Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych na
Transkrypt
Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych na
DOLNOŚLĄSKI ZESPÓŁ POREJESTROWEGO DOŚWIADCZALNICTWA ODMIANOWEGO Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych na Dolnym Śląsku PSZENICA JARA 2015 (2013-2015) Zeszyt 8 ( 17 ) Bukówka. październik 2015 Dolnośląski Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego przewodniczący: mgr inż. Tomasz Kulon z-ca: prof. dr hab. Andrzej Kotecki z-ca: dr inż. Paweł Dopierała sekretarz: mgr inż. Regina Karkoszka Stacja Koordynująca PDO na Dolnym Śląsku COBORU Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Zybiszowie 55-080 Kąty Wrocławskie Dyrektor: mgr inż. Anna Kamińska e-mail [email protected] www.zybiszow.coboru.pl tel. 71 334 20 10 fax 71 334 20 17 Opracował: mgr inż. Tomasz Kulon Rozpowszechnianie danych zawartych w publikacji wyłącznie z podaniem COBORU jako źródła informacji Wydawca: SDOO Zybiszów PSZENICA JARA I. WSTĘP. W syntezie wykorzystano wyniki 16 doświadczeń z odmianami pszenicy jarej przeprowadzonych na Dolnym Śląsku w latach 2013 – 2015. Liczba i lokalizacja doświadczeń wydaje się wystarczająca do uzyskania reprezentatywnych wyników. Wiosną 2015 roku założono na Dolnym Śląsku 6 doświadczeń z odmianami pszenicy jarej do analizy przyjęto 5 doświadczenie w Zybiszowie zastało wyłączone ze względu na gradobicie bezpośrednio przed zbiorem. Obecnie w Krajowym Rejestrze znajduje się 30 odmian pszenicy jarej. Spośród tych odmian Zespół Wojewódzki PDO, zimą bieżącego roku, wybrał do doświadczeń na Dolnym Śląsku 11 odmian. W dalszej części publikacji podano charakterystyki tych odmian. Doświadczenia prowadzono w dwóch powtórzeniach na dwóch poziomach agrotechnicznych: a1 – podstawowym, a2 – wysokim (zwiększone o 40 kg nawożenie azotowe, zwalczanie chorób grzybowych, stosowanie antywylegacza i dolistne dokarmianie mikronawozami). II. ANALIZA WYNIKÓW DOŚWIADCZEŃ. Poziom plonowania pszenicy jarej w doświadczeniach był niższy w porównaniu do poprzedniego roku. bardzo zróżnicowany w poszczególnych miejscowościach, od 31,7 dt/ha w Tomaszowie Bol. do 99,4 dt/ha na a1 w Kobierzycach Przyrost plonu w wyniku dodatkowych nakładów zwiększył się o 10,8 dt/ha. W roku 2015 na podstawowym poziomie agrotechniki najwyżej plonowały odmiany: Harenda, Kandela i Arabella . Na wysokim poziomie agrotechniki najlepiej wypadła odmiana Harenda. W zestawieniu dwuletnim najwyżej na obu poziomach agrotechniki plonowała odmiana Harenda. W roku 2015 porażenie roślin przez choroby niewiele różniło się w porównaniu do roku poprzedniego. W prawie wszystkich doświadczeniach zanotowano porażenie roślin przez septoriozy na obu poziomach agrotechnicznych. Septorioza liści i septorioza plew wystąpiła w czterech doświadczeniach. . Mączniak prawdziwy zbóż wystąpił w dwóch doświadczeniach, . Rdza brunatna wystąpiła w nieco mniejszym nasileniu, w dwóch doświadczeniach. Większą wrażliwość na rdzę brunatną odnotowano u odmiany: Ostka Smolicka. Rośliny były niższe w porównaniu do poprzedniego roku, niewielkie wyleganie roślin przed zbiorem wystąpiło w trzech doświadczeniach na obu poziomach agrotechnicznych. Najdorodniejszym ziarnem wyróżnia się odmiana Kandela najdrobniejszym natomiast Mandaryna. III. CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BADANYCH W ROKU 2015. (Sporządzona przez specjalistów COBORU na podstawie wieloletnich wyników doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju) ODMIANY JAKOŚCIOWE TYBALT. Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na ważniejsze choroby średnia, przy dużej - na mączniaka i dość dużej - na rdzę brunatną. Rośliny niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziarn dość duża, gęstość w stanie zsypnym mała. Liczba opadania średnia, zawartość białka mała, wskaźnik sedymentacji SDS duży do bardzo dużego. Ilość glutenu dość duża. Plenność bardzo dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. (W sezonie 2001/2002 testowana również w serii badań wstępnych z pszenicą ozimą, w których dała plon nieco wyższy od Tonacji. Mogłoby to wskazywać na jej przydatność do bardzo wczesnych siewów wiosennych). OSTKA SMOLICKA Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki większy niż średnio dla gatunku. Odporność na septoriozę plew – duża, na fuzariozę kłosów – dość duża, na rdzę brunatną, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła – średnia, na mączniaka i brunatną plamistość liści – dość mała, na rdzę żółtą – bardzo mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie ziarna dość duża, liczba opadania duża. Zawartość białka i ilość glutenu średnie. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki dość słaba. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. KANDELA Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki średni. Odporność na mączniaka, rdzę brunatną i żółtą – duża, na septoriozę liści i plew – średnia, na brunatną plamistość liści, fuzariozę kłosów oraz choroby podstawy źdźbła – dość mała. Rośliny średniej wysokości, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie przeciętne, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie ziarna przeciętna, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka i ilość glutenu duże. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ARABELLA Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka i rdzę żółtą – duża, na rdzę brunatną – dość duża, na septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów oraz brunatną plamistość liści – średnia, na choroby podstawy źdźbła – dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie przeciętne, gęstość w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Plenność bardzo dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. IZERA Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę brunatną – dość duża, na mączniaka, septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów, choroby podstawy źdźbła oraz brunatną plamistość liści – średnia, na rdzę żółtą – dość mała. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie dość małe, gęstość w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie mała, liczba opadania dość duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Plenność dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. KWS TORRIDON Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę brunatną i rdzę żółtą – duża, na septoriozę liści i brunatną plamistość liści – dość duża, na mączniaka, septoriozę plew, fuzariozę kłosów oraz choroby podstawy źdźbła – średnia. Rośliny niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie przeciętne, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki średnia. Plenność dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. STRUNA Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność dość dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki większy niż średnio dla gatunku. Odporność na rdzę żółtą – duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę liści – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, septoriozę plew, brunatną plamistość liści oraz fuzariozę kłosów – średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie mała do bardzo małej, liczba opadania i zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. MANDARYNA Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki większy niż średnio dla gatunku. Odporność na mączniaka, rdzę brunatną rdzę i septoriozę plew – dość duża, na septoriozę liści, fuzariozę kłosów, choroby podstawy źdźbła oraz brunatną plamistość liści – średnia. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia, ilość glutenu duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. GOPLANA Jakościowa odmiana chlebowa (grupa A). Plenność dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i choroby podstawy źdźbła dość duża, na septoriozy liści, septoriozę plew, fuzariozę kłosów oraz brunatną plamistość liści średnia, na rdzę żółtą dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie słabe, gęstość w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Zachowujący: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. ODMIANY CHLEBOWE HARENDA Odmiana chlebowa (grupa B). Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki średni. Odporność na rdzę brunatną – duża, na septoriozę plew, fuzariozę kłosów, brunatną plamistość liści i choroby podstawy źdźbła – dość duża, na mączniaka, septoriozę liści – średnia, Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie dość duże, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. KAMELIA Odmiana chlebowa (grupa B). Plenność dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną dość duża, na septoriozy liści, septoriozę plew, fuzariozę kłosów i brunatną plamistość liści średnia, na choroby podstawy źdźbła i rdzę żółtą dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie słabe, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. IV. WYNIKI DOŚWIADCZEŃ. Tabela 1. Pszenica jara. Odmiany badane. Rok zbioru: 2015 Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru w Polsce 2010 2011 2013 2014 2015 2012 2014 1 2 3 4 5 7 8 9 10 Kandela Arabella Struna Mandaryna Goplana Izera Harenda KWS Torridon 2012 11 Tybalt 2005 12 Ostka Smolicka 2010 11 Kamelia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmian zagranicznych dodatkowo pełnomocnika w Polsce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń, 64-005 Racot, 65/5134888 Małopolska Hodowla Roślin-HBP Sp. z o.o. Ul. Zbożowa 4 30-002 Kraków KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Lochow-Petkus Polska Sp. z o.o. ul. Słowiańska 5 57-150 Prusy tel. 71/3927310 B.V. Landbouwbureau Wiersum Irena Szyld ul. Cieszyńska 11 62-800 Kalisz Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o., 99-307 Strzelce, tel. 24/3566900 Tabela 2. Pszenica jara. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2015 Cecha Kompleks gleb Klasa bonitacyjna gleby Zasobność gleby P2O5 Zasobność gleby K2O Zasobność gleby Mg pH gleby w KCl Przedplon Nawożenie N na poz. a1 Nawożenie N na poz. a2 Nawożenie P2O5 (kg/ha) Nawożenie K2O (kg/ha) Data siewu Obsada nasion na 1m2 Zaprawa nasienna Herbicyd Fungicyd a2 (pierwszy zabieg) Fungicyd a2 (drugi zabieg) Regulator wzrostu na a2 Nawóz dolistny na a2 Kondratowice Kobierzyce Jelenia Góra Tomaszów Bolesławiecki Bukówka 2 IIIa srednia średnia średnia 6,7 Rzepak ozimy 44 84 40 60 18.03 450 Celeset Trio 200ml 2 IIIa wysoka średnia wysoka 7,0 Kukurydza 98 138 84 127 25.03 450 11 IVa b. wysoka b. wysoka średnia 6,3 Groch pastewny 60 100 26 39 23.03 500 5 IVb b. wysoka średnia wysoka 6,5 Pszenica ozima 128 168 60 90 24.03 500 11 IVb niska średnia średnia 6,6 Gorczyca 90 130 80 90 10.03 500 Vitavax 200 ml Sarfun T 200 g Sarfun T 200 g Funaben 150 g Granstar Ultra 50g Mustang 0,6l Puma u+Sekator 1,0 +0,1 l Lintur 70 150g Axial100 0,3l Picaro 48 g Trend 100 ml Wirtuoz 0,4 l Moddus 0,4l OSD Zboże 4 kg Seguris 0,7 l Falcon 0,6l Soligor 0,8 l Capallo 1,5l Swing Top+Syrius 1+0,5 l Cerone 0,7l Moddus 0,4l Fandango 1,0 l Falcon 0,6l Falcon 0,6l Proteg 0,4l Cerone 0,75l Cerone 0,75l - Basfoliar 11l Basfoliar 3 l Basfoliar 8l Tabela 3. Pszenica jara. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2015 Tomaszów Bolesławiecki Cecha Poziom agrotechniczny Termin krzewienia (data) Termin kłoszenia (data) a1 a2 Jelenia Góra a1 29.04 15.06 Zbiór – omłot (data) a1 26.04 15.06 23.,07 Termin dojrzałości wosk. (data) a2 Bukówka a2 Kobierzyce a1 13.05 a2 a1 a2 19.06 20.06 - 11.06 12.06 16.06 18.06 9.06 9.06 27.07 29.07 31.07 2.08 - - 3.08 13.08 Kondratowice 11.08 - 13.08 4.08 (cm) 71 6,9 97 86 89 81 90 76 102 95 Wyleganie przed zbiorem (sk.90) 8,7 9,0 8,6 8,7 9 9 6,2 8,1 7,4 8,6 Mączniak prawdziwy (sk.90) 8,0 8,4 - - 8,3 9,0 Rdza brunatna (sk.90) Septorioza liści (sk.90) 7,2 Septorioza plew (sk.90) Wysokość roślin Masa 1000 ziaren Plon ziarna - - - - - - - 9 9 7,9 8,9 8,0 - - 7,0 7,8 7,4 8,1 - - 7,7 7,9 8,7 9 - - 9 9 (g) 34,53 35,89 40,77 42,07 40,35 42,87 38,86 40,09 42,33 43,80 dt/ha 31,74 38,86 72,00 85,81 54,25 63,32 65,67 99,43 110,77 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian w doświadczeniu. „- ” brak danych 73,51 Tabela 4. Pszenica jara. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: 2015 Jelenia Góra Bukówka Kobierzyce Kondratowice Średnia og,ólna Tomaszów Bol. Jelenia Góra Bukówka Kobierzyce Kondratowice Średnia ogólna Poziom a2 Tomaszów Bol. Poziom a1 31,7 72,0 54,3 63,3 99,4 64,1 38,9 85,8 73,5 65,7 110,8 74,9 Tybalt 100 111 98 109 99 104 95 100 95 103 98 98 KWS Torridon 87 111 91 100 100 100 89 100 109 100 98 100 Harenda 118 118 112 102 103 109 111 105 105 106 103 105 Ostka Smolicka 84 67 97 96 94 88 100 94 89 99 94 95 Kandela 109 116 109 102 99 106 110 100 106 95 100 101 Arabella 108 112 96 111 104 106 108 102 108 110 100 105 Izera 95 87 100 99 96 95 98 100 91 100 100 98 Struna 107 100 94 93 105 100 99 98 101 96 106 101 Mandaryna 106 98 89 90 99 96 96 102 93 89 99 96 Goplana 96 92 109 103 104 101 96 101 101 97 105 101 Kamelia 91 87 105 93 99 95 98 99 103 104 97 100 Odmiana wzorzec, dt/ha Wzorzec – średnia z wszystkich badanych odmian w doświadczeniu. Tabela 5. Pszenica jara. Plon ziarna odmian. Lata zbioru: 2013 - 2015 Poziom a1 Lp. Odmiana Wzorzec, dt/ha Poziom a2 2013 2014 2015 20142015 20132015 2013 2014 2015 20142015 20132015 62,8 68,3 64,1 66,2 65,1 73,2 80,8 74,9 77,9 76,3 1 Tybalt 99 102 104 103 102 94 101 98 100 98 2 KWS Torridon 97 103 100 102 100 98 102 100 101 100 3 Harenda - 109 109 109 109 - 104 105 105 105 4 Ostka Smolicka 95 92 88 90 92 98 100 95 98 98 5 Kandela 101 102 106 104 103 97 103 101 102 100 6 Arabella 105 104 106 105 105 102 97 105 101 101 7 Izera 103 94 95 95 97 104 99 98 99 100 8 Struna 104 99 100 100 101 106 102 101 102 103 9 Mandaryna - 102 96 99 - 103 96 100 10 Goplana 101 101 11 Kamelia 95 100 Liczba doświadczeń 5 6 5 11 Wzorzec - średnia odmian badanych w doświadczeniach w danym roku 16 5 6 5 11 16 Tabela 6. Pszenica jara. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenie od wzorca). Rok zbioru: 2015 Mączniak prawdziwy Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Tybalt KWS Torridon Harenda Ostka Smolicka Kandela Arabella Izera Struna Mandaryna Goplana Kamelia Liczba doświadczeń Septorioza liści 0 (skala 9 ) Odmiana Wzorzec (skala 90) Rdza brunatna 0 Septorioza plew 0 (skala 9 ) (skala 90) (skala 9 ) a1 a2 a1 a2 a1 a2 a1 a2 8,1 8,7 8,4 8,9 7,2 8,0 8,5 8,7 -0,4 -1,1 0,1 -0,1 0,6 0,6 0,1 0,1 0,1 0,4 -0,1 0,1 -0,2 -0,2 -0,2 0,3 0,1 0,1 0,3 0,1 0,1 -0,2 0,1 0,1 0,1 -1,4 0,1 0,1 0,1 0,1 -0,2 0,1 0,1 -0,1 0,1 0,1 -0,4 0,1 0,1 0,1 0,1 -0,4 0,1 0,1 0,1 0,5 0,1 -0,7 0,3 0,0 0,0 -0,5 -0,4 0,5 0,3 0,1 0,1 0,4 -0,2 0,2 0,1 -0,1 -0,3 -0,3 0,2 0,1 -0,1 -0,3 0,2 0,1 -0,3 -0,1 0,2 0,2 0,2 0,1 -0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 2 2 W tabeli zamieszczono jedynie średnią z tych doświadczeń w których choroba wystąpiła. Wzorzec - średnia odmian badanych w doświadczeniach w danym roku, 3 4 Tabela 7. Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Rok zbioru: 2015 Lp. Dojrzałość woskowa (cm) (dni od 1.01) Odmiana Wzorzec 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Wysokość roślin Tybalt KWS Torridon Harenda Ostka Smolicka Kandela Arabella Izera Struna Mandaryna Goplana Kamelia Wyleganie przed zbiorem Masa 1000 ziarn (g) (skala 90) a1 a2 a1 a2 a1 a2 a1 a2 90 81 200 202 7,7 8,6 39,37 40,95 -5 -9 -1 2 0 1 9 9 2 0 -7 -6 -7 -2 3 3 -2 7 7 0 0 -4 1 1 -1 1 1 0 1 1 1 0 0 1 1 -1 1 1 -1 0 0 1 0 0 0,8 0,9 0,1 -0,7 0,0 0,0 -0,1 -2,1 0,5 0,1 0,3 0,4 0,3 0,2 -0,2 0,0 0,0 0,0 -0,9 0,0 0,2 0,0 1,39 0,47 1,09 -1,21 2,03 -1,03 0,25 -0,59 -4,52 0,9 0,46 0,65 -0,46 -0,06 0,51 1,96 -1,24 1,21 -0,84 -4,73 1,34 0,04 Liczba doświadczeń 5 3 3 Wyniki wylegania w tabeli zamieszczono jedynie z tych doświadczeń w których zjawisko to wystąpiło. wzorzec - średnia odmian badanych w doświadczeniach w danym roku 5