyso- kości strat w produkcji rolnej oraz to, czy plantacja chmielu, sad lub plantacja krzewów owocowych gatunków owocujących efektywnie dłużej niż 5 lat objęta była dobrowolnym ubezpieczeniem. Na podstawie przyznanej liczby punktów sporządzone zostaną dwie listy określające kolejność przysługiwania pomocy - jedna dla rolników z woj. mazowieckiego i druga dla rolników z po- zostałych województw. Zostaną one podane do publicznej wiadomości przez prezesa ARiMR, w ciągu 40 dni od dnia upływu terminu składania wniosków o przyznanie pomocy. Źródło: ARiMR Podkarpacki Oddział Regionalny ARiMR w Rzeszowie INFORMACJA DLA HODOWCÓW DROBIU Główny Lekarz Weterynarii informuje o występowaniu wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI), podtypu H5N8 u ptaków dzikich (Polska, Chorwacja, Szwajcaria, Dania, Holandia), jak i drobiu (Polska, Niemcy, Węgry, Austria, Dania). Wobec powyższego hodowcy drobiu powinni zachowywać szczególną ostrożność i stosować odpowiednie środki bioasekuracji minimalizujące ryzyko przeniesienia wirusa grypy ptaków do gospodarstwa, w szczególności: - zabezpieczyć paszę przed dostępem zwierząt dzikich, - nie karmić drobiu na zewnątrz budynków, w których drób jest utrzymywany, - stosować w gospodarstwie odzież i obuwie ochronne oraz po każdym kontakcie z drobiem lub dzikimi ptakami umyć ręce wodą z mydłem, - stosować maty dezynfekcyjne w wejściach i wyjściach z budynków w których utrzymywany jest drób. Hodowco !!! Pamiętaj o zgłaszaniu niezwłocznie do odpowiednich osób i instytucji (lekarz weterynarii prywatnej praktyki, powiatowy lekarz weterynarii, wójt/burmistrz/prezydent miasta) podejrzenia wystąpienia choroby zakaźnej drobiu (spadek nieśności; nagłe, zwiększone padnięcia drobiu) Objawy kliniczne wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu Depresja, gwałtowny spadek/utrata produkcji jaj, miękkie skorupy jaj, objawy nerwowe, zasinienie i obrzęk grzebienia i dzwonków, silne łzawienie, obrzęk zatok podoczodołowych, kichanie, duszność, biegunka. Padnięcia ptaków mogą być nagłe, bez widocznych objawów. Śmiertelność może dochodzić do 100%. 16 AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 INFORMACJE ARR Głównym celem programu Wspólnej Polityki Rolnej „Owoce i warzywa w szkole” realizowanego przez Agencję Rynku Rolnego jest trwała zmiana nawyków żywieniowych dzieci poprzez zwiększenie udziału owoców i warzyw w ich codziennej diecie oraz propagowanie zdrowego odżywiania poprzez działania towarzyszące o charakterze edukacyjnym. W roku szkolnym 2016/2017 w Polsce w programie uczestniczy około 1,3 mln dzieci uczęszczających regularnie do szkół podstawowych, tj. realizujących obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego (tzw. zerówki) oraz dzieci z klas I - III. Program finansowany jest ze środków pochodzących z budżetu UE (88%) oraz pochodzących z budżetu krajowego (12%). Całkowity budżet programu w roku szkolnym 2016/2017 wynosi ok. 19,762 mln euro (ok. 84,265 mln zł). Łączna liczba porcji owoców i warzyw otrzymywanych przez jedno dziecko w I semestrze roku szkolnego 2016/2017 wynosi 20. W każdym z 10 tygodni w I semestrze roku szkolnego 2016/2017 dzieciom udostępnia się 2 porcje owocowo - warzywne. Dzieci otrzymują świeże owoce i warzywa (przygotowane do bezpośredniego spożycia, wystarczająco rozwinięte, dojrzałe, zdrowe) oraz soki owocowe, warzywne i owocowo - warzywne. W ramach programu otrzymują jabłka, gruszki, truskawki, borówki amerykańskie, marchewkę, słodką paprykę, rzodkiewki, pomidorki i kalarepę oraz soki. Każde dziecko uczestniczące w programie otrzymuje jednorazowo porcję składającą się z jednego produktu owocowego i jednego produktu warzywnego. Owoce, warzywa oraz soki nie mogą zawierać dodatku tłuszczu, soli, cukru lub substancji słodzących. AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 Aby skutecznie i trwale ukształtować nawyki żywieniowe - dzieci nie tylko otrzymują porcje owoców i warzyw, ale również uczestniczą w działaniach edukacyjnych informujących o zaletach spożywania owoców i warzyw. Każda szkoła uczestnicząca w programie, zgodnie z wytycznymi MEN realizuje różnego rodzaju działania poświęcone zdrowemu żywieniu oraz pochodzeniu owoców i warzyw. W województwie podkarpackim w programie „Owoce i warzywa w szkole” uczestniczy ok. 76 tys. dzieci z 994 szkół. Owoce i warzywa do szkół podstawowych dostarcza dziewięciu dostawców, a jedna szkoła sama sobie organizuje dostawy. Od roku szkolnego 2017/2018 programy „Owoce i warzywa w szkole” oraz „Mleko w szkole” zostają zastąpione nowym programem dla szkół, który ma na celu skutecznie promować wśród uczniów zdrową dietę bogatą w owoce i warzywa oraz mleko korzystając z najlepszych doświadczeń zebranych podczas dotychczasowej realizacji programu „Owoce i warzywa w szkole” oraz „Mleko w szkole”. W ramach nowego programu dzieci będą: l otrzymywały owoce i warzywa oraz produkty mleczne, l brały udział w działaniach edukacyjnych mających poprawić wiedzę uczniów na temat rolnictwa, pochodzenia żywności, zdrowych nawyków żywieniowych, itp. Kluczowym dokumentem określającym najważniejsze zasady realizacji programu w Polsce, a także jego główne cele i priorytety będzie Strategia krajowa obejmująca 6 kolejnych lat szkolnych. Dokument ten ma określać długoterminową strategię realizacji programu. Pierwsza strategia zostanie przedstawiona Komisji Europejskiej w I kwartale 2017 r. Strategia określać będzie m.in.: n Zasady finansowania programu, w tym dofinansowanie ze środków krajowych, Fot. Archiwum PIR „Owoce i warzywa w szkole” oraz nowe perspektywy tego programu Owoce, warzywa oraz soki podawane dzieciom w szkołach nie mogą zawierać dodatku tłuszczu, soli, cukru lub substancji słodzących. Za jakość owoców i warzyw dostarczanych do szkół podstawowych odpowiedzialny jest zatwierdzony dostawca lub zatwierdzona szkoła, w przypadku gdy samodzielnie przygotowuje i udostępnia owoce i warzywa dzieciom. n Produkty udostępniane dzieciom: priorytetem jest udostępnianie dzieciom produktów świeżych i jak najmniej przetworzonych, bez dodatków, a więc świeżych owoców i warzyw oraz mleka, n Grupę docelową czyli dzieci, które będą mogły uczestniczyć w programie i otrzymywać owoce i warzywa i/ lub mleko. Na realizację programu w UE przeznaczono 250 mln euro na rok szkolny, w tym: l 100 mln euro na mleko, l 150 mln euro na owoce i warzywa. Polska otrzyma na rok szkolny gwarantowany budżet ze środków UE w wysokości: 11,6 mln euro na owoce i warzywa oraz 10,2 mln euro na mleko. Zasady realizacji programu zostaną również określone w stosownych przepisach krajowych i UE. Obecnie trwają prace w Komisji Europejskiej nad aktami wykonawczymi dla nowego programu. OT ARR Rzeszów 17 INFORMACJE KRUS Chroń dziecko w gospodarstwie rolnym Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego informuje, że na bazie dokumentu z 1998 roku, zawierającego spis prac rolniczych niebezpiecznych i szkodliwych dla dzieci powstał „Wykaz czynności szczególnie niebezpiecznych, związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, których nie wolno powierzać dzieciom poniżej 16 lat”. Aktualny wykaz jest wynikiem zaangażowania i współpracy Państwowej Inspekcji Pracy, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi i Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Placówka Terenowa KRUS w Jaśle zachęca do zapoznania się z poniższym wykazem. Obsługa ciągników oraz maszyn rolniczych, w tym sprzęganie oraz agregowanie Ø Zabronione jest powierzanie dzieciom kierowania ciągnikami rolniczymi. Czynność ta wymaga wiedzy i doświadczenia, dlatego jest przeznaczona wyłącznie dla osób dorosłych, posiadających wymagane uprawnienia. Brak dostatecznych umiejętności przy obsłudze ciągnika i ograniczone możliwości psychofizyczne dzieci mogą doprowadzić do wypadku. Ofiarą zdarzenia może być nie tylko kierowca, ale również osoba znajdująca się w pobliżu pojazdu. Ø Dzieciom nie wolno powierzać obsługiwania maszyn rolniczych - szczególnie kombajnów, kosiarek rolniczych, pras do słomy i siana oraz kopaczek do roślin okopowych. Podczas ich bezpośredniej obsługi występuje ryzyko pochwycenia przez elementy ruchome, skaleczenia, a nawet amputacji kończyn. Ø Niedozwolone jest przebywanie dzieci w strefie pracy maszyn i pojazdów rolniczych. Najmłodsi nie zawsze zdają sobie sprawę z zagrożeń, dlatego dorośli powinni rozmawiać z nimi 18 o niebezpieczeństwach związanych na przykład z zabawą w pobliżu pola, na którym pracują maszyny. Ryzyko przygniecenia, potrącenia lub przejechania przez maszynę rolniczą dotyczy szczególnie małych dzieci, które mogą być niezauważone przez operatora. Dzieci nie powinny przebywać w pobliżu maszyn również z uwagi na szkodliwy hałas i zapylenie towarzyszące ich pracy. Ø Nie wolno angażować dzieci do pomocy przy sprzęganiu oraz dopuszczać do ich przebywania pomiędzy ciągnikiem, a sprzęganą maszyną. Nikt, oprócz operatora nie może uczestniczyć w wykonywaniu prac związanych ze sprzęganiem i rozprzęganiem maszyn, narzędzi rolniczych oraz przyczep z ciągnikami. Pomoc innej osoby, zwłaszcza dziecka, jest zabroniona z uwagi na duże ryzyko przygniecenia do maszyny lub przyczepy, a w konsekwencji - wystąpienia obrażeń tułowia, kończyn i głowy. Powszechne są także upadki zaczepu na stopę lub zmiażdżenia dłoni u osób pomagających przy sprzęganiu. Prace te nie są przeznaczone dla dzieci również dlatego, że wiążą się z dużym wysiłkiem fizycznym, mogącym prowadzić do urazów kręgosłupa. Ø Niebezpieczne dla dzieci są prace związane z obsługą maszyn stacjonarnych znajdujących się w gospodarstwie, zwłaszcza takich jak: sieczkarnie, śrutowniki, gniotowniki, mieszalniki, rozdrabniacze, dmuchawy, przenośniki ślimakowe i taśmowe. Maszyny te wyposażone są w ostre, ruchome elementy – noże, topory, walce i bębny, które mogą spowodować poważne urazy dłoni. Istnieje również ryzyko pochwycenia przez nieosłonięte wały napędowe i pasy transmisyjne. Ø Niedopuszczalne jest przebywanie osób na pomostach załadunkowych siewników i sadzarek do ziemniaków w trakcie pracy tych maszyn. Zakaz ten dotyczy szczególnie dzieci. Pomosty służą do napełniania zbiorników sadzarek oraz skrzyni nasiennej w siewnikach w trakcie postoju maszyn (odłączonych od WOM) i wyłącznie w tym celu powinny być wykorzystywane. Ręczne roz- garnianie nasion lub ziarna w skrzyni siewnika, a także strącanie nadmiaru sadzeniaków w trakcie pracy maszyn stwarza ryzyko poważnych urazów, w tym amputacji palców lub całych dłoni. Dzieci nigdy nie powinny uczestniczyć w czynnościach obsługowych siewników i sadzarek. Ø Dzieci nie powinny obsługiwać ładowaczy i podnośników. Ich obsługa wymaga posiadania odpowiednich kwalifikacji, ale także doświadczenia oraz dużej odpowiedzialności i wzmożonej uwagi. Nieprawidłowy manewr może skończyć się przejechaniem, przygnieceniem lub uderzeniem osoby znajdującej się w pobliżu pracującej maszyny. Ponadto nieumiejętnie obsługiwana maszyna może się przewrócić i spowodować uraz operatora. Prace związane z pozyskiwaniem i obróbką drewna Ø Dzieciom nie wolno uczestniczyć w przerzynaniu drewna pilarką tarczową, (tzw. krajzegą lub cyrkularką) - jedną z najniebezpieczniejszych maszyn w gospodarstwie. Szczególnie, jeśli jest to „samoróbka” nieposiadająca wymaganych osłon i zabezpieczeń, takich jak osłona tarczy piły nad i pod stołem, klin rozszczepiający oraz prowadnica. Podczas cięcia drewna może dojść do zakleszczenia i odrzutu materiału, a także do odprysku drzazg. Kontakt ciała z tarczą pracującej piły kończy się poważnym urazem. Dzieci nie powinny obsługiwać „krajzegi”, ani wykonywać czynności pomocniczych, takich jak: podawanie i odbieranie materiału, czy usuwanie trocin. Ø Nie wolno powierzać dzieciom prac z użyciem pilarek łańcuchowych. Obsługa piły wymaga siły i sprawności dorosłego człowieka oraz odpowiedniej wiedzy i wprawy. Nieumiejętne manewrowanie piłą może być przyczyną tragicznego w skutkach kontaktu z łańcuchem tnącym, ciężkich urazów w wyniku odbicia piły od ciętego mate- AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 riału lub upuszczenia uruchomionego narzędzia na nogę. Ø Dzieci nie mogą wykonywać prac związanych ze ścinaniem drzew, ściąganiem drzew zawieszonych, załadunkiem i rozładunkiem drewna. Prace te wymagają specjalistycznych umiejętności, dużej siły fizycznej i doświadczenia. Ponadto towarzyszy im niebezpieczeństwo przygniecenia przez drzewo oraz zmiażdżenia rąk i nóg. Ø Dzieci należy wykluczyć z udziału w czynnościach pomocniczych, związanych ze ścinką i rąbaniem drewna. Narzędziem często wykorzystywanym przy ścince drzew oraz rąbaniu drewna, a jednocześnie bardzo niebezpiecznym, jest siekiera. Mogą z niej korzystać wyłącznie dorośli. Jej użycie wymaga wprawy i zachowania szczególnej ostrożności, czego w przypadku dzieci może zabraknąć. Nieumiejętne, czy nieuważne użytkowanie może prowadzić do skaleczeń lub amputacji palców dłoni, a w przypadku niewłaściwego stanu narzędzi - do o wiele bardziej niebezpiecznych wypadków, związanych np. z wypadnięciem z toporzyska i wbiciem się w ciało źle osadzonej siekiery. Obsługa zwierząt gospodarskich Ø Obsługa zwierząt o dużej masie ciała, jak bydło, trzoda chlewna, szczególnie samców rozpłodowych, a także samic karmiących, powinna być dokonywana przez doświadczone i zdrowe dorosłe osoby, najlepiej przez silnych mężczyzn. Dzieci z uwagi na swoje ograniczone możliwości psychofizyczne nie mogą bezpiecznie obsługiwać dużych zwierząt. Mogą one być niebezpieczne i spowodować poważny uraz przez kopnięcie, przygniecenie, uderzenie, czy ugryzienie. Tym bardziej, że dzieci nie potrafią przewidywać ich reakcji na bodźce zewnętrzne. Ponadto kontakt ze zwierzętami gospodarskimi oraz brak higieny osobistej stwarza ryzyko zarażenia się chorobami odzwierzęcymi, które są szczególnie niebezpieczne dla młodych organizmów dzieci i mogą zaburzyć ich prawidłowy rozwój. Ø Do czynności niebezpiecznych dla najmłodszych należą: załadunek i rozładunek zwierząt, a także prace przy uboju i rozbiorze zwierząt. Wiąże się z nimi zagrożenie obrażeniami ze strony broniących się zwierząt, a ubój może AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 Fot. Archiwum PIR INFORMACJE KRUS Często zdarza się tak, że rolnicy prowadzący swoje gospodarstwa korzystają z pomocy dzieci i powierzają im wykonywanie różnorodnych prac. Warto jednak pamiętać, że rodzice muszą mieć na uwadze to, iż należy wybierać takie prace, którym są one w stanie podołać bez narażenia ich na niepotrzebne niebezpieczeństwo. Bezpieczeństwo dzieci w dużej mierze zależy od wyobraźni rodziców. dodatkowo spowodować uraz psychiczny u dziecka. Spawanie elektryczne i gazowe Do prac wzbronionych dzieciom należy spawanie elektryczne i gazowe oraz pomoc przy tych pracach. Wiąże się z nimi zagrożenie naświetleniem szkodliwymi promieniami i poparzeniem dłoni oraz twarzy. Ponadto istnieje ryzyko porażenia prądem oraz zatrucia gazami spawalniczymi. Czynności te wymagają specjalistycznej wiedzy i umiejętności oraz stosowania środków ochrony osobistej. Prace z wykorzystaniem substancji chemicznych, nawozów mineralnych i rozpuszczalników Ø Należy chronić dzieci przed dostępem do substancji chemicznych stosowanych w gospodarstwie, w tym przede wszystkim do substancji żrących, paliw, chemicznych środków ochrony roślin, nawozów (szczególnie wapna palonego). Tlenkowe wapno nawozowe to substancja o silnych właściwościach pylących, żrących i parzących. Podczas prac związanych z jego załadunkiem, wyładunkiem i wysiewem może dojść do poważnych poparzeń błon śluzowych, oczu i skóry. Nawozy i środki ochrony roślin zwykle są szkodliwe lub trujące. Niebezpieczne dla organizmu, nawet dorosłego, są środki chemiczne zwłaszcza I i II klasy toksyczności, dlatego ich stosowanie wymaga wcześniejszego specjalistycznego przeszkolenia i używania ochron osobistych. Ø Nie wolno powierzać dzieciom prac z użyciem rozpuszczalników organicznych, ani narażać ich na kontakt z tymi substancjami. Rozpuszczalniki (benzyny, rozpuszczalniki nitro, chlorokauczukowe i inne) będące składnikami farb, lakierów, czy klejów są szkodliwe dla zdrowia. Niektóre z nich są rakotwórcze, mają właściwości narkotyczne. Oddziałują na układ nerwowy i mogą powodować trwałe szkody w organizmie. Ponadto ich pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Niedozwolony jest również udział dzieci w pracach związanych z topieniem i podgrzewaniem lepiku i smoły, z uwagi na zagrożenie wybuchem, pożarem i poparzeniem. Opary lepiku i smoły również zawierają rozpuszczalniki organiczne. Prace grożące ciężkimi poparzeniami i pożarem Dzieci nie wolno angażować do roz- 19 INFORMACJE KRUS palania i obsługi pieców centralnego ogrzewania. Wykonywanie tych czynności wiąże się z niebezpieczeństwem wybuchu i pożaru, a tym samym z dużym ryzykiem poparzeń tułowia, twarzy i rąk. Podobne ryzyko dotyczy obsługi parników, kotłów do gotowania i suszarni. Dzieci bywają mniej uważne, tym bardziej, gdy są pochłonięte powierzonym zadaniem. Nie są w stanie ocenić zagrożenia i przewidzieć skutków nieostrożności, które w przypadku upadku z wysokości mogą wiązać się z poważnym urazem głowy, kręgosłupa lub kończyn, a nawet śmiercią. (bakteriami, roztoczami, pasożytami zwierzęcymi, grzybami). Czynniki te mogą powodować uszkodzenie słuchu, wzroku oraz choroby zakaźne i alergiczne. Pracę w takich warunkach mogą wykonywać tylko osoby dorosłe stosujące środki ochrony dróg oddechowych, wzroku i słuchu. Prace w zamkniętych zbiornikach Prace w wykopach ziemnych Prace obciążające układ kostno – stawowy, w tym dźwiganie i przenoszenie Prace w silosach i zamkniętych zbiornikach, a także opróżnianie zbiorników szamb, wywóz gnojówki i gnojowicy, to czynności szczególnie niebezpieczne – nigdy nie powinny uczestniczyć w nich dzieci. Poza niebezpieczeństwem urazów mechanicznych, wiąże się z nimi ryzyko śmiertelnego zatrucia. W zamkniętych zbiornikach może brakować tlenu, mogą również kumulować się w nich gazy takie jak: siarkowodór, metan, dwutlenek węgla. W dużych stężeniach są szkodliwe dla zdrowia lub zabójcze. W żadnym wypadku dzieci nie mogą mieć z nimi kontaktu. Prace na wysokości Wszelkie prace na wysokości, np. na pomostach, drabinach, drzewach, dachach, powinny być wzbronione dzieciom z uwagi na zagrożenie upadkiem. Dzieciom nie należy powierzać kopania rowów i dołów oraz wykonywania jakichkolwiek czynności w wykopach. Przy tych czynnościach występuje niebezpieczeństwo oberwania i obsunięcia się ścian wykopu, a w następstwie - zasypania osoby pracującej. Osunięte masy ziemi mogą spowodować uduszenie dziecka lub doprowadzić do złamań i zmiażdżeń. Prace w szkodliwych warunkach, w tym w hałasie i zapyleniu Dzieci nie mogą przebywać w środowisku o dużym natężeniu hałasu, niedostatecznym oświetleniu, w pomieszczeniach zapylonych pyłami pochodzenia roślinnego oraz wykonywać czynności narażających je na kontakt z chorobotwórczymi czynnikami biologicznymi Ø Dzieci nie powinny wykonywać prac wymuszających długotrwałe przyjmowanie nienaturalnej pozycji ciała. Tego typu czynności, tym bardziej często powtarzane, mogą prowadzić do deformacji stawów i kości młodego, rozwijającego się jeszcze organizmu. Na uszkodzenia szczególnie narażony jest kręgosłup, a jego zwyrodnienia wywołują chroniczny ból i mogą okazać się nieodwracalne. Ø Dzieci nie powinny uczestniczyć w czynnościach związanych z dźwiganiem i ręcznym przenoszeniem ciężkich przedmiotów. Ręczne prace transportowe są przeznaczone dla osób dorosłych, wymagają odpowiedniej siły fizycznej. Osoba młoda, pracująca ponad swe możliwości jest narażona na bóle i uszkodzenia kręgosłupa, kontuzje stawów oraz zerwania mięśni. Oprac. Krzysztof Bartusiak Przedawnienie należności składkowo – odsetkowych Dochodzenie należności składkowo – odsetkowych na ubezpieczenie społeczne rolników ograniczone jest ustawowym terminem przedawnienia, określonym w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2016 r., poz. 277 z późn. zm.). Do dnia 31 grudnia 2011 r. przepis art. 41 b ust. 1 w/w ustawy stanowił, że 20 należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Wymagalność składki na ubezpieczenie społeczne rolników mierzona jest od ostatniego dnia ustawowego terminu jej płatności, który to wynika z art. 40 ust. 1 w/w ustawy i przypada na ostatni dzień pierwszego miesiąca danego kwartału. Od dnia 1 stycznia 2012 r. treść art. 41 b ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników została zmieniona przez art. 2 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. z 2011 r., Nr 232, poz. 1378) w ten sposób, że należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Powyższa regulacja nie oznaczała jednak, iż od dnia 1 stycznia 2012 r. rolniczy organ rentowy nie mógł dochodzić składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okresy tego ubez- AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 INFORMACJE KRUS pieczenia przypadające przed dniem 1 stycznia 2007 r., jako że w/w ustawa z dnia 16 września 2011 r. nowelizująca ustawę o ubezpieczeniu społecznym rolników zawiera przepisy o charakterze przejściowym. I tak w myśl art. 27 ust. 1 i 2 ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców, do przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012 r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012 r. Jeżeli przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Brzmienie tego przepisu prawnego w kontekście zmienionej treści przepisu art. 41 b ust.1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nakazywało przyjąć, że 5 – letni termin przedawniania będzie miał zastosowanie do składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okresy tego podlegania przypadające po dniu 1 stycznia 2012 r., a także do składek na ubezpieczenie społeczne rolników za te okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, do których zastosowanie dotychczasowych przepisów powodowałoby, iż przedawniłyby się one później niż w oparciu o znowelizowane przepisy. W praktyce oznacza to, że nieprzedawnione na dzień 1 stycznia 2012 r. składki na ubezpieczenie społeczne rolników za okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników przypadające przed dniem 1 stycznia 2007 r. przedawniały się wcześniej w oparciu o dotychczasowy przepis art. 41 b ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i to on miał do nich zastosowanie. I tak dla przykładu składka na ubezpieczenie społeczne rolników za I kwartał 2006 r., której termin wymagalności liczony jest od dnia 31 stycznia 2006 r. przedawniła się w dniu 1 lutego 2016 r. Zastosowanie wobec tej składki nowego brzmienia przepisu art. 41 b ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, oznaczałoby, że 5 - letni termin przedawnienia tej nieprzedawnio- AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 nej i wymagalnej na dzień 1 stycznia 2012 r. składki rozpocząłby się od dnia 1 stycznia 2012 r. i upłynąłby dopiero w dniu 2 stycznia 2017 r. A zatem dla ubezpieczonego korzystniejsze było zastosowanie przepisu „przedawnieniowego” w dotychczasowym brzmieniu i na takie rozwiązanie pozwala brzmienie art. 27 ust. 2 ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców. Z kolei składka na ubezpieczenie społeczne rolników za III kwartał 2009 r. której termin wymagalności liczony jest od dnia 31 lipca 2009 r. przedawni się z upływem 5 – letniego terminu przedawnienia, którego bieg rozpoczął się od dnia 1 stycznia 2012 r. tj. w dniu 2 stycznia 2017 r. stosownie do nowego brzmienia art. 41 b ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, który w tym przypadku stanowi dla ubezpieczonego korzystniejszą regulację. Zastosowanie wobec składki za III kwartał 2009 r. dotychczasowego brzmienia przepisu art. 41 b ust.1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, oznaczałoby że składka ta przedawniłaby się dopiero w dniu 1 sierpnia 2019 r. Regulacja zawarta w przepisach przejściowych ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców - dotyczących stosowania terminów przedawnienia do składek na ubezpieczenie społeczne rolników - co do zasady prowadzi do następujących wniosków: l nieprzedawnione i wymagalne w dniu 1 stycznia 2012 r. składki na ubezpieczenie społeczne rolników za okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników przypadające przed dniem 1 stycznia 2007 r., wobec których po tym dniu nie nastąpiły żadne zdarzenia mające wpływ na bieg terminu przedawnienia, są objęte dotychczasowym terminem przedawnienia tj. terminem 10 – letnim, który w tych przypadkach jest dla ubezpieczonych terminem korzystniejszym, l składki na ubezpieczenie społeczne rolników za okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników przypadające po dniu 1 stycznia.2007 r., a przed dniem 1 stycznia 2012 r. są objęte nowym terminem przedawnienia tj. terminem 5 – letnim, który w tych przypadkach jest dla ubezpieczo- nych terminem korzystniejszym, a to oznacza, że ze względu na treść przepisu przejściowego, zgodnie z którym w takich przypadkach bieg przedawnienia będzie się rozpoczynał w dniu 1 stycznia 2012 r. terminem przedawnienia tych składek będzie dzień 2 stycznia 2017 r. oczywiście przy założeniu braku jakichkolwiek zdarzeń wpływających na jego bieg, l składki na ubezpieczenie społeczne rolników za okres od 1 stycznia 2012 r., których termin wymagalności będzie powstawał w ostatnim dniu pierwszego miesiąca danego kwartału będą przedawniać się z upływem 5 lat, co oznacza, że np. składka za I kwartał 2012 r. przedawni się w dniu 1 lutego 2017 r., także przy założeniu braku jakichkolwiek zdarzeń wpływających na jego bieg. Do składek tych, nie będą mieć zastosowanie przepisy przejściowe, o których mowa wyżej, zawarte w przepisach ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców, a co za tym idzie zastosowanie wprost znajdzie przepis art. 41 b ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznemu rolników w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2012 r. Powyższe oznacza również, że wszelkie rozstrzygnięcia decyzyjne dotyczące podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy wydawane przez Kasę po dacie 1 stycznia 2017 r., będą w zakresie wymiaru składek oparte na 5 – cio letnim terminie przedawnienia, wynikającym wprost z przepisu art. 41 b ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Powyższe zasady należy odpowiednio stosować do nadpłaconych lub nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne rolników (art. 27 ust. 3 ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców). Artykuł 2 pkt. 2 ustawy o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców zmienił od dnia 1 stycznia 2012 r. przewidziany w art. 41 b ust.11 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników 10 - letni termin przedawnienia do dochodzenia zwrotu nadpłaconych lub nienależnie opłaconych składek, zastępując go 5 – letnim terminem przedawnienia. Stanisław Łata Kierownik Wydziału Ubezpieczeń KRUS O/ R Rzeszów 21 PORADY PRAWNE GMO w paszach W dniu 4 listopada 2016 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o paszach, wydłużając tym samym zgodę Polski na stosowanie GMO w paszach do dnia 1 stycznia 2019 roku. Mimo licznych sprzeciwów, Sejm nie zgodził się na zastosowanie kategorycznego zakazu stosowania pasz genetycznie modyfikowanych do żywienia zwierząt. Pomimo, że w Polsce jest wielu przeciwników stosowania GMO w żywieniu zwierząt, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi jak do tej pory nie zdecydowało się na przygotowanie i wdrożenie programu zastępowania GMO np. roślinami strączkowymi i motylkowymi, które także są bardzo dobrym źródłem białka w żywieniu zwierząt. Ponadto, również soja o odmianie anuszka doskonale sprawdza się jako źródło białka i z powodzeniem mogłaby być uprawiana w polskich warunkach, zastępując soję modyfikowaną. Organizacje rolnicze przekonują, że zwiększanie przez Polskę dostaw soi GMO i dalsza zgoda na stosowanie GMO w paszach uzależnia polskie rol- – Zgodnie z ustawą o zmianie ustawy o paszach, od 1 stycznia 2019 r. nie będzie można wytwarzać, wprowadzać do obrotu i stosować w żywieniu zwierząt pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku paszowego – wyjaśnia adwokat Bogusław Sowa i dodaje, że w Polsce ustawą z 2006 r. wprowadzono zakaz stosowania pasz GMO, a następnie kilkakrotnie przedłużano memorandum na jego stosowanie. W związku z nowymi przepisami pasze zawierające śrutę sojową GMO będą mogły być stosowane do końca 2018 r. naukowców z Australii i USA, opublikowanych na łamach czasopisma „Journal of Organic Systems”. Stwierdzili oni bowiem, że u świń karmionych zmodyfikowaną soją zdecydowanie częściej występują problemy żołądkowe, takie jak zapalenie jelit, czy choroba wrzodowa. Teraz ustawa trafi do Senatu, a następnie do podpisu Prezydenta. nictwo od importu komponentów białkowych od zagranicznych dostawców. Pojawiają się postulaty, aby pieniądze na zakup pasz GMO przeznaczyć na rozwój alternatywnych upraw roślin bogatych w białka, a tym samym rozwijać polskie rolnictwo w zakresie upraw roślin wysokobiałkowych. Nie można również przejść obojętnie obok ostatnich wyników badań Dr Bogusław Sowa Podstawa prawna: - ustawa z dnia 4 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o paszach. Fot. Archiwum PIR Źródło: - http://www.organic-systems.org/ journal/81/8106.pdf Według ostatnich badań Polska importuje ok. 2 mln ton śruty sojowej rocznie, a cała Unia Europejska ok. 35 mln ton. Największymi producentami soi na świecie są USA, Brazylia i Argentyna. Środowiska ekologów promują i zachęcają rząd oraz rolników do korzystania z programów, które mają na celu całkowite wyeliminowanie GMO z polskich upraw. Jednym ze sposobów uniezależnienia Polski od importu śruty sojowej GMO może być rozwój rodzimych źródeł białka w oparciu o rośliny strączkowe. Istnieją już także odmiany soi, które dobrze znoszą polskie warunki klimatyczne dając obfite plony. 22 Głównym powodem importowania soi GMO jest deficyt białka w żywieniu zwierząt, który pojawił się w związku z wydanym przez Komisję Europejską zakazem stosowania mączek mięsno - kostnych w żywieniu zwierząt. Decyzja ta spowodowana była wybuchem epidemii BSE (tzw. szalonych krów). Zakaz obowiązuje od 2003 r., w związku z tym mączki zastąpiła śruta sojowa. AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 PORADY WETERYNARYJNE Kanibalizm u świń – uciążliwy problem małych gospodarstw i dużych ferm Za podstawowe przyczyny występowania tego zaburzenia uważa się: nieprawidłowe warunki utrzymywania świń, mieszanie osobników pomiędzy kojcami oraz złe traktowanie zwierząt. Mowa tu o nadmiernym zagęszczeniu kojców, złej wentylacji (wysokie stężenie szkodliwych gazów, za wysoka temperatura i wilgotność), zbyt intensywnym oświetleniu, niedoborach żywieniowych, ograniczonym dostępie do paszy i wody. Agresja u świń ma na celu utrzymanie dominacji, obronę, wywalczenie sobie dostępu do paszy lub wody, może być też objawem strachu. Dlatego każda zmiana w grupie świń spowoduje walkę o ustalenie hierarchii w stadzie. Dalsze konsekwencje to zmniejszenie pobierania paszy, gorsze przyrosty, częstsze choroby, a w skrajnych przypadkach porażenia zadu i upadki. Kanibalizm zdarza się zarówno w małych gospodarstwach, jak i w dużych fermach. Jest to konsekwencja stosowanych systemów chowu, które uniemożliwiają zwierzętom realizację naturalnych zachowań, a to zwiększa u nich poziom stresu lub sprawia, że zwyczajnie się nudzą. Przyczyny kanibalizmu i sposoby walki ze zjawiskiem Zaburzenie to może dotyczyć każdej grupy wiekowej, jednak najczęściej występuje u prosiąt po odsadzeniu, war- AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 Fot. Archiwum PIR Kanibalizm jest anormalnym zachowaniem świń, polegającym na atakowaniu i gryzieniu innych osobników. Stanowi poważny problem, ponieważ brak wczesnej reakcji ze strony hodowcy sprawia, że zwierzęta w grupie zaczynają się naśladować i patologiczne zachowanie rozszerza się na resztę stada. Głównymi przyczynami kanibalizmu u świń jest wzrost produktywności stada i wynikające z tego nadmierne zagęszczenie w kojcu, zbyt wysokie stężenie gazów toksycznych jak amoniak, siarkowodór czy dwutlenek węgla, źle funkcjonująca wentylacja, przeciągi, nadmierna wilgotność czy brak swobodnego dostępu do paszy chlaków i młodych tuczników. Pierwsze niepokojące objawy to: u małych prosiąt walka o dostęp do sutka, u starszych (po odsadzeniu i łączeniu miotów) o ustalenie hierarchii w grupie, a u tuczników to najczęściej walka o przestrzeń życiową i dostęp do pożywienia. Najczęściej atakowany jest ogon, ponieważ jest on słabo unerwiony i początkowo zwierzęta nie czują bólu, gryzione są też uszy i boki ciała. Problem nasila się w momencie pojawienia się krwawienia ponieważ widok i zapach krwi nasila agresję. Z reguły prowokatorem jest jeden osobnik, do którego z czasem dołączają inne. Zwalczanie kanibalizmu u świń obejmuje kilka kroków. Przede wszystkim należy jak najszybciej usunąć agresywnego osobnika, czasem trzeba też odizolować ofiarę. Powstałe zranienia w miarę możliwości odkażać by zapobiec zakażeniom i ograniczyć krwawienie. Można stosować preparaty w sprayu, które mają gorzki smak i zniechęcają do gryzienia. W zapobieganiu najważniejsze jest unikanie przemieszczania zwierząt pomiędzy grupami i zapewnienie im opty- malnych warunków środowiskowych, czyli unikać nadmiernego zagęszczenia poprzez dostosowanie rozmiaru kojca do wieku i ilości świń, zapewnić dobrze zbilansowaną karmę (w profilaktyce często stosuje się dodatek tlenku magnezu, chlorku litu lub komercyjnych preparatów). Ważne jest by zwierzęta miały swobodny dostęp do paszy i wody. Inne istotne działania to zaciemnienie pomieszczeń i skrócenie dnia świetlnego oraz zapewnienie świniom jakiegoś zajęcia poprzez podawanie większej ilości ściółki czy stosowanie „zabawek” takich jak piłki, podwieszane łańcuchy, butelki itp. Odwraca to uwagę zwierząt od gryzienia, eliminuje nudę i pozwala zaspokoić naturalną potrzebę rycia i zabawy. Lek. weterynarii Krystyna Mróz O kanibalizmie u świń, jego przyczynach i skutkach walki z tym nietypowym zjawiskiem pisze lekarz weterynarii - Krystyna Mróz, absolwentka Wydziału Weterynarii na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie. 23 TWÓJ OGRÓD Choinka – symbol Świąt Bożego Narodzenia Grudzień kojarzy się nam najczęściej z tradycjami Świąt Bożego Narodzenia, a jedną z nich jest przystrajanie drzewka bożonarodzeniowego popularnie zwanego „choinką”. Choinką, obecnie najczęściej wybieraną, jest jodła kaukaska (Abies nordmanniana), która ma dość regularny pokrój, ładne, zielone wybarwienie i przede wszystkim utrzymuje długo po ścięciu igły w naszych ciepłych domach. Nasza rodzima jodła pospolita (Abies alba) również przystrajana jest na święta, ale jej udział, tak jak i świerka pospolitego (Picea abies), z roku na rok maleje na korzyść drzewek szybciej osiągających odpowiednią wielkość i walory dekoracyjne na plantacjach choinek. Świerki ze względu na szybkie obsypywanie się igieł częściej polecane są w sprzedaży z systemem korzeniowym (drzewko w doniczce), gdyż po okresie świątecznym możemy wysadzić je do ogrodu lub potraktować jako ozdobę balkonu lub tarasu. Niestety bardzo mało drzewek przyjmuje się po posadzeniu w ogrodzie. Przyczyną jest zakłócenie ich naturalnego okresu spoczynku. Jesienią rośliny z naszej strefy klimatycznej wraz ze zmniejszającą się ilością światła i obniżającymi się temperaturami hartują się na okres zimy. Roślina przeniesiona do ciepła na kilka lub kilkanaście dni otrzymuje sygnał, że zima się skończyła i czas rozpocząć kolejny okres wegetacji. Wyniesienie rozhartowanych drzewek na zimny taras często kończy się osypaniem igieł. W związku z tym lepiej przetrzymać nasze świąteczne choinki w pomieszczeniach jasnych i nie za gorących do okresu, gdy temperatura na zewnątrz wzrośnie powyżej zera. Inną opcją jest posadzenie drzewka bożonarodzeniowego w ogrodzie i co roku udekorowanie go np. lampionami. Sadząc „choinkę” mamy dużo większy wybór w formach drzewek. W 24 Aby przez cały okres świąt cieszyć się pięknym, zielonym drzewkiem to pamiętajmy, że zanim wniesiemy choinkę do domu, należy umieścić ją na ok. godzinę w chłodnym pomieszczeniu. Bardzo istotne, aby temperatura w miejscu, gdzie będzie stało drzewko nie przekraczała 200C. Powinniśmy także pamiętać, aby drzewko nie stało obok kaloryfera. Na zdjęciu świerk pospolity odmiana Acrocona. zależności od ilości miejsca jakie przeznaczymy dla naszego drzewka możemy zastosować np. jodłę koreańską (Abies koreana) – charakteryzującą się wolnym wzrostem (po 10 latach około 3 m wysokości), zieloną barwą na górnej stronie igieł i białymi paskami na dolnej oraz wczesnym wydawaniem dekoracyjnych szyszek. Podobnej wysokości jest odmiana Compacta - jodły jednobarwnej (Abies concolor ‘Compacta’), ale o srebrzystej barwie igieł i mniejszej szerokości. Dawniej jodła jednobarwna często była sadzona jako choinka ogrodowa, ale najczęściej cieszyła właścicieli dość krótko, ponieważ jest to duże drzewo o szybkim wzroście. Powolny wzrost odziedziczyła odmiana Silver Star jodły koreańskiej z wywiniętymi igłami ku górze (mniejsza forma odmiany Silberlocke), przez co barwa igieł sprawia wrażenie srebrzystych. Wolnorosnącą o nieregularnym pokroju stożka jest forma świerka pospolitego w odmianie Acrocona, która dodatkowo wiosną ucieszy oko właściciela dekoracyjnymi dużymi szyszkami. Średni wzrost i niezbyt regularny stożek ma odmiana Maigold świerka kłującego (Picea pungens), popularnie zwanego srebrnym. Maigold ma igły zielone, ale wiosenny przyrost jest złocistożółty. Srebrzyste zabarwienie igieł, ale kremowobiałe przyrosty wiosenne i średni wzrost ma ‘Białobok’ świerk kłujący. Regularny stożek i powolny wzrost mają odmiany świerka białego (Picea glauca), np. ‘Conica’ o igłach zielonych, ‘Daisy’s White’ o igłach wiosną żółtobiałych, a latem zielonych, ‘Sander’s Blue’ o niebieskawym zabarwieniu igieł. Pamiętajmy, że karłowe odmiany świerków wymagają wyższej wilgotności powietrza, gdyż są chętniej atakowane przez przędziorki niż większe odmiany. Ciekawie wyglądającym drzewkiem bożonarodzeniowym w ogrodzie są karłowe odmiany sosen, np. sosna czarna ‘Green Rocket’ (Pinus nigra) o wrzecionowym pokroju, sosna pospolita ‘Watereri’ (Pinus sylvestris) o szerokostożkowym wyglądzie czy sosna drobnokwiatowa ‘Negishi’ o niebieskozielonych igłach. Sosny, tak jak jodły, dość długo utrzymują igły po ścięciu w naszych domach, więc może zamiast tradycyjnej „jodełki” udekorujemy kilkuletnie drzewko sosny pospolitej o sztywnych zielonych igłach lub sosny wejmutki o igłach sinozielonych i delikatniejszych, które dodatkowo wniosą piękny zapach lasu do naszych domów na święta. mgr inż. Marta Straub Mgr inż. Marta Straub z wykształcenia ogrodnik, nauczyciel przedmiotów zawodowych w Zespole Szkół Agroprzedsiębiorczości w Rzeszowie AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 ZDROWIE I URODA Masz cukrzycę? Zadbaj o prawidłową dietę Najważniejszą zasadą diabetyka jest kontrola spożycia cukrów prostych, których nadmierne ilości nie są wskazane dla nikogo. Podobnie jak osobom zdrowym, diabetykom zaleca się pięć lub sześć posiłków dziennie, owoce lub warzywa do każdego posiłku, odpowiednią ilość wypijanych płynów, spożywanie odpowiedniej ilości ryb i drobiu, umiarkowanie spożycie czerwonego mięsa, ograniczenie tłuszczów zwierzęcych itp. Węglowodany na cenzurowanym Ze względu na powikłania wynikające z długotrwale podniesionego poziomu glukozy we krwi, diabetycy muszą ściśle kontrolować ilość i jakość spożywanych węglowodanów. Zalecane są węglowodany złożone, a więc te zawarte w kaszach (gryczanej, jęczmiennej, jaglanej), ryżu brązowym, makaronie razowym czy pełnoziarnistym pieczywie. Kontrolować należy spożywanie owoców, soków, słodzonych napojów, miodu oraz oczywiście samego cukru i słodyczy. Węglowodany powinny stanowić podstawowe źródło energii w diecie (ok. 55 - 60% całodziennej puli kcal) natomiast tylko 10% powinny stanowić cukry proste, pozostała dawka energii powinna pochodzić z węglowodanów złożonych. Ważne jest, aby węglowodany złożone były uwzględniane w każdym posiłku w odpowiednich proporcjach. Jeśli decydujemy się na spożywanie produktów dostarczających węglowodanów prostych jak np. owoce czy miód dobrze byłoby połączyć je z produktem wysokobłonnikowym lub nabiałowym, które nieco spowolnią uwalnianie glukozy do krwioobiegu. AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 Indeks glikemiczny a ładunek glikemiczny Oprócz zawartości cukrów prostych w posiłkach bardzo istotny jest także indeks glikemiczny poszczególnych produktów. Indeks glikemiczny (IG) klasyfikuje produkty ze względu na wzrost stężenia glukozy po ich spożyciu. Im niższy IG tym wolniej uwalniana jest glukoza, dłużej jesteśmy syci, nie odczuwamy głodu, a organizm lepiej sobie radzi z regulacją poziomu cukru i wydzielaniem odpowiedniej ilości insuliny z trzustki. Ostatnio sporo uwagi poświęca się terminowi ładunku glikemicznego (ŁG) zwłaszcza w kontekście chorych na cukrzycę. Ładunek glikemiczny określa zawartość węglowodanów w danym produkcie z uwzględnieniem indeksu glikemicznego oraz ilości węglowodanów w porcji. Ponieważ IG określa jedynie tempo uwalniania glukozy, a nie ilość węglowodanów w spożywanej porcji, ŁG wydaje się bardziej precyzyjnym wskaźnikiem. Uważaj na ukryty cukier W codzienności diabetyków problem stwarzają produkty, które zawierają spore ilości ukrytego cukru np. soki (nawet te 100%), ketchupy, jogurty owocowe, serki homogenizowane czy desery mleczne. Niestety nie jesteśmy przyzwyczajeni do czytania etykiet i często nieświadomie kupujemy produkty o wysokiej zawartości cukru. Oczywiście wszelkiego rodzaju cukierki, ciastka, czekolady, galaretki i desery są w czołówce listy produktów do ograniczenia Fot.Naturhouse Wbrew powszechnej opinii dieta osób kontrolujących poziom cukru we krwi nie odbiega znacząco od zaleceń żywieniowych dla osób zdrowych lub dbających o smukłą sylwetkę. Jeśli jednak borykasz się z problemem cukrzycy, a Twoje nawyki żywieniowe nie należą do najzdrowszych, warto pomyśleć o ich zmianie. Dieta jest szczególnie ważna w przypadku osób, które mają problem z prawidłowym poziomem cukru we krwi, dlatego też najlepiej skorzystać z pomocy specjalisty. Dietetyk bądź diabetolog pomoże ustalić plan żywieniowy dopasowany do zapotrzebowania organizmu oraz trybu życia, tak aby w diecie nie zabrakło najważniejszych składników, a proporcje węglowodanów prostych i złożonych były na odpowiednim poziomie. jeśli mamy nieprawidłowe wyniki poziomu glukozy lub problemy z nadwagą. Ponadto wymienione produkty są źródłem dużej ilości tłuszczu i nasyconych kwasów tłuszczowych, które wpływają na rozwój chorób układu krążenia i przyczyniają się do wzrostu masy ciała. Przyjaznym składnikiem jest błonnik pokarmowy, który spowalnia wchłanianie węglowodanów w organizmie, dlatego też zarówno cukrzycy, jak i osoby chcące zdrowo się odżywiać powinny wybierać produkty z dużą zawartością tego składnika. Poza tym błonnik poprawia perystaltykę jelit, pomaga oczyszczać organizm z toksyn, wiąże cholesterol oraz zapobiega zaparciom. Należy wybierać chude mięsa, najlepiej drób i ryby, rzadziej mięso czerwone, a jeśli już to raczej wołowinę czy cielęcinę niż mięso wieprzowe. Około 30% energii powinno pochodzić z tłuszczów, w przewadze pochodzenia roślinnego czyli olejów, oliwy czy orzechów. Najlepiej zrezygnować ze spożywania utwardzanych tłuszczów zwierzęcych takich jak masło czy smalec, które oprócz dużej ilości energii dostarczają dużych ilości nasyconych kwasów tłuszczowych. Agata Anuszewska Naturhouse Mielec 25 PREZENTACJE Rolniczo – turystyczny charakter powiatu – Łańcucka Rada Powiatowa PIR P owiat łańcucki zajmuje powierzchnie ok. 452 km² i zamieszkały jest przez około 80 tys. mieszkańców (wg rocznika statystycznego z 2014 r.). Powiat tworzą miasto Łańcut oraz gminy: Białobrzegi, Czarna, Łańcut, Markowa, Rakszawa i Żołynia. Położony jest w centralnej części województwa podkarpackiego. Graniczy z powiatem rzeszowskim (od zachodu i południa), leżajskim (od północy), i przeworskim (od wschodu). Stolicą powiatu jest miasto Łańcut, które jednocześnie jest siedzibą władz powiatowych, gminnych i miejskich. Powiat łańcucki jest powiatem o charakterze rolniczo – przemysłowo turystycznym. Zdecydowana większość obszaru powiatu stanowią użytki rolne. Zajmują one prawie 68% powierzchni całego powiatu. W strukturze użytków rolnych dominują grunty orne, które zajmują powierzchnię 48,7%, łąki 12,6% i pastwiska 4,9%. Największy odsetek użytków rolnych występuje w gminie Łańcut. Tu dość dobre gleby sprawiają że w całości areały są wykorzystywane do produkcji rolniczej. Druga gminą, która wiedzie prym w produkcji rolniczej jest gmina Markowa. Najmniejszy odsetek produkcji skupiony jest w gminach Rakszawa i Żołynia. Wpływ na to mają niskie klasy bonitacyjne gleb co z kolei powoduje, iż obie gminy są najbardziej zalesione. Jeśli chodzi o strukturę właścicielską to na terenie powiatu łańcuckiego dominuje sektor prywatny. Prawie 94% gospodarstw rolnych znajduje się w rękach rolników indywidualnych. Jednak niekorzystna struktura gospodarstw (od 1 do 5 ha) wpływa negatywnie na sam rozwój. W tak małych gospodarstwach bardzo trudno jest prowadzić opłacalną produkcje rolną. Dlatego też od kilku lat zauważa się dosyć dynamiczny rozwój działalności agroturystycznej. Położenie powiatu oraz walory krajobrazowe wskazują tu na duże możliwości rozwojowe. Agroturystyka staje się pewną formą 26 pozyskiwania dodatkowych środków finansowych. Co roku miasto Łańcut odwiedzane jest przez ok. 200 tys. turystów. To znacząca atrakcja turystyczna w skali Europy dzięki lokalizacji jednego z najpiękniejszych w kraju kompleksu parkowo - pałacowego. Na ponad 30 - hektarowej powierzchni znajdują się: rezydencja magnacka z oryginalnymi wnętrzami, unikatowa kolekcja powozów, oranżeria i zameczek romantyczny. Można również obejrzeć tu największy zbiór ikon z przełomu XV - XX wieku. W skład Rady Powiatowej Podkarpackiej Izby Rolniczej w Łańcucie wchodzi 11 osób. Ostatnie wybory do samorządu rolniczego odbyły się 31 maja 2015 roku. Przewodniczącym Rady Powiatowej został ponownie Stanisław Bartman. Delegatem Rady na Wale Zgromadzenie Podkarpackiej Izby Rolniczej w Trzebownisku został Stanisław Piekarz. Rada Powiatowa to organ Izby rolniczej. Jej przewodniczący kieruje pracą Rady, zwołuje spotkania na których poruszane są bieżące problemy związane z rolnictwem. Zaprasza przedstawicieli instytucji rolniczych, którzy na co dzień współpracują z rolnikami. Podczas Stanisław Bartman, przewodniczący Łańcuckiej Rady Powiatowej PIR takich spotkań poruszane są tematy zmian przepisów prawnych, ustaw czy rozporządzeń które wchodzą w życie. Delegaci z poszczególnych gmin sygnalizują przedstawicielom instytucji problemy z jakimi borykają się rolnicy na co dzień w swoich gospodarstwach. Rada Powiatowa działa na terenie powiatu. Radni podczas posiedzeń zgłaszają wnioski, które kierowane są do zarządu w celu ich dalszej realizacji. Poniżej skład osobowy Rady Powiatowej Podkarpackiej Izby Rolniczej w Łańcucie. W samorządzie rolniczym powiat łańcucki reprezentują: Lp. Nazwisko i Imię Gmina 1. Gromelski Ireneusz 2. Piekarz Stanisław 3. Brodziak Bolesław 4. Rejman Rafał 5. Bartman Stanisław 6. Filip Paweł 7. Wojnar Krzysztof 8. Szpytma Jan 9. Bar Tadeusz 10. Czesław Babiarz Rakszawa 11. Kołcz Franciszek Żołynia Białobrzegi Czarna Łańcut Łańcut – miasto Markowa AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 PREZENTACJE Przemysł i rolnictwo – Mielecka Rada Powiatowa PIR P owiat mielecki położony jest w Kotlinie Sandomierskiej nad dolną Wisłoką i jej ujściem do Wisły, w jego skład wchodzą: miasto Mielec oraz 9 gmin wiejskich tj. Borowa, Czermin, Gawłuszowice, Mielec, Padew Narodowa, Przecław, Radomyśl Wielki, Tuszów Narodowy, oraz Wadowice. Powiat zajmuje łączną powierzchnię około 880 km². Posiada korzystne warunki klimatyczne i należy do najbardziej nasłonecznionych terenów w Polsce. Mielec jako miasto jest ważnym centrum gospodarczym, ekonomicznym i kulturalnym. W Mielcu funkcjonuje wiele ważnych dla społeczeństwa instytucji. Działalność gospodarcza i rozwój przedsiębiorczości realizowana jest na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej – SSE EUROPARK Mielec, która powstała we wrześniu 1995 roku. Na terenie powiatu działalność prowadzą przedsiębiorstwa powstałe w wyniku restrukturyzacji WSK – PZL – Mielec oraz wiele innych. Powiat mielecki jest powiatem rolniczo - przemysłowym. Dla połowy mieszkańców powiatu mieleckiego rolnictwo i usługi rolnicze stanowią podstawę życia i funkcjonowania. Udział gruntów ornych w strukturze użytków rolnych wynosi 42%, łąk i pastwisk 8%, lasów 42%, sady stanowią 1%. Najwięcej gospodarstw znajduje się w sołectwie Rzędzianowice. W uprawach dominują zboża, ziemniaki, rzepak, rośliny strączkowe. Na terenie powiatu funkcjonuje Mieleckie Zrzeszenie Producentów Trzody Chlewnej „TUCZ - BOR” w Borowej, które zrzesza producentów trzody chlewnej. Grupa powstała w 2000 roku jako pierwsza na Podkarpaciu i trzecia w kraju. Zajmuje się produkcją trzody w cyklu zamkniętym. Na terenie powiatu funkcjonuje wiele ośrodków kultury, bibliotek, zabytków i obiektów sakralnych, a także liczne szlaki turystyczne i ścieżki rowerowe. Warto odwiedzić powiat mielecki i zobaczyć Kościół Św. Wojciecha w Gawłuszowicach, dworek w Przecławiu, Bazylikę Mniejszą pw. Św. Mateusza z 1526 roku w Mielcu, dwo- AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 rek Oborskich wzniesiony w XVII wieku w Mielcu oraz wieżę mieszkalną w Rzemieniu. Przewodniczącym Rady Powiatowej Podkarpackiej Izby Rolniczej w Mielcu jest Wojciech Naprawa, który ma 43 lata. Jest absolwentem Krakowskiej Akademii Rolniczej Wydział Ekonomii Rzeszowie. Wspólnie z żoną prowadzi gospodarstwo rolne nakierowane na produkcję trzody chlewnej, około 20 loch w cyklu zamkniętym. Gospodarstwo jest członkiem grupy producenckiej „TUCZ - ROL”. Wojciech Naprawa jest prezesem Stowarzyszenia „Powiśle Gliny Małe”, które jest organem prowadzącym Zespół Szkół Społecznych w Glinach Małych po zlikwidowanej Szkole Publicznej. Obecnie do szkoły uczęszcza 130 uczniów, w tym przedszkolaki, uczniowie szkoły podstawowej oraz gimnazjaliści. Wojciech Naprawa jest rolnikiem aktywnym, chętnie uczestniczy w szkoleniach, a zdobytą wiedzą dzieli się z innymi rolnikami. Zna problemy nurtujące rolników i stara się mieć wpływ na ich rozwiązanie. Rada Powiatowa PIR w Mielcu Wojciech Naprawa, przewodniczący Mieleckiej Rady Powiatowej PIR współpracuje z wszystkimi instytucjami rolniczymi w powiecie, samorządami na szczeblu gminnym i powiatowym. Powiat mielecki boryka się z licznymi problemami, które mają charter globalny. Delegaci Rady Powiatowej PIR w Mielcu podczas posiedzeń wnioskują o rozwiązanie najważniejszych i najtrudniejszych problemów z jakimi stykają się rolnicy. W samorządzie rolniczym powiat mielecki reprezentują: Lp. Nazwisko i imię 1. Peret Janusz 2. Naprawa Wojciech 3. Myjak Marek 4. Bierzyński Józef 5. Bukowski Leszek 6. Ciejka Robert 7. Klich Andrzej 8. Gąsiorek Robert 9. Sulik Andrzej 10. Czaja Grzegorz 11. Foltak Grażyna 12. Weryński Paweł 13. Jołda Teresa 14. Stopa Kazimiera 15. Łącz Krystyna 16. Tarapata Paweł 17. Trela Eugeniusz 18. Kagan Stanisław Gmina Borowa Czermin Gawłuszowice Mielec Mielec - miasto Padew Narodowa Przecław Radomyśl Wielki Tuszów Narodowy Wadowice Górne 27 PORADY ROLNICZE Produkcja oraz walory odżywcze gęsiny Udział gęsi w strukturze produkcji żywca drobiowego kształtuje się na poziomie około 1,5%. Wielkość i jakość produkcji gęsi tuczonych w Polsce jest determinowana sprzedażą mięsa, głównie do Niemiec. Chociaż nasz kraj przoduje w produkcji gęsiny, to na statystycznego Polaka przypada zaledwie około 18 g tego mięsa rocznie. Spożycie gęsiny w Polsce wynosi około 700 ton rocznie, a przez potencjalnego konsumenta ten gatunek mięsa jest nadal postrzegany jako produkt ekskluzywny, wykorzystywany wyłącznie do przygotowywania potraw na specjalne okazje. Wymagania pokarmowe Opłacalność chowu gęsi związana jest z niskimi wymaganiami pokarmowymi tego gatunku drobiu. Gęś to typowy ptak pastwiskowy, który posiada najlepszą ze wszystkich udomowionych gatunków drobiu zdolność trawienia włókna surowego. Rodzaj spożywanych pasz determinuje budowa przewodu pokarmowego. U gęsi jest on znacznie dłuższy, niż u pozostałych gatunków drobiu. Gruby i twardy dziób, pomaga w skutecznym pobieraniu zielonek, a silny i mięsisty żołądek, umożliwia wykorzystanie paszy w ilości sięgającej nawet do 20% masy ciała. Wysokie ciśnienie panujące w żołądku sprzyja silnemu odwodnieniu treści pokarmowej, a jelita o łącznej długości ponad 4 m, zasiedlane są przez kolonie drobnoustrojów, które warunkują rozkład i pobieranie energii z pasz o dużej zawartości włókna pokarmowego. Zatem gęsi można karmić paszami mniej wartościowymi, a więc tańszymi. Nabiera to 28 Fot. Archiwum PIR Obecnie światowym potentatem w produkcji gęsi są Chiny, a spośród krajów europejskich Polska, Węgry i Ukraina. Chów gęsi prowadzony jest w systemie półintensywnym, przy dotuczaniu owsem, z dużym udziałem zielonek i pastwiska, co wpływa na dobrą jakość mięsa. Gęsina bogata jest w żelazo, fosfor, magnez i cynk, witaminy z grupy A, B i E oraz jest źródłem pełnowartościowego białka i nienasyconych kwasów tłuszczowych zalecanych osobom ze schorzeniami naczyniowo - sercowymi. Mięso tego gatunku uznane jest za żywność dietetyczną, zdrową i bezpieczną wpływając na wydolność organizmu. Mimo tego, że gęsina jest dość tłusta, to nie stanowi zagrożenia dla organizmu. Wręcz przeciwnie, zawarte w niej tłuszcze działają korzystnie na organizm - obniżając poziom cholesterolu. szczególnego znaczenia w kontekście funkcjonowania małych i średnich gospodarstw, o gorszych warunkach glebowych. Gęsi spożywają, bowiem duże ilości owsa, ziemniaków, czy zielonek, które z powodzeniem mogą być uprawiane na glebach lekkich. Dzięki temu zakup droższych pasz konieczny jest jedynie w okresie odchowu. Pierwsze tygodnie chowu W pierwszych 4 tygodniach życia gąsięta intensywnie przyrastają. Ważna jest wówczas wysoka koncentracja białka i energii w paszy. Zawartość energii powinna wynieść 11,9 MJ/kg, a białka ogólnego około 205 g/kg. Konieczne jest uzupełnienie mieszanki paszowej w aminokwasy syntetyczne, szczególnie w aminokwasy siarkowe (metioninę i cystynę), które zużywane są w dużych ilościach w czasie pierzenia. Rozwój układu kostnego wymusza także odpowiednie zaopatrzenie w fosfor i wapń. W żywieniu w okresie odchowu mogą zostać użyte gotowe mieszanki pełnoporcjowe lub pasze przygotowane w gospodarstwie. W skład mieszanki powinny wchodzić zboża, takie jak: pszenica, pszenżyto, a także ograniczone ilości jęczmienia i owsa. Ze względu na trudności z bilansowaniem aminokwasów, jako źródło białka najlepiej jest użyć koncentratów białkowych dla brojlerów. W 4 tygodniu życia, ptaki powinny otrzymywać około 210 g mieszanki treściwej na sztukę. Począwszy od 2 - 3 tygodnia życia należy stopniowo gąsięta przyzwyczajać do dobrej jakościowo zielonki. Wraz ze wzrostem masy ciała maleje ich zapotrzebowanie na białko i energię, co skutkuje koniecznością zmiany składu mieszanki treściwej. Należy ograniczyć ilość koncentratu białkowego i pożądane jest zwiększanie udziału owsa, kosztem pszenicy i pszenżyta. Aby zmniejszyć koszt paszy można zastąpić koncentrat śrutą rzepakową lub ześrutowanymi nasionami grochu (do 15%), czy bobiku (do 10%). Należy jednak pamiętać o uzupełnieniu witamin i elementów mikroelementów. Dzienne zużycie paszy treściwej rośnie do 8 tygodnia życia (230 g/ szt.). Począwszy od 9 tygodnia życia, ilość AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 PORADY ROLNICZE / HODOWLA paszy można ograniczać do 200 - 210 g na sztukę, przy nieograniczonym podawaniu zielonek i okopowych. Odpowiednia pasza W okresie od 12 do 15 tygodnia życia podstawą żywienia gęsi są z zadawane do woli zielonki oraz rośliny okopowe. Spożycie paszy treściwej w tym okresie chowu powinno wynosić 140 - 150 g na sztukę dziennie. W skład mieszanki treściwej wchodzą śruty zbożowe (owsiana i pszenżytnia w ilości 95%) oraz koncentrat białkowy (5%). Na 3 tygodnie przed ubojem przystępujemy do tuczu właściwego. Ma on na celu wytworzenie warstwy tłuszczu podskórnego, determinującego pożądany wygląd i walory smakowe tuszek. Z rozpoczęciem tuczu całkowicie odstawiamy pasze objętościowe. Jedynym pokarmem gęsi jest wtedy ziarno owsa oraz mieszanka mineralno - witaminowa. Dzienne zużycie owsa w tuczu właściwym może sięgnąć do 0,5 kg na sztukę dziennie. Sposób żywienia gęsi to jeden z ważniejszych czynników, które determinują efektywność produkcji oraz uzyskanie surowca o pożądanej przez konsumenta jakości. W warunkach krajowych żywienie gęsi opiera się na dwóch systemach: przy zastosowaniu zbilansowanych mieszanek pełnoporcjowych zawierających ponad 80% suchej masy oraz z wykorzystaniem pasz gospodarskich. Przykładowa dawka pasz gospodarskich może składać się w 65% ze zbóż, w 10% z roślin motylko- wych, pozostałe 25% stanowią kiszonki, rośliny okopowe i susze. Właściwości gęsiny Skład chemiczny oraz właściwości mięsa gęsiego zależą w dużym stopniu od czynników genetycznych, płci, wieku, warunków zoohigienicznych, a także od żywienia ptaków w okresie odchowu. Gęsina jest najbardziej kalorycznym mięsem drobiowym (100 g ma wartość 339 kcal energii). Dla porównania mięso indycze zawiera 129 kcal/100 g, a mięso brojlerów kurzych - 158 kcal/100 g. Mięso młodych polskich gęsi owsianych zawiera ponad 23% białka, około 4% tłuszczu i od 50 - 83 mg/100 g cholesterolu. Tłuszcz gęsi jest optymalny pod względem żywieniowym, gdyż zawiera dużą ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych. Zaliczany jest do kategorii zdrowych tłuszczów zwierzęcych ze względu na znaczną zawartość jednonienasyconego kwasu oleinowego (42%), linolowego (20%), linolenowego (0,4%) i arachidonowego (0,05%). W porównaniu z innymi gatunkami tłuszczu drobiowego ma korzystniejszy profil kwasów tłuszczowych. Jest w nim stosunkowo dużo korzystnych dla funkcjonowania organizmu kwasów omega - 3 i omega - 6. Wspomniane kwasy wpływają między innymi na obniżenie poziomu złego cholesterolu (LDL) we krwi oraz podwyższenie dobrego (HDL), ponadto wspomagają pracę serca. Dlatego gęsina rekomendowana jest dla osób cierpiących na choroby sercowo - naczyniowe. Mięso z gęsi jest bogate w pełnowartościowe białko. Dostarcza także cennych witamin (A, E, witaminy z grupy B, zwłaszcza niacyny) oraz elementów mineralnych (potas, fosfor, magnez, żelazo oraz cynk), przez co wpływa na wydolność fizjologiczną organizmu, poprawiając samopoczucie, a tłuszcz uznawany jest za afrodyzjak. Tłuszcz z gęsi należy do jednych z najzdrowszych tłuszczów zwierzęcych. Oprócz celów kulinarnych stosowany jest w celach leczniczych do rozsmarowywania na ciele jako środek przeciwbólowy w zapaleniach stawów i reumatyzmie oraz jako składnik maści rozgrzewających. Z tuszki ważącej 6 kg można uzyskać 1 litr smalcu. W podsumowaniu warto stwierdzić, iż gęsina jest mięsem o właściwościach prozdrowotnych, co bezpośrednio wynika ze sposobu produkcji. Gęsi nadal chowane są w sposób tradycyjny, korzystając z ruchu na świeżym powietrzu i zielonki, a w ostatnich tygodniach życia są karmione owsem. W całym okresie chowu nie otrzymują pasz przemysłowych, a ich podstawowym pokarmem są pasze gospodarskie (mieszanki zbożowe, warzywa oraz zielonki). Efektem tradycyjnego chowu jest fakt, iż mięso nie zawiera żadnych sztucznych barwników i pozostałości środków chemicznych. dr inż. Janusz R. Mroczek Katedra Przetwórstwa i Towaroznawstwa Rolniczego Uniwersytet Rzeszowski Bilansowanie nawożenia mineralnego Pogoń za wydajnością powoduje, że hodowla dostarcza rolnikom coraz bardziej plenne, doskonalsze jakościowo oraz odporne odmiany roślin uprawnych. To co jeszcze 20 - 30 lat temu wydawało się pułapem nie do osiągnięcia, dziś staje się faktem wprowadzanym szybko do produkcji. W roku ubiegłym w Anglii, w warunkach produkcyjnych, (pole kilkunastohektarowe) uzyskano plon ziarna pszenicy ozimej przekraczający 15 t/ha. Aktualnie na Podkarpaciu, na dobrych glebach, przy właściwej agrotechnice i korzystnym układzie warunków pogodo- AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 wych, zbiera się plony korzeni buraków cukrowych przekraczających znacznie 100 t/ha, zaś plony kukurydzy ziarnowej, nawet na słabszych glebach, regularnie przekraczają 10 - 12 t/ha. Jednak wydajne odmiany są bardzo delikatne, a swój wysoki potencjał produkcyjny ujawniają tylko w optymalnych dla nich warunkach środowiska. Elementami tego środowiska, które może kontrolować rolnik, są: właściwa agrotechnika, odpowiednie nawożenie oraz skuteczna ochrona przed agrofagami. Wpływ nawożenia na wielkość plonów szacowany jest na 30 - 40%, zaś jego celem jest osiągnięcie wyższych i jakościowo lepszych plonów poprzez dostarczenie roślinom składników pokarmowych w odpowiednich ilościach, terminach, właściwej formie nawozu oraz utrzymanie lub poprawa żyzności gleby. 29 HODOWLA Aby nawożenie było uzasadnione ekonomicznie i ekologicznie, trzeba pamiętać o kilku zasadach: l wysoką jakość płodów rolnych uzyskać można tylko w wyniku zbilansowanego i starannego nawożenia, l produkcja na średnim poziomie powinna być prowadzona przy oszczędnym nawożeniu, l wniesione dawki nawozów powinny utrzymywać, a nawet poprawiać żyzność gleby, l należy ograniczać szkodliwy wpływ nawożenia na środowisko. Nawozić powinno się tymi składnikami, których w glebie jest za mało, zaś informacji o stanie zasobności gleby dostarczyć może tylko pełna analiza gleby (skład mechaniczny, odczyn oraz zawartość makro - i mikropierwiastków), którą powinno się wykonywać regularnie co 4 - 5 lat na tym samym polu. Ekonomicznym i ekologicznym uzasadnieniem nawożenia jest przestrzeganie zasady „tak dużo jak to konieczne, tak mało jak to możliwe”. Na efektywność stosowanych nawozów wpływa wiele czynników takich jak: warunki wilgotnościowe przed i w okresie wegetacji, odczyn i zasobność gleby w przyswajalne formy składników, zawartość materii organicznej i próchnicy w glebie. Najlepsze efekty stosowanych nawozów mineralnych uzyskiwane są na glebach o wysokiej kulturze, zadbanych, żyznych, o dobrych właściwościach fizycznych, chemicznych i biologicznych.Z gleby rośliny pobierają wszystkie niezbędne we wzroście i rozwoju mineralne składniki pokarmowe. Zalicza się do nich: l podstawowe składniki pokarmowe (pobierane w największych ilościach), czyli azot (N), fosfor (P), potas (K), l drugorzędne składniki pokarmowe (pobierane w mniejszych ilościach), czyli wapń (Ca), magnez (Mg), sód (Na), siarka (S), l mikroskładniki pokarmowe (mikroelementy) pobierane w niedużych ilościach czyli bor (B), kobalt (Co), miedź (Cu), żelazo (Fe), mangan (Mn), molibden (Mo), cynk (Zn) i chlor (Cl). Wszystkie mineralne składniki pokarmowe potrzebne są do budowy biomasy roślin, składającej się głównie z pierwiastków biogennych: węgla (C), wodoru (H) i tlenu (O), które roślina uzyskuje przez 30 Fot. Archiwum PIR Efektywność nawożenia O tym jaki jest stan zasobności gleby świadczy jej pełna analiza (skład mechaniczny, odczyn oraz zawartość makro - i mikropierwiastków), którą powinno się wykonywać regularnie co 4 - 5 lat na tym samym polu rozkład wody (H2O) i dwutlenku węgla (CO2). Klasyczną metodą ustalania potrzeb nawożenia jest metoda bilansowa, w której porównuje się rozchody (ubytki składników pokarmowych/wynoszenie z plonem, straty naturalne powodowane ulatnianiem, wypłukiwaniem, uwstecznianiem) z przychodami (nawożenie mineralne, organiczne, opady atmosferyczne, mineralizacja próchnicy, rozkład resztek pożniwnych czy naturalna asymilacja). W pierwszej kolejności należy określić wymagania pokarmowe rośliny. Są to ilości składników pokarmowych po- trzebne do wyprodukowania założonej masy plonu na powierzchni 1 ha. Przy znajomości i dużej stabilności składu chemicznego biomasy danego gatunku jest to stosunkowo łatwe, ponieważ zawartości składników pokarmowych w plonach roślin zostały dawno oznaczone i stabelaryzowane. Analiza gleby Podstawą do ustalenia potrzeb nawozowych dla danego gatunku i dokładnego wyliczenia dawek nawozowych P, K, Mg i S są wyniki analizy gleby. Jest ona Tabela 1. Przykładowe zawartości składników pokarmowych (w kg w 1 tonie świeżej masy plonu zarówno głównego jak i ubocznego) Roślina, stosunek plon główny/ plon uboczny Pszenica paszowa (86% s. m.), 1÷1,1 Żyto ozime (86% s. m.), 1÷1,4 Kukurydza ziarnista (86% s. m.), 1÷1,5 Rzepak ozimy (91% s. m.), 1÷2,0 Burak cukrowy (23 % s. m.), 1÷0,7 Plon główny i uboczny ziarno ziarno + słoma słoma ziarno ziarno + słoma słoma ziarno ziarno + słoma słoma nasiona nasiona + słoma słoma korzenie korzenie + liście liście N P2O5 K2O MgO S W kg w 1 tonie świeżej masy plonu 18,0 24,0 5,0 15,0 22,0 5,0 15,0 32,0 11,3 33,0 47,0 7,0 1,8 4,6 3,0 8,0 11,0 3,0 8,0 12,0 3,0 8,0 12,0 2,5 18,0 24,0 3,0 1,0 1,8 1,1 6,0 21,0 15,0 6,0 26,0 20,0 5,0 35,0 20,0 10,0 50,0 20,0 2,5 6,0 5,0 2,0 4,0 2,0 2,0 4,0 2,0 6,0 9,0 2,5 5,0 8,0 1,5 0,8 1,5 1,0 2,0 3,5 1,5 2,0 3,5 1,5 2,0 3,5 1,5 5,0 8,0 1,5 0,3 0,5 0,3 s. m. – sucha masa Tabela cytowana za Grześkowiakiem A. „Vademecum nawożenia” Zawartość składników pokarmowych w pozostałych gatunkach rolniczych i warzywnych podana jest na stronie http://nozynski. pl/files/Vademecumbezopakrph.pdf. AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 HODOWLA wykonywana w stacjach chemiczno - rolniczych i laboratoriach niektórych ODR - ów. Koszt podstawowej analizy 1 próbki glebowej (oznaczenie pH w KCl, zawartości P2O5, K2O i Mg) wynosi 11,56 zł, a poszerzonej (oznaczenie zawartości B, Cu, Zn, Fe, Mn) 46,25 zł. Wyniki analizy gleby na zawartość składników pokarmowych podawane są w liczbach bezwzględnych (zawartość P2O5, K2O, MgO w mg) w 100 g gleby lub też w klasie zasobności (I – zawartość b. wysoka, II – wysoka, III – średnia, IV – niska i V – b. niska). Optymalna z punktu widzenia rolniczego zawartość składnika mineralnego w glebie powinna oscylować wokół górnej granicy zawartości średniej, ponieważ wtedy składnik ten jest łatwo dostępny dla korzeni roślin uprawnych. Przy zawartościach niskich i bardzo niskich roślina ma kłopoty z pobieraniem składnika, zaś przy zawartościach wysokich i bardzo wysokich istnieje niebezpieczeństwo wymywania dużych ilości przez wody opadowe lub nadmiernego (luksusowego) pobierania i gromadzenia w tworzonej biomasie. Liczby graniczne zawartości P2O5, K2O i Mg dla poszczególnych klas zasobności podane są również na stronie http://nozynski.pl/files/ Vademecumbezopakrph.pdf. W zależności od klasy zasobności gleby w dany składnik stosowane są współczynniki liczbowe przy przeliczaniu wymagań pokarmowych na potrzeby nawozowe, przedstawiono je w tabeli nr 2 i 3. Interpretację i wykorzystanie podanych liczb można prześledzić na rozwiązywanym przykładzie, w którym trzeba ustalić potrzeby nawozowe pod uprawiane w gospodarstwie w dwuczłonowym zmianowaniu rzepak ozimy i pszenicę paszową. Przewidywany plon: 3,5 t/ha nasion rzepaku i 7,0 t/ha ziarna pszenicy. Słoma z pszenicy została zebrana, a rzepakowa – przyorana. W gospodarstwie nie stosuje się obornika. Gleba została zaliczona do średniej, a przeprowadzona analiza wykazała, że zasobność w fosfor i potas jest średnia, zaś w magnez – niska. W pierwszej kolejności należy ustalić wymagania pokarmowe. Według Tabeli 1. rzepak ozimy (nasiona i słoma) pobiera na każdą tonę wyprodukowanych nasion 47 kg N, 24 kg P2O5, 50 kg K2O, 8 kg MgO, i 8 kg S. Zatem na wytworzenie 3,5 t nasion i odpowiedniej ilości słomy (3,5 x 2,0 = 7 t) rzepak pobierze z gleby 47 x 3,5 = 165 kg N, 24 x 3,5 = 84 kg P2O5, 50 x 3,5 = 175 kg K2O, 8 x 3,5 = 28 kg MgO i 8 x 3,5 = 28 kg S. Potrzeby nawozowe Potrzeby nawozowe ustala się przemnażając wymagania pokarmowe przez współczynniki zasobności. I tak, ponieważ gleba jest średnio zasobna w fosfor, 84 kg P2O5 należy pomnożyć przez 1,15, co daje 96,6 kg P2O5 potrzeb nawozowych na 1 ha. Zasobność w potas jest również średnia, dlatego 175 x 1,2 = 210 kg/ ha K2O potrzeb nawozowych. Zasobność gleby w magnez jest niska, zatem 28 x 2,5 = 70 kg/ha MgO. Według tych wyliczeń potrzeby nawozowe rzepaku obejmują 96,6 kg P2O5, 210 kg K2O i 70 kg MgO na 1 ha. Te ilości powinny być wniesione do gleby przed wysiewem rzepaku z nawozami mineralnymi. Wymagania pokarmowe pszenicy paszowej wynoszą: dla N – 7,0 t x 24 = 168 kg, dla P2O5 – 7,0 x 11 = 77 kg, dla K2O – 7,0 x Tabela 2. Klasa zasobności gleby V - bardzo niska IV - niska III - średnia II - wysoka I - bardzo wysoka Fosfor Bez obornika Na oborniku 2,00 1,50 1,50 1,00 1,15 0,50 0,70 0,30 0,35 0,20 Potas Bez obornika 1,70 1,50 1,20 0,90 0,50 Na oborniku 1,00 0,75 0,50 0,40 0,20 Tabela 3. Kategoria agronomiczna gleby b. lekka lekka średnia ciężka V - b. niska 4,0 3,5 3,0 2,5 Klasa zasobności gleby w magnez IV - niska III - średnia II - wysoka 3,5 2,5 1,0 3,0 2,0 1,0 2,5 1,5 1,0 2,0 1,0 1,0 AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 I - b. wysoka 0,0 0,0 0,0 0,0 21 = 147, dla MgO – 7,0 x 4,0 = 28 kg i dla S – 7,0 x 3,5 = 24,5 kg na 1 ha. Ale po zbiorze rzepaku (po którym będzie wysiewana pszenica) przyorano całą słomę rzepakową (3,5 t x 2 = 7,0 t), z którą wprowadzono do gleby sporo składników mineralnych, a to: N – 7 t x 7 kg = 49 kg, P2O5 – 7 x 3 = 21 kg, K2O – 7 x 20 = 140 kg, MgO – 7 x 1,5 = 10,5 kg i S – 7 x 1,5 = 10,5 kg. Jednakże rozkład słomy przebiega wolno (w sposób podobny do rozkładu nawozów naturalnych i organicznych) i w pierwszym roku po przyoraniu dostępnych będzie tylko około 40% azotu, 20% fosforu, około 60% potasu i po 20 - 25% magnezu i siarki zawartych w słomie. Dlatego wyliczone wcześniej ilości pierwiastków wniesionych ze słomą rzepakową trzeba pomniejszyć. I tak: 49 kg N x 0,4 = 19,6 kg, 21 kg P2O5 x 0,2 = 4,2 kg, 140 kg K2O x 0,6 = 84 kg, 10,5 kg MgO x 0,25 = 2,6 kg, 10,5 kg S x 0,25 = 2,6 kg. Następnie o obliczone i skorygowane stopniem rozkładu ilości pierwiastków należy pomniejszyć obliczone na początku wymagania pokarmowe pszenicy. Dlatego N: 168 - 19,6 = 148,4, P2O5: 77 - 4,2 = 72,8 kg, K2O: 147 – 84 = 63 kg, MgO: 28 - 2,6 = 25,4 kg, S: 24,5 - 2,6 = 21,4. Potrzeby nawozowe oblicza się mnożąc uzyskane w ostatnim działaniu liczby przez współczynniki zasobności z Tabeli 2 i 3. I tak: dla P2O5 - 72,8 x 1,15= 83,7 kg, dla K2O – 63 x 1,2 = 75,6 kg, dla MgO – 25,4 x 2,5 = 63,5. Obliczone potrzeby nawozowe pod pszenicę można spełnić wysiewając przedsiewnie około 330 kg/ha Polifoski 8 – 24 - 24 lub 160 kg/ha Polidapu (fosforan amonu) i 125 kg/ha soli potasowej. Z wymienionymi nawozami wnoszone jest do gleby 25 - 30 kg /ha N, co, jako dawka startowa w jesieni powinno wystarczyć. Pozostałe 100 - 120 kg /ha N należy wysiać (lub wypryskać) w kilku dawkach wiosną, jako nawożenie pogłówne. Nawożenie magnezem można zrealizować wapnując pole po zbiorze rzepaku dawką drobno zmielonego dolomitu w ilości 2 - 3 t/ha (dolomit zawiera 15 - 25% MgO). Natomiast nieduże ilości siarki zawarte są w Polifoskach i Polidapie. Nawożenie azotem bilansuje się w nieco innych schematach, ze względu na dużą mobilność tego pierwiastka w glebie i trudności z oznaczeniem jego dostępnych dla roślin form. Bogusław Rząsa Wydział Biologiczno - Rolniczy Uniwersytetu Rzeszowskiego 31 AGRO NOTOWANIA Ceny skupu żywca w wybranych podmiotach woj. podkarpackiego w listopadzie 2016 r. (ceny netto zł/kg) Podmiot skupu Data Trzoda Byki Jałówki Krowy Cielęta Podkarpacka Spółdzielnia Producentów Trzody Chlewnej „TUCZNIK”w Górnie 03.11.2016 4,54 - - - - 09.11.2016 4,54 - - - - 17.11.2016 4,54 - - - - 24.11.2016 4,54 - - - - 03.11.2016 4,58 - - - - 09.11.2016 4,58 - - - - 17.11.2016 4,58 - - - - 24.11.2016 4,58 - - - - 03.11.2016 4,70 - - - - 09.11.2016 4,70 - - - - 17.11.2016 4,70 - - - - 24.11.2016 4,70 - - - - 03.11.2016 4,58 7,80 5,60 4,60 - 09.11.2016 4,58 7,80 5,60 4,60 - 17.11.2016 4,58 7,80 5,60 4,60 - 24.11.2016 4,58 7,80 5,60 4,60 - 03.11.2016 4,80 - - - - 09.11.2016 4,80 - - - - 17.11.2016 4,70 - - - - 24.11.2016 4,70 - - - - Zakłady Przemysłu Mięsnego „SZAREK” Jarosław Masarnia Widełka k. Kolbuszowej „KABANOSPOL” Wielopole Skrzyńskie PPM „TAURUS” Pilzno źródło: ARR Średnie ceny mleka w listopadzie 2016 r. w poszczególnych podmiotach skupujących mleko zarejstrowanych na terenie województwa podkarpackiego Podmioty skupujące mleko ŚREDNIE CENY MLEKA zł/l (netto) CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CENĘ MLEKA W PODMIOCIE SKUPUJĄCYM 1. Zawartość tłuszczu. 2. Zawartość białka. 3. Wielkość dostawy w danym m-cu. SPÓŁDZIELNIE MLECZARSKIE 0,90 - 1,35 4. Stado objęte kontrolą użytkowości mlecznej 5. Ilość udziałów w spółdzielni. 6. Odbiór mleka bezpośrednio z gospodarstwa dostawcy. 1. Wielkość dostawy w danym m-cu. SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO 0,70 - 0,95 2. Odbiór mleka bezpośrednio z gospodarstwa dostawcy. 1. Wielkość dostawy w danym m-cu. GRUPY PRODUCENCKIE 1,11 - 1,30 2. Odbiór mleka bezpośrednio z gospodarstwa dostawcy. 3. Wsparcie finansowe dla grup producentów rolnych. źródło: ARR 32 AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 AGRO NOTOWANIA Ceny skupu zbóż i rzepaku w wybranych podmiotach woj. podkarpackiego w listopadzie 2016 r. (ceny netto zł/t) Podmiot skupowy Data Pszenica konsumpcyjna Pszenica paszowa Żyto Jęczmień Kukurydza Rzepak Elewarr Rzeszów 03.11.2016 - - - - 304 mokra 1620 09.11.2016 - - - - 304 mokra 1620 17.11.2016 - - - - 304 mokra 1620 24.11.2016 - - - - 304 mokra 1620 03.11.2016 - 540 - 470 460 sucha 1650 09.11.2016 - 540 - 470 460 sucha 1650 17.11.2016 - 545-570 - 500 490 sucha 1680 24.11.2016 - 545-570 - 500 490 sucha 1680 Cargill Poland Sp. z o.o. Jarosław Organika Jaworzno Punkt skupu Jarosław Zakłady Zbożowe „KAPKA” Jarosław Centrum Zbożowe Orły Cargill Poland Sp. z o.o. Ropczyce 03.11.2016 - 500 - 450 - 1600 09.11.2016 - 500 - 450 - 1600 17.11.2016 560 510 - 480 470-480 sucha 1700 24.11.2016 560 510 - 480 470-480 sucha 1700 03.11.2016 530-600 - 520 - - - 09.11.2016 530-600 - 520 - - - 17.11.2016 530-600 - 520 - - - 24.11.2016 530-600 - 520 - - - 03.11.2016 - 480 - - 450 sucha - 09.11.2016 - 480 - - 450 sucha - 17.11.2016 - - - - 480 sucha - 24.11.2016 - - - - 480 sucha - 03.11.2016 540 520 - 490 530 sucha - 09.11.2016 540 520 - 490 530 sucha - 17.11.2016 540 520 - 490 530 sucha - 24.11.2016 540 520 - 490 530 sucha źródło: ARR Notowania cenowe produktów rolnych w listopadzie 2016 r Produkt 02.11.2016 10.11.2016 21.11.2016 30.11.2016 Buraki czerwone 0,60-0,80 zł. 0,60-0,80 zł. 0,60-0,80 zł. 0,60-0,70 zł. Pomidory 3,80-4,50 zł. 4,00-4,60 zł. 3,00-5,00 zł. 4,00-5,50 zł. Ziemniaki 0,46-0,50 zł. 0,46-0,50 zł. 0,46-0,50 zł. 0,46-0,50 zł. Papryka czerwona 3,00-5,20 zł. 3,60-6,40 zł. 4,00-7,00 zł. 7,00-9,00 zł. Jabłka 1,00-1,50 zł. 0,80-1,30 zł. 1,00-1,60 zł. 1,00-1,80 zł. Ogórki gruntowe - - - - Cukinia 3,00 zł. 3,00-5,40 zł. 3,00-5,00 zł. 4,00-8,40 zł. Cebula 0,60 zł. 0,60 zł. 0,60 zł. 0,60 zł. podane ceny są cenami netto źródło: AGROHURT S.A. Średnie ceny skupu miodu w rozbiciu na rodzaje w listopadzie 2016 r. Rodzaj miodu (zł/kg) Nazwa podmiotu Rzeszowska Spółdzielnia Ogrodniczo - Pszczelarska wielokwiat spadź iglasta gryka akacja 12,00 - 13,00 20,00 - 25,00 18,00 - 20,00 17,00 - 19,00 źródło: ARR AGRO PODKARPACIE grudzień 2016 33 PO GODZINACH SPRAWDZONE PRZEPISY Świąteczne pierniki Składniki: Ø 1/4 szklanki miodu, Ø 80 g masła, Ø 1/2 szklanki miałkiego brązowego cukru lub cukru pudru, Ø 1 jajko, Ø 2 i 1/4 szklanki mąki pszennej, Ø 1 łyżeczka sody oczyszczonej, Ø 1,5 - 2 łyżki przyprawy korzennej do piernika, Ø 1 łyżeczka kakao (wtedy pierniki będą miały ciemniejszy kolor). Przygotowanie: Miód i masło podgrzać w garnku, przestudzić. Dodać pozostałe składniki i wyrobić lub zmiksować. Jeśli ciasto będzie zbyt miękkie, schłodzić (będzie się lepiej wałkowało). 34 Wałkować na stolnicy na grubość 2 3 mm lekko podsypując mąką (grubsze pierniki są bardziej miękkie po upieczeniu). Wykrawać pierniki o dowolnych kształtach i przekładać na blachę wyłożoną papierem do pieczenia. Piec około 10 minut w temperaturze 1800 C, następnie wyjąć z piekarnika, wystudzić na kratce i lukrować lub dekorować czekoladą. Pierniki po upieczeniu są twarde, później zmiękną (należy je przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku). Bardzo długo i dobrze się przechowują (nawet kilka miesięcy). Można upiec je kilka tygodni przed świętami, lukrowanie zostawiając na później. Smacznego! AGRO PODKARPACIE grudzień 2016
