Be SMART – think CITY! - Biuro Regionalne Województwa

Be SMART – think CITY! - Biuro Regionalne Województwa

Be SMART – think CITY!
How to match Smartness, Sustainability and Inclusion
in governing Europe of tomorrow?
Spis treści
Wstęp .................................................................................................................................................. 2
Sprawozdanie z debaty........................................................................................................................ 3
Wnioski ................................................................................................................................................ 8
Dokumenty Unii Europejskiej .............................................................................................................. 9
1
Wstęp
Europa jest kontynentem charakteryzującym się silnym zurbanizowaniem: 68 proc. ludności mieszka
w miastach, a odsetek ten stale wzrasta1.
To zatem w miastach kumulują się długofalowe problemy strukturalne, takie jak zmiany
demograficzne, spowolnienie gospodarcze skutkujące w zwiększających się nierównościach
dochodowych, co z kolei przekłada się na polaryzację społeczną i segregację przestrzenną.
Jednocześnie, tereny miejskie dysponują największym potencjałem umożliwiającym stawienie czoła
tymże wyzwaniom. Dokument Komisji Europejskiej pt. „Miasta Jutra: wyzwania, wizje, rozwiązania”
proponuje szereg rozwiązań pozwalających na uporanie się z zagrożeniami stojącymi przed miastami
XXI wieku. Można do nich zaliczyć m.in. budowanie silnej gospodarki sprzyjającej włączeniu
społecznemu, całościowe podejście do kwestii środowiskowych i energetycznych czy zrównoważoną
i zdrową mobilność sprzyjającą włączeniu społecznemu.
Obok problemów społecznych i gospodarczych, szczególne znaczenie ma kwestia efektywności
energetycznej. W miastach zużywa się 70 proc. energii, co przekłada się na 75 proc. emisji gazów
cieplarnianych. Spowodowane jest to największym zużyciem zasobów materiałowych
i energetycznych oraz produkcją największej ilości odpadów i emisji. Nie bez znaczenia jest udział
transportu miejskiego, odpowiedzialnego za 40 proc. wszystkich emisji CO2 z transportu drogowego
i do 70 proc. innych zanieczyszczeń związanych z transportem2.
Priorytety Strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu
społecznemu – „Europa 2020” opierają się na zwalczaniu problemów typowo miejskich. Aby sprostać
tym zadaniom, niezbędne jest zintegrowane, spójne i całościowe podejście na wszystkich szczeblach
administracji.
W perspektywie finansowej na lata 2014-2020 pojawią się nowe możliwości dla miast. Dostarczą one
władzom lokalnym i regionalnym narzędzia mające na celu ułatwienie zrównoważonego
i zintegrowanego rozwoju obszarów miejskich, niezbędnego do osiągnięcia celów Strategii Europa
2020. Samorządy powinny rozpocząć przygotowanie do praktycznego wykorzystania dostępnych
narzędzi i wdrażania zdefiniowanych atrybutów inteligentnych miast.
“Be SMART - think CITY! - How to match Smartness, Sustainability and Inclusion in governing Europe
of tomorrow?” To tytuł debaty, która odbyła się 9 października 2012 roku w Brukseli,
w ramach Europejskiego Tygodnia Regionów i Miast Open Days. Wydarzenie zostało zorganizowane
przez międzynarodowe konsorcjum złożone z brukselskich przedstawicielstw europejskich miast
i regionów: Aragonii, Växjö, Łodzi, Sofii, Rygi, Helsinek, Vejle, Województwa Lubelskiego,
Województwa Pomorskiego, Województwa Śląskiego, Sardynii, Kraju Basków i Katalonii.
Jan Olbrycht, poseł do Parlamentu Europejskiego, założyciel i przewodniczący intergrupy URBAN,
specjalista w zakresie polityki regionalnej i miejskiej, poprowadził dyskusję, w której udział wzięli
przedstawiciele regionów i miast europejskich, a także reprezentanci Komisji Europejskiej oraz sieci
1
Komunikat „Smart Cities And Communities - European Innovation Partnership” z dn. 10 stycznia 2012 r., za
Eurostat (2011) Regional yearbook 2011: European cities; dotyczy terenów miejskich powyżej 10 000
mieszkańców.
2
http://ec.europa.eu/transport z dn. 22 stycznia 2013 r.
2
ERRIN. Debata skupiała się wokół koncepcji „smart cities” opierającej się na sześciu komponentach:
smart economy (gospodarka), smart mobility (mobilność), smart environment (środowisko), smart
people (kapitał ludzki), smart living (życie), smart governance (zarządzanie).
W dokumentach europejskich termin „smart” dotyczy kwestii energetycznych i transportowych,
dlatego też właśnie tym zagadnieniom poświęcony był panel pierwszy. Implementacja
zrównoważonego transportu miejskiego w miastach staje się coraz większym wyzwaniem dla władz
miast przede wszystkim ze względu na rosnące zagęszczenie ruchu, skutkujące większą liczbą
wypadków i zanieczyszczeniem powietrza. Mówcy zgodzili się, iż niezbędne jest zaangażowanie
mieszkańców miast w działania proekologiczne oraz promowanie zielonych rozwiązań wśród różnych
grup społecznych.
W drugim panelu, uczestnicy debaty skupili się na kwestiach społecznych, funkcjonalności obszarów
miejskich oraz ich możliwościach adaptacyjnych do zmieniających się warunków (kwestie
demograficzne, mieszkalnictwo, starzenie się społeczeństwa). Dr Adam Polko (Uniwersytet
Ekonomiczny w Katowicach, członek Rady Inwestycyjnej Funduszu Powierniczego JESSICA w Woj.
Śląskim) poruszył temat „urban resilience” - teorii na temat zdolności adaptacyjnych miast oraz
problem „shrinking cities” - wyludniania miast.
Sprawozdanie z debaty
Otwierając debatę, Jan Olbrycht zwrócił uwagę na fakt, iż słowo „smart” jest jednym z najczęściej
pojawiających się w europejskim żargonie. Swojego rodzaju moda na ów termin, już nie tylko
w kontekście energetyki gdzie początkowo się pojawiło, zawładnęła debatą wokół miast jutra. Tym
samym, używane w różnych kontekstach, nie zawsze jest trafnie tłumaczone. Słowo „inteligentne”
wykorzystywane przez unijnych tłumaczy w przekładach na język polski nie oddaje w pełni tego,
co kryje się pod oryginalnym terminem.
Jan Olbrycht zdefiniował miasto „smart” jako kompleksowo dobrze zarządzane, a nie tylko
skupiające się na wykorzystywaniu nowych technologii. Kluczową rolę odgrywają władze zarządzające
danym miastem.
Moderator zachęcił uczestników debaty do zaprezentowania ich wizji „smart city” oraz zilustrowania
pojęcia konkretnymi przykładami.
Pierwsza część debaty, zainspirowana komunikatem KE, zatytułowana była “The European Idea of
SMART CITIES and COMMUNITIES”.
Lyubomir Hristov, zastępca burmistrza Sofii odpowiedzialny za kwestie transportu i komunikacji
zwrócił uwagę, iż debata jest krokiem ku Europie przyszłości. „Smart city” należy postrzegać jako
kompleksową infrastrukturę złożoną z wielu systemów i ich podsystemów. Jego zdaniem, transport
miejski jest kluczowym wyzwaniem dla Europy jutra, będąc źródłem problemów jakich jak
zagęszczenie ruchu, zanieczyszczenie powietrza czy wypadki drogowe. Aby stawić mu czoła, musimy
3
odpowiedzieć
na
kluczowe
pytania:
jak
zmieniać
dotychczasowe
zachowania
i przyzwyczajenia związane z mobilnością oraz jak najlepiej wykorzystywać istniejącą infrastrukturę?
Podsumowując, Lyubomir Hristov przyjął z zadowoleniem publikację komunikatu Komisji Europejskiej
„Smart Cities And Communities - European Innovation Partnership” i dodał, iż miasta potrzebują
inspiracji do tworzenia i wdrażania nowych, kreatywnych rozwiązań.
Główne założenia komunikatu „Smart Cities And Communities - European Innovation Partnership”
zostały przybliżone przez Svena Dammanna, pracownika Dyrekcji Generalnej ds. Energii (DG ENER)
Komisji Europejskiej. U źródła komunikatu leży założenie, że każde miasto jest wyjątkowe i różni się
od innych, jednakże przed wszystkimi stoją podobne wyzwania. Uruchomienie partnerstwa na rzecz
inteligentnego i przyjaznego miasta zostało założone w „Unii Innowacji” – Projekcie Przewodnim
Strategii Europa 2020. Partnerstwo to zostało opracowane przez DG ENER z oczywistej przyczyny:
miasta są największymi konsumentami energii.
Idea „smart cities” bazuje na kilku kluczowych etapach, z których pierwszy polegać ma na
zidentyfikowaniu wspólnych wyzwań. Kolejny to rozwinięcie innowacyjnych, ale możliwych do
powtórzenia rozwiązań. Następnie, ważne jest zaangażowanie biznesu i banków, a przede wszystkim
tworzenie rynków zbytu. Partnerstwo opiera się na trzech podstawowych, wzajemnie ze sobą
powiązanych komponentach: energii, transporcie i technologiach informacyjno-komunikacyjnych.
Sven Dammann zwrócił uwagę na liczne inicjatywy podjęte już w temacie efektywności
energetycznej: CIVITAS, Porozumienie Burmistrzów (Covenant of Mayors), CONCERTO, Karta
Zielonego ICT (Green Digital Charter), Joint Programming Initiative - Urban Europe, Partnerstwo
publiczno-prywatne realizujące inicjatywę na rzecz europejskich efektywnych energetycznie
budynków, Europejska Inicjatywa na rzecz Ekologicznych Samochodów, Europejskie Stowarzyszenie
Badań nad Energią, Joint Programme on Smart Cities.
Wdrażanie inteligentnych energetycznie rozwiązań należy rozpocząć od najniższego szczebla, czyli
poszczególnych budynków, które będą skupiać się w efektywnych energetycznie dzielnicach, a te
z kolei tworzyć będą zielone miasta. Na zakończenie swojej prezentacji Sven Dammann podkreślił, że
Komisja Europejska jest świadoma konieczności podjęcia działań niezbędnych do realizacji celu
redukcji CO2 określonego na 2050 rok. Aby skutecznie redukować emisje, należy działania te wdrażać
przede wszystkim w miastach.
Następnie, swoją wizję „smart cities” zaprezentowali przedstawiciele miast.
Łukasz Dąbrowski, reprezentujący Gdynię, przedstawił pro-ekologiczne rozwiązania w transporcie
miejskim. W Gdyni, trolejbusy stanowią 25% udziału w transporcie publicznym. Miasto inwestuje
w zakup nowych pojazdów i modernizację oraz rozbudowę istniejącej infrastruktury. Autobusy
napędzane sprężonym gazem ziemnym stanowią 7% udziału w transporcie w Gdyni, przyczyniając się
skutecznie do redukowania szkodliwych emisji. Miasto realizowało projekty w ramach programów:
Central Europe Programme, Inteligentna Energia – Europa, INTERREG. Jest też członkiem
Porozumienia Burmistrzów.
Henrik Johansson, reprezentujący szwedzkie miasto Växjö, swoją wypowiedź rozpoczął od refleksji
nad kwestią czynników sprawiających, że dane miasto można określić mianem „smart city”. Zdaniem
mówcy, miasta mają nieograniczoną ilość możliwości rozwoju, a „smart city” to takie, które
4
wykorzystuje jak najlepiej swój potencjał. W 1996 roku podjęto w Växjö polityczną, jednogłośną
decyzję, iż do 2030 roku miasto ma stać się wolne od wszelkich paliw kopalnych. Ekologiczne tradycje
w Växjö sięgają już 1980 roku, kiedy to jako pierwsze szwedzkie miasto zaczęło korzystać z biomasy.
Nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż uniwersytet mieszczący się w Växjö zapewnia merytoryczne
wsparcie we wdrażaniu zielonych rozwiązań.
Polityczna decyzja na temat zielonej specjalizacji miasta została bardzo pozytywnie przyjęta przez
jego mieszkańców. Do działań udało się także zaangażować prywatne firmy i organizacje
pozarządowe. Ważne jest, aby cała społeczność czuła się zaangażowana we wdrażanie projektu.
Zamierzony cel jest niezwykle ambitny, jednakże dotychczas miasto jest na dobrej drodze ku jego
realizacji. Ponadto, Växjö jest doskonałym przykładem obalającym teorię, iż redukowanie CO2 musi
pociągnąć za sobą spowolnienie gospodarcze: w mieście regularnie wzrasta PKB per capita. Henrik
Johansson dodał także, że sukces może zostać osiągnięty dzięki różnorodności działań. Szczególnie
istotna jest zmiana zachowań obywateli i ich codziennych nawyków – ich zaangażowanie ma
kluczowe znaczenie dla powodzenia całego projektu.
José Ignacio Hormaeche, reprezentujący EVE – Baskijską Agencję ds. Energii oraz przewodniczący
FEDARENE (European Federation of Regional Energy and Environment Agencies) na początku swojej
prezentacji przedstawił działalność agencji. Jej misją jest proponowanie strategii energetycznych dla
regionu, z uwzględnieniem kryteriów takich jak bezpieczeństwo dostaw, koszty, konkurencyjność
i trwałość. Najnowsza strategia przyjęta została w 2011 roku i uwzględnia ambitne cele do realizacji
do 2020 roku (efektywność, udział OZE, zaopatrywanie, rozwój technologiczny). José Ignacio
Hormaeche zwrócił uwagę na konieczność wsparcia dla przemysłu – Kraj Basków jest regionem silnie
zurbanizowanym. Ponadto, Agencja zachęca także poszczególne gminy do przyjmowania planów
działania mających na celu ogólne poprawienie efektywności energetycznej w całym regionie. VitoriaGasteiz, San Sebastian i Bilbao – 3 główne miasta regionu skupiające ok. 40% jego ludności – są
sygnatariuszami Porozumienia między Burmistrzami. Ponadto, Vitoria zdobyła tytuł European Green
Capital w 2012 roku. Każde z tych miast przyjęło konkretny plan działania, agencja natomiast wspiera
wdrażanie planów i monitoruje efekty. Ważnym punktem jest wspieranie elektromobilności
w regionie. Podsumowując swoją wypowiedź, José Ignacio Hormaeche podkreślił, iż oprócz
oczywistych korzyści, jakie przynosi efektywność energetyczna, przekłada się ona w znaczący sposób
na rozwój konkurencyjności i wzrost gospodarczy.
Peter Lind, przedstawiciel Triangle Region z Danii i miasta Vejle podkreślił w swojej prezentacji
znaczenie czynnika ludzkiego w „smart cities”. Region Triangle skupia 6 gmin: Billund, Fredericia,
Kolding, Middelfart, Vejen i Vejle. Na powierzchni 345 km2 żyje 354 000 osób. Region jest
zróżnicowany: występują zarówno przemysł jak i tereny zielone i rolnicze. Region ustanowił ambitne
cele w zakresie efektywności energetycznej. Zdaniem Petera Lind, „smart city” to przede wszystkim
stan umysłu: innowacyjne pomysły zmieniające życie na wszystkich płaszczyznach. Koniecznym
warunkiem jest akceptacja idei przez społeczeństwo oraz angażowanie wszystkich obywateli.
Innowacje społeczne są niezbędnym czynnikiem gwarantującym osiągnięcie sukcesu.
Jorge Molina Martínez reprezentujący Punkt Kontaktowy 7 Programu Ramowego z Aragonii
przedstawił swoją wizję „smart city” – terminu, który może być interpretowany na wiele sposobów.
Podkreślił, że w miastach mieszka znaczący odsetek ludności UE, dlatego też miasta mogą być
centrum „wszystkiego”: kreatywności, innowacji, komunikacji społeczności, jednakże, w tym samym
5
czasie stanowią centrum wszystkich wyzwań stojących przed całą UE: coraz silniejsza urbanizacja
i wzrost ludności w miastach (co przekłada się między innymi na coraz większe zapotrzebowanie na
transport oraz energię). Należy myśleć o mieście jako o skomplikowanym systemie, zależnym od
wielu czynników. Zrównoważony i zintegrowany rozwój miast i społeczności powinien odbywać się w
oparciu o inteligentną specjalizację określoną na podstawie mocnych stron i istniejących już
inicjatyw, z uwzględnieniem innowacji oraz skupieniu na priorytetach takich jak potencjalny wzrost
gospodarczy. W Saragossie, stolicy Aragonii, wytwarzane jest 60% PKB całego regionu. Następnie,
Jorge Molina Martínez przedstawił najlepsze praktyki z regionu. Aragonia może pochwalić się
rozwiązaniami w zakresie efektywności energetycznej w budynkach, wykorzystywaniem
odnawialnych źródeł energii, dobrą gospodarką wodno-ściekową nie tylko w miastach, ale także na
terenach wiejskich, oraz zrównoważonym transportem miejskim. Region wdraża także rozwiązania w
zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych i poprawia dostępność do tych usług dla
wszystkich obywateli. Region udziela się w wielu sieciach tematycznych i korzysta z programów
europejskich. Na zakończenie, Jorge Molina Martínez, tak jak jego poprzednik, podkreślił konieczność
zaangażowania wszystkich obywateli.
Sergi Marcén, przedstawiciel rządu Katalonii, mówił o rozwiązaniach telekomunikacyjnoinformacyjnych w regionie. Jego zdaniem, technologie informacyjno-komunikacyjne (TIK) są kluczem
dla rozwoju – wspierają konkurencyjność i wzrost gospodarczy oraz innowacje we wszystkich
sektorach gospodarki. Katalonia wierzy, iż rozbudowywanie TIK doprowadzi do poprawy sytuacji
gospodarczej regionu.
W drugiej części seminarium, zatytułowanej “SMART CITIES within integrated approach to urban
policy in the European Union” paneliści mówili o połączeniu idei “smart” z celami strategii
Europa2020. Zintegrowane podejście do zarządzania miastem było tematem przewodnim panelu.
Szczególną uwagę zwrócono na czynnik społeczny oraz walkę z wykluczeniem.
Panel rozpoczęła Gabriella Massidda, Dyrektor Generalny Zarządu Sardynii, przedstawiając działania
podjęte w regionie. Władze Sardynii, w obliczu kryzysu gospodarczego postanowiły inwestować
w zieloną politykę. Wdrażane są projekty mające na celu obniżenie emisji CO2. Szczególnie istotnym
elementem jest zaangażowanie władz publicznych w gminach i miastach. Ponad 60 samorządów
lokalnych otrzymuje wsparcie techniczne i administracyjne w rozwijaniu ich SEAPów (Sustainable
Energy Action Plan). Gabriella Massidda zwróciła także uwagę na konieczność zaangażowania
społeczeństwa oraz na niezbędny aspekt kształcenia i uświadamiania obywateli. Przedstawicielka
Sardynii mówiła także o dostępnych instrumentach finansowych, szczególną uwagę zwracając na
fundusz JESSICA.
Tomasz Jakubiec, dyrektor Biura Strategii Miasta Łódź, przedstawił drogę miasta podjętą w kierunku
osiągnięcia statusu „smart city”. Ważnym aspektem jest nacisk położony na kreatywność miasta oraz
to, aby było ono przyjazne dla mieszkańców. Partycypacja obywateli w życiu społecznym jest
niezwykle ważna. Nowy model miasta powinien łączyć ze sobą aspekty infrastruktury, środowiska
itd., z aspektem społecznym, kiedy to obywatele, aktywnie partycypując w życiu społecznym,
kształtują strategie wraz z władzami. Podkreślił znaczenie współpracy na szczeblu lokalnym,
regionalnym i międzynarodowym, a także klastrów. Zintegrowane podejście jest kluczem
do osiągnięcia sukcesu.
6
Iina Oilinki z Helsinek wystąpiła jako przedstawiciel projektu "Design led Innovations for Active
Ageing" realizowanego w ramach programu INTERREG IV przez międzynarodowe konsorcjum złożone
z 8 europejskich miast: Helsinek, Sofii, Warszawy, Oslo, Sztokholmu, Berlina, Antwerpii i Barcelony.
Na początku swojej prezentacji wyjaśniła, iż w jej opinii „smart city” to takie, które patrzy
w przyszłość i próbuje znaleźć odpowiedzi i rozwiązania na istniejące problemy. Projekt bierze pod
uwagę dwie główne kwestie, jakimi są problem starzenia się społeczeństwa oraz możliwości, jakie
daje design (design jako innowacja w strukturze miasta). Każdy z partnerów boryka się z innymi,
lokalnymi problemami. Partnerzy spotykają się na warsztatach i opracowują raporty, analizy
i rekomendacje dla poszczególnych miast. Efektem ma być znalezienie rozwiązań dla implementacji
innowacyjności i designu w zarządzaniu miastem i rozwiązywaniu problemów na szczeblu lokalnym.
Dr Adam Polko, reprezentujący Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, członek Rady Inwestycyjnej
Funduszu Powierniczego JESSICA, rozpoczął swoją wypowiedź od próby odpowiedzi na pytanie czy
„smart city” to wystarczający koncept. Co dalej, jeśli już jesteśmy „smart”? W pierwszym panelu była
mowa o wielu pomysłach na rozwój infrastruktury i wprowadzaniu innowacyjnych rozwiązań –
takowe wprowadzane są także w Województwie Śląskim. Mimo tego, region boryka się z problemem
wyludniania miast i polaryzacji społecznej. Miasta muszą dostosowywać się do zmian, które są
procesem ciągłym i nieuniknionym, co może być postrzegane jako wyzwanie lub jako zagrożenie.
Następnie, dr Adam Polko mówił o pojęciu „urban resilience”, czyli umiejętności adaptacji miast do
pojawiających się zmian. Koncepcja ta powinna być komplementarna do „smart cities”. Dr Adam
Polko przypomniał, iż 6 komponentów, wokół których skupia się idea „smart city”, czyli gospodarka,
mobilność, środowisko, kapitał ludzki, styl życia i zarządzanie to tylko narzędzia, infrastruktura
służąca osiągnięciu celu. Najważniejsze jest społeczeństwo: aktywne, innowacyjne, tolerancyjne,
przedsiębiorcze, otwarte, elastyczne jeśli chodzi o rynek pracy. JESSICA jest instrumentem, który
stara się łączyć oba aspekty: bierze pod uwagę nie tylko korzyści i koszty ekonomiczne, ale także
społeczne.
Armands Rabovičs, przedstawiciel Rygi, mówił o długotrwałym planie rozwoju miasta, opracowanym
na bazie strategicznych priorytetów, jakimi są: edukacja i badania, innowacje, rozwój gospodarki
i ochrona środowiska. W ramach każdego z priorytetu tworzone są projekty mające na celu
wydobycie potencjału.
Dorota Skwarek, zastępca dyrektora Wydziału Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Lubelskiego, skupiła się na przedstawieniu projektu FRESH realizowanego w ramach
programu INTERREG IVC. Lubelskie nie jest silnie zurbanizowanym regionem, jednakże podobnie jak
Województwo Śląskie boryka się z problemem kurczących się miast. Bogacące się społeczeństwo nie
chce mieszkać na osiedlach zbudowanych z wielkiej płyty i wyprowadza się na tereny podmiejskie.
Dlatego też niezwykle istotne jest budowanie efektywnych energetycznie, nowoczesnych budynków
– między innymi dlatego, iż nowe budynki pozwalają także na bardziej efektywną gospodarkę wodnościekową.
Richard Tuffs, dyrektor sieci ERRIN (European Regions Research and Innovation Network)
podsumował wypowiedzi wszystkich mówców. Po pierwsze, zwrócił uwagę na konieczność
podejmowania wyzwań, ale przede wszystkim na tworzenie nowej rzeczywistości. Po drugie, mówił
o tworzeniu efektu synergii pomiędzy badaniami i innowacjami a funduszami strukturalnymi (co jest
związane z koncentracją tematyczną planowaną w nowej perspektywie finansowej na lata 20147
2020). Zwrócił uwagę na konieczność współpracy i tworzenia partnerstw na wszystkich poziomach –
jeśli ludzie nie są w stanie współpracować wewnątrz swojego regionu, to nie będą też w stanie
współpracować na zewnątrz. Podkreślił także znaczenie innowacyjności i inteligentnej specjalizacji
regionów.
Na zakończenie, moderator debaty Jan Olbrycht dokonał przeglądu polityki unijnej w zakresie „smart
cities”. Jako sprawozdawca opinii dotyczącej projektu rozporządzenia dotyczącego Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego w Parlamencie Europejskim, mówił o możliwościach dla miast, które
będą dostępne w polityce spójności na lata 2014-2020. Jan Olbrycht przypomniał, że termin „smart
city” w dokumentach europejskich odnosi się tylko i wyłącznie do energii i transportu. Nowe
technologie wymagane w tych dwóch dziedzinach są zalążkiem dla tworzenia „smart cities”.
Pozostałe dziedziny związane z rozwojem miast są często mylone, zdaniem Jana Olbrychta, z dobrym
zarządzaniem, podczas gdy „smart” to więcej niż dobre. Osoby zarządzające miastami powinny
kreować przyszłość. Nowe uwarunkowania, nowe technologie i nowe problemy wymagają nowych
umiejętności. Konieczne jest podejście zintegrowane i myślenie przyszłościowe. W polityce spójności
na lata 2014-2020 dostępne będą nowe instrumenty dla rozwoju miast. Jan Olbrycht zwrócił
szczególną uwagę na funkcjonalne obszary miejskie, które mają zachęcać miasta do współpracy z ich
bezpośrednimi sąsiadami.
Wnioski
Seminarium „Be SMART – think CITY! – How to match Smartness, Sustainability and Inclusion in
governing Europe of tomorrow?” stanowiło pole wymiany praktyk, doświadczeń i obserwacji między
przedstawicielami instytucji europejskich, a praktykami z miast i regionów z Unii Europejskiej.
Rozwiązania proponowane w dokumentach unijnych zostały skonfrontowane z rzeczywistością –
z pomysłami wdrażanymi przez władze lokalne i regionalne.
Miasta są niezaprzeczalnie motorami wzrostu Unii Europejskiej. To w nich koncentrują się biznes,
nauka, innowacje, kultura i historyczne dziedzictwo. To właśnie miasta są najbardziej rozpoznawalną
wizytówką poszczególnych krajów członkowskich. Nie powinno się oczywiście umniejszać roli
terenów wiejskich, lecz to na miastach nieuchronnie koncentrować się będzie coraz więcej uwagi,
ponieważ to one są „laboratoriami rozwoju” – w nich skupiony jest największy potencjał, który należy
wykorzystać, ale także najwięcej problemów, na które trzeba znaleźć rozwiązania. Stawianie czoła
wyzwaniom infrastrukturalnym związanym z energetyką, transportem i technologiami informacyjnokomunikacyjnymi nie byłoby możliwe bez wsparcia obywateli. Zaangażowanie obywateli i zachęcenie
ich do partycypowania w życiu swojej gminy, miasta czy regionu stoi po stronie władz. Szczególnie
istotne są edukacja i podnoszenie świadomości już od najmłodszych lat.
Innowacyjna i kreatywna wizja przyszłości, zintegrowane podejście do problemów, współpraca na
wszystkich szczeblach oraz wykorzystywanie dostępnych instrumentów są niezbędne dla
efektywnego zarządzania systemem tak skomplikowanym jak miasto. Symultaniczne zaangażowanie
8
dostępnych narzędzi oraz wykorzystanie potencjału obywateli to niezbędne kroki, które muszą być
podjęte przez europejskie miasta pretendujące do miana „smart city”.
Zaprezentowane w czasie seminarium przykłady dowodzą silnego zaangażowania szczebla lokalnego
i regionalnego w walkę z problemami XXI wieku. Ambitne podejście miast do realizacji celów
założonych w strategii Europa2020 pozwala mieć nadzieję na ich realizację.
Dokumenty Unii Europejskiej
1. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu
społecznemu – „Europa 2020” (w języku polskim)
2. Miasta Jutra: wyzwania, wizje, rozwiązania (streszczenie w języku polskim)
3. Smart Cities And Communities - European Innovation Partnership (w języku angielskim)
4. Karta Lipska na rzecz zrównoważonego rozwoju miast europejskich (w języku polskim)
5. Deklaracja z Toledo (w języku polskim)
Opracowała: Marta Ogonowska
9