Program nauczania Gitary w Szkole muzycznej I i II st. w N…

Program nauczania Gitary w Szkole muzycznej I i II st. w N…

PROGRAM NAUCZANIA
SZKOŁY MUZYCZNEJ
I
STOPNIA
Przedmiot Główny
GITARA
Opracowała: mgr Małgorzata Łoś-Krężlewicz
Nowy Sącz 2011r.
Spis treści:
I. Wprowadzenie.
II. Cele edukacyjne- gitara-pierwszy etap nauczania.
1.
Cele ogólne.
2.
Treści nauczania..
III. Materiał nauczania
1. Treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej.
2. Formy sprawdzania osiągnięć ucznia.
a) Kryteria ocen.
b)Wymagania egzaminacyjne.
3.Osiągnięcia ucznia na zakończenie pierwszego etapu edukacyjnego.
IV. Komentarz do realizacji programu nauczania
1.Ogólna koncepcja programu nauczania
2.Wskazówki metodyczne
3.Opis warunków niezbędnych do realizacji programu.
V. Bibliografia.
I.
Wprowadzenie.
Autorem programu nauczania jest nauczyciel gitary mgr Małgorzata Łoś-Krężlewicz.
Program ten jest realizowany w PSM I stopnia w Nowym Sączu.
Program nauczania przedmiotu głównego – gitara przeznaczony dla I etapu edukacyjnego kształcenia
artystycznego, czyli dla 6-cio i 4-letniego cyklu nauczania w szkole muzycznej I stopnia i ogólnokształcącej
szkole muzycznej stopnia podstawowego , został opracowany zgodnie z założeniami zawartymi w Rozporządzeniu
Ministra Kultury z dnia 25 lutego 2011 r. w sprawie podstaw programowych.
Program jest uporządkowanym zbiorem zadań i form ich realizacji w procesie kształcenia ucznia w
określonym czasie. Autor programu zakłada iż będzie on pomocny nauczycielowi i ukierunkuje jego pracę z
uczniami zarówno bardzo zdolnymi jak i uczniami o aktualnie skromniejszych predyspozycji psychofizycznych i
instrumentalnych. Program jest dostosowany do indywidualnych potrzeb oraz możliwości uczniów, dla których jest
przeznaczony.
Główną formą organizacyjną nauczania gry na instrumencie jest lekcja indywidualna. Taka forma pracy
umożliwia dostosowanie metod i materiału nauczania do zróżnicowanych uzdolnień, możliwości,
wieku i
stopnia zaawansowania uczniów. Metody pracy lekcyjnej wynikają z ogólnie obowiązujących zasad dydaktyki
oraz artystyczno-praktycznego charakteru przedmiotu.
Program zawiera cele ogólne , cele szczegółowe , treści nauczania , sposoby realizacji programu,
wskaźniki osiągnięcia celu przez uczniów, jak również wykaz wybranych pozycji literatury przedmiotu o
zróżnicowanej problematyce i stopniu trudności ( między innymi szkoły , zbiory ćwiczeń etiud , utwory solowe
lub z akompaniamentem itp.)
Proponowane propozycje repertuarowe stwarzają
możliwość swobodnego doboru programu dla
każdego ucznia. Nauczyciel poprzez odpowiedni zestaw ćwiczeń i utworów powinien mobilizować
ucznia ,powodując wzrost
doskonalenia jego umiejętności gry.
Niniejszym program nauczania preferuje różnorodność metod jego realizacji w zależności od
indywidualnych postępów i potrzeb ucznia. Dla efektywniejszej realizacji założeń programu nauczania nauczyciel
powinien stwarzać uczniowi wiele sposobności do publicznych występów , audycji klasowych ,szkolnych ,
środowiskowych i rodzinnych oraz
działu w konkursach , kursach i warsztatach , festiwalach , przeglądach czy
też przesłuchaniach w trakcie całego roku szkolnego.
II. Cele Edukacyjne:
1.Cele nauczania.
1.
Zainteresowanie ucznia muzyką.
2.
Rozbudzanie zamiłowania do muzyki.
3.
Rozwijanie uzdolnień muzycznych ucznia w sposób dostosowany do jego wieku i predyspozycji.
4.
Nauczanie podstaw gry na instrumencie.
5.
Rozwijanie umiejętności technicznych i interpretacyjnych.
6.
Nauczanie zasad notacji w stopniu umożliwiającym samodzielne odczytywanie zapisu nutowego.
7.
Przygotowanie do samodzielnego opracowywania krótkich i łatwych utworów.
8.
Wdrożenie do systematycznego i świadomego ćwiczenia.
9.
Rozwijanie naturalnej potrzeby ekspresji twórczej ucznia i kształcenie wyobraźni artystycznej.
10. Rozwijanie umiejętności muzykowania zespołowego.
11. Przygotowanie ucznia do publicznych występów estradowych, zachęcanie do aktywnego uczestnictwa w
życiu muzycznym.
12. Zapoznanie ucznia z podstawową wiedzą o muzyce.
13. Kształtowanie wrażliwości estetycznej i poczucia piękna.
14. Przygotowanie absolwentów do dalszego kształcenia w szkole muzycznej II stopnia.
2.Treści nauczania.
1.
Podstawowe wiadomości z historii instrumentu , budowy instrumentu i jego części , obsługi oraz
konserwacji.
2.
Podstawy prawidłowego aparatu gry ( postawa, ułożenie rak, właściwy sposób wydobycia dźwięku, z
uwrażliwianiem na jego jakość ).
3.
Podstawowe elementy technik gitarowych.
4.
Podstawy interpretacji utworu zgodnej z zapisem , budową formalną i elementami stylu.
5.
Zasady notacji gitarowej oraz umiejętności czytania a vista łatwych utworów.
6.
Przygotowanie do samodzielnej pracy nad utworem w zakresie : prawidłowego odczytania tekstu
nutowego ,poprawnego ćwiczenia i korygowania dostrzeżonych błędów.
7.
Praktyka estradowa z uwzględnieniem podstawowych elementów obycia estradowego, miedzy innymi w
zakresie umiejętności pamięciowego opanowania utworu , koncentracji oraz obcowania z tremą.
8.
Proste formy muzykowania zespołowego.
9.
Poznawanie literatury gitarowej dobranej przez nauczyciela w zależności od możliwości ucznia.
10. Wykonanie programu na zakończenie etapu edukacyjnego .
III. Materiał nauczania.
1.Treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej -przykładowo
VI rok
nauki gitary w cyklu 6-letnim.
1.Zadania techniczne i wiadomości:
Poszerzanie ogólnych wiadomości z historii gitary oraz o technice.
Kształtowanie wrażliwości estetycznej i poczucie piękna.
Rozwijanie uzdolnień muzycznych ucznia i
Dźwięk i sfera brzmieniowa gitary.
zamiłowania do muzyki.
Rozwijanie naturalnej potrzeby ekspresji twórczej i kształcenie wyobraźni muzycznej.
Kształtowanie wrażliwości estetycznej oraz poczucia piękna.
Rozwijanie samodzielnej pracy nad utworem w zakresie poprawnego odczytania tekstu nutowego, palcowania,
elementów muzyki ,formy i interpretacji .
Rozwijanie umiejętności technicznych i interpretacyjnych (zgodnych z zapisem , budową i elementami stylu w
utworach z różnych epok muzycznych).
Poszerzanie wiedzy o interpretacji utworów i podstawowych
różnicach stylistycznych między utworami z
różnych epok muzycznych.
Umiejętność samodzielnego ćwiczenia i korygowania dostrzeżonych błędów.
Próba samodzielnego
opracowania utworu przez ucznia.
Dokonywanie właściwej samooceny wykonywanego utworu i ciągłego doskonalenia.
Umiejętność muzykowania zespołowego i akompaniowania.
Przyswajanie podstawowych elementów obycia estradowego. Przygotowanie ucznia do występów.
Umiejętność koncentrowania się i obcowania z tremą podczas występu. Zachęcanie do aktywnego uczestnictwa w
życiu muzycznym.
Ćwiczenia rozwijające elastyczność, niezależność, biegłość i zdolność chwytową palców .
Doskonalenie gry a) uderzeniem „tirando”; b) uderzeniem - „apoyando” – eksponowanie jednego głosu w
uderzeniach nierównoczesnych i równoczesnych w dwudźwięku.
Rozwijanie biegłości palcowej obu rąk na pochodach diatonicznych i chromatycznych. Wykorzystywanie gam,
dwudźwięków, pasaży i kadencji do ćwiczenia poznanych problemów technicznych.
Rozwijanie gry dwugłosowej i dwudźwiękowej.
Doskonalenie poznanych technik gitarowych: arpeggio, tremolo, legato gitarowe, wielkie barre , zmian pozycji
Doskonalenie techniki akordowej.
Doskonalenie ornamentyki obiegnik i tryl.
Wykorzystywanie gam, dwudźwięków, pasaży i kadencji do ćwiczenia poznanych problemów technicznych.
Rozwijanie biegłości palcowej obu rąk na pochodach diatonicznych i chromatycznych.
Czytanie nut w obrębie całej skali instrumentu.
Flażolety naturalne i sztuczne( dla zdolniejszych uczniów).
Rozwijanie umiejętności improwizacji prostej.
Poznawanie literatury gitarowej dobranej przez nauczyciela w zależności od możliwości ucznia. Opanowanie gry
na instrumencie oraz znajomość literatury gitarowej w stopniu podstawowym.
Program na zakończenie VI etapu edukacyjnego.
Przygotowanie absolwentów do dalszego kształcenia w szkole muzycznej II stopnia.
2.Gamy:
Gamy majorowe i minorowe do 5 # i 4b - grane uderzeniem tirando , apoyando przez 2 oktawy, różnymi
kombinacjami palców z rytmizacją. Wybrane schematy gamowe. Gamy w dwudźwiękach (do wyboru nauczyciela).
Akordy majorowe i minorowe
toniczne, subdominantowe i dominantowo-septymowe z chwytem barre (z prymą
na 6 i 5 strunie). Pasaże majorowe, trójdźwięki w przewrotach i kadencje wielkie (w wybranych tonacjach)
E .Pujol „Escuela razonada de la gitarra”, T. Stachak „Gitara ekstra klasa” , B. Kliszewski „Gamy i trójdźwięki na
gitarę”, K. Sosiński ”Studium gry na gitarze”, M. Drożdżowski „Gamy, pasaże i kadencje na gitarę”.
3.Szkoły i ćwiczenia :
• J. Cardoso „Nauka i metoda techniki gitarowej”,
• F. Carruli „Gitarre-Schule”,
• M. Carcassi „ Szkoła gry na gitarze”,
• T. Stachak „ Gitara ekstra klasa”,
• K. Sosiński „Materiały do nauki gry na gitarze” , „Studium gry akordowej na gitarze”,
• J.S. Sagreras Szkoła gry na gitarze.
4.Etiudy i ćwiczenia:
• F. Sor „El Maestro” op. 31 ,op. 35 ,op.6
• J. Powroźniak „ Wybór etiud” z. II, III , IV i „Studium techniki gitarowej”,
• A. Wendland „Guitar Master Class – LEGATO – ćwiczenia i etiudy”,
• F. Tarrega “Studi”,
• A .Diabelli “30 sehr leichte ubengsstucke fur die gitarre”,
• F. Wieczorek “ Łatwe etiudy na gitarę”,
• M. Giuliani „14 leichte etuden” op.100,
• M. Carcassi „25 melodische Und progressive Etunden fur Gitarre”,
• M.Carcassi “Kaprysy”.
• M. Giuliani „ Etiudy na gitarę solo”,
• B. Henze „ Das gitarrespiel”,
• L. Brouwer „Estudios sencillos” i „Nouevos estudios sencillos”.
• Klasiker der Gitarre ( F.Carulli - “ 6 etiud na gitarę”)
5.Formy klasyczne – sonatiny , sonaty , wariacje i suity (partity) propozycje:
• J. Powroźniak “Grajmy na gitarze” z. VI , XI,
• „Klassiker der gitarre ( wybór
sonat i wariacji ),
• J . Powroźniak „ Klasycy gitary”, M. Guliani, J.K. Mertz, M. Carcassi,
• A. Kowalczyk , J. Paterek – “Sonatiny i sonaty klasyczne na gitarę”,
• A. Kowalczyk , J. Paterek – “ Sonaty klasyczne na gitarę”,
• „Wariacje” w opr. R. Bałauszko
• S.de Murzia Suity,
• J. A. Logy Partity ,
• R.de Visee Suity,
• K. Scheidt „Partita C”,
• A. G. Brescianello Partity,
6.Utwory różne :
• J. Powroźniak „ Utwory wybrane –klasycy gitary” F. Carulli, M. Carcassi , M. Giuliani , F.
Horecki , J.K. Mertz, F.Sor ,F. Tarrega
• J. Powroźniak „ Grajmy na gitarze” z. VI, IX , X , XI, XIV, XV, XVII, XVIII, XIX, XX,
• J. Cardoso „Suita de los Mita”,
• A. Tansman “ Douze Marceux Tres Faciles Pour Guitare”,
• J. Powroźniak „Skarbczyk gitarzysty”,
• S. Mroński „Dwa cykle na gitarę”, ”Sześć mazurków na gitarę”, ”Łatwe utwory” z.1, 2,
• M. Drożdżowski „Przez cały rok z gitarą”, ”Dźwiękiem malowane”, „Etiudy” z. I , ”33 utwory na
gitarę”, „ Gitarowe marzenia” z.1 i 2,
• M. Drożdżowski i T. Stachak-„ Solo & Duo”.
7.Utwory z muzyki kameralnej:
• J. Powroźniak „ Grajmy na gitarze” :
o Zeszyt VII– Utwory dawnych mistrzów na 2 gitary,
o Zeszyt VIII-Kameralna muzyka gitarowa
o Zeszyt XII – Transkrypcje klasyków na 2 gitary ,
o Zeszyt XVI – Tercety gitarowe,
• J. Powroźniak - J.S. Bach – Wybrane utwory w transkrypcji na 1 i 2 gitary”,
• J. Powroźniak- J. Ph. Rameau- „Wybrane utwory w transkrypcji na gitarę”,
• J. Powroźniak-Tria gitarowe,
• K. Serocki-“Krasnoludki”,
• J. A. Muro “ Kwartety “,
• B. Henze „ Das Gitarrespiel „ z. 14 (tria gitarowe),
• C .Hartog and E. Swiggers “Guitar Partner”,
• C. Machado „Sambinha „ na 2 gitary,
• M. Praetorius – “Tanze fur vier gitarren” from Terpsychore,
• G. Ph. Telemann “Suita polska”(na dwie gitary),
• Duety z konkursu „Gitara w Muzyce Kameralnej” w Tychach.
8.Czytanie a Vista : Łatwe utwory przewidziane w materiale nauczania z poprzedniego etapu .
9.Utwory polifoniczne i utwory dawnych
mistrzów:
• B. Pękiel – „40 utworów na lutnię lub gitarę”,
• T. Mazur – „Muzyka polskiego renesansu”,
• J. P. Rameau -„Wybrane utwory w transkrypcji 1 i 2 gitary,
• J. Powroźniak -„J. S. Bach Utwory wybrane w transkrypcji na 1 i 2 gitary”,
• S. de Murzia Suity,
• J. A. Logy Partita a,
• R.de Visee Suity,
• K. Scheidt Partita C,
• G. Brescianello Partity,
• J. Powroźniak- Grajmy na gitarze z. XVII –„Gitarowa muzyka dawna i nowa” i in.
10.Wymagania programowe w
klasie szóstej:
Gamy majorowe i równoległe minorowe do 5 # i 4b - grane uderzeniem tirando , apoyando
przez dwie i trzy
oktawy, różnymi kombinacjami palców. Wybrane schematy gamowe. Gamy w dwudźwiękach (do wyboru
nauczyciela).Akordy majorowe i minorowe toniczne, subdominantowe i dominantowo-septymowe z chwytem
barre (z prymą na 6 i 5 strunie). Pasaże majorowe, trójdźwięki w przewrotach i kadencje wielkie (w wybranych
tonacjach).
4 etiudy różno problemowe,
2 utwory dawnych mistrzów lub kilka części suity,
1 utwór z działu Formy klasyczne,
2 utwory dowolne w różnych stylach muzycznych,
1 utwór kameralny,
1 utwór samodzielnie wybrany i opracowany przez ucznia.
11. Egzamin Ukończenia Szkoły Muzycznej I Stopnia –Cykl Sześcioletni:
•
Gamy - majorowa i
równoległa minorowa( harmoniczna i melodyczna ) do 5# i 4b, grane
uderzeniem
„tirando” i uderzeniem „apoyando” przez 3 oktawy z zastosowaniem różnych kombinacji palców i
rytmizacją . Gamy w dwudźwiękach (do wyboru nauczyciela).
•
2 etiudy o różnych problemach technicznych dla lewej i prawej ręki lub jedna dłuższa etiuda, zawierająca
różnorodne problemy techniczne, np. arpeggio, tremolo, dwudźwięki, legato, barre, zmiany pozycji).
•
Formy klasyczne: jedna część sonatiny (sonaty ,np. rondo) lub temat z wariacjami.
•
2 utwory dowolne z działu „Utworów różnych”, ukazujące różnice w stylach muzycznych .
•
Suita (2 części ) lub 2 utwory dawnych
•
Udział w zespole kameralnym.
mistrzów.
W repertuarze przewidzianym na egzamin powinien znaleźć się utwór kompozytora polskiego.
2. Formy sprawdzania osiągnięć ucznia.
Kryteria ocen.
1. ) Zasady oceniania.
2. )Formy kontroli.
3. ) Skala ocen.
Wymagania egzaminacyjne.
3. Osiągnięcia ucznia na zakończenie pierwszego etapu edukacyjnego.
Instrument - Gitara.
1.
Znajomość podstawowych wiadomości z historii instrumentu i umiejętność nazywania poszczególnych
części gitary oraz poznanie roli poszczególnych elementów instrumentu w procesie powstawania
dźwięku. Znajomość zasad czyszczenia i konserwacji gitary, strun i futerału. Umiejętność samodzielnego
strojenia instrumentu.
2.
Opanowanie prawidłowej postawy, właściwego trzymania gitary, prawidłowego ułożenia prawej i lewej
ręki. Umiejętność właściwego sposobu siedzenia, właściwego stosowania podgitarnika , podnóżka lub
poduszki.
3.
Opanowanie podstaw techniki gry z uwzględnieniem koordynacji pracy obydwóch rąk, niezależności
palcowej obu rąk, gry flażoletów naturalnych i sztucznych, uderzenia tirando i apoyando, gry
dwudźwięków ,trójdźwięków i czterodźwięków, chwytów poprzecznych barre, czystości intonacji, gry w
pozycjach, realizacji arpeggio, tremolo i rasgueado oraz realizacji podstawowych ozdobników.
4.
Umiejętność frazowania i operowania podstawowymi sposobami artykulacji. Zgodna z zapisem realizacja
metro-rytmiki , agogiki i dynamiki .Interpretowanie utworu zgodnie z jego budową formalną.
5.
Znajomość notacji oraz umiejętność samodzielnego i bezbłędnego odczytywania tekstu nutowego.
Umiejętność prawidłowego grania a vista łatwych utworów w wolnym tempie z uwzględnieniem precyzji
rytmicznej.
6.
Umiejętność samodzielnego opracowania utworu łatwego pod względem techniczno-wykonawczym (
palcowanie , frazowanie, dynamika , interpretacja). Umiejętność samodzielnej pracy nad utworem.
Umiejętność świadomego ćwiczenia i korekty własnych błędów.
7.
Umiejętność koncentrowania się i pokonywania tremy podczas wykonywania utworu. Posługiwanie się
różnymi formami zapamiętywania . Przyswojenie podstawowych elementów obycia estradowego.
Umiejętność dokonywania właściwej samooceny wykonania utworu.
8.
Umiejętność gry pod kierunkiem nauczyciela w prostych formach muzykowania zespołowego(np.
unisono, gitarowe zespoły kameralne lub orkiestra gitarowa, gra z akompaniamentem).
9.
Opanowanie literatury gitarowej w następującym zakresie : etiudy o zróżnicowanej problematyce
technicznej ,utwory polifoniczne, forma cykliczna ( do wyboru sonatina, sonata suita, wariacje),utwory
kameralne (duet, trio).
10. Poprawne wykonanie dwóch etiud o zróżnicowanej problematyce technicznej , części suity lub utworu
muzyki dawnej, sonaty klasycznej (część) lub wariacji klasycznych, utworu dowolnego, utworu
kameralnego lub utworu z akompaniamentem, gry a vista.
IV. Komentarz do realizacji programu nauczania.
1.Ogólna koncepcja programu nauczania.
Program nauki gry na gitarze przeznaczony jest dla dzieci w wieku 6-8 lat, realizujących 6-letni cykl
nauczania oraz dzieci i młodzieży w wieku 9-16 lat realizujących naukę w cyklu czteroletnim w szkołach
muzycznych I stopnia.
Cykl 6-letni jest okresem nauczania początkowego, który wymaga od nauczyciela znajomości metodyki i
psychologii dziecka.
Uczniowie rozpoczynający naukę gry na gitarze powinni wykazywać uzdolnienia muzyczne i posiadać dobre
warunki fizyczne, umożliwiające spełnienie określonych wymagań technicznych i ogólno muzycznych.
Ważnym celem nauczania w szkole muzycznej I stopnia jest umuzykalnienie, należy położyć szczególny nacisk na
czytanie nut a vista , na rozwijanie umiejętności prostej improwizacji oraz na opanowanie umiejętności
akompaniowania i gry zespołowej.
Nauka w szkole I stopnia jest przygotowaniem absolwenta do muzykowania zespołowego i uczestnictwa w życiu
muzycznym, np. w ruchu amatorskim.
Stanowi ona podstawę wykształcenia muzycznego i określa przydatność absolwenta do kształcenia zawodowego w
szkole muzycznej II stopnia.
2.Wskazówki metodyczne.
3.Opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania.
V . Bibliografia.