Telewizja, komputer - wróg czy sprzymierzeniec?
Transkrypt
Telewizja, komputer - wróg czy sprzymierzeniec?
Telewizja, komputer - wróg czy sprzymierzeniec? Zdobycze techniczne zrewolucjonizowały róŜne dziedziny Ŝycia i pracy człowieka, w tym równieŜ oświatę, wychowanie i naukę. Radio, magnetofon film, telewizja, komputer wprowadzają ogromne zmiany w utrwalaniu i przekazywaniu osiągnięć nauki i sztuki. Techniczne środki i materiały dydaktyczne są wykorzystywane w pracy szkół i spełniają szereg waŜnych funkcji w procesie dydaktyczno-wychowawczym. Telewizja posiada moŜliwość posługiwania się wszystkimi technicznymi środkami dydaktycznymi, przybliŜa to, co dalekie i nieznane, niemoŜliwe do bezpośredniej obserwacji. Kamera telewizyjna rejestruje ciekawe wydarzenia, przenosi nas do odległych krajów, pokazuje inne kultury, ich zwyczaje, sposób Ŝycia. Dzięki tym właściwościom telewizja jest sprzymierzeńcem w rozwoju i wychowaniu dzieci . Dziecięce programy telewizyjne uatrakcyjniają zajęcia i zabawy, są inspiracją do podejmowania działań z własnej inicjatywy, ułatwiają pracę nauczyciela. Najmłodszych widzów pociąga kolor, ruch, dynamika obrazu, silnie przeŜywają przedstawione wydarzenia. Właściwe korzystanie z programów telewizyjnych znacząco wpływa na rozwój wszystkich sfer osobowości dziecka Dzięki nim wzbogacamy wiadomości dziecka, pomagamy w rozumieniu nowych pojęć, wzbogacając czynny i bierny słownik, pomagamy wiązać zdarzenia i fakty w logiczną całość, rozwijamy zainteresowania i zdolności poznawcze, kształtujemy postawy społeczno- moralne, dostarczamy tematów do zabaw, rozwijamy twórczość plastyczną. Dzieci w wieku przedszkolnym oglądają nie tylko bajki, ale teŜ wiele innych programów, nie zawsze dla nich przeznaczonych. Telewizja fascynuje dzieci, bo przynosi im sporo róŜnorodnej rozrywki przy bardzo małym wysiłku. Współczesne dziecko ma ułatwiony kontakt z nią, bowiem w kaŜdej rodzinie znajduje się telewizor, magnetowid, DVD, większość dzieci posługuje się pilotami umoŜliwiającymi szybkie i łatwe zmienianie programów. Dzieci spędzają za duŜo czasu przed telewizorem, a jeśli trochę mniej, to często przebywają w obszarze oglądania. Wówczas robią coś innego, np. budują z klocków, rysują i kierują od czasu do czasu wzrok na ekran. Kiedy telewizor jest włączony, płyną nieprzerwanie obrazy, a na ekranie pojawiają się coraz to inne twarze, sytuacje, stale coś się dzieje. Krytycy telewizji uwaŜają, Ŝe jest to ” narkotyk w pokoju” , od którego trudno się odzwyczaić, a zabiegani rodzice często traktują telewizję jak „opiekunkę” do dzieci. Co rodzice i nauczyciele mogą zrobić w kierunku przygotowania dzieci do odbioru programów telewizyjnych przeznaczonych tylko dla nich? • Podstawową sprawą jest przyzwyczajenie dzieci do tego, Ŝe mogą oglądać programy wybrane wspólnie z rodzicami, czy nauczycielami, a więc programy dziecięce, a nie wszystko, co nadaje telewizja, • Wybieramy programy, bajki krótkie, bez scen drastycznych, agresywnych, zła, przemocy, pozbawionych wartości wychowawczych, • Oglądamy programy z dziećmi, mamy moŜliwość obserwowania zachowania dziecka, uchwycenia momentów trudnych i niezrozumiałych i wyjaśnienia ich, • Oglądamy w spokoju, jednak z moŜliwością stawiania pytań, śmiechu, nie łączymy oglądania z jedzeniem, • Stwarzamy techniczne warunki dobrego odbioru ( odległość od ekranu, dobra jakość nagrania, ekran wyŜej niŜ na wysokość oczu dziecka, sala przewietrzona), • Rozmawiamy z dziećmi na temat obejrzanego programu, bajki i zachęcamy do dalszych działań np. malowania, rysowania , zabaw w teatr, budowania, lepienia itp. • Nie pozwalajmy oglądać dziecku telewizji dłuŜej niŜ 15-20 minut jednorazowo, a w ciągu całego dnia dłuŜej niŜ 30 minut. • Organizujmy dziecku atrakcyjne formy wypoczynku i zabawy, umoŜliwiające zaspokojenie najwaŜniejszych jego potrzeb : miłości, bezpieczeństwa i kontaktu. Pamiętajmy o tym, Ŝe to rodzice wychowują dzieci, a nie telewizja ! Sądzę, Ŝe telewizja moŜe być naszym sprzymierzeńcem po spełnieniu powyŜszych warunków. Pamiętajmy jeszcze o jednym – nasz wysiłek pójdzie na marne, jeśli sami nie potrafimy oderwać się od szklanego ekranu. Komputer, mimo Ŝe jest genialnym wynalazkiem i usprawnił pracę tysięcy ludzi, naduŜywany moŜe stać się przyczyną kłopotów ze zdrowiem. Stale wzrastająca popularność tych urządzeń, uŜywanych przez nas zarówno w pracy, jak i w domu, niesie ze sobą równieŜ niepoŜądane skutki. Coraz więcej osób zgłasza się do lekarza, skarŜąc się na niepokojące objawy pogorszenia wzroku i samopoczucia, wywołane pracą przy monitorze. Nie zawsze zdajemy sobie bowiem sprawę z zagroŜeń dla zdrowia z jego strony. Najczęściej pytani o nie wymieniamy naraŜenia narządu wzroku, oraz bliŜej nie określony wpływ promieniowania elektromagnetycznego. Zapominamy o długotrwałym przebywaniu w określonej nie zawsze korzystnej dla nas pozycji przy klawiaturze, a juŜ zupełnie wykluczamy, szczególnie jeśli miałoby to dotyczyć nas, uzaleŜnienie od komputera. Praca przy komputerze ma duŜy wpływ na nasze zdrowie. Eksperci ostrzegają między innymi przed promieniowaniem rentgenowskim, emitowanym przez kineskop monitora, oraz przed wytwarzanym przez monitor polem elektrostatycznym i elektromagnetycznym. Poziom promieniowania rentgenowskiego, emitowanego przez nowoczesne monitory i inne współcześnie uŜywane urządzenia wizyjne, został w ostatnich latach znacznie obniŜony. Jest wielokrotnie niŜszy od poziomu promieniowania tła (promieniowania, które w sposób naturalny występuje w przyrodzie), a jego wartość mieści się poniŜej granicy czułości urządzeń, jakich uŜywa się do jego badania. Na ile jednak jego małe dawki przy długotrwałym oddziaływaniu mogą mieć wpływ na nasze zdrowie - nie zostało jeszcze naukowo wyjaśnione. Istnienie pól elektrostatycznych jest dostrzegalne w postaci znanego kaŜdemu iskrzenia, które towarzyszy kontaktowi skóry z naładowaną elektrycznie powierzchnią ekranu monitora. Pole elektromagnetyczne powoduje polaryzację napięcia elektrostatycznego pomiędzy człowiekiem a ekranem. W rezultacie, gdy pracujemy przy monitorze, nasza twarz przyciąga naładowane cząsteczki kurzu w takim samym stopniu, jak naładowany elektrycznie ekran. MoŜe to być powodem reakcji alergicznych i podraŜnienia oczu. Najintensywniejsze pole elektrostatyczne występuje przez pierwszy kwadrans pracy monitora. Silnie wpływa na nasze oczy, mięśnie pleców, ramion i dłoni, obciąŜa kręgosłup, a takŜe działając poprzez promieniowanie elektromagnetyczne, doprowadza do impotencji, zakłócenia snu i systemu nerwowego przejawiające się draŜliwością oraz zakłócenia rytmu dobowego organizmu, czy wpędza w depresję. Wystarczy przypomnieć sobie jak czuliśmy się po długiej pracy przy komputerze. Często były to objawy jak po cięŜkiej pracy fizycznej lub zupełne przemęczenie psychiczne. Temat przemocy w grach komputerowych posiada całkiem pokaźną ilość opracowań. Agresja w grach elektronicznych jest faktem. Producenci robią wszystko, by ich produkt wyróŜniał się z setek innych, więc czasami usiłują zwrócić uwagę na swoje gry poprzez eskalację w nich przemocy - gier bardzo brutalnych jest niewiele, ale gdy się juŜ ukazują, trafiają na pierwsze strony gazet i to nie tylko komputerowych. Na początku tych rozwaŜań naleŜy przedstawić dwie przeciwstawne teorie: teorię katharsis i teorię stymulacji. Pierwsza z nich mówi, Ŝe gry mają działanie oczyszczające - rozładowują nagromadzoną w trakcie codziennego Ŝycia agresję, umoŜliwiają odreagowanie. Po ukończeniu gry uŜytkownik nie przenosi wyładowanej w ten sposób agresji do świata realnego. Z kolei zwolennicy teorii stymulacji uwaŜają, Ŝe wielokrotne oglądanie i dokonywanie na ekranie monitora aktów przemocy dokonuje trwałych zmian w psychice graczy, którzy zaczynają postrzegać agresję jako rzecz normalną, a nawet jako najprostszy sposób rozwiązywania wszelkich problemów. Mówi się takŜe o zjawisku desensytyzacji, czyli znieczulenia - bodźce często powtarzane przestają być stymulujące i zanika reakcja fizjologiczna normalnie im towarzysząca. Przemoc dokonywana na ekranie monitora moŜe stępić wraŜliwość na przemoc W. Buchigani w 1991 roku ogłasza, Ŝe gry zwiększają poziom koncentracji, poprawiają koordynację oka i ręki, wyrabiają manualną zręczność i uczą strategicznego planowania. Plusy dostrzega takŜe obserwująca swego syna Victora Marsha Kinder i stwierdza, Ŝe gry przyczyniają się do szybszego rozwoju poznawczego dzieci (poprzez ustawiczny trening, na którym opiera się większość gier), za pewnik uznaje ich wartość edukacyjną i terapeutyczną. Podczas grania przemoc ulega estetyzacji i odrealnieniu. Gracz ma pełną świadomość bezpieczeństwa i braku konsekwencji popełnianych czynów. Jest to jednak przemoc nierzeczywista, nieprzekładalna według mnie na świat prawdziwy. Rodzice powinni bardziej kontrolować swe dzieci - kupno komputera nie zwalnia ich z obowiązku zajmowania się dzieckiem. Komputer kupują w dobrej wierze (w ankiecie przeprowadzonej przez firmę Compaq w Wielkiej Brytanii jako główne powody kupowania komputera do domu rodzice podają: pomoc w odrabianiu zadania domowego, w otrzymaniu lepszej pracy w przyszłości, w ogólnej poprawie edukacji dziecka, umoŜliwienie dotrzymania kroku innym dzieciom, poprawienie umiejętności maszynopisania i wreszcie rozrywkę ), jednak z mylnym przekonaniem, Ŝe pozostawione przed monitorem dzieci nie wymagają Ŝadnego nadzoru. To właśnie bezmyślność rodziców sprawia, Ŝe dzieci bawią się w sposób niewłaściwy. WaŜne jest, by dorośli zajmowali się dziećmi - pozostawione bez opieki i kontroli mogą znaleźć sobie róŜne zajęcia i - jestem przekonany - granie, w brutalne choćby gry wideo, nie jest tutaj wyborem najgorszym. Istotny jest teŜ kontakt z dzieckiem i wpajanie mu odpowiedniego systemu wartości: "... rodzice mają duŜy wpływ na to, jak myślą ich dzieci. RSI - "Repetitive Strain Injury" RSI jest "zespołem urazów wynikających z chronicznego przeciąŜenia", objawiającym się przewlekłymi bólami ramion, przedramion, przegubów i dłoni, których przyczyny mogą kumulować się, nie dając o sobie znać przez wiele lat. U źródeł RSI leŜą nieergonomiczne warunki miejsca pracy. Podaje się, Ŝe po sześciu godzinach pracy poziom aktywności lewego palca wskazującego i związanych z tym obciąŜeń jest porównywalny z pracą nóg podczas 40-kilometrowego marszu. Organizm człowieka nie jest w stanie sprostać tego rodzaju obciąŜeniom. Dochodzi w związku z tym do usztywnienia mięśni karku, rąk, pleców. Rozwój tych objawów pozostaje utajony w związku z tym, Ŝe mózg silnie koncentruje się w czasie pracy na tym, co dzieje się na ekranie i nie potrafi w odpowiednim momencie interpretować sygnałów ostrzegawczych. Są one zagłuszane aŜ do momentu, gdy stają się nie do wytrzymania. Choroby wywołane przez komputer są często mylnie diagnozowane. Wielu lekarzy mimo ostrzeŜeń specjalistów z zakresu medycyny pracy nigdy o RSI nie słyszało, a takŜe nie uznano RSI za chorobę zawodową. Regularne przerwy podczas pracy oraz organizacja stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii pozwala zapobiec tym schorzeniom. Opis stanowiska pracy oraz prawidłowej postawy. 1. Trzymaj głowę prosto, tak by szyja nie była wygięta i nie powodowało to zniekształceń w odcinku szyjnym kręgosłupa, 2. Opieraj się plecami o oparcie fotela, aby nie powodować zmęczenia kręgosłupa w odcinku plecowym. Dobrze jest zastosować specjalną podpórkę pod plecy, 3. Łokcie trzymaj przy sobie lub oprzyj o poręcze fotela, aby nie obciąŜać dodatkowo pleców, 4. Stosuj ergonomiczną pozycję przy pracy poprzez regulacje oparcia i wysokości fotela, 5. Ustaw klawiaturę nisko, tak by nie powodować zgięcia rąk w nadgarstkach. MoŜna takŜe podnieść poziom fotela, pamiętając o tym, Ŝe stopy muszą swobodnie opierać się o podłogę, 6. Skuteczne są podkładki pod nadgarstki, 7. Nogi powinny być zgięte w kolanach pod kątem prostym, 8. Stopy trzymaj ustawione swobodnie i płasko na podłodze, 9. Klawiaturę ustaw około 10 cm od brzegu biurka, 10. Monitor umieść w odległości 40-75 cm od oczu, górny brzeg monitora powinien być lekko poniŜej linii oczu, a kąt między poziomem oczu i linią wzroku nie powinien przekraczać 20 stopni, 11. Oszczędzaj oczy poprzez pracę w okularach ochronnych, co pół godziny zrób przerwę w pracy i spójrz w dal przez okno lub na kolor zielony. UzaleŜnienie od Internetu (online addiction czy teŜ Internet addiction) jest takim samym problemem społecznym jak alkoholizm czy zaŜywanie narkotyków. Wydaje się, Ŝe uzaleŜnienie od Internetu moŜna rozpatrywać równieŜ w aspekcie szerszym - sygnalizowanej wyŜej ochrony zdrowia psychicznego. W grudniu 2004 roku Rzeczpospolita opublikowała artykuł opisujący decyzję sądu jeleniogórskiego, który skierował na leczenie kobietę z trójką dzieci. Cała czwórka jest uzaleŜniona od Internetu. Historia wydarzyć się miała w niewielkiej miejscowości pod Jelenią Górą. "Matka, jej dwaj nastoletni synowie i córka tak zatracili się w surfowaniu w sieci, Ŝe zapominali o realnym świecie". To pierwszy taki wyrok w Polsce. Rzeczpospolita przytacza teŜ oceny dokonane przez psychologów porównujących juŜ głód Internetu do podobnego związanego z alkoholem czy narkotykami. "Co ciekawe, wśród uzaleŜnionych nie spotkałam ludzi, dla których komputer i Internet jest narzędziem pracy - informatyków, dziennikarzy. Zdarzają się natomiast prawnicy" wypowiada się na łamach Rzeczpospolitej Mariola Wargacka, psycholog z poradni rodzinnej w Warszawie. Wracając do sprawy w Jeleniej Górze: dzieci przestały chodzić do szkoły, nie zdały do następnej klasy, jedno trafiło do placówki opiekuńczo-wychowawczej. "Kobieta zaniedbywała obowiązki domowe. Gdy zdesperowany mąŜ zaczął wyłączać prąd w mieszkaniu, kobieta wniosła o rozwód. Sąd oddalił wniosek, zlecając leczenie matki i dzieci". Jak pisała w tym samym czasie Gazeta Wyborcza: wcześniej pani pedagog szkolna wystąpiła do sądu o ograniczenie władzy rodzicielskiej matki i ojca. Sąd Rejonowy z miejscowości, w której mieszka rodzina, wydał taką decyzję i nakazał umieścić dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Rodzice odwołali się. Szczególnie naraŜone na negatywny wpływ internetu są dzieci ze względu na niedojrzałość i brak krytycyzmu. Szczególnie niebezpieczne mogą być kontakty dzieci z nieznanymi osobami, ze względu na moŜliwość ukrywania prawdziwej toŜsamości przez pedofilów czy homoseksualistów. U dzieci zaobserwowano znaczne obniŜenie ocen szkolnych i utratę dotychczasowych zainteresowań. Internet jako silne multimedialne doświadczenie moŜe znieczulić w stosunku do mniej stymulujących czynności, jak czytanie ksiąŜek. Internauta spędza mnóstwo czasu w pozycji siedzącej przed komputerem. Z pewnością wpłynie to pogorszenie się wzroku. NieuŜywane mięśnie zaczną z wolna słabnąć . Po jakimś czasie zaszwankuje kręgosłup, który nie będzie juŜ w stanie dźwigać cięŜaru ciała na zwiotczałych mięśniach. Nie ma teŜ czasu na racjonalne odŜywianie. Jedzenie "na telefon" nie zapewni zrównowaŜonej diety. A przecieŜ jesteśmy w duŜej mierze tym, co jemy. I tutaj wpędzamy się w błędne koło. Uciekamy w sieć, bo czujemy się niedowartościowani i gorsi. Nałóg rujnuje nasze ciało (i umysł), więc jeszcze bardziej wycofujemy się z relacji z "Ŝywymi" ludźmi. NaleŜy więc ze smutkiem stwierdzić, Ŝe internet to nie tylko cud techniki i dobrodziejstwo XXI wieku, ale realne zagroŜenie dla naszego psychicznego i fizycznego zdrowia. KOMPUTER Jakie korzyści? • komputer ułatwia naukę • komputer umoŜliwia dostęp do ogromnych zasobów informacji • komputer jest źródłem nauki • komputer rozwija zainteresowania • komputer dostarcza rozrywki INTERNET Jakie korzyści? • umoŜliwia szybki i łatwy dostęp do informacji • ludzie z róŜnych miejsc na świecie mogą porozumiewać się ze sobą w jednej chwili • informacje z całego świata są dostępne dla wszystkich uŜytkowników KOMPUTER, INTERNET Jakie zagroŜenia? • choroby oczu • skrzywienie kręgosłupa, dolegliwości pleców • bóle i zawroty głowy • bóle mięśni karku • otyłość • uzaleŜnienia • zaburzenia psychiczne i intelektualne • izolacja – dzieci spędzając duŜo czasu przed komputerem nie szukają kontaktu z innymi • zamykają się we własnym świecie zapominając o świecie realnym • mają problemy z komunikowaniem się • staja się apatyczne i obojętne • zuboŜenie języka • ograniczenie wyobraźni • słaba koncentracja • wulgaryzm • agresja Jakie elementy internetu uzaleŜniają najsilniej ? • chat 38% • E – mail 14% • gry online 30% • grupy dyskusyjne – 16% ZagroŜenia: Internet to nie tylko same korzyści, ale równieŜ wiele zagroŜeń czyhających na jej uŜytkowników. Dotyczy to głównie młodzieŜy i dzieci, choć nie tylko. MłodzieŜ stanowi jednak grupę o podwyŜszonym ryzyku. Według badań statystycznych w Polsce obecnie jest około 2.000.000 stałych uŜytkowników sieci internet. Największą grupę uŜytkowników stanowią osoby w wieku 15 – 25 lat. Bardzo duŜą grupę stanowią teŜ dzieci do 15 lat. Często rola rodziców kończy się na kupnie komputera i zainstalowaniu internetu. Nie zdają sobie sprawy z zagroŜeń, które niesie ze sobą Internet. Nie zdają sobie sprawy, ze internetowy kolega dziecka moŜe być pedofilem, mięć znacznie więcej lat niŜ podaje, koleŜanka moŜe być członkinią sekty lub członkiem grupy złodziejskiej, z którym dziecko wymienia informacje na temat swojej rodziny. Wszystkich zagroŜeń związanych z internetem nikt nie jest w stanie wymienić. NajwaŜniejsze jednak z zagroŜeń to: 1. Rozpowszechnianie nielegalnych treści – internet stał się niestety wspaniałym miejscem do rozpowszechniania nielegalnych treści. Pornografia dostępna jest w sieci praktycznie wszędzie. 2. Poza tym w internecie moŜna natrafić na oferty sprzedaŜy przedmiotów pochodzących z kradzieŜy, informacje propagujące uŜywanie narkotyków oraz wskazujące, gdzie moŜna się w nie zaopatrzyć, propozycje współpracy w przestępczej działalności. 3. Internet zapewniając duŜą anonimowość stał się wprost wymarzonym narzędziem dla przestępców oraz róŜnego rodzaju dewiantów. Takim problemem są pedofile, którzy podają się za rówieśników nastolatków. Najczęściej kończy się na sprośnej korespondencji, która moŜe mieć jednak duŜy negatywny wpływ na psychikę dziecka. 4. Osoby reprezentujące róŜnego rodzaju sekty mają dzięki sieci internet ułatwione zadanie nawiązywania nowych kontaktów i dzięki moŜliwości bezpośredniej rozmowy, mają sposobność do przekonania innych do swojej ideologii. 5. Bardzo częste są równieŜ włamania sieciowe. Wiele osób, zwłaszcza początkujących internatów otwiera kaŜdą przychodzącą informację często z dziesiątkami załączników. Grozi to równieŜ zainfekowaniem komputera programem wirusowym. Dlatego Ŝelazna zasadą powinno być nie otwieranie korespondencji pochodzącej z nieznanego źródła. 6. ZagroŜeniem jest równieŜ uzaleŜnienie. Jak poznać uzaleŜnienie? • zatracenie poczucia czasu • ciągłe zwiększanie czasu przeznaczonego dziennie na pracę przy komputerze • próby ograniczania czasu spędzonego przy komputerze napotykają silny opór • izolacja, apatia, obojętność • trudności w koncentracji • agresja Jak uchronić dziecko przed nałogiem? • ograniczać czas posługiwania się przez dziecko komputerem – nie dłuŜej niŜ godzinę dziennie • robić częste przerwy podczas pracy przy komputerze • dbać, aby dziecko kontaktowało się z rówieśnikami, poświęcać dziecku jak najwięcej czasu, aby dziecko nie czuło się samotne • zachęcać dziecko do aktywnego wypoczynku Źródła informacji: Internet – korzyści, zagroŜenia. Praktyczny poradnik dla nauczycieli, pedagogów, rodziców, Warszawa 2000