docIdeologia zakodowana w tekście
download 
Reklamacja Transkrypt
Ideologia zakodowana w tekście
Grażyna Habrajska Uniwersytet Łódzki IDEOLOGIA ZAKODOWANA W TEKŚCIE Opublikowano w: Idea i komunikacja w języku i kulturze rosyjskiej, red. Andrzej Dudek, Wyd. UJ, Kraków 2010 s. 35-48 Tekst – wszystkie, spostrzeżone przez człowieka uczestniczącego w komunikacji, materialne komponenty komunikatu (gesty, mimika, wygląd interlokutorów, elementy otoczenia itd.), które traktuje jako znaczące i wymagające dalszej interpretacji. Tekst nie „przekazuje” sensu komunikatu, lecz tylko wskazuje na możliwe kierunki jego interpretacji. Proces interpretacji tekstu w oparciu o kompetencję komunikacyjną odbiorcy i jego rozumienie (uświadomienie przez interpretatora wyników interpretacji) nazywamy dyskursem. Na dyskurs składają się różnorodne interpretacje tekstów, dokonywane na podstawie odrębnych kompetencji komunikacyjnych Ideologia – zbiór względnie trwałych odniesień do uogólnionych sądów aksjologicznych w dyskursie o tematyce społeczno – politycznej. Uogólnione sądy aksjologiczne traktowane są przez mówiących jako aksjomaty, nie wymagające udowodnienia. Obiekty ideologiczne stanowią podklasę obiektów kulturowych, przyjmujących w obrębie tej samej kultury różną atrybucję. „Jednakże walcząc z trudnościami codziennego życia nabieramy doświadczenia i odkrywamy swoją własną prawdę. Wydaje się nam, iż wreszcie zrozumieliśmy na czym polega mądrość życiowa. Jesteśmy jednak zaskoczeni, kiedy przekazując tę prawdę innym, spotykamy się z niezrozumieniem, a nawet drwiną. Nawet własne dzieci patrzą na nas z politowaniem, kiedy usiłujemy przekazać im nasze mądrości. Dzieje się to z wielu przyczyn. Spróbujemy wskazać na najważniejsze. Po pierwsze, jeśli chodzi o tak zwaną mądrość życiową, nie ma ona charakteru uniwersalnego, czyli obowiązującego dla wszystkich, i jest produktem jednostkowego doświadczenia konkretnego człowieka. (…) W zasadzie istnieje tyle prawd ile ludzi i rozumienie tych prawd wymaga nieraz dużego wysiłku. Wiąże się z tym druga przyczyna trudności przekazywania prawdy życiowej. Człowiek unika rozumienia tego, co wnosi zamęt w świat jego własnych wartości. Lubimy wierzyć w to, że to my mamy rację i jest to nasz najlepszy i ostateczny wybór” (Alosza Awdiejew, Dezyderata 3 – podkreślenia moje GH) . a. Qn (Xn) – określenie ogólnej reguły wnioskowania, wybór atrybucji w przestrzeni ideologicznej b. xn → Xn - odniesienie obiektu indywidualnego do odpowiedniej klasy obiektów ideologicznych c. Qn (xn) – przeniesienie atrybucji z przestrzeni ideologicznej na obiekt indywidualny Otrzymany w ten sposób sąd aksjologiczny (c.) dla obiektu indywidualnego (= sąd kwalifikujący) można uznać za językową reprezentację ideologicznej postawy szczegółowej a. Mądrość życiowa budowana jest na podstawie doświadczenia b. Piotr kieruje się własną mądrością życiową c. Piotr jest doświadczonym człowiekiem a. Każdy wierzy, że to on ma rację b. Kowalski ma inne zdanie niż ja c. Kowalski się myli itd. Odtworzenie uogólnionego sądu aksjologicznego (reguły ogólnej, postawy ogólnej) na podstawie uogólnienia szeregu sądów kwalifikujących: Sądy kwalifikujące: Kraje muzułmańskie nie ratyfikowały praw człowieka Kobiety muzułmańskie są zmuszane do małżeństw Dziewczynki muzułmańskie są poddawane obrzezaniu Reguła ogólna: W krajach muzułmańskich łamane są prawa człowieka itd. Odtworzenie uogólnionego sądu aksjologicznego (reguły ogólnej, postawy ogólnej) na podstawie standaryzacji ciągów argumentacyjnych: Ahmed nie pozwala żonie samej wychodzić z domu, ponieważ jest Arabem Ahmed jest Arabem Ahmed nie pozwala żonie samej wychodzić z domu Reguła ogólna: Arabowie nie pozwalają żonom, by same wychodziły z domu Po naszych (europejskich) ulicach chodzą zakwefione muzułmanki, bo Europa rządzi sie prawami wolności wyznania oraz, ogólnie mówiąc, wolności poszanowania inności W Europie istnieje poszanowanie inności W Europie muzułmanki mogą chodzić z zakrytą twarzą Reguła ogólna: Muzułmanki mogą chodzić z zakrytą twarzą w krajach, gdzie istnieje poszanowanie inności Konfrontacja z ludźmi o innej mentalności otwiera oczy na specyfikę własnej mentalności. Obce pozwala lepiej poznać swoje Interlokutor 1 (zwolennik wielokulturowości): Reguła ogólna: Wielokulturowość jest sytuacją społecznie korzystną Sąd kwalifikujący: Konfrontacja z ludźmi o innej mentalności otwiera oczy na specyfikę własnej mentalności Konkluzja: Mieszkanie obok Arabów czy Turków, to na co dzień konieczność konfrontacji z całkiem inną mentalnością Interlokutor 2 (zwolennik monokulturowości): Reguła ogólna: Monokulturowość jest sytuacją społecznie korzystną Sąd kwalifikujący: Konfrontacja z ludźmi o innej mentalności otwiera oczy na specyfikę własnej mentalności Konkluzja: Inne kultury można poznawać w czasie wyjazdów wakacyjno-turystycznych itd. Rama perswazyjna obejmuje kreowanie wizerunku nadawcy, odbiorcy, związku i zaufania między nimi. Kreowanie pozytywnego wizerunku nadawcy: Na wyjazdach wakacyjno-turystycznych nie poznajesz innej kultury tylko ja sobie oglądasz. Poznajesz ja dopiero kiedy z nią sąsiadujesz. Zrozumiałam to po roku mieszkania w Wiedniu w dzielnicy tureckiej. RO: ci, którzy doświadczyli sąsiedztwa przedstawicieli innej kultury mają prawo wypowiadać się na temat wielokulturowości SK: mówiąca przez rok mieszkała w dzielnicy tureckiej K: mówiąca ma prawo bronić wielokulturowości Rama perswazyjna obejmuje kreowanie wizerunku nadawcy, odbiorcy, związku i zaufania między nimi. Kreowanie pozytywnego wizerunku odbiorcy: Ty lepiej znasz Niemców i tę mniejszość turecką niż ja. Ja mogę się wypowiadać nt. państw, w których bywam często, np. Belgii czy Francji, też Włoch RO: na temat mniejszości narodowych kompetentnie mogą się wypowiadać ci, którzy się z nimi stykali SK: osoba x zna sytuację mniejszości tureckiej w Niemczech K: osoba x może się na ten temat kompetentnie wypowiadać WYODRĘBNIANIE IDEOLOGII ZAKODOWANEJ W TEKŚCIE POPRZEZ ANALIZĘ DYSKURSU 1) Kroki przedanalityczne zapoznanie się z analizowanym fragmentem dyskursu, ustalenie tła ogólnego, określenie sytuacji konkretnej, ustalenie obiektu/obiektów propagandowych wstępne określenie celów perswazyjnych poszczególnych uczestników dyskursu określenie ról i stopnia zaangażowania uczestników dyskursu 2) właściwa analiza oddzielenie ramy perswazyjnej od merytorycznej części dyskursu propagandowego, standaryzacja ciągów perswazyjnych, sporządzenie map ideologicznych uczestników dyskursu, które tworzą zastosowane reguły ogólne i map perswazyjnych Skuteczność zastosowanej perswazji może być określana przez interpretację mapy perswazyjnej. TŁO OGÓLNE "Zamieszki we Francji w 2005 – wystąpienia ludności pochodzenia imigracyjnego (wywodzącej się w większości z Czarnej Afryki i krajów Maghrebu, po tym jak z powodu porażenia prądem zginęło dwóch nastolatków (Bouna Traoré i Zyed Benna), którzy uciekając przed kontrolą policyjną ukryli się w stacji transformatorowej EDF w Clichy-sous-Bois pod Paryżem” "Tak naprawdę", to nie tylko Francja miała i ma problemy z imigrantami arabskimi. Miały i mają je inne państwa europejskie i konflikty wybuchają ciągle, bardziej lokalne i na mniejszą skalę, ale wybuchają. Przykładem może być zabójstwo swego czasu parlamentarzysty holenderskiego przez ekstremistę muzułmańskiego SYTUACJA KONKRETNA Usłyszałam dzisiaj w radiu, że w 2025 roku 1/3 mieszkańców Europy ,to będą osoby pochodzenia arabskiego i wyznawcy religii Mahometa. Dalej, statystyki podają, że w Londynie, Brukseli i chyba Sztokholmie obecnie najczęściej nadawanym imieniem męskim jest Mahomet. W Warszawie w tych dniach będzie otwierany nowy meczet i przy nim centrum kultury islamskiej. Sondaże pokazują, że 91 % Polaków jest przeciwnych budowie w naszym kraju TYCH przybytków wiary. Obrona tradycji li to, czy strach? ARGUMENTY ZWOLENNIKÓW WSPÓLNEGO ZAMIESZKIWANIA PRZEDSTAWICIELI RÓŻNYCH KULTUR Kalina: (…) Arabowie czy Turcy to na co dzień to konieczność konfrontacji z całkiem inną mentalnością (niekoniecznie fajną), a każda taka konfrontacja otwiera oczy na specyfikę własnej mentalności. Obce pozwala lepiej poznać swoje RO: Obce pozwala lepiej poznać swoje SK: Arabowie czy Turcy to na co dzień to konieczność konfrontacji z całkiem inną mentalnością K: Konfrontacja z obcą mentalnością pozwala lepiej poznać mentalność własną ARGUMENTY ZWOLENNIKÓW WSPÓLNEGO ZAMIESZKIWANIA PRZEDSTAWICIELI RÓŻNYCH KULTUR Kalina: (…) nie twierdzę że samo sąsiedztwo Turków czy Arabów uczy tolerancji. Ale daje szanse. (…) tolerancja to jeden z podstawowych ideałów Unii Europejskiej. Czynniki socjoekonomiczne spowodowały ze zaczęła samej Europie doskwierać, ale od idei tolerancji nie ma odwrotu - pokazują to choćby groteskowe kariery ruchów prawicowych w niektórych krajach Unii RO: Tolerancja to jeden z ideałów Unii Europejskiej SK: Sąsiedztwo Turków czy Arabów uczy tolerancji K: Polska powinna być otwarta na osiedlanie u nas Turków i Arabów RO: Od idei tolerancji nie ma odwrotu SK: Ruchy prawicowe w niektórych państwach Unii, zmierzające do ograniczenia tolerancji, nie zyskały poparcia K: Należy uczyć się tolerancji ARGUMENTY ZWOLENNIKÓW WSPÓLNEGO ZAMIESZKIWANIA PRZEDSTAWICIELI RÓŻNYCH KULTUR Joanna: Zwyczaj obrzezań nie ma żadnego związku z islamem i jest od niego o wiele starszy. Uprawiają go na równi CHRZEŚCIJAŃSKIE, muzułmańskie i animistyczne plemiona/kultury w paśmie od zachodu do wschodu północnośrodkowej Afryki. NIE uprawiają go pozostałe kultury islamu RO: Zwyczaj obrzezań dziewczynek nie ma żadnego związku z wyznaniem SK: Obrzezań dokonują wszystkie plemiona północnośrodkowej Afryki K: Obrzezań dokonują nie tylko wyznawcy islamu na tym terenie ARGUMENTY ZWOLENNIKÓW WSPÓLNEGO ZAMIESZKIWANIA PRZEDSTAWICIELI RÓŻNYCH KULTUR Joanna: No więc niech ich dzieci mieszają się z naszymi we wspólnych szkołach - wtedy zobaczą, że istnieją inne sposoby myślenia. "Doświadczenie różnorodności" (…) działa najskuteczniej w wypadku dzieci RO: Kontakt z inną kulturą wzbogaca obie strony SK: Najszybciej innego myślenia uczą się dzieci K: Szkoły powinny być wielokulturowe ARGUMENTY PRZECIWNIKÓW WSPÓLNEGO ZAMIESZKIWANIA PRZEDSTAWICIELI RÓŻNYCH KULTUR Beata: (…) absolutnie nie jest nam potrzebna mieszanka kulturowa. Co innego poznawać inne kultury teoretycznie (tak traktuje również wszelkie wyjazdy wakacyjno - turystyczne), a co innego mieć to na co dzień RO: Obce pozwala lepiej poznać swoje SK: Obce kultury można poznawać także podróżując po świecie K: Konfrontacja z obcymi kulturami na ich terenie też pozwala lepiej poznać kulturę własną ARGUMENTY PRZECIWNIKÓW WSPÓLNEGO ZAMIESZKIWANIA PRZEDSTAWICIELI RÓŻNYCH KULTUR Beata: Pytanie czy działa to (tolerancja) w drugą stronę. Mówiąc szczerze jakoś nie zauważyłam szwendając się po Europie. (…) nastawienie większości Arabów jest: świat europejski beee, ale skoro tu jesteśmy to nam się należy np. noszenie chust w szkołach, albo zasiłki itd. Mirka: (…) skoro po ulicach europejskich miast chodzą zakwefione muzułmanki i mamy się na to zgadzać, to czemu ja nie mogę spacerować ulicami Rabatu w shortach, koszulce na ramiączkach itd. (…) RO: Tolerancja musi być wzajemna SK: Europejczycy tolerują w swoich krajach zachowania Turków i Arabów K: Turcy i Arabowie powinni tolerować u siebie zachowania Europejczyków ARGUMENTY PRZECIWNIKÓW WSPÓLNEGO ZAMIESZKIWANIA PRZEDSTAWICIELI RÓŻNYCH KULTUR Mirka: (...) zbrodnie obrzezań na dziewczynkach muzułmańskich w wielu krajach płn.-wsch. Afryki i nie tylko. (...) historie dziewczyn pochodzenia arabskiego, mieszkające w Europie, które zostają skrytobójczo zabijane przez mężczyzn ze swych rodzin(...) RO: Okaleczanie i zabijanie ludzi jest zbrodnią SK: Dokonuje się obrzezań dziewczynek w północno-wschodniej Afryce, a wyzwolone kobiety pochodzenia arabskiego, mieszkające w Europie są mordowane K: Muzułmanie są zbrodniarzami ARGUMENTY PRZECIWNIKÓW WSPÓLNEGO ZAMIESZKIWANIA PRZEDSTAWICIELI RÓŻNYCH KULTUR Eugeniusz: Przedmiotowe traktowanie kobiet to stereotyp przekazywany przez społeczeństwo, ale ma on swoje źródło, jak picie Polaków. Tak jak nie chciałbym by Arabskie dzieci miały kontakt z pijanymi Polakami, tak bym nie chciał by moje dzieci miały kontakt z stereotypową rodziną Arabską. W naszej kulturze taki obraz to nie przejaw innej kultury tylko objaw braku kultury i tak chciałbym wychować dzieci RO: Kontakt z inną kulturą powinien być selektywny SK: Najszybciej innego myślenia uczą się dzieci K: Należy ograniczyć kontakt polskich dzieci ze stereotypowymi rodzinami arabskimi SPORZĄDZANIE MAP IDEOLOGICZNYCH Zwolennicy Przeciwnicy RO: Obce pozwala lepiej poznać swoje RO: Obce pozwala lepiej poznać swoje RO: Tolerancja to jeden z ideałów Unii Europejskiej RO: Od idei tolerancji nie ma odwrotu RO: Tolerancja musi być wzajemna RO: Zwyczaj obrzezań dziewczynek nie ma żadnego związku z wyznaniem RO: Okaleczanie i zabijanie ludzi jest zbrodnią RO: Kontakt z inną kulturą wzbogaca obie strony RO: Kontakt z inną kulturą stanowi zagrożenie (powinien być selektywny) SPORZĄDZANIE MAP PERSWAZYJNYCH Zwolennicy Przeciwnicy K: Konfrontacja na co dzień z obcą mentalnością pozwala lepiej poznać mentalność własną K: Konfrontacja z obcymi kulturami na ich terenie też pozwala lepiej poznać kulturę własną K: Należy uczyć się tolerancji K: Polska powinna być otwarta na osiedlanie u nas Turków i Arabów K: Turcy i Arabowie powinni tolerować u siebie zachowania Europejczyków K: Obrzezań dokonują nie tylko K: Muzułmanie są wyznawcy islamu na tym zbrodniarzami terenie K: Szkoły powinny być wielokulturowe K: Należy ograniczyć kontakt polskich dzieci ze stereotypowymi rodzinami arabskimi
