Seminarium 2
Transkrypt
Seminarium 2
Seminarium 2 Polityka zdrowotna i systemy ochrony zdrowia Osoba odpowiedzialna za realizację zajęć: mgr Anna Kukielczak 1. Polityka zdrowotna – cele działania. Polityka zdrowotna to część polityki społecznej, Polityka społeczna zaspokaja potrzeby społeczne, a polityka zdrowotna zaspokaja potrzeby zdrowotne obywateli, Polityka zdrowotna społeczności to przyjmowanie strategii służącej kontrolowaniu i optymalizowaniu wykorzystywania wiedzy medycznej i dostępnych zasobów w celu zapewniania warunków sprzyjających zachowaniu zdrowia ludzi. Polityka zdrowotna jest dziedziną, która ma na celu kreowanie działań służących poprawie stanu zdrowia, zaspokajaniu potrzeb zdrowotnych i udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Celem polityki zdrowotnej jest proponowanie takich rozwiązań, które uzyskają akceptację z racji realnych szans na poprawę stanu zdrowia społeczeństwa. Polityka zdrowotna państwa jest realizowana poprzez: Rozpoznanie rzeczywistych potrzeb zdrowotnych społeczeństwa, Ocenę zasobów systemu ochrony zdrowia, Analizę i ocenę sprawności działającego systemu opieki zdrowotnej, Ocenę poziomu i jakości udzielanych świadczeń, Ocenę możliwego do wykorzystania potencjału rezerw tkwiących w postępie naukowym i technicznym, Kalkulację rzeczywistych kosztów leczenia, Uświadomienie wszystkim mającym bezpośredni wpływ na promocję, zachowania zdrowotne i ochronę zdrowia ich współodpowiedzialności za stan zdrowia społeczeństwa 2. Organizacja polityki zdrowotnej w Polsce Konstytucja RP 02.04.1997r. Art. 68. 1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. 2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa. 3. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku. 4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska. 5. Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Rola Państwa Kształtowanie polityki zdrowotnej Tworzenie programów prozdrowotnych (np. Narodowy Program Zdrowia, Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego) Nadzór nad działaniami Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) Tworzenie i wprowadzanie regulacji prawnych oraz nadzór nad ich wykonywaniem Organizowanie systemu kształcenia kadr Jednostki podległe Ministerstwu Zdrowia: Narodowy Fundusz Zdrowia (m.in. kontrakty np. leki, szpitale, ambulatoria; lecznictwo uzdrowiskowe; programy profilaktyczne) Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (m.in. dopuszczaniem do obrotu produktów leczniczych i biobójczych) Regionalne Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (m.in. kwalifikowanie kandydatów na dawców i dawców do oddania krwi; pobieranie krwi i oddzielanie jej składników; zaopatrywanie zakładów opieki zdrowotnej w krew i jej składniki) Narodowe Centrum Krwi (m.in. organizacja i koordynacja zaopatrzenia Rzeczpospolitej Polskiej w bezpieczną krew, jej składniki i produkty krwiopochodne, zbieranie danych statystycznych dla zarządzania publiczną służbą krwi) Instytuty badawcze (projekty badawczo-rozwojowe; ) Główny Inspektor Sanitarny (m.in. raport o stanie sanitarnym kraju; bezpieczeństwo sanitarne wody; kontrola jakości i zapewnienie bezpieczeństwa żywności, żywienia, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków; nadzór nad warunkami zdrowotnymi środowiska pracy, itp.) Główny Inspektor Farmaceutyczny (m.in. sprawowanie nadzoru nad jakością produktów leczniczych będących przedmiotem obrotu oraz warunkami ich wytwarzania, transportu) Uczelnie Medyczne (kształcenie kadr) Inspektor do spraw Substancji Chemicznych (m.in. gromadzenie i udostępnianie danych dotyczących mieszanin niebezpiecznych lub mieszanin stwarzających zagrożenie) Województwo (zadania m.in. w zakresie: ochrony zdrowia psychicznego, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, ochrony przed następstwami używania tytoniu) Utrzymywanie wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy Zadania z zakresu inspekcji sanitarnej (Wojewódzki Inspektor Sanitarny) Prowadzenie rejestru zakładów opieki zdrowotnej i wojewódzki rejestr usług medycznych Wykonie polityki rządu na obszarze województwa (zapobieganie zagrożeniu życia i zdrowia) Wojewoda powołuje konsultantów wojewódzkich Powiat/gmina (zadania m.in. w zakresie: ochrony zdrowia psychicznego, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, ochrony przed następstwami używania tytoniu) Organ założycielski Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej Dofinansowywanie zadań związanych z rehabilitacją zawodową osób niepełnosprawnych Zapewnienie usług w Domach Pomocy Społecznej Tworzenie planu zabezpieczenia medycznych działań ratowniczych Ustalenie rozkładu godzin pracy aptek Zadania z zakresu inspekcji sanitarnej (Powiatowy Inspektor Sanitarny) 3. Rola ubezpieczeń w polityce zdrowotnej państwa Katalog ryzyk społecznych, a ubezpieczenia w Polsce Katalog ryzyk społecznych (rekomendacja Międzynarodowej Organizacji Pracy z 1944 r.) ryzyko macierzyństwa (maternity) ryzyko choroby (sickness) ryzyko śmierci żywiciela rodziny (death of breadwinner) ryzyko starości (old age) ryzyko wypadku przy pracy i choroby zawodowej (employment injuries) ryzyko inwalidztwa (invalidity) ryzyko bezrobocia (unemployment) ryzyko nagłych wydatków (emergency expenses) Rodzaje ubezpieczeń ubezpieczenie chorobowe ubezpieczenie zdrowotne/chorobowe ubezpieczenie rentowe ubezpieczenie emerytalne ubezpieczenie wypadkowe ubezpieczenie rentowe nie ma pokrycia w polskim systemie ubezpieczeń ubezpieczenie komercyjne Ubezpieczenie zdrowotne opiera się na generalnych zasadach wyrażających podstawowe założenia systemu: solidarności społecznej samorządności prawie wolnego wyboru świadczeniodawcy zapewnieniu wolnego dostępu do świadczeń zdrowotnych samofinansowaniu gospodarności i celowości działania gwarancji państwa 4. Systemy opieki zdrowotnej „Zawarta w Karcie definicja systemu zdrowotnego (health system) przyjmuje, że jest to zespół wszystkich organizacji i instytucji (publicznych i prywatnych) oraz wszelkich zasobów, które służą poprawie, zachowaniu lub przywracaniu zdrowia, niezależnie od otoczenia (politycznego, instytucjonalnego), w które system jest wpisany. Systemy zdrowotne to nie tylko opieka zdrowotna; obejmują one także zapobieganie chorobom, promocję zdrowia oraz międzysektorową współpracę na rzecz zdrowia. Systemy zdrowotne świadczą usługi dla jednostek i populacji oraz prowadzą działania we współpracy z innymi sektorami, aby modyfikować społeczne, środowiskowe i ekonomiczne uwarunkowania zdrowia.” (Piotrowicz M, Cianciara D, Wysocki MJ: Systemy zdrowotne dla zdrowia i dobrobytu – Karta z Tallina, Przegl Epidemiol 2009; 63: 321 – 324.) Podstawowe kryteria efektywności funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej: dostępność opieki zdrowotnej kompleksowość (globalność) opieki ciągłość opieki skuteczność i jakość opieki produktywność systemu akceptacja i satysfakcja pacjentów i personelu medycznego dynamika systemu i jego zdolność do adaptacji Podstawowe modele systemów opieki zdrowotnej: Model Bismarcka - prawo do świadczeń jest prawem wynikającym z umowy ubezpieczeniowej. Tworzone są kasy i zakłady ubezpieczeniowe, które swobodnie zawierają umowy z usługodawcami – lekarze, szpitale, itp. Pacjent ma swobodny wybór spośród tych podmiotów, które podpisały umowę z ubezpieczalnią. Ubezpieczony jest zobowiązany opłacać składkę, w zamian otrzymuje świadczenie niezależnie od czyjejkolwiek decyzji. Składka płacona po połowie przez pracodawcę i pracownika. Model Beveridge’a - naczelną realizowaną ideą jest zagwarantowanie bezpieczeństwa socjalnego wszystkim obywatelom. Prawo do świadczeń zdrowotnych posiadają wszyscy obywatele. Podmiotem realizującym dostęp do powszechnej opieki medycznej jest państwo i państwowa służba zdrowia (NHS – ang. National Health Service). Jedynym kryterium stosowanym przy udzielaniu świadczeń jest zaistnienie potrzeby zdrowotnej. Finansowanie opieki medycznej z podatków ogólnych. Model Siemaszki – „socjalistyczna służba zdrowia”. Główne elementy systemu to uniwersalny dostęp dla całej populacji, finansowanie z podatków za pośrednictwem budżetu, zatrudnianie lekarzy na państwowych posadach, pełny zakres świadczeń całkowicie bezpłatnych. Centralne sterowanie, partycypacja ludności w działaniach na rzecz zdrowia i jego ochrony, nastawienie na działania profilaktyczne w stosunku do całej ludności. Model rezydualny (wolnorynkowy) - zasada odpowiedzialności indywidualnej – pozostawienie jednostce swobody ponoszenia ryzyka zdrowotnego, odróżnienie obszaru zdrowia publicznego od zdrowia indywidualnego, sektor publiczny obejmuje ochronę osób bardzo biednych, osób starszych, matki i dzieci znajdujące się w złej sytuacji (programy pomocowe); rządowa kontrola nad wydatkami i rozmieszczeniem zasobów jest minimalizowana, nastawienie na zysk, rynek opieki medycznej działa wg zasad ekonomii i zgodnie z zasadami gry rynkowej. (wg Wojtczak A: Zdrowie publiczne wyzwaniem dla systemów zdrowia XXI wieku, PZWL, Warszawa 2009) 5. Zadania dla studentów Proszę zapoznać się z przykładami rozwiązań organizacyjnych z zakresu opieki zdrowotnej. Proszę zastanowić się, które elementy są zbieżne, a które nie mają pokrycia w polskim systemie opieki zdrowotnej. Jak Państwo wyobrażają sobie „idealny” system opieki zdrowotnej? Artykuły do przeczytania na zajęcia: - Owoc A, Owoc J, Bojar I, Sygit K. System ochrony zdrowia w Stanach Zjednoczonych, Probl Hig Epidemiol 2009, 90(3):403-406. - Tatara T, Matysiak A, Wyrozębska A. Opieka zdrowotna w krajach Unii Europejskiej – organizacja i funkcjonowanie systemów ochrony zdrowia, Zdr Publ 2009; 119(2):175-178. Literatura obowiązkowa: Rozdział 2 podręcznika pt. Systemy zdrowia – procesy transformacji – przyczyny i cele zmian, (w:) Opolski J.(red.): Zdrowie Publiczne. Wybrane Zagadnienia – Tom 1 . Szkoła Zdrowia Publicznego CMKP, Warszawa 2011. Dostęp: www.cmkp.edu.pl/dok_eu/CMKP_Zdrowie_Publiczne_T_1.pdf (tom I) Literatura uzupełniająca: Rozdział 5 podręcznika pt. Polityka zdrowotna i polityka społeczna państwa oraz rozdział 11 podręcznika pt. Główne systemy opieki zdrowotnej, (w:) Wojtczak A: Zdrowie publiczne wyzwaniem dla systemów zdrowia XXI wieku, PZWL, Warszawa 2009.