Świat bez głodu

:: Intro
Prezentowane materiały są poświęcone kampanii społecznej „Świat bez głodu”,
realizowanej przez Polską Akcję Humanitarną (PAH). Celem kampanii jest zwrócenie uwagi
na problem głodu na świecie oraz pozyskanie środków na zakup traktora dla mieszkańców
wioski Malual – Chat w Sudanie Południowym (hrabstwo Bor, stan Jonglei).
PoniŜsze treści mają zachęcić Państwa do zaangaŜowania się w działania dotyczące
problemu głodu i niedoŜywienia na świecie. MoŜna je wykorzystać na zajęciach wiedzy o
społeczeństwie lub w ramach innych form pracy z uczniem. A warto to zrobić z dwóch
względów:
- współpraca z organizacjami pozarządowymi (a taką jest PAH) wpisana jest w priorytety
ogłoszonego przez MEN Roku Szkoły z Pasją
- proponowana problematyka odnosi się do konkretnych wymagań podstawy programowej z
przedmiotu wiedza o społeczeństwie dla III i IV etapu edukacyjnego
Materiały powstały w oparciu o publikacje PAH (m.in. "Prawo do Ŝywności" wyd. PAH,
Warszawa 2011) oraz materiały własne. Zostały przygotowane przeze mnie z myślą o kursie
e-learningowym, niemniej bez większych problemów mogą być wykorzystane w tradycyjny
sposób (prezentacja multimedialna, xero materiałów). Zachęcam równieŜ do skorzystania z
prezentacji Prezi bazującej na tych samych informacjach (na jej korzyść przemawia
oryginalna forma).
Oczywiście zaangaŜowanie się w kampanię „Świat bez głodu” moŜe przybrać takŜe inne
formy (zbiórka pieniędzy, impreza szkolna, kampania informacyjna), wszystko zaleŜy od
inwencji Państwa i Waszych uczniów. Jeśli zamierzacie Państwo przyłączyć się do kampanii
„Świat bez głodu” proszę skontaktować się z Polską Akcją Humanitarną, która udzieli
wsparcia i pomocy.
Marcin Kopczyński
Materiały metodyczne
:: Wprowadzenie
W erze globalizacji istnieje zaleŜność między wyborami, jakich dokonujemy
podczas sobotnich zakupów, a losem mieszkańców odległego Sudanu. Niniejsze
materiały, adresowane do uczniów zainteresowanych sprawami współczesnego
świata, słuŜą uświadomieniu tej relacji. Mają takŜe zwrócić uwagę na problem
głodu i niedoŜywienia oraz zaktywizować do udzielenia pomocy potrzebującym
społecznościom. Materiały są elementem kampanii realizowanej przez Polską Akcję
Humanitarną (PAH). Celem tej kampanii jest pozyskanie środków na zakup traktora
dla mieszkańców wioski Malual – Chat w Sudanie Południowym (hrabstwo Bor, stan
Jonglei).
:: Kampania „Świat bez głodu”
Przekonaj się, jak wiele moŜe zmienić traktor w Ŝyciu mieszkańców sudańskiej
wioski Malual – Chat i jak wielkie perspektywy jest w stanie przed nimi otworzyć.
Przy okazji zastanów się, co wydaje się korzystniejsze i bardziej humanitarne w
kontekście pomocy innym: ofiarowanie gotowych rozwiązań bez ich zaangaŜowania,
czy stworzenie moŜliwości rozwiązania problemu siłami samych zainteresowanych?
Więcej informacji o kampanii pod adresem:
http://www.pah.org.pl/m/981/Traktor%20dla%20Malual-Chat.pdf
:: Definicje - Ŝeby wiedzieć, w czym problem:
NiedoŜywienie nie zawsze prowadzi do głodu, nie ma równieŜ tak dramatycznych
konsekwencji jak głód. NiedoŜywienie to sytuacja, kiedy nie dostarczamy
organizmowi odpowiedniej liczby kalorii oraz odpowiedniej ilości wszystkich
składników odŜywczych. NiedoŜywienie osłabia organizm i czyni go podatnym na
rozmaite choroby – zmniejsza równieŜ prawdopodobieństwo szybkiego powrotu do
zdrowia. NiedoŜywienie raczej nie jest bezpośrednią przyczyną śmierci, głód
zresztą równieŜ nie – tylko choroby przezeń wywołane. Głód jest zatem
niedoŜywieniem w wersji ekstremalnej: Ŝaden organizm nie jest w stanie przez
dłuŜszy czas tolerować absolutnego braku pokarmu.
Głód ukryty to chroniczny niedobór witamin i minerałów; najczęściej nie wywołuje
wyraźnych objawów, dlatego cierpiący nań ludzi nie są świadomi zagroŜenia.
Inaczej niŜ w wypadku niedoŜywienia i głodu ukryty głód nie musi wiązać się ze
zbyt małą ilością jedzenia; raczej z jego niską jakością i niewielką róŜnorodnością.
Osoba, która codziennie je właściwie te same potrawy przygotowane z
podstawowych produktów takich jak ryŜ, ziemniaki czy mąka jest najedzona, ale
dostarcza swojemu organizmowi bardzo niewiele potrzebnych mikroelementów.
Wydaje się, Ŝe dzisiaj problemem jest raczej niedoŜywienie i głód ukryty (zarówno
w krajach globalnej Północy jak i globalnego Południa), niŜ klęski głodu, które
zdarzają się dość incydentalnie.
:: Fakty dotyczące zjawiska głodu na świecie:
• W 2010 roku na świecie było 925 milionów niedoŜywionych ludzi, 98% z nich Ŝyło
w krajach rozwijających się (FAO). Prawie 2/3 cierpiących z powodu niedoŜywienia
Ŝyje zaledwie w 7 państwach: Bangladeszu, Chinach, Demokratycznej Republice
Konga, Etiopii, Indiach, Indonezji i Pakistanie (FAO) .
• W 2010 roku najwięcej osób głodowało w Azji i Pacyfiku – 578 milionów; ale
największy odsetek głodujących występował w Afryce, gdzie blisko 1/3 kontynentu
była niedoŜywiona (276 milionów ludzi) (FAO) .
• 11 milionów dzieci poniŜej 5 roku Ŝycia umiera rocznie w krajach rozwijających
się, blisko 60% tej liczby jest wynikiem niedoŜywienia.
• KaŜdego roku z powodu głodu umiera więcej ludzi niŜ z powodu AIDS, malarii i
gruźlicy.
• Problem niedoŜywienia istnieje na kaŜdym kontynencie, a nawet na małą skalę
występuje w krajach rozwiniętych (Ameryka Łacińska: 53 mln; kraje rozwinięte: 19
mln) (FAO) .
• Głównymi przyczynami głodu na świecie są wojny, katastrofy naturalne, zmiany
klimatyczne wywołujące susze i powodzie, słabo rozwinięte rolnictwo i chroniczne
ubóstwo, a takŜe dyskryminujące najbiedniejsze społeczeństwa reguły rynkowe.
:: Dostęp do Ŝywności
Dostęp do Ŝywności oznacza moŜliwość uzyskania – zwykle poprzez zakup – takiej
ilości poŜywienia dobrej jakości, która wystarcza do zachowania zdrowia i
Ŝycia. Dostęp do Ŝywności uzaleŜniony jest od ogromnej liczby czynników,
począwszy od poziomu zamoŜności danej osoby czy rodziny, poprzez kondycję
lokalnego rolnictwa oraz politykę danego państwa, skończywszy na sytuacji
gospodarczej na świecie. Na większość tych czynników drobni producenci Ŝywności
nie mają wpływu: nie są w stanie na przykład własnym sumptem zbudować
niezbędnej do rozwoju rolnictwa infrastruktury takiej jak drogi czy magazyny do
przechowywania Ŝywności; nie mają teŜ w zasadzie wpływu na ceny produktów w
międzynarodowym handlu.
Dostęp do Ŝywności zaleŜy równieŜ od tego, czy realizowane są takie prawa
człowieka jak prawo do edukacji i prawo do wody. Brak dostępu do edukacji odbija
się w dalszej perspektywie na dostępie do Ŝywności – źle wykształcone osoby mają
słabo płatne prace, więc nie stać ich na kupowanie poŜywienia dobrej jakości. Brak
wody z kolei uniemoŜliwia produkcję Ŝywności.
ChociaŜ dotąd nie sformułowano bezpośrednio prawa, które moglibyśmy nazwać
„prawem człowieka do Ŝywności”, to poszczególne prawa człowieka wskazują na
istotność zapewnienia wszystkim ludziom na świecie dostępu do poŜywienia, na
przykład w artykule 25. Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka czytamy, Ŝe kaŜdy
człowiek ma prawo do stopy Ŝyciowej zapewniającej zdrowie i dobrobyt jego i jego
rodziny, włączają w to wyŜywienie, odzieŜ, mieszkanie, opiekę lekarską i
konieczne świadczenia socjalne (…)”. Ponadto prawo do Ŝywności, której przecieŜ
człowiek potrzebuje by Ŝyć, wydaje się w dość oczywisty sposób wynikać na
przykład z prawa do Ŝycia.
:: Czynniki mające wpływ na dostęp do Ŝywności:
- ubóstwo - zwykle ludzi nie stać na kupno dostępnych na rynku towarów
- polityka państwa - są państwa, w których Ŝywności jest pod dostatkiem, a jednak
znaczna część ich populacji cierpi niedoŜywienie
- masowa produkcja Ŝywności w krajach Północy - przewaga organizacyjna,
finansowa i infrastrukturalna rolnictwa Północy nad rolnictwem Południa jest
bezapelacyjna. Z tego powodu jedzenie stamtąd jest często znacznie tańsze niŜ
Ŝywność produkowana na Południu
- niewykorzystanie rezerwuaru ziemi uprawnej oraz zawłaszczanie ziemi - na
przykład w Afryce wykorzystuje się zaledwie 10% ziem uprawnych. Natomiast
zawłaszczanie ziemi (ang. land-grabbing) polega na tym, Ŝe kraje bardziej
rozwinięte kupują ziemię w krajach mniej rozwiniętych
- zmiany klimatu – dewastacja środowiska naturalnego wywołuje zjawiska godzące
w rolnictwo (pustynnienie, ocieplenie klimatu)
- ceny paliw - współczesny rynek produkcji Ŝywności uzaleŜnił się w wysokim
stopniu od cen energii. WyŜsze ceny paliw wpływają na wyŜsze koszty produkcji,
transportu, marketingu i dystrybucji produktów Ŝywnościowych
- wzrost popytu na Ŝywność (w tym mięso) - zwiększa się liczba ludności, dlatego
rośnie zapotrzebowanie na Ŝywność. Wzrost konsumpcji mięsa teŜ robi swoje obecnie 1/3 światowych plonów zbóŜ przeznaczana jest na pasze dla zwierząt
- wojny i konflikty zbrojne – specyfiką współczesnych wojen jest to, Ŝe przemoc
stosowana jest przede wszystkim wobec ludności cywilnej. Co więcej, strony
konfliktu z premedytacją niszczą podstawy bytu ludności – na przykład palą
domostwa i lasy
- produkcja organizmów modyfikowanych genetycznie - koszty potrzebnych
substancji do produkcji roślin GMO oraz wysokie ceny samych nasion sprawiają, Ŝe
wielu rolników zadłuŜa się, licząc na szybki zwrot inwestycji
:: Utrwalenie, powtórzenie - propozycje
Gdzie to jest?
Wykorzystaj swoją umiejętność wyszukiwania informacji. Znajdź na mapie (w
tradycyjnym atlasie lub w Internecie) hrabstwo Bor, stan Jonglei, czyli tę część
Sudanu Południowego, w której leŜy wioska Malual – Chat.
Esej:
Napisz esej, w którym podzielisz się własnymi przemyśleniami na tematy poruszone
w materiałach.
Sprawdź, co zapamiętałeś:
Wykonaj quiz:
Uwaga: PowyŜszy test został przedstawiony w formie zrzutów z ekranu.
Przedstawiają one quiz skonstruowany na platformie e-learningowej typu MOODLE.
:: Koniec