ABC o azbeście - Gmina Nowa Karczma

Urząd Gminy Nowa Karczma
ABC o azbeście
Azbest jest zaliczany do najgroźniejszych zanieczyszczeń na ziemi, a jego włókna są praktycznie niezniszczalne.
Obecnie wiadomo, że może być on szkodliwy dla zdrowia – włókna azbestowe, niewidzialne gołym okiem, wdychane z
powietrza do płuc, stanowią ryzyko poważnych chorób układu oddechowego. Azbest jest uznanym czynnikiem
rakotwórczym, jednym z najgroźniejszych zanieczyszczeń środowiska człowieka. Chorobotwórcze działanie azbestu
występuje w wyniku wdychania włókien zawieszonych w powietrzu (oznacza to, że dopóki włókna nie są uwolnione do
powietrza nie stanowią zagrożenia dla zdrowia). Azbest może być także obecny w wodzie, napojach i pokarmach,
skąd przenika do organizmu człowieka. Jednak nie ma dowodów świadczących o tym, że azbest dostający się do
organizmu drogą pokarmową jest szkodliwy dla zdrowia.
Wielkość zagrożenia zdrowia zależna jest od rodzaju azbestu, wielkości włókien i ich stężenia w powietrzu oraz czasu
narażenia. Największe zagrożenie stanowią włókna respirabilne, tzn. występujące w trwałej postaci w powietrzu i
mogące przedostawać się z wdychanym powietrzem do pęcherzyków płucnych. Mają one średnicę mniejszą od 3 μm i
są dłuższe niż 5 μm, przy czym najbardziej szkodliwe są włókna o długości ok. 20 μm.
Naturalne źródła emisji włókien azbestowych w praktyce mają mniejsze znaczenie niż źródła związane z działalnością
człowieka. Obecnie po zaprzestaniu produkcji wyrobów zawierających azbest tymi źródłami są:
●
●
●
●
niewłaściwie składowane odpady azbestowe, w tym tzw. dzikie wysypiska, szczególnie w lasach i odkrytych
wyrobiskach,
użytkowanie wyrobów azbestowych co w konsekwencji prowadzi do zanieczyszczenia powietrza pyłem azbestowym
w wyniku: korozji i mechanicznych uszkodzeń płyt azbestowo-cementowych, ścierania tarcz sprzęgłowych i
hamulcowych,
niewłaściwe usuwanie z dachów i elewacji wyrobów zawierających azbest,
urządzenia grzewcze, wentylacyjne, klimatyzacyjne i izolacje zawierające azbest. Są to źródła występujące
wewnątrz pomieszczeń. Stosowanie wyrobów azbestowych, a w konsekwencji możliwość uwalniania włókien azbestu
do środowiska, spowodowało wzrost zainteresowania zdrowotnymi skutkami środowiskowej ekspozycji na azbest.
Azbest dobrze zabezpieczony i nieuszkodzony nie stanowi zagrożenia.
1
Urząd Gminy Nowa Karczma
Azbest staje się zagrożeniem dla zdrowia, gdy dojdzie do korozji lub jakiegokolwiek uszkodzenia wyrobów
zawierających azbest (łamanie, kruszenie, cięcie i każda inna obróbka).
Ze względu na szkodliwość wyrobów azbestowych dla zdrowia ich produkcja zakazana została w Polsce Ustawą o
zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, zgodnie z którą do 28 września 1998 r. zakończono produkcję płyt
azbestowo-cementowych, zaś od 28 marca 1999 r. obowiązuje zakaz obrotu azbestem i wyrobami go zawierającymi.
Narażenie na pył azbestowy może być przyczyną następujących chorób układu oddechowego (choroby zawodowe):
●
●
●
pylica azbestowa (azbestoza) – zwłóknienie tkanki płucnej, będące nieuleczalną chorobą zawodową występującą
u osób narażonych na długotrwałe narażenie na wysokie stężenia pyłu azbestowego prowadzącą do niewydolności
oddechowej,
łagodne zmiany opłucnowe – występują pod postacią zgrubień, blaszek lub blizn będących skutkiem zwłóknienia
tkanki płucnej, rak płuca – najczęściej występujący nowotwór złośliwy powodowany przez azbest,
rak oskrzela, międzybłoniak opłucnej – rzadko występujący nowotwór złośliwy spowodowany długotrwałym
narażeniem nawet na nie duże stężenia włókien azbestu, przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli.
Podejrzewa się, że azbest może być również przyczyną takich schorzeń jak nowotwory krtani, żołądka i jelit,
trzustki, jajnika, czy chłoniaki.
Usuwanie wyrobów azbestowych może być dokonywane tylko i wyłącznie przez specjalistyczną firmę, która posiada
uprawnienia, odpowiedni sprzęt i przeszkolonych pracowników oraz zatwierdzony przez właściwego starostę program
gospodarowania odpadami niebezpiecznymi. Tylko taka firma może prawidłowo usunąć azbest nie narażając na
niebezpieczeństwo ludzi.
Postępowanie z wyrobami zawierającymi azbest
Użytkowanie wyrobów zawierających azbest dopuszczone jest do dnia 31 grudnia 2032 r., przy czym uwzględniony
musi być okres upływu gwarancji producenta oraz pozytywna ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania
tych wyrobów.
Właściciele, użytkownicy wieczyści i zarządcy budynków mają obowiązek zinwentaryzowania i
dokonywania kontroli stanu wyrobów zawierających azbest i oceny możliwości ich dalszego
bezpiecznego użytkowania. Ocena taka może kwalifikować dany wyrób do jego usunięcia i zastąpienia
bezpiecznym zamiennikiem (sztuczne włókna mineralne) lub jego zabezpieczenia, poprzez szczelną zabudowę lub
pokrycie azbestu szczelną powłoką. Do sfinansowania wymienionych działań zobowiązany jest właściciel
obiektu. Jeden egzemplarz sporządzonej oceny należy przekazać właściwemu organowi nadzoru budowlanego.
Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości zobowiązany jest również zgłaszać prace polegające
na zabezpieczeniu lub usuwaniu azbestu do właściwego organu administracji architektoniczno-budowlanej.
Jednocześnie zobowiązany jest on informować ekipy remontowe, instalacyjne o miejscach występowania azbestu w
budynku. Wśród zawodów zagrożonych azbestem wymienia się hydraulików, elektryków, posadzkarzy, mechaników
samochodowych, konserwatorów i dozorców budynków, dekarzy, personel sprzątający oraz pracowników
de-montujących elementy mogące zawierać azbest. Prace związane z usuwaniem, transportem i składowaniem
wyrobów zawierających azbest powinny:
●
●
●
●
wykonywać wyspecjalizowane firmy, które znaleźć można na stronie www.bazaazbestowa.pl,
być wykonywane przez przeszkolony personel, wyposażony w odpowiednie środki ochrony indywidualnej
(maski filtrujące powietrze, kombinezony i rękawice ochronne, ochronniki na obuwie),
strefa prac powinna zostać ogrodzona i oznaczona tablicami ostrzegawczymi – UWAGA! ZAGROŻENIE AZBESTEM!,
należy unikać powstawania pyłu azbestowego - wszelkie mechaniczne oddziaływanie na materiały zawierające
azbest stwarza ryzyko emisji włókien; (nie wolno łamać i kruszyć wyrobów azbestowych, należy zwilżać usuwane
elementy, zamiatać „na mokro”, nie powinno się stosować szlifierek, wiertarek, dmuchaw, sprężonego powietrza),
pojemniki na odpady zawierające azbest oznacza się literą „a” oraz ustalonym napisem ostrzegawczym, na
2
Urząd Gminy Nowa Karczma
●
●
●
opakowania, w których gromadzi się i transportuje odpady azbestowe, zaleca się folię polietylenową grubości
0,2 mm, przy czym opakowanie nie powinno być obciążane powyżej 30 kg,
odpady zawierające azbest (w tym wspomniana odzież robocza) składowane muszą być wyłącznie na
wyznaczonych składowiskach, wykaz składowisk znaleźć można na stronie www.bazaazbestowa.pl ,
w trakcie wykonywania prac nie wolno palić papierosów i spożywać posiłków, ani napojów,
po zakończeniu prac należy obficie spłukać całe ciało wodą.
Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości ma obowiązek zgłoszenia faktu rozpoczęcia
robót do właściwego terenowego organu administracji architektoniczno-budowlanej (starosta, prezydent miasta na
prawach powiatu). Starosta może wnieść, w drodze decyzji, sprzeciw do zgłoszenia, i również w drodze decyzji,
nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonych robót budowlanych, objętych obowiązkiem
zgłoszenia. Taka sytuacja ma miejsce, jeżeli realizacja robót mogła by spowodować:
●
naruszenia ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
●
zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia,
●
pogorszenie stanu środowiska lub stanu zachowania zabytków,
●
pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych,
●
wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich.
Na wykonawcy prac, polegających na zabezpieczeniu lub usunięciu wyrobów zawierających azbest, ciąży
obowiązek zgłoszenia ich, jeszcze przed przystąpieniem do ich wykonywania. Zgłoszenia prac należy dokonać
właściwemu organowi nadzoru budowlanego oraz okręgowemu inspektorowi pracy. Wszystkie prace
budowlane polegające na oczyszczaniu budynków z azbestu mogą być wykonywane wyłącznie przez wykonawców
posiadających odpowiednie wyposażenie techniczne do prowadzenia takich prac oraz zatrudniających pracowników
przeszkolonych w zakresie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w kontakcie z azbestem lub wyrobami zawierającymi
azbest.
UWAGA: Nie wolno dopuszczać, aby prace specjalistyczne, wymagające przygotowania, zabezpieczenia
BHP, specjalnych technik pracy i kontroli emisji pyłu azbestowego dokonywali nieświadomi zagrożeń i
nie przygotowanie do robót użytkownicy i mieszkańcy. Osoby wykonujące takie czynności powinni
legitymować się specjalną formą zgody administracyjnej - decyzją zatwierdzającą program gospodarki
odpadami niebezpiecznymi.
Prace polegające jedynie na wymianie pokrycia dachowego – bez dokonywania zmiany konstrukcji dachu podczas
tych prac - wystarczy zgłosić do starostwa powiatowego. Zgłoszenia trzeba dokonać, co najmniej 30 dni przed
zaplanowanym terminem rozpoczęcia robót. Można do nich przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia
doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie w drodze decyzji sprzeciwu, ale nie później niż po
upływie dwóch lat od określonego w zgłoszeniu terminu ich rozpoczęcia.
Szczegółowe informacje dotyczące usuwania azbestu, np.: zmiany legislacyjne, źródła finansowania projektów
związanych z azbestem znajdują się na stronie Ministerstwa Gospodarki :
https://www.mr.gov.pl/strony/zadania/bezpieczenstwo-gospodarcze/usuwanie-azbestu/program-oczyszczania-kraju-zazbestu/
3