Instytucje finansowe w Polsce pod dużą presją organów

27 stycznia 2015
Praktyka Prawa
Konkurencji
Instytucje finansowe w Polsce pod dużą presją
organów antymonopolowych - czy jest ratunek?
By Marcin Trepka, Martyna Wurm
Brak reakcji na wysoki kurs franka szwajcarskiego może pogrążyć
instytucje finansowe w Polsce
Banki komercyjne w Polsce zostały poddane szczegółowej kontroli przez polski organ
ochrony konkurencji, po tym jak niektóre z nich odmówiły zmniejszenia oprocentowania
kredytów denominowanych we frankach szwajcarskich, pomimo gwałtownego
umocnienia się tej waluty. Szukając sposobu na złagodzenie obciążenia kredytobiorców
dotkniętych umocnieniem franka, w ubiegłym tygodniu Prezes UOKiK postanowił
dokładnie zbadać działania banków w celu ustalenia czy w zakresie nieuwzględniania
ujemnego wskaźnika LIBOR przy ustalaniu oprocentowania kredytów oraz żądania
dodatkowych zabezpieczeń od konsumentów, doszło do naruszenia ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów.
Na obecnym etapie, Prezes UOKiK prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawie, a
nie przeciwko konkretnym bankom, które ma na celu zbadanie mechanizmów rynkowych
oraz wzorców umów kredytowych stosowanych przez banki. W przypadku wykrycia
jakichkolwiek naruszeń, może zostać wszczęte postępowanie przeciwko konkretnym
podmiotom w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.
Obecna sytuacja polityczna wydaje się nie działać na korzyść banków. Polski rząd
znajduje się pod rosnącą presją konieczności pomocy kredytobiorcom w dostosowaniu
się do nowego kursu franka, po gwałtownym wzroście jego kursu na rynkach walut o
około 20 %, w wyniku zaskakującej decyzji Narodowego Banku Szwajcarii o porzuceniu
polityki obrony minimalnego kursu wymiany euro na franka. Presja jest tym większa, że
Polska przygotowuje się w tym roku do wyborów parlamentarnych, a brak działań w
kierunku rozwiązania problemu kredytów hipotecznych denominowanych we frankach,
dotykających ponad pół miliona rodzin w Polsce, może przyczynić się do zmiany
sceny politycznej.
Trudne czasy dla instytucji finansowych
Wszczęcie postępowania wyjaśniającego przez Prezesa UOKiK i weryfikacja działalności
banków komercyjnych nie jest odosobnionym przypadkiem, a wyrazem utrzymującego
się trendu wzmożonej kontroli nad instytucjami finansowymi.
Jeszcze w październiku 2014 roku, Prezes UOKiK nałożył wysokie kary za naruszenie
zbiorowych interesów konsumentów na cztery instytucje finansowe. Sprawa dotyczyła
oferowania konsumentom tzw. polisolokat będących połączeniem lokat bankowych i
inwestycji w polisy na życie i dożycie. Łączna kara nałożona przez Prezesa UOKiK na
instytucje finansowe przekroczyła 50 milionów złotych. Co więcej, to nie koniec działań
organu ochrony konkurencji w sprawie polisolokat. Obecnie przeciwko kolejnym 24
instytucjom finansowym prowadzone są postępowania, które również mogą zakończyć
Instytucje finansowe w Polsce pod dużą presją organów
antymonopolowych - czy jest ratunek?
się decyzjami o stwierdzeniu stosowania zakazanych praktyk naruszających interesy
konsumentów oraz wymierzeniem kolejnych kar finansowych.
W ostatnich dwóch latach, Prezes UOKiK konsekwentnie wszczyna postępowania oraz
wymierza wysokie kary na rynku finansowym także w sprawach innych niż polisolokaty.
Kary zostały nałożone m.in na takie podmioty jak.: PKO BP S.A. (powyżej 29 milionów
złotych, 2014), BRE Bank S.A. (powyżej 14,7 miliona złotych, 2013), PKO BP S.A.
(powyżej 14,6 miliona złotych, 2013) oraz Getin Noble Bank S.A. (powyżej 9,6 miliona
złotych, 2013).
Działania polskiego organu antymonopolowego nie stanowią jednak wyjątku w skali
Europy i zgodne są z polityką Komisji Europejskiej,. Tylko w ostatniej sprawie związanej
z rynkiem finansowym Komisja Europejska nałożyła kary wynoszące łącznie
1 712 468 000 Euro na 8 międzynarodowych instytucji finansowych za udział w
nielegalnych kartelach na rynkach instrumentów pochodnych (derywatów yena i euro) na
terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Sankcje grożące instytucjom finansowym za naruszenie prawa konkurencji
Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę, za choćby nieumyślne naruszenie
prawa konkurencji, karę w wysokości do 10 % przychodu osiągniętego w roku
rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary.
Zgodnie z nowelizacją ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, która weszła w
życie 18 stycznia bieżącego roku, za naruszenie prawa konkurencji Prezes UOKiK może
nałożyć na osoby fizyczne, które zarządzają przedsiębiorstwem, karę pieniężną w
wysokości do 2 milionów złotych, płatną z majątku osobistego. Odpowiedzialność
mogą ponieść także osoby zarządzające obecnie niewspółpracujące już z
przedsiębiorcą, jeżeli do naruszenia doszło w trakcie pełnienia przez nie funkcji w spółce.
Prezes UOKiK może również nakazać przeprowadzenie w bankach kontroli lub dokonać
przeszukania pomieszczeń i rzeczy. Brak współpracy, udzielanie wprowadzających w
błąd informacji lub nawet nieumyślne utrudnianie kontroli przez pracowników
kontrolowanego przedsiębiorcy, może skutkować nałożeniem dotkliwych kar
finansowych, w wysokości nawet do 50 milionów złotych.
Ponadto, uznanie przez Prezesa UOKiK, iż odmowa przez banki zmniejszenia
oprocentowania kredytów zaciągniętych we frankach szwajcarskich stanowi naruszenie
ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, ułatwi dochodzenia przez podmioty
pokrzywdzone taką praktyką swoich roszczeń na drodze cywilnej.
Najczęstszą przyczyną sankcji nakładanych przez Prezesa UOKiK jest brak
odpowiedniego przygotowania organizacyjnego jak również nieznajomość prawa
konkurencji i jego niewłaściwe stosowanie. Wprowadzenie dopasowanego do potrzeb i
profilu instytucji finansowej programu zgodności z prawem konkurencji oraz pomoc
prawnika specjalizującego się w prawie konkurencji na etapie sporządzania wytycznych
korporacyjnych, przygotowania i przeprowadzenia szkoleń kadry zarządzającej oraz
pracowników, a także w czasie kontroli i postępowania antymonopolowego, znacząco
zmniejsza ryzyko poniesienia kary i umożliwia skuteczne zarządzanie takim ryzykiem.
K&L Gates skutecznie doradza przedsiębiorcom na każdym etapie postępowania
antymonopolowego oraz w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy
konsumentów, przygotowuje kompleksowe programy zgodności (compliance),
przeprowadza szkolenia w zakresie prawa konkurencji dla firm i ich kadr kierowniczych,
których celem jest zapewnienie zgodności działań przedsiębiorcy z polskim i europejskim
prawem konkurencji. W ostatnim roku z sukcesem doradzaliśmy w ponad 30
2
Instytucje finansowe w Polsce pod dużą presją organów
antymonopolowych - czy jest ratunek?
postępowaniach sądowych, w tym przed Sądem Najwyższym, w sprawach związanych
z naruszeniem interesów konsumentów.
W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji, prosimy o kontakt z naszymi
prawnikami zajmującymi się prawem konkurencji.
Autorzy:
Marcin Trepka
[email protected]
+48.22.653.4214
Martyna Wurm
[email protected]
+48.22.653.4306
Anchorage Austin Beijing Berlin Boston Brisbane Brussels Charleston Charlotte Chicago Dallas Doha Dubai Fort Worth Frankfurt
Harrisburg Hong Kong Houston London Los Angeles Melbourne Miami Milan Moscow Newark New York Orange County Palo Alto
Paris Perth Pittsburgh Portland Raleigh Research Triangle Park San Francisco São Paulo Seattle Seoul Shanghai Singapore
Spokane Sydney Taipei Tokyo Warsaw Washington, D.C. Wilmington
K&L Gates comprises more than 2,000 lawyers globally who practice in fully integrated offices located on five
continents. The firm represents leading multinational corporations, growth and middle-market companies,
capital markets participants and entrepreneurs in every major industry group as well as public sector entities,
educational institutions, philanthropic organizations and individuals. For more information about K&L Gates or
its locations, practices and registrations, visit www.klgates.com.
This publication is for informational purposes and does not contain or convey legal advice. The information herein should not be used or relied upon
in regard to any particular facts or circumstances without first consulting a lawyer.
© 2015 K&L Gates LLP. All Rights Reserved.
3