Prądy morskie Prądy morskie stanowią jeden z podstawowych

Prądy morskie
Prądy morskie stanowią jeden z podstawowych czynników wpływających na klimat na kuli
ziemskiej. Przenoszą one olbrzymie ilości ciepła w wyŜsze szerokości geograficzne, przyczyniając
się do zmniejszenia róŜnic temperatury pomiędzy strefami międzyzwrotnikowymi i polarnymi.
Ciepłe prądy morskie wpłynęły na poprawę warunków klimatycznych w Europie i w innych
regionach świata. Europa Środkowa leŜy w tych samych szerokościach geograficznych, co
półwysep Labrador o znacznie chłodniejszym klimacie. Ogrzewanie przez prądy morskie ułatwia
dostęp do portów w strefie chłodnej, np. Murmańsk, dzięki ciepłemu Prądowi Norweskiemu, jest
najdalej na północ połoŜonym niezamarzającym portem morskim Europy. Od staroŜytności starano
się poznawać przebieg prądów morskich i wykorzystywać je w Ŝegludze. Nawet pobieŜna analiza
tras pokonanych przez średniowiecznych Ŝeglarzy - odkrywców pozwala wykazać, Ŝe były one
ściśle związane z prądami morskimi. Z punktu widzenia rybołówstwa szczególnie cenne są strefy
mieszania się zimnych, bogatych w tlen wód z wodami o wysokiej temperaturze. Warunki
termiczne i tlenowe w takich strefach są szczególnie korzystne dla rozwoju planktonu i
odŜywiających się nim organizmów wyŜszych - zwłaszcza odławianych przez człowieka ryb.
Ostatnio próbuje się takŜe wykorzystać prądy morskie do produkcji energii elektrycznej.
Eksperymentalną elektrownię zbudowano u wybrzeŜy Florydy w nurcie bardzo szybkiego Prądu
Zatokowego.
W oceanie światowym poza prądami powierzchniowymi występują prądy głębinowe,
spowodowane zróŜnicowaniem cięŜaru wody. W szerokościach geograficznych 50-60° obu półkul
dochodzi do zapadania w głąb zimnych wód powierzchniowych, płynących z wyŜszych szerokości
geograficznych, pod lŜejsze ciepłe wody. Wody, które zapadły, płyną dalej bardzo wolno w kierunku równika jako prąd głębinowy. W niskich szerokościach geograficznych wynoszone są na
powierzchnię oceanów z prędkością ok. 1 cm/dobę. Ten powolny ruch wznoszący zwany
upwellingiem zachodzi w strefie międzyzwrotnikowej głównie w pobliŜu zachodnich wybrzeŜy
kontynentów, gdzie pasaty odpychają od lądów powierzchniowe wody oceaniczne w kierunku zachodnim. Upwelling zaobserwowano np. u wybrzeŜy Peru, Kalifornii, Afryki oraz między Jawą i
Australią. Wynoszone na powierzchnię wody głębinowe są zasobne w substancje odŜywcze,
dlatego w strefach występowania upwellingu znajdują się bogate łowiska morskie.
Co kilka lat następuje okresowe osłabienie lub nawet zanik zjawiska upwellingu we
wschodniej części Oceanu Spokojnego, co jest spowodowane zanikiem typowej cyrkulacji
pasatowej w tym regionie. W konsekwencji zimny Prąd Peruwiański, w szerokościach
zwrotnikowych, odsuwa się od wybrzeŜa i powierzchnia oceanu nagrzewa się silniej o 2°C do 5°C.
Powoduje to powstanie prądu ciepłej wody płynącego w kierunku Ekwadoru. Prąd ten nazwano El
Nino - „Dzieciątko", poniewaŜ pojawia się najczęściej w okresie BoŜego Narodzenia. Przyczyn
zjawiska El Nino jeszcze dokładnie nie rozpoznano. Zaobserwowano natomiast jego negatywne
konsekwencje. NaleŜą do nich m.in.:
- powstanie, nad ciepłymi wodami oceanu ośrodka niskiego ciśnienia, powodującego
ulewne deszcze w Ameryce Południowej,
- znikanie ryb w łowisku u wybrzeŜy Peru i Ekwadoru wywołane małą ilością pokarmu w
ciepłych wodach,
- długotrwałe susze w Australii i południowej Afryce.
Przypuszcza się, Ŝe zjawisko El Nino oddziałuje na klimat znacznie większych obszarów.
Wesoł
Wesołych Świą
wiąt Boż
Bożego Narodzenia oraz
Szczęś
zczęśliwego
ęśliwego Nowego Roku
Życzy
Hanna Młyńska