Sport pożarniczy - Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w

Sport pożarniczy - Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w

tekst mł. kpt. Jacek
Orlikowski, z-ca naczelnika
Wydziału OperacyjnoSzkoleniowego KM PSP
w Poznaniu
zdjęcia
Magdalena Karolewska,
Magdalena Ratajczyk
Nim rozpocznie się rywalizacja w zawodach,
konieczna jest odpowiednia organizacja treningu
sportowo-pożarniczego. Należy zadbać również
o bezpieczeństwo ćwiczących i zapewnić im
właściwy poziom współzawodnictwa.
Organizacja treningu sportowo-pożarniczego w JRG
Sport pożarniczy
w Państwowej Straży Pożarnej
– cz. III
Podczas organizacji zajęć sportowych w treningu z zakresu sportu pożarniczego należy zwrócić szczególną
uwagę na pojęcie „krzywa natężenia zajęć sportowych”, które wiąże się z zasadami wszechstronności
i stopniowego natężenia wysiłku. Wskazane jest, aby
natężenie wysiłku wzrastało stopniowo, a następnie również stopniowo opadało. Ważne, aby punkt
kulminacyjny natężenia wysiłku strażaków wystąpił
w połowie lub pod koniec zajęć sportowych.
Przebieg krzywej natężenia zajęć można regulować poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń (zadań),
ich intensywność, czas trwania, tempo wykonania,
aktywność ćwiczących itp. Każdy trening sportowy,
niezależnie od miejsca i celu wykonywanej pracy,
liczby czy zaawansowania ćwiczących, powinien
być prowadzony na podstawie powszechnie obowiązującego układu dydaktyczno-organizacyjnego
zajęć sportowych.
Taki układ składa się z czterech części:
1. porządkowo-organizacyjnej,
2. przygotowawczej,
3. głównej,
4. końcowej.
34
62010
Poniżej przedstawiony został przykład prawidłowego
układu dydaktyczno-organizacyjnego treningu sportowego trwającego 1,5 godziny.
Część porządkowo-organizacyjna
(około 10 minut)
Do zadań tej części należy między innymi omówienie
organizacji zajęć treningowych oraz podanie celów,
jakie chcemy osiągnąć.
Część przygotowawcza (około 20 minut)
Jest to tzw. rozgrzewka, składająca się z części ogólnej
i specjalnej. Celem części ogólnej jest wszechstronne
rozgrzanie organizmu przez stosowanie różnorodnych
ćwiczeń fizycznych angażujących główne partie mięśniowe oraz wszystkie układy i narządy organizmu.
Szczególną uwagę należy zwrócić na ćwiczenia sprawnościowe, gibkościowe, koordynacyjne i równoważne.
W części ogólnej natężenie pracy systematycznie wzrasta,
osiągając odpowiednio wysoki poziom intensywności
w fazie końcowej. Celem części specjalnej jest bezpośrednie przygotowanie ruchowe do wykonywania
intensywnej pracy mięśniowej w zakresie wybranej
Sport pożarniczy w Państwowej Straży Pożarnej – cz. III
konkurencji sportu pożarniczego zaplanowanej w części głównej treningu.
Część główna (około 45 minut)
Do zadań części głównej zajęć treningowych należy
nauczanie i doskonalenie techniki wybranej konkurencji sportu pożarniczego lub rozwijanie poszczególnych
cech motorycznych. W sytuacji gdy niemożliwe jest
nauczanie lub doskonalenie konkretnej konkurencji
sportu pożarniczego (np. w okresie zimowym), pracę
treningową należy poświęcić na rozwijanie zdolności
motorycznych.
Rozwijanie tych cech powinno układać się w następującej kolejności:
1. ćwiczenia mające na celu opanowanie techniki i jej
doskonalenie;
2. ćwiczenia rozwijające szybkość;
3. ćwiczenia rozwijające siłę;
4. ćwiczenia mające na celu trening wytrzymałości.
Część końcowa (około 15 minut)
Zadania części końcowej zajęć sportowych to stopniowe
zmniejszanie natężenia pracy i doprowadzenie organizmu do stanu normalnej aktywności. Cel ten można
osiągnąć poprzez wykonywanie ćwiczeń uspokajających
stosowanych w formie czynnego odpoczynku. Do tej
części należy również doprowadzenie do porządku
miejsca niedawnych ćwiczeń.
Bezpieczeństwo podczas
treningu sportowo-pożarniczego
Jedna z podstawowych zasad obowiązujących podczas
zajęć sportowych to tzw. zasada zdrowotności. Wypadki,
urazy czy kontuzje nie sprzyjają prawidłowemu przygotowaniu strażaka do rywalizacji sportowej nie tylko
pod względem fizycznym, ale i psychicznym. Osoby
prowadzące trening są zatem zobowiązane zapewnić
ćwiczącym bezpieczeństwo i zapobiegać wszelkim
nieszczęśliwym wypadkom.
Bezpieczeństwo ćwiczących strażaków w dużej mierze zależy od prawidłowego przygotowania do zajęć
osoby prowadzącej, od odpowiedniego doboru przez
nią metod pracy, ale również od przygotowania terenu, urządzeń stałych (wspinalnia, ściana równoważna czy domek) oraz sprzętu sportowo-pożarniczego
(węże sportowo-pożarnicze, drabina hakowa, drabina
słupkowa itd.).
Przyczyny i okoliczności powstawania urazów i kontuzji podczas zajęć sportowych można podzielić na trzy
grupy:
Wykształcenie u zawodnika prawidłowego
nawyku ruchowego jest podstawą do osiągania
satysfakcjonujących wyników sportowych
62010 35
Sport pożarniczy w Państwowej Straży Pożarnej – cz. III
1. powstałe z winy prowadzącego,
2. wynikające z winy ćwiczącego,
3. o charakterze technicznym.
Wśród przyczyn wypadków powstałych z winy osoby
prowadzącej zajęcia sportowe można wyróżnić: niewłaściwą organizację treningu, brak dyscypliny, brak
asekuracji przy ćwiczeniach trudnych i niebezpiecznych, brak kontroli sprzętu sportowo-pożarniczego
i urządzeń stałych pod względem niezawodności oraz
małą znajomość możliwości ćwiczących.
Bezpieczeństwo na treningu sportowo-pożarniczym
zależy też w dużym stopniu od ćwiczącego. Prowadzący
może przewidzieć w procesie przygotowania się do zajęć oraz w trakcie ich trwania okoliczności i sytuacje
zagrażające bezpieczeństwu, a jednak mimo to zdarza
się, że dochodzi do wypadku. Czynnikiem sprawczym
może okazać się sam ćwiczący. Najczęściej problem pojawia się w wyniku wykonywania ćwiczeń niezgodnie
z instrukcją − pomimo wcześniejszego jednoznacznego określenia sposobu ich wykonania. Często osoba
ćwicząca nie zdaje sobie sprawy, jakie ryzyko niesie
za sobą źle wykonywane ćwiczenie, jakie konsekwencje
może ponieść ćwiczący, jeśli nie skoncentruje się w odpowiednim momencie na realizacji zadania. Ćwiczący
Bardzo ważnym elementem zajęć treningowych w sporcie
pożarniczym jest odpowiednie zabezpieczenie ćwiczących
36
62010
musi wiedzieć, że za złe wykonanie ćwiczenia czy brak
dyscypliny ponosi odpowiedzialność on sam.
Przyczyną wypadku może też być zmęczenie,
obciążenie i przeciążenie fizyczne czy psychiczne,
aktualny stan zdrowia, zbyt duża pewność siebie,
ambicja itp.
Zdarza się również, że przyczyna kontuzji czy urazu
ma charakter techniczny. Do podstawowych zagrożeń
wynikających z przyczyn technicznych należy zaliczyć między innymi: uszkodzenie sprzętu sportowo-pożarniczego, mało stabilne lub uszkodzone urządzenia stałe, nieodpowiednią nawierzchnię, niekonserwowanie na bieżąco sprzętu i urządzeń sportowo-pożarniczych oraz nieodpowiedni ubiór ćwiczących.
Współzawodnictwo sportowe
Integralną częścią procesu treningowego jest współzawodnictwo sportowe. Organizacja systemu współzawodnictwa powinna być ściśle związana z procesem
treningowym na wszystkich jego etapach i wynikać
z zadań zaplanowanych w odniesieniu do poszczególnych faz rozwoju sportowego.
Istotą współzawodnictwa jest walka sportowa.
Przebieg i poziom walki sportowej w danej dyscyplinie zależy przede wszystkim od potencjalnych
możliwości psychofizycznych rywalizujących ze sobą
zawodników.
Systemowi współzawodnictwa w warunkach ścisłego powiązania z planem treningowym przypisuje
się następujące funkcje:
− szkoleniową − w ramach której zawody pełnią funkcję środka treningu − (zwiększenie intensywności
pracy, doskonalenie umiejętności techniczno-taktycznych),
− kontrolną − polegającą na sprawdzeniu poziomu
wytrenowania i postępu wyników,
− selekcyjną − która polega na wybraniu najlepszych
i najzdolniejszych zawodników,
− wychowawczą − polegającą na rozwijaniu podczas rywalizacji form zachowania sportowego,
wyrobieniu odpowiedniej motywacji do udziału
w zawodach oraz kształtowaniu zainteresowań
sportowych.
Planując udział zawodnika w sprawdzianach i zawodach, w celu uzyskania przez niego założonych
wyników sportowych należy kierować się pewnymi
zasadami:
− zawodnik może brać udział w zawodach dopiero
wówczas, jeśli osiągnął poziom przygotowania umożliwiający wykonanie zaplanowanych zadań,
Sport pożarniczy w Państwowej Straży Pożarnej – cz. III
− konkurencje powinny być dobrane w taki sposób,
aby uwzględniały stopniowe narastanie trudności
współzawodnictwa,
− należy dobierać (jeżeli to możliwe) przeciwników
o podobnych możliwościach lub nieco silniejszych,
− zawodnik powinien startować tylko w tylu sprawdzianach, ile jest niezbędne do osiągnięcia i stabilizacji wysokiej formy przed zawodami głównymi,
− zbyt wiele startów oraz niewłaściwe rozłożenie ich
w czasie zakłóca systematyczny rozwój zawodnika
− powoduje zbyt duże przeciążenie fizyczne i psychiczne,
− we wszystkich zawodach start musi być traktowany
poważnie i wymaga od zawodnika wysokiej koncentracji − stosownie do zadań określonego cyklu
treningu i zawodów,
− zbyt wiele startów bez odpowiedniego przygotowania czy zbyt mało startów przy dużej liczbie treningów powoduje zachwianie zależności między
pracą wykonaną na treningu a efektami. Częstotliwość udziału w zawodach uzależniona jest od wieku,
poziomu sportowego oraz od charakteru wysiłku
występującego w czasie startu.
Udział w zawodach sportowych jest niezbędny
do właściwego kształtowania formy zawodnika. W sytuacji gdy w kalendarzu brakuje imprez sportowych,
wskazane jest organizowanie sprawdzianów. Pozwala to na obycie się strażaka z rywalizacją sportową,
umożliwia zweryfikowanie jego umiejętności nabytych
w czasie treningów, wykształca właściwą motywację
oraz przygotowuje psychicznie do startu w planowanej imprezie głównej.

Piśmiennictwo
1. Gołaszewski J.: Piłka nożna, Poznań 2003.
2. Ranikier A.: Fizjologia sportu, Warszawa 2001.
3. Burfoot A.: Praktyczny poradnik dla biegaczy, Poznań 2002.
4. Sozański H. (red.): Kierunki doskonalenia treningu i walki sportowej, Warszawa 2003.
5. Stawczyk Z. (red.): Zarys lekkoatletyki, Poznań 1999.
6. Gracz J., Sankowski T.: Psychologia sportu, Poznań 2000.
7. Szopa J., Mleczko E., Żak S. Podstawy antropomotoryki, Warszawa – Kraków 2000.
8. Perkowski K., Śledziński D.: Metodyczne podstawy treningu
sportowego, Warszawa 1999.
9. Kołodziej M., Kołodziej J., Pańczyszyn B.: Wybrane zagadnienia
z wychowania fizycznego, Rzeszów 1998.
10. Bronikowski M. (red.): Metodyka wychowania fizycznego, Poznań
2002.
11. Łabaj M., Opioła L.: Vademecum animatora kultury fizycznej
w jednostce straży pożarnej, Kraków 1994.
12. Regulamin zawodów w sporcie pożarniczym z 10 grudnia
2004 roku.
Start do konkurencji „wspinaczka po drabinie hakowej”
62010 37