Ekologia

5. EKSPLOZJA DEMOGRAFICZNA
5.01. Liczebność populacji – model S
5.02. Liczebność populacji – model J
5.03. Demografia – Polska
5.04. Liczebność populacji – świat i jego regiony
5.05. Wskaźniki demograficzne - świat i jego regiony
5.06. Zmiany liczebności populacji ludzi – ujęcie historyczne i prognozy (1)
5.07. Zmiany liczebności populacji ludzi– ujęcie historyczne i prognozy (2)
5.08. Eksplozja demograficzna ?
5.09. Eksplozja demograficzna – skutki
5.10. Megamiasta (jako tzw. zespoły miejskie)
5.11. Eksplozja demograficzna - zmiany w uŜytkowaniu gruntów
5.01. Liczebność populacji – model S
13
wzrost populacji gatunków
w warunkach równowagi ekosystemu
przebiega zgodnie z modelem S
zdolność nośna ekosystemu
presja środowiska hamuje
wzrost populacji
krzywa
populacji
zdolność nośna ekosystemu =
granica wydajności środowiska
(zasoby pokarmowe)
czas
9
0
0
ograniczenie zasobów pokarmowych
wahania populacji w systemach
naturalnych
oscylacje- stały okres i stała amplituda
fluktuacje – nieregularne i o duŜym nasileniu
konkurencja róŜnych gatunków do
tych samych zasobów pokarmowych
niekorzystna zmiana warunków
środowiskowych (antropogenizacja
środowiska, ekstremalne zmiany
klimatyczne)
2
5.02. Liczebność populacji – model J
Utrzymywanie się populacji przez dłuŜszy czas w fazie równowagi na poziomie
granicy zdolności nośnej ekosystemu jest moŜliwe tylko wówczas,
gdy eksploatacja zasobów jest kompensowana przez odtwarzaniem tych zasobów w
środowisku.
13
zdolność nośna
ekosystemu
trwałe wyczerpanie zasobów
lub
nagromadzenia produktów
przemiany materii
krzywa
populacji
zmniejszenie zdolności nośnej
ekosystemu
obniŜenia się liczebności
populacji
czas
9
0
0
według którego modelu:
S czy J
przebiega wzrost demograficzny?
3
5.03. Demografia - Polska
ludność Polski w mln
2007 rok – z bilansu
40
pozostałe – ze spisu ludności
30
20
rok
odsetek ludności w
miastach
10
1946
31 %
1976
56 %
2006
61 %
rok
odsetek ludności
0
1945
1955
1965
1975
1985
1995
2005
2015
< 20 lat
> 65 lat
1950
39 %
5%
2007
23 %
13 %
4
5.04. Liczebność populacji – świat i jego
regiony
ludność w mld
Świat
Azja
Ameryka Płn.
ludność Azji w mld
Europa
Afryka
Ameryka Płd. i Śr.
Bangladesz
Indie
Pakistan
Chiny
Indonezja
Japonia
1,4
7
1,3
6
1,2
1,1
5
1,0
0,9
4
0,8
0,7
3
0,6
0,5
2
0,4
0,3
1
0,2
0,1
0
1960
0,0
1970
1980
1990
2000
2010
1970
1980
1990
2000
2010
5
5.05. Wskaźniki demograficzne - świat i jego
regiony
urodzenia na 1000 ludności
50
świat
40
7
świat
Afryka
6
Afryka
Ameryka Śr.
5
Ameryka Śr.
Azja
30
20
Azja
Ameryka Płd.
4
Ameryka Płd.
Ameryka Płn.
3
Ameryka Płn.
Europa
10
0
dzietność
Europa
2
1
1975-1980
0
1995-2000
1975-1980
zgony na 1000 ludności
50
świat
40
30
przeciętna długość Ŝycia
80
świat
Afryka
70
Afryka
Ameryka Śr.
60
Ameryka Śr.
Azja
50
Azja
Ameryka Płd.
Ameryka Płn.
20
1995-2000
Europa
Ameryka Płd.
40
Ameryka Płn.
30
Europa
20
10
10
0
1975-1980
1995-2000
0
1975-1980
1995-2000
6
5.06. Zmiany liczebności populacji ludzi – ujęcie
historyczne i prognozy (1)
4 tys. lat temu
2 tys. lat temu
ok. 50 mln
ok. 240 mln
1650 rok
ok. 0,5 mld
1950
1980
1990
2000
2007
rok
rok
rok
rok
rok
2,5
4,4
5,2
6,1
6,7
mld
mld
mld
mld
mld
Prognoza z 1696 r.
Gregory King – 6,5 mld w 16 052 r.
30 lat
+ 1,9 mld
27 lat
+ 2,3 mld
Prognozy na rok
Prognozy na rok 2000
(ludność Świata 6,06 mld)
1924 r.
1944 r.
1957 r.
Raymond Pearl
Frank Notestein
ONZ
Bank Światowy
z 1984 r.
z 1990 r.
z 1998 r.
2005
6,7 mld
6,3 mld
2025
8,4 mld
2030
6,7 mld
10,7 mld ~ 8 mld
2050
9,8 mld
14,6 mld ~9 mld
2150
2 mld
3,3 mld
6,3 mld
ONZ
z 1992 r.
8,5 mld
od 4,3 do 28,0 mld
średnia 11,54 mld
7
5.07. Zmiany liczebności populacji ludzi
– ujęcie historyczne i prognozy (2)
Według niektórych
szacunków w miarę
bezkolizyjne współistnienie
antroposfery i biosfery
uwarunkowane jest
liczebnością populacji
ludzkiej na poziomie ok. 2,5
mld.
stosunek ludności w
krajach rozwiniętych
do ludności w krajach
rozwijających się
1950
1/2
1980
1/3
1995
1/4
2004
1/6
2050
1/7 (?)
8
5.08. Eksplozja demograficzna ?
ludność świata w mld
wariant maksymalnego
tempa wzrostu
demograficznego (S)
zwiększenie zdolności nośnej
ekosystemu
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
2000
2200
28
26
24
22
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
2000
2200
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
2000
2200
wariant oczekiwanego
tempa wzrostu
demograficznego (S)
ludność świata w mld
ludność świata w mld
28
26
24
22
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
28
26
24
22
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
wariant załamania
tempa wzrostu
demograficznego (J)
zmniejszenie zdolności nośnej
ekosystemu
9
5.09. Eksplozja demograficzna - skutki
udział ludności świata Ŝyjącej w miastach
pocz. XIX w.
3%
koniec XX w.
(1995)
Ameryka Płd.
75 %
2006 rok
Argentyna
91 %
świat
45 %
w miastach powyŜej 1 mln mieszkańców
Ŝyje około 1,2 mld ludzi czyli blisko 1/5
populacji światowej
W krajach rozwiniętych nie występuje
większa róŜnica w liczebności ludności
zamieszkującej miasto i ludności
zamieszkującej tzw. zespół miejski
np. Moskwa (2006): 10,36 mln i 10,43 mln
Ujawnił się ponadto silny trend do
kontrurbanizacji (miejskiej dekoncentracji).
wg Banku Światowego (1994) –
170 mln ludzi nie ma w pobliŜu domów źródeł
wody pitnej,
a 350 mln nie ma urządzeń sanitarnych
Megamiasta (powyŜej 10 mln)–kraje
rozwijające się (z 21 megamiast 19 znajduje
się w krajach rozwijających się – miasta
otoczone prowizorycznymi siedliskami ludzi,
którzy przybyli w poszukiwaniu lepszego
Ŝycia)
np. Czungkin (Chiny,2006): 4,2 mln i 32 mln
Odsetek ludności obsługiwanej przez
oczyszczalnie ścieków (1995):
Dania – 99 %, USA – 72 %, Polska 42 %,
Meksyk 22 %, Turcja 13 % (wzrost z 0,1 % w
1980 r.)
W II poł. XX w. ludność:
Dehli i Manili wzrosła 6-krotnie
Sao Paulo i Meksyku 7-krotnie
Seulu 11-krotnie (z 1 do 11 mln)
10
5
10
Harbin
25
ParyŜ
Stambuł
Los Angeles
30
Manila
Teheran
Czengtu
Dakka
DŜakarta
Pekin
Karaczi
Kalkuta
Tokio
Seul
Bombaj
Szanghaj
Lagos
Kair
Czungking
Rio de Janeiro
Buenos Aires
Nowy Jork
Meksyk
Sao Paulo
Moskwa
5.10. Megamiasta (jako tzw. zespoły miejskie)
ludność w mln (2006 r.)
35
EUROPA
AMERYKA PŁN.
AMERYKA PŁD.
AFRYKA
AZJA
20
15
0
11
5.11. Eksplozja demograficzna - zmiany w
uŜytkowaniu gruntów
lasy i zadrzewienia % gruntów ogółem
40
2
gęstość zaludnienia osób/ km
150
35
świat
30
OECD
USA
25
Meksyk
Polska
świat
100
OECD
USA
Meksyk
Polska
50
20
1965
1975
1985
1995
2005
0
2
15
lasy i zadrzewienia w km /1000 osób
świat
10
OECD
USA
Meksyk
Polska
5
0
1965
1975
1985
1995
1980
1990
2000
2010
W okresie 30 lat (1970-2000)
liczba ludności wzrosła o 66 %,
a powierzchnia lasów przypadająca na
1000 osób zmalała o 42 %.
W ciągu 25 lat (1980-2005)
liczba ludności wzrosła o 46 %,
a gęstość zaludnienia wzrosła o 33 %
2005
12