Śmierć wspólnika w spółce jawnej. Musisz spłacić jego

Gabrysz i Doradcy
Kancelaria Partnerska
http://www.gabryszidoradcy.pl
Śmierć wspólnika w spółce jawnej. Musisz spłacić jego
spadkobierców.
W budowanie firmy wkładane jest wiele wysiłku i poświęcenia. Jednak nie zawsze rozważana
jest każdą ewentualność, która może dotyczyć spółki i jej wspólników. Należy odpowiedzieć
sobie na dwa ważne pytania, które pojawią się w sytuacji przedwczesnej śmierci wspólnika
spółki jawnej: czy firma jest zabezpieczona prawnie i finansowo na wypadek takiego
zdarzenia oraz czy będzie w stanie działać bez problemów? Zagrożenie, które pojawia się w
chwili śmierci wspólnika spółki jawnej może dotyczyć wielu przedsiębiorców, na co wyraźnie
wskazują statystyki.
Jak podaje Główny Urząd Statyczny w jednej z publikacji, w Polsce funkcjonuje ponad 311 tys.
spółek ogółem, z czego 32 tys. 253 to spółki jawne – to nieco ponad 10% wszystkich. W
województwie śląskim jest ich ponad 4 tysiące.
Warto dodać, że spośród spółek osobowych, spółka jawna jest najpopularniejszą formą
prowadzenia działalności gospodarczej, bowiem ponad 75% spółek osobowych to spółki jawne.
Zgodnie z artykułem 22§1 Kodeksu spółek handlowych (KSH), spółką jawną jest spółka
osobowa która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.
Spółka jawna należy więc do kategorii spółek osobowych, co oznacza, iż stanowi organizację
osób. Przepisy prawne stanowiące o jej ustroju i funkcjonowaniu podkreślają wieź osób
będących wspólnikami.
Zerwanie więzi, czyli śmierć wspólnika
Zasadą jest, że śmierć wspólnika jest przyczyną rozwiązania spółki. Została ona wymieniona
obok innych okoliczności w artykule 58 KSH. Samo rozwiązanie następuje z mocy prawa, bez
konieczności wydawania orzeczenia przez sąd lub inny organ orzeczenia. Ten sam skutek jest
konsekwencją uznania wspólnika za zmarłego.
Jak zabezpieczyć spółkę przed rozwiązaniem?
Kontynuowanie działalności spółki mimo śmierci jednej z wspólników spółki jawnej będzie
możliwe, jeżeli w umowie postanowiono, że w miejsce zmarłego wspólnika wejdą jego
spadkobiercy. Każdy z nich może uzyskać status wspólnika. Gdy umowa stanowi, że prawa
jakie miał zmarły wspólnik, służą wszystkim spadkobiercom wspólnie (wtedy umowa powinna
regulować zasady wykonywania tych praw np. zasad podejmowania „uchwał” spadkobierców i
komunikowania ich stanowiska żyjącym wspólnikom), a nie zawiera w tym zakresie
szczególnych postanowień, to do wykonywania tych praw spadkobiercy powinni wskazać
spółce jedną osobę. Podstawą prawną jest artykuł 60§1 KSH. Ponadto w najkrótszym
możliwym czasie po śmierci wspólnika, pozostali mogą podjąć uchwałę o dalszym istnieniu
spółki, jeżeli stosowny zapis nie znalazł się wcześniej w umowie.
1/3
Gabrysz i Doradcy
Kancelaria Partnerska
http://www.gabryszidoradcy.pl
Jak wyłączyć prawo potencjalnych spadkobierców do miejsca w spółce?
W tym przypadku najlepszym rozwiązaniem jest klauzula w umowie spółki, która podtrzyma jej
byt prawny i jednocześnie uniemożliwi wstąpienie spadkobierców w miejsce zmarłego
wspólnika. Istotą takiego postanowienia jest oświadczenie o spłacie spadkobierców.
Uzgodnienie takie, jeżeli nie zostało zastrzeżone w umowie powinno nastąpić niezwłocznie po
śmierci wspólnika. W przeciwnym razie spadkobiercy mogą domagać się przeprowadzenia
likwidacji spółki.
Jak spłacić spadkobierców?
Zastrzeżenie o tym, że spadkobiercy nie wstępują do spółki (lub brak rozstrzygnięcia w tym
zakresie w ogóle) powoduje obowiązek rozliczenia się przez spółkę ze spadkobieracami.
Spółka zobowiązania jest do wypłaty udziału kapitałowego zmarłego wspólnika, ustalonego
na podstawie ostatniego bilansu uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki. Udział
kapitałowy obliczony w ten sposób powinien być wypłacony w gotówce. Jeżeli udział zmarłego
wspólnika wykazuje wartość ujemną, to spadkobiercy są zobowiązani wyrównać brakującą
wartość.
Aby bez problemów spłacić spadkobierców konieczne jest optymalne zabezpieczenie
finansowe. Jednym z rozwiązań jest wykupienie polisy ubezpieczenia na życie.
Spadkobiercy mogą żądać przekształcenia spółki
Na mocy art. 583 §1 KSH spadkobiercy w przypadku śmierci wspólnika - ich spadkodawcy,
mogą żądać przekształcenia spółki jawnej w komandytową lub komandytowo-akcyjną z
przyznaniem im statusu komandytariuszy, a w drugim przypadku akcjonariuszy. Wspólnicy
mogą sprzeciwić się podejmując uchwałę o rozwiązaniu spółki.
Dwuosobowa spółka jawna a śmierć wspólnika
W doktrynie prawa istnieje rozbieżny pogląd co do oceny skutków śmierci jednego z dwóch
wspólników spółki jawnej. Według jednego poglądu spółka istnieje jedynie wówczas, gdy
umowa to przewiduje lub wspólnicy tak postanowili oraz żyje co najmniej dwóch
wspólników (oznacza to, że wcześniej musiało być ich więcej niż dwóch). Odmienny pogląd
zakłada, iż zamieszczona klauzula w umowie o trwaniu spółki na wypadek śmierci wspólnika
zapobiega automatycznemu rozwiązaniu spółki, ponieważ spółka istnieje nadal ze
spadkobiercami, którzy weszli w miejsce wspólnika. Uprawnienie to reguluje artykuł 60§1 KSH.
To drugie stanowisko przyjął Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 26 października 2006 r. VI ACa
394/06.
Podsumowanie
Każdy wspólnik spółki jawnej powinien mieć świadomość różnych zagrożeń, w szczególności
swojej przedwczesnej śmierci lub śmierci wspólnika. Niewątpliwie priorytetowe w tej kwestii
może okazać się stosowne postanowienie w umowie spółki. Ważna jest jednak odpowiedź na
2/3
Gabrysz i Doradcy
Kancelaria Partnerska
http://www.gabryszidoradcy.pl
podstawowe pytanie: ile potrzebuje spółka kapitału na spłatę rodziny - spadkobierców w
przypadku, kiedy nie mogą lub nie chcą wejść do spółki, i jak zabezpieczyć to
roszczenie?
Jeżeli zaciekawił Cię temat, skontaktuj się z nami. W dziale Kontakt znajdziesz nasze dane.
Autorzy: Krzysztof Hantke we współpracy z Małgorzatą Gabrysz i Romualdem Gabrysz
3/3
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)