CHARAKTERYSTYKA PROBLEMU SPOŁECZNEGO

CHARAKTERYSTYKA PROBLEMU SPOŁECZNEGO
RENE HABACHI
„O Bogu i ubóstwie nie można mówić
inaczej niż z lękiem”
Stanowiska wobec bezdomności
Reakcje na bezdomność
W krajach wysoko rozwiniętych siła
i różnorodność społecznej reakcji
na bezdomność jest większa niż
w Krajach Trzeciego Świata
Reguła 3B
Bezrobocie
 Bezdomność
 Bieda

BEZDOMNOŚC OBROSŁA
W STEREOTYPY
BEZDOMNOŚĆ TO STAN,
W KTÓRYM:











Brak schronienia i bezpieczeństwa-65,1%
Brak mieszkania-53,5%
Strata wszystkiego, co ważne w życiu-48,8%
Cierpienie z powodu głodu-41,9%
Samotność-39,5%
Kara za popełnione błędy, cierpienie z powodu zimna-34,9%
Wyczerpanie psychiczne i fizyczne-30,2%
Strata rodziny-30,2%
Brak pomysłu na życie-18,9%
Poczucie wolności, swobodnego wyboru-11,6%
Brak dbałości o swoją przyszłość-9,3%
BEZDOMNOŚĆ - Dwie definicje zjawiska...
W ujęciu
socjologicznym
W ujęciu
psychologicznym
jest to problem społeczny
(zjawisko społeczne),
charakteryzujący się
brakiem miejsca stałego
zamieszkania – brakiem
domu.
to kryzysowy stan
egzystencji osoby nie
posiadającej faktycznego
miejsca zamieszkania,
pozbawionej środków
niezbędnych do
zaspokojenia
elementarnych potrzeb,
trwale wykorzenionej ze
środowiska w wyniku
rozpadu więzi społecznych
i akceptującej swoją rolę
społeczną.
Pojęcie bezdomności wg
Przymeńskiego
„Bezdomność jest to sytuacja osób, które
w danym czasie nie posiadają i własnym
staraniem nie mogą zapewnić sobie
takiego schronienia, które mogliby
uważać za swoje i które spełniałoby
minimalne warunki, pozwalające uznać
je za pomieszczenie mieszkalne."
Jerzy Marszałkowicz dzieli bezdomnych na dwie kategorie:
bezdomnych aktualnych i bezdomnych
potencjalnych.
• Bezdomni aktualni są to ludzie nie ma jacy dachu nad głową,
którzy od rana do wieczora myślą, gdzie można by znaleźć
schronienie na noc (...).
• Bezdomni potencjalni sa to ludzie nie
posiadający własnego mieszkania, chwilowo gdzieś wegetujący,
ale w każdej chwili mogący utracić dach nad głową. Do nich
należy zaliczyć bezdomnych przebywających w zakładach
karnych, szpitalach, sanatoriach przeciwgruźliczych,
odwykówkach, schroniskach i noclegowniach, w miejscach
wykonywania prac sezonowych budowlanych lub ogrodniczorolnych, w chwilowych kwaterach, stancjach i melinach.
Historia
Stosunkowo niedawno, w latach międzywojennych,
bezdomność została uznana za problem społeczny. Po raz
pierwszy wspomina o tym Ustawa o opiece społecznej z 16
sierpnia 1923, definiując cel i pojęcie opieki społecznej jako
"...zaspokajanie ze środków publicznych niezbędnych potrzeb
życiowych tych osób, które trwale lub chwilowo nie dysponują
własnymi środkami materialnymi lub własną praca uczynić tego nie
mogą (...) opieka nad osobami bezdomnymi - ciężko
poszkodowanymi i ofiarami wojny".
Po drugiej wojnie światowej państwo wzięło na siebie
odpowiedzialność za rozwiązywanie problemów społecznych,
zgodnie z koncepcją ustrojową głoszono, że w Polsce nie ma
problemu bezdomności. W latach pięćdziesiątych zlikwidowano
wszelkie formy pomocy dla osób bezdomnych. Problem
rzeczywiście pozostał zamaskowany, poprzez kwaterowanie "osób
bez domu" w hotelach robotniczych.
Po 1989 roku, w wyniku przemian ustrojowych, zjawisko
bezdomności zaczęło się nasilać, poprzez wykwaterowania i utratę
miejsc w hotelach robotniczych (np. z powodu utraty zatrudnienia).
Przyczyny bezdomności
rozpad rodziny,
 eksmisja,
 powrót z zakładu karnego bez możliwości
zamieszkania,
 brak stałych dochodów,
 przemoc w rodzinie,
 brak tolerancji społecznej,
 uzależnienia,
 likwidacja hoteli pracowniczych,
 opuszczenie domu dziecka,
 powrót ze szpitala psychiatrycznego.

RODZAJE BEZDOMNOŚCI

Bezdomność
z konieczności

Bezdomność
z wyboru
INSTYTUCJE
POMOCY OSOBOM BEZDOMNYM
Schroniska
 Noclegownie
 Mieszkania kontraktowe
 Mieszkania socjalne
 Fundacje
 Stowarzyszenia

Caritas Polska,
 Polski Czerwony Krzyż,
 Monar,
 Towarzystwo Pomocy im. św. Brata
Alberta,
 Polski Komitet Pomocy Społecznej, a
także wiele mniejszych, jak Pomocna
Dłoń czy Ludzie Ludziom.

STATYSTYKI

Do 1981 r. udawano, że problemu
bezdomności w Polsce nie ma.
Skala zjawiska
Brak jest dokładniejszych informacji o
skali zjawiska bezdomności w Polsce.
Liczbę osób bezdomnych określa się od 30
do nawet 300 tysięcy. Jedynym
miarodajnym źródłem wiedzy w tym
zakresie jest liczba osób, którym formalnie
udzielona została pomoc przez ośrodki
pomocy społecznej. Liczba ta ulega
okresowym zmianom, oscylując wokół
wartości 30 tysięcy. W 2008 roku liczba ta
wyniosła 31 382 osoby.
STATYSTYKI

W czasie zimy 2004/05 pomocą objęto
ogółem 47 295 osób.
Ze sprawozdań nadesłanych przez
organizacje pozarządowe do
Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej
wynika jednak, że w związku z
udzieloną dotacją na pomoc
bezdomnym, pomagają one około 80130 tysiącom osób.
STATYSTYKI

Rozbieżności w statystykach wynikają
między innymi z faktu, że część osób
bezdomnych korzysta z pomocy z kilku
źródeł, co zwiększa ogólną liczbę objętych
pomocą. Ewidencja bezdomnych jest
trudna również z tego względu, że nie
wszyscy korzystają z oferowanych
oficjalnie form pomocy. Poza tym znacznie
częściej niż inne grupy przemieszczają się
po kraju.
KONCETRACJA BEZDOMNOŚCI

Najwięcej bezdomnych koncentruje się
w dużych miastach takich jak Kraków,
Gdańsk, Poznań, Wrocław, Warszawa,
czy Łódź.

Według statystyk bezdomność dotyka
najczęściej samotnych mężczyzn w
średnim wieku.

Przeciętnie polski bezdomny pozostaje
bez dachu nad głową przez około 6 lat.
Województwo
Liczba ludności
[mln osób]
Przybliżona liczba
bezdomnych
[tys. osób]
Kapitał dla wsparcia osób
bezdomnych w ciągu
roku
[tys. zł]
Kapitał na wsparcie
jednej osoby bezdomnej
w ciągu roku
[zł]
dolnośląskie
3,0
7,8
385,5
49,4
kujawsko-pomorskie
2,1
5,5
271,0
49,3
lubuskie
łódzkie
lubelskie
mazowieckie
małopolskie
opolskie
podlaskie
podkarpackie
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie
1,0
2,7
2,2
5,1
3,2
1,1
1,2
2,1
2,0
4,9
1,3
2,6
7,0
5,7
13,2
8,3
2,9
3,1
5,5
5,2
12,7
3,4
131,6
343,1
289,0
657,6
417,4
140,0
157,5
274,9
283,5
631,0
170,5
50,6
49,0
50,7
49,8
50,3
48,3
50,8
50,0
54,5
49,7
50,1
warmińsko-mazurskie
1,5
3,9
189,0
48,5
wielkopolskie
3,3
8,6
434,7
50,5
zachodniopomorskie
1,7
4,4
223,8
50,9
dolnośląskie
3,0
7,8
385,5
49,4
kujawsko-pomorskie
2,1
5,5
271,0
49,3
lubuskie
1,0
2,6
131,6
50,6
Działania na rzecz bezdomnych są realizowane przede wszystkim
za pośrednictwem organizacji pozarządowych. W 2001 roku
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przekazało im na różne
formy pomocy bezrobotnym środki finansowe w wysokości 5 926
000 zł. Organizacje pozarządowe opierają się również na
środkach pozyskiwanych od prywatnych sponsorów i darczyńców.
Prowadzą one różnorodną działalność na rzecz bezdomnych, w
tym placówki typu stacjonarnego (schroniska, domy dla
samotnych matek, noclegownie), a także placówki pomocy
doraźnej, jadłodajnie, punkty pomocy medycznej, sanitarnej oraz
rzeczowej, domy dziennego pobytu, świetlice. Podejmują się
także realizacji różnorodnych świadczeń na rzecz bezdomnych,
m.in. udzielania pomocy prawnej, psychologicznej, w załatwianiu
spraw urzędowych, w poszukiwaniu miejsc pracy i stałych miejsc
zamieszkania, a także umożliwiania udziału w imprezach o
charakterze kulturalnym i wyprowadzania z izolacji i alienacji
społecznej.
Działania aktywizujące to przede wszystkim indywidualny program
wychodzenia z bezdomności, którym może być objęta osoba
bezdomna . Program taki jest opracowywany wspólnie przez
bezdomnego i pracownika socjalnego, a jego realizacja wymaga
aktywnego współdziałania ze strony bezdomnego. Ze strony
pracownika socjalnego bezdomny może oczekiwać pomocy m.in.
w leczeniu uzależnień, uzyskaniu zatrudnienia, uzyskaniu
konsultacji prawnej i psychologicznej, rozwiązaniu problemów
rodzinnych i mieszkaniowych. Osoba bezdomna objęta
programem wychodzenia z bezdomności zostaje także objęta
ubezpieczeniem zdrowotnym. Realizacja programu wychodzenia
z bezdomności może być przerwana, jeśli zostanie stwierdzone
uporczywe naruszanie przez osobę bezdomną postanowień
programu, uniemożliwiające jego dalszą realizację, lub gdy opuści
ona miejsce, w którym program jest realizowany, bez zgłoszenia
tego pracownikowi socjalnemu.
Ogólnopolska Pielgrzymka Osób Bezdomnych
na Jasną Górę odbyła się w 2008r. 3 raz.
Uczestniczyło w niej ok. 700 podopiecznych 14
ośrodków prowadzonych w diecezjach przez
Caritas. Pierwszą pielgrzymkę zorganizowano
w grudniu 2006 r. - z powołaniem się na myśli
o bezdomnych zawartych w Jasnogórskich
Ślubach Narodu Polskiego.