4 konkurs CIP-ICT PSP Temat 2: Biblioteki Cyfrowe

Dzień Informacyjny dla 4 konkursu CIP-ICT PSP
Warszawa, 2.02.2010
4 konkurs CIP-ICT PSP
Temat 2: Biblioteki Cyfrowe
(Digital Libraries)
Łukasz Nikitin
Stowarzyszenie „Miasta w Internecie”
Krajowy Punkt Kontaktowy
Programów Badawczych UE
Instytut Podstawowych Problemów Techniki
Polskiej Akademii Nauk
Temat 2: Biblioteki Cyfrowe
W ramach 2 Tematu wsparte zostaną:
1. Inicjatywa na rzecz Bibliotek cyfrowych
2. Eksperymentalne metody zwiększenia dostępu do publikacji
naukowych, stawiające nowe paradygmaty związane z dostępem i
uŜytkowaniem
Całkowity budŜet dostępny na 2 Temat w 4 konkursie:
30 mln Euro.
6 celów.
Wszystkie projekty muszą być spójne z właściwymi dla tematu unijnymi i
krajowymi strategiami oraz politykami związanymi z poprawą dostępu do
informacji kulturalnej i naukowej
Temat 2: przegląd celów
2.1 Koordynacja serwisu EUROPEANA – instrument: Sieć tematyczna
2.2 Rozbudowa/agregacja zawartości cyfrowej w serwisie EUROPEANA –
instrument: Sieć Najlepszych Praktyk (BPN)
2.3 Tworzenie zawartości cyfrowej na potrzeby serwisu EUROPEANA –
instrument: Pilot B
2.4 Dostęp do europejskiej informacji o prawach (autorskich) / rejestrów
dzieł osieroconych
2.5 Otwarty dostęp do informacji naukowej – instrument: Pilot B
2.6 Statystyczne analizy dotyczące materiałów cyfrowych stanowiących
spuściznę kulturalną – instrument: Sieć tematyczna (TN)
i2010: Inicjatywa na rzecz
bibliotek cyfrowych
Ogłoszona we wrześniu 2005 r.
Cel: zapewnienie społeczeństwu dostępu do całości europejskich
zasobów kulturalnych i naukowych − m.in. ksiąŜek, gazet,
czasopism, filmów, map, zdjęć, nagrań – a takŜe ich
zabezpieczenie
2 główne obszary:
dziedzictwo kultury – cyfrowe wersje zasobów bibliotek,
archiwów i muzeów Europy
informacja naukowa – udostępnianie w Internecie wyników
badań naukowych oraz zapewnienie, Ŝe będą one dostępne dla
uŜytkowników przez dłuŜszy czas.
Powstała w 2001 r. wolna od opłat encyklopedia – artykuły nie
mogą być uwaŜane za własność pierwotnego ich autora i
kaŜdy ma prawo je zmieniać. 3,2 mln haseł wersji ang., 670 tyś
haseł wersji pol., kilkadziesiąt innych wersji językowych
Europeana
http://www.europeana.eu
wspólny, wielojęzyczny punkt dostępu do europejskich zasobów
kultury w wersji cyfrowej
Oficjalne otwarcie serwisu – 20 listopada 2008 r.
Obecnie moŜliwy jest dostęp do ok. 5,8 mln obiektów cyfrowych
pochodzących z europejskich bibliotek, archiwów i muzeów
Cel: 10 mln obiektów w 2010 r.
Działalność serwisu jest zarządzana i utrzymywana przez
Fundację EDL (European Digital Library) której przedstawicielem
prawnym jest:
Cele związane z EUROPEANA
Rozbudowa zawartości
i poprawa jej jakości
2.1 Sieć tematyczna
2 .2
ć
Sie
Na
2.3
Koordynacja,
utrzymanie i rozwój
ych
z
s
jle p
Pi l
ota
Ŝ
yk
t
k
Pra
Typ
uB
Tworzenie cyfrowych kopii
wybitnych dzieł sztuki
stanowiących spuściznę
kultury europejskiej
2.1 Sieć tematyczna „Koordynacja
serwisu EUROPEANA”
Instrument finansowy:
Jedna Sieć Tematyczna – rozliczenie wg. faktycznie poniesionych kosztów
Co najmniej 7 niezaleŜnych instytucji z 7 róŜnych krajów członkowskich lub
stowarzyszonych
dofinansowanie do 9 mln Euro
Cel:
Zarządzanie działaniami mającymi na celu rozbudowę i poprawę jakości
serwisu Europeana
Utrzymanie serwisu
Rozbudowa funkcjonalności
Poprawa komfortu uŜytkownika i jakości przekazu
Koordynacja sieci organizacji dostarczających treści
W tym wykorzystanie zawartości wytworzonej w ramach poprzednich projektów
związanych z Europeana oraz uruchomienie nowej wersji serwisu
2.2 Rozbudowa/agregacja zawartości
cyfrowej w serwisie EUROPEANA
Agregacja istniejącej juŜ treści w formie
cyfrowej będącej w posiadaniu instytucji
kultury; umoŜliwienie szerszego dostępu do tej
treści, ułatwienie jej wyszukiwania – dzięki
serwisowi EUROPEANA;
Dopasowanie metadanych i mapowania ze
specyfikacjami EUROPEANY
poprawa interoperacyjności pomiędzy
systemami zarządzania treścią będącymi w
dyspozycji instytucji dostarczających treści
cyfrowe a platformą cyfrową
Materiał powinien zostać poddany selekcji tematycznej, z naciskiem na obiekty
budzące zainteresowanie największej moŜliwie grupy odbiorców, a nie jedynie
wąskiej grupy specjalistów. Kryteria selekcji powinny być jasne.
2.2 Rozbudowa/agregacja zawartości
cyfrowej w serwisie EUROPEANA
Poszukiwanie odpowiedzi na pytania:
Jaka jest jakość i wielkość zawartości cyfrowej która będzie udostępniana /
uzupełniona z wykorzystaniem EUROPEANY?
Dlaczego i dla kogo jest ona wartościowa?
Jak metadane powinny zostać zmapowane w celu dopasowania do specyfikacji
EUROPEANY?
Czy rozwiązano kwestie praw autorskich?
Czy rezultaty projektu będą dostępne poprzez EUROPEANĘ na poziomie
obiektów?
Jak zapewniona zostanie dostępność obiektów po zakończeniu projektu?
Instrument finansowy:
Kilka Sieci Najlepszych Praktyk – rozliczenie wg. faktycznie poniesionych
kosztów
do 80 % dofinansowania , koszty pośrednie nie są refundowane
Co najmniej 7 niezaleŜnych instytucji z 7 róŜnych krajów UE lub stow.
Dofinansowanie od 3 do 5 mln €
2.3 Tworzenie zawartości cyfrowej
na potrzeby serwisu EUROPEANA
Definicja Dzieła Wybitnego wg. Komisji Europejskiej
Selektywna digitalizacja
uzupełniająca istniejące juŜ i
Dzieło będące efektem ponadprzeciętnej
dostępne przez EUROPEANĘ
kreatywno
umiejóęlno
tnoś
ści
kolekcje,
wści,
szczeg
ci lub rękodzieła,
lub łdzie
ło powszechnie
uznane za wyjątkowe
Dzie
a Wybitne
europejskich
przez
rodowiska artystyczne;
tw
órcóśw.
Dzieło reprezentujące spuściznę fizyczną
lub niemierzalne atrybuty przeszłości lub
grupy społecznej;
Przekazywane od pokoleń, konserwowane
i warte zachowania w przyszłości.
Materiał powinien zostać poddany selekcji tematycznej, z naciskiem na obiekty budzące
zainteresowanie największej grupy odbiorców, a nie jedynie wąskiej grupy specjalistów
2.3
na
Tworzenie zawartości cyfrowej
potrzeby serwisu EUROPEANA
Poszukiwanie odpowiedzi na pytania:
Jaka jest jakość i wielkość zawartości która
będzie zdigitalizowana na potrzeby
EUROPEANY?
Dlaczego i dla kogo jest ona wartościowa?
Czy zawiera ona Dzieła Wybitne europejskiej
spuścizny kulturowej?
Jak metadane zostaną po zdigitalizowaniu
zmapowane w celu dopasowania do
specyfikacji EUROPEANY?
Czy rozwiązano kwestie praw autorskich?
Czy rezultaty projektu będą dostępne poprzez
EUROPEANĘ na poziomie obiektów?
Jak zapewniona zostanie dostępność obiektów
po zakończeniu projektu?
Instrument finansowy:
Kilka PilotaŜów Typ B
50 % dofinansowania
kosztów bezpośrednich i
pośrednich (= 30 %
kosztów personelu)
Co najmniej 4 niezaleŜne
instytucje z 4 róŜnych
krajów UE lub
stowarzyszonych
Dofinansowanie od 2 do 3
mln €
2.4 Dostęp do europejskiej informacji o
prawach i rejestrach dzieł osieroconych
Google books vs. Prawa autorskie
W 2007 r Zrzeszenie Twórców,
Stowarzyszenie Wydawców
Amerykańskich oraz pewna liczba
autorów i wydawców złoŜyli wspólnie
pozew zbiorowy przeciwko Google
Books.
Zarzut:
Wynika z podejścia Google: robimy to co chcemy i zobaczymy jaka będzie
reakcja, załoŜenie: brak protestu = dzieło sieroce
Ugoda:
Gdy prawa autorskie obowiązują - bezpłatny dostęp do kilku stron, wskazanie
moŜliwości zakupu ksiąŜki. Gdy prawa autorskie nie obowiązują – pełny dostęp
Book Rights Registry: Google wniesie 34,5 mln €, otrzyma licencje na publikacje
Cel 2.4:
Minimalizowanie ryzyka pozwania podmiotów digitalizujących zasoby przez
autorów i wydawców
2.4 Dostęp do europejskiej informacji o
prawach i rejestrach dzieł osieroconych
Instrument finansowy:
1 Sieć Najlepszych Praktyk – rozliczenie wg.
faktycznie poniesionych kosztów
do 80 % dofinansowania , koszty pośrednie
nie są refundowane
Co najmniej 7 niezaleŜnych instytucji z 7
róŜnych krajów UE lub stowarzyszonych
Dofinansowanie od 3 do 5 mln €
Zadanie:
UmoŜliwienie weryfikacji praw autorskich ksiąŜek i pism o wyczerpanym
nakładzie, niewznawianych, pod kątem ich digitalizacji i udostępnienia
uŜytkownikom z całej UE.
UmoŜliwienie dostępu do informacji nt. statusu praw autorskich prac
europejskich autorów oraz identyfikacja posiadaczy praw
Uregulowanie statusu prawnego prac sierocych i o wyczerpanym nakładzie
Europejska odpowiedź na Book Rights Registry
2.4 Dostęp do europejskiej informacji o
prawach i rejestrach dzieł osieroconych
Znalezienie sposobu jednoznacznego określenia statusu praw
autorskich prac sierocych i o wyczerpanym nakładzie tak aby
insytucje kultury mogły bez ryzyka podjąć się digitalizacji oraz
udostępniły treść on-line dla uŜytkowników w całej Europie.
Rozwinięcie interoperacyjnych systemów słuŜących wymianie
informacji na temat praw autorskich
Stworzenie rejestru prac sierocych oraz szeroko zakrojonej sieci
centrów rozstrzygania kwestii praw autorskich
Z wykorzystaniem dorobku projektu ARROW (na poziomie krajowym i
europejskim) - arrow-net.eu
2.5 Otwarty dostęp do
informacji naukowej
Dostęp do informacji naukowej vs. Dostęp do
opieki zdrowotnej – Public Option Baracka Obamy
Konkurencyjny ubezpieczyciel – fundusz publiczny
non profit wymuszający obniŜenie cen rynkowych
usług oraz jakości obsługi (fundusze prywatne
nastawione na zysk, leczenie pacjenta = strata)
Dostęp do informacji naukowej vs. Dostęp do opieki zdrowotnej – Public
Option Baracka Obamy. Konkurencyjny ubezpieczyciel – fundusz publiczny
non profit wymuszający obniŜenie cen rynkowych usług
Dostęp do publikacji z listy filadelfijskiej - odpłatny, czasopisma nastawione na
zysk, jakość kosztuje (recenzje), zysk z subskrypcji , udostępnienie = strata
Poparcie dla otwartego dostępu w USA:
Federal Research Public Access Act – upadł.
2.5 Otwarty dostęp do informacji
naukowej
Poszukiwanie europejskiego rozwiązania:
Mechanizm atrakcyjny dla wydawców, lecz pozwalający na
publikację części prac nieodpłatnie, lub teŜ zwiększenie
zakresu udostępnianych prac ponad obecny – abstrakt.
Wsparcie dla „eksperymentów” testujących rozwiązania polegające na
otwartym dostępie do informacji naukowej; poszukiwanie i weryfikowanie
nowych paradygmatów warunkujących dostęp i wykorzystanie informacji
Nowe podejście do procesu recenzowania prac (peer – review) – propozycja
pełnego dostępu do recenzji;
renderowanie, kwerendy i linkowanie informacji naukowej oraz powiązanych
z nią danych źródłowych,
Podjęcie inicjatyw mających na celu zapewnienie jakości i wiarygodności
repozytoriów i / lub zasady ramowe audytu i certyfikacji tych repozytoriów
NaleŜy zademonstrować efektywną współpracę pomiędzy róŜnymi partnerami
zaangaŜowanymi w proces publikacji naukowych (fundatorzy, naukowcy, instytucje
badawcze, biblioteki i czasopisma naukowe / akademickie)
2.5 Otwarty dostęp do informacji
naukowej
Ruch na rzecz wolnego dostępu do informacji naukowej ma na celu
doprowadzenie do nieodpłatnego dostępu do prac naukowych i zawartych
w nich danych poprzez Internet.
Informacja naukowa – rezultat prac badawczych (w szczególności artykuły i
powiązane z nimi dane, monografie) prowadzonych w Unii Europejskiej i w
innych krajach uczestniczących w programie
Odpowiedzi na następujące kwestie:
Jakie informacje naukowe będą
udostępnione?
Czy planowany zakres pozwala na osiągnięcie
masy krytycznej powodującej znaczący wpływ
na zmianę status quo?
Jak mierzona będzie zaleŜność (i zachodzące
w niej zmiany) w dostępie i korzystaniu z
danych naukowych?
Czy wszyscy interesariusze są zaangaŜowani?
(wydawcy, naukowcy, uŜytkownicy)
Instrument finansowy:
Kilka PilotaŜów Typ B
50 % dofinansowania
kosztów bezpośrednich i
pośrednich (= 30 %
kosztów personelu)
Min 4 niezaleŜne instytucje
z 4 róŜnych krajów UE lub
stowarzyszonych
Dofinansowanie od 2 do 3
mln €
2.6
Statystyczne analizy dotyczące materiałów
cyfrowych stanowiących dziedzictwo kulturowe
Instrument finansowy:
Jedna Sieć Tematyczna – rozliczenie wg. faktycznie poniesionych
kosztów
Co najmniej 7 niezaleŜnych instytucji z 7 róŜnych krajów członkowskich
lub stowarzyszonych
dofinansowanie 300 – 500 tys. €
Cel:
Zebranie i analiza danych dotyczących dotychczasowych i planowanych
prac elektronicznej archiwizacji zasobów archiwów, bibliotek i
muzeów Europy, w celu zbudowania wiarygonego obrazu sytuacji,
popularyzacji digitalizacji i demonstracji dobrych praktyk
Kontynuacja prac prowadzonych w ramach:
• NUMERIC study (Statistics on European efforts and progress in
digitisation of culture) - http://www.numeric.ws/
2.6
Statystyczne analizy dotyczące materiałów
cyfrowych stanowiących dziedzictwo kulturowe
Stworzenie i wdroŜenie zbiorów danych statystycznych z zakresu
digitalizacji i dostępności on-line materiałów kulturalnych oraz z zakresu
archiwizacji elektronicznej dzieł sztuki
Sieć będzie składała się z przedstawicieli krajów członkowskich UE
Prace zmierzające do uporządkowania i wyznaczenia wspólnej metodologii
pomiaru, zebranie na poziomie krajowym istotnych danych statystycznych
z zakresu digitalizacji i dostępności on-line materiałów kulturalnych oraz z
zakresu archiwizacji elektronicznej dzieł sztuki
Koordynacja będzie polegała między innymi na normalizacji metod
pozyskiwania danych oraz harmonizacji pozyskanych danych
Dziękuję Państwu za uwagę!
Łukasz Nikitin
Stowarzyszenie
„Miasta w Internecie”
email: [email protected]
tel. kom. 0664 032 134
Inne osoby do kontaktu:
Andrzej Galik
Krajowy Punkt Kontaktowy
Programów Badawczych UE
email: [email protected]
Małgorzata Gliniecka
Krajowy Punkt Kontaktowy
Programów Badawczych UE
Email: [email protected]
Krajowy Punkt Kontaktowy
Programów Badawczych UE
Instytut Podstawowych Problemó
Problemów
Techniki Polskiej Akademii Nauk
ul. świrki i Wigury 81
0202-091 Warszawa
Tel.: 22 828 74 83
Fax: 22 828 53 70
email: [email protected]