Aoki - Wydawnictwo Format

Lekcja wokół
dyskusja, zagadki, łamigłówki, zabawa plastyczna
SCENARIUSZ ZAJĘĆ WOKÓŁ KSIĄŻKI
AOKI
autor: Annelore Parot
wyd. FORMAT
Opracowanie: Aleksandra Dobrowolska (FORMAT)
www.wydawnictwoformat.pl
Scenariusz przeznaczony do wykorzystania na zajęciach w grupach 10-15 osobowych, dla dzieci w
wieku 3-8 lat. Czas trwania zajęć: około 60 minut.
Skrótowy plan zajęć (plan szczegółowy poniżej):
Część I – wokół książki
Uczestnicy zajęć wraz z prowadzącym oglądają książkę Yumi/Aoki, dzięki czemu poznają świat ludzi
żyjących w innej kulturze – zwyczaje, ubiory, kontekst kulturowy, estetykę dnia codziennego itp. W
trakcie tej części zajęć wskazane jest prowadzenie rozmowy: czym różni się świat Yumi/Aoki od
naszego? Uczestnicy wskazują na najbardziej oczywiste różnice.
Część II – zabawa plastyczna
Uczestnicy tworzą własną laleczkę kokeshi, inspirowaną poznaną lekturą.
Opcjonalnie: Uczestnicy mają wykonywany "japoński" makijaż bezpiecznymi farbami do malowania
twarzy – biała twarz, czarne, podniesione brwi i pionowa, czerwona kreska na ustach
Potrzebne materiał
materiały
- egzemplarze książki Aoki (ewentualnie YUMI), Annelore Parot, Wydawnictwo FORMAT
- skrawki tkanin
- kawałki nici, koronek, wstążek, włóczki, guziki w różnych kolorach i rozmiarach
- wycinki prasowe, fotografie prasowe
- papier lub karton
- kredki, farby
- bezpieczne nożyczki
- klej
- pałeczki, czarka, czajniczek do herbaty (opcjonalnie)
- tradycyjna muzyka japońska (opcjonalnie)
- komputer z dostępem do Internetu (opcjonalnie)
Szczegółowy plan zajęć:
1. Poznajemy i czytamy książkę
a. Uczestnicy oglądają okładkę książki. Odpowiadają na pytania i wykonują polecenia:
- Opisz główną postać.
- Jak myślisz, z jakiego jest kraju? Co na to wskazuje?
b. Otwieramy książkę i czytamy pierwsze dwa zdania. Uczestnicy poznają pojęcie "kokeshi". W
zależności od poziomu wieku większości uczestników, opowiadamy skróconą lub pełniejsza wersję
powstania tych laleczek i ich roli w kulturze Japonii.
2. Lektura
a. Prosimy uczestników, żeby, od kiedy zaczniemy czytać opowieść, starannie przyglądali się
kolejnym stronom książki, ilustracjom, otworom i rozkładarkom – te bowiem zawierają informacje o
elementach mało nam znanej kultury.
b. Czytamy opowiadanie (jedna osoba lub kolejno kilka osób). Pytamy uczestników, czy wiedzą,
dlaczego latawce w kształcie ryb lub spadające, różowe płatki wiśni są ważnym symbolem w Japonii?
c. Omawiamy, co robi Yumi/Aoki na każdej stronie. Wskazujemy na japońskie ideogramy. Pytamy
uczestników, czy widzieli już kiedyś taki alfabet, lub inny, niepodobny do znanych nam liter?
d. Pytamy uczestników, czy kiedykolwiek byli w japońskiej restauracji, próbowali jeść pałeczkami.
Proponujemy, żeby chętni podnieśli pałeczkami mały przedmiot lub zgniecioną kulkę papieru.
Tłumaczymy pojęcia "sushi" i "sashimi".
e. W każdej książce (Yumi i Aoki) występują podstawowe zwroty i pojęcia w języku japońskim.
Próbujemy powtórzyć i zapamiętać kilka z nich.
3. Rozmowa
a. Rozmawiamy na temat kultury Japonii. Zachęcamy uczestników do zastanowienia się, co kojarzy im
się z tym krajem.
b. Oglądamy ponownie ilustracje w książce. Uczestnicy pokazują elementy, które wskazują na kraj i
kulturę Yumi/Aoki. Omawiamy tradycyjny strój japoński – kimono, skarpetki z osobnym palcem,
zakładane do tradycyjnego obuwia, stałe elementy kultury: wachlarz, czarki i czajniki do herbaty,
pałeczki.
Opcjonalnie – w starszych grupach można wprowadzić element zapisu własnego imienia japońskimi
znakami.
Opcjonalnie – słuchamy tradycyjnej muzyki japońskiej, próbujemy jedzenia (niewielkie kawałki
suszonych wodorostów)
c. Zachęcamy uczniów, aby podzielili się informacjami o odmiennych kulturach, które są
im znane.
Zabawa plastyczna: tworzymy laleczkę kokeshi
a. Przeglądamy ilustracje – uczestnicy określają charakterystyczne dla wyglądu Yumi/Aoki elementy.
Rozdajemy tekturowe rurki, skrawki różnych materiałów. Pokazujemy, na przykładzie wykonanej przez
nas wcześniej laleczki kokeshi, schemat, według jakiego będziemy tworzyć nasze postacie.
Opcjonalnie przy książce Yumi - wracamy jeszcze na chwilę do książki: pokazując strony ze sklepu z
przebraniami, zachęcamy uczestników do wykonania dowolnej postaci.
b. Uczestnicy pracują indywidualnie. Każdy tworzy laleczkę kokeshi bądź wybraną postać z
wykorzystaniem dostępnych materiałów (skrawki tkanin, wstążek, nitki, koronki, guziki, włóczka, filc,
wycinki z gazet, blok techniczny itp.), opierając się na wzorze.
Opcjonalnie: przy małej grupie uczestników wykonujemy japoński makijaż twarzy, z bloku
technicznego robimy wachlarze, za pomocą chust lub przyniesionych wcześniej karbowanej bibuły,
papieru pakowego (duże arkusze) lub materiałów wykonujemy improwizowane kimona, próbujemy
nauczyć się i wykonać w grupie tradycyjny, japoński taniec z wachlarzami (przy tradycyjnej muzyce ze
Wschodu, po ewentualnym obejrzeniu np. fragmentów teatru kabuki).
Cele zajęć (w zależności od wieku uczestników):
• Poziom 1. Przyjemność obcowania z lekturą – wartościowym tekstem literackim w
wyjątkowej szacie graficznej.
• Poziom 2. Uzyskanie informacji, nabywanie elementów wiedzy z zakresu: geografii, kultury życia w
świecie o odmiennej kulturze.
• Poziom 3. Rozwijanie logicznego myślenia i pamięci – zapamiętanie porządku
wydarzeń, poszczególnych etapów historii.
• Poziom 4. Rozwijanie umiejętności zarządzania wiadomościami – uczestnicy starają się zapamiętać i
użyć podstawowych zwrotów grzecznościowych w języku japońskim, przedstawionych w książce.
• Poziom 5. Świadomość wielokulturowości – uczestnicy kształcą w sobie otwartość
wobec odmienności i nieznanych kultur, ucząc się zarazem doceniania własnej kultury.
• Poziom 6. Zrozumienie roli literatury w przekazywaniu wiedzy o odmiennych kulturach.
------------------------------------KOKESHI - historia i tradycja
Historia tradycyjnych japońskich laleczek kokeshi zaczyna się w ostatniej części ery Edo (1603-1867).
Pod koniec XIX wieku, liczni turyści zaczęli odwiedzać gorące źródła w górzystym regionie Tohoku, na
północy Japonii. Kokeshi to małe rękodzieła miejscowych rzemieślników (zw. Kijiya), którzy
produkowali zwykle drewniane przedmioty domowego użytku. Laleczki o prostej cylindrycznej formie
były uzupełnieniem ich rzemieślniczej działalności – stanowiły źródło dodatkowego dochodu. Szybko
zaczęły się cieszyć coraz większym powodzeniem; kupowane jako pamiątki z pobytu u źródeł, zaczęły
podbijać całą Japonię.
Kokeshi nie były jednak jedynie pamiątkami; używano ich także jako narzędzia komunikacji, służące
do wzajemnego poklepywania się po ramieniu podczas kąpieli, by wyrazić swe zadowolenie z ciepła
bijącego ze źródeł. Pierwotnie nie wszystkie laleczki były malowane. Dziś większość z nich nosi
wymalowane ręką artysty, kwieciste kimona i inne tradycyjne ubiory japońskie. Tradycyjne kokeshi są
malowane ręcznie, nie ma dwóch takich samych twarzy – stąd tak wielki urok tych lalek. Najczęściej
używanymi kolorami były: czerwienie, purpury, żółcie.
Kokeshi szybko rozpowszechniły się w Japonii, zwłaszcza wśród tych, których nie było stać na laleczki
z porcelany. Symbolizowały młodość, odzwierciedlały dziewczęce piękno. Ponadto, dzięki ich
urokliwości i skojarzeniom z dzieciństwem, często ofiarowywano je w prezencie z okazji narodzin i w
prezencie urodzinowym. Kokeshi były też ważnym elementem zabaw, wierzono bowiem, że
pozytywne oddziaływanie kokeshi na bogów zapewni dobre żniwa, pod warunkiem, że laleczkami
bawią się dzieci rolników.
Sztuka wyrobu kokeshi przechodziła z pokolenia na pokolenie. Tradycyjny sposób wytwarzania
laleczek, ich charakterystyczne kształty i sposób dekorowania zachowały się jednak tylko w regionie
Tohoku. Kokeshi z tego regionu to kokeshi tradycyjne (dentō) – ich kształty i elementy dekoracji nie
zmieniły się na przestrzeni dwustu lat. Obecnie istnieje jednak kilkanaście odmian tradycyjnych
kokeshi, a ich kolekcjonowanie stało się hobby powszechnym w wielu krajach świata.