Jak się dziś czuję?
Transkrypt
Jak się dziś czuję?
Dzień 1 Kopia dla prowadzącego Ćwiczenia wprowadzające dla przełamania lodów - Prowadzący wybiera ćwiczenia z poniższej listy bądź stosuje inne Trzy pytania • • • Każdy z członków grupy obmyśla 3 pytania, które chciałby zadać pozostałym osobom. Pytania powinny wymagać rozwiniętych odpowiedzi. Pytanie „Jak masz na imię” nie będzie tutaj najlepsze, w przeciwieństwie do pytań: „Jakie jest najbardziej interesujące miejsce, w którym kiedykolwiek byłeś?” czy „Jaka rzecz pasjonuje Cię najbardziej na świecie?”. Uczestnicy ćwiczenia rozpraszają się między sobą i zadają po jednym pytaniu różnym członkom grupy. Po zakończeniu zadawania pytań, każda z osób zajmuje swoje miejsce. Koordynator prosi każdą osobę po kolei, aby wstała i powiedziała głośno swoje imię. Pozostali członkowie grupy mają za zadanie powiedzieć, czego dowiedzieli się o tej osobie. Papier toaletowy • • Koordynator podaje grupie rolkę papieru toaletowego i mówi, aby każdy z uczestników ćwiczenia wziął to, czego potrzebuje. Koordynator nie wyjaśnia nic więcej. Kiedy każdy wykona polecenie, koordynator prosi uczestników po kolei, aby zdradzili jedną rzecz o sobie za każdy listek papieru, który wzięli. Papierowy samolocik • Każdy z członków grupy składa papierowy samolocik, pisze na nim swoje imię oraz coś, co lubi i coś, czego nie lubi (koordynator może poprosić o dopisanie innych rzeczy). Na sygnał, każdy z uczestników ćwiczenia puszcza w powietrze swój samolocik. Następnie członkowie grupy zbierają samolociki, i rzucają je dalej przez 1-2 minuty, aby zupełnie je wymieszać. Po tym czasie, każdy podnosi z podłogi samolocik, który jest najbliżej, oraz odnajduje i przedstawia grupie osobę, której imię widnieje na samolociku. • Koordynator rozpoczyna opowiadanie historii, wymyślając jej pierwsze zdanie. Następnie każdy z uczestników ćwiczenia po kolei dodaje swoje zdanie, powtarzając wcześniej zdania ułożone przez poprzedników. Czas na opowieści 3 wspólne rzeczy • Koordynator dzieli uczestników na 3-osobowe grupy. Celem każdej z grup jest znalezienie 3 rzeczy, które łączą jej członków. Nie mogą być to jednak pospolite rzeczy, jak wiek, płeć czy kolor włosów – powinny być to rzeczy niewidoczne gołym okiem. Po 10-15 minutach dyskusji, każda z grup musi przedstawić reszcie 3 rzeczy, które łączą jej członków. Wymarzone wakacje • Koordynator prosi każdego z uczestników ćwiczenia, aby przedstawił się i szczegółowo opisał jak wyglądałyby jego wymarzone wakacje. • Kreatywna wizytówka Koordynator prosi uczestników ćwiczenia, aby w ciągu 15 minut stworzyli swoją kreatywną wizytówkę – mogą na niej wypisać swoje zainteresowania, narysować obrazek, przybliżyć swoją osobę itd. 1 Dzień 1 Arkusz 1 Chaos Teraz, kiedy już wszyscy się poznali, waszym zadaniem jest znalezienie kogoś, kto: Fakty Imiona 1. Był kiedyś za granicą 2. Ma w domu psa 3. Ma prawo jazdy 4. Poznał kiedyś kogoś sławnego 5. Ma niebieskie oczy 6. Ma przekłute uszy 7. Zna jakiś język obcy 8. Ma brata 2 Dzień 1 Arkusz 2 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić, jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 1 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: 3 Dzień 1 Arkusz 3 PODSTAWOWE ZASADY: Kontrakt dla uczestników szkolenia Ten kontrakt występuje w dwóch kopiach – podpisz obie, jedną z nich schowaj do swojej teczki, a drugą daj prowadzącemu szkolenie. ZGADZAM SIĘ… − …, że wszystkie materiały, kwestie oraz zadania pojawiające się na szkoleniu są poufne i muszą pozostać w grupie. Poza grupą mogę dzielić się tylko moimi osobistymi doświadczeniami. − … mówić prawdę, rozumiejąc przy tym sytuację nie tylko swoją, ale też innych. − …, że uczucia oraz poglądy innych osób są tak samo cenne jak moje i będę szanował/a i akceptował/a poglądy innych osób, nawet, jeśli znacząco różnią się od moich. Nie będę mówił/a innym osobom, w co powinni wierzyć i co powinni robić. − … powiadomić natychmiast prowadzącego o tym, że korzystam z pomocy psychologa bądź leczę się u psychoterapeuty. Informacja ta nie będzie nikomu ujawniona. − … dotrzymywać wszelkich umów zawartych z pozostałymi uczestnikami szkolenia, dopóki o ich zerwaniu nie zadecydujemy wspólnie. − … regularnie uczęszczać na zajęcia oraz dbać o swoje dobre samopoczucie podczas trwania szkolenia. Zobowiązuję się do wystrzegania się narkotyków oraz alkoholu podczas udziału w kursach. − … punktualnie pojawiać się na szkoleniu każdego dnia, gdyż zajęcia zaczynają się o kończą zawsze o tej samej porze. − … punktualnie pojawiać się na każdym kursie i aktywnie w nich uczestniczyć. Jeśli zdarzy mi się opóźnienie lub sytuacja uniemożliwiająca pojawienie się na kursie, powiadomię o tym prowadzącego tak szybko, jak to możliwe. Podpis: _____________________________ Imię i nazwisko: _______________________________ Data: ______________________________ 4 TO JEST KOPIA DLA CIEBIE Dzień 1 Arkusz 3 PODSTAWOWE ZASADY: Kontrakt dla uczestników szkolenia Ten kontrakt występuje w dwóch kopiach – podpisz obie, jedną z nich schowaj do swojej teczki, a drugą daj prowadzącemu szkolenie. ZGADZAM SIĘ… − …, że wszystkie materiały, kwestie oraz zadania pojawiające się na szkoleniu są poufne i muszą pozostać w grupie. Poza grupą mogę dzielić się tylko moimi osobistymi doświadczeniami. − … mówić prawdę, rozumiejąc przy tym sytuację nie tylko swoją, ale też innych. − …, że uczucia oraz poglądy innych osób są tak samo cenne jak moje i będę szanował/a i akceptował/a poglądy innych osób, nawet, jeśli znacząco różnią się od moich. Nie będę mówił/a innym osobom, w co powinni wierzyć i co powinni robić. − … powiadomić natychmiast prowadzącego o tym, że korzystam z pomocy psychologa bądź leczę się u psychoterapeuty. Informacja ta nie będzie nikomu ujawniona. − … dotrzymywać wszelkich umów zawartych z pozostałymi uczestnikami szkolenia, dopóki o ich zerwaniu nie zadecydujemy wspólnie. − … regularnie uczęszczać na zajęcia oraz dbać o swoje dobre samopoczucie podczas trwania szkolenia. Zobowiązuję się do wystrzegania się narkotyków oraz alkoholu podczas udziału w kursach. − … punktualnie pojawiać się na szkoleniu każdego dnia, gdyż zajęcia zaczynają się o kończą zawsze o tej samej porze. − … punktualnie pojawiać się na każdym kursie i aktywnie w nich uczestniczyć. Jeśli zdarzy mi się opóźnienie lub sytuacja uniemożliwiająca pojawienie się na kursie, powiadomię o tym prowadzącego tak szybko, jak to możliwe. Podpis: _____________________________ Imię i nazwisko: _______________________________ Data: ______________________________ 5 TO JEST KOPIA DLA PROWADZĄCEGO Dzień 1 Arkusz 3 ZOBOWIĄZANIA OSOBY PROWADZĄCEJ SZKOLENIE: Moje zobowiązania wobec Ciebie: 1. Będę Cię wspierał oraz dostarczę Ci wszelkich narzędzi potrzebnych do wypracowania niezachwianej pewności siebie w jak najkrótszym czasie. 2. Odpowiem Ci na każde pytanie, na które będę w stanie odpowiedzieć. Jeśli nie będzie to możliwe w czasie trwania kursu, będziemy mogli umówić się na indywidualne konsultacje poza czasem szkolenia, przed lub po spotkaniu z grupą. 3. Będę chronił Twoje prywatność, w tym dane takie jak numer telefonu, adres e-mail czy adres. 4. Nie udostępnię nikomu informacji na temat twoich postępów, działań i planów. Podpis prowadzącego: ______________________________ Data: _______________________ 6 Dzień 1 Arkusz 4 Początek na mecie Wszyscy znamy uczucie przytłoczenia pracą, kiedy mamy 101 rzeczy do zrobienia i zupełny brak czasu na to. Jednak wszyscy znamy również wspaniałe uczucie towarzyszące zakończeniu pracy, szczególnie, jeśli wykonaliśmy jej wiele w krótkim czasie. Dlatego ta część szkolenia ma swój początek na mecie – wszyscy wyobrażają sobie, że następnego dnia szkolenie dobiega końca i możemy już zacząć świętować swój sukces. 1. Czy masz już plan na przyszłość, a jeśli tak, jakie są jego główne założenia? 2. Jakie umiejętności personalne oraz zawodowe nabyłeś podczas szkolenia oraz praktyki zawodowej? 3. Jak zmieniło się twoje podejście do życia? 4. Jakie tematy były dla Ciebie najbardziej przydatne? 5. Czy podczas szkolenia pojawiło się coś, co mogłoby zostać pominięte? 6. Jak się teraz czujesz? Czy to początek nowego wyzwania czy ukoronowanie ciężkiej pracy? 7 Dzień 1 Arkusz 5 (i) Analiza posiadanych oraz pożądanych umiejętności Imię i nazwisko: _________________________ Data urodzenia:______________ Posiadane kwalifikacje Historia pracy (dobrowolnej oraz zarobkowej) Preferowany obszar zatrudnienia Jakie umiejętności, wiedza czy doświadczenie są wymagane do podjęcia tej pracy? 8 Dzień 1 Arkusz 5 (ii) Jakie są w Twoim zdaniem Twoje obecne potrzeby szkoleniowe? Jakie są Twoje długoterminowe potrzeby szkoleniowe? Jaki jest Twój preferowany styl nauki? (Zagadnienie to zostanie szczegółowo omówione w późniejszym terminie) Pozostałe komentarze (czy istnieją jakiekolwiek inne umiejętności, które chciałbyś zdobyć, nie tylko te użyteczne zawodowo, ale także służące osobistemu rozwojowi?) 9 Dzień 1 Arkusz 6 (i) Lista podstawowych umiejętności Zaznacz pola, które odnoszą się do Ciebie: Nie mam z tym problemów Komputery Radzę sobie Potrzebuję z tym w tym pomocy Czy potrafisz…? Włączyć/Wyłączyć komputer Wprowadzić podstawowe dane Edytować tekst Korzystać z baz danych Korzystać z arkuszy kalkulacyjnych Nie mam z tym problemów Matematyka Radzę sobie Potrzebuję z tym w tym pomocy Dodawanie Odejmowanie Mnożenie Dzielenie Zaokrąglanie Obliczenia Ułamki dziesiętne Ułamki zwykłe Procenty Liczenie pieniędzy Obliczenie średniej Liczenie czasu Obsługa kalkulatora Obliczanie wymiarów Obliczanie wagi Czytanie map Czytanie wykresów Nie mam z tym problemów 10 Dane osobiste Pisanie i ortografia Radzę sobie Potrzebuję z tym w tym pomocy Podstawowe słowa Nazwy dni oraz miesięcy Odmiana wyrazów Zaznacz pola, które odnoszą się do Ciebie: Nie mam z tym problemów Interpunkcja Radzę sobie Potrzebuję z tym w tym pomocy Kropki Użycie wielkich liter Przecinki Cudzysłowy Znaki zapytania Nie mam z tym problemów Pismo odręczne Radzę sobie Potrzebuję z tym w tym pomocy Charakter pisma Czytelność Zachowanie marginesów Pisanie kursywą Nie mam z tym problemów 11 Alfabet Podstawowe słowa Czasopisma Dane osobiste Książka telefoniczna Rozkłady jazdy Katalogi Ulotki Pismo odręczne Listy Notatki i krótkie wiadomości Opowiadania Korekta tekstu Książki Znaki i symbole Pisanie i czytanie Radzę sobie Potrzebuję z tym w tym pomocy Nie mam z tym problemów Mówienie Radzę sobie Potrzebuję z tym w tym pomocy Rozmowy telefoniczne – przyjaciele Rozmowy telefoniczne – nieznajomi Składanie reklamacji w sklepie Rozmowy z przyjaciółmi Rozmowy z nieznajomymi Rozmowa kwalifikacyjna Podpis uczestnika: ____________________________ Podpis prowadzącego szkolenie: ____________________________ Data: _____________________ 12 Dzień 2 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić, jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 2 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: 13 Dzień 2 Arkusz 2 (i) Niewidzialna linia Jak pewnie czujesz się w tych sytuacjach? (Ułóż podane sytuacje z kolejności zaczynając od tej, w której czułbyś/abyś się najmniej pewnie) 1. Spotykanie nowych ludzi 2. Wejście do restauracji samemu po umówieniu się tam z przyjaciółmi 3. Wyruszanie w podróż po raz pierwszy 4. Przekonywanie lekarza do swoich racji 5. Rozpoczynanie nowej pracy 6. Pójście ze skargą do hałaśliwych sąsiadów 14 Dzień 2 Arkusz 2 (ii) Budowanie pewności siebie: burzenie muru Wybierz jedną z sytuacji z arkusza „Niewidzialna linia”, w której obecnie nie czułbyś się zbyt pewnie. Razem z drugą osobą spróbujcie opracować serię małych kroczków, które mógłbyś podjąć, aby zmienić swoje podejście, a które zebrane razem mogłyby sprawić, że poczujesz się w danej sytuacji zupełnie pewnie. Opis małe kroczki w poniższych polach. Zastanów się jak mógłbyś przygotować się do zrobienia czegoś zupełnie nowego lub trudnego, z kim mógłbyś o tym porozmawiać, kto mógłby Ci pomóc, w jaki sposób mógłbyś przećwiczyć samą sytuację, o czy musisz pamiętać będąc w danej sytuacji. MAŁY KROK NR 1 ↓ MAŁY KROK NR 2 ↓ MAŁY KROK NR 3 ↓ MAŁY KROK NR 4 15 Dzień 2 Arkusz 4 Kluczem jest pewność siebie Opowiedz o sytuacji, w której czułeś/aś się bardzo pewnie. Gdzie wtedy byłeś/aś? Kto jeszcze tam był? Co szczególnego miała w sobie ta sytuacja, że napełniała Cię pewnością siebie? Co robiłeś/aś? Jak reagowali na to inni ludzi? Jakie było Twoje pierwsze wrażenie po tym jak poznałeś/aś osobę prowadzącą szkolenie? Jak myślisz, jakie było jego/jej pierwsze wrażenie, gdy poznał Ciebie? Jak Twoja mowa ciała i rzeczy, które robisz oraz nie robisz, wpływają na tę ocenę? Zapytaj osobę znajdującą się w pobliżu bądź prowadzącego szkolenie, jaka była pierwsza miła rzecz, o której pomyśleli, gdy Cię poznali, i dlaczego tak pomyśleli. 16 Dzień 2 Arkusz 5 (i) Ocena Twojej pewności siebie Jak wiele pewności siebie kryje się teraz w Tobie? Wypełnij ten test, a wszystkiego się dowiesz! Podczas tego szkolenia, poznasz wiele ćwiczeń pomagających wypracować większą pewność siebie oraz popracujesz nad tymi dziedzinami Twojego życia, które wymagają pewnego usprawnienia w tym temacie. Teraz jednak chodzi tylko o to, abyś sam jak najlepiej poznał siebie! Samoocena *************** W skali od 1 do 10 oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. 0 oznacza, że uważasz dane stwierdzenie za kompletną nieprawdę. 10 oznacza, że w zupełności się z nim zgadzasz. Stwierdzenia **************** 1. Lubię siebie jako osobę. _____ 2. Jestem tak samo wartościowy/a jak każda inna osoba. _____ 3. Lubię to, co widzę codziennie w lustrze. _____ 4. Nie uważam, żebym był/a skazany/a na same porażki. _____ 5. Cieszę się, że jestem, kim jestem. _____ 6. Szanuję siebie. _____ 7. Nie obchodzi mnie, co myślą o mnie inni ludzie. _____ 8. Lubię kontaktować się z innymi osobami. _____ 9. Posiadam umiejętności i kwalifikacje pozwalające mi na osiągnięcie sukcesu. 17 _____ 10. Lubię podejmować ryzyko. _____ 11. Nie boję się popełniać błędów. _____ 12. Potrafię śmiać się z siebie. _____ Teraz podlicz swój wynik. ========= Pamiętaj! Wyniki tego testu mają na celu tylko wstępne rozeznanie się w tym, jak pewnie czujesz się na tym etapie szkolenia i nie stanowią ostatecznej oceny. 18 Dzień 2 Arkusz 5 (ii) Co to wszystko oznacza? Tutaj znajdziesz skalę, która pomoże Ci zinterpretować wynik testu. 100-120 Posiadasz wysoki poziom samooceny oraz pewności siebie. Wystarczy tylko dostosować poziom pewności siebie do danych sytuacji i ewentualnie popracować nad kilkoma obszarami wymagającymi ulepszenia. 65-99 Posiadasz średni do wysokiego poziom samooceny. Przez większość czasu czujesz się pewnie, jednak bywają sytuacje, które zupełnie pozbawiają Cię wiary w siebie. Musisz częściej przekonywać sam/a siebie, że wierzysz w siebie i nauczyć się odczuwać to częściej. 30-64 Masz niski poziom samooceny. Brakuje Ci pewności siebie w większości sytuacji, w których się znajdujesz, i musisz opracować plan ogólnego wzrostu poziomu wiary w siebie. 0-29 Zupełnie brakuje Ci wiary w siebie. Wydaje Ci się, że wszystko i wszyscy są przeciwko Tobie. Utknąłeś/aś w tym przekonaniu i musisz się jak najszybciej z niego wydostać! Jaki jest Twój wynik? WYNIK: __________________ Jak Ci poszło? Zapisz poczynione w czasie robienia testu obserwacje: ___________________________________________ ___________________________________________ ___________________________________________ ___________________________________________ ___________________________________________ Na czym w szczególności powinieneś się skupić budując swój poziom wiary w siebie? Co wciąż Cię dręczy? Pamiętaj, że nie każdy obszar Twojego życia wymaga popracowania nad pewnością siebie. Wypisz teraz te obszary, w których przydałoby Cię więcej wiary w siebie. Określenie, w którym miejscu znajdujesz się teraz, jest pierwszym krokiem to wzmocnienia Twojej pewności siebie. 19 Dzień 2 Arkusz 6 Pytania poszukiwawcze 1. Zastanów się nad swoją obecną sytuacją: a. Czego chciałbyś w swoim życiu więcej? b. Czego chciałbyś w swoim życiu mniej? 2. Jak myślisz, jak to szkolenie wpłynie pozytywnie na Twoje życie? 3. Wyobraź sobie, że porażka nie jest Ci pisana w żadnej sytuacji. a. Co byś zrobił? b. Gdzie byś się udał? c. Co zmieniłoby się w Tobie i w Twoim życiu? 4. Jak myślisz, jak to szkolenie może pomóc Ci zmienić coś w swoim życiu? 20 Dzień 3 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić, jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 3 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: 21 Dzień 3 Arkusz 2 Test osobowości Jakim typem osobowości jesteś? Zaznacz ptaszkiem 10 najlepiej pasujących do Ciebie określeń. Następnie zaznacz krzyżykiem 10 określeń, które najmniej do Ciebie pasują. Cierpliwy/a Rozsądny/a Asertywny/a Otwarty/a Ufny/a Towarzyski/a Entuzjastyczny/a Dyplomatyczny/a Zdecydowany/a Uczciwy/a Pewny/a siebie Odpowiedzialny/a Pełny/a szacunku Wrażliwy/a Przyjacielski/a Tolerancyjny/a Dokładny/a Ciepły/a Pełny/a energii Ostrożny/a Wytrwały/a Podatny/a na bodźce Artystyczny/a Skrupulatny/a Radosny/a Optymistyczny/a Pełny/a życia Silny/a Inteligentny/a Praktyczny/a Potrafiący/a słuchać Logiczny/a Obdarzony/a wyobraźnią Kreatywny/a Cierpliwy/a Wygadany/a Niezależny/a Cichy/a Spokojny/a Dobrze zorganizowany/a Kiedy skończysz zaznaczać określenia z listy, zakryj je i poproś osobę będącą najbliżej Ciebie, aby wybrała określenia, które według niej najlepiej Cię opisują. 22 Dzień 3 Arkusz 3 Jak postrzegają mnie inni: IMIĘ MOCNE STRONY 1. JA 2. 3. 4. 23 RZECZY, KTÓRE MÓGŁBYM ZMIENIĆ Dzień 3 Arkusz 4 Moje dobre strony 24 Dzień 3 Arkusz 5 (i) 25 Co nas powstrzymuje? Czy kiedy mówisz sam o sobie Twój głos brzmi pozytywnie? A może słychać w nim ukrytą krytykę i negatywne nastawienie? Dostrzeganie jedynie swoich słabych stron może doprowadzić do poważnego podważenia naszej wiary w siebie i w swój potencjał. Może to prowadzić do poczucia braku satysfakcji z własnego życia, frustracji i utraty pewności siebie. Jak to się dzieję, że sami stajemy sobie na drodze do szczęścia? Jakie zachowania przyczyniają się do tego, że nie potrafimy nic zrobić ze swoim życiem? 1. Martwy punkt: nie mogę nic zmienić! • Zawsze robisz pewne rzeczy w określony, stały sposób. Musisz jednak dostrzec, że ta „wypróbowana” metoda nie sprawdza się dla Ciebie w chwili obecnej! Może to prowadzić do poczucia, że nie możemy nic zmienić. Rozwiązanie: Wprowadź do swojego życia drobne, lecz zauważalne zmiany. Zacznij kupować ubrania w innym kolorze, gotuj zupełnie inne potrawy, korzystaj z innej drogi do pracy, sklepu czy przyjaciół. Wprowadzenie teraz drobnych zmian może prowadzić do zdecydowania się na większe zmiany w przyszłości i lepszego radzenia sobie z nimi. 2. Niezdecydowanie: nie jestem pewny/a! • Mam to zrobić tak, czy może inaczej? Nie mogę się zdecydować, więc w końcu nie zrobię nic. Może to prowadzić do niemożności podejmowania decyzji. Rozwiązanie: Zauważ, że czasami zdarza się, że jest po prostu zła pora na podejmowanie decyzji. Rozważanie opcji nie oznacza jeszcze, że jesteśmy niezdecydowani! Przypomnij sobie decyzję, którą kiedyś podjąłeś, a która okazała się bardzo dobra w skutkach – jakie to uczucie? Dzień 3 Arkusz 5 (ii) 26 3. Wizja innego życia: kiedy to nastąpi? • A może NIGDY? Wyobrażanie sobie pewnych rzeczy nie jest niczym złym, dopóki nie zapomnimy, że żadne marzenie nie spełni się, dopóki nie podejmiemy odpowiednich działań! Może to doprowadzić do sytuacji, kiedy wszystko odkładamy na jutro. Jednak jutro nie nadchodzi! Rozwiązanie: Wypracuj w sobie pozytywny nawyk wyznaczania sobie określonego, małego celu na każdy dzień. Zmobilizuje Cię to do działania w określonym czasie. 4. Oczekiwanie najgorszego: sztuka sabotażu • Życie w ciągłym strachu, że stanie się coś złego i myśli typu „Szczęście nie może trwać wiecznie” mogą sprawić, że będziemy się czuli całkowicie bezsilni. Może to doprowadzić do paradoksalnej sytuacji, kiedy nie podejmujemy działań, gdyż boimy się, że ich wynik będzie dla nas negatywny. PYTANIE: Czy przychodzi Ci do głowy jakiekolwiek wyjście z powyższej sytuacji? PYTANIE: Zastanów się, w jaki sposób mogą Cię powstrzymywać od podjęcia działań ludzie z Twojego otoczenia, np. mówiąc Ci „nigdy Ci się nie uda!”. Dzień 3 Arkusz 6 27 Odkrywanie swojego wyjątkowego „Ja” Poniższa tabela zawiera zwroty i wyrażenia, które możesz znaleźć przeszukując oferty pracy. 1. Wybierz 6 określeń, które najbardziej do Ciebie pasują, i zakreśl je kółkiem. Zorganizowany Punktualny Zmotywowany Godny zaufania Pozytywnie nastawiony Pracowity Pewny siebie Dostępny Umiejący dostosować się warunków Pomocny Oddany Profesjonalny Kreatywny Zdyscyplinowany Uczciwy Dokładny Cierpliwy Wrażliwy Zdecydowany Elastyczny Odpowiedzialny Pełen energii Optymistyczny Wszechstronny Silny Zdeterminowany Obdarzony wyobraźnią Pomysłowy Łatwo nawiązuje kontakty z ludźmi Potrafi pracować pod presją Wzbudza w ludziach poczucie bezpieczeństwa Posiada umiejętności komunikacyjne Łatwo dogaduje się z innymi Zawsze wypełnia powierzone zadania Jest dobrym słuchaczem Szybko znajduje wspólny język z innymi osobami Dobrze radzi sobie z innymi ludźmi Łatwo osiąga zamierzone cele Szybko się uczy Lubi wyzwania Zdolny Dyplomatyczny Jest chętny/a do nauki Zwraca uwagę na szczegóły Wykazuje inicjatywę 2. Zastanów się, dlaczego wybrałeś akurat te określenia: • Czy przypominasz sobie jakąś sytuację, kiedy wykazałeś się tą cechą? • Czy inna osoba użyła tego określenia opisując Cię? Czy wiesz dlaczego? Dzień 4 Arkusz 1 28 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić, jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 4 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: 29 Dzień 4 Arkusz 2 Koło osobistej satysfakcji Poniższe koło podzielone jest na 8 części, które reprezentują równowagę między różnymi obszarami Twojego życia. Zakładając, że środek koła to 1, a jego brzeg 10, określ poziom osobistej satysfakcji w każdej podanej dziedzinie. Narysuj linie w odpowiednim miejscu w każdej części koła tak, aby odzwierciedlały one Twój poziom osobistej satysfakcji. Oceń figurę, którą uzyskałeś po połączeniu wszystkich linii – jak bardzo przypomina ona koło? Imię: _______________________ Data: _______________________ Po zakończeniu oddaj wypełnione ćwiczenie osobie prowadzącej szkolenie. 30 Dzień 4 Arkusz 3 (i) Ćwiczenie porządkujące Utrzymywanie równowagi między naszym otoczeniem, zdrowiem, emocjami, finansami oraz relacjami z innymi ludźmi sprawia, że mamy więcej naturalnej energii. Ćwiczenie porządkujące składa się ze 100 pozycji, które muszą zostać spełnione, aby dostarczyć Ci witalności i siły, których potrzebujesz w codziennym życiu. Cel ten może być osiągnięty w czasie krótszym niż rok! INSTRUKCJA: 4 KROKI 1. Odpowiedz na każde pytanie – zaznacz je ptaszkiem, jeśli jest zgodne z prawdą. Bądź wobec siebie surowy! Jeżeli dane stwierdzenie jest prawdziwe zazwyczaj, lub tylko czasami, nie zaznaczaj go dopóki nie będzie prawdą ZAWSZE. Jeżeli jednak dane stwierdzenie nie odnosi się do Ciebie w żaden sposób, i nigdy nie byłoby prawdziwe, wtedy możesz je zaznaczyć. Możesz delikatnie zmieniać stwierdzenia tak, aby lepiej odnosiły się do Twojej sytuacji, ale rób to rozsądnie! Nie wykorzystuj tej możliwości jako sposobu na uzupełnienie całego zadania! 2. Podsumuj każdą część. Podlicz liczbę zaznaczonych stwierdzeń i wpisz uzyskaną liczbę w odpowiednie miejsce. Następnie dodaj do siebie wynik uzyskany w każdej części i wpisz sumę w odpowiednim okienku. 3. Wracaj do tego ćwiczenia do miesiąc – ponownie czytaj wszystkie stwierdzenia i zaznaczaj te, które zaczęły być prawdziwe. 4. Kontynuuj to ćwiczenie dopóki nie uzyskasz pełnych 100 punktów. Potrafisz to zrobić! Może to zająć miesiąc, rok lub kilka lat, jednak nie rezygnuj! Pamiętaj, że zawsze możesz skorzystać z pomocy osoby prowadzącej zajęcia. 31 Dzień 4 Arkusz 3 (ii) OTOCZENIE Zaznacz te stwierdzenia, które są zgodne z prawdą: o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o Wszystkie moje dokumenty, papiery i paragony są schludnie uporządkowane Mój samochód jest w świetnym stanie (nie wymaga żadnych napraw, wymiany części ani czyszczenia) Mój dom jest utrzymany w czystości (dywany są odkurzone, w szafach panuje porządek, stoły i biurka są czyste, meble nie są zniszczone, okna są czyste) Wszystkie urządzenia w moim domu działają bez zarzutu (lodówka, piekarnik, ogrzewanie, instalacja elektryczna) Moje ubrania są czyste i wyprasowane, więc wyglądam w nich świetnie (nie są pogniecione, nie zalegają w koszu z brudnymi rzeczami, nie są podarte, zniszczone czy źle dopasowane) Moje zwierzęta i rośliny mają się dobrze (rośliny są podlane, mają wystarczającą ilość światła, zwierzęta są nakarmione i kochane) Moja sypialnia umożliwia mi zdrowy sen (łóżko jest odpowiednie dla mojej sylwetki, panuje w niej odpowiednia temperatura) Kocham swój dom/mieszkanie Otaczam się pięknymi rzeczami Wiem, że jest to moje miejsce na Ziemi Mam wystarczająco dużo naturalnego światła Nie cierpię na chroniczny brak czasu, przestrzeni i wolności Nic w moim otoczeniu nie stanowi dla mnie zagrożenia W moim otoczeniu nie ma żadnej rzeczy, którą musiałabym tolerować Moje środowisko pracy umożliwia mi wydajną pracę i inspiruje mnie (mam wszystkie potrzebne narzędzia oraz dostęp do potrzebnych środków, nie pracuję w nadmiernym stresie) Segreguję odpady Używam produktów, które nie niszczą warstwy ozonowej Moje włosy są utrzymane w porządku Otaczam się muzyką, która pozytywnie wpływa na moje życie Codziennie ścielam swoje łóżko Nie ranię się nieustannie ani nie „obijam się” o różne przedmioty Ludzie czują się w moim domu komfortowo Piję czystą wodę W moim domu i otoczeniu nie ma nic, czego bym nie potrzebowała Nigdy się nie spóźniam _______ Liczba zaznaczonych stwierdzeń (25 max) ZDROWIE ORAZ EMOCJE Zaznacz te stwierdzenia, które są zgodne z prawdą: o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o Piję napoje zawierające kofeinę (czekolada, kawa, herbata, coca-cola) nie częściej niż 3 razy w tygodniu Jem słodycze nie częściej niż 3 razy w tygodniu Oglądam telewizję nie częściej niż 3 razy w tygodniu Moje zęby oraz dziąsła są zdrowe – odwiedzam dentystę regularnie co pół roku Mój poziom cholesterolu utrzymuje się w normie Moje ciśnienie krwi mieści się normie W ciągu ostatnich 3 lat przeszedłem/am szczegółowe badania kontrolne u lekarza Nie palę papierosów ani nie zażywam innych produktów zawierających tytoń Nie zażywam narkotyków Używam leków zgodnie z przeznaczeniem W ciągu ostatnich 2 lat kontrolowałem/am swój wzrok u okulisty Moja waga mieści się w normie Moje paznokcie są zdrowe i wyglądają schludnie Nie spieszę się nadmiernie i nie potrzebuję dawki adrenaliny, aby wykonać swoje zadania Poza pracą mam swoje życie, z którego jestem bardzo zadowolony/a Codziennie jest coś, na co czekam z niecierpliwością Nie mam żadnych wstydliwych nawyków Jestem świadomy/a swoich warunków fizycznych oraz psychicznych i akceptuję je Mam wolne wieczory i weekendy oraz wystarczającą ilość urlopu każdego roku Sypiam odpowiednią ilość godzin na dobę Używam skutecznych okularów przeciwsłonecznych Nie odczuwam żadnego cierpienia Codziennie głośno się śmieję Chodzę na spacery lub uprawiam ćwiczenia przynajmniej 3 razy w tygodniu Nie mam problemów ze słuchem ______ Liczba zaznaczonych stwierdzeń (25 max) 32 Dzień 4 Arkusz 3 (iii) FINANSE Zaznacz te stwierdzenia, które są zgodne z prawdą: o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o Odkładam przynajmniej 10% moich zarobków Zawsze płacę moje rachunki w terminie Moje źródło przychodu jest pewne i stabilne Wiem, ile pieniędzy muszę posiadać, aby być finansowo niezależny/a i powoli dążę to tego Zawsze oddaje bądź rekompensuje moje długi Przestrzegam terminu spłat wszelkich pożyczek, które zaciągnąłem u innych osób lub instytucji i mam podpisane z nimi umowy Mam na koncie ilość pieniędzy wystarczającą na utrzymanie się przez okres pół roku Opieram się na tygodniowym budżecie, który pozwala mi oszczędzać nie odmawiając sobie przy tym wszystkiego Płacę podatki i utrzymuje porządek w dokumentach związanych ze zwrotami podatku Żyję na wystarczającym dla mnie poziomie Jestem dobrze ubezpieczony (ubezpieczenie zdrowotne, na życie, od wypadku) Mój dom, samochód i wszystkie inne wartościowe rzeczy są dobrze ubezpieczone Mam plan finansowy na przyszły rok Nie ciążą na mnie żadne nieuregulowane kwestie prawne Mój testament jest aktualny Płacę w terminie abonament parkingowy, mandaty i alimenty Moje finanse nie spędzają mi snu z powiek Wiem, jak wiele jestem warty/a Wiem, że praca, którą wybrałem będzie przynosić mi wystarczające zyski i pozwoli mi na rozwój osobisty Moje zarobki odzwierciedlają wysiłek, który muszę włożyć w moją pracę Nie nudzę się w swojej pracy Znam ludzi, którzy mogą mi pomóc w rozwoju swojej kariery Rzadko opuszczam pracę z powodu choroby Co miesiąc odkładam ilość gotówki wystarczającą, aby uzyskać finansową niezależność Moje zarobki wyprzedzają wzrost inflacji RELACJE Z INNYMI LUDŹMI Zaznacz te stwierdzenia, które są zgodne z prawdą: o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o _______ Liczba zaznaczonych stwierdzeń (25 max) W ciągu ostatnich 3 miesięcy powiedziałem moim rodzicom, że ich kocham Dogaduję się z moim rodzeństwem Dogaduję się z moimi współpracownikami/klientami Dogaduje się z moim szefem Nie ma osoby, której bardzo nie chciałbym spotkać (np. przypadkiem na dworcu, na przyjęciu, na ulicy) Dobre relacje z ludźmi są dla mnie ważniejsze niż sukcesy zawodowe Nie utrzymuję kontaktu z ludźmi, którzy mają na mnie destrukcyjny wpływ Dążę do porozumienia z ludźmi, których w jakikolwiek sposób zraniłem, nawet jeśli nie była to całkowicie moja wina Nie plotkuję ani nie obgaduję ludzi za plecami Mam krąg przyjaciół i rodzinę, która kocha mnie za to, jaki jestem, a nie za to, co dla nich robię Mówię ludziom, jakie są moje wymagania Odpowiadam na listy i telefony Zawsze mówię prawdę – nawet jeśli jest ona bolesna Otrzymuję wystarczającą ilość miłości od otaczających mnie ludzi i dlatego czuję się dobrze Wybaczyłem wszystkim ludziom, którzy mnie kiedykolwiek, celowo czy nie, skrzywdzili Szybko wyjaśniam wszystkie kwestie, które zostały źle zrozumiane Zawsze dotrzymuję słowa – inni mogą na mnie liczyć Przeżywam swoje życie na własnych warunkach, nie na tych ustalanych przez innych Wszystkie kwestie związane z moimi byłymi związkami są uporządkowane Doskonale wiem czego chcę i czego potrzebuję, i realizuję swoje potrzeby Nie oceniam ani nie krytykuje innych Nie biorę do siebie przykrych słów innych ludzi Zamiast wnosić skargi, przedstawiam swoje oczekiwania Mam osobę, którą mogę nazwać najlepszym przyjacielem Spędzam czas z ludźmi, którzy nie próbują mnie zmienić ______ Liczba zaznaczonych stwierdzeń (25 max) 33 Dzień 4 Arkusz 4 (i) Wiara Jeśli marzysz, aby Twoje życie i Twoja kariera odpowiadały Ci w 100%, musisz uwierzyć, że jesteś w stanie tego dokonać. Musisz wierzyć, że posiadasz odpowiednie kwalifikacje, aby zmienić coś w swoim życiu i zacząć działać w tym kierunku. Musisz uwierzyć w siebie w 100%. Nieważne, czy nazywasz to wiarą w siebie, pewnością siebie czy też poczuciem własnej wartości. Chodzi o to, abyś miał to głęboko zakorzenione poczucie, że możesz dokonać wszystkiego, o czym tylko zamarzysz – że masz ku temu odpowiednie zdolności, umiejętności, środki i kwalifikacje. Brzmi prosto, prawda? I naprawdę takie jest! WIARA W SIEBIE TO OKREŚLONE PODEJŚCIE Wiara w siebie to wybór. Tak po prostu. To podejście do życia, które rozwijasz w sobie z czasem. Posiadanie wspierających nas w każdej sytuacji rodziców ułatwia przyjęcie takiego podejścia do siebie, ale brak rodziców z pozytywnym nastawieniem do wszystkiego niczego nie przekreśla. Nawet jeśli Twoi rodzice nieświadomie przekazali na Ciebie wszystkie swoje obawy i ograniczenia, zawsze możesz się uwolnić od wszystkich tych negatywnych emocji. Pamiętaj jednak, że przeszłość pozostanie już na zawsze przeszłością. Obarczanie winą własnych rodziców nic nie zmieni, podobnie jak szukanie innych „źródeł” niskiego poczucia własnej wartości. Teraz to tylko i wyłącznie twoje zadanie, aby przejąć kontrolę nad własnymi przekonaniami. Musisz uwierzyć, że potrafisz zrobić wszystko, co sobie zaplanujesz. ABSOLUTNIE WSZYSTKO. Ponieważ taka jest prawda – naprawdę możesz to zrobić. Jeśli założysz sobie, że jesteś w stanie osiągnąć dany cel, i będziesz o nim myślał/a jako o realnej przyszłości, wtedy będziesz wiedzieć/ała, co należy zrobić, aby swój cel zrealizować. Jeśli zaś założysz sobie, że osiągnięcie danego celu jest dla Ciebie niemożliwe, to nigdy nie zaczniesz do niego dążyć i tym sposobem nigdy go nie osiągniesz. WYBÓR TEGO, W CO WIERZYĆ, NALEŻY DO CIEBIE. Nie jest istotne to, co przynosi Ci życie, ale to, jak wykorzystujesz dane Ci szanse, i jak reagujesz na nie emocjonalnie, psychicznie, fizycznie i duchowo. 34 „Potrzeba mi wielu ludzi, którzy dysponują nieograniczonymi zasobami niewiedzy na temat rzeczy niemożliwych”. Henry Ford Dzień 4 Arkusz 4 (ii) MUSISZ ZAPOMNIEĆ O WYRAŻENIU „NIE MOGĘ” Jeśli zamierzasz osiągnąć sukces, cokolwiek to dla Ciebie oznacza, musisz zapomnieć o wyrażeniu „nie mogę”, oraz o wszelkich jego odmianach typu „gdybym tylko potrafił…”. Te i podobne wyrażenia pozbawiają Cię energii. Dosłownie sprawiają, że jesteś fizycznie i psychicznie słabszy/a, kiedy ich używasz, nawet w myślach. Twój mózg jest zaprogramowany, aby rozwiązać każdy problem i osiągnąć każdy cel, który sobie założysz. Słowa, które wypowiadasz, mają ogromny wpływ na Ciebie. Kiedy byłeś/aś mały/a, wierzyłeś/aś, że nie ma dla Ciebie rzeczy niemożliwych. Wiedziałeś/aś, że możesz wspiąć się na każde drzewo. Żadna przeszkoda nie była dla Ciebie nie do pokonania. Jednak w miarę, gdy dorastałeś/aś, zaczynałeś/aś coraz lepiej rozumieć słowo „niemożliwe” dzięki sygnałom, które otrzymywałeś/aś od swoich rodziców, przyjaciół, nauczycieli, aż w końcu zaakceptowałeś/aś, że pewnie rzeczy są po prostu „niemożliwe”. Musisz podjąć się zadania zapomnienia o wyrażeniu „nie mogę” i wszystkich temu podobnych. Każda ograniczająca nas myśl to kłamstwo. Kłamstwo, którego wcale nie musimy akceptować. NIE MARNUJ SWOJEGO CZASU NA MYŚLENIE O TYM, CZEGO „NIE MOŻESZ” Nie marnuj swojego czasu na myślenie o tym, czego „nie możesz”, dopóki wciąż jesteś na tyle młody, aby móc cokolwiek. Nie marnuj cennych lat swojego życia. Przekonaj się, że jesteś w stanie zrobić wszystko, czego zapragniesz i zacznij działać w tym kierunku. Pamiętaj także: WSZYSTKO ZALEŻY OD ODPOWIEDNIEGO PODEJŚCIA NIE ZAKŁADAJ, ŻE BRAKUJE CI DO CZEGOŚ WYKSZTAŁCENIA I W KOŃCU: 35 TO, CO INNI MYŚLĄ O TOBIE NIE MOŻE CIĘ W ŻADEN SPOSÓB OGRANICZAĆ Jeśli pozytywne myślenie innych ludzi o tym, co chcemy osiągnąć, było wymagane do osiągnięcia sukcesu, większość z nas nigdy nie byłaby w stanie go osiągnąć. Musisz podejmować swoje decyzje skupiając się na tym, czego TY potrzebujesz i jakie są TWOJE cele i pragnienia – nie cele, pragnienia, opinie i ocena Twoich rodziców, przyjaciół, małżonka/i, dzieci i współpracowników. Przestań zamartwiać się tym, co inni ludzie myślą o Tobie, i zacznij podążać za swoim sercem. Owszem, możesz spodziewać się pewnych przeszkód i zawirowań – ale co z tego? Powiemy Ci jak sobie z nimi radzić w dalszej części szkolenia. Teraz udowodnij sobie, że zaczynasz w siebie wierzyć. Zrób to już dzisiaj! Zaczekaj – najlepsze dopiero przed Tobą! Przez większość czasu, nikogo tak naprawdę nie obchodzi, co robisz. Inni ludzie są zbyt zajęci myśleniem o własnych zmartwieniach, a jeśli już myślą o Tobie, to najprawdopodobniej zastanawiają się nad tym, co myślisz o nich. Ludzie myślą o sobie samych, nie o Tobie. Pomyśl o tym – cały czas, który marnujesz na martwienie się tym, co inni ludzie myślą o Twoich pomysłach, celach, ubraniach, włosach i o Twoim domu mógłby być wykorzystany do planowania jak zrealizować swoje cele. SIŁA WIARY JAKIE NEGATYWNE MYŚLI OGRANICZAJĄ CIĘ W TYM MOMENCIE? Jakie negatywne myśli ograniczają Cię w tym momencie? [Np. „Nie zasługuję na…”, „Nie sprawił(a)bym się w…”, „Czuję się winny, jeśli nie myślę nad….”] Wskazówka: Pomyśl o jakiejś realnej sytuacji, której doświadczyłeś/aś ostatnio, i użyj jej jako odniesienia do wykonania tego ćwiczenia. _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ Jakie rzeczy mają na Ciebie obecnie największy wpływ? [Np. rozdrażnienie, brak snu, wyczerpanie, nieład finansowy, problemy w związku] _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ 36 _____________________________________________ Dzień 4 Arkusz 4 (iv) Jakie negatywne zachowania wymuszają na Tobie te osłabiające Twe siły myśli? [Np. czy zacząłeś/aś ostatnio robić coś z wielkim entuzjazmem, ale nie ukończyłeś/aś tego?; czy nie ufasz sobie?; czy masz problemy z mówieniem „nie”?; czy często sugerujesz się radami innych osób, nie słuchając swoich wewnętrznych przekonań?; czy starasz się za wszelką cenę dogodzić innym, zaniedbując w ten sposób własne potrzeby?] _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ Jak wpływają na Ciebie te negatywne zachowania? [Np. frustracja, brak energii, depresja] _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ NIE WIERZ W TO, CO MYŚLISZ! Wyobraź sobie, po prostu sobie wyobraź, sytuację, w której MOŻESZ zmienić swojego przekonania o sobie samym/ej. Jakie są Twoje myśli o sobie w tym rozszerzonym, pozytywnym stanie umysłu? Wypisz je tutaj: _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ ZMIEŃ SWOJE PRZEKONANIA ZMIENIAJĄC SWOJE ZACHOWANIE ALBO ZMIEŃ SWOJE ZACHOWANIE ZMIENIAJĄC SWOJE PRZEKONANIA! 37 Dzień 4 Arkusz 4 (v) Co na początek? Wybierz jedno ze swoich negatywnych zachowań, które wymieniłeś/aś wcześniej, i zapisz je tutaj: ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ Jakie pozytywne zmiany zaszłyby w Twoim życiu, gdybyś pozbył się tego zachowania: ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ Jakie małe kroki mógł(a)byś przedsięwziąć, aby zmienić to zachowanie? ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ Czy chcesz zmienić to zachowanie wiedząc, jakie pozytywne zmiany spowoduje to w Twoim życiu? ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ Czy potrzebujesz wsparcia podczas procesu zmiany tego zachowania? Tak ____ Nie _____ Jeśli tak, to od kogo? ___________________________________________ Czy poświęcisz się teraz zmianie tego zachowania? ___________________ Kiedy podejmiesz pierwszy krok? __________________________________ 38 Dzień 4 Arkusz 5 (i) Zadanie na 5 Przyznaj sobie ocenę 5: Wspaniały sposób jak to zrobić pochodzi z książki „Sztuka możliwości” Bena i Rosamund Zander. Ben Zander jest dyrygentem Filharmonii Bostońskiej oraz utytułowanym nauczycielem muzyki. Wyjaśnia on, że studenci pragnący opanować grę na danym instrumencie nie mogą bać się ryzyka oraz popełniania błędów. Jeśli chcą oni wyrazić się poprzez muzykę, muszą przestać próbować robić wszystko „właściwie”. To umożliwi im przelewanie swoich emocji na muzykę i pełne uczestnictwo w procesie uczenia się. Dlatego też Ben Zander stawia na początku roku akademickiego, we wrześniu, wszystkim swoim studentom ocenę 5, pod warunkiem, że wyobrażą sobie, że jest już koniec semestru i powiedzą mu jak zapracowali na tę ocenę. Dlatego też zrobimy dokładnie to samo i wszyscy wystawicie sobie 5! Napisz teraz list do swojego prowadzącego, opatrując go datą kilka tygodni po zakończeniu szkolenia. Wyjaśnij jak wspaniale czujesz się, mogąc sobie przyznać najwyższą ocenę i opisz, jak na to zapracowałeś/aś. Co sprawia, że myślisz, że szkolenie, które odbyłeś/aś było wspaniałą inwestycją w siebie? Wyjaśnij prowadzącemu, jak rozwinąłeś/aś się jako osoba, jak wzrosło Twoje poczucie wiary w siebie i zaufanie do samego/mej siebie, jak wzrosło poczucie Twojej wartości i jak nauczyłeś/aś się komunikować sam/a ze sobą oraz z innymi będąc przy tym szczery/a i uczciwy/a. Użyj swojej wyobraźni i intuicji. Wyobraź sobie siebie 3 miesiące po zakończeniu tego szkolenia. Wyobraź sobie wszystko to, co udało Ci się osiągnąć i zawrzyj w swoim liście wszystkie zmiany, jakie poczyniłeś/aś w swoim życiu. Nie przejmuj się, że nie znasz ich wszystkich, po prostu zaufaj swojej intuicji. Podpisz list, upewnij się, ze opatrzyłeś/aś go datą i wyślij go do swojego prowadzącego. 39 Dzień 4 Arkusz 5 (ii) Zadanie na 5 40 ________________________ Data Szanowna/y Pani/e __________________ Imię prowadzącego _________________ Podpis Dzień 5 Arkusz 1 41 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić, jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 5 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 5 Arkusz 2 (i) 42 Doradztwo zawodowe Kim chciałbyś zostać, kiedy dorośniesz? Doradcy zawodowi nieco zmienili swoje metody od czasu, kiedy byłeś/aś w szkole. Współczesne doradztwo zawodowe jest dostępne w szerokim wachlarzu opcji. Istnieję strony internetowe, gdzie możesz znaleźć wskazówki dotyczące szkoleń i zatrudnienia, ale możesz także porozmawiać na temat potencjalnego wyboru z wykwalifikowanym doradcą zawodowym twarzą w twarz. Jest oferta z pracy z McDonald’s… Nie usłyszysz nic podobnego! Doradca zawodowy nie przedstawi Ci konkretnej oferty pracy, ale pomoże Ci opracować pomysł na poprowadzenie własnej kariery oraz zdobyć to, co będzie potrzebne to wcielenia tego pomysłu w życie. Nie mam się w co ubrać! Spotkanie z doradcą zawodowym to nie to samo, co udział w rozmowie kwalifikacyjnej. Oczywiście możesz to potraktować jako ćwiczenie z odpowiedniego przygotowania się, psychicznego i fizycznego, do rozmowy kwalifikacyjnej, ale pamiętaj, że doradca zawodowy nie będzie Cię oceniał! Im bardziej zrelaksowany/a będziesz się czuł/a podczas spotkania z doradcą, tym więcej z niego wyniesiesz. Jeśli czujesz się naprawdę zdenerwowany/a, możesz umówić się na rozmowę telefoniczną. Nie musisz przynosić słownika. Twój doradca zawodowy prawdopodobnie posługuje się jakimś językiem obcym na wakacjach, ale na co dzień posługuje się tym samym językiem, co ty. Jeśli użyje jakiegokolwiek terminu, którego nie znasz, po prostu zapytaj, co on oznacza! O czym to ja…? Z doradcą zawodowym możesz poruszyć jakikolwiek temat związany z pracą i przygotowaniem do niej. Kilka wskazówek znajdziesz na odwrocie. Poznaj swoje mocne strony – nawet tak trywialna rzecz jak organizowanie imprez może okazać się interesująca dla Twojego potencjalnego pracodawcy i cenna w przełożeniu na pracę. Doradca zawodowy pomoże Ci odkryć wszystkie Twoje zalety! Dzień 5 Arkusz 2 (ii) 43 Odnajdź swoją ścieżkę – dobry doradca zawodowy pomoże Ci przebrnąć przez gąszcz Twoich zainteresowań i wybrać dla Ciebie najodpowiedniejszą ścieżkę kariery zawodowej. Dobre buty, mapa, termos – Twój doradca zawodowy pomoże Ci określić, czego będziesz potrzebował/a realizując swoją ścieżkę kariery – zaczynając od potrzebnych szkoleń, poprzez samą pracę, a kończąc na opiece nad dziećmi i zarządzaniu finansami. Pakowanie się – potrzebujesz pomocy w poskładaniu tego wszystkiego razem? Twój doradca zawodowy pomoże Ci napisać nowe CV, poprawić to, które już masz oraz pomoże Ci wypełnić wszelkie formularze zgłoszeniowe do pracy. Lornetka – poszukiwanie pracy to pełnoetatowe zajęcie samo w sobie. Doradca zawodowy pomoże Ci ograniczyć Twoje poszukiwania do konkretnego obszaru oraz wyłapać te obszary zatrudnienia, które rzadziej pojawiają się w dziale ogłoszeń o pracę. Doradca zawodowy pomoże Ci także doszlifować Twoje umiejętności związane z rozmową kwalifikacyjną. Na podróż – doradca zawodowy chętnie doradzi Ci, jak bez stresu wrócić do pracy po długim okresie bez pracy oraz jak zmienić swoją obecną pracę na taką, która będzie odpowiadała Twoim potrzebom w większym stopniu, np. doradzi Ci, jakie dodatkowe szkolenia powinieneś/aś odbyć, aby zwiększyć swoje szanse na awans. Drogowskaz – dobry doradca zawodowy pomoże Ci ze wszystkimi powyższymi kwestiami. Jeśli jednak nie będzie w stanie pomóc Ci we wszystkim, czego od niego oczekujesz, z pewnością skieruje Cię do innej agencji doradztwa zawodowego czy innej organizacji, która będzie w stanie Ci pomóc. Co teraz? Wybierz agencję doradztwa zawodowego, z którą chciał(a)byś się skontaktować. Weź długopis i zapisz na kartce kilka kluczowych informacji na temat Twojej osoby, tego, co Cię interesuje i tego, o co chciał(a)byś zapytać. Znajdź ustronne miejsce, gdzie nikt nie będzie Ci przeszkadzał tak, abyś mógł/a całkowicie skupić się na rozmowie. Przygotuj wcześniej pustką kartkę, na której będziesz mógł/a zapisać wszystkie informacje, które przekaże Ci Twój rozmówca. Dzień 5 Arkusz 3 (i) 44 Przegląd umiejętności – poznaj swoją wartość! Bardzo często nie doceniamy umiejętności i zdolności, które posiadamy. Czasem dzieje się tak, ponieważ jesteśmy do nich tak przyzwyczajeni, że przestajemy je zauważać. Czasami nie mamy nawet czasu zauważyć, jakich umiejętności wymaga od nas to, co akurat robimy. Innym razem zwyczajnie nie wiemy, że pod nazwą poszukiwanej umiejętności z ogłoszenia o pracę, kryje się właśnie ta posiadana przez nas, bo sami nazywamy ją inaczej! Przykładowo, „doświadczenie w zarządzaniu budżetem” to nic innego, jak nasza codzienna umiejętność wykorzystywania pieniędzy, które mamy do maksimum, tak, aby wystarczyły na wszystkie potrzebne rzeczy. Pod nazwą „zarządzanie kryzysowe” kryje się wszystko to, co robimy, kiedy sytuacja odbiega od normy i chcemy wyprowadzić ją na proste tory, zaś „koordynowanie ludźmi, działaniami i detalami” to nic innego, jak np. organizacja przyjęcia urodzinowego… Koordynujemy ludźmi (tak, dzieci to także ludzie! I często „koordynowanie” nimi wymaga dużo większych umiejętności niż zarządzanie osobami dorosłymi!), koordynujemy działaniami (gry imprezowe, podawanie posiłków, podawanie tortu) i koordynujemy wszystkimi detalami – poczynając od rodzaju talerzyków, na których podane zostaną przekąski, poprzez balony, świeczki, specjalne nawyki żywieniowe gości, a kończąc na zarządzaniu wszystkimi przyjazdami i odjazdami. I nie zapominaj, że „negocjacje pokojowe” i „zarządzanie kryzysowe” to także bardzo pożądane na przyjęciu umiejętności, szczególnie podczas kłótni o ostatnią paczkę cukierków ☺ Poniższy przegląd umiejętności został opracowany przy udziale pracodawców, aby pomóc Ci odkryć, jak Twoje codzienne umiejętności nazywane są w ogłoszeniach o pracę. Osoba prowadząca zajęcia wyjaśni Ci wszystkie niejasne określenia, abyście mogli zacząć używać ich w codziennym języku i podawać przykłady ich zastosowania. Może się wydawać, że jest tego bardzo dużo – ale to tylko po to, abyś nie pominął/ęła żadnej swojej umiejętności! Umiejętność Posiadam Lubię 0-5 0-5 Posiadam x Lubię Kluczowe umiejętności Negocjowanie Przestrzeganie terminów Akceptowanie odpowiedzialności Rozwiązywanie problemów Organizowanie/zarządzanie projektami Planowanie Zarządzanie finansami Praca z publiką Zwiększanie wydajności i sprzedaży Nadzór nad innymi Praca w zespole Umiejętność Posiadam 45 Lubię Posiadam 0-5 Praca z ludźmi Dbanie o innych – rehabilitacja, leczenie Okazywanie empatii, wrażliwości i cierpliwości Pomoc innym w podejmowaniu decyzji Pomoc innym w poprawie stanu zdrowia i ogólnego dobrobytu Uważne słuchanie innych Coaching, prowadzenie innych, zachęcanie ich do dążenia do swoich celów Mediacje Znajomość teorii i programów samopomocy Pobudzanie samoświadomości u innych Przewidywanie potrzeb i reakcji innych ludzi Tworzenie pozytywnej, gościnnej atmosfery Dobra komunikacja z różnorodnymi grupami ludzi Egzekwowanie zasad, praw i przepisów Komunikacja werbalna Mówienie i zabawianie słuchacza Publiczne przemowy Konfrontowanie i wyrażanie swoich opinii bez urażania innych Uzyskiwanie informacji Składanie skarg przez telefon/osobiście Efektywne przekazywanie swoich myśli podczas przemawiania/wykładów Przekonywanie innych do danego punktu widzenia Sprzedawanie pomysłów, produktów, usług Dyskusje nad pomysłami z innymi ludźmi Interpretowanie innych Komunikacja niewerbalna Używanie odpowiedniego języka ciała Łatwe uzyskiwanie porozumienia z grupą osób Wykorzystywanie kultury do propagowania nauki Okazywanie emocji poprzez język ciała Odpowiadanie na sygnały niewerbalne Dawanie przykładu innym swoją postawą i pomysłami Praca ze zwierzętami 46 0-5 x Lubię Umiejętność Posiadam 0-5 Komunikacja pisana Tłumaczenie Posługiwanie się językiem technicznym, korzystanie z instrukcji, raportów i podręczników Pisanie poezji, prozy, scenariuszy Pisanie ofert Przygotowywanie i pisanie raportów, artykułów, literatury faktu Przygotowywanie ogłoszeń Korespondowanie z innymi Edytowanie i korekta napisanego materiału Przygotowywanie zmian w materiale Korzystanie z różnych technologii przy pisaniu Opisywanie historii przypadku i planu leczenia Poprawne posługiwanie się gramatyką i ortografią, nienaganny styl Administrowanie Komunikowanie się z kluczowymi osobami w danej organizacji Określanie i zdobywanie niezbędnych środków Korzystanie z oprogramowania i sprzętu komputerowego Organizowanie, ulepszanie i adaptowanie strategii biurowych Śledzenie projektów i wykrywanie słabych punktów Osiąganie celu z wykorzystaniem danego budżetu i ustalonego terminu Przydzielanie zadać i ustanawianie standardów Zatrudnianie i nadzór nad personelem tymczasowym Wykazywanie się elastycznością w sytuacjach kryzysowych Nadzorowanie komunikacji, e-maili i telefonów 47 Lubię 0-5 Posiadam x Lubię Umiejętność Posiadam 0-5 Dowodzenie i przedsiębiorczość Przewidywanie przyszłych zmian i przystosowywanie się do nich Rozwój polityki firmy Ustalanie celów oraz działań zmierzających do ich realizacji Prowadzenie firmy Motywowanie/Inspirowanie innych do osiągania celów Planowanie strategiczne Opracowywanie innowacyjnych rozwiązań dla złożonych problemów Doskonała komunikacja w firmie na wszystkich poziomach Delegowanie Inicjowanie działań i projektów Rozwijanie i przewodzenie innymi ludźmi Negocjowanie warunków Podejmowanie ryzyka Podejmowanie trudnych decyzji Ponoszenie odpowiedzialności Zachęcanie do korzystania z technologii Zarządzanie innymi ludźmi Wpływanie na innych ludzi Zarządzanie Zarządzanie personelem, projektami i czasem Rozwijanie poczucia odpowiedzialności wśród pracowników Przydzielanie odpowiedzialności za działania Zwiększanie produktywności i wydajności w celu osiągnięcia założonych celów Tworzenie oraz wspomaganie grup Zapewnianie odpowiednich szkoleń dla pracowników Opracowywanie planów i procedur dotyczących nieoczekiwanych sytuacji Radzenie sobie z konfliktami Komunikowanie się z różnorodnymi grupami ludzi Prowadzenie spotkań 48 Lubię 0-5 Posiadam x Lubię Umiejętność Posiadam 0-5 Analizy Analizowanie danych oraz zachowań w celu ich zrozumienia i poszukiwania rozwiązań Analizowanie danych ilościowych, fizycznych oraz/lub naukowych Sporządzanie raportów dotyczących przeprowadzonych badań Porównywanie oraz ocenianie informacji Porządkowanie danych oraz wyników Rozpatrywanie wskazówek i tropów Stawianie dogłębnych i istotnych pytań Korzystanie z technologii w analizie statystycznej Badania Rozpoznawanie odpowiednich źródeł informacji Poszukiwanie informacji pisanych oraz mówionych Analizowanie pierwotnych źródeł informacji Stawianie hipotez oraz przeprowadzanie testów Zestawianie danych liczbowych oraz statystycznych Kategoryzowanie informacji Cierpliwe poszukiwanie trudnych do zdobycia informacji Zbieranie informacji z różnorakich źródeł Korzystanie z technologii podczas wyszukiwania danych Prezentowanie zgromadzonych danych Nauczanie/Doszkalanie/Konsultowanie Nauczanie, doradzanie, doszkalanie i upoważnianie Przeprowadzanie oceny zapotrzebowania Korzystanie z różnych środków przekazu Wprowadzanie programów i materiałów edukacyjnych Tworzenie oraz zarządzanie planami ocen Ułatwianie pracy w grupie Wyjaśnianie trudnych pojęć i skomplikowanych zagadnień Ocena stylów nauki oraz odpowiadanie na nie 49 Lubię 0-5 Posiadam x Lubię Rozważanie oraz sugerowanie rozwiązań Sporządzanie spójnych i udokumentowanych raportów i innych dokumentów Umiejętność Posiadam 0-5 Planowanie oraz organizacja Rozpoznawanie oraz organizowanie zadań Zarządzanie ludźmi, zadaniami i detalami Tworzenie planów i ustalanie wytycznych Tworzenie oraz przestrzeganie rozkładu pracy Przewidywanie oraz rozwiązywanie problemów Ustalanie celów oraz organizowanie działań koniecznych do ich spełnienia Ustalanie kolejności działań Ustalanie wytycznych dotyczących wdrażania zadań Tworzenie wydajnego systemu pracy Dążenie do ukończenia danego zadania Zarządzanie informacjami Zapamiętywanie Klasyfikowanie Analizowanie danych Prowadzenie zapisów i rejestrów Ustalanie budżetu Wykonywanie obliczeń i szacowań Sprawdzanie dokładności i poprawności Rejestrowanie faktów Zarządzanie rachunkami Sporządzanie spisów Wykonywanie czynności dotyczących księgowości Zestawianie informacji oraz korzystanie z danych statystycznych Sporządzanie wykresów na komputerze Korzystanie z programów komputerowych w celu utrwalania i analizowania danych Przewidywanie. Szacowanie kosztów oraz przychodu. Szacowanie oraz analizowanie wydatków 50 Lubię 0-5 Posiadam x Lubię Umiejętność Posiadam 0-5 Kreatywność oraz innowacje Wizualizacja koncepcji oraz wyników Improwizowanie Wyczuwanie strategii oraz rozwiązań Praca z kolorami, kształtami i formami Burze mózgów i korzystanie ze współdziałania grupy Komunikacja z użyciem metafor Opracowywanie produktów poprzez eksperymentowanie Wyrażanie się poprzez dzieła sztuki Zapamiętywanie twarzy, pamięć przestrzenna Kreowanie obrazów poprzez tworzenie szkiców, rzeźb, zdjęć itd. Korzystanie z programów komputerowych w celu tworzenia dzieł sztuki Projektowanie wnętrz Projektowanie budynków Prezentowanie koncepcji artystycznych Rysowanie, malowanie Taniec, ruch ciała Projektowanie graficzne Praca manualna Uprawa roślin Hodowla oraz szkolenie zwierząt Montaż oraz instalacja urządzeń technicznych Budowanie konstrukcji Czytanie projektów oraz specyfikacji budowlanych Naprawa sprzętu oraz maszyn Naprawa instalacji wodnych lub elektrycznych Korzystanie z narzędzi, maszyn i sprzętu technicznego Kształtowanie krajobrazu oraz uprawa ziemi 51 Lubię 0-5 Posiadam x Lubię Prowadzenie pojazdów Korzystanie ze sprzętu naukowego lub medycznego Nadzór oraz inspekcja systemów Tworzenie przedmiotów Odnawianie przedmiotów i obiektów Umiejętność Posiadam 0-5 Lubię 0-5 Posiadam x Lubię Pozostałe umiejętności (do uzupełnienia) 5 moich najlepszych umiejętności Wynik 52 Dzień 6 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić, jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 6 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: 53 Dzień 6 Arkusz 2 (i) Joe i Helen Joe przez 8 lat pracował jako nadzorca w dużym kompleksie biurowym. Od 7 miesięcy jest bezrobotny. Wciąż doskonale pamięta, co każdego dnia należało do jego obowiązków. Joe przestał jednak wierzyć w siebie i w swoje możliwości i dlatego nie potrafi już określić swoich mocnych stron oraz umiejętności, których wymagała od niego jego codzienna praca. Do jego zadań należało między innymi: 1. Przygotowywanie sal konferencyjnych. 2. Zaopatrywanie w mydło i papier toaletowy wszystkich łazienek. 3. Zamawianie potrzebnych rzeczy oraz sprawdzanie dostaw. 4. Przestawianie mebli w razie potrzeby. 5. Od czasu do czasu pomoc ekipie sprzątającej biura przy trudniejszych zadaniach. 6. Zgłaszanie usterek kierownikowi. 7. Regularne zamiatanie parkingu i innych powierzchni oraz odśnieżanie i odkuwanie ich z lodu zimą. Helen pracowała jako recepcjonistka. Porzuciła pracę 8 lat temu, kiedy jej dzieci były wciąż małe. Teraz, kiedy dzieci już podrosły i wszystkie poszły do szkoły, Helen zdecydowała, że chciałaby powrócić do pracy. Bardzo lubiła pracę recepcjonistki, jednak z powodu długiej przerwy zapomniała, jakich umiejętności wymagała od niej i rozwijała ta praca. Chciałaby sporządzić listę wszystkich swoich umiejętności oraz mocnych stron. Zaczęła od sporządzenia listy rzeczy, które musiała wykonywać jako recepcjonistka: 1. Odbieranie telefonów. 54 2. Przekazywanie wiadomości. 3. Wysyłanie listów oraz ofert reklamowych. 4. Witanie gości oraz przyjmowanie ich zastrzeżeń i próśb. 5. Zamawianie potrzebnych rzeczy, np. materiałów piśmienniczych. 6. Prowadzenie podstawowego rachunku dla zarządu. 7. Odbieranie oraz sprawdzanie dostaw. 8. Organizowanie spotkań. Dzień 6 Arkusz 2 (ii) Joe i Helen Rzeczy, w których Joe, Helen, lub oboje z nich powinni być dobrzy: Umiejętność sprawnej komunikacji telefonicznej Dobra organizacja Planowanie dnia pracy bez większego nadzoru Elastyczność oraz wprowadzanie zmian w tych kwestiach, w których pojawiły się nowe potrzeby Umiejętność pracy pod naciskiem oraz w stresie Ostrożność oraz zwracanie uwagi na szczegóły podczas pisemnego sporządzania dokumentów Umiejętności interpersonalne – praca z ludźmi Bycie pomocnym dla innych, wspieranie ich 55 Umiejętność, wiedza, doświadczenie czy cecha własna? Umiejętność komunikowania się z ludźmi spoza firmy (np. z dostawcami) Doskonała znajomość zasad BHP obowiązujących w pracy Umiejętność samodzielnej pracy oraz przejmowania inicjatywy Umiejętność pracy z innymi i przyczynianie się do sukcesu grupy Rozumienie oraz wykonywanie poleceń oraz instrukcji Umiejętność obsługi tablicy rozdzielczej Obsługa programów komputerowych takich jak Microsoft Word Czujność; dostrzeganie rzeczy, które powinny zostać zrobione Odpowiedzialność oraz bycie osobą, na której można polegać 56 Dzień 6 Arkusz 3 (i) Praca – quiz Celem tego kwestionariusza jest pomoc w dowiedzeniu się czegoś o sobie, o swojej osobowości oraz o środowisku pracy, które odpowiadałoby Ci najbardziej. Ma on być dla Ciebie dobrą zabawą. Pamiętaj również, że Twoje odpowiedzi pokażą trendy w Twojej osobowości, a nie konkretne cechy! Przeczytaj pytania i zaznacz te odpowiedzi, które najbliżej Cię opisują. Odpowiedz na wszystkie pytania. Ten kwestionariusz nie ma ustalonego limitu czasu, jednak lepiej jest wypełnić go szybko, intuicyjnie, niż spędzać większą ilość czasu na rozmyślaniach nad każdym pytaniem. X Y Z 1. Chciał(a)bym wyjechać na wakacje z grupą ludzi. Tak Może Nie 2. Lubię, gdy mam do zrobienia wiele rzeczy w jednej chwili. Nie Czasami Tak Zawsze Czasami Nigdy Tak Może Nie 3. Zwykle potrafię się zrelaksować po ciężkim dniu. 4. Nie wyobrażam sobie, że mogłabym teraz stać przed 57 publicznością. 5. Łatwo czuję się zawstydzony/a, kiedy ktoś powie mi coś przykrego. 6. Nie jestem osobą punktualną. Tak Czasami Nieprawda Czasami Nie Prawda 7. Czuję się pewnie, kiedy mam przekazać jakąś informację grupie. Nie Może Nie 8. Wolał(a)bym raczej elastyczne niż ściśle ustalone godziny pracy Tak Może Nie Nigdy Czasami Często Zawsze Czasami Nigdy Nie Może Tak 9. Przejmuję się tym, co niesie przyszłość. 10. Lubię pracę w grupie. 11. Pewnego dnia chciał(a)bym założyć swoją własną firmę 12. Nie lubię podejmować decyzji za innych Prawda Czasami Nieprawda 13. Potrafię zmienić swoje plany, jeśli wydarzy się coś istotnego. Tak Czasami Nie 14. Ukrywam swoje uczucia. Nie Czasami Tak 15. Większość sportów, jakie uprawiam, to sporty zespołowe Tak Czasami Nie 16. Nie potrafił(a)bym poprosić o podwyżkę. Tak Może Nie Prawda Może Nieprawda 17. Można na mnie polegać, jeśli chodzi o efektywne wypełnienie jakiegoś zadania. 58 18. Pociąga mnie samotne spędzanie wakacji. Nieprawda Może Prawda 19. Lubię, kiedy ktoś wpada do mnie znienacka. Nie Może Tak 20. Poważnie traktuję sport oraz gry. Nie Czasami Tak 21. Chciał(a)bym pojawić się w telewizji. Nie Może Tak Nieprawda Może Prawda Nie Czasami Tak 24. Boję się wybuchu wojny. Nie Czasami Tak 25. Mógł(a)bym jeździć na wakacje co roku w to samo miejsc. Tak Czasami Nie 26. Chciał(a)bym przemówić do tłumów. Nie Może Tak 22. Często mam wrażenie, że mógł(a)bym robić to, co mój szef. 23. Lubię sporty zespołowe. 27. Kiedy robię coś skomplikowanego, nienawidzę sprawdzania tego. 28. Kiedy pracuję pod presją, ma to pozytywny wpływ na moje wyniki. 29. Lubię być zorganizowany/a każdego dnia. 30. Lubię dokładnie wiedzieć, czego oczekuje się ode mnie w pracy. 31. Chciał(a)bym pracować sam/a. 32. Nie lubię, gdy inni ludzie mnie obserwują. 59 Nieprawda Czasami Prawda Prawda Może Nieprawda Tak Może Nie Prawda Może Nieprawda Nie Czasami Tak Nie Czasami Tak 33. Nie lubię nadzorować pracę innych. Prawda 34. Nie lubię, gdy muszę wykonać daną pracę w określonym terminie. Czasami Nieprawda Nieprawda Czasami Prawda 35. Nie lubię być zdany/a tylko na siebie. Prawda Czasami Nieprawda 36. Zasypiam, jak tylko moja głowa dotknie poduszki. Prawda Czasami Nieprawda 37. Lubię pracować według określonego planu i w określonych ramach czasowych. Tak Może Nie 38. Wolę rozmawiać przez telefon niż twarzą w twarz. Prawda Czasami Nieprawda 39. Wolę, kiedy to inni zajmują się organizacją. Prawda Czasami Nieprawda 40. Nie rozumiem, dlaczego niektórzy ludzie się przepracowują. Prawda Może Fałsz Tak Może Nie 41. Chciał(a)bym wystąpić w sztuce. 42. Jestem spokojniejszy/a, kiedy wiem, co czeka mnie w przyszłym tygodniu. Prawda 43. Lubię widzieć czyste i posprzątane biurko pod koniec dnia. Tak Czasami Nie Prawda Może Nieprawda Nie Czasami Tak Prawda Może Nieprawda 44. Ustawiam sobie wysokie poprzeczki. 45. Wypisuję kartki świąteczne, których nigdy nie wysyłam. 60 Czasami Nieprawda 46. Nie potrafił(a)bym poskarżyć się na stan mojego pokoju w hotelu lub jakość posiłku w restauracji. 47. Przechowuję wszystkie paragony i wyciągi bankowe. Tak Może Nie 48. Nie lubię podejmować sam/a ważnych decyzji. Tak Czasami Nie Dzień 6 Arkusz 4 Wyniki Quizu • Najpierw upewnij się, że odpowiedziałeś/aś na wszystkie pytania. • Aby poznać swój wynik, musisz wiedzieć, ile punktów warta jest każda z Twoich odpowiedzi: Odpowiedz w kolumnie X jest warta 0 punktów. Odpowiedź w kolumnie Y jest warta 1 punkt. Odpowiedź w kolumnie Z jest warta 2 punkty. • Wyższy wynik nie jest wcale lepszy od niskiego wyniku – pokazuje od tylko, że jesteś innym typem osoby... • Wpisz teraz wartość każdej swojej zaznaczonej odpowiedzi w odpowiednie pole poniżej. Przykładowo, jeśli odpowiedziałeś/aś „Nigdy” na pytanie nr 10, wpisz 2 w polu odpowiadającym temu pytaniu. Powtórz to dla każdej odpowiedzi. • Teraz dodaj do siebie wyniki uzyskane w każdym rzędzie i wpisz uzyskaną liczbę w odpowiedniej kratce po prawej stronie. 61 NUMER PYTANIA 1 WYNIK NUMER PYTANIA 2 WYNIK NUMER PYTANIA 3 WYNIK NUMER PYTANIA 4 WYNIK NUMER PYTANIA 5 WYNIK NUMER PYTANIA 6 10 15 18 23 31 35 48 = A TOTAL 8 13 19 25 30 37 42 = B TOTAL 9 14 24 28 32 26 40 = C TOTAL 7 16 21 28 38 41 46 = D TOTAL 11 12 20 22 33 39 44 = E TOTAL 17 27 29 34 43 45 47 = F TOTAL WYNIK 62 Dzień 6 Arkusz 4 (i) PROFILE • Twój wynik dla współczynnika A odpowiada poziomej linii (oznaczonej jako A) na wykresie wyników. • Postaw X na linii, w miejscu, które odpowiada wynikowi, jaki uzyskałeś dla każdego współczynnika. Przykładowo, jeśli Twój wynik dla współczynnika A wynosił 6, postaw X pod numerem 6 w górnej części tabeli. • Powtórz tę czynność dla każdego współczynnika dopóki na każdej z linii nie pojawi się X. Połączy wszystkie X razem, aby stworzyć wykres. • Następnie przeczytaj poniższą sekcję, aby dowiedzieć się, co oznacza uzyskany przez Ciebie wzór. 63 WYKRES PROFILU TWOJEJ OSOBOWOŚCI OPIS NISKIEGO WYNIKU OPIS WYSOKIEGO WYNIKU 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 A Lubi towarzystwo innych ludzi Preferuje własne towarzystwo B Lubi porządek i rutynę Jest elastyczny/a C Zrelaksowany/a i wypoczęty/a Spięty/a 64 D Nieśmiały/a Czuje się dobrze w grupie E Podąża za innymi Typ lidera F Metodyczny/a Chaotyczny/a WSPÓŁCZYNNIK 0-4 A Bardzo lubisz przebywać wśród ludzi. Nie przeszkadza Ci hałaśliwe środowisko. B Potrzebujesz wokół siebie zorganizowanej przestrzeni, gdzie wszystko ma swoje miejsce i swoje zasady. C Mógł(a)byś pracować w dużym stresie, gdzie dotrzymywanie terminów jest bardzo ważne, a zdobywanie celów jest częścią pracy. D Jesteś bardzo nieśmiały/a i trudno jest Ci dogadać się z innymi ludźmi. Spotkanie z grupą obcych osób mogłoby być dla Ciebie trudne. E Lubisz, kiedy inny przejmują kontrolę. Nie lubisz, kiedy odpowiedzialność spoczywa na Tobie. F Wszystko jest na swoim miejscu oraz jest miejsce na wszystko. Porządek jest bardzo ważny w Twoim życiu. 65 WSPÓŁCZYNNIK 4-8 A Wolisz pracować z ludźmi niż samemu. B Lubisz wiedzieć, czego oczekuje się od Ciebie w pracy. Lubisz uporządkowany, rutynowy tryb pracy. C Lubisz dać sobie trochę luzu. Nie widać po Tobie, kiedy jesteś bardzo zestresowany/a. D Nie lubisz prowadzić konwersacji z ludźmi i ciężko jest Ci odnaleźć się przy okazji spotkań towarzyskich. E Jesteś gotowy/a czasami przejąć odpowiedzialność, ale czujesz się wtedy poddenerwowany/a i zestresowany/a. F Masz tendencje do organizowania sobie pracy i czasu i chciał(a)byś być bardziej metodyczny/a. WSPÓŁCZYNNIK 8-12 A Często potrzebujesz być sam/a, jednak nawet wtedy lubisz wiedzieć, że możesz z łatwością dołączyć do innych ludzi. B Zorganizowane otoczenie z określoną ilością pracy do wykonania jest dla Ciebie nudzące. Potrzebujesz częstych zmian i różnorodności w wykonywanych zadaniach. Robisz się nerwowy/a, kiedy coś nie idzie zgodnie z planem. C D Jesteś umiarkowanie pewny/a siebie i potrafisz odnaleźć się w grupie ludzi. E Jesteś ambitny/a i lubisz podejmować ryzyko. F Chciał(a)byś być lepiej zorganizowany/a, ale nigdy Ci się to nie udaje. 66 WSPÓŁCZYNNIK 12-16 A Lubisz pracować sam/a. Nie lubisz, kiedy ktoś Ci przerywa. B Łatwo przystosowujesz się do nowych warunków. Lubisz, gdy Twoja praca jest nieprzewidywalna i pełna wyzwań. C Martwisz się o bardzo wiele spraw. D Jesteś asertywny/a i potrafisz byś ekstrawertyczny/a. Sprawiasz wrażenie osoby pewnej siebie. E Jesteś bardzo ambitny/a, kompetentny/a i lubisz rządzić ludźmi. F Jesteś typem bałaganiarza i często masz problem ze znalezieniem jakichś rzeczy. Twoja praca jest zdezorganizowana. Dzień 6 Arkusz 5 (i) Jaka praca Ci odpowiada? A LUBI TOWARZYSTWO INNYCH LUDZI Jesteś osobą bardzo towarzyską, która lubi, gdy jest otoczona innymi ludźmi. Zajęcia obejmujące pracę z ludźmi przybierają wiele form. Przykładowo, pracując w kierownictwie lub zarządzie musiał(a)byś szybko i z łatwością nawiązywać kontakty z szerokim wachlarzem osób. Dla odmiany, pracując jako nauczyciel/ka lub pracownik socjalny, musiał(a)byś nawiązywać kontakty z uczniami lub klientami tylko. PREFERUJESZ WŁASNE TOWARZYSTWO Prawdopodobnie jesteś nieśmiała/y i wolisz pracować sam/a. Idealna dla Ciebie byłaby praca wymagająca niewielkiego kontaktu z innymi ludźmi, jak na przykład leśnictwo, rolnictwo, badania itd. 67 Jeśli Twój wynik mieści się pomiędzy tymi dwoma, oznacza to, że potrafisz pracować zarówno samodzielnie, jak i w grupie. Zajęcia obejmujące częściowy kontakt z innymi ludźmi to na przykład praca architekta czy geodety. B PREFERUJESZ PORZĄDEK I RUTYNĘ Odpowiadałoby Ci zajęcie z ustalonymi godzinami pracy, bądź z ustalonym szablonem wydarzeń i działań. Przykładowo praca w służbie cywilnej, lokalnym samorządzie itd. Być może powinieneś/aś dalej studiować. JESTEŚ ELASTYCZNY/A Może Cię zainteresować praca w handlu, public relations, teatr, dziennikarstwo, architektura krajobrazu, zarządzanie personelem czy praca społeczna. Jeśli Twój wynik mieści się pomiędzy tymi dwoma, oznacza to, że dobrze znosisz pracę w ustalonych godzinach, ale nie boisz się zmian. To bardzo przydatne połączenie. C JESTEŚ ZRELAKSOWANY/A Pielęgniarstwo, praca społeczna i praca w policji powinny Cię zainteresować. Wszystkie te zajęcia wymagają wysokiego poziomu stabilności emocjonalnej. Jeśli jesteś osobą zrelaksowaną, stres związany z pracą będzie dla Ciebie mniej męczący na dłuższą metę. Pozostałe zajęcia prawdopodobnie Ci odpowiadające to praca sekretarki, doradcy oraz dentysty. Uważaj jednak! Zbyt wysoki wynik może oznaczać, że ciężko będzie Cię czymkolwiek zmotywować! JESTEŚ SPIĘTY/A Pewien poziom napięcia jest niezbędny w pracy, aby zdobywać wyznaczone cele i przestrzegać terminów w takich zawodach jak przedstawiciel handlowy, pracownik agencji reklamy czy członek zarządu. Aby wypełniać swoje zadania, należy być bardzo skupionym na swojej pracy. Jeśli Twój wynik mieści się pomiędzy tymi dwoma, oznacza to, że przy wyborze pracy powinieneś/aś się kierować charakterem środowiska, w którym miał(a)byś pracować. Przykładowo, jeśli jesteś osobą, która łatwo staję się spięta, wtedy praca w stresującym środowisku, w którym brakuje czasu na wszystko, nie jest najlepszym pomysłem. D JESTEŚ NIEŚMIAŁY/A 68 Prawdopodobnie sprawdził(a)byś się w pracy z dziećmi lub w zawodzie nie wymagającym kontaktu z dużymi grupami osób. Pasował(a)byś do małej firmy, gdzie wszyscy się znają. JESTEŚ PEWNY/A SIEBIE Z łatwością nawiązujesz kontakty w pracy i jest to przydatna umiejętność w zawodach, które wiążą się z ciągłym poznawaniem nowych ludzi. Sprawdził(a)byś się w zawodzie, który obejmuje nadzór i doradzanie, np. wykładowca, adwokat, recepcjonista, pielęgniarz/ka. Z łatwością wzbudzasz u innych poczucie pewności siebie. Jeśli twój wynik mieści się pomiędzy tymi dwoma, oznacza to, że powinieneś/aś rozważyć zajęcie, które wiązałoby się z kontaktem z ludźmi tylko przez pewien czas, np. bibliotekarka, sekretarka czy osobisty doradca. E PODĄŻASZ ZA INNYMI Pasowałoby do Ciebie zajęcie, w którym to inni ponoszą odpowiedzialność za to, co się dzieje – praca w wojsku, straży pożarnej, jako urzędnik czy asystent byłaby dla Ciebie odpowiednia. JESTEŚ TYPEM LIDERA Lubisz dominować i wpływać na innych, masz zawsze własne zdanie, nawet jeżeli całą reszta się z Tobą nie zgadza. Potrafisz przejąć dowodzenie, negocjować, przekonywać innych oraz organizować pracę. Sprawdził(a)byś się na pozycjach kierowniczych i w biznesie. F JESTEŚ METODYCZNY/A Oznacza to umiejętność układania spójnego planu i klasyfikowania działań pod względem ich istotności. Sprawdził(a)byś się w pracy naukowej, bankowości, księgowości czy pracy w lokalnym samorządzie, a także w zawodach wymagających zwracania uwagi na szczegóły i dokładnego planowania. Prawdopodobnie nie jesteś bardzo elastyczny/a, ale za to odpowiedzialny/a i można na Tobie polegać. JESTEŚ ZDEZORGANIZOWANY/A Powinieneś/aś podjąć pracę wymagającą dużej elastyczności. Praca zawsze będzie dla Ciebie wyzwaniem, szczególnie jeśli będziesz pracować w dziale administracji czy zarządzania. Rozważ lepiej zajęcia, w których będziesz mógł/a rozwiązywać problemy codziennie, bez uprzedniego planowania. Przykładowo sprawdził(a)byś się w sprzedaży, pracy w recepcji czy obsłudze klienta. 69 Jeśli Twój wynik mieści się pomiędzy tymi dwoma, oznacza to, że prawdopodobnie posiadasz godną pozazdroszczenia umiejętność wykonywania bardzo szczegółowej pracy, bez utraty wizji jej całości. Jest to bardzo istotne w pracy architekta, inżyniera czy w rachunkowości zarządczej. Dzień 7 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić, jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 7 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 70 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 7 Arkusz 2 (i) Kwestionariusz osobowy – odkrywanie naszych mocnych stron oraz słabości Masz 20 minut na uzupełnienie kwestionariusza – postarać się odpowiedzieć na jak najwięcej pytań. Pamiętaj, że nie ma tutaj poprawnych i złych odpowiedzi. Ten kwestionariusz ma na celu jedynie dostarczenie Ci okazji do poznania lepiej samego siebie i dowiedzenia się, według jakiego wzoru zazwyczaj się zachowujesz. To, co w sobie lubię to: 71 To, czego w sobie nie lubię to: To, co inni ludzie we mnie lubią to: To, czego inni ludzie we mnie nie lubią to: Rzecz, którą zawsze robię świetnie to: Rzecz, która prawie nigdy mi nie wychodzi to: Przykład niedawnej sytuacji, z której udało mi się świetnie wybrnąć, mimo że nie było łatwo to: Przykład niedawnej trudnej sytuacji, z której nie udało mi się wybrnąć to: Dzień 7 Arkusz 2 (ii) Inni ludzie mogą na mnie liczyć, jeśli chodzi o: Ostatni komplement, jaki usłyszałem/am to: Pozytywnie się zaskoczyłem/am, kiedy: Sam/a się zaszokowałam, kiedy: 72 Kiedy wiem, że zrobiłem/am coś, czego powinienem/am się wstydzić, wtedy: Kiedy otrzymuję to, czego chciałem/am, zazwyczaj: Kiedy jestem zazdrosny/a, zazwyczaj: Kiedy się pomylę, zazwyczaj: Dzień 7 Arkusz 3 (i) Ocena preferencji zatrudnienia Przeczytaj poniższe stwierdzenia i postaw krzyżyk w okienku, które najlepiej opisuje Twoją opinię na dany temat. Nie zastanawiaj się zbyt długo nad odpowiedzią – zaznacz tę, która pierwsza przyszła Ci na myśl. 73 Zdecydowanie się zgadzam 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Uwielbiam czuć się częścią grupy i praca idzie mi najlepiej, kiedy jestem otoczony/a ludźmi Zawsze po zakończeniu jakiegoś zadania myślę o nim raz jeszcze, aby rozważyć, czy mogłem/am zrobić je lepiej/inaczej Nie lubię, kiedy inni ludzie mówią mi, co mam robić Zawsze chętnie wykonuję zadania, które powierzają mi inni ludzie Zazwyczaj zanim przystąpię do jakiegoś działania, rozważam jak najlepiej się do niego zabrać Trudno jest mi przyjąć nowy tok myślenia lub spojrzeć na coś z zupełnie innej perspektywy Doskonale wiem, w jakich rzeczach jestem dobry/a i wykonuję je bardzo pewnie Trudno jest mi rozmawiać z ludźmi o tym, co właśnie robię i o swoich postępach Uwielbiam być cały czas zajęty/a Zazwyczaj trudno jest mi stwierdzić, co powinienem/am w danej chwili robić, ale jeśli ktoś wskaże mi właściwy kierunek, z ochotę biorę się do pracy Kiedy coś robię, bardzo ważne jest dla mnie, aby inne osoby także czuły się w to zaangażowane Lubię zajmować się konkretnym działaniem, a planowanie zostawiam innym Nie mam najmniejszych problemów z wtajemniczaniem innych w to, czym się właśnie zajmuję Zazwyczaj wiem, co 74 Zgadzam Nie się zgadzam się Zdecydowanie się nie zgadzam 15 16 powinienem/am zrobić w następnej kolejności i jestem szczęśliwy/a, kiedy to zostaje zrobione Naprawdę lubię rozwiązywać problemy innych ludzi i ochoczo się za to zabieram – nawet gdy jestem bardzo zajęty/a Czuję się sfrustrowany/a, kiedy inne osoby nie zajmują się tym, co powinno być zrobione Dzień 7 Arkusz 3 (ii) Preferuje pracę w zespole/woli pracować sam/a Lubi przejmować inicjatywę/Woli otrzymywać instrukcje od innych Lubi wykonywać konkretne zadania/Woli zaspokajać potrzeby innych niż wykonywać konkretne zadania 75 Lubi i potrafi planować działania i dokładnie je rozważa/Woli zajmować się działaniem, a planowanie zostawia innym Numer pytania Grupa Sam/a Inicjatywa Instrukcje Działania Ludzie Planowanie Działanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 SUMA Dzień 7 Arkusz 4 Po co w ogóle pracować? Trzy powody, dla których ludzie podejmują pracę, to: 76 E – Ekonomiczny – aby zarabiać pieniądze P – Psychologiczny – aby czuć się potrzebnym S – Społeczny – aby przebywać z innymi ludźmi Zdecyduj, który z powodów odnosi się do każdego z poniższych stwierdzeń, i wpisz obok odpowiednią literę. 1. Chcę kupić samochód. __________ 2. Chcę pomagać chorym osobom. __________ 3. Chcę być z przyjaciółmi. __________ 4. Spędzanie każdego dnia w domu jest smutne. __________ 5. Chcę mieć ładne ubrania. __________ 6. Pożywienie, ubranie i dach nad głową są bardzo potrzebne. __________ 7. Praca sprawia, że czuję się dobrze. __________ 8. Chcę jadać w restauracjach. __________ 9. Lubię wymieniać się spostrzeżeniami w pracy. __________ 10. Jestem dumny/a, kiedy dobrze wykonam jakieś zadanie. __________ 11. Chcę przyczynić się do dobrobytu mojej rodziny. __________ 12. Projektowanie budynków zawsze było moim marzeniem. __________ 13. Lubię spotykać nowych ludzi. __________ 14. Obserwowanie, jak coś nabiera kształtów jest ekscytujące. __________ 15. W pracy poznałem swoich najbliższych przyjaciół. __________ Dzień 7 Arkusz 5 (i) Korzyści związane z powrotem do pracy 77 Pracując w grupie spróbujcie podać do 10 korzyści, które może odczuć samotny rodzić powracający do pracy, i wpiszcie je poniżej. Następnie zaznacz ptaszkiem te korzyści, które sam/a byś odczuł/a. 1. PRZYKŁAD: Lepsze samopoczucie. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Pracując w grupie spróbujcie podać do 10 przeszkód, jakie może napotkać samotny rodzić powracający do pracy, i wpiszcie je poniżej. Następnie zaznacz ptaszkiem te przeszkody, które sam/a mógł(a)byś napotkać. 1. PRZYKŁAD: Trudności związane z opieką nad dzieckiem. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Dzień 7 Arkusz 5 (ii) Pomoc finansowa dla osób powracających 78 do pracy Pracując w grupie przemyślcie i opiszcie, jaka pomoc finansowa mogłaby być przyznawana samotnym rodzicom wracającym do pracy. Prowadzący odczyta informacje dotyczące pomocy finansowej, aby pomóc wam w tym zadaniu. W tabeli tej wypisz swoje pomysły dotyczące pomocy dla samotnych rodziców powracających do pracy. 1. Niższy podatek od pracy 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. INNE: Dzień 7 Arkusz 5 (iii) 79 ARKUSZ INFORMACYJNY Pomoc finansowa dla osób wracających do pracy Gdy przestaje przysługiwać Ci zasiłek dla osób o niskich dochodach, dla bezrobotnych, dla osób niepełnosprawnych lub dla osób niezdolnych do pracy, ponieważ pracujesz ponad 16 godzin tygodniowo lub Twoje zarobki wzrosły, możesz się ubiegać o dodatkową pomoc finansową. Pomoc w wydatkach związanych z mieszkaniem Jeśli korzystałeś/aś z pomocy finansowej przez co najmniej 26 tygodni przed rozpoczęciem pracy, a praca, którą rozpoczynasz będzie trwała przynajmniej 5 tygodni, może Ci się należeć: Dodatkowe 4 tygodnie otrzymywania dodatku mieszkaniowego i/lub dodatku do podatku miejskiego. Aby otrzymać świadczenie powiadom o tym swój Urząd Pracy w ciągu 4 tygodni od rozpoczęcia pracy. Dodatkowe 4 tygodnie zwrotu kosztów odsetek za kredyt hipoteczny. Wysokość odsetek będzie naliczana w ten sam sposób, co przed rozpoczęciem pracy. W tym celu powiadom swój Urząd Pracy, że rozpoczynasz pracę, a kwota ta będzie Ci wypłacana automatycznie. Dodatek mieszkaniowy i/lub dodatek do podatku miejskiego może wciąż Ci się należeć po rozpoczęciu pracy, jeżeli masz niski przychód. Wypełnij nową deklarację w ciągu 14 dni od rozpoczęcia pracy, a zostanie ona rozpatrzona natychmiast. Jednorazowa dotacja pracownicza Jeśli korzystałeś/aś z pomocy finansowej przez co najmniej 26 tygodni przed rozpoczęciem pracy, a praca, którą rozpoczynasz będzie trwała przynajmniej 5 tygodni, może Ci przysługiwać jednorazowa dotacja pracownicza w wysokości £250. Dotacja ta jest wypłacana automatycznie, jednak musisz przedstawić szczegóły nowej pracy w Urzędzie Pracy jeszcze przed jej rozpoczęciem, lub w ciągu 21 dni po jej rozpoczęciu. In Work Credit Jeśli korzystałeś/aś z pomocy finansowej przez co najmniej 12 miesięcy przed rozpoczęciem pracy, może Ci przysługiwać In Work Credit, czyli cotygodniowy dodatek do pensji w wysokości £40 (£60 jeśli mieszkasz w Londynie) przez pierwsze 52 tygodnie pracy. Dzień 7 Arkusz 5 (iv) 80 ARKUSZ INFORMACYJNY Dodatek na utrzymanie dzieci Dodatek też może Ci przysługiwać, jeśli otrzymywałeś/aś alimenty na dziecko obliczone przez Child Support Agency wg. „starych zasad” (co w praktyce oznacza, że drugi rodzic zaczął płacić alimenty przed marcem 2003r.) podczas pobierania zasiłku dla osób o niskich dochodach lub zasiłku dla bezrobotnych. Suma dodatku wynosi do £5 za każdy tydzień, kiedy pobierałeś/aś zasiłek dla osób o niskich dochodach lub dla bezrobotnych oraz otrzymywałeś/aś alimenty na dziecko. Maksymalna kwota dodatku to £1000. O dodatek ten należy ubiegać się w Urzędzie Pracy w ciągu 28 dni od zaprzestania pobierania zasiłku dla osób o niskich dochodach lub zasiłku dla bezrobotnych. Jeśli alimenty także przestają być wypłacane, dodatek ten należy Ci się tylko w przypadku podjęcia pracy w ciągu 14 dni od tej daty. Pomoc finansowa dla osób pracujących Dodatki Dodatek dla osób pracujących Samotni rodzice mogą ubiegać się o ten dodatek, jeśli pracują przynajmniej 16 godzin tygodniowo. Godziny te sumują się, jeśli pracujesz w więcej niż jednym miejscu. Niektóre sytuacje jak np. przebywanie na zwolnieniu lekarskim lub urlopie macierzyńskim wciąż kwalifikują się jako praca przez powyżej 16 godzin tygodniowo. Jeśli wciąż się uczysz i w czasie semestru pracujesz przynajmniej 16 godzin tygodniowo, dodatek ten przysługuje Ci także w okresie wakacji. Kwota dodatku zwiększa się, jeśli jesteś niepełnosprawny/a, masz powyżej 50 lat, opłacasz żłobek lub opiekunkę i/lub pracujesz przynajmniej 30 godzin tygodniowo. Dodatek dla osób wychowujących dzieci Dodatek ten należy Ci się jeśli opiekujesz się dzieckiem do 16 roku życia lub dzieckiem do 20 roku życia wciąż uczęszczającym do szkoły, kontynuującym naukę na wyższej uczelni lub przyuczającym się do zawodu. Dodatek ten nie jest zależny od tego, czy pracujesz. Dzień 7 81 Arkusz 5 (iv) ARKUSZ INFORMACYJNY Co musisz wiedzieć: O dodatek ubiegaj się wypełniając formularz TC600, który znajdziesz w swoim Urzędzie Pracy, lub dzwoniąc pod numer 0845 300 3900. Wniosek może być opatrzony datą do 3 miesięcy przed faktyczną datą złożenia wniosku. Alimenty otrzymywane na dziecko nie mają wpływu na sumę dodatków, które może otrzymywać Twoja rodzina. Wszelkie zmiany w Twojej sytuacji finansowej bezzwłocznie zgłaszaj w odpowiednie miejsce, aby uniknąć otrzymywania zbyt dużej lub zbyt małej kwoty dodatków. Inna pomoc finansowa Jeśli masz niski przychód, wciąż może Ci się należeć dodatek mieszkaniowy (jeśli płacisz czynsz) oraz dodatek do podatku miejskiego. Możesz się ubiegać o refundację leków na receptę, zabiegów dentystycznych, badania wzroku, okularów oraz innych kosztów zdrowotnych. Jeśli Ty lub Twoje dziecko posiadacie stopień niepełnosprawności, może Ci się należeć zasiłek dla osób niepełnosprawnych. Jeśli już otrzymujesz ten zasiłek, dowiedz się czy pozostałe dodatki oraz zasiłki jakie otrzymujesz są wypłacane w należnej Ci kwocie. Jeśli jeszcze nie wystąpiłeś/aś o alimenty na dziecko, możesz to zrobić zgłaszając się do Child Support Agency. Jak dowiedzieć się, czy faktycznie bardziej opłaca mi się wrócić do pracy? Decyzja o powrocie do pracy nie powinna być podejmowana tylko ze względu na pieniądze, jednak zanim ją podejmiesz, dowiedz się dokładnie jakie wynagrodzenie będziesz otrzymywać i jakie będą dodatkowe koszty związane z tą decyzją. Skontaktuj się z przedstawicielem programu pomocy samotnym rodzicom w Twoim Urzędzie Pracy i poproś o pomoc w dokładnych wyliczeniach. Skontaktuj się z linią pomocy samotnym rodzicom pod numerem telefonu 0800 018 5026, aby uzyskać poradę w tej kwestii. 82 Dzień 7 Arkusz 5 (vi) ARKUSZ INFORMACYJNY Lista kontrolna dla samotnych rodziców powracających do pracy: Dowiedz się, czy powrót do pracy opłaca Ci się bardziej niż dalsze korzystanie z zasiłków i dodatków. Jeśli otrzymujesz dodatek dla osób wychowujących dzieci, zgłoś się do odpowiedniego urzędu zajmującego się wypłacaniem dodatków i poinformuj, że rozpoczynasz pracę, i że chciał(a)byś otrzymywać dodatek dla osób pracujących. Jeśli nie otrzymujesz jeszcze dodatku dla osób wychowujących dzieci, ubiegaj się o oba te dodatki. Sprawdź, czy możesz się ubiegać o dodatek mieszkaniowy i dodatek do podatku miejskiego. Jeśli jesteś jedyną osobą dorosłą w Twoim gospodarstwie domowym, upewnij się, że otrzymywany przez Ciebie dodatek do podatku miejskiego jest o 25% większy. Jeśli nie otrzymujesz alimentów na dziecko, rozważ zgłoszenie się do Child Support Agency i ubieganie się o dodatkowe świadczenia ze strony drugiego rodzica. Jeśli Twoje rachunki są opłacane bezpośrednio z kwoty otrzymywanego przez Ciebie zasiłku dla osób o niskich dochodach, być może będziesz musiał/a dokonać nowych ustaleń co do spłaty dodatkowych płatności. Ich kwota może się zwiększyć. Jeśli spłacasz pożyczkę socjalną, być może będziesz musiał/a dokonać nowych ustaleń co do jej spłaty. Kwota, którą należy spłacić, pozostaje jednak zazwyczaj taka sama. 83 Dzień 8 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 8 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: 84 Dzień 8 Arkusz 2 (i) Przeszkody – prowadzenie gospodarstwa domowego po powrocie do pracy W grupach przedyskutujcie oraz określcie problemy finansowe, z jakimi mogą się spotkać samotni rodzice powracający do pracy. Zaproponujcie działania, jakie mogłyby ułatwić prowadzenie gospodarstwa domowego oraz opłacanie rachunków. Pamiętaj, aby rozważyć zmiany jakie zajdą po utracie dotychczasowych świadczeń oraz uzyskania nowego źródła przychodu i pierwszej wypłaty. Przykład: PROBLEM Aktualnie płacisz wszystkie rachunki raz w tygodniu, ale nowe wynagrodzenie będzie wpływać raz w miesiącu → 85 ROZWIĄZANIE Użyj kalendarza, aby umieszczać w nim wpisy odnośnie rachunków wymagających spłacenia oraz terminów wypłaty, a następnie oceń, które z rachunków będą wymagały zmiany daty spłaty. Możesz kontynuować to ćwiczenie na następnej stronie Dzień 8 Arkusz 2 (ii) Przeszkody – prowadzenie gospodarstwa domowego po powrocie do pracy (kontynuacja) 86 Dzień 8 Arkusz 3 (i) Przeszkody – problemy z motywacją W grupach przedyskutujcie to, jak samotni rodzice mogą radzić sobie z utratą motywacji podczas poszukiwania pracy. Wpisz wszystkie możliwe problemy z motywacją w pole oznaczone nad rozwiązaniem i wpisz je w pole oznaczone , a następnie pomyśl . Brak odpowiedzi na złożone podanie o pracę Sprawdź, czy Twój potencjalny pracodawca otrzymał Twoje zgłoszenie i poproś o ocenę Twojej kandydatury 87 Dzień 8 Arkusz 3 (ii) 88 Dzień 8 Arkusz 4 (i) Radzenie sobie ze stresem oraz organizacja czasu (Zarówno w pracy, jak i w domu) Mity związane z radzeniem sobie ze stresem oraz organizacją czasu: Mit 1: Stres jest zawsze zły. Nie, stres może być zarówno zły, jak i dobry. Dobry stres to ekscytacja, podniecenie, itd. Ważne jest, aby umieć odróżnić dobry stres od złego i potrafić radzić sobie z tym drugim. Mit 2: Planowanie czasu zajmuje tylko jeszcze więcej czasu. Nieprawda – wyniki badań wykazują, że jest dokładnie na odwrót. Mit 3: Udaje mi się zrobić w więcej, kiedy mądrze korzystam z kofeiny, cukru, alkoholu czy nikotyny. Niestety, po wzlocie nadchodzi upadek. Wszelkie badania dowodzą, że nasz organizm staje się dużo mniej wydajny kiedy już nasz zastrzyk energii przestaje działać. Mit 4: Problem z organizacją czasu oznacza po prostu, że mam go zbyt mało na zrobienie tego wszystkiego. Nie, problem z organizacją czasu oznacza, że nie potrafimy wykorzystać go w pełni, aby zrobić to, co wymaga zrobienia. Mit 5: Im bardziej jestem zajęty/a, tym lepiej wykorzystuję swój czas. Uważaj! Być może robisz tylko to, co jest pilne, a nie to, co jest naprawdę ważne! Mit 6: Jestem wiecznie zajęty/a, więc pewnie mam problem z organizacją czasu. Niekoniecznie. To, czy masz problem z organizacją czasu, musi być jeszcze zweryfikowane. Wymaga to stwierdzenia co tak naprawdę chcesz zrobić i czy udaje Ci się to osiągnąć czy też nie. Mit 7: Czuję się dobrze, więc nie jestem zestresowany/a. W rzeczywistości, wiele ludzi nawet nie wie, że są zestresowani, dopóki nie „powie” im o tym ich własny organizm. 89 Czasem łatwo przeoczyć wczesne ostrzeżenia, jak na przykład ból głowy, pleców, skurcze itd. Najczęstsze powody stresu w pracy: 1. Brak określonego celu i świadomości dążenia do niego – kiepskie planowanie. 2. Poczucie, że do zrobienia jest strasznie dużo. To uczucie pojawia się czasem nawet wtedy, kiedy nie ma praktycznie nic do zrobienia. 3. Brak zadowolenia z własnej pracy. Może to być spowodowane różnymi czynnikami, na przykład brakiem określonych celów, nieodpowiednie odżywianie itd. Jednak większość ludzi ma tendencję do zrzucania winy wyłącznie na pracę. 4. Sprzeczne wymagania w pracy. 5. Niewystarczające środki do wykonywania pracy. 6. Poczucie, że jest się niedocenianym. Dzień 8 Arkusz 4 (ii) Najczęstsze pochłaniacze czasu: 1. Przerywanie i zakłócanie pracy. Od tego nie ma ucieczki. Jednak odpowiednie radzenie sobie z tym pozwala oszczędzić wiele czasu. 2. Bezsilność. Ludzie czasami poddają się i tracą wszelki zapał do pracy. 3. Brak umiejętności przekazywania pracy innym, kiedy mamy jej nadmiar. Najczęstsze oznaki nieradzenia sobie ze stresem oraz kiepskiej organizacji czasu: 1. Rozdrażnienie. Czynnik, który jako pierwszy zauważą Twoi koledzy z pracy. 2. Zmęczenie. Jak wiele osób w ogóle to jeszcze dostrzega? 3. Kłopoty z koncentracją. Nie zawsze jest potrzebna, aby przetrwać dzień. 4. Kłopoty z pamięcią. Nie pamiętasz co robiłeś przez cały dzień, co wczoraj jadłeś/aś. 5. Kłopoty ze snem. A to wpływa na wszystkie inne sfery naszego życia! 6. Dolegliwości fizyczne, np. bóle głowy, wysypki, tiki, skurcze itd. 7. W najgorszym przypadku – wycofanie się i depresja. Zasady radzenia sobie ze stresem i dobrej organizacji czasu: 1. Naucz się rozpoznawać, kiedy masz problem z radzeniem sobie ze stresem oraz z organizacją czasu. Poproś przyjaciół, aby powiedzieli Ci, jak zmienia się Twoje zachowanie. Być może ich wskazówki okażą się cenne. 2. Większość ludzi czuje, że ma problem z radzeniem sobie ze stresem oraz z organizacją czasu. Zastanów się, jakie rzeczy, które widzisz, słyszysz lub czujesz wskazują Ci, że masz problem z organizacją czasu lub radzeniem sobie ze stresem. 90 3. Nie łudź się, że jeśli będziesz robił/a więcej, będziesz czuł/a się szczęśliwszy/a. Zastanów się, co jest ważniejsze. Ilość posiadanego czasu czy sposób, w jaki go spędzasz? 4. Problem z radzeniem sobie ze stresem oraz organizacją czasu ma często wiele powodów, i dlatego wymagać może kilku zmian pozwalających się z nim uporać. Zazwyczaj nie wymaga to ogromnych zmian – są one zauważalne, ale nie ogromne. 5. Jedną z głównych zalet planowania swojego czasu jest poczucie kontroli. 6. Skup się na wynikach, nie na samej kwestii bycia zajętym. 7. Liczy się każda próba – próbuj, dopóki nie uda Ci się skutecznie zarządzać swoim czasem. Dzień 8 Arkusz 4 (iii) Proste sposoby radzenia sobie ze stresem: Jest mnóstwo rzeczy, które możemy zrobić, aby ograniczyć poziom stresu w naszym życiu. Większość osób jest zapewne świadoma, co powinni w tym celu zrobić. Nie chodzi tu o brak wiedzy związany z ograniczaniem stresu. Chodzi o to, aby wreszcie zacząć robić to, co przyniesie nam ulgę. Poniższe techniki pomogą Ci w zrobieniu tego, co wiesz, że musisz zrobić: 1. Porozmawiaj z kimś. Nie musicie od razu rozwiązać problemu, wystarczy, że o nim porozmawiacie. 2. Sprawdź, czy jakiekolwiek mięśnie w Twoim ciele są napięte. Często samo zauważenie tego pomaga nam rozluźnić się. 3. Zapytaj szefa, czy Twoja praca go zadowala. To proste pytanie potrafi wiele zdziałać i rozwiąż wszelkie wątpliwości. 4. Naucz się dzielić pracą z innymi. 5. Jeśli wdrażasz jakąś technikę radzenia sobie ze stresem, powiedz o tym innym. Łatwiej będzie Ci trzymać się swojego postanowienia. 6. Ogranicz użycie kofeiny i cukru. Zamiast tego – idź na spacer. Podziel się swoim zamiarem z kimś innym. 7. Korzystaj z prostych technik planowania, rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji. 8. Kontroluj liczbę godzin, którą spędzasz na pracy w ciągu tygodnia. Powiedz swojemu szefowi, rodzinie i/lub przyjaciołom ile godzin tygodniowo przepracowujesz. 91 9. Spisuj raporty tygodniowe. Zawrzyj w nich swoje osiągnięcia i plany na następny tydzień. Wspomnij o wszelkich aktualnych sprawach, które chciał(a)byś poruszyć z pracodawcą. Raport składaj co tydzień swojemu szefowi. 10. Zrób coś, co sprawi, że dobrze się poczujesz. Proste sposoby na mądre zarządzanie czasem: W kwestii zarządzania czasu nigdy nie ma w nadmiarze. Dlatego organizacja czasu nie powinna polegać na znajdowaniu go w większej ilości – powinna polegać na organizowaniu go w sposób na tyle mądry, aby starczyło go na wszystkie zaplanowane czynności. 1. Zacznij od stosowania prostych sposobów radzenia sobie ze stresem, o których czytałeś/aś przed chwilą. 2. Organizacja czasu wymaga praktyki. Spróbuj zadawać sobie pytanie „Czy robię dokładnie to, co powinienem/am w tej chwili robić?” każdego dnia, co jakiś czas. Jeśli odpowiedź będzie brzmiała „tak”, kontynuuj. 3. Opracuj sposób realistycznego i praktycznego podejścia do swojego czasu. Możesz stworzyć plan swoich tygodniowych zajęć, w odstępach 15-minutowych – to nic trudnego, i nie zajmuje tak wiele czasu. Pod koniec tygodnia będziesz mógł/a sprawdzić, czy zrealizowałeś/aś swój plan. 4. Sporządź listę „do zrobienia” na następny dzień każdego wieczoru. Oznacz wszystkie rzeczy według ich priorytetu A lub B. Wyznacz wczesne dwie godziny na zrobienie pilnych rzeczy oznaczonych A, a wszystko to, co oznaczyłeś/aś jako B zostaw sobie na popołudnie. Podczas załatwiania rzeczy oznaczonych A pozostaw odbieranie telefonu automatycznej sekretarce lub poczcie głosowej. 5. Pod koniec każdego dnia poświęć 5 minut na uporządkowanie otoczenia. Skorzystaj z tego czasu, aby zorganizować sobie miejsce pracy na następny dzień, aby łatwiej było Ci do niej przystąpić. 6. Naucz się dostrzegać różnicę między „Gdzie mogę pomóc?”, a „Gdzie jestem naprawdę potrzebny/a?”. Osoby z doświadczeniem na stanowiskach kierowniczych doskonale wiedzą, że drugie pytanie jest dużo ważniejsze od pierwszego. 7. Naucz się dostrzegać różnicę między „Czy muszę zrobić to teraz?”, a „Czy muszę to w ogóle robić?”. Osoby z doświadczeniem na stanowiskach kierowniczych muszę szybko odpowiadać sobie na to pytanie. 92 8. Dziel się pracą z innymi. Dzielenie się pracą często pojawia się w tym krótkim przewodniku, a to dlatego, że jest to bardzo ważna umiejętność. Kiedy już nauczysz dzielić się swoją pracą z innymi zauważysz, że masz o wiele więcej czasu na inne zadania. 9. Korzystaj z wywieszki „Nie przeszkadzać!”. We wczesnej części dnia, kiedy realizujesz zadania ze swojej listy oznaczone literą A, wywieś taką zawieszkę na klamce na drzwiach. Dzień 8 Arkusz 4 (v) 11. Posegreguj swoją pocztę i podziel ją na kategorie „przeczytać teraz”, „wykonać teraz” i „przeczytać później”. Szybko nabierzesz zręczności w segregowaniu poczty. Zauważysz także, że wszystko to, co oznaczyłeś/aś jako „przeczytać później” w ogóle nie okazało się ważne. 12. Sprawdzaj i czytaj swoją pocztę codziennie o tej samej porze. W ten sposób nauczysz się regularnie korzystać z poczty, a żaden e-mail nie zabierze Ci zbyt wiele cennego czasu wtedy, kiedy akurat najbardziej go potrzebujesz. 13. Miej miejsce na wszystko i odkładaj wszystko na miejsce. W ten sposób nie będziesz tracić czasu na poszukiwania, kiedy będziesz czegoś potrzebować. Ponadto, wszyscy ludzie wokół Ciebie będą Cię postrzegać jako osobę zorganizowaną, pełniącą nad wszystkim kontrolę. 14. Najlepszy sposób na oszczędzanie czasu, to zaplanowanie 10 minut na nie robienie niczego. Wykorzystaj ten czas, aby posiedzieć w spokoju i oczyścić swój umysł. Spowoduje to, że do wszystkiego będziesz podchodzić z większym spokojem, Twoja praca będzie efektywniejsza i w ten sposób zaoszczędzić trochę czasu. Poza tym zdasz sobie sprawę, że wcale nie jesteś niewolnikiem czasu oraz że 10 minut poświęcone na nie robienie niczego nie sprawi, że cały Twój plan pracy rozpadnie się. 15. Naucz się dobrze planować czas spotkań. Czasem spotkania są straszliwą stratą czasu, dlatego ważne jest, aby umieć je zaplanować. Informacje na ten temat uzyskasz w dalszej części kursu. Znaczenie sprytu Wszystko co dobre, zaczyna się zazwyczaj od sprytu. To podnoszenie się po porażce, świadomość tego, że zawsze możesz być szczęśliwszy/a, że chcesz być szczęśliwszy/a – a następnie krok po kroku realizowanie tego celu. Nuda i obwinianie innych to przeciwieństwo sprytu. Spryt sprawia, że radzimy sobie ze stresem i dobrze organizujemy swój czas. Liczy się każda próba. Kiepskie radzenie sobie ze stresem 93 i kiepska organizacja czasu często biorą się z tego, że robimy daną rzecz bardziej uparcie, ale mniej sprytnie. Dzień 8 Arkusz 5 (i) Ocena kwalifikacji potencjalnych opiekunów dla dziecka W grupach stwórzcie listę pytań, jakie samotny rodzic może zadać podczas spotkania z potencjalnym opiekunem dla dziecka. Wpisz po dwa pytania do każdej sekcji w poniższej ramce: Pisemna umowa między rodzicem oraz opiekunem dla dziecka • Przykład: Co wchodzi w zakres wynagrodzenia/opłaty za żłobek/przedszkole itd. (np. posiłki, napoje, pieluchy) • • Otoczenie, w którym przebywa dziecko • Przykład: Czy miejsce, w którym będzie przebywać moje dziecko jest czyste i wystarczająco przestronne? • • Personel • Przykład: Jakie szkolenia przeszła osoba/personel, który będzie zajmował się moim dzieckiem? Jakie jest ich doświadczenie? • • 94 Zdrowie i bezpieczeństwo • Przykład: Jakie wytyczne istnieją przy opiece nad najmłodszymi dziećmi, podczas toalety? • • Dzień 8 Arkusz 5 (ii) Porównanie różnych typów opieki nad dzieckiem W grupach przedyskutujcie oraz porównajcie zalety oraz wady dwóch typów opieki nad dzieckiem: opiekuna dla dziecka w domu oraz żłobka. Spróbuj przeanalizować to zarówno z perspektywy rodzica, jak i dziecka. ZALETY – OPIEKUN DLA DZIECKA WADY – OPIEKUN DLA DZIECKA ZALETY – ŻŁOBEK WADY - ŻŁOBEK 95 Dzień 9 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 9 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie 96 Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 9 Arkusz 2 (i) PODSTAWOWE UMIEJĘTNOŚCI ZAWODOWE Komunikacja niewerbalna 97 Pomyśl przez moment o komunikowaniu się twarzą w twarz, a następnie zastanów się ile informacji przekazują nam poniższe elementy. Wyniki zapisz obok. SŁOWA = TON WYPOWIEDZI = KOMUNIKACJA NIEWERBALNA = Odpowiedzi: SŁOWA = 10% TON WYPOWIEDZI = 35% 98 KOMUNIKACJA NIEWERBALNA = 55% Jakie znasz elementy komunikacji niewerbalnej? • wyraz twarzy • postawa ciała • gesty • kontakt wzrokowy • emocje Komunikacja niewerbalna i jej elementy są istotną częścią procesu komunikowania się. Zastanówmy się, dlaczego tak jest. KOMUNIKACJA Komunikacja niewerbalna 99 W każdym polu napisz jedno słowo określające informację, jaką przekazują Ci powyższe postawy. Przedyskutuj wyniki z resztą grupy. Pamiętaj: Nie jest ważne tylko to, co mówisz – ważne jest także to, jak to robisz. Jeśli Twoja wypowiedź kłóci się z tym, co przekazujesz niewerbalnie, będzie to miało wpływ na jej odbiór. Dzień 9 Arkusz 3 (i) PODSTAWOWE UMIEJĘTNOŚCI ZAWODOWE 100 Pytania Zarówno rodzaj, jak i jakość stawianego pytania przekłada się bezpośrednio na jakość otrzymywanej odpowiedzi. Stawianie pytań to potężne narzędzie, pod warunkiem że nauczymy się stawiać odpowiednie pytania. Jakie są główne rodzaje pytań? Można skorzystać z tablicy Otwarte Informacja Dociekliwe Powiedz mi coś więcej o…. Zamknięte Konkretne Pomostowe Wcześniej mówiłeś, że… Pytanie wielokrotnego wyboru Mylące Bezpośrednie Czy jesteś? Czy zrobiłeś? Pomocnicze Wpływ Hipotetyczne Przypuszczenia Retoryczne Pytanie i odpowiedź Podaj kilka przykładów sytuacji, w których skuteczne stawianie pytań jest nieodzowne: Dzień 9 Arkusz 3 (ii) 101 PODSTAWOWE UMIEJĘTNOŚCI ZAWODOWE Odpowiednie pytanie otwarte pozwoli uzyskać większość wymaganych informacji. Pytaj: Co? Dlaczego? Kto? Kiedy? Jak? Gdzie? Spróbuj wykonać poniższe ćwiczenie: • Zadaj pytanie otwarte jakiejkolwiek osoby z Twojej grupy. • Na podstawie uzyskanej odpowiedzi sformułuj następne pytanie otwarte i zadaj je kolejnej osobie z Twojej grupy. PAMIĘTAJ: Zakładając, że znasz cel, który ma osiągnąć stawianie pytań: każde z nich ma swoje miejsce. Czasami odpowiedź na nasze pytanie może różnić się od tego, czego oczekiwaliśmy. Czasami odpowiedź na pytanie zamknięte dostarcza nam bardziej szczegółowej informacji. Dlaczego tak się dzieje? • Wzajemne zrozumienie • Gadatliwa osoba • Związek między pytaniami, a tym, czego chcemy się dowiedzieć Nieoczekiwane odpowiedzi nie są niczym zaskakującym. Podaj przykład takiej odpowiedzi. Dzień 9 Arkusz 3 (iii) 102 PODSTAWOWE UMIEJĘTNOŚCI ZAWODOWE W każdej sytuacji, np. podczas rozmowy kwalifikacyjnej, bądź przygotowany/a na odpowiedź na poniższe pytania: • Dlaczego zależy Panu/Pani na tej pracy? • Jakie są Pana/Pani mocne strony? Dokładnie przemyśl swoje odpowiedzi! Ważnym elementem komunikacji werbalnej jest możliwość upewnienia się, czy nasz rozmówca rozumie to, o czym mówimy: • Dlaczego jest to konieczne? • W jaki sposób możemy upewnić się, że nasz rozmówca rozumie to, o czym mówimy? Poniższe metody mogą być pomocne: Streszczenie Parafraza Przypomnienie – – – Powtórzenie kluczowych elementów Powtórzenie całości własnymi słowami Kiedy powiedziałeś ……. o ..….. czy chodziło Ci o…. NIGDY NIE SPIESZ SIĘ Z UDZIELANIEM ODPOWIEDZI! Dzień 9 103 Arkusz 4 (i) Umiejętności komunikacyjne Dlaczego tak ważne jest, aby przekazać swoją informację? Skuteczne porozumiewanie się polega na przekazywaniu innym ludziom informacji w sposób jasny i jednoznaczny. Polega ono także na sprawnym i niczym niezakłóconym odbieraniu informacji, którą inni wysyłają do nas. Skuteczne porozumiewanie się wymaga pewnego wysiłku zarówno ze strony osoby przekazującej wiadomość, jak i ze strony odbiorcy. Proces ten jest czasem naznaczony błędami – nadawca może niepotrzebnie skomplikować wiadomość lub odbiorca może ją źle zinterpretować. Taka sytuacja, jeśli pozostaje niezauważona, może oznaczać spore zakłopotanie, daremny wysiłku i straconą szansę. W rzeczywistości proces komunikacji jest efektywny tylko wtedy, kiedy zarówno nadawca wiadomości, jak i jej odbiorca, rozumieją przekazywaną informację w ten sam sposób. Odpowiednie wysyłanie innym informacji pozwala nam skutecznie przekazywać nasze myśli oraz pomysły. Jeśli proces komunikacji zostaje zaburzony, nasze myśli oraz pomysły mogą zostać zrozumiane w sposób, który nie oddaje tego, co chcieliśmy przekazać. Prowadzi to do załamania procesu komunikacji oraz tworzenia przeszkód uniemożliwiających nam osiąganie swoich celów – zarówno prywatnych, jak i zawodowych. Ostatnie badania przeprowadzone wśród osób zajmujących się zatrudnianiem nowych pracowników w firmach, w których zatrudnienie przekracza 50 tysięcy osób wykazały, że umiejętności komunikacyjne są najważniejszym czynnikiem decydującym o przyjęciu danej osoby na stanowisko kierownicze. Badania te, przeprowadzone przez Uniwersytet w Pittsburghu ujawniły, że czynnikami najbardziej przydatnymi do osiągnięcia sukcesu zawodowego są właśnie umiejętności komunikacyjne (włączając w to ustne oraz pisemne prezentacje) oraz umiejętności pracy w zespole. Mimo rosnącego znaczenia umiejętności komunikacyjnych, część osób wciąż zmaga się z problemem blokady komunikacyjnej, zarówno w formie pisemnej, jak i werbalnej. Brak umiejętności skutecznego komunikowania się praktycznie uniemożliwia takim osobom efektywne wykonywanie swojej pracy i w ten sposób stoi im na drodze do zawodowego rozwoju. Umiejętność skutecznego komunikowania się jest zatem niezbędna, jeśli chcemy osiągnąć sukces zawodowy. Aby komunikować się efektywnie musisz wiedzieć jaką informację chcesz przekazać, jakim odbiorcom oraz przewidzieć jak zostanie ona przez nich przyjęta. Aby skutecznie przekazać swoją informację należy nauczyć się przełamywać bariery, które często powstają przy procesie komunikacji. Weźmy pod uwagę samą informację – jeśli jest ona zbyt długa, źle zorganizowana lub zawiera błędy, jest wielce prawdopodobne, że zostanie ona źle zrozumiana i źle zinterpretowana. Użycie niewłaściwego słownictwa oraz nieodpowiedni język ciała także wpływają ujemnie na zrozumienie informacji. 104 Problemy z kontekstem wynikają często wtedy, kiedy nadawca wiadomości stara się przekazać zbyt wiele w zbyt krótkim czasie. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości mniej oznacza często więcej. Należy pamiętać, że wysyłając informację także zajmujemy czas innym osobom, co może być przez nich źle odebrane w dzisiejszym świecie pełnym ciągłego pośpiechu. Kiedy to zrozumiemy, należy popracować także nad zrozumieniem charakterystyki naszego odbiorcy. Zawsze należy upewnić się, że informacja może być skutecznie przekazana, nawet jeśli nasz odbiorca posiada zupełnie inną przeszłość czy tło kulturowe. Nieważne, czy komunikujemy się we własnym mieście, w firmie, czy za granicą. Dzień 9 Arkusz 5 105 Konstruktywna reakcja Przekształć poniższe stwierdzenia oceniające na stwierdzenia konstruktywne: 1. Piotr, czy Ty zawsze musisz się spóźniać? Czy nigdy nie możesz wstać z łóżka o odpowiedniej porze? 2. To nie fair! Znów zamieniasz się w kompletnego lenia! 3. Musisz zrobić to jeszcze raz. Nie podoba mi się, jak zrobiłeś to teraz. 4. Nigdy nie ma Cię przy biurku! Co Ty w ogóle robisz? 5. Czemu nigdy nie potrafisz wziąć na siebie odpowiedzialności ani przejąć inicjatywy? 6. Myślę, że powinieneś zmienić swoje nastawienie. 7. Lepiej popracuj nad swoimi pomysłami, bo inaczej będziesz musiał zmienić pracę. 8. Jak wiele razy mam Ci to mówić – nie możesz spaprać tej roboty! Dzień 9 Arkusz 6 106 Kto? Co? Kiedy? Gdzie? Jak? Dlaczego? • Co się zatrzymuje? • Jak się przez to czujesz? • Jak myślisz, dlaczego? • Co mogłoby się stać gdybyś…? • Jak wyobrażasz sobie … ? • Jak pomoże Ci to w przyszłości? • Co mógł(a)byś zrobić inaczej? • Co mogłoby Ci w tym pomóc? • Co możesz sam/a w tej kwestii zrobić? • Co powinieneś/aś w tej kwestii zrobić? • Co chciał(a)byś z tym zrobić? • Jak postrzegają to inni? • Czy to sprawdziło się w przeszłości? • Co mógł(a)bym zrobić, aby Ci pomóc? Myślę, że powinieneś/aś: 107 • Regularnie uczęszczać na spotkania • Powinieneś/aś wziąć udział w szkoleniu • Przydzielić część pracy X, Y i Z • Ustalić ramy czasowe Dzień 9 108 Arkusz 7 (i) Pytanie otwarte i zamknięte Jeśli chcesz kiedyś przewodzić innym ludziom, musisz popracować nad sztuką zadawania pytań. Stawianie pytań jest narzędziem pomagającym uzyskać informację na temat potrzeb szkoleniowych oraz postępu, a także środkiem pozwalającym zachęcić drugą osobę do autorefleksji. Brak umiejętności stawiania pytań może stać się blokadą dla dyskusji, potwierdzić właściwość obecnego stanu rzeczy oraz przeszkodzić, by pytana osoba poczuła się doceniona. Tajemnicą stawiania właściwych pytań jest stosowanie pytań otwartych. Zachęcają one do głębszej analizy danej kwestii oraz prowokują przemyślane i pełniejsze odpowiedzi. Pytania zamknięte mogą czasami wydawać się obraźliwe, gdyż sugerują, że osoba stawiająca pytanie przemyślała już odpowiedź i doskonale wie, co chce usłyszeć. Pytania zamknięte nie zachęcają do spojrzenia na daną kwestię z innej perspektywy. Mogą być one łatwiejsze do sformułowania oraz pociągać za sobą łatwiejsze odpowiedzi, jednak nie prowadzą one do szerszego zrozumienia poruszanej kwestii. Zwykle, odpowiedź na pytanie zamknięte brzmi „tak” lub „nie”. Ćwiczenie: Poniżej znajduje się kilka pytań. Zdecyduj, które z nich są otwarte, a które zamknięte. 1. Czy czytasz kryminały? 2. Palisz papierosy? 3. Czy używałeś tego komputera? 4. Czy masz dzieci? 5. Czy korzystasz z biblioteki? 6. Czy masz jakieś ambicje? 7. Czy byłeś kiedykolwiek za granicą? 8. Lubisz pizzę? 9. Masz samochód? 10. Co sądzisz o wojnie w Iraku? Teraz przekształć pytania zamknięte w pytania otwarte. 109 Dzień 9 Arkusz 7 (ii) Rodzaje pytań Rodzaj pytania Opis • • • • Otwarte • • • Zamknięte Przykład wymaga szerszej odpowiedzi niż proste „tak” lub „nie” pobudza myślenie prowokuje dyskusję zazwyczaj zaczyna się od słów „co”, „jak”, „gdzie”, „kiedy” itd. wymaga prostej odpowiedzi jednym słowem zamyka dyskusję zazwyczaj zaczyna się od słów „czy”, „ile” itd. „Jak wytłumaczyłbyś zaistniałe zmiany kierownictwu oraz społeczeństwu?” „Czy wszyscy rozumieją to, co przed chwilą przedstawiłem?” Formułowanie pytań Kiedy już zdecydowałeś/aś, który rodzaj pytania zadasz, powinieneś/aś zastanowić się, jak je sformułować. Sposób, w jaki sformułujesz pytanie jest bardzo ważny, ponieważ sprawi, że osoba pytana skupi się na konkretnym jego elemencie, co pozwoli Ci uzyskać pożądaną informację. TAK! • • • • NIE! Formułuj proste, zwięzłe pytania dotyczące pojedynczej kwestii. Stawiaj rozsądne pytania, na które Twój rozmówca będzie w stanie odpowiedzieć. Nie bój się pytań-wyzwań, prowokujących myślenie. • Zadawaj uczciwe, istotne, wymagające logicznej odpowiedzi. • • • Unikaj chaotycznych, dwuznacznych pytań dotyczących wielu kwestii. Unikaj pytań, na które odpowiedź byłaby zbyt trudna dla większości osób. Nie stawiaj trywialnych pytań, które nie wymagają najmniejszego ich przemyślenia. Unikaj podchwytliwych pytań mających na celu oszukanie rozmówcy. 110 Umiejętność stawiania odpowiednich pytań jest niezbędne, abyś był/a w stanie stwierdzić czy osoby, którym przekazujesz informacje (np. podczas szkolenia), rozumieją w pełni Twój przekaz. Dzień 10 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 10 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: 111 Dzień 10 Arkusz 2 Przejrzyj poniższe stwierdzenia i zadecyduj, które z nich są prawdziwe, a które nie, stawiając ptaszek w odpowiedniej kolumnie. YES NO Czy zdarza Ci się oceniać coś lub kogoś pochopnie? Czy masz tendencję do „wyłączania się”, jeśli Twój rozmówca za długo się nad czymś rozwodzi? Czy zdarza Ci się okazywać niecierpliwość kiedy ktoś mówi do Ciebie? Słuchanie selektywne Czy lubisz słuchać innych dlatego, że ich głos brzmi przyjemnie? Czy wsłuchujesz się głównie w fakty, pomijając ukryte w nich emocje i uprzedzenia? Czy zdarza się, że pewne słowa, wyrażenia lub czyjś wygląd sprawiają, że nie potrafisz wysłuchać go obiektywnie? Czy zdarza się, że Twoje osobiste odczucia biorą górę i nie potrafisz skupić się na faktach w razie jakiejkolwiek skargi? Czy to, w jaki sposób mówią inni ludzie, zniechęca Cię do słuchania ich? Przerywanie Czy „zgadujesz” koniec wypowiedzi i przerywasz mówiącemu? Jeśli tak, czy często zdarza się, że Twoje przypuszczenie było mylne? Jeśli czyjaś wypowiedź sprawia, że jesteś zakłopotany/a lub rozdrażniony/a, czy przerywasz mówiącemu w celu wyprostowania tego, co mówi? Czy pozwalasz osobom trzecim na przerywanie rozmowy? Skupianie uwagi Czy zdarza Ci się, że Twój umysł „odpływa”, a Twoje myśli krążą gdzieś zupełnie indziej? Czy zapominasz okazywać rozmówcy, że go uważnie słuchasz? 112 Czy okazujesz oznaki niecierpliwości lub irytacji? Czy inne dźwięki lub widoki łatwo Cię rozpraszają? Czy masz problem z wyłapywaniem tego, co pomiędzy wierszami? Teraz już wiesz, na czym powinieneś/aś skoncentrować się bardziej! Dzień 10 Arkusz 3 (i) Dlaczego inni nas nie słuchają? • Nie są nauczeni, aby słuchać innych • Słyszeli to wszystko wcześniej i przestają się skupiać • Chcą mówić i dlatego przerywają naszą wypowiedź • Mają inną opinię na dany temat • Prędkość myśli (myślimy szybciej niż mówimy) • Zakłócenia zewnętrzne • Różnice kulturowe, odmienne doświadczenia i przeszłość • Nieodpowiedni język lub słownictwo • Niespójność między wypowiedzią, a przekazem niewerbalnym • Strach przed ujawnieniem czegoś • Przerywamy – wtrącamy swoje wypowiedzi oraz osądy • Przygotowujemy swoją odpowiedź, podczas gdy ktoś mówi • Nie uczestniczymy w rozmowie • Słyszymy to, co chcemy usłyszeć, a nie to, co naprawdę ktoś chce nam przekazać 113 Dzień 10 Arkusz 3 (ii) Słuchanie to aktywność Słuchanie nie jest bierne – powinniśmy być w nie aktywnie zaangażowani z wielu powodów: • z grzeczności, • aby uzyskać konkretną informację (np. jak gdzieś dojechać, jak coś zrobić), • dla zainteresowania daną osobą lub rzeczą, • aby lepiej zrozumieć sytuację lub pomysł innej osoby, • aby odnaleźć niespójności w tym, co ktoś nam mówi, • dla wypracowania nowego punktu widzenia czy pojęcia o czymś. Jakie elementy pozwalają nam rozpoznać w kimś dobrego słuchacza? • Prosi o wyjaśnienie pewnych kwestii. • Streszcza nasze słowa. • Utrzymuje kontakt wzrokowy. • Przytakuje i wykonuje inne gesty. Aktywne słuchanie oznacza prawidłową interpretację wiadomości oraz stosowną odpowiedź na usłyszane informacje. Odpowiedzią może być: - pytanie, - potwierdzenie, 114 - proste stwierdzenie, - uznanie, - czasami nie trzeba odpowiadać w żaden sposób. Dzień 10 Arkusz 3 (iii) Przewodnik po umiejętności słuchania S KUP SIĘ NA ROZMOWIE Ł ĄCZNOŚĆ – NIE ODPŁYWAJ MYŚLAMI U NIKAJ PRZERYWANIA CZYJEJŚ WYPOWIEDZI C ZY MASZ NA MYŚLI…? – ZADAWAJ PYTANIA H ARMONIA – SPRAWDZAJ WZAJEMNE ZROZUMIENIE 115 A HA! – POKAZUJ, ŻE INTERESUJESZ SIĘ ROZMOWĄ M IEJ USZY OTWARTE – OCENIAJ TO, CO SŁYSZYSZ Dzień 10 Arkusz 4 (i) Brudna łyżeczka – kopia dla prowadzącego Teraz, kiedy wiecie już jak należy aktywnie słuchać, sprawdźmy, czy potraficie słuchać skutecznie. ĆWICZENIE – KAWIARNIA „BRUDNA ŁYŻECZKA” Przeczytam dwukrotnie 5 linijek tekstu, a następnie poproszę was o wypełnienie w parach lub w grupach trzyosobowych arkusza odpowiedzi. Pamiętajcie jednak, że nie możecie zadawać żadnych pytań! 1. Przeczytaj tekst dwukrotnie – powoli! Kawiarnia „Brudna łyżeczka” Kierownik kawiarni wyłączył światła w kawiarni, kiedy do środka wszedł jakiś człowiek i zażądał pieniędzy. Właściciel otworzył kasę. Jej zawartość została zabrana i mężczyzna czym prędzej opuścił kawiarnię. Policja została natychmiast poinformowana o zdarzeniu. 2. Rozdaj grupie arkusze odpowiedzi. 3. Zapisz wyniki na tablicy. 4. Pokaż grupie tekst. 5. Przedyskutuj wyniki i to, czego możemy się dzięki nim nauczyć: − zaproponuj pytania mogące wyjaśnić niejasności wynikające z dwuznaczności języka, 116 − zwróć uwagę na fakt, jak szybko jesteśmy skłonni do stawiania pewnych wniosków. Dzień 10 Arkusz 4 (ii) Brudna łyżeczka – kopia dla uczestników szkolenia ĆWICZENIE – KAWIARNIA „BRUDNA ŁYŻECZKA” Elementy usłyszanej historii 1. Złodziejem był mężczyzna. 2. Postać, która pojawiła się w kawiarni, nie zażądała pieniędzy. 3. Właściciel sklepu zgarnął zawartość kasy. 4. Ktoś otworzył kasę. 5. Kasa zawierała pewną ilość gotówki, ale 117 Prawda Fałsz ? w opowiadaniu nie było podane jaką. 6. Złodziej zażądał pieniędzy właściciela. 7. Nieznajoma postać pojawiła się, kiedy już zgaszono wszystkie światła. 8. Właściciel kawiarni otworzył kasę. 9. Wiek właściciela kawiarni nie został podany w opowiadaniu. 10. W opowiadaniu pojawiły się następujące wydarzenia: ktoś zażądał pieniędzy, otworzono kasę, jej zawartość została zabrana i ktoś wybiegł ze sklepu. 118 Dzień 10 Arkusz 4 (iii) Ćwiczenie 2 Mój przyjaciel Jacek wybiera się w marcu do Australii, aby spędzić tam dwa i pół tygodnia wakacji. Będzie wylatywał z Katowic 12 marca o 10:45 i leciał liniami British Airways. Po drodze będzie miał przystanek w Amsterdamie. Stamtąd wyleci do Singapuru, gdzie spędzi kolejne 2 dni. Żona Jacka, Anna, bardzo obawia się tej części podróży – całego tego hałasu, tłumów, i tego, że nikt nie będzie pewnie nawet mówił po angielsku. Poza tym nie cierpi ryżu. Ale z Singapuru wylecą już prosto do Australii liniami Singapore Airways i spędzą tydzień z bratek Jacka, Tomkiem. Tomek żyje w Sidney od 24 lat. Ożenił się tam i ma tam 5 dzieci – 3 synów oraz 2 córki. Jacek ma jeszcze jednego brata, Łukasza, w Adelajdzie, i planuje spędzić z nim, z jego żoną oraz z ich siedmiorgiem dzieci pozostałą część wakacji. Następnie wróci wraz z żoną do domu, do ich dwóch synów, 22 marca 1997 roku. Ma nadzieję, że będzie z powrotem w Łodzi 9 marca 1997r. o 21:27. 1. Kiedy Jacek wyrusza do Amsterdamu? 2. Czemu Annie nie przypadła do gustu przerwa w podróży w Singapurze? 3. Jak mają na imię dwaj bracia Jacka i gdzie mieszkają? 4. Ile córek ma Tomek? 5. O której Jacek wylatuje z Katowic? 119 6. Ile synów ma Jacek? Ponieważ nasze myśli są szybsze od naszych słów, podczas słuchania mamy wiele czasu, aby zastanowić się nad tym, co słyszymy. Zastanawianie się, co za chwilę powiedzieć, tylko nas rozprasza. Kluczem do efektywnego słuchania jest wykorzystywanie wolnego czasu między słowami naszego rozmówcy do przeanalizowania treści wypowiedzi oraz do zastanowienia się, czy ton głosu oraz inne wskazówki nie zdradzają tego, co tak naprawdę ktoś chce nam powiedzieć. Dzień 11 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 11 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 120 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 11 Arkusz 2 Praca w zespole Definicja pracy w zespole: Dzielenie się swoimi myślami, rozumienie, szanowanie oraz zachęcanie do pracy każdego członka grupy Czym jest zespół? Zespół jest grupą ludzi, którzy realizując wspólnie określone zadania zmierza do osiągnięcia określonego celu. Praca w zespole oznacza, że każdy z jego członków: Polega na sobie nawzajem – umiejętności oraz wysiłek każdego z członków grupy jest niezbędny do osiągnięcia wspólnego celu. Chętnie pracują razem – kooperacja jest podstawą każdego zgranego zespołu. 121 Poświęcają się, by osiągnąć wspólny cel – prawdziwy członek zespołu zawsze stawia wspólne cele przed swoimi osobistymi dążeniami. Dzień 11 Arkusz 3 (i) Funkcje pełnione w zespole Jest wiele powodów, dla których warto jest pracować w zespole. Niezależnie od tego, czy pracujesz z kimś znajomym czy z grupą przyjaciół, czy też należysz do bardziej formalnej grupy czy zespołu. Obie te konfiguracje sprawdzają się w innych sytuacjach. Co stanowi różnicę? W tej sekcji możesz zastanowić się nad: różnymi zajęciami, przy których przydaje się praca w zespole, tym, czemu niektóre z grup sprawdzają się lepiej niż inne, różnymi funkcjami, jakie można pełnić w grupie lub zespole, tym, co sprawia, że dany zespół odnosi sukces, tym, jak możesz zacząć odgrywać większą rolę w swojej grupie. W miarę możliwości przedyskutuj powyższe kwestie z pozostałymi uczestnikami szkolenia. Sprawdźcie, czy wasze wyobrażenia na temat pracy w zespole są zbieżne i podzielcie się posiadanymi doświadczeniami. Grupy i zespoły Ćwiczenie 1 122 Czym jest grupa? Czy znasz jakiś przykład grupy ludzi zajmującej się czymś wspólnie? Czym jest zespół? Czy znasz jakiś przykład współpracujących ze sobą zespołów? Dzień 11 Arkusz 3 (ii) Ćwiczenie 2 W poniższej tabeli wypisz jak najwięcej przykładów grup oraz zespołów. Ćwiczenie rozpocznij sam/a, a następnie skonsultuj swoje pomysły z resztą grupy. GRUPY ZESPOŁY 123 Dzień 11 Arkusz 3 (iii) Ćwiczenie 3 To ćwiczenie wykonaj z resztą grupy. Jeśli masz już jakieś doświadczenie z działaniem w grupie nastawionej na realizację wspólnego celu (np. zbieranie środków na hospicjum dla dzieci, działanie w klubie pracy przy urzędzie zatrudnienia), z pewnością chętnie dowiesz się o znaczeniu ról, jakie każdy z członków grupy w niej pełni. Odpowiednie ich rozdzielenie gwarantuje sukces grupy. Nawet jeśli Twoja grupa jest raczej nieformalna i składa się z grupy przyjaciół (np. dążycie to wyremontowania placów zabaw w waszej okolicy), ważne jest, aby każdy z jej członków znał swoją rolę i sumiennie ją wypełniał. Rozdaj każdemu 5 małych kawałków papieru i poproś ich o wypisanie zadań i funkcji, które każdy uważa za nieodzowne podczas pracy w grupie. Na środku większej kartki napisz „PRACA W GRUPIE”. Następnie każdy przyczepia swoje kartki z zadaniami wokół środka. Wszelkie sugestie są mile widziane. Przedyskutujcie wyniki swoich poszukiwań i zadecydujcie, czy jest coś, czego brakuje. 124 W Załączniku znajdziesz listę zajęć, które możesz porównać z tymi podanymi przez uczestników szkolenia. Czy znasz jakieś zajęcia, które nie zostały uwzględnione na liście? Czy na liście z załącznika pojawiły się jakieś dodatkowe zajęcia, które chciałbyś dodać do waszej listy? Dzień 4 Arkusz 3 (iv) Ćwiczenie 4 Jakich umiejętności i talentów wymagają różne funkcje, które można pełnić w grupie? Pomyśl o różnych cechach, jakie powinna posiadać osoba pełniąca w grupie daną funkcję. Uzupełnij poniższą tabelkę, wpisując w nią inne role, które uważasz za istotne oraz wymagania, jakie powinna spełniać osoba je pełniąca. przywódca grupy potrafi słuchać, jest sprawiedliwy… sekretarz punktualny, zorganizowany… krytyk bezstronny, realista… 125 Dzień 11 Arkusz 3 (v) Ćwiczenie 5 Jaką funkcję chciał(a)byś pełnić w grupie? Jakie zadania chciał(a)byś realizować? W czym masz już doświadczenie? Jakie zajęcia najbardziej Ci odpowiadają? 126 Jakie zadania stanowią dla Ciebie wyzwanie? Dzień 11 Arkusz 3 (vi) Ćwiczenie 5 (cd.) Czy byłeś/aś kiedykolwiek członkiem grupy lub zespołu, który odniósł sukces? Jak myślisz, co o tym zadecydowało? 127 Czy byłeś/aś kiedykolwiek członkiem grupy lub zespołu, którego członkowie nie potrafili ze sobą współpracować? Jak myślisz, co o tym zadecydowało? Czy potrafisz podać przykład zespołu, w którym szczególnie ważne jest, aby jego członkowie współpracowali ze sobą? strażacy, ratownicy medyczni, …. Dzień 11 Arkusz 3 (vii) Ćwiczenie 5 (cd.) Jak myślisz, co sprawia, że właśnie te grupy czy zespoły osiągają razem sukces i skutecznie ze sobą współpracują? 128 Badania wykazują, że nie wszystkie wyjątkowo bystre czy kreatywne osoby sprawdzają się w pracy w grupie. To, co się liczy, to mieszanka pewnych cech osobowości. Osoby zajmujące się badaniem zachowania w grupie stworzyły listę cech, których posiadacze najlepiej sprawdzają się w pracy zespołowej. Lista tych cech znajduje się w Załączniku. Oto kilka cech członków udanego zespołu: doskonale wiedzą, do czego dążą, mają wspólne założenia, szanują odmienne opinie pozostałych członków grupy, docenia wkład każdego z członków w wspólną pracę, skutecznie wykonują swoje zadania, nie marnują czasu ani energii, posiadają cechy potrzebne do osiągnięcia wspólnego celu. Dzień 11 Arkusz 3 (viii) Ćwiczenie 6 Do tego ćwiczenia jedna osoba z grupy będzie musiał objąć funkcję lidera. Będziecie potrzebować: wyboru artykułów lub wywiadów z ostatnich gazet dyktafonu (opcjonalnie) Zadanie dla grupy – Czas na przygotowanie – Role do obsadzenia – przygotowanie oraz przedstawienie „Faktów o 6” dla programu radiowego 1 godzina prezenter, edytor, dziennikarz, technik dźwięku etc. 129 Lider grupy zaopatrza pozostałych członków w artykuły i wywiady, z których będzie można skorzystać tworząc program. Wszyscy członkowie grupy mogą także umówić się, że każdy wybierze coś od siebie. Ćwiczenie rozpocznijcie przydzielając każdemu odpowiednią rolę. W jaki sposób zadecydujecie co komu przydzielić? Czy każdy wie dokładnie co ma robić? Zdecydujcie, jak podzielicie przydzielony wam czas na czytanie i wybór wiadomości, które przedstawicie w programie, pisanie scenariusza, próby, emisję „Faktów…”. Podczas przygotowywania programu, do czasu jego emisji, mogą napływać nowe informacje. (Lider może je dostarczać co jakiś czas.) W jaki sposób zadecydujecie, które z nich są istotne i powinny znaleźć się w programie? Przygotujcie nagłówki i ostateczną wersję wiadomości. Zarejestrujcie nagranie. Dyskusja Po nagraniu programu i ponownym jego odsłuchaniu, poświęćcie trochę czasu na dyskusję. Spróbujcie odpowiedzieć na pytania: Czy wszyscy czuli się dobrze w przydzielonym im rolach? Czy ktokolwiek mógłby pełnić więcej niż jedną funkcję? Które funkcje okazały się kluczowe podczas przygotowywania programu? Czy łatwo było zdecydować komu przydzielić jaką rolę? Które funkcje są kluczowe w zespole, który chce razem osiągnąć sukces? Zobaczmy co się stanie, jeśli połączymy trzy kluczowe role w grupie: lider grupy inicjator praktyk Uzyskujemy połączenie świetnych pomysłów, realizacji praktycznej oraz przewodzenia, czyli szkielet każdej zgranej grupy czy zespołu. Nie liczy się wielkość grupy – małe grupy często obfitują w zapał do pracy i zaangażowanie, podczas gdy członkowie większych grup mogą łączyć swoje pomysły i wzajemnie poszerzać swój zasób wiedzy. Dzień 11 Arkusz 4 Ocena ćwiczeń Czy ostatnie ćwiczenia dały Ci możliwość wykazania się w nowej roli? 130 Czy ostatnie ćwiczenia były pomocne dla Twojej obecnej grupy w zakresie przydzielania różnych ról różnym osobom? Dzień 11 Arkusz 5 Załącznik 131 Kluczowe role w zespole Lider grupy Dojrzały, zrównoważony, skupiony na osiągnięciu celu i pewny siebie. Potrafi zmobilizować innych do pracy. Potrafi słuchać i prawidłowo osądzać. Sprawia, że każdy czuje się zaangażowany. Inicjator Kreatywna, obdarzona wyobraźnią, pomysłowa i otwarta. Ma niekonwencjonalne pomysły, które wykorzystuje na korzyść grupy. Praktyk Praktyczna, odpowiedzialna, wydajna, dobra w planowaniu. Potrafi wprowadzić plan w życie oraz przekształcić pomysły w realne działania oraz zaplanować je. Osoba kształtująca wizerunek grupy Towarzyska, pełna zapału, pasji i dążąca do nowych osiągnięć. Potrafi zarazić swoim entuzjazmem innych oraz dopilnować tego, aby wszystkie zadania zostały spełnione Krytyk Poważny, z analitycznym umysłem. Potrafi spojrzeć na daną rzecz z wielu perspektyw i dostrzec w niej błędy. Ocenia pracę grupy. Osoba gromadząca informacje Bystra, entuzjastycznie nastawiona oraz interesująca, potrafi nawiązywać kontakty. Zbiera informacje, nawiązuje nowe kontakty oraz poszukuje źródeł wsparcia dla zespołu. 132 Gracz zespołowy Przyjazny, oddany, spostrzegawczy i potrafiący słuchać. Potrafi pracować w każdym zespole. Podatny na panującą atmosferę, łatwo nawiązuje kontakty oraz nawiązuje porozumienie między innymi osobami. Osoba kończąca projekt Ostrożna, rozsądna, perfekcjonista dbający o standardy. Potrafi trzymać się ustalonego planu, przestrzegać terminów. Pilnuje dotrzymywania umów oraz wypełniania zadań. Żartowniś Zabawny, z dużym poczuciem humoru, potrafi rozbawić innych. Komediant. Rozładowuje atmosferę w zespole, nadaje wszystkiemu lżejszy ton i podnosi morale zespołu. Dzień 11 Arkusz 6 133 Korzyści płynące z przynależności do zespołu Co dobrego wynika dla członków zespołu z faktu przynależności do niego? Przedyskutujcie odpowiedzi i zwróćcie uwagę na poniższą listę. Wielu ludziom praca w zespole przynosi następujące korzyści: 1. Interakcja społeczną i szansą znalezienia przyjaciół. 2. Wsparcie innych osób (np. przynależenie do zespołu w pracy daje nam możliwość zwrócenia się do kogoś innego niż własna rodzina). 3. Poczucie przynależności. 4. Możliwość nauczenia się czegoś od innych. 5. Duma z osiągniętego sukcesu po dobrze wykonanej pracy. 6. Nowe wyzwania. 7. Motywacja. Większość ludzi posiada cechy charakterystyczne dla więcej niż jednej roli zespołowej. Zazwyczaj posiadamy 3 lub 4 preferowane role, które mogą być przyjmowane lub odrzucane, w zależności od sytuacji. Funkcje pełnione w grupie pomagają lepiej poznać samego siebie oraz zrozumieć innych. Rola zespołowa odzwierciedla wzór Twojego zachowania w danej chwili. Preferencje co do pełnionej funkcji mogą się zmieniać i wpływać na nasze zachowanie wraz z pojawiającymi się np. możliwościami zmiany pracy, awansu czy czynnikami niezwiązanymi z pracą. Dzień 12 Arkusz 1 134 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 12 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: 135 Dzień 12 Arkusz 2 Linia życia Na czystej kartce narysuj linię: Na tej „linii czasu” umieść ważne daty i wydarzenia z przeszłości oraz te rzeczy, które masz nadzieję, że wydarzą się w przyszłości: _____ PRZESZŁOŚĆ _________TERAŹNIEJSZOŚĆ _______PRZYSZŁOŚĆ_____ Przyjrzyj się teraz Twojej linii życia. Czy są jakieś wydarzenia, które chciał(a)byś móc na niej umieścić? Czy są takie, których wolał(a)byś tam nie widzieć? Co musisz zrobić, aby spełniły się rzeczy, które umieściłeś/aś w przyszłości? 136 Dzień 12 Arkusz 3 Jak zamierzasz wykorzystać rzeczy, których nauczyłeś/aś się na szkoleniu „Powrót do pracy”, aby spełnić swoje założenia dotyczące pracy, dalszej nauki oraz inne cele? W następnym tygodniu zamierzam W następnym miesiącu zamierzam Za trzy miesiące zamierzam 137 Dzień 12 Arkusz 4 (i) Lista zadań (1) Użyj tego arkusza, aby zapisać na nim wszystkie czynności jakie zamierzasz podjąć, które pomogą Ci zapewnić Ci wymarzoną pracę, dalszą naukę czy inne możliwości. Czynność Kto może pomóc? ► ► ► ► ► ► ► ► ► ► 138 Dzień 12 Arkusz 4 (ii) Lista zadań (2) Użyj tego arkusza, aby zapisać na nim wszystkie czynności jakie zamierzasz podjąć, które pomogą Ci zapewnić Ci wymarzoną pracę, dalszą naukę czy inne możliwości. (powinieneś/aś systematycznie wracać do tej listy, aby sprawdzić czy realizujesz swoje założenia i dopisywać do niej nowe zadania, jeśli poczujesz taką potrzebę) Czynność Kto może pomóc? ► Przeszkody związane z podjęciem pracy • opieka nad dzieckiem • pomoc finansowa • zarządzanie finansami • motywacja • inne ►Rozwijanie umiejętności • coaching • wolontariat • praca na okres próbny 139 • kursy szkoleniowe • inne Dzień 12 Arkusz 3 (iii) Lista zadań (3) Użyj tego arkusza, aby zapisać na nim wszystkie czynności jakie zamierzasz podjąć, które pomogą Ci zapewnić Ci wymarzoną pracę, dalszą naukę czy inne możliwości. (powinieneś/aś systematycznie wracać do tej listy, aby sprawdzić czy realizujesz swoje założenia i dopisywać do niej nowe zadania, jeśli poczujesz taką potrzebę) Czynność Kto może pomóc? ► Przygotowanie do pracy • przygotowanie CV • umiejętności związane z rozmową kwalifikacyjną • inne ►Planowanie pracy • poszukiwanie pracy • doradztwo zawodowe • inne ► Inne 140 Dzień 12 Arkusz 5 (i) Zrób to sam – radzenie sobie z konfliktami Konflikt to niezgodność między dwoma lub więcej stronami, w której zauważają one potencjalne zagrożenie dla swoich interesów, potrzeb lub korzyści. W tej prostej definicji pojawia się kilka ważnych elementów: Niezgodność - Większość z nas zdaje sobie sprawę, że w przypadku konfliktu pojawia się pewien poziom rozbieżności między dwoma (lub więcej) stronami. Lecz prawdziwa niezgodność może się w dużej mierze różnić od tej postrzeganej. W rzeczywistości, konfliktom towarzyszy zwykle pewien poziom niezrozumienia, który w znacząco zaburza postrzeganie konfliktu i wyolbrzymia go. Dopiero kiedy dostrzeżemy prawdziwy zakres niezgodności będziemy w stanie rozwiązać konflikt i poznać prawdziwe potrzeby stron. Strony konfliktu – Czasami nasze wyobrażenie o tym, kto jest stroną konfliktu nie zgadza się z tym, jak jest w rzeczywistości. Często niektórzy z nas z zaskoczeniem dowiadują się, że są stroną konfliktu. Inni zaś są zaskoczeni, że nie są postrzegani jako jego część. Osoby, które są postrzegane jako część systemu społecznego (np. zespołu w pracy, rodziny czy firmy), często są zmuszeni do zajęcia strony w dyskusji na temat postrzegania danej kwestii. W takich przypadkach, osoby te często „biorą stronę” którejś z opcji, w zależności od tego jak postrzegają tę kwestię w danym momencie oraz bazując na ich wcześniejszych doświadczeniach. W ten sposób strony konfliktu bywają często trudne do zdefiniowania. Potencjalne zagrożenie – Często żywiej reagujemy na zagrożenia potencjalne, niż na te realne. Dlatego też, mimo że nasze przypuszczenia nie są rzeczywistością jako taką, poczucie zagrożenia z jakim się spotykamy modyfikuje nasze zachowanie, uczucia oraz reakcje. Konflikt może zostać rozwiązany konstruktywnie dopiero wtedy, kiedy potrafimy zidentyfikować prawdziwe zagrożenia oraz wypracować pewne strategie, które pomogą nam się z nimi zmierzyć. Interesy, potrzeby oraz korzyści – Istnieje tendencja do zawężania definicji „problemu” do raczej krótkoterminowej kwestii. Często jednak konflikty w miejscu pracy bywają dużo bardziej skomplikowanie, ponieważ dotyczą istniejących stosunków między złożonymi emocjonalnie stronami. Krótko mówiąc, konflikt powinien być analizowany nie tylko pod względem zwyczajowych, rzeczowych potrzeb stron, ale także pod względem potrzeb 141 formalnych oraz psychologicznych. Ponadto trwałość korzyści i interesów stron zaangażowanych w konflikt przewyższa zazwyczaj powstałą sytuację. Jakiekolwiek wysiłki zmierzające do rozwiązania konfliktu powinny mieć na uwadze wszystkie te kwestie. Dzień 12 Arkusz 5 (ii) Konflikty często pozostają nierozwiązane, ponieważ nikt nie wie, co należałoby zrobić, aby się z nimi uporać, lub też wszystkie kwestie są przedstawiane jednocześnie, ponieważ każdemu wydaje się, że doskonale wie co będzie dla wszystkich najlepsze. Na początek poświęćcie trochę czasu na uzupełnienie poniższych dziesięciu zdań: • Problem polega na tym, że… • W wyniku tego problemu… • Myślę, że powinno się coś z tym zrobić, ponieważ… • Kilka przyczyn tego problemu to…. • To, co mogę zrobić, aby pomóc w rozwiązaniu tej sytuacji i jej poprawie to… • To, co inni dotknięci tym problemem mogliby zrobić to… (zaznacz kto oraz co mógłby zrobić) • To, co moglibyśmy zrobić razem to… • To, co mogłyby zrobić inne osoby/stowarzyszenia to… (zaznacz kto, gdzie oraz co mógłby zrobić) • Pierwsze trzy kroki do rozwiązania problemu to… • Trzy główne rezultaty, które chciał(a)bym uzyskać to… 142 Rozwiązania „zrób to sam” nie zawsze wchodzą w grę. Wtedy pozostaje poproszenie o pomoc osób trzecich lub odpowiednich stowarzyszeń. Dzień 12 Arkusz 5 (iii) Niezależnie od tego, jakie akcje podejmiemy, oraz czy zaangażowany został ktoś z zewnątrz, celem rozwiązania konfliktu jest zawsze porozumienie co do podjęcia przez niektóre lub wszystkie strony konfliktu konkretnych działań zmierzających do poprawy sytuacji. Wymaga to: • aby każda ze stron konfliktu miała możliwość przedstawienia swojego punktu widzenia, • aby każda ze stron konfliktu miała możliwość określenia, dlaczego zależy jej na rozwiązaniu zaistniałej sytuacji, • ustalenia wspólnych korzyści oraz, jeśli to możliwe na tym etapie, wspólnych celów, • ustalenia kwestii, w których porozumienie jest szczególnie istotne i możliwe, • przedyskutowania sugestii dotyczących rozwiązania każdej z kwestii, • zgody na zastosowanie danego rozwiązania oraz ustalenie kroków, jakie należy wykonać, • upewnienia się, że wszystkie ze stron konfliktu chcą wykonać kroki zmierzające do rozwiązania konfliktu, nawet jeśli nie w pełni się z tym zgadzają, • zgody na analizę sytuacji w celu sprawdzenia, czy wdrożone rozwiązanie sprawdza się oraz/lub określenia konsekwencji, jakie poniosą strony, które nie zrealizowały ustalonych założeń. 143 Dzień 12 Arkusz 6 (i) Style rozwiązywania konfliktów Konflikt najlepiej zrozumieć przez analizę konsekwencji określonych zachować w danym czasie. Zachowania te można podzielić w zależności od stylów rozwiązywania konfliktów. Każdy z tych stylów posiada wspólną cechę – jest sposobem na zaspokojenie potrzeb jednej ze stron kosztem potrzeb drugiej strony. • Rywalizacja – w tym stylu potrzeby jednej ze stron są stawiane ponad potrzebami pozostałych stron. Jego elementami są agresywny sposób komunikowania się, niewielka dbałość o jakość przyszłych stosunków oraz wykorzystanie środków przymusu. Osoby korzystające z tego stylu rozwiązywania konfliktów mają próbują przejąć kontrolę nad dyskusją o kwestiach zarówno istotnych, jak i podstawowych. Osoby takie obawiają się, że brak kontroli doprowadzi do rozwiązania niekorzystnego z punktu widzenia ich potrzeb. Rywalizacja zazwyczaj skutkuje zwiększonym poziomem zagrożenia. • Dostosowanie się, zwane również „łagodzeniem”, jest przeciwieństwem rywalizacji. Osoby stosujące ten styl rozwiązywania konfliktów dyplomatycznie poświęcają własne potrzeby na rzecz potrzeb pozostałych stron. Pozwalają one, aby potrzeby grupy wzięły górę nad ich własnymi potrzebami, nawet jeśli nie zostaje to nigdy głośno stwierdzone. Dla osób stosujących ten styl najważniejsze jest zachowanie dobrej relacji z drugą stroną. • Unikanie jest najczęstszą reakcją na negatywne postrzeganie konfliktu. „Może jeśli nie będziemy o tym mówić, samo zniknie” – tak zdają się myśleć osoby stosujące ten styl. Jednak zazwyczaj wynika z tego jedynie to, że strony konfliktu tłumią w sobie uczucia, unikają wyrażania swoich opinii, a konflikt rozwija się, dopóki staje się na tyle duży, że nie można go dłużej ignorować. Taki konflikt rozwija się jak rak – jest łatwo uleczalny, jeśli został wcześnie wykryty, jednak z czasem jego niszcząca siła może doprowadzić do całkowitego zniszczenia relacji między stronami konfliktu. Osoby wplątane w taki konflikt często czują się zdezorientowane – jako że interesy oraz potrzeby stron nie zostały określone, żadna z nich nie wie, co tak naprawdę poszło nie tak w budowaniu relacji. • Kompromis – ten styl rozwiązywania konfliktów polega na równomiernym rozłożeniu zysków i strat wszystkich stron konfliktu. Kompromis jest zazwyczaj zadawalający, jednak nigdy nie satysfakcjonuje w pełni żadnej ze stron. Osoby zaangażowane w konflikt skupiają się na swoich własnych potrzebach, ignorując bądź nie zdając sobie sprawy z potrzeb drugiej strony. W wyniku tego pojawia się brak zaufania oraz unikanie jakiejkolwiek współpracy wiążącej się z ryzykiem. • Współpraca to łączenie indywidualnych potrzeb dla osiągnięcia wspólnego celu. Sytuacja ta często określana jest mianem „takiej, w której wszyscy zyskują”, jednak wymaga ona sprawnego komunikowania się, asertywności oraz rozbudowanej współpracy. Tylko tak można 144 osiągnąć cel, którego żadna ze stron nie mogłaby osiągnąć w pojedynkę. Stosowanie tego stylu stwarza okazję do wypracowania konsensusu, połączenia potrzeb oraz rozszerzenia „budżetu możliwości”, które wcześniej zniekształcały nasze spojrzenie na konflikt. Sytuacja taka daje czas oraz dostarcza energii i pomysłów do głębokiego rozwiązania konfliktu. Dzień 12 Arkusz 6 (ii) Nasze reakcje na konflikt to nie tylko określone zachowania, wspomniane przy opisie różnych stylów rozwiązywania konfliktów, ale także reakcje emocjonalne, poznawcze oraz fizyczne. Wszystkie te czynniki mówią nam wiele nie tylko o nas, ale też o samym konflikcie, często ujawniając prawdziwe źródło naszych zagrożeń. Analizując nasze spostrzeżenia, uczucia oraz fizyczne reakcje na konflikt, jesteśmy w stanie wpaść na lepsze jego rozwiązanie. • Reakcje emocjonalne: są to wszystkie uczucia, których doświadczamy będąc zaangażowanymi w konflikt, od gniewu i strachu do rozpaczy czy poczucia zagubienia. Reakcje emocjonalne bywają często źle zrozumiane, ponieważ wszyscy mamy tendencje do zakładania, że inni ludzie czują to samo co my. Dlatego też odmienne reakcje emocjonalne są mylące, co może stanowić pewne zagrożenie. • Reakcje poznawcze: są to wszystkie nasze myśli oraz spostrzeżenia na temat konfliktu, często pojawiające się jako wewnętrzny głos lub obserwator sytuacji. Subwokalizacja (np. prowadzenie monologów wewnętrznych) pomaga nam lepiej zrozumieć nasze reakcje poznawcze. W przykładzie poniżej pokazano, jak wiele myśli może przychodzić nam do głowy w sytuacji kiedy np. ktoś w ostatnich chwili zajął nam miejsce parkingowe, na które właśnie próbowaliśmy wjechać: - Co za dureń! Co on sobie wyobraża! lub - Ciekawe, czy on w ogóle zauważył, co właśnie zrobił. Pewnie jest tak zamyślony, że nie wie co robi. Mam nadzieję, że wszystko z nim ok. lub - I co ja mam teraz zrobić? Pewnie spóźnię się na spotkanie… Może powinienem mu coś powiedzieć? A co jak się zdenerwuje? Tak zróżnicowane reakcje poznawcze wpływają także na nasze reakcje emocjonalne oraz na nasze zachowanie. Należy jednak pamiętać, że monologi wewnętrzne mogą rozwinąć się zarówno w pozytywne, jak i w negatywne reakcje. • Reakcje fizyczne: reakcje te mają duży wpływ na to, czy potrafimy zawalczyć o swoje potrzeby podczas konfliktu. Reakcje fizyczne to podwyższony poziom stresu, napięcie całego ciała, wzmożona potliwość, widzenie tunelowe, spłycony lub przyspieszony oddech, mdłości, przyspieszona akcja serca. Podobnych reakcji doświadczamy w momentach zwiększonego niepokoju i mogą one być zminimalizowane przez stosowanie prostych technik radzenia sobie ze 145 stresem. Stworzenie sobie spokojnego otoczenia, w którym negatywne emocje zostają złagodzone, jest łatwiejsze gdy umiemy radzić sobie z reakcjami fizycznymi. Dzień 12 Arkusz 7 (i) Świadomość istnienia różnic Czym jest „różnorodność”? Zacznijmy od najprostszej odpowiedzi – to istnienie różnic. Różnorodność oznacza, że istnieją między nami liczne różnice. W ostatnich latach temat różnorodności stał się bardzo popularny, zarówno wśród różnych agencji rządowych, jak i wśród małych organizacji non-profit. Tematyka różnorodności pojawia się w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach, zaś na Uniwersytetach część zajęć poświęcona jest tej tematyce. W związku z tym, że nasz świat przypomina obecnie globalną wioskę, wszelakie firmy chcące utrzymać się na rynku muszą oferować produkty odpowiadające przedstawicielom wielu kultur. Wymaga to zatrudniania osób odpowiedzialnych za planowanie i negocjowanie sprzedaży produktów uwzględniających kwestię różnorodności. Żadna firma nie może pozwolić sobie na pomyłkę, jaką popełnił amerykański koncern Chevrolet, próbując sprzedać swój nowy model, Chevrolet Nova, w krajach hiszpańskojęzycznych. Jednak w Hiszpanii „No va” znaczy tyle co „nie idzie”, „nie chodzi”, co jeszcze pogorszyło sprzedaż Chevroleta w kraju, w którym nigdy nie sprzedawał on się specjalnie dobrze. Podobna historia spotkała Pepsi, która jakiś czas temu zaczęła reklamować swoje produkty w Chinach. Chińczycy jednak przetłumaczyli angielski slogan „Pepsi brings back to life” („Pepsi przywraca do życia”) bardzo dosłownie, i w ich języku znaczył on „Pepsi przywraca do życia naszych przodków”. Różnorodność dotyczy wszystkich ludzi, ponieważ każdy z nas w jakiś sposób różni się od innych. Innymi słowy, istnieje wiele wymiarów różnorodności. Poniżej znajduje się część z nich: Płeć Narodowość Wykształcenie Zawód Orientacja seksualna Rasa Wiek Wysokość przychodu Język Sprawność umysłowa Wyznanie Stan cywilny Status rodzicielski Sprawność fizyczna Miejsce zamieszkania Jane Elsea w swojej książce „The Four Minute Sell” mówiącej o tym, jak zrobić dobre pierwsze wrażenie i odpowiednio się „sprzedać”, wymienia dziewięć rzeczy, które najszybciej zauważamy u innych ludzi. W kolejności od najszybciej zauważanej są to: 1. Kolor skóry 2. Płeć 3. Wiek 4. Wygląd 146 5. 6. 7. 8. 9. Wyraz twarzy Kontakt wzrokowy Ruchy Przestrzeń osobista Dotyk Dzień 12 Arkusz 7 (ii) Kiedy spotykamy drugą osobę dokonujemy oceny i decydujemy się na konkretną interakcję z nią, biorąc pod uwagę wymienione 9 czynników. Nasza reakcja na drugą osobę jest oparta na ocenie dokonywanej w ciągu ułamka sekundy, jednak znacznie wpływa na dalsze relacje. Poświęć kilka minut, aby pomyśleć o swojej społeczności. Weź pod uwagę każdy wymiar różnorodności. Jak ważna jest każda z tych różnic dla ludzi należących do Twojej społeczności? Czy sposób traktowania poszczególnych osób zmienia się pod wpływem któregoś z tych czynników? Czy któryś z poniższych czynników wpływa na opinię, jaką posiada dana osoba? • Płeć • Wygląd • Narodowość • Sprawność fizyczna oraz umysłowa • Wiek • Preferencje seksualne • Wysokość dochodu • Miejsce zamieszkania • Zawód lub status zatrudnienia • Wyznanie • Wykształcenie Posiadamy naturalną skłonność do wiązania się z ludźmi, z którymi łączy nas wiele z wyżej wymienionych czynników. Analogicznie, czujemy się mniej komfortowo z osobami, z którymi mamy mniej wspólnych cech. Pomyśl o swoich najbliższych przyjaciołach – czy są do Ciebie podobni, czy może zupełnie od Ciebie inni? Jeszcze jakiś czas temu to, że ludzie mieszkający wspólnie w danej okolicy, dzieci, które uczęszczały razem do szkoły, Ci, którzy pracowali razem i chodzili razem do kościoła byli do siebie bardzo podobni pod wymienionymi względami. Jednym słowem Ci, którymi 147 byliśmy otoczeni, w pewnym sensie odzwierciedlali nas samych. W dzisiejszych czasach jednak temat różnorodności staje się coraz ważniejszy, gdyż ludzie żyjący obok siebie stają się coraz bardziej zróżnicowani pod wieloma względami. Umiejętność zaakceptowania różnic między ludźmi pozwala nam lepiej się ze sobą komunikować w każdych okolicznościach. Dzień 12 Arkusz 7 (iii) Świadomość istnienia różnic – tło kulturowe Dyskusja na temat ludzkiej różnorodności byłaby niekompletna bez uwzględnienia koncepcji tła kulturowego. Kultura to zbiór wartości, przekonań i norm wspólny dla danej, dużej grupy ludzi. Kultura może obejmować wspólny język, tradycję, styl komunikowania się, idee oraz sposób myślenia – „prawdy” akceptowane przez członków danej grupy. Członkowie jednej grupy kulturowej mają zazwyczaj podobne podejście do życia. Kultura może być także definiowana jako zbiór wyuczonych przekonań, tradycji, zasad oraz wzorców zachowania wspólny dla członków danej grupy. Kultura pełni rolę przewodnika mówiącemu nam jak postrzegać oraz wzajemnie oddziaływać ze światem. Kolejna z definicji mówi nam, że kultura to oprogramowanie dla naszego zachowania, które ma „wgrane” każdy z nas. • • • • Nasze tło kulturowe decyduje o naszym zachowaniu i postrzeganiu wielu spraw. Wszyscy bez wyjątku posiadają swoje tło kulturowe. Większość elementów danej kultury istnieje tylko umownie. Zachowanie innych oceniamy korzystając z naszego własnego wzoru kulturowego. Psychologowie twierdzą, że już w wieku trzech lat jesteśmy „kulturowo zaprogramowani”! Jak myślisz, co „kulturowo zaprogramowało” Twoje życie? Zapisz odpowiedzi w pustych polach. 148 Dzień 12 Arkusz 7 (iv) Być może zechcesz wpisać tam coś z poniższej listy: Rodzina Przyjaciele Media Wiek Status ekonomiczny Inni krewni Wykształcenie Małżonek/ka Narodowość Sąsiedzi Miejsce zamieszkania Kościół Kiedy byliśmy mali, w szkole często opowiadano nam o ludziach innej rasy, wyznania itd. Jednak część z tych informacji mogła być mylna – nawet jeśli pochodziła od naszych rodziców, przyjaciół, nauczycieli czy innych bliskich osób. Wszyscy Ci ludzie nie chcieli wpoić nam błędnych informacji celowo – po prostu przekazywali nam to, czego sami dowiedzieli się wcześniej od innych ludzi i z mediów, np. z telewizji. Część z tych informacji mogła przyczynić się do powstania stereotypów i wypracowania automatycznej reakcji na dane różnice – jako dorośli ludzie, wciąż jesteśmy na nie podatni. Przyjrzyjmy się kilku przykładom automatycznych reakcji. Przeczytaj poniższe wyrazy, każdy osobno. Zanotuj pierwszą myśl, jaka przychodzi Ci do głowy. Nie poświęcaj dużo czasu na zastanawianie się – po prostu zapisz to, co pierwsze przyszło Ci na myśl. Polityk _________________________________ Prawnik _________________________________ Bezdomny _________________________________ Profesor _________________________________ Osoba na wózku inwalidzkim _________________________________ Otyła kobieta _________________________________ Niektóre z Twoich odpowiedzi będą zapewne odpowiadały myśleniu stereotypowemu. Poniżej znajdziesz kilka odpowiedzi uzyskanych od ludzi pochodzących z różnych kultur: Polityk Prawnik Bezdomny Profesor Osoba na wózku Otyła kobieta – – – – – – kłamca, bogaty, z dobrej szkoły, przekupny drogi, obłudny, wykształcony niebezpieczny, nieszczęśliwy, alkoholik bujający w obłokach, inteligentny słaba, bezsilna, budząca litość matczyna, leniwa, chciwa, nieatrakcyjna Kiedy kierujemy się myśleniem stereotypowym, nie bazujemy naszych opinii na doświadczeniu, na tym co naprawdę wiemy o danym człowieku – szufladkujemy wtedy daną 149 osobę w zależności od tego, z jakiej grupy pochodzi i jakie mamy o tej grupie wyobrażenie. Głęboko zakorzenione stereotypy bardzo trudno jest wyplenić! Dzień 12 Arkusz 7 (v) Czym jest świadomość istnienia różnic? Ważne jest, aby każdy z nas potrafił zaakceptować fakt istnienia różnić – żeby to zrobić, musimy posiadać świadomość ich istnienia: • Traktuj różnice między ludźmi jako różnorodność, nie jako odstępstwo od normy lub niewłaściwe przystosowanie do otoczenia. • Szanuj odmienne wartości oraz zachowania i dostrzegaj ich pozytywny wpływ na ludzi. • Zaakceptuj to, że każda kultura ma swoje wartości, które uważa za istotne, oraz inne, które uważa za mało ważne. • Weź pod uwagę to, jaki efekt na dzisiejsze relacje międzyludzkie miały dawne konflikty na świecie. • Miej świadomość swojego własnego tła kulturowego. • Zwróć uwagę na swoją własną etnocentryczność - stereotypy, jakimi operujesz, to jak osądzasz oraz dyskryminujesz innych oraz przeanalizuj swoje emocjonalne reakcje na sprzeczne wartości kulturowe. • Weź pod uwagę to, w jaki sposób Twoje tło kulturowe może wpływać na innych. • Dostrzeż podobieństwa łączące wszystkich ludzi należących do „kultury całego świata”, niezależnie od różnic istniejących miedzy poszczególnymi grupami kulturowymi. Do podobieństw tych zaliczają się np. potrzeba bezpieczeństwa, dobrego zdrowia, wykształcenia, wychowania dzieci, miłości oraz przynależności, poczucia własnej wartości oraz możliwości wykorzystania własnego potencjału. 150 Dzień 13 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 13 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: 151 Dzień 13 Arkusz 2 (i) Style uczenia się Każdy z nas ma swoje preferencje co do sposobu nauki. Naukowcy Peter Honey oraz Alan Mumford wykazali, że nasze preferencje mogą zostać zaklasyfikowane do jednej z czterech kategorii: stylu aktywnego, refleksyjnego, teoretycznego oraz pragmatycznego. Znajomość własnego stylu uczenia się pomoże nam lepiej wykorzystywać nadarzające się okazje edukacyjne. Ponadto, będziecie mogli podzielić się zdobytą wiedzą z członkami waszego zespołu w pracy, rodziną, itd. Style uczenia się – kwestionariusz Ten kwestionariusz został stworzony, abyś mógł/a dowiedzieć się, jaki styl nauki najbardziej Ci odpowiada. Poświęć na niego tyle czasu, ile potrzebujesz – choć najprawdopodobniej nie zajmie Ci on więcej niż 15 minut. Bądź uczciwy/a – od tego zależy czy otrzymasz prawidłowy wynik! Pamiętaj, że nie ma tutaj złych ani dobrych odpowiedzi. Jeśli zgadzasz się z danym stwierdzeniem choć trochę, zaznacz je. Jeśli choć trochę się nie zgadzasz – postaw w polu krzyżyk. Upewnij się, że zaznaczyłeś/aś każde pole ptaszkiem lub krzyżykiem. 1. Doskonale wiem co jest dobre, a co złe. 2. Często ryzykuję lub lekceważę niebezpieczeństwo. 3. Rozwiązuje moje problemy powoli, krok po kroku, unikam nagłych działań. 4. Uważam, że formalne procedury i zasady zbyt nas ograniczają. 5. Jestem znany/a z tego, że nazywam rzeczy po imieniu. 152 6. Często przekonuję się, że to, co podpowiada nam intuicja jest równie dobre co coś starannie przemyślane. 7. Lubię pracować, kiedy mam czas zrobić wszystko jak najstaranniej i dać z siebie wszystko. 8. Często pytam innych o ich opinie czy przypuszczenia. 9. Najbardziej liczy się dla mnie czy coś działa w praktyce. 10. Ciągle poszukuję nowych doświadczeń. 11. Kiedy słyszę o nowym pomyśle lub podejściu do tematu, od razu zaczynam myśleć jak wcielić to w rzeczywistość. 12. Jestem dobry/a w dyscyplinowaniu siebie, np. w przestrzeganiu diety, regularnym wykonywaniu ćwiczeń, wypełnianiu codziennie tych samych zadań. 13. Jestem dumny/a, kiedy moja praca jest dobrze wykonana. 14. Najlepiej dogaduję się z ludźmi logicznymi, o analitycznych umysłach. Mniej ze spontanicznymi, „irracjonalnymi” ludźmi. 15. Dokładnie analizuję dane, jakie posiadam i nie wyciągam pochopnych wniosków. 16. Lubię podejmować decyzje powoli i rozważać wszystkie dostępne opcje. 17. Nowatorskie i niespotykane pomysły interesują mnie bardziej niż te praktyczne. 18. Lubię, kiedy wszystko ma swoje miejsce i układa się w logiczną całość. 19. Zgadzam się na przestrzeganie ustalonych zasad i procedur, jeśli uważam, że pomagają mi one na wydajniejszą pracę. 153 20. Lubię porównywać swoje działania z ogólnymi zasadami. 21. Kiedy prowadzę dyskusję, lubię szybko dochodzić do sedna. 22. Moich współpracowników traktuję z dystansem, nie są mi bardzo bliscy. 23. Uwielbiam wyzwania pozwalające mi zmierzyć się z czymś nowym i innym. 24. Uwielbiam spontanicznych, zabawowych ludzi. 25. Zanim wyciągnę jakiś wniosek, zwracam szczególną uwagę na detale. 26. Niezwykłe, spontaniczne pomysły nie są moją mocną stroną. 27. Nie lubię marnować czasu gadając w kółko o tym samym. 28. Uważam, aby nie wyciągać pochopnych wniosków. 29. Lubię korzystać z wielu źródeł informacji – im więcej danych do przeanalizowania, tym lepiej. 30. Irytują mnie niepoważni ludzie, którzy nie traktują nic serio. 31. Zanim przedstawię swój punkt widzenia, zapoznaję się z opiniami innych osób. 32. Nie mam problemu z mówieniem o swoich uczuciach. 33. Kiedy biorę udział w dyskusji, lubię obserwować wysiłki innych osób. 154 34. Nie planuję wszystkiego przedwcześnie – lubię spontanicznie reagować na wydarzenia. 35. Chętnie korzystam z udogodnień i technik takich jak analiza ścieżki krytycznej, schematy, planowanie awaryjne. 36. Irytuje mnie, kiedy muszę przyspieszyć prace nad czymś, aby wyrobić się w terminie. 37. Oceniam pomysły innych na podstawie ich wartości praktycznej. 38. Czuję się źle w towarzystwie ludzi cichych i zamyślonych. 39. Irytują mnie ludzie, którzy oczekują ode mnie, że będę pędził/a ślepo w jakimś kierunku. 40. Bardziej liczy się zadowolenie z chwili obecnej niż myślenie o przeszłości lub przyszłości. 41. Uważam, że decyzje podjęte na podstawie dokładnej analizy są lepsze od tych podejmowanych pod wpływem intuicji. 42. Jestem perfekcjonist(k)ą. 43. Podczas rozmowy często wpadam na mnóstwo szalonych pomysłów. 44. Podczas spotkań przedstawiam praktycznie, realne pomysły. 45. Uważam, że zasady są po to, aby je łamać. 46. Lubię spojrzeć na daną sytuację z boku i przeanalizować różne perspektywy. 47. Z łatwością dostrzegam niespójności oraz słaby strony w argumentach innych osób. 155 48. Mówię więcej niż słucham. 49. Często widzę lepsze, praktyczniejsze rozwiązania. 50. Uważam, że raport powinien być krótki, zwięzły, i trzymać się głównego tematu. 51. Uważam, że racjonalne, logiczne myślenie sprawdza się najlepiej. 52. Kiedy rozmawiam z innymi, trzymam się konkretów, unikam pogawędek o niczym. 53. Lubię ludzi, którzy twardo stąpają po ziemi. 54. Robię się niecierpliwy, kiedy słyszę mało istotne rzeczy lub gdy ktoś próbuje odwrócić moją uwagę od głównej kwestii. 55. Jeśli miał(a)bym napisać raport, przed oddaniem go napisał(a)bym kilka wstępnym wersji. 56. Lubię wypróbowywać różne rzeczy w praktyce. 57. Lubię poszukiwać odpowiedzi używając logicznego podejścia. 58. Lubię dużo mówić. 59. Jestem realist(k)ą i mam tendencje do sprowadzania innych na ziemię podczas dyskusji. 60. Lubię przeanalizować różne alternatywy zanim podejmę decyzję. 61. Kiedy rozmawiam z innymi ludźmi okazuje się, że jestem najbardziej obiektywny/a i bezstronny/a. 156 62. Nie lubię zbyt często udzielać się w dyskusji czy przewodzić jej – wolę przysłuchiwać się wszystkiemu z boku. 63. Kiedy podejmuję jakieś akcje czy działania, mam w głowie obraz całości, do której dążę. 64. Kiedy coś idzie nie tak, cieszę się, że zyskałem/am nowe doświadczenie. 65. Odrzucam wszystkie szalone pomysły, ponieważ uważam je za niepraktyczne. 66. Zanim zrobię jakiś krok, oceniam związane z nim ryzyko. 67. Słucham więcej niż mówię. 68. Nie przepadam za osobami, które nie potrafią przyjąć logicznego podejścia do sprawy. 69. Uważam, że cel uświęca środki. 70. Uważam, że krzywdzenie innych jest usprawiedliwione, jeśli osiągnięcie celu tego wymaga. 71. Nie lubię mieć ustalonych założeń oraz planów. 72. Zazwyczaj jestem duszą towarzystwa. 73. Zrobię wszystko, by osiągnąć cel. 74. Szybko nudzę się ustalonymi schematami. 75. Lubię analizować zasady i teorie jakimi rządzą się dane rzeczy lub wydarzenia. 157 76. Zawsze interesuje mnie to, co myślą inni ludzie. 77. Lubię, kiedy wszystko odbywa się według ustalonego schematu. 78. Trzymam się z daleka od dwuznacznych lub subiektywnych tematów. 79. Lubię dramatyzm i podekscytowanie związane z sytuacją kryzysową. 80. Ludzie często uważają, że jestem nieczuły/a na ich uczucia. 158 Dzień 12 Arkusz 3 Style uczenia się – wyniki Za każde stwierdzenie zaznaczone ptaszkiem policz sobie 1 punkt. Za stwierdzenia zaznaczone krzyżykiem nie licz żadnych punktów. Zaznacz kółkiem numery stwierdzeń, które zaznaczyłeś/aś ptaszkiem: 2 7 1 5 4 13 3 9 6 15 8 11 10 16 12 19 17 25 14 21 23 28 18 27 24 29 20 35 32 31 22 37 34 33 26 44 38 36 30 49 40 39 42 50 43 41 47 53 45 46 51 54 48 52 57 56 58 55 61 59 64 60 63 65 71 62 68 69 72 66 75 70 74 67 77 73 159 79 76 78 80 Aktywny Refleksyjny Teoretyczny Pragmatyczny SUMA Styl: Dzień 13 Arkusz 4 Interpretacja wyników Test, który przed chwilą wykonałeś/aś, jest znany wielu ludziom na całym świecie i dlatego też możliwe jest interpretacja wyników w odniesieniu do pewnych ustalonych norm i zasad, które zawiera poniższa tabela. W ten sposób dowiadujemy się, że uzyskanie 11 punktów w stylu refleksyjnym oznacza niską preferencję dla tego stylu nauki, podczas gdy 11 punktów uzyskane w stylu aktywnym oznacza jego silną preferencję. Styl aktywny 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 Styl refleksyjny 20 Styl teoretyczny 20 Styl pragmatyczny 20 19 19 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 18 Bardzo silna preferencja 18 17 16 15 17 16 14 13 12 15 14 13 11 10 9 8 7 6 5 4 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 3 2 1 160 Silna preferencja Umiarkowana preferencja Niska preferencja Bardzo niska preferencja 0 0 0 Dzień 13 Arkusz 5 (i) Opis stylów uczenia się Styl aktywny Osoby preferujące styl aktywny uwielbiają nowe doświadczenia i całkowicie się w nich zatracają. Cieszą się chwilą obecną i lubią spontanicznie reagować na nagłe wydarzenia. Są otwarci na nowe idee i nie wykazują oznak sceptycyzmu, co sprawia, że są pozytywnie nastawieni do wszystkiego co nowe. Ich filozofią jest „wszystkiego trzeba w życiu spróbować”. Osoby takie najpierw działają, a dopiero potem myślą. Ich dni wypełnia ciągły ruch i nowe zajęcia. Ich sposób na problemy to burza mózgów. Jak tylko znudzą się jedną rzeczą, natychmiast rozglądają się za kolejnym źródłem ekscytacji. Osoby preferujące styl aktywny lubią nowe wyzwania, jednak szybko się nudzą jeśli wymagają one długoterminowych zobowiązań. Są towarzyskie i nieustannie obcują z ludźmi. Uwielbiają być w centrum uwagi i zawsze do tego dążą. Styl refleksyjny Osoby preferujące styl refleksyjny lubią obserwować wszystko z boku i rozważać wszystkie kwestie z wielu perspektyw. Gromadzą dane z wielu źródeł i dokładnie je analizują, zanim wyciągną jakiekolwiek wnioski. Liczy się dla nich dokładne gromadzenie oraz analizowanie danych związanych ze swoimi doświadczeniami i wydarzeniami z ich życia, dlatego odkładają podejmowanie jakichkolwiek decyzji na tak długo, jak to tylko możliwe. Ich filozofią jest „bądź ostrożny”. Często bywają zamyślone, szczególnie jeśli właśnie rozważają potencjalny ruch pod każdym możliwym względem. Nie lubią udzielać się podczas spotkań czy dyskusji. Wysłuchują innych i na tej podstawie budują 161 obraz danej kwestii. Dopiero później sami zabierają głos. Osoby preferujące styl refleksyjny podchodzą do wszystkiego z dystansem i cenią sobie niczym nie zmącony spokój. Kiedy już decydują się na ruch, jest on wypadkową ich doświadczeń z przeszłości i teraźniejszości oraz obserwacji zarówno własnych, jak i innych osób. Styl teoretyczny Osoby preferujące styl teoretyczny wykorzystują swoje obserwacje do tworzenia skomplikowanych, lecz logicznie spójnych teorii. Każdy problem analizują logicznie, krok po kroku. Potrafią łączyć pozornie niezwiązane ze sobą fakty i włączać je do swoich teorii. Osoby takie są perfekcjonistami, którzy nie spoczną dopóki wszystko nie będzie uporządkowane i wpisane w logiczny schemat. Lubią analizować oraz syntezować. Lubią też wszelkie założenia, zasady, teorie, modele i systemy myślowe. Ich filozofia wielbi racjonalność i logikę – „Jeśli coś jest logiczne, to znaczy, że jest dobre”. Pytania, jakie często sobie stawiają to: „czy to ma sens?”, „jak to się odnosi do tego?”, „jakie są podstawowe założenia?”. Mają analityczny rozum, w pełni oddany racjonalności i obiektywizmie, odrzucający wszystko co dwuznaczne i subiektywne. Osoby takie podchodzą do problemu z logicznego punktu widzenia – jest to ich stan umysłu i odrzucają wszystko, co jest z tym stanem sprzeczne. Osoby preferujące styl teoretyczny lubią się o wszystkim upewniać. Odrzucają wszelkie subiektywne osądy, myślenie oboczne i wszystko, co niepoważne. Styl pragmatyczny Osoby preferujące styl pragmatyczny lubią wypróbowywać nowe pomysły, teorie i techniki w praktyce i sprawdzać, czy działają. Wciąż poszukują nowych pomysłów, które mogłyby z powodzeniem wprowadzić w życie. Należą do typu osób, które wracając ze szkolenia dla managerów, mają głowę pełną pomysłów i mnóstwo energii, aby wszystkie je wcielić w rzeczywistość. Nie lubią zwlekać z zajęciem się daną sprawą – działają szybko i pewnie jeśli chodzi o wprowadzanie w życie nowych pomysłów. Osoby preferujące styl pragmatyczny są do bólu praktyczne. Twardo stąpają po ziemi i lubią podejmować decyzje i 162 rozwiązywać problemy, które są dla nich wyzwaniem. Ich filozofia to „zawsze można lepiej” oraz „jeśli to działa, jest dobre”. Dzień 13 Arkusz 5 (iii) Styl aktywny: Mocne strony: • • • • elastyczność i otwarty umysł radość z nowych doświadczeń radość z próbowania nowych rzeczy optymizm, podatność na zmiany Słabe strony: • • • • • tendencja do podejmowania akcji bez uprzedniego ich przemyślenia podejmowanie niepotrzebnego ryzyka tendencja do brania wszystkiego na siebie podejmowanie działań bez odpowiedniego przygotowania szybkie nudzenie się zobowiązaniami Styl refleksyjny: Mocne strony: • • • • ostrożność, dokładność, metodyczność rozsądek umiejętność słuchania innych i przyswajania informacji ostrożne wyciąganie wniosków Słabe strony: • • • • wstrzymywanie się od bezpośredniego udziału w czymś powolne podejmowanie decyzji tendencja do bycia do zbyt ostrożnym i unikania wszelkiego ryzyka brak asertywności 163 Styl teoretyczny: Mocne strony: • • • • logiczne myślenie racjonalność oraz obiektywizm umiejętność zadawania pytań zdyscyplinowanie podejście do wszystkiego Słabe strony: • • • • brak umiejętności myślenia obocznego niska tolerancja dla dwuznaczności, braku uporządkowania oraz braku pewności brak tolerancji dla wszystkiego co subiektywne i intuicyjne upodobanie do wyrażeń typu „powinno się”, „trzeba”, „należy” Styl pragmatyczny: Mocne strony: • • • • umiejętność testowania rzeczy w praktyce twarde stąpanie po ziemi, realizm, praktyczność typ biznesowy – od razu zmierza do sedna zawsze poszukuje odpowiedniej techniki Słabe strony: • • • • • tendencja do odrzucania wszystkiego co nie ma oczywistego zastosowania brak zainteresowania teorią i podstawowymi zasadami tendencja do chwytania się pierwszego napotkanego rozwiązania problemu brak cierpliwości w stosunku do ludzi dużo mówiących zorientowany na działania, nie na ludzi 164 Dzień 14 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 14 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: 165 Dzień 14 Arkusz 2 Wstęp do obsługi komputera Większość zawodów wymaga obecnie znajomości podstawowej obsługi komputera, czyli posługiwania się edytorami tekstu, arkuszami kalkulacyjnym oraz programami do tworzenia prezentacji jak np. PowerPoint. Obecnie zagadnienia te są realizowane w szkołach, jednak Ci, którzy nigdy nie mieli okazji zapoznać się z zasadami pracy z komputerem, powinni sami zatroszczyć się o to, by te umiejętności zdobyć i tym samym stać się lepszym kandydatem do pracy. Wiele organizacji oraz szkół organizuje kursy obsługi komputera przeznaczone zarówno dla osób, które nigdy wcześniej nie miały z nimi styczności, jak i dla tych bardziej zaawansowanych. (Prowadzący ocenia poziom umiejętności obsługi komputera w grupie, używając do tego „Listy podstawowych umiejętności” z 1 dnia szkolenia oraz zadając pytania związane z obsługą komputera.) Przyjrzyjmy się temu ponownie, aby odświeżyć naszą pamięć. Inne pytania, które można zadać: • Kto z was ma w domu komputer stacjonarny lub laptopa? • Kto potrafi pisać na klawiaturze? • Kto korzystał z komputera w swojej poprzedniej pracy? • Kto kiedykolwiek robił zakupy przez Internet? • Kto potrafi obsługiwać pocztę e-mail? 166 • Kto kiedykolwiek rezerwował bilety przez Internet? (na wydarzenia sportowe, koncerty, pociągi, samoloty itp.) • Kto z was oglądał kiedykolwiek powtórki programów z TV w Internecie? Dzień 14 Arkusz 3 (i) Edycja tekstu Jest to używanie komputera do tworzenia, edytowania oraz drukowania dokumentów. Edytory tekstu są najpopularniejszymi programami komputerowymi. Aby edytować tekst, będziesz potrzebował/a komputera, specjalnego programu zwanego edytorem tekstu oraz drukarki. Edytor tekstu umożliwia tworzenie dokumentów, przechowywanie ich na dysku, wyświetlanie ich na monitorze, modyfikowanie ich poprzez wprowadzanie znaków oraz komend z klawiatury oraz drukowanie ich za pomocą drukarki. Ogromną przewagą komputerów nad maszyną do pisania jest to, że w razie pomyłki możemy w prostu sposób ją usunąć, bez potrzeby przepisywania ponownie całego dokumentu. Jeśli zrobisz błąd w tekście możesz po prostu cofnąć kursor i poprawić swoją pomyłkę. Jeśli chcesz skasować cały akapit, po prostu usuwasz go, nie pozostawiając ani śladu. Tak samo łatwo możesz wprowadzać nowe słowa, zdania, czy całe akapity w środku dokumentu. Edytory tekstu umożliwiają także przenoszenie fragmentów tekstu w inne miejsce w tym samym lub innym dokumencie. Kiedy już wszystko jest gotowe, możesz po prostu wysłać plik do drukarki, aby uzyskać wydruk. Poszczególne edytory tekstu mogą się między sobą różnić, jednak wszystkie posiadają następujące opcje: • wprowadzanie tekstu: Pozwala Ci na wprowadzanie tekstu w dowolnym miejscu w dokumencie. • kasowanie tekstu: Pozwala Ci na kasowanie pojedynczych znaków, słów, linijek czy całych stron z łatwością, z jaką skreślił(a)byś te słowa na papierze. • wytnij i wklej: Pozwala na usunięcie (wycięcie) kawałka tekstu z jednego miejsca i wprowadzenie go (wklejenie) w innym miejscu. 167 • kopiuj: Pozwala Ci na duplikowanie tekstu. • rozmiar strony oraz marginesy: Pozwala Ci ustalać rozmiar strony oraz szerokość marginesów – tekst sam dostosuje się do wprowadzonych przez Ciebie zmian. • szukaj oraz zastąp: Pozwala Ci na użycie edytora tekstu do znalezienia pojedynczego słowa bądź całej frazy. Możesz także użyć edytora do zastąpienia danego znaku/słowa tam, gdzie występuje w dokumencie, zupełnie innym znakiem/słowem. • zawijanie tekstu: Edytor tekstu automatycznie przeniesie się do następnej linijki po tym, jak poprzednia zostanie zapełniona. Opcja ta pozwala także dowolnie zmieniać wielkość marginesów. • drukuj: Pozwala Ci wysłać plik do drukarki i uzyskać wydruk. • sprawdzanie pisowni: Jest to narzędzie pozwalające sprawdzić poprawność pisowni. Podkreśli ono każde słowo, którego nie rozpoznaje. • tezaurus: Wbudowany tezaurus pozwoli Ci znaleźć synonim do danego wyrazu bez potrzeby opuszczania edytora. 168 Dzień 14 Arkusz 3 (ii) Ćwiczenia z edycji tekstu Ćwiczenie 1 Otwórz nowy dokument i rozpocznij pisanie listu do przyjaciela lub przyjaciółki, w którym opowiesz mu/jej o Twoich doświadczeniach ze szkoleniem „Powrót do pracy”. Nie zapomnij o adresie, dacie i schludnym ułożeniu listu. Spróbuj wykonać to najlepiej jak potrafisz i pamiętaj, że prowadzący może Ci w każdej chwili pomóc. Ćwiczenie 2 Kończenie prac nad Titanikiem. Maj, 1911r. Co się stało z Titanikiem? RMS Titanic był największym pasażerskim statkiem parowym w dniu, w którym wypłynął on w swój dziewiczy rejs z Southampton w Anglii do Nowego Jorku 10 kwietnia 1912r. Czwartego dnia rejsu, o 23:40 14 kwietnia, zderzył się z górą lodową i zatonął o 2:20 nad ranem 15 kwietnia. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 1517 osób, przyznając zatonięciu Titanika smutne miano największej katastrofy morskiej w czasie pokoju. 169 RMS Titanic był liniowcem typu Olympic i należał do towarzystwa okrętowego White Star Line. Titanic został skonstruowany w stoczni Harland and Wolff w Belfaście w Północnej Irlandii. W swój pierwszy i ostatni rejs do Nowego Jorku wypłynął on z 2227 osobami na pokładzie. Wysoka liczba ofiar wynikała po części z tego, że wbrew obowiązującym przepisom Titanic miał na swoim pokładzie liczbę szalup ratunkowych wystarczającą dla jedynie 1178 osób. Przeważająca liczba mężczyzn poniosła śmierć z powodu zasady „kobiety i dzieci pierwsze”. Titanic został zaprojektowany przez doświadczonych inżynierów przy użyciu najnowocześniejszej technologii dostępnej w tamtym okresie. Zatonięcie Titanika było dla wielu osób wierzących w jego niezatapialność ogromnym szokiem. Media, słynne ofiary katastrofy, zmiany w prawie morskim wywołane tragedią oraz odnalezienie wraku podsyciły zainteresowanie Titanikiem, które nie słabnie do dziś. Dzień 14 Arkusz 3 (iii) Otwórz nowy dokument i przepisz informacje o Titaniku. Następnie wykonaj następujące instrukcje: 1. Zmien tytuł artykułu z Co się stało z Titanikiem? na Co się stało z Titanikiem? 2. Zmień kolor czcionki nowego tytułu na niebieski. 3. Wstaw odpowiedni rok w w pierwszym akapicie w miejscach, gdzie go brakuje. 4. Wytnij oraz wklej ostatni akapit tak, aby stał się pierwszym. 5. Zastąp liczby wyrażające ilość ludzi na zapis słowny. 6. Zrób wcięcie na początku każdego akapitu. 7. Pogrub nazwę „Titanic” w każdym miejscu w tekście. 8. Zapisz ostatnie zdanie innymi słowami. 9. Wyrównaj cały dokument do środka. 170 10. Może wstawić inne zdjęcia Titanika do tekstu. Dzień 14 Arkusz 4 Ćwiczenia z wykorzystaniem Internetu Internet jest globalnym systemem połączonych sieci komputerowych korzystających ze standardowego protokołu IP (TCP/IP) i zrzeszającą miliardy użytkowników na całym świecie. Jest to sieć połączeń składająca się z milionów prywatnych, publicznych, naukowych, firmowych oraz rządowych sieci, o zasięgu miejscowym lub globalnym, połączonych ze sobą szeroką gamą elektronicznych, bezprzewodowych oraz optycznych technologii sieciowych. Internet to szeroki zakres źródeł informacji i usług, takich jak dokumenty hipertekstowe tworzące World Wide Web (WWW) oraz infrastruktura pozwalająca na korzystanie z poczty elektronicznej. Tradycyjne środki komunikacji takie jak telefony, muzyka, film i telewizja są obecnie na nowo kształtowane przez Internet. W Internecie znaleźć można czasopisma, książki oraz inne publikacje zamieszczane na stronach internetowych oraz blogach. Komunikatory oraz fora internetowe, a także portale społecznościowe pozwalają na szybsze i sprawniejsze komunikowanie się. Zakupy przez Internet stają się coraz popularniejsze ze względu na szeroką ofertę sklepów – od dużych placówek handlowych zakładających swoje oddziały w Internecie, do drobnych rzemieślników i handlowców. Relacje business-to-business oraz usługi finansowe oferowane w Internecie wpłynęły na łańcuchy dostaw w całej branży. Ćwiczenie 1 Wpisz w wyszukiwarkę internetową wyrażenie „Vincent van Gogh” i odpowiedz na poniższe pytania: ____________________ W którym roku urodził się van Gogh? ____________________ Gdzie się urodził? ____________________ Jak miał na imię brat Vincenta? 171 Wymień dwoje sławnych artystów, których Vincent spotkał w Paryżu. ____________________ Jaki napój alkoholowy był najczęściej wybierany przez Vincenta? ____________________ ____________________ Vincent odciął sobie część ucha – którego? W którym roku Vincent dobrowolnie podjął się leczenie psychiatrycznego w szpitalu Saint Rémy de Provence? ____________________ ____________________ Na jakie schorzenie cierpiał Vincent? ____________________ Kiedy umarł? Wymień trzy sławne dzieła Van Gogha. ____________________ Dzień 14 Arkusz 4 (i) Ćwiczenie 2 W ostatnim czasie temat genealogii stał się bardzo popularny. W Internecie znaleźć możemy wiele stron, gdzie za darmo lub za drobną opłatą możemy skorzystać z rozbudowanych systemów wyszukiwania krewnych oraz stworzyć swoje własne drzewo genealogiczne. Jedna z takich darmowych stron powstała w Irlandii i można na niej znaleźć spis ludności Irlandii Północnej oraz Południowej z lat 1901 oraz 1911. Każde gospodarstwo domowe dostawało wtedy odpowiedni formularz, który wypełniała i podpisywała głowa rodziny. Informacjami wymaganymi w formularzu były: imię, nazwisko, wiek, płeć, powiązanie z głową rodziny, wyznanie, zawód, stan cywilny, gmina oraz miejsce urodzenia. Sprawdzano także umiejętność czytania i pisania oraz umiejętność posługiwania się językiem Irlandzkim Odnotowywano także kto jest niesłyszący, niemy, niewidomy, niedorozwinięty umysłowo lub obłąkany. Spis ludności przeprowadzony w roku 1911 wymagał podania większej ilości informacji – kobiety zamężne były proszone o podanie od ilu lat są mężatkami, ile żywego potomstwa wydały na świat oraz ile z nich wciąż żyje. Całość dostępna jest po angielsku na stronie: http://www.nationalarchives.ie W Polsce działa strona www.moikrewni.pl, która pozwala na stworzenie własnego drzewa genealogicznego oraz wyszukania osób o danym nazwisku w całym kraju. Korzystając z tej strony sprawdź, ile osób o Twoim nazwisku żyje w Polsce: Liczba osób nosząca to samo nazwisko co ja: _______________ 172 Następnie sprawdź, w którym powiecie żyje najwięcej osób o tym nazwisku: ______ Czy jest to powiat, w którym mieszkasz? T / N Czy część z nich może być Twoimi krewnymi? T / N Teraz zastanów się, w jakich regionach Polski posiadasz krewnych o tym samym nazwisku. Czy znalazłeś ich na mapie? T / N Czy znajduje się tam więcej osób o Twoim nazwisku, których nie znasz? T / N Korzystając z tej strony możesz także sprawdzić, ile osób noszących takie samo nazwisko co Ty mieszka w Niemczech, Szwajcarii lub Austrii. Czy masz krewnych w którymś z tych miast? T / N Czy znalazłeś ich na mapie? T / N Jak wiele osób noszących to samo nazwisko co Ty żyje w Niemczech? _________ Dzień 14 Arkusz 5 Przygotowanie do pracy Dyskusja w grupie Powinieneś/aś zacząć już myśleć o praktyce zawodowej, którą masz zamiar podjąć. • Czy cieszysz się, że poznasz nowych ludzi? • Czy cieszysz się z rozpoczęcia praktyki zawodowej? • Czy masz jakieś obawy lub uprzedzenia związane z podjęciem praktyki zawodowej? • Czego oczekujesz po: o samej praktyce, o Twoim przełożonym? • Jak myślisz, czego będą oczekiwały od Ciebie osoby, z którymi będziesz odbywać praktykę? • Jak myślisz, jakie będą długoterminowe korzyści? • Czy będziesz musiał/a dojeżdżać do miejsca pracy? (Pamiętaj, aby zachować wszystkie bilety – będziesz mógł/a się ubiegać o zwrot kosztów) 173 • Jak długo będzie Ci zajmowało dotarcie do pracy? (uwzględnij korki itd.) • Pamiętaj, że będziesz musiał/a zmienić swój plan dnia, a razem z Tobą Twoja rodzina (wszyscy, nawet dzieci, powinni Ci pomagać w obowiązkach domowych) • Czy będziesz zmuszony/a zaangażować kogoś bliskiego, aby odbierał Twoje dzieci ze szkoły, przedszkola lub żłobka? • Czy masz odpowiedni strój do pracy? • Być może będziesz zmuszony zmienić swoje nawyki związane z robieniem zakupów, tak, abyś mógł/a codziennie przynosić sobie śniadanie/obiad do pracy. Dzień 14 Arkusz 6 (i) Co to jest etykieta pracy? Etykieta pracy obejmuje znacznie szerszy zakres wiedzy niż to, w której ręce trzymamy nóż, a w której widelec podczas służbowego obiadu. Zasadniczo etykieta pracy obejmuje wszystkie zachowania odnoszące się do pracy, np. to, jak jesteś postrzegany przez innych, Twoje relacje ze współpracownikami wewnątrz Twojej firmy oraz poza nią, czy wykorzystanie narzędzi pozwalających na komunikowanie się. Etykieta pracy nie jest stała i sztywna. Każde miejsce pracy jest inne i inne rzeczy postrzegane są jako akceptowalne, a inne jako absolutnie niedopuszczalne. Zasady etykiety będą różnić się w różnych firmach. Chodzi o ludzi Sam/a przekonasz się, że istnieją różne zasady dotyczące tego, jak należy zachować się na służbowym obiedzie czy jak radzić sobie ze służbową korespondencją. Mimo tego, że istnieją różne formy etykiety obejmujące różne aspekty pracy, wszystkie mają jedną wspólną cechę – chodzi w nich o ludzi oraz o stwarzanie dobrego wrażenia. Kluczowym elementem jest tutaj zasada, że mamy tylko jedną szansę na zrobienie dobrego pierwszego wrażenia. Jest to o tyle ważne, że może mieć wpływ nie tylko na to jak Ty i Twoja firma będziecie postrzegani przez innych, ale może także wpływać na kondycję finansową firmy. Wszystkiego trzeba się nauczyć Wszyscy rozumiemy duże znaczenie dobrych manier oraz odpowiedniego zachowania dla środowiska pracy, jednak nikt nie może od nas oczekiwać, że będziemy wiedzieć to wszystko od razu. Kiedy zaczynamy nową pracę szybko dowiadujemy się, że powinniśmy uważać na 174 język jakiego używamy czy dbać o pozornie prozaiczne sprawy, takie jak higiena osobista. Warto jednak dokładniej zgłębić temat tego, co jest akceptowane, a co źle widziane. Dlatego też, rozpoczynając nową pracę, powinniśmy szybko dowiedzieć się, jakie są podstawowe założenia etykiety pracy w nowej firmie, ponieważ będziemy się musieli do nich stosować. Należy pamiętać, aby dowiedzieć się czegoś więcej o preferowanym stroju (tzw. dress code), o tym, jak zwracać się do kierownika (np. po imieniu, tytule, nazwisku), o regułach rządzących tworzeniem notatek, emaili i listów czy o zasadach dotyczących przerw w pracy, lunchu itd. Dzień 16 Arkusz 6 (ii) Podstawy Najlepszym sposobem na poznanie etykiety w nowym miejscu pracy jest zachowywanie się tak, jak gdyby obserwowali nas nasi rodzice lub dziadkowie. Spróbuj wtopić się w otoczenie tak szybko i niezauważalnie, jak to tylko możliwe. Obserwuj innych, ponieważ jest to najprostszy sposób na dowiedzenie się co jest akceptowane, a co nie. Staraj się utrzymywać kontakt ze swoimi współpracownikami poza godzinami pracy, nawet jeśli miałoby to oznaczać jedynie luźne rozmowy na stołówce podczas przerwy. Im szybciej ich poznasz, tym szybciej dowiesz się jakie zasady rządzą w Twoim nowym miejscu pracy i jak należy się do nich dostosować. Nie traktuj zasad etykiety w pracy śmiertelnie poważnie – nie zadręczaj się tym tematem, gdyż tak naprawdę jedyne czego potrzebujesz rozpoczynając nową pracę to zdrowy rozsądek i przestrzeganie zasad przyzwoitości. Reszty nauczysz się z czasem! I pamiętaj – jeśli nie wiesz czy wolno Ci się zachować w dany sposób, zawsze możesz poradzić się współpracowników, którzy z pewnością chętnie Ci pomogą. Uniwersalne zasady etykiety pracy: • Przywitaj się z każdym, kogo widzisz dzisiaj po raz pierwszy. • Podczas spotkań lub dyskusji istotne kwestie porusza się bez wymieniania z imienia i nazwiska osoby bezpośrednio powiązaną z tą kwestią. • Osoby przewodzące grupie powinny pamiętać, aby wziąć pod uwagę opinię wszystkich członków zespołu przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji. • Wyłączaj swój telefon komórkowy lub przełączaj go na tryb wibracji, kiedy uczestniczysz w spotkaniu, tak, abyś nie przeszkadzał innym. W sytuacji, kiedy osoba 175 dzwoniąca wymaga natychmiastowej uwagi, możliwe jest wysłanie jej wiadomości po uprzednim przeproszeniu członków spotkania. • Nie należy przerywać osobie wygłaszającej mowę, bądź chociażby przedstawiającej swoje zdanie. Wszelkie pytania bądź sugestie związane z dyskutowanym tematem należy zanotować i przedstawić je w odpowiednim czasie (najczęściej na koniec spotkania). Generalnie osoby zajmujące wyższe stanowiska preferują pracować w ciszy i będą oczekiwać tego samego od swoich współpracowników oraz podwładnych pracujących w tym samym miejscu. Takie zachowanie pomaga wszystkim skupić się na obecnych zadaniach, bez zbędnego rozpraszania czy przerywania pracy innym. Dzień 14 Arkusz 7 (i) Wskazówki jak zapamiętać imiona i nazwiska współpracowników w nowym miejscu pracy Większość z nas miewa problemy z zapamiętywaniem imion innych osób, szczególnie, gdy zaczynamy nową pracę. Pamiętaj, że masz prawo nie zapamiętać wszystkich 20 imion od razu pierwszego dnia, nawet jeśli wszyscy znają już Twoje imię – w końcu oni mieli prostsze zadanie. Każdy powinien bez problemu to zrozumieć. Jednak zapamiętanie imion i nazwisk nie powinno zająć Ci wiele czasu – szczególnie imion tych, z którymi najczęściej spotykasz się z nowym miejscu pracy. Problem zaczyna się wtedy, kiedy po kilku tygodniach pracy wciąż nie jesteś w stanie zapamiętać większości imion i nazwisk swoich współpracowników. Jeszcze gorzej będzie świadczyć o Tobie, jeśli nie będziesz potrafił/a zapamiętać nazwiska swojego szefa. Takie zachowanie sprawia, że inni ludzie myślą o Tobie jako o osobie zapominalskiej i mogą poczuć do Ciebie urazę. Na szczęście istnieje kilka przydatnych wskazówek jak szybciej zapamiętać imiona i nazwiska współpracowników. I mimo, że nie powinieneś/aś oczekiwać po nich cudów, warto je wypróbować, aby ułatwić sobie pracę. Przygotowanie Większość firm udostępnia nowym pracownikom listę nazwisk pozostałych pracowników, z którymi dana osoba będzie się stykała najczęściej, a także nazwiska kierownictwa, przełożonych oraz dyrektora. Wiele firm udostępnia także na swoich stronach internetowych krótkie biografie głównych pracowników wraz ze zdjęciami. Jeśli uzyskałeś/aś dostęp do takiej listy lub znalazłeś potrzebne informacje na stronie www, możesz przygotować się do 176 pracy zanim jeszcze ją rozpoczniesz. Jeśli wcześniejsze przygotowanie nie wchodzi w grę, już po rozpoczęciu nowej pracy zanotuj sobie imiona i nazwiska osób, z którymi stykasz się najczęściej, i zanotuj krótkie obserwacje na ich temat, np. Ania ma rude włosy, Grzesiek nosi krawat, ale nigdy nie zapina ostatniego guzika koszuli. Takie krótkie informacje pomogą Ci skojarzyć imię z twarzą. Pamiętaj jednak, aby na swojej liście nie umieszczać żadnych niepochlebnych obserwacji – pomyśl, co mogłoby się stać, gdyby ktoś ją przeczytał. Niemniej, taka lista może być przydatna, szczególnie jeśli będziesz do niej regularnie wracał/a. Skojarzenia Kolejna metoda to powiązanie imienia/nazwiska danej osoby z czymś, co będzie Ci się z nią kojarzyło. Skuteczne w tym przypadku bywają rymowanki. Np. jest Twój szef ma na nazwisko Ozdoba, i jest bardzo przyjemny, możesz skorzystać z rymowanki „Ozdoba to miła osoba”. Dzień 14 Arkusz 7 (ii) Powtarzanie nazwiska Kiedy poznajesz nową osobę, spróbuj powtórzyć jej imię witając ją. Na przykład, jeśli Twój współpracownik przedstawia Ci nową osobę i mówi: „To jest Maciej Marzec, nasz kierownik regionalny”, przywitaj go słowami „Witaj Maciej, miło Cię poznać, jestem Krzysztof”. Następnie, na koniec rozmowy, dobrze jest jeszcze raz przypomnieć sobie imię nowo poznanej osoby i pożegnać ją przykładowo słowami: „Cieszę się, że Cię poznałem Maciej, do zobaczenia w przyszłym tygodniu”. Takie powtórzenie imienia pod koniec rozmowy pozostawi na Twoim rozmówcy pozytywne i trwałe wrażenie oraz pozwoli Ci z łatwością przypomnieć sobie imię tej osoby następnym razem. Nie bój się poprosić o powtórzenie imienia Wszyscy byliśmy kiedyś w sytuacji, kiedy po poznaniu nowej osoby, czy to w pracy czy przy innej okazji, nie mogliśmy sobie przypomnieć jak ta osoba ma imię. Taka sytuacja może być dosyć kłopotliwa. Niektórzy zwracają się wtedy do takiej osoby z pominięciem jej imienia, co nie jest najlepszym rozwiązaniem, a są i tacy, którzy specjalnie unikają takiej osoby z obawy przed ujawnieniem swojej krótkiej pamięci. Jeśli nie pamiętasz jak dana osoba miała na imię, po prostu przeproś i poproś o powtórzenie swojego imienia. Większość osób wcale nie uważa tego za obraźliwe. Możesz powiedzieć: „Bardzo mi przykro, ale widzę tyle nowych twarzy w tym tygodniu i zapamiętuję tyle imion, że aż Twoje wyleciało mi z głowy…”. Gdy taka osoba powtórzy Ci swoje imię, masz większe szanse zapamiętania go, a wasze relacje pozostaną nienaruszone. Pamiętaj, że nie tylko Ty masz kłopoty z zapamiętywaniem imion! 177 Werbowanie kolegów do pomocy Jeśli nie pamiętasz czyjegoś imienia w pracy lub zwyczajnie nie wiesz, jak ktoś ma na imię, możesz spróbować poprosić o pomoc kogoś, kto siedzi niedaleko Ciebie, a kto wiesz, że pracuje w firmie już dłuższy czas. Postaraj się jednak nie robić tego zbyt często, ponieważ Twój kolega może być niezadowolony, że nieustannie przerywasz mu pracę. Tak naprawdę to, kiedy zapamiętasz imiona wszystkich współpracowników jest tylko kwestia czasu. Każda ze spotkanych przez Ciebie osób ma przecież swoje unikalne cechy i osobowość, tak więc im więcej będziesz przebywał z ludźmi z pracy, tym szybciej ich poznasz i tym mniejsze problemy będziesz mieć z zapamiętaniem ich imion i nazwisk. I pamiętaj – nikt nie powinien się spodziewać, że w pierwszym tygodniu pracy zapamiętasz imiona i nazwiska wszystkich osób. Dopóki jesteś nowy/a, nikt nie powinien traktować tego zbyt serio. Dzień 15 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 15 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 178 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 15 Arkusz 2 Curriculum Vitae CO TRZEBA WIEDZIEĆ O CV: CV jest Twoim życiorysem uwzględniającym historię Twojej edukacji oraz zatrudnienia. CV jest przydatne, ponieważ: 1. 2. 3. 4. Pomaga w usystematyzowaniu informacji o Tobie. Jest zwięzłe i ma przystępną formę. Jest uniwersalne – możesz je składać w wielu miejscach. Jest czytelne dla potencjalnego pracodawcy. CV może być użyte: 1. Podczas starania się o pracę, kiedy wymagane jest złożenie CV, wystosowanie pisemnego zgłoszenia lub pisemne przedstawienie szczegółów dotyczących kandydata. 2. Jako źródło informacji, do którego można się odnieść podczas wypełniania formularzy zgłoszeniowych, bądź podczas prowadzenia rozmowy telefonicznej z potencjalnym pracodawcą. 3. Podczas rozmowy kwalifikacyjnej, jeśli nie wymagano od Ciebie wcześniejszego złożenia CV, ani wypełnienia formularza zgłoszeniowego. Ogólne zasady: 179 1. CV powinno być zwięzłe, schludne oraz napisane na komputerze lub maszynie do pisania. 2. Daty powinny być ułożone w kolejności chronologicznej, aby łatwiej było je śledzić. 3. CV powinno być aktualne. Jeśli zmieniałeś/aś ostatnio pracę, otrzymałeś/aś nowe kwalifikacje lub przeprowadziłeś/aś się, informacje te powinni być uaktualnione także w Twoim CV. 4. Informacje zawarte w CV powinny dawać pozytywny obraz Twojej kandydatury. Ponadto CV powinno zawierać wszelkie osiągnięcia, których dokonałeś/aś poza pracą. 5. CV powinno zawierać wszelkie referencje. Najlepiej, jeśli będą to referencje wystawione przez Twoich poprzednich pracodawców. Jeśli to nie jest możliwe, postaraj się zdobyć je od kogoś, kto będzie mógł poświadczyć wszystkie Twoje osiągnięcia. 6. Informacje zawarte w CV powinny być zwięzłe, tak aby zawarte w nim było tylko to, co naprawdę może zainteresować Twojego potencjalnego pracodawcę. Dzień 15 Arkusz 3 (i) Jak napisać dobre CV? CV jest skrótem od wyrażenia wywodzącego się z łaciny – Curriculum Vitae, które oznacza przebieg życia, kariery. CV stanowi zapis Twoich osiągnięć na polu edukacyjnym, zawodowym oraz osobistym. Powinno podkreślać Twoje mocne, a nie słabe strony. Dlatego też, jeśli nie udało Ci się ukończyć jakiejś szkoły, nie rozpoczynaj pisania CV od tej informacji. Zamiast tego zacznij od opisu Twojego doświadczenia zawodowego, które i tak o wiele bardziej interesuje potencjalnych pracodawców. CV to dokument tworzony przez Ciebie, dlatego powinien jak najlepiej odpowiadać Twoim potrzebom. a) CV nie powinno być dłuższe niż 2 strony A4. b) Powinno być napisane na komputerze/maszynie do pisania i odpowiednio sformatowane. c) Dane osobowe – CV powinno rozpoczynać się od podania swoich danych osobowych, tak, aby potencjalny pracodawca wiedział o kim czyta i jak może się z tą osobą skontaktować. d) Wykształcenie – zazwyczaj ta sekcja występuje bezpośrednio po danych osobowych. Wypisz szkoły, do których uczęszczałeś wraz z uzyskanymi tam tytułami. Jeśli nie masz żadnego tytułu naukowego, napisz jakie przedmioty realizowałeś w szkole. e) Historia zatrudnienia – jeśli praca, o którą się starasz, jest Twoją pierwszą, pomiń tę sekcję. Najpierw zastanów się jednak, czy aby na pewno nie masz tu nic do wspomnienia, np. wolontariat, praca dorywcza w wakacje lub weekendy. Jeśli jednak 180 pracowałeś dorywczo w wielu miejscach, nie ma potrzeby wypisywania wszystkich tych zajęć osobno. Wystarczy taki zapis: 1997 – 2003 Różne dorywcze zajęcia, w tym 4 miesiące jako sprzedawca w kiosku. f) Zainteresowania – dobrze jest sprawić wrażenie osoby, która jest otwarta na nowe doświadczenia i interesuje się wieloma rzeczami. Nie musi to być oczywiście nic ekstremalnego. Najlepiej, jeśli Twoje zainteresowania odzwierciedlają zakres pracy, jaką miał(a)byś wykonywać. g) Twoje CV powinno być schludne i zwięzłe – pamiętaj, że ten dokument ma zachęcić kogoś do zatrudnienia Cię. Dzień 15 Arkusz 3 (ii) Wzór CV Imię i nazwisko: __________________________________________________ Adres: __________________________________________________ __________________________________________________ Telefon: __________________________ Data urodzenia: __________________________ Wykształcenie: Data Nazwa szkoły Kierunek Tytuł Kursy: Data Organizator Tematyka Certyfikat 181 Historia zatrudnienia: Data Pracodawca Obowiązki _______________ Imię i nazwisko: _______________ Adres: _______________ _______________ Adres: _______________ _______________ Telefon: _______________ Telefon: _______________ Stanowisko: _______________ Stanowisko: _______________ Zainteresowania: Cel zawodowy: Referencje: Imię i nazwisko: A teraz wypełnij swoje CV 182 Dzień 15 Arkusz 4 (i) Jak napisać dobry list motywacyjny? Jakość Twojego listu motywacyjnego może zadecydować czy zostaniesz przyjęty na stanowisko, czy też nie. Jest to pierwszy dokument, z jakim zapozna się Twój potencjalny pracodawca, dlatego jego jakość wpłynie na to, czy zainteresuje on się Twoim CV czy formularzem zgłoszeniowym, czy odłoży go na bok. Co cechuje dobry list motywacyjny? Schludny oraz profesjonalny wygląd. Może być on napisany ręcznie lub na komputerze, na dobrej jakości papierze formatu A4. Upewnij się, że w treści listu nie ma żadnych błędów ortograficznych lub gramatycznych. Nigdy nie używaj korektora! Jest krótki i zwięzły. Treść listu powinna być istotna dla pracodawcy oraz zwięzła, objętość listu nie powinna przekroczyć jednej strony A4. Jest odpowiednio sformatowany. Pamiętaj, że list motywacyjny to oficjalny dokument. Jeśli nie jesteś pewny/a, jaki powinien mieć format, odwołaj się do wzoru zamieszczonego na końcu tej sekcji. Ma związek z pracą, o którą się starasz oraz wyjaśnia, jak się o niej dowiedziałeś. Zawsze zawrzyj w liście motywacyjnym informację, o jaką posadę się 183 starasz (Twój pracodawca może poszukiwać jednocześnie osób na kilka stanowisk) oraz jak dowiedziałeś się o wakacie – od znajomego, współpracownika, z Internetu, z gazety, itd. Nie zawiera informacji podanych w CV. Wszelkie informacje osobowe, dotyczące wykształcenia oraz zatrudnienia zawrzyj w CV lub w formularzu zgłoszeniowym do pracy. Określa co sprawia, że nadajesz się na dane stanowisko. Prześledź powoli treść ogłoszenia o pracę i zastanów się, jakiej osoby poszukuje dana firma. Następnie określ w jaki sposób spełniasz te warunki. Jeśli masz doświadczenie z daną pracą, wspomnij o tym krótko. Powiedz swojemu potencjalnemu pracodawcy dlaczego to TY jesteś osobą KTÓREJ SZUKAJĄ i sprzedaj odpowiednio swoje kwalifikacje oraz pozytywne nastawienie. Nie powiela schematu tradycyjnego listu. Jeśli piszesz list motywacyjny według schematu tradycyjnego listu to znaczy, że nie wypełniasz powyższych punktów i tak naprawdę nie starasz się o pracę. Zamiast tego skup się na odpowiednim, pozytywnym słownictwie, które zwiększy Twoje szanse na zatrudnienie. Oddaje Twoje pozytywne nastawienie. Pamiętaj, że list motywacyjny ma sprzedać Twoją osobę i Twoje doświadczenie potencjalnemu pracodawcy. Nie martw się, jeśli nie spełniasz wszystkich wymogów podanych w ogłoszeniu – skoncentruj się na swoich mocnych stronach. Ma pozytywne zakończenie. Ostatnie zdanie Twojego listu motywacyjnego powinno podsumowywać wszystkie dobre rzeczy, jakie sobą reprezentujesz i oddawać Twoje pozytywne nastawienie. 184 Dzień 15 Arkusz 4 (ii) Wzór listu motywacyjnego Podczas pisania listu motywacyjnego pamiętaj, aby zawrzeć w nim wszystkie niezbędne informacje, a jednoczenie nie wdawaj się w zbytnie szczegóły i nie przeciągaj listu w nieskończoność. Pamiętaj o trzech głównych częściach, które powinien zawierać Twój list: 1) Wstęp – na początku listu wyjaśnij, dlaczego go piszesz, oraz czy dołączasz do niego CV. 2) Rozwiniecie – jest to główna część Twojego listu, w której zawrzyj informacje o tym, w jaki sposób Twoje umiejętności i doświadczenie sprawiają, że jesteś idealną osobą na dane stanowisko. Wspomnij krótko jakie jest Twoje doświadczenie związane z danym zajęciem i jakie przydatne szkolenia przeszedłeś/aś. 3) Zakończenie – zawrzyj tutaj informację, kiedy możesz stawić się na rozmowę kwalifikacyjną oraz zawrzyj odpowiednią formułkę grzecznościową, np. „Z niecierpliwością czekam na Państwa odpowiedź”. Łódź, 2.02.2011 Anna Kowalska ul. Kwiatowa 11 54-868 Nowa Wieś Szanowny Pan Jan Nowak Kierownik Personalny Gingerbread Sp. z o.o. 98-765 Łódź Szanowny Panie, 185 W związku z ogłoszeniem zamieszczonym na portalu szukampracy.pl pragnę przedstawić moją kandydaturę na stanowisko asystenta administracyjnego w Pańskiej firmie. Praca na takim stanowisku jest zgodna z moimi zainteresowaniami, wykształceniem oraz doświadczeniem zawodowym. Jestem absolwentką Uniwersytetu Łódzkiego. Studia ukończyłam z oceną bardzo dobrą. Przez dwa lata pracowałam jako asystent administracyjny w firmie Alterex S.A. Podczas pracy we wspomnianej firmie zdobyłam niezbędne doświadczenie w zakresie wypełniania dokumentów, pisania na klawiaturze, odpowiadania na telefony oraz kserowania. Do moich obowiązków zawodowych należało codziennie uaktualnianie bazy danych oraz pomoc w rozsyłaniu materiałów promocyjnych. Myślę, iż doświadczenie zdobyte w mojej poprzedniej pracy jest zgodne z wymaganiami jakie stawia Pana firma wobec kandydatów. Do listu dołączam swój życiorys. Żywię nadzieję, że dzięki niemu zdobędzie Pan więcej informacji na mój temat i uzna Pan moje kwalifikacje za odpowiednie do powierzenia mi wyżej wymienionego stanowiska. Dziękuję za rozpatrzenie mojej oferty, z niecierpliwością oczekuję odpowiedzi. Z wyrazami szacunku, Anna Kowalska Dzień 16 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 16 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 186 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 16 Arkusz 2 (i) Opis pracy na stanowisku samotnego rodzica Opis stanowiska: − Praca długoterminowa i pełna wyzwań, wymaga współdziałania w zespole i częstej pracy w chaotycznym otoczeniu. − Kandydaci na to stanowisko muszą posiadać doskonałą umiejętność komunikowania się oraz organizacji, a także być gotowi do pracy w różnych godzinach, obejmujących także wieczory, weekendy oraz częste zmiany całodobowe. − Niekiedy wymagane są nocne podróże, np. wyprawy w deszczowe weekendy na zapuszczone pola kempingowe czy na zawody sportowe w odległych miastach. − Koszty podróży nie ulegają zwrotowi. − Praca ta obejmuje również szeroko pojęte obowiązki przewodnika. Obowiązki: − Jest to praca na całe życie. − Kandydat musi się liczyć z tym, że będzie znienawidzony – przynajmniej tymczasowo, dopóki podmiot opieki nie będzie potrzebował 30zł. 187 − Kandydat musi być przygotowany na częste gryzienie się język. − Wymagane jest posiadanie wytrzymałości fizycznej odpowiadającej sile wołu, a także umiejętność przyspieszenia od 0 do 100 km/h w trzy sekundy, w razie gdyby krzyki dochodzące z podwórka nie były tym razem elementem zabawy w Indian. − Stawianie czoła wyzwaniom technologicznym takim jak naprawianie małych gadżetów, tajemniczo zapychającej się toalety czy walka z zaciętymi suwakami. − Wykonywanie częstych telefonów, pilnowanie dat w kalendarzu oraz zarządzanie produkcją wielorakich prac domowych. − Planowanie oraz organizowanie przyjęć dla osób w każdym wieku i o różnym poziomie rozwoju. − Kandydat musi liczyć się z tym, że w jednej minucie będzie nieoceniony, zaś w drugiej postrzegany jako źródło wstydu i zażenowania. − Składanie oraz testowanie bezpieczeństwa miliona tanich plastikowych zabawek oraz urządzeń na baterie. − Kandydat musi zawsze być jak najlepszej myśli, a jednocześnie być nieustannie przygotowany na najgorsze. − Kandydat ponosi odpowiedzialność za jakość produktu końcowego. − Utrzymanie w czystości wszelkich istniejących powierzchni oraz wypełnianie obowiązków dozorcy. Dzień 16 Arkusz 2 (ii) Opis pracy na stanowisku samotnego rodzica (cd.) Możliwości rozwoju i awansu: − Żadne. − Twoim zadaniem jest utrzymanie Twojej pozycji przez lata, bez słowa skargi, nieustannie doszkalając się i poprawiając swoje umiejętności tak, aby umiejętności tych, którymi zarządzasz, w końcu przewyższyły Twoje własne. Wymagane doświadczenie: − Niestety, żadne doświadczenie nie jest wymagane. − Wszelkie umiejętności wymagane na tym stanowisku kandydat zdobywa codziennie wyczerpująco pracując. Pensja: − Nie żartuj… To Ty im płacisz! − Oferowanie częstych podwyżek oraz premii. 188 − W momencie ukończenia przez podmioty opieki lat 18, wymagane jest wyłożenie dużej kwoty na ich studia, które pomogą im zdobyć finansową niezależność. − Kiedy umierasz, zostawiasz podmiotom opieki wszystko to co masz. − Najdziwniejszą rzeczą w tym odwróconym systemie przyznawania wynagrodzenia jest to, że osoba piastująca stanowisko samotnego rodzica jest zadowolona z takiego stanu rzeczy i zawsze chciałaby zrobić jeszcze więcej. Premie i dodatki: − Brak ubezpieczenia zdrowotnego, świadczeń emerytalnych, zwrotu kosztów czesnego, płatnego urlopu oraz brak prawa do wykupu tańszych akcji firmy. − Praca ta daje świetną okazję do osobistego rozwoju oraz darmowych uścisków do końca życia, jeśli pracownik sprawdza się na swoim stanowisku. Dzień 16 Arkusz 3 Jak zorganizować poszukiwanie pracy? Wstęp Powinieneś/aś zacząć rozglądać się za odpowiednią pracą jeszcze zanim skończysz szkołę, studia czy odpowiednie szkolenie. Jeśli na zajęciach miałeś/aś poruszany temat poszukiwania pracy, powinieneś/aś mieć pewne rozeznanie w ofercie dostępnych zawodów. Po ukończeniu szkoły/studiów/szkolenia, odpowiednia osoba z Urzędu Pracy w Twoim mieście pomoże Ci w znalezieniu pracy. Pomyśl o sobie Zanim zaczniesz starać się o pracę warto przez chwilę pomyśleć o swoich potrzebach. W jakieś pracy mógł(a)byś się sprawdzić? Czy zastanawiałeś/aś się jaką pracę najszybciej byś polubił/a, jaka praca najbardziej by Cię interesowała? Nie ma sensu starać się o pierwszą lepszą pracę, w której nie będziesz się spełniać – dlatego warto poświęcić chwilę na przemyślenie tej kwestii. Poszukiwanie pracy Poszukiwanie pracy rozpocznij od przejrzenia ogłoszeń w lokalnych gazetach. Możesz spróbować kupić je w kiosku, poszukać ich w bibliotece lub wybrać się do Urzędu Pracy. Niektóre z darmowych gazet rozdawanych na skrzyżowaniach czy przystankach także zawierają oferty pracy. Pozostałe źródła ofert pracy to: 189 - Internet (www.praca.pl, www.pracuj.pl, www.infopraca.pl itd.) - poczta - lokalne sklepy i centra handlowe - agencje zatrudnienia - radio i telewizja - Centra Kultury - rodzina oraz znajomi – szczególnie Ci, którzy pracują Najpopularniejsze metody ubiegania się o pracę: Coraz więcej firm poszukuje nowych pracowników przez Internet, ponieważ coraz łatwiej jest ich tam znaleźć. Wypełnienie formularza Najpierw poćwicz! Upewnij się, że nie popełnisz żadnych zgłoszeniowego błędów ortograficznych, gramatycznych czy interpunkcyjnych, oraz że Twoje pismo jest czytelne. Formularz zgłoszeniowy do pracy powinien być schludny i uporządkowany. Przesłanie listu Jak powyżej. Postaraj się o papier wysokiej jakości motywacyjnego i odpowiednie koperty. Załącz swoje dane osobowe lub CV. Przez Urząd Pracy Dowiesz się tam wszystkich szczegółów dotyczących danej pracy, a także zostaniesz umówiony na rozmowę kwalifikacyjną, jeśli okażesz się odpowiednim kandydatem. Przez Internet Prowadź dokumentację dotyczącą tego, gdzie złożyłeś/aś podanie o pracę. Możesz notować te informacje w notesie, w tabelce, w której uwzględnisz następujące kolumny: Nazwa firmy/Adres/Numer telefonu Stanowisko Data Wynik 190 Dzień 16 Arkusz 4 (i) Ubieganie się o pracę Aby osiągnąć zadowalające wyniki musisz starannie opracować strategię działania i wykorzystywać wszystkie nadarzające się okazje. Tutaj dowiesz się: • Gdzie możesz szukać pracy • Jak przygotować dobry list motywacyjny • Jak przygotować CV • Jak wypełnić formularz zgłoszeniowy do pracy (Niektóre z tych kwestii omówimy szerzej w późniejszej części szkolenia) GDZIE SZUKAĆ PRACY • Ogłoszenia prasowe Dzienniki oraz inne czasopisma są cennym źródłem informacji o możliwości zatrudnienia. Pracodawcy przykładają obecnie dużą wagę do jakości ogłoszeń 191 zamieszczanych w gazetach. Standardy są jednak zmienne i niektóre z ogłoszeń nie zawierają ważnych szczegółów takich jak wysokość pensji, lokalizacja, obowiązki pracownika, a skupiają się na atrakcyjności danego stanowiska. Ważne jest zatem, aby nie traktować ogłoszeń o pracę bezkrytycznie oraz by potrafić czytać między wierszami, jednocześnie nie odrzucając z góry ogłoszeń, które wydają się kiepsko zredagowane. Wypracuj w sobie nawyk przeglądania gazet codziennie. Większość bibliotek dysponuje niektórymi, o ile nie wszystkimi, lokalnymi i krajowymi czasopismami. Możesz z nich wynotować wszelkie interesujące Cię informacje. • Magazyny specjalistyczne Niektóre ze specjalistycznych magazynów kierowanych do konkretnej grupy pracowniczej także zamieszczają ogłoszenia o pracę. Jest to cenne źródło informacji i warto sprawdzić, czy takie magazyny dostępne są w Twojej lokalnej bibliotece. Z racji, że są one wydawane najczęściej raz w miesiącu lub nawet raz do roku, powinieneś/aś zawsze upewnić się, czy numer, który przeglądasz, jest aktualny. Zapamiętaj! - Każde z ogłoszeń przeczytaj dwa lub trzy razy. - Nie pomijaj mniejszych, mniej rzucających się w oczy ogłoszeń. - Wynotuj informacje o stanowisku, jakie uzyskałeś czytając ogłoszenie, np. obowiązki, pensja, szkolenia, możliwości rozwoju, awansu, urlopu itd. Dzień 16 Arkusz 4 (ii) - Dokładnie sprawdź jaka forma zgłoszenia jest preferowana. Jeśli proszony/a jesteś jedynie o przesłania wypełnionego formularza zgłoszeniowego, nie dołączaj do niego listu motywacyjnego. • Urzędy Pracy W każdym z urzędów pracy znajdziesz aktualne oferty pracy, które możesz przeglądać bez zbędnego zamieszania i formalności. Zazwyczaj są one wywieszone na tablicach. Jeśli znajdziesz interesującą Cię ofertę, możesz zanotować jej numer i poprosić o udzielenie dalszych szczegółów. Jeśli okaże się, że dana praca bardzo by Ci odpowiadała, Urząd Pracy może umówić Cię na rozmowę kwalifikacyjną. Jeśli nie możesz znaleźć żadnej interesującej Cię oferty lub potrzebujesz porady w konkretnej kwestii, możesz porozmawiać z odpowiednim pracownikiem Urzędu Pracy. Będziecie mogli przedyskutować potencjalne zatrudnienie w innym zawodzie, dostępność wymaganych kursów i szkoleń czy inne kwestie. Ważne jest, abyś regularnie odwiedzał/a Urząd Pracy, ponieważ oferty pracy zmieniają się tam z dnia na dzień. Wszyscy pracownicy Urzędu Pracy są tam aby Ci pomóc, a wszystkie wspomniane usługi są bezpłatne. • Agencje zatrudnienia Agencje zatrudnienia są niepublicznymi jednostkami świadczącymi usługi w zakresie pośrednictwa pracy. Osoby poszukujące pracy są zazwyczaj zwolnione z 192 jakiejkolwiek opłaty za korzystanie z ich usług, gdyż pokrywa ją za nich ich pracodawca. Agencje zatrudnienia najczęściej specjalizują się w określonym dziale zatrudnienia, czyli poszukują osób do pracy na konkretnych stanowiskach, np. jako urzędnicy, sekretarki, technicy, kierownicy. Często jednak swoim zasięgiem obejmują szerszy zakres oferowanych stanowisk. Adresy agencji zatrudnienia można znaleźć bez trudu w książkach telefonicznych czy w Internecie. Po zarejestrowaniu się w agencji zatrudnienia kontaktuj się z nią regularnie tak, aby osoba zajmująca się Twoim podaniem wiedziała kim jesteś. • Inne jednostki Niektóre organizacje czy związki zawodowe także udzielają informacji z zakresu doradztwa zawodowego i dysponują ofertami pracy. Warto sprawdzić czy w Twoim mieście działa podobna instytucja i spróbować się z nią skontaktować. Uniwersytety i inne szkoły wyższe często zatrudniają osoby zajmujące się doradztwem zawodowym i prowadzą swoje własne Biura Karier, gdzie można uzyskać informacje dotyczące zatrudnienia. Wiele z nich pośredniczy w organizowaniu rozmowy kwalifikacyjnej oraz wydaje swoje własne broszury zawierające oferty pracy. Jeśli jesteś absolwentem danej uczelni sprawdź, czy działa na niej Biuro Karier. Dzień 16 Arkusz 4 (iii) PLAN DZIAŁANIA: Nawet jeśli nie lubisz zajmować się papierkową robotą, powinieneś/aś uporządkować swoje dokumenty i podtrzymywać ten stan podczas starania się o prac. Załóż teczkę, w której będziesz przechowywać wszystkie dokumenty związane z poszukiwaniem pracy. Istotne jest, abyś miał/a rozeznanie we wszystkich ogłoszeniach, na które odpowiedziałeś/aś oraz formularzach zgłoszeniowych, które wysłałeś/aś. Ułatwisz sobie poszukiwanie pracy, jeśli w jednym miejscu zgromadzisz następujące rzeczy: • • • • • Kopię wszystkich swoich danych osobowych i informacji dotyczących Twojego wykształcenia, doświadczenia zawodowego, zainteresować oraz hobby. Wszelkie informacje potrzebne do uzupełnienia sekcji „referencje” w swoim CV – imię i nazwisko osoby udzielającej referencji, adres oraz telefon. Kopie wszystkich listów motywacyjnych, które wysyłasz do firm oraz wszystkie pisma, które otrzymujesz z powrotem. Powinieneś/aś także sporządzać kopie formularzy zgłoszeniowych oraz ogłoszeń, na które odpowiedziałeś/aś. Warto również prowadzić zapiski dotyczące rozmów telefonicznych. Twoje certyfikaty, dyplomy oraz listy referencyjne. Notatki oraz komentarze dotyczące rozmów kwalifikacyjnych, w których uczestniczyłeś/aś, z uwzględnieniem szczegółów, na które powinieneś/aś uważać na przyszłość. 193 Pamiętaj! Jeśli posiadasz telefon stacjonarny (a nie masz telefonu komórkowego) i zamierzasz wyjść z domu upewnij się, że osoba, która będzie odbierała telefon będzie pamiętała, aby zapisać nazwisko oraz adres dzwoniącego oraz to, w jakiej sprawie dzwoni. Ważne jest, abyś otrzymał/a te informacje tak szybko jak to możliwe i nie zwlekał/a z odpowiedzią. LIST MOTYWACYJNY Od jakości listu, jaki napiszesz, zależy to, czy zostaniesz zaproszony/a na rozmowę kwalifikacyjną, dlatego niezwykle ważne jest zrobienie dobrego wrażenia. Pamiętaj, że Twój list będzie konkurował z wieloma innymi, dlatego musi być szczególnie dobry. Istnieją 3 rodzaje listów motywacyjnych, z którymi możesz się spotkać: • List poprzedzający otrzymanie formularza zgłoszeniowego • List dołączany do wypełnionego formularza zgłoszeniowego • List motywacyjny dotyczący konkretnego stanowiska Dzień 16 Arkusz 4 (iv) Kilka zasad: • Dokładnie przeanalizuj treść ogłoszenia, dowiedz się na czym polega praca i jaka osoba poszukiwana jest na to stanowisko. Upewnij się, że Twój list motywacyjny zwiera wszystkie informacje, które będą istotne dla pracodawcy przy rozważaniu Twojej kandydatury. • Używaj prostego, jasnego języka. • Upewnij się, że list jest schludny i odpowiednio sformatowany – marginesy mają odpowiednią, stałą szerokość, a interlinia jest ujednolicona w całym dokumencie. Jeśli to konieczne, możesz podzielić list na akapity. W miarę możliwości napisz list na komputerze. W innym wypadku skorzystaj z gładkiej kartki A4 i długopisu. • Pisz zwięźle i na temat. Nie przedstawiaj w liście historii swojego życia. Wybierz tylko te elementy, które będą istotne dla Twojego potencjalnego pracodawcy (np. historia zatrudnienia, wykształcenie). Zawrzyj w swoim liście wszystkie informacje, które mogą go zainteresować. • Zanim napiszesz ostateczną wersję listu, stwórz wersję próbną, abyś dokładnie wiedział/a, co chcesz w nim napisać. Zachowaj kopię wersji ostatecznej. • Jeśli do listu motywacyjnego dołączasz swoje CV, nie powielaj zawartych w nim informacji w liście. • Upewnij się, że podpisałeś/aś list oraz opatrzyłeś/aś go datą. • Nie dołączaj do listu żadnych certyfikatów ani referencji, chyba że zostałeś/aś wyraźnie o to poproszony/a. 194 WYPEŁNIANIE FORMULARZA ZGŁOSZENIOWEGO Wiele większych firm wymaga od kandydatów do pracy wypełnienia formularza zgłoszeniowego. Formularze mogą mieć wiele form i różną objętość, ale informacje w nich wymagane są zazwyczaj podobne. Uważnie wypełniaj formularz zgłoszeniowy, starając się przedstawić swoją kandydaturę w jak najlepszym świetle. Pamiętaj o następujących kwestiach: • Zanim zaczniesz wypełniać formularz, przeczytaj go w całości. Pozwoli Ci to zdecydować, gdzie wpisać jakie informacje i ile dokładnie masz na to miejsca. • Wykonuj instrukcje podane w formularzu i podawaj dokładnie te informacje, o które jesteś proszony/a. • Przeanalizuj informacje jakie posiadasz o posadzie, o którą się starasz oraz o firmie, do której wysyłasz formularz i spróbuj określić typ osoby, jakiej ta firma poszukuje. • Skorzystaj z tej informacji podczas wypełniania formularza. • Zanim wpiszesz odpowiedzi na formularzu, zapisz je „na brudno” na osobnej kartce. • Postaraj się być dokładny/a i odpowiadać zgodnie z prawdą. • Pisz schludnie i wyraźnie. Dzień 16 Arkusz 4 (v) • Sprawdź, czy nie zrobiłeś/aś żadnych błędów ortograficznych czy gramatycznych. • Wykonaj kopię wypełnionego formularza, bądź zapisz sobie odpowiedzi, jakich udzieliłeś/aś – będą pomocne podczas rozmowy kwalifikacyjnej oraz przy okazji wypełniania innych formularzy zgłoszeniowych. Formularze zgłoszeniowe są używane do dokonania wstępnej oceny kandydatów oraz do zadecydowania, którzy z nich zostaną zaproszeni na rozmowę kwalifikacyjną. Każdy z wypełnionych formularzy pomoże Ci później z wypełnianiem kolejnych. SPORZĄDZANIE ŻYCIORYSU Twój życiorys, czyli CV, jest dokumentem uwzględniającym historię Twojej edukacji oraz zatrudnienia. Przedstawia on Twoje doświadczenie w zgodny z prawdą, szczegółowy, interesujący sposób. CV powinno określać korzyści, jakie Twoja osoba może wnieść do danej firmy. Powinny zostać w nim uwzględnione następujące informacje: Dane osobowe: Imię i nazwisko Adres Numer telefonu Data urodzenia Stan cywilny 195 Wykształcenie: Nazwy i lokalizacje szkół oraz uczelni wyższych, do których uczęszczałeś/aś. Możesz wspomnieć o obowiązkach, jakie do Ciebie należały. Kursy i szkolenia: Odbyte w szkole, na uczelni wyższej oraz w innych instytucjach. Doświadczenie zawodowe: Data Nazwa i adres pracodawcy Stanowisko Krótki opis wykonywanych obowiązków Osiągnięcia i awanse Pozostałe informacje: Zainteresowania oraz hobby (szczególnie te istotne z punktu widzenia stanowiska, o jakie się ubiegasz) Specjalne umiejętności Prawo jazdy Dzień 16 Arkusz 4 (vi) Referencje: Zazwyczaj dwie. Podaj stanowiska na jakich pracowałeś/aś oraz adres i telefon byłego pracodawcy. CV powinno być schludne, czytelne i odpowiednio sformatowane. Najlepiej, jeśli jest napisane na komputerze. Powinno przedstawiać Twój pozytywny wizerunek. CV powinno także dawać wrażenie, że jesteś otwarty na różne propozycje. Możesz sporządzać osobne CV dla każdej firmy, do której je wysyłasz, podkreślając w nich odpowiednie rzeczy, lub stworzyć swoje uniwersalne CV, które będziesz wysyłał/a do każdego potencjalnego pracodawcy. Poszukiwanie pracy do zajęcie na cały etat. Regularne, codziennie przeglądanie ofert, odpowiadanie na nie oraz dokumentowanie swoich poszukiwać wymaga sporej samodyscypliny. Poszukiwanie pracy może być na dłuższą metę frustrujące i męczące, szczególnie jeśli jeszcze nikt nie odpowiedział na nasze zgłoszenie. Pamiętaj jednak, że aby osiągnąć sukces, musisz próbować dalej! 196 Dzień 16 Arkusz 5 Rozmowa kwalifikacyjna (dyskusja w grupie) Kiedy byłeś/aś ostatnio na rozmowie kwalifikacyjnej? O jaką pracę się starałeś/aś? Ile osób przeprowadzało rozmowę? Jakie zadawali pytania? Jak bardzo byłeś/aś zdenerwowany/a? Jak przygotowywałeś/aś się do rozmowy? Jakie było najtrudniejsze pytanie, na jakie musiałeś/aś odpowiedzieć? Czy wypadłeś/aś pomyślnie? Jeśli nie – jak myślisz, dlaczego? Czy kiedykolwiek dzwoniłeś/aś do firmy z prośbą o przedstawienie wyniku rozmowy? 197 Czego nauczyły Cię Twoje poprzednie rozmowy kwalifikacyjne? (To nie są jedyne pytania, jakie możesz zadać. Możesz wypróbować innych, aby zaangażować grupę w dyskusję). Dzień 16 Arkusz 6 (i) Strach przed rozmową kwalifikacyjną „Gdybyś mógł zaprosić na kolację pięć dowolnych osób, kogo byś wybrał/a i dlaczego?” Uczestniczyłem właśnie w przeprowadzaniu rozmowy kwalifikacyjnej, kiedy zadano to pytanie. Przesłuchiwany kandydat, który był swoją drogą całkiem niezły w sprawnym udzielaniu odpowiedzi, zapytał „żywych czy już nieżyjących osób?”. Bardzo się zdziwił, gdy w odpowiedzi usłyszał „pięć takich i pięć takich”. Moglibyśmy bez końca debatować na pożytkiem jaki płynie z zadawania tego typu pytań. Jedno jest pewne – uświadamia nam to, jak bardzo potrafią się od siebie różnić poszczególne rozmowy kwalifikacyjne. Kogo Ty byś wybrał/a? Wypisz te osoby: 1. 2. 3. 4. 5. _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ A teraz uzasadnij swój wybór: 198 __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ _______________________________________ Celem tego pytania może być ujawnienie „prawdziwych” zainteresowań kandydata lub po prostu sprawdzenie, jak radzi sobie z stresującej sytuacji. Jeśli kiedykolwiek usłyszysz to pytanie podczas rozmowy kwalifikacyjnej, spróbuj pomyśleć o czymś, co Cię interesuje, np. o muzyce. Wtedy z łatwością będziesz w stanie podać nazwiska 5 muzyków i powiedzieć, że chciał(a)byś podyskutować z nimi o ich ulubionych piosenkach. Warto pamiętać, że to, czy zostaniesz zatrudniony/a czy nie w głównej mierze zależy od tego jak wypadniesz podczas rozmowy kwalifikacyjnej (jeśli będziesz mieć akurat zły dzień, to bardzo niedobrze, bo nie dostaniesz już drugiej szansy). Komisje biorące udział w rozmowach kwalifikacyjnych (szczególnie te z firm z sektora publicznego) nie mogą przymknąć oka na Twoją chwilową niedyspozycję, nawet jeśli wiedzą, że był(a)byś dobrym kandydatem do pracy. Fakt, że masz tylko jedną szansę na korzystne wypadnięcie podczas rozmowy kwalifikacyjnej sprawia, że i tak stresujący proces poszukiwania pracy staje się stresujący jeszcze bardziej. Istnieje jednak kilka sposobów na zredukowanie poziomu stresu i poradzenie sobie z nim. Przyjrzyjmy się im i podsumujmy: Przygotowanie to pierwszy krok – Poszukiwanie pracy to ciężka praca sama w sobie, ponieważ wymaga czasu i wysiłku. Czasami dysponujesz wszystkimi niezbędnymi informacjami, innym razem musisz ich poszukiwać. Przyjrzyj się firmie, do której wysłałeś/aś swoje zgłoszenie. Dowiedz się o niej jak najwięcej. Jeśli znasz kogoś, kto tam pracuje lub masz znajomego, który zna kogoś, kto tam pracuje, postaraj się porozmawiać z tą osobą. Skorzystaj z Internetu – większość firm ma swoje strony internetowe, na których podają wiele cennych informacji. Możesz nawet spróbować zadzwonić do firmy i poprosić ich o udostępnienie Ci potrzebnych informacji. Jakiś czas temu brałem udział w rozmowie kwalifikacyjnej, podczas której każdy z kandydatów proszony był o przygotowanie prezentacji dotyczącej rozwoju firmy. Zostali oni powiadomieni o tym zadaniu odpowiednio wcześniej. Najlepsza okazała się prezentacja kandydatki, która udała się do siedziby firmy i poprosiła o udostępnienie potrzebnych danych. Tym sposobem jej ogólna ocena zwiększyła się dzięki dodatkowym punktom za wykazanie inicjatywy. Równie ważne jest uzyskanie informacji na temat stanowiska, o jakie się ubiegamy. Ogłoszenie zawiera zazwyczaj tylko część informacji. O całą resztę powinieneś/aś się zatroszczyć sam/a (zapytany/a o to, dlaczego uważasz się za odpowiednią osobę do wykonywania danych obowiązków, nie wypadniesz zbyt przekonywująco, jeśli nie będziesz wiedział/a co miałoby tak naprawdę do Twoich obowiązków należeć). Niektóre z firm udostępniają pakiet informacji dotyczących stanowiska oraz profilu poszukiwanego kandydata. Jeśli nic takiego nie otrzymałeś/aś, możesz się o te informacje 199 upomnieć. Większość kandydatów boi się poprosić o takie dane, co jest sporym błędem. Każda firma dbająca o swoje potrzeby poszukuje na swoje stanowiska najlepszych kandydatów, dlatego gdy kandydaci sami oferują dokonanie wstępnej selekcji, ułatwia to firmie ostateczny wybór. Jak przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej: - Upewnij się, że wiesz, gdzie ma się ona odbyć, jak się tam dostać i jak długo Ci to zajmie. - Pamiętaj, że korki na ulicach bywają większe w ciągu tygodnia, dlatego jeśli wybierasz się w weekend do miejsca, gdzie będzie się odbywać rozmowa celem sprawdzenia, ile czasu zajmie Ci dotarcie tam, licz się z tym, że w tygodniu będziesz musiał/a doliczyć dodatkowe minuty. - Bądź o czasie, nawet jeśli będziesz musiał/a chwilę poczekać. - Spróbuj dowiedzieć się, jak będzie wyglądać rozmowa i kto będzie ją przeprowadzał. Jeśli te informacje nie są dostępne, bądź przygotowany/a na różne formy, np. rozmowa z komisją, rozmowa nieformalna. - Przejmuj inicjatywę podczas rozmowy. - Bądź przygotowany/a na trudne pytania. Dzień 17 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 17 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 200 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 17 Arkusz 2 Gdzie odbyć praktykę zawodową? (dyskusja w grupie) Kwestie do przemyślenia: Czy chciałbyś odbyć praktykę w sektorze, w którym pracowałeś/aś już wcześniej? Czy chciał(a)byś robić coś zupełnie innego? Preferujesz pracę na świeżym powietrzu czy w biurze? Pamiętaj, aby swój wybór opierać na swoich realnych potrzebach i możliwościach. Weź pod uwagę swoje umiejętności, osobowość, doświadczenie oraz kwalifikacje. Uzupełnij poniższą tabelkę wpisując w nią swoje wyobrażenia o praktyce zawodowej, którą mógł(a)byś wykonywać u potencjalnego pracodawcy. Prowadzący może zasugerować może podsunąć Ci parę pomysłów i pomóc Ci, jeśli utkniesz w połowie zadania. Rodzaj praktyki zawodowej Potencjalny pracodawca 201 Dzień 17 Arkusz 3 (i) Jak się ubrać, by osiągnąć sukces? Zły ubiór w pracy może zatrzymać rozwój Twojej kariery Jakim typem osoby jesteś, jeśli chodzi o wybieranie stroju do pracy? Czy chwytasz za pierwszą lepszą koszulkę, wciągasz pierwsze znalezione spodnie i już biegniesz do wyjścia, czy może traktujesz zasady rządzące ubiorem w pracy bardziej poważnie? Czy zastanawiasz się wcześniej, co założyć do pracy w biurze, a co na spotkanie z klientem? Odpowiedzi na te pytania mogą wskazać na to, czy aktualnie wspinasz się po stopniach kariery, czy jesteś na dobrej drodze do zostania pomocnikiem dozorcy. Mogłoby się wydawać, że wytyczne co do ubioru w pracy są zazwyczaj proste i oczywiste. Nic bardziej mylnego! Począwszy od roku 1990, kiedy to obowiązkowe garnitury w pracy zaczęły zanikać za sprawą „bańki internetowej”, czyli ogólnej euforii na światowych giełdach, nic nie jest takie, jak by się mogło wydawać. Czasami można odnieść wrażenie, że cały ten firmowy dress code został stworzony po to, byśmy mieli więcej problemów. W firmach, gdzie kontakty z klientem są na porządku dziennym, sytuacja staje się jeszcze bardziej skomplikowana. A gdy dodamy do tego jeszcze 202 sezonowe zmiany stroju i kwestie dojazdu i powrotu z pracy, zaczyna nam się kręcić w głowie. Wykaż się! Jeśli ubierasz się nieodpowiednio, jest to równoznaczne z tym, jak gdybyś mówił/a głośno „Nic mnie to nie obchodzi!”. Twój strój odzwierciedla Twoje podejście do pracy – jeśli ubierasz się niechlujnie, wszyscy dookoła będą myśleć, że właśnie takie jest Twoje podejście do pracy – niechlujne. W dzisiejszym świecie, w którym każdy jest wiecznie czymś zajęty, rzadko zdarza się, aby ktokolwiek zyskał drugą szansę na zrobienie dobrego pierwszego wrażenia. Jeśli nie powiedzie się za pierwszym razem, od razu dostaniesz łatkę osoby, której jest „wszystko jedno”. Jest jednak pozytywna strona tej sytuacji – zawsze możesz wykorzystać swój ubiór na swoją korzyść! Jeśli będziesz odpowiednio dobierał/a swoje stroje i pasował/a do otoczenia, wyślesz wszystkim dookoła sygnał, że jesteś człowiekiem sukcesu, a to pomoże Ci we wspinaniu się po szczeblach kariery. Istnieją cztery powody dla których ludzie noszą ubrania: przyzwoitość, potrzeba ciepła, kreowanie wizerunku, lepsze samopoczucie. Dwa ostatnie z nich odgrywają najważniejszą rolę w odpowiednim doborze stroju do pracy. Dzień 17 Arkusz 3 (ii) Twój odpowiedni ubiór podczas spotkania z klientem mówi mu „Szanuję Cię”, a także sprawia, że sam/a czujesz się lepiej. Wyobraź sobie rozmowę z klientem będąc ubrany/a w szorty lub bikini – zapewne nie czuł(a)byś się traktowany serio. Dlatego też garnitur czy elegancki kostium może Ci pomóc poczuć się „częścią tej gry” i skuteczniej realizować swoje cele. Jednak odpowiednie dobieranie stroju to coś więcej niż tylko zakładanie garnituru, żakietu i krawatu. Twój wybór stroju musi odzwierciedlać dress code Twojej firmy lub firmy klienta, z którym masz spotkanie, a to wymaga odpowiedniego przygotowania. Dobrym ruchem będzie zakupienie kilku drobnych akcesoriów, które sprytnie dopełnią Twój wygląd. Akcesoria są tym bardziej ważne biorąc pod uwagę to, że bardzo ceniona jest pewna doza indywidualności. Siedząc w pracy pełnej niemal identycznie ubranych osób, łatwo jest się poczuć jak jednej z wielu żołnierzy służących w armii garniturów. Posiadanie kilku akcesoriów, np. teczki, torby czy etui na wizytówki, które będą odzwierciedlać Twoje osobiste gusta, pomoże Ci wyróżnić się z tłumu i poczuć jak odrębna jednostka. Jeśli chodzi o odpowiedni ubiór we własnym oddziale jest to o tyle prostsze, że większość firm daje swoim pracownikom odpowiednie wytyczne co do preferowanego stroju. Jednak nie można zakładać, że wytyczne panujące w naszym biurze będą się pokrywały z wytycznymi panującymi w innych firmach czy chociażby w innych oddziałach naszej firmy. 203 Dobrym pomysłem może być podpatrzenie jak ubierają się pracownicy danej firmy podczas np. rozmowy kwalifikacyjnej. Nie tylko da Ci to pewny start w danej firmie, jeśli zostaniesz przyjęty/a do pracy, ale także pozwoli Ci oswoić się z tym, co jest akceptowane, a co zazwyczaj nie bywa. Podsumowując – to, co masz na sobie, jest wyrazem tego, co myślisz i tego, jak się zachowujesz, czy Ci się to podoba, czy nie. Odpowiedni ubiór może przyspieszyć rozwój Twojej kariery pokazując innym, że jesteś osobą, która potrafi przystosować się do panujących warunków, potrafi współdziałać w grupie oraz ma ambicje i zrobi wiele, aby osiągnąć sukces. Zasady dobierania stroju do pracy Jeśli wciąż nie masz pojęcia, jak miał(a)byś się ubierać do pracy, skorzystaj z 10 poniższych rad gwarantujących pełen sukces: 1. Przygotuj się wcześniej – zdobądź niezbędne informacje o firmie. Czy jej pracownicy ubierają się formalnie czy „na luzie”? Twoim zadaniem jest dostosować się do nich i wyglądać jak część firmy, w której pracujesz. 2. Bądź dumny/a ze swojego wyglądu – w końcu jesteś ambasadorem swojej firmy. Poza tym co, co nosisz, mówi także wiele o Tobie, jako o osobie. 3. Dostosuj swój ubiór do pracy, którą chciałbyś wykonywać – Twój wygląd daje wyobrażenie o tym, jak bardzo serio traktujesz swoją pracę i firmę. Czy marzysz o awansie, czy raczej wyglądasz jak pomocnik dozorcy? 4. Przystosowuj się – noszenie codziennie tej samej koszuli i krawata prędzej czy później zostanie zauważone. 5. Korzystaj z akcesoriów – mała aktówka, etui na wizytówki, a nawet parasolka pomoże Ci wyróżnić się spośród pozostałych pracowników nie ujmując Ci nic z Twojej elegancji. 6. Jeśli jesteś kobietą, noś makijaż. Badania wykazują, że kobiety robiące sobie makijaż zarabiają o 23% więcej niż ich bardziej naturalne koleżanki. A wszystko za sprawą tego, że makijaż podkreśla te części twarzy, które odpowiadają za skuteczną komunikację, czyli oczy i usta. 7. Jeśli jesteś mężczyzną, nie zapominaj o pasku. Jest to nieodłączny element garnituru, tak samo jak krawat. 8. Nie zapominaj o dokładnym prasowaniu ubrań – na nic zda się droga metka, jeśli Twoja koszula i tak będzie wyglądać jak szmata do wycierania podłogi. 9. Nie używaj gumek do włosów – owszem, Twoje włosy powinny być w pracy związane, jednak nie za pomocą jasnoróżowej gumki. Ten pozornie drobny element sprawi, że 204 będziesz traktowana jako ktoś, kto tak naprawdę nie potrafi dobrać swojego stroju w 100%. 10. Nie zapominaj o uśmiechu – szczery uśmiech jest najlepszym dopełnieniem Twojego nowego wizerunku i podkreśla Twoją pewność siebie oraz pozytywne nastawienie. Dzień 17 Arkusz 4 (i) Typowa rozmowa kwalifikacyjna Zawsze bądź przygotowany na kłopotliwe pytania! Podczas rozmowy kwalifikacyjnej towarzyszy nam zazwyczaj pewien poziom stresu. Jako że jednym z czynników powodujących napięcie są trudne pytania zadawane przed osobę prowadzącą spotkanie, poziom stresu może być z łatwością zredukowany przez odpowiednie przygotowanie się do odpowiedzi na te pytania. Za chwilę poznasz odpowiedzi na najczęstsze kłopotliwe pytania zadawane podczas rozmowy kwalifikacyjnej. Zapoznanie się z nimi pomoże Ci podbudować wiarę w siebie oraz odpowiednio przedstawić swoją osobę podczas rozmowy kwalifikacyjnej. „Proszę powiedzieć mi coś o sobie” Odpowiedź na to pytanie jest szczególnie trudna, jeśli jej wcześniej nie przygotowałeś/aś. Większość pracodawców chce się dowiedzieć, czy potrafisz przedstawić krótkie streszczenie Twoje życia i kariery zawodowej, w odniesieniu do posady o jaką się starasz. Dlatego 205 powinieneś/aś przygotować sobie krótką, około dwuminutową prezentację o sobie, która będzie zawierać krótki wstęp (np. informacje dotyczące Twojego wykształcenia i Twoich mocnych stron), historię Twojego zatrudnienia oraz doświadczenie w danym zawodzie. „Co Pan/i wie o naszej firmie?” Jeśli przygotowałeś/aś się do rozmowy kwalifikacyjnej i przejrzałeś/aś wszystkie informacje dostępne w Internecie i udostępniane przez firmę, będziesz potrafił/a wziąć udział w dyskusji o produktach i usługach oferowanych przez firmę, jej reputacji, założeniach, historii etc. Nie próbuj jednak sprawiać wrażenia, że wiesz o firmie wszystko – daj rozmówcy znać, że poświęciłeś/aś trochę czasu na zgromadzenie informacji o swoim potencjalnym pracodawcy, ale nie zasypuj go szczegółowymi informacjami. Twój rozmówca powinien odnieść wrażenie, że mimo tego, że znasz już podstawowe informacje, to bardzo chętnie dowiesz się reszty od niego i od innych po rozpoczęciu pracy. Przygotuj też kilka pytań, które będziesz mógł/a od razu zadać. „Czemu chce Pan/i dla nas pracować?” Twój rozmówca chce w ten sposób sprawdzić jak dużą masz motywację, aby dołączyć do firmy. Odpowiedz, że informacje, jakie uzyskałeś na temat firmy pozwalają Ci stwierdzić, że zakres jej działalności bardzo Ci odpowiada, a ponadto posiadasz umiejętności i doświadczenie niezbędne do wykonywania danej pracy. Dzień 17 Arkusz 4 (ii) Twoja odpowiedź powinna wskazywać, że chcesz zarówno rozwijać swoją własną karierę, jak i przyczynić się do rozwoju firmy. „Dlaczego chce Pan/i zrezygnować z Pana/Pani obecnej pracy?” Na to pytanie udziel krótkiej odpowiedzi. Im bardziej zaczniesz wyjaśniać i tłumaczyć się, tym więcej pytań i wątpliwości wzbudzisz u swojego rozmówcy. Jeśli zostałeś/aś zwolniony w ramach cięcia kosztów lub redukcji kadr, przyznaj to. Jeśli sam/a zdecydowałeś/aś się odejść, podaj swoje powody, lecz nie skupiaj się na braku satysfakcji z poprzedniej pracy, ale na tym, co chciał(a)byś osiągnąć w nowym miejscu. Jeśli Twój poprzedni pracodawca rozwiązał z Tobą umowę z innych powodów, postaraj się być szczery, ale na tyle, by nie zaburzyło to Twojego wizerunku. „Dlaczego powinniśmy Pana/Panią zatrudnić?” Twoja odpowiedź powinna opierać się na wiedzy na temat firmy, stanowiska, o jakie się starasz, oraz pewnych kwestii, które wiesz, że istnieją. Powinieneś/aś także wspomnieć, które z Twoich mocnych stron pomogą osiągnąć to, czego firma potrzebuje teraz najbardziej. 206 Wspomnij o swoim doświadczeniu w rozwiązywaniu trudnych sytuacji, które wiesz, że mogą dotykać firmę, w której starasz się o pracę. Zawsze opieraj się na konkretnych wpisach ze swojego CV. Jeśli posiadasz jakąś cechę, która wyróżnia się spośród innych, wspomnij o tym właśnie teraz. Nie przegap tej okazji! Może się więcej nie powtórzyć. „Czego oczekuje Pan/i po tej pracy?” (lub: „Jaka byłaby Pana/i wymarzona praca?”) Twój rozmówca chce sprawdzić, czy dokładnie przemyślałeś/aś kwestię najbardziej odpowiadającej Ci pracy, w której będziesz mógł/a się spełniać, a także dowiedzieć się, czy istnieje zbieżność między Twoim doświadczeniem i kwalifikacjami, a Twoimi zainteresowaniami. Dlatego też sformułuj swoją odpowiedź tak, aby Twój rozmówca odczuł, że praca o jaką się starasz będzie Ci odpowiadać w 100%. Możesz na przykład wymienić czynności, które lubisz wykonywać (podpierając się przykładami z przeszłości, związanymi z historią Twojej kariery), a następnie odnieść je do polityki firmy, do której aplikujesz. Dzień 17 Arkusz 4 (iii) „Proszę podać przykład sytuacji, kiedy musiał/a Pan/i podjąć trudną decyzję i powiedzieć, jaki był tego wynik”. W odpowiedzi podaj przykład decyzji, której podjęcie naprawdę było dla Ciebie wyzwaniem i nie było łatwe. Upewnij się jednak, że będziesz mógł/a pochwalić się pozytywnym rezultatem. Opisz, jak podejmowałeś/aś tę decyzję, z jakimi osobami się konsultowałeś/aś i w jakim stopniu skorzystałeś/aś z ich rad. Wyjaśnij, jaki wpływ miała Twoja decyzja na poszczególne osoby oraz na firmę jako całość. Podkreśl, w jaki sposób starałeś/aś się uwydatnić pozytywne skutki podjęcia tej decyzji i zniwelować te negatywne. „Jakie są Pana/Pani cele na przyszłość?” (lub: „Gdzie widzisz Pan/i siebie za pięć lat?”) Jest to jedno z najczęściej zadawanych pytań. Nie odpowiadaj na nie zdawkowo czy zbyt ogólnie – oprzyj swoją odpowiedź na współpracy z firmą, do której aplikujesz. Bądź jednak realistyczny/a w swoich przewidywaniach. Najlepiej zacznij od podkreślenia, że póki co chcesz się jak najlepiej sprawdzić na stanowisku, które próbujesz objąć, oraz że jesteś otwarty na możliwości awansu i nowe wyzwania. Możesz także zapytać swojego rozmówcy, jaka ścieżka kariery wydaje się być realna dla kogoś na Twoim stanowisku. 207 Uwagi końcowe Pamiętaj, że odpowiadając na powyższe pytania powinieneś/aś brzmieć naturalnie. Twój rozmówca nie powinien odnieść wrażenia, że właśnie rozmawiał z kimś, kto nauczył się odpowiedzi na pamięć i powtarza je słowo w słowo. (Jako że temat ten jest bardzo istotny, wrócimy do niego jeszcze jutro). Dzień 17 Arkusz 5 (i) Umiejętność poszukiwania pracy oraz rozwoju kariery – lista umiejętności Jak rozpocząć poszukiwania pracy? Poniższe informacje podpowiedzą Ci, jak przebrnąć przez cały ten proces. Wypisz swoje wszystkie zdolności i umiejętności: 208 Musisz być w stanie powiedzieć swojemu potencjalnego pracodawcy co potrafisz robić. Dlatego też musisz najpierw pomyśleć nad swoimi zdolnościami i umiejętnościami. Wypisz wszystkie swoje umiejętności związane z pracą, cechy osobowe i wszystkie inne rzeczy, w których jesteś dobry/a. Poniższa tabelka może Ci pomóc. JAKIE UMIEJĘTNOŚCI POSIADASZ? Pomyśl o umiejętnościach zdobytych podczas: uczęszczania do szkoły lub brania udziału w kursach, pracy, niezależnie od tego czy była to praca zarobkowa, czy wolontariat, realizowania projektów w domu lub dla innych osób, prowadzenia domu i opieki nad innymi osobami, robienia lub naprawiania różnych rzeczy i rozwiązywania problemów. Dzień 17 Arkusz 5 (ii) UMIEJĘTNOŚCI ZAWODOWE – CZY KIEDYKOLWIEK… coś zbudowałeś/aś? coś sprzątałeś/aś? trenowałeś/aś, szkoliłeś/aś bądź uczyłeś/aś kogokolwiek? komunikowałeś/aś się z innymi? stworzyłeś/aś lub zaprojektowałeś/aś coś? znalazłeś/aś w czymś błąd? pomagałeś/aś lub obsługiwałeś/aś innych? nauczyłeś/aś się czegoś nowego? prowadziłeś/aś grupę ludzi lub zarządzałeś/aś kimś? poszukiwałeś/aś źródeł zarobku? 209 musiałeś/aś podjąć decyzję, która miała wpływ na innych? złożyłeś/aś lub naprawiłeś/aś coś? Dzień 17 Arkusz 5 (iii) CECHY OSOBISTE – CZY JESTEŚ… aktywny/a żądny/a przygód dojrzały/a zmotywowany/a uporządkowany/a dokładny/a dobrym tolerancyjny/a ambitny/a artystą/ką wysportowany/a zorganizowany/a wyrozumiały/a uważny/a towarzyski/a bezinteresowny/a pogodny/a cierpliwy/a spokojny/a wytrwały/a ostrożny/a przyjemny/a opiekuńczy/a uprzejmy/a pewny/a siebie optymistyczny/a taktowny/a punktualny/a210 zdeterminowany/a osobą szybko zdyscyplinowany/a uczącą się obserwatorem rzetelny/a Dzień 17 Arkusz 5 (iv) Opracuj plan i wyznacz sobie konkretne cele Przeznacz sporo czasu na poszukiwanie pracy. NIE PODDAWAJ SIĘ ZA SZYBKO! 211 Jaki typ pracy by mi odpowiadał? Czy będzie mi się podobać na tyle, żebym chciał/a zostać? Sprzedawca Tak Czy ta praca jest dostępna na rynku pracy? Tak Jakich Czy posiadam umiejętności te będę umiejętności? potrzebował/a? Sprawne liczenie Tak Jeśli chcesz, możesz kontynuować na dodatkowej kartce. Dzień 17 Arkusz 5 (v) Aby wybrać odpowiednią ścieżkę kariery, należy mieć rozeznane we własnych kwalifikacjach i umiejętnościach. Ta świadomość połączona z umiejętnością przełożenia swoich kwalifikacji na realne sytuacje, w których mogłyby się one przydać, są częścią procesu poszukiwania pracy. Poniżej wpisane jest 12 umiejętności, które przydają się podczas pobytu na studiach, w naszym codziennym życiu oraz w pracy. Zapoznaj się z podanymi umiejętnościami i podaj przykład sytuacji, w której mógł(a)byś wykazać, że posiadasz te umiejętności. Zaznacz te umiejętności, nad którymi będziesz musiał/a jeszcze popracować. Zakres umiejętności Podstawowe umiejętności komunikacyjne Wynik (to, co powinieneś/aś już potrafić) Przekazywanie jasnych i dokładnych informacji, stosowanie odpowiedniego języka oraz stylu, unikanie wzajemnego niezrozumienia. 212 Umiejętności prezentacyjne Przedstawianie swoich pomysłów oraz myśli grupie w sposób jasny oraz logiczny, przy użyciu odpowiednich technologii. Komunikacja pisemna Sporządzanie prawidłowo skonstruowanych, spójnych raportów, listów czy innych form pisemnych, dla różnych odbiorców. Praca w grupie Konstruktywne przyczynianie się do sukcesu grupy. Negocjacje/ asertywność Osiąganie porozumienia w grupie dotyczącego podejmowania działań, w sposób jasny i szanujący zdanie innych. Przewodzenie i przejmowanie inicjatywy Przewodzenie grupie osób, podawanie wytycznych, motywowanie oraz wspieranie grupy. Rozpoczynanie nowych projektów i wprowadzanie zmian do już istniejących. Umiejętności zarządzania czasem i ustalanie priorytetów Ocenianie wagi i pilności działań oraz układanie planu działania w zależności od tego. Rozwiązywanie problemów oraz myślenie oboczne Rozważanie alternatywnych rozwiązań oraz opracowywanie odpowiedniej metody działania w kwestii rozwiązywania problemów i trudności. Wybieranie najlepszej z opcji spośród wszystkich Podejmowanie decyzji dostępnych, świadomość konsekwencji podejmowanych decyzji. Korzystanie z technologii komputerowych Korzystanie z odpowiednich programów komputerowych, takich jak edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne, bazy danych, Power Point, przeglądarki internetowe oraz programy do obsługi poczty. Umiejętności matematyczne Rozumienie oraz korzystanie z danych statystycznych i matematycznych, rozwiązywanie problemów przedstawionych w formie zapisu liczbowego/graficznego. Zarządzanie karierą Definiowanie oraz prezentowanie swoich umiejętności, cech, zainteresowań oraz motywacji w formie zarówno pisemnej, jak i ustnej. Wykorzystywanie nadarzających się okazji, ustalanie celów oraz podejmowanie odpowiednich akcji. 213 Dzień 17 Arkusz 5 (vi) Osobisty plan działania Celem „Osobistego planu działania” jest pomoc w skupieniu się na umiejętnościach oraz wiedzy, którą już posiadasz, którą zdobędziesz na tym kursie oraz na tych umiejętnościach, które chciał(a)byś zdobyć w przyszłości. Twój „Osobisty plan działania powinien spełniać 5 podstawowych założeń, a więc być: 1. Jednoznaczny – powinien mieć dokładnie określone założenia i cele. 2. Wymierny – tak, abyś wiedział/a czy udało Ci się te cele osiągnąć. 3. Możliwy do wykonania – cele powinny być możliwe do spełnienia i nie konfliktować z innymi założeniami. 214 4. Realistyczny – powinien brać pod uwagę czas potrzebny na osiągnięcie danego celu. 5. Osadzony w ramach czasowych – powinien określać, kiedy dany cel powinien zostać osiągnięty, jednak z zastrzeżeniem, że każdy termin może zostać przesunięty w razie wystąpienia jakiegokolwiek problemu. Opis działania i termin jego wykonania Jak mam zamiar to osiągnąć? Określ poszczególne kroki, osoby, które mogłyby Ci pomóc, środki, których będziesz potrzebować itd. np. chcę zrobić ………… do ……….. Cel 1 Cel 2 Cel 3 Cel 4 Cel 5 Dzień 18 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 18 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 215 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 18 Arkusz 2 Lista kontrolna – przed rozmową kwalifikacyjną Dowiedz się czegoś więcej o potencjalnym pracodawcy, np. wielkość firmy, materiały reklamowe, itd. Dowiedz się czegoś więcej o posiadzie, o którą się starasz, np. jakie są godziny pracy, jakie jest środowisko pracy, itd. Pomyśl o tym, w co się ubierzesz na rozmowę kwalifikacyjną. 216 Upewnij się co do terminu i godziny rozpoczęcia rozmowy kwalifikacyjnej – postaraj się być na miejscu 10 minut wcześniej. Dowiedz się dokładnie gdzie ma się odbyć rozmowa kwalifikacyjna i pomyśl, jak się tam dostaniesz. Zastanów się, jakiej osoby poszukuje firma, do której aplikujesz. Jak możesz wykazać, że posiadane przez Ciebie umiejętności, kwalifikacje oraz doświadczenie sprawiają, że jesteś idealnym kandydatem na to stanowisko? Przemyśl pytania, jakie możesz usłyszeć podczas rozmowy kwalifikacyjnej i przygotuj odpowiedzi na nie. Jeszcze raz przeczytaj formularz zgłoszeniowy/CV oraz inne informacje, które wysłałeś/aś już swojemu potencjalnemu pracodawcy. Pomyśl o 2 lub 3 rzeczach, których chciał(a)byś dowiedzieć się od swoich rozmówców. Czy macie jakieś inne sugestie? Jeśli tak, zanotujcie je tutaj: __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ _______________________________________ Dzień 18 Arkusz 3 Lista kontrolna – w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej Spróbuj się zrelaksować. Bądź radosny/a i pozytywnie nastawiony/a. 217 Utrzymuj kontakt wzrokowy. Zachowaj spokój i nie okazuj zdenerwowania. Odpowiadaj na pytania w sposób pewny i zdecydowany, unikaj chaotycznych wypowiedzi. Swoje odpowiedzi podpieraj przykładami z własnego doświadczenia i postaraj zaprezentować się w jak najlepszym świetle. Zaangażuj się w rozmowę – rozbudowuj proste odpowiedzi „tak”, „nie” i odnoś się do poruszanych kwestii. Pokaż, że jesteś zdecydowany objąć tę posadę i że chcesz się wiele nauczyć. Bądź pewny/a siebie i nie bój się poprosić o wyjaśnienie niejasnych kwestii. Jeśli nie zrozumiesz pytania, poproś o powtórzenie go raz jeszcze innymi słowami. Patrz na osobę zadającą pytanie i uśmiechaj się. Także zadawaj pytania – wykaż, że dowiedziałeś się wcześniej czegoś o firmie i o stanowisku, na jakie aplikujesz. Podziękuj na koniec wszystkim uczestniczącym w rozmowie kwalifikacyjnej. Czy macie jakieś inne sugestie? Jeśli tak, zanotujcie je tutaj: __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ _______________________________________ 218 Dzień 18 Arkusz 4 (i) Rozmowa kwalifikacyjna – pomysły i sugerowane odpowiedzi Pytania zadawane podczas rozmowy kwalifikacyjnej zazwyczaj podlegają pewnej formule. Powinieneś/aś jednak pamiętać, że nie każda osoba przeprowadzająca rozmowę kwalifikacyjną została do tego odpowiednio wyszkolona. Dlatego też to, jakie pytania zostaną 219 Ci zadane oraz w jaki sposób zostaną zadane, czasami może Cię zaskoczyć. Zawsze należy oczekiwać nieoczekiwanego. 1. Czym zajmował/a się Pan/i w swojej ostatniej pracy? Odpowiedz czym zajmowałeś/aś się w swojej ostatniej pracy, ze szczególnym uwzględnieniem: • umiejętności, jakich potrzebowałeś/aś w pracy, • urządzeń, z których korzystałeś/aś, • wszystkich obowiązków, jakie na Tobie spoczywały i tego, za co byłeś/aś odpowiedzialny/a, • osób, z którymi pracowałeś/aś, • okresu pracy, • wszelkich awansów, jakie otrzymałeś/aś, • obowiązków, które w swojej nowej pracy będziesz mógł/a z łatwością wypełniać dzięki zdobytemu doświadczeniu. Twoja odpowiedź: 2. Dlaczego zrezygnował/a Pan/i z tej pracy? Ludzie porzucają pracę z wielu powodów. Wymień tylko te, które nie przedstawią Cię w złym świetle – unikaj mówienia o tym, że zostałeś/aś zwolniony/a, rozwiązano z Tobą umowę, czy że posprzeczałeś/aś się z szefem. Warto także zapewnić rozmówcę, że podobny problem nie pojawi się w nowej pracy. Oto kilka wiarygodnych i neutralnych powodów zakończenia pracy: • Praca była tylko tymczasowa/sezonowa, termin kontraktu minął. • Była to praca na pół etatu. • Firma zakończyła swoją działalność. • Zlikwidowano stanowisko, na którym pracowałem/am. • Pensja była niewystarczająca. • Praca wymagała zbyt wielu podróży/zajmowała zbyt wiele czasu. • Zdecydowałem/am się zmienić ścieżkę swojej kariery. (Jeśli powodem odejścia z pracy były problemy zdrowotne, wspomnij o tym krótko, podkreślając, że jesteś już w formie i jesteś pełen/na energii do wykonywania swoich nowych obowiązków na nowym stanowisku). Twoja odpowiedź: 3. Czy kiedykolwiek wcześniej wykonywał/a Pan/i tego typu pracę? 220 Zawsze odpowiadaj twierdząco. Następnie opisz swoje doświadczenie, które uzyskałeś/aś, wiedzę, jaką posiadasz na temat pracy na danym stanowisku oraz podkreśl swoją gotowość do wykonywania tego typu pracy. Jeśli nie masz zbyt dużego doświadczenia na tym konkretnym stanowisku, opisz swoje inne doświadczenia, które pokażą, że potrafisz szybko się uczyć, jesteś otwarty na nowe wyzwania i potrafisz się przystosować do zaistniałej sytuacji. Wspomnij o: • doświadczeniu, jakie zdobyłeś na danym stanowisku, • innych zdobytych doświadczeniach, • szkoleniach i kursach jakie odbyłeś/aś, • istotnych zainteresowaniach, • osobistych cechach ułatwiających Ci pracę na danym stanowisku, • tym, jak szybko się uczysz, • tym, jak chętnie podejmujesz nowe wyzwania. Przykład: Chciał(a)byś znaleźć pracę jako urzędnik/czka, ale nie masz na tym stanowisku żadnego doświadczenia. Możesz wspomnieć o jakiejkolwiek pracy, w której zajmowałeś/aś się dokumentami, np. rozliczaniem czasu pracy; o umiejętnościach, jakie posiadasz, np. sprawne posługiwanie się językiem polskim, zdolności matematyczne, szybkie pisanie na klawiaturze, doświadczenie w pracy w biurze, odpowiednich szkoleniach, umiejętności obsługi telefonu. Możesz także wspomnieć o dobrowolnej pracy w podobnej branży, jaką wykonywałeś/aś. Wspomnij, że szybko się uczysz, masz wiele zapału do pracy, oraz że zawsze chciałeś/aś pracować jako urzędnik/czka. Twoja odpowiedź: 4. Z jakimi urządzeniami ma Pan/i doświadczenie? Większość zawodów wymaga pracy z konkretnymi urządzeniami, maszynami lub sprzętem. Odpowiadając na to pytanie powinieneś/aś: • wykazać się znajomością obsługi wszelkiego sprzętu czy urządzeń, które mogą być używane w pracy, o którą się starasz. O ile to możliwe, używaj konkretnych nazw urządzeń i sprzętu. • wymienić wszelkie inne maszyny, sprzęt czy urządzenia, z którymi kiedykolwiek pracowałeś/aś. W tym przypadku także używaj konkretnych nazw, • wymienić posiadane certyfikaty czy odbyte szkolenia związane z obsługą konkretnych maszyn i urządzeń, • wspomnieć także o obsłudze sprzętu czy urządzeń potrzebnych do realizowania swoich zainteresowań. Twoja odpowiedź: 221 5. Czego dowiedział/a się Pan/i o naszej firmie? Twój potencjalny pracodawca będzie chciał się dowiedzieć, jakie kroki podjąłeś/aś, aby dowiedzieć się więcej o firmie, w której starasz się o pracę oraz upewnić się, że uzyskane przez Ciebie informacje są dla Ciebie na tyle przekonywujące, że będziesz chciał/a związać się z firmą na stałe. Trud włożony w zdobycie informacji o firmie jest zawsze doceniany przez osoby prowadzące rozmowy kwalifikacyjne. Wspomnij o: • wspaniałej reputacji, jaką posiada firma, szczególnie jako pracodawca, • opiniach, jakie zasłyszałeś na temat firmy i tego, że jest to firma rozwojowa • tym, że firma znana jest z tego, że wszyscy zajmują się tym, co naprawdę ich interesuje, • tym, że praca w tej firmie wydaje się być dla Ciebie stworzona. Twoja odpowiedź: 6. Jakiej pensji Pan/i oczekuje? Zazwyczaj wysokość pensji jest z góry ustalona i dokładnie określona w ogłoszeniu lub w opisie stanowiska. Czasami jednak możliwa jest negocjacja wysokości wynagrodzenia. Problem z negocjacją jest zawsze ten sam – zażądasz zbyt wiele i nie dostaniesz posady, albo zażądasz mniej, niż powinieneś/aś otrzymywać i będzie Ci to musiało wystarczyć. Strategia radzenia sobie w takiej sytuacji jest następująca: • nigdy nie proś o pensję niższą od tej, która wiesz, że Ci się za daną pracę należy, • nie precyzuj swoich żądań zbyt dokładnie, ale rob to rozsądnie, • „Oczekuję pensji, która będzie odpowiadała ilości czasu, jaki będę poświęcać na pracę”. • „Spodziewam się, że wynagrodzenie w waszej firmie odpowiada średniemu wynagrodzeniu za pracę na tym stanowisku. To mi jak najbardziej odpowiada”. • „Pańska firma jest znana z uczciwego traktowania pracowników, więc jestem pewien/na, że wynagrodzenie jakie mi Państwo zaoferują, w pełni zaspokoi moje potrzeby”. Jeśli chcesz, po zakończonej rozmowie kwalifikacyjnej możesz spróbować dowiedzieć się, jakie wynagrodzenie otrzymują inne osoby pracujące na tym samym stanowisku. Wtedy, jeśli otrzymasz tę pracę, będziesz wiedział/a czego masz się spodziewać w kwestii wynagrodzenia i będziesz miał/a ewentualny punkt wyjścia jeśli chodzi o negocjacje. Twoja odpowiedź: 222 7. Dlaczego powinniśmy zatrudnić akurat Pana/Panią? Bądź gotowy/a, aby szybko odpowiedzieć na to pytanie. Jeśli pokażesz, że sam/a nie jesteś do końca pewny/a, dlaczego chcesz tę pracę, Twój rozmówca także nie będzie co do tego przekonany. W odpowiedzi wymień krótko wszystkie swoje mocne strony, nawet jeśli już wcześniej to zrobiłeś/aś. Odnieś się do swoich: • kwalifikacji, • doświadczenia zawodowego, • zainteresowań oraz hobby. Zapewnij swojego rozmówcę, że jesteś: • pracowity/a, • wydajny/a, • godny/a zaufania oraz odpowiedzialny/a, • idealną osobą do wypełniania obowiązków na danym stanowisku. Twoja odpowiedź: 8. Jak często zdarzało Ci się opuszczać dni w pracy wcześniej? Jeśli rzadko opuszczałeś/aś pracę, szybko o tym zapewnij. Jeśli jednak często zdarzało Ci się brać wolne, wyjaśnij powody takiego zachowania i podkreśl, że powód dla którego opuszczałeś/aś pracę jest już nieaktualny. Kilka przykładów: • „Następnie poddałem się leczeniu, które było w 100% skuteczne. W chwili obecnej jestem zupełnie zdrowy, a mój lekarz twierdzi, że to schorzenie nie powinno już powrócić”. • „Powodem moich nieobecności był dawny problem, który został rozwiązany i stał się całkowicie nieaktualny”. • „Były to jednorazowe nieobecności. W moich wcześniejszych pracach nie wzięłam praktycznie ani jednego dnia zwolnienia, poza przysługującym mi urlopem, więc mogę zapewnić, że będę w pełni poświęcać się nowej pracy”. Twoja odpowiedź: 9. Jaka jest Pana/i kondycja zdrowotna? Twój rozmówca chce się upewnić, że jesteś w stanie wykonywać obowiązki związane z pracą na danym stanowisku, oraz że ogólnie cieszysz się dobrym zdrowiem. Twoje odpowiedzi powinny zapewnić go o obu tych kwestiach. 223 • Jeśli cieszysz się dobrym zdrowiem, nie cierpisz na żadne poważne schorzenia i w swoim formularzu zgłoszeniowym o niczym takim nie wspomniałeś/aś, zapewnij o tym z całym przekonaniem. • Jeśli wspomniałeś/aś o jakimś schorzeniu w formularzu zgłoszeniowym, teraz postaraj się przekonać swojego rozmówcę, że kwestia ta nie będzie miała absolutnie żadnego wpływu na jakość wykonywanej przez Ciebie pracy, oraz że poza tym drobiazgiem jesteś w doskonałej formie. • Postaraj się często odnosić do czynności, które nie sprawiają Ci najmniejszych problemów oraz podawać konkretne przykłady, np. Jeśli cierpisz na problemy z sercem, Twój rozmówca może być zaniepokojony, że wpłynie to na jakość Twojej pracy. Możesz zaproponować mu, że podniesiesz jakiś mebel w pomieszczeniu lub wspomnieć, że często przenosisz np. telewizor w inne miejsce w domu lub że zawsze nosisz ciężkie zakupy. Postaraj się zdobyć od swojego lekarza zaświadczenie o tym, że jesteś w dobrej formie (większość lekarzy wystawia takie zaświadczenia, choć niektórzy pobierają za to drobną opłatę). Nie wspominaj o żadnych czynnościach, które sprawiają Ci trudność. Zawsze zapewniaj, że jesteś w stanie wykonywać wszystkie obowiązki związane z pracą na danym stanowisku, oraz że Twój ogólny stan zdrowia jest znakomity. Twoja odpowiedź: 10. Jakie są Pana/i mocne strony? Takie pytanie jest po prostu kolejną okazją do wymienienia wszystkich cech, które będą przydatne na nowym stanowisku: • umiejętności, • doświadczenie, • zainteresowania, • entuzjazm, • rzetelność, • wydajność, • łatwość w nawiązywaniu kontaktów z ludźmi, • radość czerpana z dokładnego wykonywania swojej pracy. Twoja odpowiedź: 11. Jakie są Pana/i słabe strony? 224 Nie ułatwiaj swojemu rozmówcy odrzucenia Twojej kandydatury – nie wspominaj o żadnych słabych stronach! Powiedź zamiast tego np. • „Nie posiadam żadnej słabej strony, która czyniłaby mnie złym kandydatem na to stanowisko”. • „Nie posiadam żadnej słabej strony, która przeszkadzałaby mi w pracy”. Twoja odpowiedź: 12. Czy mógł(a)by Pan/i powiedzieć mi o sobie coś więcej? To pytanie daje Ci możliwość powiedzenia czegoś o swoim życiu prywatnym. Odpowiedź na to pytanie powinna: • pokazywać, że poza pracą masz także inne zainteresowania, • podkreślać pozytywny związek między Twoimi zainteresowaniami oraz pracą na danym stanowisku, • w miarę możliwości pozwalać na wykazanie wspólnych zainteresować Twoich oraz rozmówcy. Twoja odpowiedź: 13. Co Pana/i ostatni pracodawca mógłby o Panu/i powiedzieć? • Zawsze wspominaj o samych pozytywnych opiniach. • Postaraj się podać konkretne szczegóły rzeczy, za które byłeś/aś chwalony/a. • Podkreśl pozytywne kwestie, np. to, że Twoja praca była zawsze bardzo wydajna, że zawsze można było na Tobie polegać, że zawsze byłeś/aś punktualna, itd. • Najlepiej jeśli możesz przedstawić list referencyjny otrzymany od swojego byłego pracodawcy lub zasugerować, że takie referencje są u niego dostępne. • Nie krytykuj swojego poprzedniego pracodawcy, ponieważ takie postępowanie tylko wzbudzi w Twoim rozmówcy obawę, że pewnego dnia będziesz w ten sam sposób krytykował jego firmę, co mogłoby dać jej kiepski rozgłos. Twoja odpowiedź: 225 14. Od kiedy mógł(a)by Pan/i rozpocząć pracę? Nie zwlekaj z odpowiedzią! Odpowiedz albo „tak szybko jak to możliwe”, albo „kiedy tylko zostanę o to poproszony/a”. Wszelkie dokładne ustalenia zostaną dokonane po tym, jak otrzymasz ofertę pracy. Wtedy będziesz mógł/a skontaktować się ze swoim pracodawcą i spróbować wynegocjować korzystny dla Ciebie termin rozpoczęcia pracy. Twoja odpowiedź: 15. Czy ma Pan/i jakieś pytania? To pytanie często jest jedynie zwrotem grzecznościowym. Jeśli osoba przeprowadzająca rozmowę kwalifikacyjną była odpowiednio wyszkolona, oznacza to, że wspomniała już o wszystkich kwestiach, które mogłyby Cię zainteresować. W takim wypadku warto odpowiedzieć: • „Dziękuję, nie mam żadnych pytań, wszystko już od Pana/i usłyszałem/am. Jestem gotowy/a rozpocząć pracę w każdym momencie”. To nie czas na zadawanie szczegółowych pytań dotyczących np. godzin pracy, zaplecza socjalnego, itd. Takie pytania mogłyby zasugerować, że nie jesteś do końca przekonany/a czy chcesz objąć tę posadę. O wszystkie tego typu kwestie zawsze możesz zapytać później. Dzień 18 Arkusz 5 Jak się dobrze sprzedać po rozmowie kwalifikacyjnej? Słyszałem ostatnio historię mojej znajomej, która poszła na spotkanie w czasie pracy i usłyszał tam, że o wyniku rozmowy dowie się najpóźniej do przyszłego piątku. Niestety, piątek nadszedł, a odpowiedzi wciąż nie było. 226 Jako że znajoma była bardzo zdeterminowana, aby dostać tę pracę, a obawiała się najgorszego, podjęła odważną decyzję, aby wykonać telefon do firmy, do której aplikowała. Kiedy ktoś podniósł słuchawkę przeprosiła, że dzwoni, i wyjaśniła, że bardzo zależy jej na dostaniu tej pracy i chciałaby się dowiedzieć o wyniku rozmowy kwalifikacyjnej. Usłyszała, że decyzja nie została jeszcze podjęta, ale rozmówca zapewnił ją, że oddzwoni do niej jeszcze tego samego dnia. Tak też się stało i moja znajoma dostała tę pracę. Później dowiedziała się, że właśnie ten telefon pomógł wybrać ją spośród wielu innych kandydatów. Dlaczego? Ponieważ jako jedyna wykazała inicjatywę i pokazała, że naprawdę chce pracować dla tej firmy. Nie twierdzę, że ta taktyka sprawdza się zawsze, ale niewątpliwie warto wziąć ją pod uwagę szczególnie, jeśli zbliża się termin podjęcia decyzji, a Ty wiesz, że dobrze wypadłeś/aś podczas rozmowy kwalifikacyjnej i teraz pozostaje Ci tylko czekać, aż kierownik ds. zatrudnienia podejmie ostateczną decyzję. Pamiętaj, aby zawsze być uprzejmym podczas rozmowy telefonicznej z jakimkolwiek pracownikiem firmy, w której starasz się o pracę. Pamiętaj, że w dzisiejszych czasach na rynku zatrudnienia istnieje spora konkurencja i Twoja walka o posadę nie jest skończona (i wciąż musisz sprzedawać swoją osobę!) dopóki nie otrzymasz pierwszej wypłaty. Dzień 19 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 19 Początek dnia Koniec dnia 227 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 19 Arkusz 2 (i) Odpowiedź na ofertę pracy (Scenariusz odpowiedzi na ofertę pracy, pisanie listu) DOKŁADNIE PRZECZYTAJ OGŁOSZENIE! 228 Na co kładzie nacisk treść ogłoszenia? Czy poszukiwana jest osoba z doświadczeniem bardziej ogólnym, czy może ktoś posiadający doświadczenie w kierowaniu i zarządzaniu? PISANIE LISTU W ODPOWIEDZI Upewnij się, że: • właściwie napisałeś/aś nazwę firmy, do której aplikujesz, • właściwie napisałeś/aś imię i nazwisko osoby, do której adresujesz list, • wiesz, jak odpowiednio sformatować list, • korzystasz z gładkiego papieru – jeśli to konieczne, użyj rygi, aby upewnić się, że Twoje pismo będzie proste. PIĘĆ NAJWAŻNIEJSZYCH ELEMENTÓW LISTU MOTYWACYJNEGO: Twój list będzie zawierał pięć kluczowych elementów: 1. Stanowisko, o jakie się ubiegasz. Jeśli nazwa stanowiska jest dokładnie określona w ogłoszeniu, użyj jej. Wspomnij skąd wiesz o ofercie pracy – czy znalazłeś/aś ogłoszenie w gazecie, czy pomógł Ci Urząd Pracy. Jeśli dowiedziałeś/aś się o wakacie z innych źródeł, podaj z jakich, np. Mój znajomy, Adam Nowak, który pracuje u Państwa w dziale wzornictwa, zwrócił moją uwagę na fakt, że poszukują Państwo pracownika na stanowisko kontrolera zapasów magazynowych. Piszę w odpowiedzi na ofertę pracy zamieszczoną w barze „Kotlecik”, w związku z pracą na stanowisku hydraulika. 2. Wyraźne stwierdzenie, że praca, o jaką się starasz, bardzo Cię interesuje, i że jesteś zdecydowany/a do objęcia tego stanowiska. Wykaż trochę entuzjazmu! „Opis stanowiska wydał mi się bardzo interesujący”. „Wydaje mi się, że jest to dokładnie praca, którą chciałbym wykonywać”. 3. Powód, dla którego uważasz się za osobę odpowiednią do objęcia tego stanowiska. Zwróć szczególną uwagę na to, aby opisać wszystkie swoje doświadczenia zawodowe na tym stanowisku (możesz skorzystać ze swojego CV). Musisz zdecydować, która część Twojego CV jest najbardziej imponująca i najistotniejsza z punktu widzenia osoby rekrutującej nowych pracowników na to stanowisko. Czy jest to Twoje doświadczenie? A może Twój potencjał? Twoja umiejętność przystosowywania się do zmian? Czy pracowałeś w wielu branżach w swojej historii zawodowej? 229 Pamiętaj, że Twoja odpowiedź na tę ofertę pracy będzie jedną z naprawdę wielu. Twoim zadaniem jest spróbować określić jakiej osoby poszukuje dana firma i przedstawić swoją kandydaturę w jak najlepszym świetle. Nie próbuj być skromny/a – pamiętaj, że sprzedajesz swoją największą wartość – siebie! 4. Stwierdzenie Twojej gotowości do stawienia się na rozmowę kwalifikacyjną oraz możliwość okazania referencji. Podawanie imion i nazwisk osób, które mogą udzielić referencji w Twoim liście motywacyjnym nie jest koniecznie. Wystarczy stwierdzenie, że referencje te są dostępne w razie potrzeby. Jednak zawsze upewnij się, że wiesz, kto będzie udzielał referencji, a także że ta osoba zgodziła się, aby udzielić referencji, oraz że wie ona, że starasz się właśnie o pracę w której owe referencje mogą być wymagane. 5. Pamiętaj, aby Twój list był zwięzły i konkretny. Ogłoszeniodawca otrzyma zapewne wiele listów i będzie chciał przebrnąć przez nie wszystkie tak szybko, jak to tylko możliwe. Jeśli Twój list będzie za długi i będzie zawierał nieistotne z punktu widzenia pracodawcy informacje, może zostać szybko wrzucony do przegródki „Odrzucone”, nawet jeśli był(a)byś najlepszym kandydatem na to stanowisko. PO NAPISANIU LISTU: • Niespodzianka – nie wysyłaj go! Odłóż go na dzień lub dwa. Kiedy powrócisz do niego ze świeżym umysłem, będziesz mógł(a) jeszcze go ulepszyć. Pracodawcy praktycznie nigdy nie zatrudniają pierwszej chętnej osoby, tak więc dwa dni zwłoki nie stanowią dla Ciebie żadnego ryzyka. • Swój list wyślij przesyłką poleconą, w czystej, białej kopercie z czytelnie napisanym adresem. • Sporządź jedną kopię listu dla siebie, żebyś wiedział/a, co odpowiadać na pytania zadawane podczas rozmowy kwalifikacyjnej. • Czekaj cierpliwie! Jeśli jednak po 10 dniach wciąż nie otrzymasz żadnej odpowiedzi, zadzwoń do firmy i upewnij się, że Twój list motywacyjny do nich dotarł. Taki telefon powinien Cię uspokoić, a na pewno nie zagrozi Twojej kandydaturze (chyba, że spytasz „Chciałbym się dowiedzieć, czy mam tę pracę” lub zadasz inne bezczelne pytanie). Przede wszystkim taki telefon sprawi, że nie zaczniesz myśleć źle o danej firmie, a kto wie, może nawet zwiększy Twoje szanse? NIE POZWÓL SIĘ ODRZUCIĆ! Użyj poniższej listy kontrolnej za każdym razem, kiedy będziesz pisać list motywacyjny. Nie wysyłaj swojego listu, dopóki nie zaznaczysz każdego punktu. 230 Po pierwsze: • Czysta, gładki arkusz papieru. • Proste marginesy, proste pismo. • Czysty, schludny, bez przekreśleń. • Poprawna gramatyka oraz ortografia. • Czysta koperta, przesyłka polecona. Po drugie: • Krótki i na temat, bez zbędnego słowotoku. • Uporządkowany. • Istotne szczegóły dotyczące twojego wykształcenia oraz historii zatrudnienia. • Brak zbędnych szczegółów osobistych. • Brak wzmianki o poprzednim wynagrodzeniu. • Brak wzmianki o powodzie, dla którego porzuciłeś/aś ostatnią pracę. • Sugestia, że znasz ukryte wymagania dotyczące pracy na tym stanowisku, i że potrafisz je spełnić. Po trzecie: • Wrażenie osoby spokojnej i pewnej siebie. • Coś wskazującego na to, że potrafisz ciężko pracować, i że można na Tobie polegać. • Coś, co sprawi, że osoba czytająca list pomyśli „Muszę umówić się z nim/nią na spotkanie i dowiedzieć się czegoś więcej”. Dzień 19 Arkusz 3 Wypełnianie formularzy zgłoszeniowych do pracy 231 Podczas wypełniania formularza zgłoszeniowego do pracy zawsze pamiętaj o poniższych punktach. Zanim zaczniesz wypełniać formularz, przeczytaj go w całości – w ten sposób będziesz wiedział/a, jakie informacje podać w którym miejscu. Dane osobowe Pierwsza część formularza zgłoszeniowego zazwyczaj dotyczy Twoich danych osobowych – imienia, nazwiska, adresu, numeru telefonu itd. Mimo że może się to wydawać proste, i tak należy odpowiednio przyłożyć się do wypełniania tej części. Pomyśl na przykład, ile razy zdarzyło Ci się, że wpisałeś swoje imię tam, gdzie powinno być nazwisko, lub na odwrót? Problem może pojawić się także w momencie podawania swojej daty urodzenia – często bywa tak, że wpisujemy odpowiedni dzień, odpowiedni miesiąc i… bieżący rok! Zwróć uwagę na takie szczegóły. Wykształcenie Następna część formularza zgłoszeniowego dotyczy zazwyczaj Twojego wykształcenia. Będziesz poproszony o podanie nazw i lokalizacji szkół, do których uczęszczałeś/aś oraz tego, jakie kwalifikacje i tytuły zdobyłeś/aś w tych szkołach. Jeśli nie pamiętasz adresu którejś ze szkół, spróbuj go znaleźć. Przy wypisywaniu swoich osiągnięć, warto podać też oceny, jakie uzyskałeś/aś. Jeśli nie ukończyłeś/aś z powodzeniem żadnego etapu edukacji, wypisz przynajmniej przedmioty, które realizowałeś/aś. Te same wytyczne dotyczą podawania informacji na temat szkół wyższych, które ukończyłeś/aś. Historia zatrudnienia Ta część formularza zgłoszeniowego wymaga zazwyczaj podania dość szczegółowych informacji, a więc bądź szczegółowy/a! Będziesz musiał/a podać pełną nazwę oraz adres swojego poprzedniego pracodawcy, opis stanowiska, na jakim pracowałeś/aś, związane z pracą obowiązki, datę rozpoczęcia i zakończenia pracy, Twoje wynagrodzenie (jeśli jesteś o to poproszony/a) oraz powody, dla których już tam nie pracujesz. Opis obowiązków związanych z Twoją poprzednią pracą powinien być zwięzły i zrozumiały. Nigdy nie podawaj jako powodu zwolnienia, że zostałeś/aś „wyrzucony/a”. Zamiast tego napisz, że nie byłeś/aś usatysfakcjonowany wynagrodzeniem, jakie otrzymywałeś/aś, lub że Twoje stanowisko zostało zlikwidowane. Bądź gotowy/a odpowiedzieć na pytania osoby przeprowadzającej rozmowę kwalifikacyjną. Najważniejsze, abyś w swoim formularzu zgłoszeniowym nie napisał/a nic, co powstrzyma rozpatrującą go osobę od zaproszenia Cię na rozmowę kwalifikacyjną. Uzasadnienie Twojej kandydatury 232 Większość formularzy zgłoszeniowych do pracy prosi teraz o podanie uzasadnienia swojej kandydatury. Postaraj się zrobić to w jak najprostszy i najbardziej zrozumiały sposób. Pamiętaj, że zanim osoba rozpatrująca Twój formularz zgłoszeniowy dojdzie do tej sekcji, będzie musiała przebrnąć przez wszystkie wcześniejsze sekcje i z pewnością nie będzie jej się chciało interpretować zawiłego uzasadnienia. Twoje uzasadnienie powinno zawierać następujące elementy: • Trochę dodatkowych informacji o Tobie. • Twoje doświadczenie w pracy na danym stanowisku – skorzystaj w tym celu z opisu stanowiska w ogłoszeniu. • Powinno zawierać dodatkowe informacje, dlaczego uważasz, że jesteś odpowiednią osobą na dane stanowisko. • Powinno być napisane w sposób pozostawiający o Tobie pozytywne wrażenie osoby pewnej siebie. • Powinno unikać wszelkich nieistotnych informacji. • Powinno dawać wrażenie, że wszystkie zawarte w nim informacje mogą zostać potwierdzone na rozmowie kwalifikacyjnej (nie próbuj zmyślać niczego!). Inne informacje Poza uzasadnieniem swojej kandydatury, możesz również zostać poproszony/a o podanie dodatkowym informacji dotyczących np. pracy wykonywanej w ramach wolontariatu czy zajęć rekreacyjnych. Tego typu informacje dają Twojemu potencjalnemu pracodawcy pełniejszy obraz Twojej osoby. Postaraj się sformułować je w sposób interesujący, ale zgodny z prawdą. Pracodawca może w ten sposób dowiedzieć się bardzo wielu przydatnych rzeczy, na przykład czy uprawiasz jakiś sport lub czy jesteś członkiem jakiejkolwiek grupy. Czy na bieżąco śledzisz informacje z kraju i ze świata lub czy Twoje hobby wymaga od Ciebie regularnego poświęcania odpowiedniej ilości czasu, np. ćwiczenia na siłowni. Czy jesteś zaangażowany/a w działania wolontariatu? Jeśli tak, co robisz, z jakiego powodu i jak często? Warto pomyśleć przez chwilę o rzeczach, które lubisz robić w wolnym czasie. Z jakich umiejętności wtedy korzystasz? Jak wiele pochłania Ci to czasu? Czy jesteś do tego przywiązany/a? Na jak wiele zmian mógł(a)byś sobie pozwolić? Bardzo często wszystkie te informacje dają osobie czytającej formularz zgłoszeniowy bardzo jasny obraz kandydata oraz jego osobowości. Cokolwiek tam napiszesz, powinno to być 233 proste, zwięzłe i trzymające się tematu. Postaraj się, aby osoba czytająca Twój formularz zgłoszeniowy nie odniosła wrażenia, że masz tyle różnych zajęć, że ciężko będzie Ci wpasować gdziekolwiek pracę. Referencje Każdy formularz zgłoszeniowy będzie od Ciebie wymagał podania imion i nazwisk, adresu oraz numeru telefonu co najmniej dwóch osób mogących udzielić Ci referencji. Najczęściej będą to ludzie znający Cię już dłuższy czas, np. Twój poprzedni czy obecny pracodawca. Zanim podasz czyjekolwiek imię i nazwisko jako źródło referencji, upewnij się, że masz na to ich zgodę. Jeśli minęło trochę czasu od kiedy ostatni raz ubiegałeś/aś się o pracę, warto przypomnieć o sobie osobom udzielającym referencje i podać trochę szczegółów dotyczących pracy, o jaką teraz się starasz. Pamiętaj! Upewnij się, że osoby udzielające Ci referencji dobrze Cię znają, wiedzą, jaką pracę wykonywałeś/aś oraz jaką jesteś osobą. Upewnij się też, że Ty także znasz te osoby! Przede wszystkim Twój formularz zgłoszeniowy powinien być schludny, czytelny, wypełniony czarnym długopisem lub uzupełniony na komputerze oraz bez błędów. Informacje podane w formularzu powinny być zgodne z prawdą, a Twoje uzasadnienie kandydatury powinno potwierdzać wszystkie zawarte w nim informacje. Działania i osiągnięcia Czytanie większości życiorysów czy formularzy zgłoszeniowych może być bardzo nużące zazwyczaj jest to skuteczny lek na najcięższe nawet przypadki bezsenności. Problem tkwi w słabej narracji, która skupia się na codziennych obowiązkach i rutynie, i tym samym brzmi jak ogłoszenie o pracy dla urzędnika. Jedyna rzecz, jaka sprawia, że pracodawca czytający CV nie usypia, to zwroty i wyrażenia, które mogą być przekształcone w konkretne obrazy. Słowa – obrazy. Aby uzyskać taki efekt, potrzebne są dwa elementy: rozpoczynanie zdań i akapitów czasownikami w stronie czynnej oraz opisy rezultatów własnej pracy zamiast opisów samej pracy i związanej z nią obowiązków. Przykład: Słaby styl: Moje obowiązki obejmowały przygotowywanie pokazów promocyjnych dla klientów oraz organizowanie pokazów w domu klienta. Korzystałem z bazy danych, aby zlokalizować potencjalnej źródła zarobku. Dawało to mojej firmie 20% zysku. 234 Styl akcji: Organizował oraz zarządzał pokazami promocyjnymi dla klientów. Zarządzał bazą danych oraz dostarczał informacji o źródłach zarobku. Uzyskiwał 20% zysku dla firmy. Osiągnięcie to nic innego jak wynik, namacalny produkt końcowy, do którego inni mogą się odnieść. Obowiązek nie jest wynikiem, jest zobowiązaniem – każdy pracownik ma swoje obowiązki. To, co liczy się naprawdę to wyniki, osiągnięcia. Wykorzystaj ich jak najwięcej w swoim CV i w formularzu zgłoszeniowym do pracy, a także w każdej innej sytuacji, kiedy będziesz promował/a swoją kandydaturę na dane stanowisko. Z pewnością osiągałeś/aś już wyniki w wielu sferach swojego życia – w szkole, w kościele, w życiu domowym, w rozwijaniu zainteresowań. Wykorzystaj to wszystko aby udowodnić, że jesteś osobą nastawioną na wynik, a nie na wykonanie obowiązku. Pamiętaj, aby swoje zdania formułować w stronie czynnej, gdyż w ten sposób możesz zwiększyć apetyt osoby czytającej nasze zgłoszenie na dowiedzenie się o Tobie czegoś więcej. Oto kilka rzeczy, jakie cenią sobie pracodawcy: • praca w grupie, • motywowanie oraz zachęcanie do pracy innych, • uczenie się oraz korzystanie z nowych rzeczy, • wszechstronność, • stawianie sobie wyzwań, • świadomość tego, w jaki sposób można coś zyskać, • zmysł biznesowy, • bezpośrednia oraz jasna komunikacja, zarówno pisemna jak i werbalna, • podejmowanie ryzyka, • przyznawanie się do pomyłek, • stawianie sobie wysokich wymagań. Pamiętaj, aby wszystko to, co wpisujesz do formularza zgłoszeniowego miało istotną wartość dla Twojego potencjalnego pracodawcy. Każda z zawartych tam informacji powinna upewniać go, że jesteś idealnym kandydatem na to stanowisko. Dzień 19 Arkusz 4 Ćwiczenia z umiejętności efektywnego pisania Poniżej znajduje się lista słów – przejrzyj ją i zdecyduj, które z tych określeń mógł(a)byś wykorzystać do opisu swoich osiągnięć. 235 tworzyć obsługiwać przeprowadzać sprzedawać ulepszać zwiększać obliczać badać konstruować rozdawać zalecać nabywać zdobywać operować rewidować otrzymywać wprowadzać ustanawiać interpretować odkrywać rozwiązywać składać pisać redukować łączyć zakładać projektować zamawiać zaopatrywać wykonywać doradzać krytykować udoskonalać reprezentować instalować sprawiać sporządzać badać wykrywać przygotowywać zalecać aranżować rozstrzygać zbierać odsyłać produkować planować studiować przekonywać oceniać diagnozować zarządzać rozpatrywać tłumaczyć wynagradzać chronić nagrywać odnosić się radzić walczyć prezentować zapisywać przesłuchiwać zapewniać rozwijać nawigować instruować komponować dostarczać kończyć konsolidować trenować identyfikować wykładać kontrolować formułować obserwować przewidywać programować nadzorować koordynować budować wymyślać kierować rozprowadzać zabezpieczać określać zyskiwać analizować negocjować obserwować wspierać konsultować wynajdywać utrzymywać przeglądać odnawiać realizować testować promować kierować kształcić organizować rozszerzać wybierać zarządzać eliminować odpierać edytować Jeśli na liście brakuje jakichś określeń, które świetnie by do Ciebie pasowały, dopisz je tutaj: Dzień 19 Arkusz 5 (i) Odgrywanie ról Czego nauczyliśmy się w kwestii odbywania rozmów kwalifikacyjnych? 236 Informacje dodatkowe Rozmowa kwalifikacyjna dotyczy objęcia stanowiska pracownika obsługi klienta w firmie świadczącej usługi dla gospodarstw domowych. Kandydat został przywitany przez pracownika przeprowadzającego rozmowę, uścisnęli sobie ręce i pracownik wskazał kandydatowi drogę do pokoju, w którym odbywa się rozmowa. Oboje zajęli swoje miejsca i pracownik firmy jest gotowy, by zacząć rozmowę… Ćwiczenie 1 Prowadzący prosi dwóch uczestników szkolenia, aby wcielili się w role osoby przeprowadzającej rozmowę oraz kandydata na stanowisko. Uczestnicy dostają czas na opracowanie pięciu lub sześciu pytań oraz odpowiedzi na pytania. W tej scence kandydat jest naturalnie poddenerwowany, jego mowa ciała jest otwarta, uśmiecha się , utrzymuje kontakt wzrokowy z rozmówcą i stara się udzielać pełnych odpowiedzi na pytania. Przykład: Pytanie 1: Co sprawiło, że zainteresował się Pan naszą firmą? Jestem państwa klientem i jestem zachwycony poziomem usług, jakie świadczy Pańska firma. Ponadto na Państwa stronie internetowej znalazłem informację, że zapewniacie swoim pracownikom szkolenia oraz wszelkie potrzebne wsparcie, co także zachęciło mnie do złożenia podania o pracę. Pytanie 2: Jakie umiejętności potrzebne na tym stanowisku Pan posiada? Posiadam rozwiniętą umiejętność komunikowania się. Ponadto skutecznie pomagałem w promowaniu rożnych wydarzeń w szkole mojego syna, dzięki czemu zostałem poproszony o zostanie członkiem szkolnej komisji pozyskiwania funduszy. Pytanie 3: Czy może podać mi Pan przykład tego, jak zarządza Pan swoim czasem? Jestem osobą bardzo zorganizowaną. Wcześniej planuję co będę robić każdego dnia i sporządzam listę rzeczy do zrobienia. Zawsze upewniam się, że wszystkie te rzeczy są możliwe do spełnienia. W ten sposób jestem cały czas zmotywowany i zachęcony do dalszych działań. 237 Dzień 19 Arkusz 5 (ii) Ćwiczenie 2: 238 Prowadzący prosi dwóch uczestników szkolenia, aby wcielili się w role osoby przeprowadzającej rozmowę oraz kandydata na stanowisko (tę rolę może objąć prowadzący, jeśli nikt inny się nie zgłosił). Uczestnicy dostają czas na opracowanie pięciu lub sześciu pytań oraz odpowiedzi na pytania. W tej scence kandydat na stanowisko kręci się nerwowo na swoim krześle, jego mowa ciała jest zamknięta, patrzy w dół, unika kontaktu wzrokowego i daje krótkie odpowiedzi na wszystkie pytania. Przykład: Pytanie 1: Co sprawiło, że zainteresował się Pan naszą firmą? Mój doradca zawodowy powiedział mi, że powinienem postarać się o to stanowisko, ponieważ dbacie o swoich pracowników. Pytanie 2: Jakie umiejętności potrzebne na tym stanowisku Pan posiada? Nie jestem pewien, ale mój doradca zawodowy twierdzi, że dam sobie radę w tej pracy. Pytanie 3: Czy może podać mi Pan przykład tego, jak zarządza Pan swoim czasem? Nie wiem, po prostu robię to co mogę, wydaje mi się, że szybko pracuje. Podczas ćwiczenia 1go i 2go reszta uczestników szkolenia pełni rolę publiczności. Obserwując zarówno osobę prowadzącą rozmowę, jak i kandydata na stanowisko, stara się wyłapać pozytywne aspekty obu rozmów kwalifikacyjnych (można robić notatki). Cała grupa bierze udział w dyskusji na temat poczynionych obserwacji oraz dobrych stron obu przeprowadzonych rozmów. Dzień 20 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? 239 To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Dzień 20 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 20 Arkusz 2 240 Tworzenie ostatecznej listy kandydatów Tworzenie ostatecznej listy kandydatów powinno odbywać się stopniowo, ale konsekwentnie. Większość firm angażuje w tę czynność wszystkich pracowników, którzy przeprowadzali rozmowy kwalifikacyjne. Do opracowania kryteriów, według których tworzona będzie ostateczna lista kandydatów, przydaje się PROFIL KANDYDATA. Istotne są także wszystkie fakty zawarte w formularzu zgłoszeniowym, które można odnieść do pracy na danym stanowisku. Korzystanie z PROFILU KANDYDATA jest bardzo istotne w tworzeniu ostatecznej listy kandydatów na stanowisko. Profil taki pomaga upewnić się, że każdy z kandydatów został oceniony pod kątem osobistych atrybutów, kwalifikacji, umiejętności oraz wiedzy, która jest niezbędna do prawidłowego wykonywania swojej pracy na danym stanowisku. Użycie surowych kryteriów uwzględniających jedynie cechy przydatne na danym stanowisku pomaga zminimalizować ryzyko kierowania się stereotypami oraz błędnymi założeniami przy wyborze kandydatów. Wynik tworzenia ostatecznej listy kandydatów musi zostać utrwalony w PROFILU PRACOWNIKA. Dokument ten musi zostać spisany atramentem, niedopuszczalne jest użycie ołówka. Dokumentacja taka jest przechowywana przez okres minimum 12 miesięcy. Dzień 20 Arkusz 3 Formularz oceny kandydata 241 Komisja: ____________________________________________________________ Imię i nazwisko kandydata: _____________________________________________ Stanowisko: ______________________________ Data: _____________________ Pierwsza rozmowa kwalifikacyjna Kryterium Druga rozmowa kwalifikacyjna Komentarze Ocena Ogólna prezentacja Istotne doświadczenie Istotne kwalifikacje Umiejętność interpretacji pytań Umiejętności komunikacyjne Wiedza specjalistyczna Zdrowie Elastyczność Gotowość do pracy Inne SUMA = Skala ocen: 0 – 2 Bardzo słabo 3 – 4 Słabo 5 – 6 Przeciętnie 7 – 8 Dobrze 9 – 10 Bardzo dobrze Ocena komisji: ____________________ Podpis: __________________________ Dzień 20 Arkusz 4 (i) 242 Przykładowa oferta pracy – manager Centrum Rekreacyjno-Sportowego Opis: Reprezentujesz komisję do przeprowadzania naboru na wolne stanowiska w Centrum Rekreacyjno-Sportowym „Gimnazjon”. Centrum poszukuje nowego managera. Otrzymałeś 8 aplikacji na to stanowisko. Jako grupa: 1. Przeczytajcie opis stanowiska. Jakiej osoby poszukujecie na to stanowisko? Jakie musi posiadać cechy? 2. Przejrzyjcie otrzymane zgłoszenia. Spośród nich wyłońcie czterech kandydatów, którzy stworzą listę ostatecznych kandydatów na stanowisko. Jakie osoby wybraliście i dlaczego? 3. Podzielcie się na dwie grupy. Jedna z grup powinna składać się z czterech osób, z których każda będzie jednym kandydatem z listy ostatecznych kandydatów do pracy. Te osoby otrzymują „swoje” zgłoszenia i dokładnie je studiują. Pozostałe osoby tworzą komisję kwalifikacyjną i ustalają pytania, jakie będą zadawać podczas rozmowy kwalifikacyjnej. 4. Komisja przesłuchuje każdego z czterech kandydatów do pracy. Każda rozmowa powinna zająć 5-10 minut. Możecie skorzystać z „Formularza oceny kandydata”, bądź wykorzystać własne kryteria. 5. Komisja powierza stanowisko jednemu z kandydatów oraz wyjaśnia pozostałym osobom, co zadecydowało, że wygrał właśnie ten kandydat. Dzień 20 Arkusz 4 (ii) 243 CENTRUM REKREACYJNO-SPORTOWE „GIMNAZJON” Poszukuje kandydata na stanowisko: MANAGER Centrum Rekreacyjno-Sportowe „Gimnazjon” jest społecznym ośrodkiem rozrywki działającym w Łodzi w dzielnicy Teofilów. W swojej ofercie posiadamy m.in. siłownię dla kobiet oraz mężczyzn, kort do squasha, saunę oraz boisko do badmintona. Organizujemy zajęcia dla niemowlaków, dzieci w wieku przedszkolnym oraz dla seniorów. Przy naszym Centrum od poniedziałku do piątku w godzinach 9-17 działa żłobek. Wieczorami organizujemy także zajęcia dla dorosłych oraz specjalne zajęcia odbywające się w ciągu dnia. Centrum dysponuje własną kawiarnią. W weekendy w głównym budynku często odbywają się konferencje i przyjęcia weselne. Obowiązki managera: 1. Kompleksowe zarządzanie powierzoną strukturą Centrum oraz przyległymi obiektami. 2. Zarządzanie stałym oraz tymczasowym personelem Centrum. 3. Rozwój centrum zgodny z polityką „Rozrywka dla wszystkich”. 4. Współpraca z lokalnymi społecznościami. 5. Współpraca z władzami miasta. Poszukujemy dynamicznej, pewnej siebie i patrzącej w przyszłość osoby, która potrafi współpracować z innymi. Doświadczenie będzie dodatkowym atutem, jednak najważniejsze jest odpowiednie podejście oraz motywacja do pracy. Centrum Rekreacyjno-Sportowe „Gimnazjon” realizuje politykę równych szans. Rozpatrzone zostaną zgłoszenia wszystkich kandydatów, bez względu na wiek, płeć, rasę czy stopień sprawności fizycznej. Zainteresowane osoby prosimy o przesłanie listu motywacyjnego oraz życiorysu, wraz z uzasadnieniem Państwa kandydatury. Osoby z przeszłością kryminalną proszone są o uwzględnienie tego faktu w swoim zgłoszeniu. 244 Dzień 20 Arkusz 4 (iii) Łódź, 7.02.2011r Szanowni Państwo, Chciałbym zgłosić swoją kandydaturę na stanowisko managera Centrum Rekreacji „Gimnazjon”. Centrum to znam bardzo dobrze, ponieważ mieszkam na Teofilowie w bezpośredniej bliskości od 38 lat. Pamiętam nawet czasy, gdy Centrum funkcjonowało jeszcze jako szkoła! Uczęszczałem do XV Liceum im. Jana Kasprowicza w Łodzi, które to opuściłem w wieku lat 17, by objąć stanowisko ds. utrzymania zieleni w Inspektoracie Ochrony Środowiska. Łącznie pracowałem dla dwóch Inspektoratów Ochrony Środowiska oraz podejmowałem szereg innych prac. W Inspektoracie awansowałem regularnie, a moja praca obejmowała szeroki zakres obowiązków. Od 1984 roku pełniłem funkcję zastępcy kierownika Inspektoratu Ochrony Środowiska. Do moich obowiązków należało zarządzanie personelem Inspektoratu oraz utrzymanie terenów zielonych w mieście. Pomimo tego, że zakończyłem swoją edukację nie osiągając żadnego wykształcenia, o moich kwalifikacjach powinny świadczyć dodatkowe kursy, które odbyłem, m.in. kurs wieczorowy dla pracowników ochrony środowiska organizowany przez Urząd Miasta oraz kurs z zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego terenów zielonych, na którym uzyskałem stosowny certyfikat. Myślę, że moje praktyczne doświadczenie pozwoli mi wiele wnieść do Centrum Rekreacji „Gimnazjon”. Jako że należę do lokalnej społeczności i doskonale znam Centrum, uważam, że będę w stanie wydajnie zarządzać całym ośrodkiem. Z poważaniem, Grzegorz Nowak Dzień 20 Arkusz 4 (iv) Joanna Kowalska ul. Topolowa 1 23-546 Łódź Łódź, 7.02.2011r. Szanowni Państwo, Piszę w odpowiedzi na ofertę pracy na stanowisku Centrum Rekreacyjno-Sportowego „Gimnazjon”. managera Mam 35 lat i mieszkam w Łodzi na Teofilowie od trzech lat. 245 Jestem zainteresowana wznowieniem mojej kariery, którą przerwałam po urodzeniu córek, które obecnie mają 6 i 8 lat i uczęszczają do lokalnych szkół. Przed urodzeniem córek osiągnęłam wiele sukcesów na polu zawodowym, a moja historia zatrudnienia jest bardzo zróżnicowana. Ukończyłam historię na Uniwersytecie Warszawskim. Tytuł magistra obroniłam na ocenę 4. Moją karierę rozpoczęłam w Dziale Personalnym w firmie „Petrochemia”, gdzie po dwóch latach zostałam kierownikiem personelu. Pracowałam tam przez trzy lata i zostałam członkiem Instytutu Zarządzania Personelem. Praca tam dała mi doświadczenie w zarządzaniu, prowadzeniu oraz motywowaniu pracowników w sposób dokładny i profesjonalny. Uważam, że te umiejętności pozwolą mi osiągnąć sukces na stanowisku managera Centrum RekreacyjnoSportowego „Gimnazjon”. Z poważaniem, Joanna Kowalczyk Joanna Kowalczyk Dzień 20 Arkusz 4 (v) CURRICULUM VITAE Imię i nazwisko: Zuzanna Nowak Adres: ul. Łąkowa 13, 34-672 Łódź Wiek: 22 lata Stan cywilny: Wolna Wykształcenie: 246 2003 – 2006 I Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi 2006 – 2009 Licencjat na Uniwersytecie we Wrocławiu Kierunek: Zarządzanie Historia zatrudnienia: Lipiec-sierpień 2007 Pracowałam jako ratowniczka oraz instruktorka pływania na basenie miejskim w Łodzi Lipiec-sierpień 2008 Pracowałam jako asystentka managera rozrywki na obozie wakacyjnym w Sopocie Zainteresowania: Squash, pływanie, spacery, hokej (kapitan drużyny Akademickiego Związku Sportowego na Uniwersytecie we Wrocławiu), fotografia. Dzień 20 Arkusz 4 (vi) Dariusz Kowalski ul. Kwiatowa 16 34-657 Łódź Łódź, 7.02.2011r. Szanowni Państwo, Piszę w odpowiedzi na ofertę pracy na stanowisku managera w Centrum 247 Rekreacyjnym „Gimnazjon”. Posiadam bardzo zróżnicowaną historię zatrudnienia odkąd ukończyłem szkołę. Wierzę, że moje doświadczenie w pracy z ludźmi w różnych miejscach oraz w różnych środowiskach okaże się cenne z punktu widzenia społeczności osiedla Teofilów. Mam 26 lat. Ukończyłem liceum w Brzezinach, gdzie zdałem maturę z języka angielskiego oraz geografii i otrzymałem oceny dobre. Uczęszczałem przez dwa lata na Politechnikę Warszawską, jednak opuściłem uczelnię nie znajdując tam dla siebie pola do rozwoju. Przez dwa lata podróżowałem z moją grupą rockową po całej Polsce. Następnie pracowałem przez rok dla Greenpeace jako wolontariusz. Przez 9 miesięcy pracowałem w banku Grosik jako kasjer, jednak rutyna związana z pracą w banku zmusiła mnie do porzucenia tej pracy oraz podjęcia kariery w radzie osiedla Teofilów, gdzie zdobyłem doświadczenie w zakresie doradzania młodym ludziom jak z pożytkiem wykorzystywać swój wolny czas. Pracuję tam już dwa i pół roku i utwierdzam się w przekonaniu, że praca dla naszej społeczności oraz praca w wolontariacie najbardziej mi odpowiada. Chciałbym zacząć zarządzać jakimś ośrodkiem służącym naszej społeczności, jak np. Centrum Rekreacyjne „Gimnazjon”. Moje doświadczenie zawodowe jest różnorodne, jednak udowodniłem swoje przywiązanie do lokalnej społeczności od ponad dwóch lat pracując jako doradca młodzieży. Teraz czuję, że jestem gotowy na nowe wyzwanie i myślę, że miałbym wiele do zaoferowania społeczności Teofilowa. Z poważaniem, Dariusz Kowalski Dzień 20 Arkusz 4 (vii) Marcin Nowak ul. Łąkowa 45 45-832 Łódź Szanowni Państwo, Piszę w odpowiedzi na ofertę pracy na stanowisku managera w Centrum Rekreacyjno-Sportowym „Gimnazjon”. Mam 38 lat i jestem byłym plutonowym Wojska Polskiego. W wojsku służyłem prawie 20 lat z niewielkimi przerwami. Służyłem w jednostce w Koninie, którą opuściłem, gdy została rozwiązana dwa lata temu. Do moich obowiązków jako plutonowego należało organizowanie oraz zarządzanie działaniami w mojej jednostce oraz zarządzanie podległymi mi żołnierzami i pozostałym personelem. Realizując te obowiązki zyskałem umiejętność zarządzania sporą organizacją oraz znaczną ilością ludzi. Posiadam więc doświadczenie niezbędne do pracy na tym stanowisku. Pracowałem również w wojskowej kantynie, co może być istotne w przypadku zarządzania ośrodkiem posiadającym swoją własną kawiarnię. Po zakończeniu kariery wojskowej pracowałem jako agent ubezpieczeniowy, która to praca pozwoliła mi dalej rozwijać swoje umiejętności zarządzania podległymi mi ludźmi, które chciałbym wykorzystać w Centrum RekreacyjnoSportowym „Gimnazjon”. 248 Czuję się także zobowiązany powiadomić Państwa, iż w 1983 roku otrzymałem wyrok za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwym. Wyrok ten odbyłem i w następnych latach nie dopuściłem się żadnych wykroczeń. Wyrażam nadzieję, że ta informacja nie wpłynie negatywnie na ocenę mojej kandydatury. Z poważaniem, Marcin Nowak Dzień 20 Arkusz 4 (viii) Krzysztof Kowalski ul. Leśna 42 54-312 Łódź Łódź, 7.02.2011r. Szanowni Państwo, Piszę w odpowiedzi na ofertę pracy na stanowisku managera Centrum Rekreacyjnego „Gimnazjon”. Mam 31 lat. W wieku lat 15 zakończyłem naukę i od tamtej pory moja kariera zawodowa jest bardzo zróżnicowana. Od czasów szkolnych grałem w trzecioligowej drużynie piłki nożnej. Moją karierę sportową zakończył wypadek samochodowy, który miałem w wieku lat 25 – obecnie jeżdżę na wózku inwalidzkim. Po wypadku pracowałem w moim klubie piłkarskim i zajmowałem się pracami administracyjnymi, jednak trzy lata temu zmuszony byłem zrezygnować z tej pracy, gdyż jako dla byłego gracza była ona dla mnie zbyt obciążająca psychicznie. Od dwóch lat pracuję jako konsultant telefoniczny w firmie sprzedającej okna, co pozwoliło mi rozwinąć swoje umiejętności komunikacyjne oraz umiejętność pracy z ludźmi, których potrzebowałbym jako manager Centrum Rekreacyjnego „Gimnazjon”. Moje doświadczenie w sporcie obejmuje zarówno uprawianie sportu, jak i związane z nim prace administracyjne. Ponadto niedawno rozwinąłem swoją umiejętność komunikowania się oraz pracy z ludźmi. Jako osoba niepełnosprawna, byłbym w stanie rozpatrywać wiele kwestii z punktu widzenia grup społecznych, które są często ignorowane. Myślę, że takie podejście mogłoby być pomocne w zarządzaniu Centrum „Gimnazjon”. Z poważaniem, Krzysztof Kowalczyk 249 Krzysztof Kowalczyk Dzień 20 Arkusz 4 (ix) CURRICULUM VITAE Imię i nazwisko: Alicja Mazur Wiek: 29 lat Płeć: Kobieta Adres: ul. Wodna 35 56-323 Łódź Historia zatrudnienia: 2010 - … 2008 – 2010 2007 – 2008 2004 - 2006 2002 – 2004 Kierownik gastronomii Hotel „Lilia” w Łodzi Zastępca kierownika gastronomii Hotel “Lilia” w Łodzi Asystentka kierownika gastronomii Hotel “Lilia” w Łodzi Starsza Recepcjonistka Hotel “Lilia” w Łodzi Recepcjonistka Hotel “Lilia” w Łodzi Wykształcenie: 1996 – 2000 2004 – 2005 Informacje dodatkowe: X Liceum Ogólnokształcące w Łodzi Matura: Historia (4) oraz Biologia (4) Kurs „Profesjonalne zarządzanie w gastronomii” Odkąd ukończyłam szkołę pracuję w hotelu „Lilia”. Stopniowo powierzano mi tam coraz więcej obowiązków oraz poddawano mnie różnym szkoleniom w zakresie 250 zarządzania ludźmi oraz hotelem. Chciałabym sprawdzić swoje umiejętności na innym obszarze, ponieważ czuję, że zdobyte przeze mnie kwalifikacje czynią mnie idealną kandydatką na to stanowisko. Dzień 20 Arkusz 4 (x) CURRICULUM VITAE Michał Nowak ul. Wąska 34 46-673 Łódź tel. 244-543-657 Data urodzenia: 13 grudnia 1963 Stan cywilny: Rozwiedziony Wykształcenie: 1978 – 1982 XIV Liceum Ogólnokształcące w Łodzi 1982 – 1987 Studia magisterskie na Uniwersytecie Łódzkim Kierunek: matematyka oraz wychowanie fizyczne Historia zatrudnienia: 1987 – 1995 Nauczyciel wf-u oraz matematyki w szkole podstawowej w Łodzi 1995 – … Koordynator sportu w szkole sportowej w Łodzi Trener szkolnych drużyn hokeja, piłki nożnej, krykieta oraz drużyny atletycznej. Byłem także odpowiedzialny za edukację religijną dzieci w wieku od 11 do 16 lat. Wprowadzałem w szkole wiele nowych 251 projektów. Organizowałem coroczne obozy wspinaczkowe dla uczniów szkoły. Zainteresowania: Trenowanie lokalnej drużyny rugby Udział w maratonach i imprezach biegowych Dzień 20 Arkusz 5 Komu dał(a)byś pracę? Komisja kwalifikacyjna podjęła już decyzję. • Czy zgadzasz się z ich oceną kandydatów? • Czy Twoja decyzja byłaby taka sama? • Jeśli nie, dlaczego? (Każdy z uczestników szkolenia przedstawia grupie swoją decyzję i podaje jej uzasadnienie). Czy przydatne było dla Ciebie obserwowane procesu przeprowadzania rozmowy kwalifikacyjnej „z drugiej strony”? 252 Dzień 20 Arkusz 6 Jak maksymalnie wykorzystać praktykę zawodową? • Bądź szczególnie uważny/a podczas pierwszych dni praktyki zawodowej – zwykle są one obfite w przydatne informacje i dadzą Ci odpowiedź na wszystkie nurtujące Cię pytania. • Wykaż się umiejętnością zarządzania czasem i przybywaj do pracy 5-10 minut przed czasem. Pamiętaj, że Twoja karta czasu pracy będzie zawierać wszystkie informacje o Twoich spóźnieniach! • Jeśli nie jesteś czegoś pewien/na, nie bój się o to zapytać. • Bądź przygotowany na pewne dolegliwości, takie jak ból nóg czy piekące oczy (w zależności od rodzaju praktyki zawodowej) – to naturalne objawy wynikające z braku przyzwyczajenia do pracy, które miną z czasem. • Zorganizuj swoje prace domowe tak, aby w pełni wykorzystać swoją praktykę zawodową. Może są jakieś obowiązki, które możesz przekazać komuś innemu, odłożyć na później lub zwyczajnie pominąć? 253 • Obserwuj to, jak się czujesz podczas odbywania praktyki – możesz być zestresowany/a, zmęczony/a i poddenerwowany/a – wszystkie te odczucia są naturalne przy powrocie do pracy i z czasem miną. • Korzystaj ze zdrowego rozsądku. • Bądź pozytywnie nastawiony/a do pracy i otoczenia. • Baw się dobrze i korzystaj z tego doświadczenia! (Pamiętaj, jeśli będziesz nas potrzebować, po prostu zadzwoń!) Dzień 25 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić, jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Tydzień 5 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 254 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 25 Arkusz 2 Dyskusja na temat praktyk zawodowych (sugerowane pytania) • Jak wyglądał Twój pierwszy tydzień praktyk? • Jak długo zajmuje Ci rano dotarcie na praktyki? • Jakie tematy poruszyliście w pierwszych dniach praktyk? • Jak duża jest firma, w której odbywasz praktyki? • Czym zajmuje się ta firma? • Z iloma osobami pracujesz? • Jak nazywa się Twój kierownik? • Jaką pracę wykonujesz? • Jakich nowych umiejętności się nauczyłeś/aś? 255 • Jaka była najlepsza część tego tygodnia? • Czy napotkałeś/aś jakieś trudności? Jakie? Osobiste tygodniowe zapiski Uzupełnij proszę „Osobiste tygodniowe zapiski – nowe doświadczenia zawodowe – tydzień 5” W swoich zapiskach zawrzyj wszelkie trudności, z jakimi się spotkałeś/aś, a także wszystkie pozytywne aspekty Twojego nowego doświadczenia. 256 Dzień 25 Arkusz 3 Umiejętności poszukiwania pracy i rozwoju kariery Jeśli chcesz zabezpieczyć swoją zawodową przyszłość, powinieneś/aś regularnie i aktywnie poszukiwać pracy. W tym celu konieczne jest, abyś jak najczęściej przeglądała różne oferty pracy. Oferty pracy pojawiają się w wielu miejscach: • Gazety • Internet • Urzędy Pracy • Ulotki • Witryny sklepowe • Nie pomijaj także tego, co słyszysz (poinformuj swoich znajomych oraz rodzinę, że poszukujesz pracy – być może znajdą coś dla Ciebie) 257 W każdy piątek, przez najbliższe 9 tygodni, będziemy wykorzystywać tę okazję, aby poszukiwać pracy. Oczywiście nie oznacza to, że przez pozostałe dni tygodnia nie musisz sam tego robić! Udostępnimy Ci Internet, aktualne gazety z ofertami pracy oraz oferty z Urzędu Pracy. Zapisuj wszystkie swoje próby w arkuszu „Poszukiwanie pracy”. Życzymy Ci powodzenia! Pamiętaj, że prowadzący jest tutaj, aby pomóc Ci w razie jakichkolwiek pytań. Podsumowanie piątego tygodnia Podsumuj ten tydzień indywidualnie ze swoim prowadzącym. Podsumowanie tygodnia to świetna okazja abyś przekonał/a się, jakie robisz postępy. Wykorzystaj ją! Dzień 30 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić, jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Tydzień 6 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 258 4 4 3 3 2 1 Niepewny/a siebie 2 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 30 Arkusz 2 Dyskusja na temat praktyk zawodowych (sugerowane pytania) • Jak wyglądał Twój drugi tydzień praktyk? • Jakie zadania wykonywałeś/aś? • Czy nauczyłeś/aś się jakichś nowych umiejętności? Jakich? • Jakich umiejętności chciał(a)byś się nauczyć? • Czy wiesz już, jakie szkolenia, które mogłyby Ci ułatwić wykonywaną pracę, powinieneś/aś odbyć? • Jaka była najlepsza część drugiego tygodnia praktyk? 259 • Czy pojawiły się jakieś aspekty towarzyskie związane z praktyką zawodową? (lunch, obiad, wspólne wyjście itd.) • Czy Twoi domownicy i Twoje domowe życie dostosowało się do Twoich nowych obowiązków? • Czy napotkałeś/aś jakiekolwiek trudności? Jakie? Osobiste tygodniowe zapiski Uzupełnij proszę „Osobiste tygodniowe zapiski – nowe doświadczenia zawodowe – tydzień 6” W swoich zapiskach zawrzyj wszelkie trudności, z jakimi się spotkałeś/aś, a także wszystkie pozytywne aspekty Twojego nowego doświadczenia. 260 Dzień 30 Arkusz 3 Umiejętności poszukiwania pracy i rozwoju kariery Jeśli chcesz zabezpieczyć swoją zawodową przyszłość, powinieneś/aś regularnie i aktywnie poszukiwać pracy. W tym celu konieczne jest, abyś jak najczęściej przeglądała różne oferty pracy. Oferty pracy pojawiają się w wielu miejscach: • Gazety • Internet • Urzędy Pracy • Ulotki 261 • Witryny sklepowe • Nie pomijaj także tego, co słyszysz (poinformuj swoich znajomych oraz rodzinę, że poszukujesz pracy – być może znajdą coś dla Ciebie) W każdy piątek, przez najbliższe 9 tygodni, będziemy wykorzystywać tę okazję, aby poszukiwać pracy. Oczywiście nie oznacza to, że przez pozostałe dni tygodnia nie musisz sam tego robić! Udostępnimy Ci Internet, aktualne gazety z ofertami pracy oraz oferty z Urzędu Pracy. Zapisuj wszystkie swoje próby w arkuszu „Poszukiwanie pracy”. Życzymy Ci powodzenia! Pamiętaj, że prowadzący jest tutaj, aby pomóc Ci w razie jakichkolwiek pytań. Podsumowanie szóstego tygodnia Podsumuj ten tydzień indywidualnie ze swoim prowadzącym. Podsumowanie tygodnia to świetna okazja abyś przekonał/a się, jakie robisz postępy. Wykorzystaj ją! Dzień 35 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić, jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Tydzień 7 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 262 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 35 Arkusz 2 Dyskusja na temat praktyk zawodowych (sugerowane pytania) • Jak wyglądał Twój trzeci tydzień praktyk? • Jakie zadania wykonywałeś/aś? • Czy nauczyłeś/aś się jakichś nowych umiejętności? Jakich? • Jakich umiejętności chciał(a)byś się nauczyć? 263 • Czy wiesz już, jakie szkolenia, które mogłyby Ci ułatwić wykonywaną pracę, powinieneś/aś odbyć? • Jaka była najlepsza część trzeciego tygodnia praktyk? • Czy pojawiły się jakieś aspekty towarzyskie związane z praktyką zawodową? (lunch, obiad, wspólne wyjście itd.) • Czy Twoi domownicy i Twoje domowe życie dostosowało się do Twoich nowych obowiązków? • Czy napotkałeś/aś jakiekolwiek trudności? Jakie? Osobiste tygodniowe zapiski Uzupełnij proszę „Osobiste tygodniowe zapiski – nowe doświadczenia zawodowe – tydzień 7” W swoich zapiskach zawrzyj wszelkie trudności, z jakimi się spotkałeś/aś, a także wszystkie pozytywne aspekty Twojego nowego doświadczenia. 264 Dzień 35 Arkusz 3 Umiejętności poszukiwania pracy i rozwoju kariery Jeśli chcesz zabezpieczyć swoją zawodową przyszłość, powinieneś/aś regularnie i aktywnie poszukiwać pracy. W tym celu konieczne jest, abyś jak najczęściej przeglądała różne oferty pracy. Oferty pracy pojawiają się w wielu miejscach: • Gazety • Internet 265 • Urzędy Pracy • Ulotki • Witryny sklepowe • Nie pomijaj także tego, co słyszysz (poinformuj swoich znajomych oraz rodzinę, że poszukujesz pracy – być może znajdą coś dla Ciebie) W każdy piątek, przez najbliższe 9 tygodni, będziemy wykorzystywać tę okazję, aby poszukiwać pracy. Oczywiście nie oznacza to, że przez pozostałe dni tygodnia nie musisz sam tego robić! Udostępnimy Ci Internet, aktualne gazety z ofertami pracy oraz oferty z Urzędu Pracy. Zapisuj wszystkie swoje próby w arkuszu „Poszukiwanie pracy”. Życzymy Ci powodzenia! Pamiętaj, że prowadzący jest tutaj, aby pomóc Ci w razie jakichkolwiek pytań. Podsumowanie siódmego tygodnia Podsumuj ten tydzień indywidualnie ze swoim prowadzącym. Podsumowanie tygodnia to świetna okazja abyś przekonał/a się, jakie robisz postępy. Wykorzystaj ją! Dzień 40 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić, jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Tydzień 8 Początek dnia 10 Bardzo pewny/a siebie Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 266 9 9 8 8 7 6 W miarę pewny/a siebie 5 7 6 W miarę pewny/a siebie 5 4 4 3 3 2 1 Niepewny/a siebie 2 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 40 Arkusz 2 Dyskusja na temat praktyk zawodowych (sugerowane pytania) • Jak wyglądał Twój czwarty tydzień praktyk? • Jakie zadania wykonywałeś/aś? • Czy nauczyłeś/aś się jakichś nowych umiejętności? Jakich? 267 • Jakich umiejętności chciał(a)byś się nauczyć? • Czy wiesz już, jakie szkolenia, które mogłyby Ci ułatwić wykonywaną pracę, powinieneś/aś odbyć? • Jaka była najlepsza część czwartego tygodnia praktyk? • Czy pojawiły się jakieś aspekty towarzyskie związane z praktyką zawodową? (lunch, obiad, wspólne wyjście itd.) • Czy Twoi domownicy i Twoje domowe życie dostosowało się do Twoich nowych obowiązków? • Czy napotkałeś/aś jakiekolwiek trudności? Jakie? Osobiste tygodniowe zapiski Uzupełnij proszę „Osobiste tygodniowe zapiski – nowe doświadczenia zawodowe – tydzień 8 W swoich zapiskach zawrzyj wszelkie trudności, z jakimi się spotkałeś/aś, a także wszystkie pozytywne aspekty Twojego nowego doświadczenia. 268 Dzień 40 Arkusz 3 Umiejętności poszukiwania pracy i rozwoju kariery Jeśli chcesz zabezpieczyć swoją zawodową przyszłość, powinieneś/aś regularnie i aktywnie poszukiwać pracy. W tym celu konieczne jest, abyś jak najczęściej przeglądała różne oferty pracy. Oferty pracy pojawiają się w wielu miejscach: 269 • • • • • • Gazety Internet Urzędy Pracy Ulotki Witryny sklepowe Nie pomijaj także tego, co słyszysz (poinformuj swoich znajomych oraz rodzinę, że poszukujesz pracy – być może znajdą coś dla Ciebie) W każdy piątek, przez najbliższe 9 tygodni, będziemy wykorzystywać tę okazję, aby poszukiwać pracy. Oczywiście nie oznacza to, że przez pozostałe dni tygodnia nie musisz sam tego robić! Udostępnimy Ci Internet, aktualne gazety z ofertami pracy oraz oferty z Urzędu Pracy. Zapisuj wszystkie swoje próby w arkuszu „Poszukiwanie pracy”. Życzymy Ci powodzenia! Pamiętaj, że prowadzący jest tutaj, aby pomóc Ci w razie jakichkolwiek pytań. Wykład gościnny – doradca ds. świadczeń socjalnych Zaproszony doradca dostarczy waszej grupie informacji o dostępnych świadczeniach socjalnych oraz korzyściach wynikających z powrotu do pracy. Jeśli to konieczne, dostarczy on również informacji dotyczących prawa rodzinnego, wsparcia mieszkaniowego i wzajemnej pomocy (możliwe będzie umówienie się na indywidualne, poufne spotkanie). Podsumowanie ósmego tygodnia Podsumuj ten tydzień indywidualnie ze swoim prowadzącym. Podsumowanie tygodnia to świetna okazja abyś przekonał/a się, jakie robisz postępy. Wykorzystaj ją! Dzień 45 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić, jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Tydzień 9 Początek dnia Koniec dnia 270 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 45 Arkusz 2 Dyskusja na temat praktyk zawodowych (sugerowane pytania) • Jak wyglądał Twój piąty tydzień praktyk? 271 • Jakie zadania wykonywałeś/aś? • Czy nauczyłeś/aś się jakichś nowych umiejętności? Jakich? • Jakich umiejętności chciał(a)byś się nauczyć? • Czy wiesz już, jakie szkolenia, które mogłyby Ci ułatwić wykonywaną pracę, powinieneś/aś odbyć? • Jaka była najlepsza część piątego tygodnia praktyk? • Czy pojawiły się jakieś aspekty towarzyskie związane z praktyką zawodową? (lunch, obiad, wspólne wyjście itd.) • Czy Twoi domownicy i Twoje domowe życie dostosowało się do Twoich nowych obowiązków? • Czy napotkałeś/aś jakiekolwiek trudności? Jakie? Osobiste tygodniowe zapiski Uzupełnij proszę „Osobiste tygodniowe zapiski – nowe doświadczenia zawodowe – tydzień 9” W swoich zapiskach zawrzyj wszelkie trudności, z jakimi się spotkałeś/aś, a także wszystkie pozytywne aspekty Twojego nowego doświadczenia. 272 Dzień 45 Arkusz 3 Umiejętności poszukiwania pracy i rozwoju kariery Jeśli chcesz zabezpieczyć swoją zawodową przyszłość, powinieneś/aś regularnie i aktywnie poszukiwać pracy. W tym celu konieczne jest, abyś jak najczęściej przeglądała różne oferty pracy. 273 Oferty pracy pojawiają się w wielu miejscach: • Gazety • Internet • Urzędy Pracy • Ulotki • Witryny sklepowe • Nie pomijaj także tego, co słyszysz (poinformuj swoich znajomych oraz rodzinę, że poszukujesz pracy – być może znajdą coś dla Ciebie) W każdy piątek, przez najbliższe 9 tygodni, będziemy wykorzystywać tę okazję, aby poszukiwać pracy. Oczywiście nie oznacza to, że przez pozostałe dni tygodnia nie musisz sam tego robić! Udostępnimy Ci Internet, aktualne gazety z ofertami pracy oraz oferty z Urzędu Pracy. Zapisuj wszystkie swoje próby w arkuszu „Poszukiwanie pracy”. Życzymy Ci powodzenia! Pamiętaj, że prowadzący jest tutaj, aby pomóc Ci w razie jakichkolwiek pytań. Podsumowanie dziewiątego tygodnia Podsumuj ten tydzień indywidualnie ze swoim prowadzącym. Podsumowanie tygodnia to świetna okazja abyś przekonał/a się, jakie robisz postępy. Wykorzystaj ją! Dzień 50 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. 274 Tydzień 10 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 50 Arkusz 2 Dyskusja na temat praktyk zawodowych (sugerowane pytania) 275 • Jak wyglądał Twój szósty tydzień praktyk? • Jakie zadania wykonywałeś/aś? • Czy nauczyłeś/aś się jakichś nowych umiejętności? Jakich? • Jakich umiejętności chciał(a)byś się nauczyć? • Czy wiesz już, jakie szkolenia, które mogłyby Ci ułatwić wykonywaną pracę, powinieneś/aś odbyć? • Jaka była najlepsza część szóstego tygodnia praktyk? • Czy pojawiły się jakieś aspekty towarzyskie związane z praktyką zawodową? (lunch, obiad, wspólne wyjście itd.) • Czy Twoi domownicy i Twoje domowe życie dostosowało się do Twoich nowych obowiązków? • Czy napotkałeś/aś jakiekolwiek trudności? Jakie? Osobiste tygodniowe zapiski Uzupełnij proszę „Osobiste tygodniowe zapiski – nowe doświadczenia zawodowe – tydzień 10” W swoich zapiskach zawrzyj wszelkie trudności, z jakimi się spotkałeś/aś, a także wszystkie pozytywne aspekty Twojego nowego doświadczenia. 276 Dzień 50 Arkusz 3 Umiejętności poszukiwania pracy i rozwoju kariery 277 Jeśli chcesz zabezpieczyć swoją zawodową przyszłość, powinieneś/aś regularnie i aktywnie poszukiwać pracy. W tym celu konieczne jest, abyś jak najczęściej przeglądała różne oferty pracy. Oferty pracy pojawiają się w wielu miejscach: • Gazety • Internet • Urzędy Pracy • Ulotki • Witryny sklepowe • Nie pomijaj także tego, co słyszysz (poinformuj swoich znajomych oraz rodzinę, że poszukujesz pracy – być może znajdą coś dla Ciebie) W każdy piątek, przez najbliższe 9 tygodni, będziemy wykorzystywać tę okazję, aby poszukiwać pracy. Oczywiście nie oznacza to, że przez pozostałe dni tygodnia nie musisz sam tego robić! Udostępnimy Ci Internet, aktualne gazety z ofertami pracy oraz oferty z Urzędu Pracy. Zapisuj wszystkie swoje próby w arkuszu „Poszukiwanie pracy”. Życzymy Ci powodzenia! Pamiętaj, że prowadzący jest tutaj, aby pomóc Ci w razie jakichkolwiek pytań. Podsumowanie dziesiątego tygodnia Podsumuj ten tydzień indywidualnie ze swoim prowadzącym. Podsumowanie tygodnia to świetna okazja abyś przekonał/a się, jakie robisz postępy. Wykorzystaj ją! Dzień 55 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i 278 na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Tydzień 11 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 55 Arkusz 2 Dyskusja na temat praktyk zawodowych 279 (sugerowane pytania) • Jak wyglądał Twój siódmy tydzień praktyk? • Jakie zadania wykonywałeś/aś? • Czy nauczyłeś/aś się jakichś nowych umiejętności? Jakich? • Jakich umiejętności chciał(a)byś się nauczyć? • Czy wiesz już, jakie szkolenia, które mogłyby Ci ułatwić wykonywaną pracę, powinieneś/aś odbyć? • Jaka była najlepsza część siódmego tygodnia praktyk? • Czy pojawiły się jakieś aspekty towarzyskie związane z praktyką zawodową? (lunch, obiad, wspólne wyjście itd.) • Czy Twoi domownicy i Twoje domowe życie dostosowało się do Twoich nowych obowiązków? • Czy napotkałeś/aś jakiekolwiek trudności? Jakie? Osobiste tygodniowe zapiski Uzupełnij proszę „Osobiste tygodniowe zapiski – nowe doświadczenia zawodowe – tydzień 11” 280 W swoich zapiskach zawrzyj wszelkie trudności, z jakimi się spotkałeś/aś, a także wszystkie pozytywne aspekty Twojego nowego doświadczenia. Dzień 55 Arkusz 3 281 Umiejętności poszukiwania pracy i rozwoju kariery Jeśli chcesz zabezpieczyć swoją zawodową przyszłość, powinieneś/aś regularnie i aktywnie poszukiwać pracy. W tym celu konieczne jest, abyś jak najczęściej przeglądała różne oferty pracy. Oferty pracy pojawiają się w wielu miejscach: • Gazety • Internet • Urzędy Pracy • Ulotki • Witryny sklepowe • Nie pomijaj także tego, co słyszysz (poinformuj swoich znajomych oraz rodzinę, że poszukujesz pracy – być może znajdą coś dla Ciebie) W każdy piątek, przez najbliższe 9 tygodni, będziemy wykorzystywać tę okazję, aby poszukiwać pracy. Oczywiście nie oznacza to, że przez pozostałe dni tygodnia nie musisz sam tego robić! Udostępnimy Ci Internet, aktualne gazety z ofertami pracy oraz oferty z Urzędu Pracy. Zapisuj wszystkie swoje próby w arkuszu „Poszukiwanie pracy”. Życzymy Ci powodzenia! Pamiętaj, że prowadzący jest tutaj, aby pomóc Ci w razie jakichkolwiek pytań. Podsumowanie jedenastego tygodnia Podsumuj ten tydzień indywidualnie ze swoim prowadzącym. Podsumowanie tygodnia to świetna okazja abyś przekonał/a się, jakie robisz postępy. Wykorzystaj ją! Dzień 60 Arkusz 1 282 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Tydzień 12 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Dzień 60 Arkusz 2 283 Dyskusja na temat praktyk zawodowych (sugerowane pytania) • Jak wyglądał Twój ósmy tydzień praktyk? • Jakie zadania wykonywałeś/aś? • Czy nauczyłeś/aś się jakichś nowych umiejętności? Jakich? • Jakich umiejętności chciał(a)byś się nauczyć? • Czy wiesz już, jakie szkolenia, które mogłyby Ci ułatwić wykonywaną pracę, powinieneś/aś odbyć? • Jaka była najlepsza część ósmego tygodnia praktyk? • Czy pojawiły się jakieś aspekty towarzyskie związane z praktyką zawodową? (lunch, obiad, wspólne wyjście itd.) • Czy Twoi domownicy i Twoje domowe życie dostosowało się do Twoich nowych obowiązków? • Czy napotkałeś/aś jakiekolwiek trudności? Jakie? Osobiste tygodniowe zapiski 284 Uzupełnij proszę „Osobiste tygodniowe zapiski – nowe doświadczenia zawodowe – tydzień 12” W swoich zapiskach zawrzyj wszelkie trudności, z jakimi się spotkałeś/aś, a także wszystkie pozytywne aspekty Twojego nowego doświadczenia. 285 Dzień 60 Arkusz 3 Umiejętności poszukiwania pracy i rozwoju kariery Jeśli chcesz zabezpieczyć swoją zawodową przyszłość, powinieneś/aś regularnie i aktywnie poszukiwać pracy. W tym celu konieczne jest, abyś jak najczęściej przeglądała różne oferty pracy. Oferty pracy pojawiają się w wielu miejscach: • Gazety • Internet • Urzędy Pracy • Ulotki • Witryny sklepowe • Nie pomijaj także tego, co słyszysz (poinformuj swoich znajomych oraz rodzinę, że poszukujesz pracy – być może znajdą coś dla Ciebie) W każdy piątek, przez najbliższe 9 tygodni, będziemy wykorzystywać tę okazję, aby poszukiwać pracy. Oczywiście nie oznacza to, że przez pozostałe dni tygodnia nie musisz sam tego robić! Udostępnimy Ci Internet, aktualne gazety z ofertami pracy oraz oferty z Urzędu Pracy. Zapisuj wszystkie swoje próby w arkuszu „Poszukiwanie pracy”. Życzymy Ci powodzenia! Pamiętaj, że prowadzący jest tutaj, aby pomóc Ci w razie jakichkolwiek pytań. Podsumowanie dwunastego tygodnia Podsumuj ten tydzień indywidualnie ze swoim prowadzącym. Podsumowanie tygodnia to świetna okazja abyś przekonał/a się, jakie robisz postępy. Wykorzystaj ją! Dzień 65 286 Arkusz 1 Jak się dziś czuję? To ćwiczenie jest tylko dla Ciebie – nikt nie będzie miał w nie wglądu, chyba że zadecydujesz inaczej. Użyj poniższej tabeli, aby określić jaki jest twój poziom pewności siebie na początku i na końcu każdego dnia kursu. Zaznacz kółkiem na skali ten numer, który najbliżej odpowiada temu, jak się teraz czujesz. Następnie użyj pola na samym dole, aby ocenić, jakie emocje odczuwasz teraz najsilniej. Tydzień 13 Początek dnia Koniec dnia 10 Bardzo pewny/a siebie 10 Bardzo pewny/a siebie 9 9 8 8 7 7 6 W miarę pewny/a siebie 6 W miarę pewny/a siebie 5 5 4 4 3 3 2 2 1 Niepewny/a siebie 1 Niepewny/a siebie Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: Emocje, które odczuwam teraz najsilniej: 287 Dzień 65 Arkusz 2 Dyskusja na temat praktyk zawodowych (sugerowane pytania) • Jak wyglądał Twój ostatni tydzień praktyk? • Jakie zadania wykonywałeś/aś? • Czy nauczyłeś/aś się jakichś nowych umiejętności? Jakich? • Jakich umiejętności chciał(a)byś się nauczyć? • Czy wiesz już, jakie szkolenia, które mogłyby Ci ułatwić wykonywaną pracę, powinieneś/aś odbyć? • Jaka była najlepsza część ostatniego tygodnia praktyk? • Czy pojawiły się jakieś aspekty towarzyskie związane z praktyką zawodową? (lunch, obiad, wspólne wyjście itd.) • Czy Twoi domownicy i Twoje domowe życie dostosowało się do Twoich nowych obowiązków? • Czy napotkałeś/aś jakiekolwiek trudności? Jakie? 288 Osobiste tygodniowe zapiski Uzupełnij proszę „Osobiste tygodniowe zapiski – nowe doświadczenia zawodowe – tydzień 13” oraz „Kwestionariusz oceny praktyk zawodowych” W swoich zapiskach zawrzyj wszelkie trudności, z jakimi się spotkałeś/aś, a także wszystkie pozytywne aspekty Twojego nowego doświadczenia. 289 Dzień 65 Arkusz 3 Umiejętności poszukiwania pracy i rozwoju kariery Jeśli chcesz zabezpieczyć swoją zawodową przyszłość, powinieneś/aś regularnie i aktywnie poszukiwać pracy. W tym celu konieczne jest, abyś jak najczęściej przeglądała różne oferty pracy. Oferty pracy pojawiają się w wielu miejscach: • Gazety • Internet • Urzędy Pracy • Ulotki • Witryny sklepowe • Nie pomijaj także tego, co słyszysz (poinformuj swoich znajomych oraz rodzinę, że poszukujesz pracy – być może znajdą coś dla Ciebie) W każdy piątek, przez najbliższe 9 tygodni, będziemy wykorzystywać tę okazję, aby poszukiwać pracy. Oczywiście nie oznacza to, że przez pozostałe dni tygodnia nie musisz sam tego robić! Udostępnimy Ci Internet, aktualne gazety z ofertami pracy oraz oferty z Urzędu Pracy. Zapisuj wszystkie swoje próby w arkuszu „Poszukiwanie pracy”. Życzymy Ci powodzenia! Pamiętaj, że prowadzący jest tutaj, aby pomóc Ci w razie jakichkolwiek pytań. Podsumowanie i ocena programu „Powrót do pracy” Podsumuj ten tydzień indywidualnie ze swoim prowadzącym. Podsumowanie szkolenia to świetna okazja abyś przekonał/a się, jakie zrobiłeś/aś postępy oraz abyś mógł/a ocenić całość szkolenia. 290