Pakiet edukacyjny Tytuł Gdy trzęsie się Ziemia Wiek uczniów Etap

Pakiet edukacyjny
Tytuł
Gdy trzęsie się Ziemia
Wiek uczniów
13-15 lat (poziom I) / 16-19 lat (poziom II)
Etap edukacyjny
gimnazjum (poziom I) / szkoła ponadgimnazjalna (poziom II)
Przedmiot
fizyka / geografia
Krótki opis zawartości pakietu
Sejsmologia jest dziedziną nauki łączącą wiedzę oraz doświadczenie innych dziedzin: geologii,
tektoniki, fizyki oraz matematyki. Za swój największy cel sejsmologia uznaje opracowanie algorytmu
prognozowania trzęsień ziemi. Chodzi zatem o wyznaczenie czasu, miejsca oraz wielkości trzęsienia ziemi z
odpowiednio duża dokładnością. Czy jednak jest taka możliwość?
Pomimo wielu lat pracy sejsmologów z całego świata, jak dotąd nie udało się odkryć jednoznacznej
prognozy występowania trzęsień ziemi. Niemniej jednak, kolejne badania pozwalają nam zbliżyć się do celu.
Pakiet sejsmologiczny pozwoli nam poznać podstawy sejsmologii. Dowiemy się, czym się ona
zajmuje, co obserwuje i jakimi metodami. Z wiedzą zdobytą podczas lekcji wkroczymy w świat
sejsmologicznych obserwacji. Przy pomocy narzędzi sejsmologii dostępnych na nowoczesnej Platformie
sejsmologicznej: Platform for Anthropogenic Seismicity Research (https://tcs.ah-epos.eu/) będziemy
oglądać oraz analizować zapisy prawdziwych trzęsień ziemi zarejestrowanych na rzeczywistych sieciach
sejsmologicznych. Spojrzymy na naszą Planetę z nieco innej perspektywy, nie często dostępnej w
codziennym życiu.
Każdego dnia Ziemia doświadcza co najmniej kilku zjawisk sejsmicznych. Najczęściej ich źródłem są
przesunięcia mas skalnych na uskokach. Nie wszystkie jednak takie zjawiska są związane z powstaniem lub
aktywacją uskoku. Innym rodzajem źródeł powodujących wstrząsy są procesy wulkaniczne, a nawet
działalność człowieka, który poprzez różne technologie ingeruje w skorupę ziemską. Wszystkie takie
zjawiska sejsmiczne obserwowane są na całym świecie za pomocą bardzo czułego sprzętu elektronicznego,
tak zwanych sejsmometrów. W zależności od ich rodzaju obserwujemy zjawiska lokalne i bardzo słabe, które
nie są odczuwalne przez człowieka jak i zjawiska silniejsze, których ogniska znajdują się po drugiej stronie
kuli ziemskiej. Tym co rejestrujemy są fale sejsmiczne. Fale sejsmiczne, które docierają do sejsmometrów
sieci pomiarowych są następnie analizowane przez sejsmologów za pomocą odpowiedniego
oprogramowania komputerowego wykorzystując wiedzę o strukturze Planety. Dzięki temu poznajemy
czas, miejsce, wielkość i przyczynę powstawania wstrząsów. Dalsze badania opisują zaś zagrożenie
sejsmiczne dla wybranych obszarów.
Wszystkie te informacje są kolejnym krokiem do zrozumienia fizyki powstawia tych niebezpiecznych
zjawisk. O tych i innych ciekawostkach będziemy mieli okazję dowiedzieć się więcej w ramach powstającego
pakietu: Trzęsienia ziemi
Założone cele edukacyjne
Uczeń wie (poziom I oraz II):





co to jest sejsmologia i czym się ona zajmuje
co to jest: trzęsienie ziemi, epicentrum, fala sejsmiczna, sejsmogram
czym mierzy się fale sejsmiczne i w jakim celu (poziom II - rozszerzony)
jak powstają trzęsienia i w jakich obszarach Ziemi
czy da się przewidzieć trzęsienie ziemi
Uczeń rozumie (poziom I oraz II):




relację między sejsmologią, a tektoniką Ziemi i budową wnętrza Planety
dlaczego w pewnych miejscach wstrząsów jest więcej niż w innych
znaczenie badań sejsmologicznych dla społeczeństwa
jak określa się wielkość trzęsienia ziemi (poziom II)
Uczeń potrafi:



rozpoznać możliwe źródła wstrząsów sejsmicznych na Ziemi (poziom I oraz II)
odnaleźć pierwsze wstąpienia odpowiedniej fali sejsmicznej na sejsmogramie (poziom I)
zlokalizować zjawisko sejsmiczne z wykorzystaniem prawdziwego zapisu wstrząsu (poziom
II)
Zawartość pakietu edukacyjnego (w ramach ERIS)
Prezentacja multimedialna
W prezentacji zawarte są podstawowe informacje na temat
sejsmologii i prowadzonych przez nią pomiarów.
Multimedia
Multimedia zawierają filmy o tematyce sejsmologicznej i jej
wpływu na społeczeństwo oraz modele uskoków tektonicznych
Dostęp do Platformy ISEPOS
Dostęp do Platformy IS-EPOS pozwala na edukacyjne wykorzystanie
zasobów do prowadzenia lekcji w ramach sejsmologii lub
wspomagająco fizyki i geografii
Materiały uzupełniające dla nauczyciela, dodatkowe źródła
Materiały multimedialne
Filmy instruktażowe dotyczące użycia Platformy IS-EPOS
Lekcje testowe
Temat:
Gdy trzęsie się Ziemia
Przewidziany czas
45 – 60 min
Niezbędne materiały i wyposażenie




Komputer z dostępem do Internetu
projektor multimedialny
Głośniki
Mikrofon (zalecane)
 Co najmniej jeden komputer do wejścia i pracy na Platformie IS-EPOS (dostęp do Internetu
z łączem szerokopasmowym)
Przebieg lekcji
Część I Wprowadzenie
- podstawowe informacje o IGF PAN oraz o trzęsieniach ziemi w Polsce, (ok. 5 min)
- prezentacja multimedialna – Podstawy Sejsmologii (ok. 20 min)
- prezentacja multimedialna – Platforma IS-EPOS
- praca z sejsmogramem na Platformie IS-EPOS
Inspiracje do samodzielnych poszukiwań
Możliwa praca z Platformą IS-EPOS – logowanie na podstawie afiliacji szkoły