konkurs! - E-Autonaprawa
Transkrypt
konkurs! - E-Autonaprawa
Autonaprawa ISSN 1897-3280 MIESI¢CZNIK BRAN˚OWY MARZEC 2009 KONKURS! Do wygrania: Przeglàdy aktualnych ofert: ➜ oleje i smary stosowane w motoryzacji ➜ preparaty chemiczne dla warsztatów i myjni GoÊcinnie na naszych ∏amach: ➜ Barbara Budka zapowiada mo˝liwoÊç rozszerzenia us∏ugowej oferty lakierni ➜ Andrzej Naglik przedstawia kryteria op∏acalnoÊci wymiany i naprawy ch∏odnicy ➜ Jacek Pochopieƒ omawia diagnozowanie klimatyzacji automatycznej ➜ Piotr Pyrka zwraca uwag´ na rzadko sprawdzane elementy uk∏adu hamulcowego ➜ Krzysztof Soszyƒski analizuje aktualne kryzysowe zagro˝enia i szanse www.autonaprawapismo.pl www.e-autonaprawa.pl 3 wkrętarki kątowe Bosch GWI 10,8V-LI Od redakcji | 3 Spis treÊci AktualnoÊci Produkty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Informacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 W Internecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Techniczne podstawy zawodu Wyzwanie S∏owo „wyzwanie” nale˝y teraz do tych powszechnie nadu˝ywanych, a przez to zdewaluowanych i wykoÊlawionych poza granice ÊmiesznoÊci. Pierwotnie wyzywa∏o si´ kogoÊ „na ubità ziemi´”, czyli na pojedynek, albo wyzywa∏o si´ go „od ostatnich”, co wÊród ludzi honoru mia∏o ten sam skutek. DziÊ s∏yszy si´ wypowiedzi w rodzaju: „dostarczanie jakoÊciowo dobrych produktów klientom jest naszym wielkim wyzwaniem”. W ten sposób elementarny obowiàzek ka˝dego dostawcy urasta nagle do dramatycznych rozmiarów, a produkt niespartolony wydaje si´ czymÊ równie trudnym do uzyskania, jak zwyci´stwo w walce na szable lub pistolety. Poza tym ka˝de wyzwanie mia∏o to do siebie, ˝e mo˝na mu by∏o bez ˝adnej ujmy nie sprostaç z przyczyn obiektywnych. Obecne kryzysowe czasy przywracajà jednak wyzwaniu jego prawid∏owy sens, poniewa˝ interes ka˝dej z dzia∏ajàcych na rynku firm wymaga ju˝ aktywnej obrony, zwiàzanej na ogó∏ z powa˝nym ryzykiem. Widzà to ju˝ coraz wyraêniej ludzie zajmujàcy si´ wszelkà gospodarczà praktykà, nie widzà tzw. ekonomiczni eksperci, dla wi´kszoÊci których najbardziej aktualnà kwestià jest ostatnio m´tne szacowanie, jak d∏ugo ten kryzys mo˝e potrwaç. OczywiÊcie odpowiedzi sugeruje si´ tu bardzo rozbie˝ne, lecz wszystkie sà przys∏owiowego „funta k∏aków” nie warte. Dla kogoÊ, kto tak stawia spraw´, kryzys trwaç b´dzie raczej do˝ywotnio. Kryzysy koƒczà si´ bowiem nie z nadejÊciem okreÊlonej daty, lecz w momencie wyeliminowania zjawisk b´dàcych ich przyczynà. Nie wystarczy wi´c przygotowaç si´ do przetrwania niepomyÊlnego okresu (z g∏owà w piasku i kuprem wystawionym na ciosy konkurencji), bo po pierwsze, snute dziÊ prognozy sà ssane z nie zawsze czystych palców, a po drugie, z pokryzysowà rzeczywistoÊcià trzeba oswajaç si´ na bie˝àco, gdy˝ b´dzie ona z pewnoÊcià do teraêniejszej ca∏kiem niepodobna. Marzenie o tym, by wszystko zosta∏o po staremu, wynika z naturalnej ludzkiej t´sknoty do stabilizacji. Ulegajà jej równie˝ nawet mocarstwowe rzàdy, pompujàce pieniàdze podatników do wielkich przedsi´biorstw (np. bankowych lub produkcyjnych), które nie potrafi∏y same sobie zapewniç rentownoÊci, a i po szkodzie nie prezentujà ˝adnych programów naprawczych, wydajàc uzyskane dotacje po staremu... na premie dla zarzàdów. Nie jest to wszystko jednak naszà pierwszoplanowà troskà w sytuacji, gdy gro˝à nam realne spadki przychodów we w∏asnych warsztatach, sklepach, hurtowniach (a tak˝e w wydawnictwach bran˝owych czasopism). Mo˝na to uznaç za obiektywne nieszcz´Êcie i uciekaç panicznie, jak przed falà tsunami, albo potraktowaç jako wyzwanie, po którym ucieczka z ubitej ziemi jest niehonorowa. Panika polega na ci´ciu wszelkich wydatków i kosztów na oÊlep, kunszt rycerskiej walki zaÊ na ponownej, ch∏odnej ich analizie. Niektóre oka˝à si´ wówczas nieuzasadnione, inne niezb´dne, choç mo˝e nadmiernie kosztowne. Pozbycie si´ tych pierwszych i znalezienie dla drugich „taƒszych zamienników” to ju˝ krok w kierunku indywidualnego wyjÊcia z kryzysu. Nawet przed terminem. Marian Koz∏owski Jak i kiedy wymieniaç ch∏odnice? . . . . . . . . . 14 Systemy uruchamiania hamulców . . . . . . . . . . 18 Tanio, szybko, kompleksowo . . . . . . . . . . . . . . 20 Usterki systemu common rail . . . . . . . . . . . . . 30 Preparaty chemiczne dla motoryzacji . . . . . . . 33 Ekonomia, biznes, marketing Inter Cars a kryzys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Inter Cars a Europa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Praktyka warsztatowa Diagnozowanie klimatyzacji automatycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Blacharskie naprawy nadwozi cz. VII: Prostowanie szkieletu kad∏uba . . . . . . . . . . . . 26 Wiosenna wymiana opon . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Preparaty chemiczne dla motoryzacji . . . . . . . 33 Podr´cznik mechaniki pojazdowej (cz. V): Diagnozowanie uszkodzonych ∏o˝ysk . . . . . . . 48 Motoryzacja wczoraj i dziÊ Mechanik Roku 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Forum profesjonalistów Dlaczego my? Co kupi si´ tylko u nas? . . . . . . 36 Przeglàdy rynkowe Dystrybutorzy Êrodków chemicznych . . . . . . . 34 Zestawienie olejów i smarów . . . . . . . . . . . . . 38 Autorefleksje Po˝egnanie z drukiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Od redakcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Spis reklam Akzo Nobel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Valvoline . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Actia Polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 NGK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Motofocus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Fota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 PIM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Robert Bosch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11, 13 CTS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Schaeffler Polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21, 23 GG Profits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Cartec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Amtra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Petronas Lubricants Poland . . . . . . . . . . . . . . .35 Fuchs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39, 41 Total Polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43, 45 Orlen Oil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 TRW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Motul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Autonaprawa | nr 3/2009 4 | AktualnoÊci | Produkty Uk∏ady hamulcowe Boscha Kompleksowa oferta tej firmy (26 linii produktów i ponad 10 tys. numerów katalogowych) obejmuje cz´Êci zamienne o jakoÊci wyposa˝enia fabrycznego: od uk∏adu uruchamiania hamulca i komponentów hydraulicznych, poprzez hamulce tarczowe i b´bnowe, a˝ po systemy elektroniczne. Pokrywa to w ponad 95% potrzeby europejskiego rynku samochodów osobowych. Elementy uk∏adów hamulcowych Boscha sà testowane w oÊrodkach badawczych na ca∏ym Êwiecie, przeprowadzajàcych próby laboratoryjne i drogowe. Sprawdza si´ przydat- noÊç eksploatacyjnà, zu˝ycie podczas pracy ciàg∏ej, maksymalne obcià˝enie podczas jazdy w górach i tzw. komfort, czyli poziom drgaƒ i ha∏asu. W hurtowniach motoryzacyjnych dost´pne sà obecnie: klocki, tarcze, szcz´ki i b´bny hamulcowe Boscha oraz dostarczane przez t´ firm´ wszelkie elementy hydrauliki, takie jak: pompy, przewody, wspomagania podciÊnieniowe, cylindry i zaciski oraz szeroka gama p∏ynów hamulcowych, w tym najwy˝szej klasy DOT 4 HP, opracowany i przeznaczony specjalnie do systemów bezpieczeƒstwa ABS, ASR i ESP, których Bosch jest tak˝e czo∏owym konstruktorem i dostawcà. W firmie opracowuje si´ tak˝e i udoskonala urzàdzenia techniki diagnostycznej uk∏adów hamulcowych. Bosch zajmuje przodujàcà pozycj´ na rynku wtórnym równie˝ jako dostawca informacji technicznych, w postaci swych praktycznych szkoleƒ i uniwersalnego programu warsztatowego ESI[tronic], internetowej bazy danych oraz infolinii technicznej. czym oprócz konkurencyjnych cen. Delphi regeneruje sterowniki w∏asnej konstrukcji i produkcji, oznaczane symbolem EDU. Pierwszym takim regenerowanym produktem by∏ sterownik do samochodów Vauxhall i Opel 1.7 DTI. Robert Bosch sp. z o.o. Oddzia∏ w Mirkowie tel. 071 377 23 50 www.bosch.pl Regenerowane ECU kich regenerowanych jednostek przygotowa∏a firma Delphi. Nie ró˝nià si´ one od analogicznych, fabrycznie nowych, stosowanych do pierwszego monta˝u pojazdów ni- Dystrybutor: J.R. Motor Services G.B. sp. z o.o. tel. 022 879 77 79 www.jrmotors.pl Sava Intensa HP Paliwomierz DFM Tak nazywa si´ nowa opona letnia typu high-performance o zwi´kszonym przebiegu, lepszych osiàgach i krótszej drodze hamowania na mokrej nawierzchni. Jej osiàgi zosta∏y potwierdzone przez TÜV SÜD Automotive. W testach tej niezale˝nej organizacji badawczej charakterystyka Savy Intensy zosta∏a porównana z trzema azjatyckimi i dwiema europejskimi DFM to angielski skrót od: Diesel Fuel Measurement („pomiar paliwa w silnikach Diesla”). Tak nazywa si´ system produkowany przez szwajcarskà firm´ AquaMetro, oferowany w Polsce przez firm´ Drabpol. Mo˝na Autonaprawa | nr 3/2009 oponami konkurencyjnych firm z tego samego segmentu. I tak, nowa Sava podczas hamowania awaryjnego od pr´dkoÊci 80 km/h na mokrym asfalcie zatrzyma∏a si´ wczeÊniej: o 10,1 m od swej najlepszej konkurentki europejskiej oraz o 8,3 m od najlepszej konkurentki z Azji. Opona dost´pna jest w szerokiej gamie rozmiarów: od 185/70R14 88H do 245/45R18 96W. Goodyear Dunlop Tires Polska sp. z o.o. tel. 022 571 59 00 http://eu.goodyear.com/pl go instalowaç w ci´˝arówkach, autobusach, maszynach budowlanych, rolniczych itp., gdzie bada on iloÊç paliwa zarówno na wejÊciu do silnika, jak i na wyjÊciu, dajàc w rezultacie prawdziwy odczyt. Elektronika tego systemu pozwala na odczyty bie˝àce i okresowe (np. dzienne, tygodniowe czy miesi´czne) oraz ca∏kowite (sumaryczne). Urzàdzenie mo˝e wspó∏pracowaç z systemami zarzàdzania flotà. Drabpol tel. 022 738 74 00 www.drabpol.pl Fot. Bosch, Drabpol, Goodyear Centralne sterowniki systemów zap∏onowo-wtryskowych, okreÊlane cz´sto skrótem ECU, te˝ podlegajà eksploatacyjnemu zu˝yciu i mo˝na je regenerowaç. Ofert´ ta- Autonaprawa | nr 3/2009 6 | AktualnoÊci | Produkty Produkty | AktualnoÊci | 7 Armal sp. z o.o. tel. 052 320 79 10 www.armal.pl Ich oferta opublikowana zosta∏a w 257. wydaniu biuletynu Nissens News i zawiera ch∏odnice cieczy do modeli: Citroën C-Crosser (07-), Lada 110-111-112 (95-), Mercedes-Benz A-klasa W168 (97-), Mercedes-Benz C-klasa W204 (07-) w wersji z automatycznà skrzynià biegów i Mercedes-Benz C-klasa W204 (07-) z manualnà skrzynià biegów. NowoÊcià sà tak˝e ch∏odnice cieczy do pojazdów: Mitsubishi Outlander w wersji silnikowej 2.2 DiD-2.4i, Nissan Interstar w wersji silnikowej 2.5 dci, 3.0 dci, Nissan Primastar w wersji silnikowej 2.0 Dci oraz Opel/Vauxhall Movano z silnikiem 2.5 dci, 3.0 dci i Opel/Vauxhall Vivaro w wersji silnikowej 2.0 CDTi. Dodatkowo do oferty w∏àczono ch∏odnice cieczy do Peugeota 4007 (07-), Renault Mastera (98-), Renault Trafica (01-), VW-Passata (80-88), jak te˝ ch∏odnice cieczy do samochodów ci´˝arowych DAF XF105 (05-). W lutym pojawi∏ si´ kondenser do Volkswagena Craftera (06-), intercooler do Fiata Ducato (06-) oraz wentylator do BMW 1 (E87) (04-) i BMW 3 (E90) (05-). Produkty oznaczone logo „First Fit” zawierajà wszystkie elementy niezb´dne do ich monta˝u. Mobil Delvac 1 LE 5W-30 Jest ju˝ dost´pny nowy katalog TRW, obejmujàcy asortyment linek hamulca r´cznego oraz sprz´g∏a. Zawiera on 810 referencji (580 linek hamulcowych oraz 230 linek sprz´g∏a) i stanowi jednà z najszerszych ofert na euro- Jest to w pe∏ni syntetyczny, niskopopio∏owy produkt nowej generacji, przeznaczony do smarowania nowoczesnych, niskoemisyjnych silników Diesla w pojazdach ci´˝arowych i maszynach roboczych. Posiada dopuszczenia MB-Approval 228.51, MB-Approval 228.5 i MAN M3477 w klasie lepkoÊci SAE 5W-30. Liczba aprobat roÊnie wraz z kolejnymi testami. Spe∏nia te˝ wymagania klasyfikacji: ACEA E4, ACEA E6. Mobil Delvac 1 zapewnia ∏atwy rozruch i stabilnà prac´ w niskich temperaturach. Ogranicza zu˝ycie silnika i paliwa. Pozwala na maksymalne wyd∏u˝enie okresów mi´dzy wymianami. Nadaje TRW Automotive Aftermarket &Service Office tel. 022 533 47 47 www.trwaftermarket.com Autonaprawa | nr 3/2009 NGK Spark Plug Europe dostarcza specjalne Êwiece zap∏onowe do nowego silnika Volkswagena – 1,4-litrowego TSI CNG, który pracuje zarówno na benzynie, jak i na naturalnym gazie. Ten 110-kilowatowy silnik spe∏nia normy Euro 5, które b´dà obowiàzywa∏y dopiero od wrzeÊnia 2009. Âwieca SIZFR6A6D jest odporna na zu˝ycie, poniewa˝ jej elektroda Êrodkowa ma irydowy wierzcho∏ek, a elektroda masy – dodatkowà platynowà p∏ytk´. Jej cykl serwisowy wynosi a˝ 60 000 km. NGK Spark Plug Europe GmbH sp. z o.o. tel. 022 646 35 60 www.ngkntk.pl Katalogi Moto-Profil m.in. oferty firm: Hazet, Gates, Nissens, Philips, Gedore, Ruville, Fuchs, Compac, Vigor, Corteco, Elring i Mannesmann. Za pomocà linków poszczególnych firm dotrzeç mo˝na do opisów produktów, nazw cz´Êci i poznaç ich szczegó∏owe zastosowania. Ch∏odnice Nissens Polska sp. z o.o. tel. 061 653 52 07 www.nissens.com.pl Nowy katalog TRW pejskim rynku cz´Êci zamiennych. Poszczególne jego dzia∏y zawierajà: ➔ dok∏adne opisy zastosowania linek hamulca r´cznego, ➔ rysunki linek hamulca r´cznego, ➔ instrukcje dotyczàce r´cznej regulacja sprz´g∏a, ➔ dok∏adny opis zastosowania linek sprz´g∏a, ➔ rysunki linek sprz´g∏a. Dzia∏ zawierajàcy szczegó∏owe ilustracje produktów u∏atwia ich prawid∏owà identyfikacj´. Ponad 20% ca∏ej oferty dotyczy samochodów japoƒskich i koreaƒskich. Âwiece NGK do nowej wersji Passata Na stronie internetowej firmy Moto-Profil dost´pne sà katalogi online zawierajàce Moto-Profil sp. z o.o. tel. 032 604 10 93 www.moto-profil.pl Stanowisko rolkowe Cartec BDE 2204/2304 Urzàdzenie to, przeznaczone do badaƒ skutecznoÊci hamulców samochodowych, zosta∏o ostatnio dopuszczone przez firm´ BMW AG do si´ do wspó∏pracy z filtrami czàstek sta∏ych DPF. Produkt jest dost´pny od lutego u wybranych dystrybutorów na rynku europejskim. ExxonMobil Poland sp. z o.o. tel. 022 586 18 00 www.mobil.pl Fot. Cartec, Moto-Profil Ten najnowszy produkt firmy Chief Automotive Technologies pozwala wykonaç wszelkie pomiary zewn´trznych punktów karoserii, otworów drzwiowych, szyb itp., jak równie˝ zmierzyç wszystkie punkty pomiarowe p∏yty pod∏ogowej. U˝ytkownik mo˝e dokonaç pomiaru za pomocà samej jednostki centralnej bàdê te˝ (przy wi´kszych odleg∏oÊciach) za pomocà linia∏u pomiarowego. Wyniki wyÊwietlane sà na czytniku LCD i wysy∏ane bezprzewodowo do komputera, gdzie sà porównane z danymi fabrycznymi. Istnieje mo˝liwoÊç zapisu i wydruku zmierzonych punktów pomiarowych przed- i po naprawie. Zakres pomiarów wynosi od 288 mm do 2 236 mm. Oprogramowanie zawiera wymiary wzorcowe do wszystkich marek samochodów. Nowe produkty Nissens Fot. Chief, Mobil, TRW Linia∏ pomiarowy Intelli Tape kontroli elektrycznego hamulca postojowego. Stanowisko pozwala równie˝ na kontrol´ i regulacj´ hamulców Duo-Servo, czym potwierdza swoje wysokie zaawansowanie technologiczne i przydatnoÊç do pracy zarówno na stacjach kontroli pojazdów, jak i w serwisach samochodowych. Cartec K.WiÊniewski B.Nowak spó∏ka jawna tel./faks 032 203 03 13 www.cartec-polska.pl Autonaprawa | nr 3/2009 8 | AktualnoÊci | Produkty Nawigacja Mio Moov 500PL Urzàdzenie to jako pierwsze z rodziny Moov wyposa˝one zosta∏o w du˝y 4,7-calowy ekran o rozdzielczoÊci 480x272. Jest przeznaczone wy∏àcznie na rynek polski. Dzi´ki uaktualnionej wersji MioMap 2008 z najnowszà mapà Polski zawiera informacje dotyczàce ponad 660 tys. km polskich dróg i ponad 110 tys. punktów POI (bankomaty, stacje benzynowe, restauracje). Komfort nawigowania poprawia klawiatura fonetyczna, tolerujàca b∏´- dy w pisowni nazw miast i ulic. Namiar satelitów uzyskuje si´ w ciàgu zaledwie pi´ciu sekund po uruchomieniu nawigatora. Mio Technology Corporation tel. 022 292 36 46 www.mio.com/pl Nowe oleje Platinum Ultor Orlen Oil poszerzy∏ gam´ produktów Platinum Ultor o dwa nowe oleje. Platinum Ultor CNG CF-4 15W-40 przeznaczony jest do silników samochodów ci´˝arowych i autobusów zasilanych spr´˝onym gazem ziemnym. Spe∏nia wymagania: Mercedesa – MB 226.9, MAN 3271, Volvo CNG, Renault Truck RGD. Z kolei Platinum Ultor Max 5W-40 to syntetyczny olej silnikowy o najwy˝szej jakoÊci, przystosowany do najbardziej obcià˝onych wspó∏czesnych silników wysokopr´˝nych samochodów ci´˝arowych, sprz´tu budowlanego i autobusów. WczeÊniejsze oleje linii Platinum Ultor, dzi´ki udoskonalonej formulacji, uzyska∏y kolejne aprobaty i dopuszczenia producentów. Orlen Oil sp z o.o. tel. 012 665 55 20 www.orlenoil.pl Âwiece ˝arowe AD d∏ug numerów AD. Dost´pne sà Êwiece stosowane w samochodach produkowanych obecnie i nale˝àcych do starszej generacji, a tak˝e referencje do samochodów amerykaƒskich. AD Polska tel. 014 680 88 53 www.adpolska.pl/produkty/ katalogi_produktow Fot. AD, Mio Technology, Orlen AD Polska oferuje szerokà palet´ wysokiej klasy Êwiec ˝arowych w atrakcyjnie niskich cenach. Internetowy katalog selekcjonuje te produkty na trzy sposoby: wed∏ug zastosowania (marka i model samochodu), wed∏ug klasyfikacji producentów (krosy z najpopularniejszych oznaczeƒ na numery AD) oraz we- Autonaprawa | nr 3/2009 10 | AktualnoÊci | Informacje Bezp∏atne szkolenia pracowników Zero odpadów Pod koniec stycznia 2009 r. Lloyd's Register Netherlands wyda∏ oficjalne zaÊwiadczenie potwierdzajàce, ˝e iloÊç odpadów oddawanych przez firm´ DAF Trucks N.V. na sk∏adowiska zosta∏a ograniczona do zera. Jest to kolejny dowód konsekwentnych dzia∏aƒ holenderskiego producenta samochodów ci´˝arowych w dziedzinie ochrony Êrodowiska. W czerwcu 1998 r. firma DAF, jako jedna z pierwszych w swej bran˝y, uzyska∏a certyfikat potwierdzajàcy zgodnoÊç systemu ekozarzàdzania z normà ISO 14001. Strategia „Zero odpadów na sk∏adowiska” oznacza, ˝e w zak∏adach produkcyjnych DAF w Holandii i Belgii od 1 paêdziernika 2008 r. poddawane sà one procesowi recyklingu, a nast´pnie wykorzystywane jako surowce, materia∏y budowlane lub paliwa. Centrum Szkoleƒ WSOP od stycznia 2009 roku organizuje szkolenia dla mechaników i elektroników samochodowych, refundowane przez urz´dy pracy. Placówka zosta∏a wpisana do rejestru instytucji szkoleniowych prowadzonego przez Wojewódzki Urzàd Pracy w Katowicach. Powiatowe urz´dy pracy w ca∏ej Polsce dysponujà specjalnà pulà pieni´dzy, przeznaczonà na tworzenie nowych miejsc pracy oraz szkolenia. Warto wi´c skorzystaç z tej okazji do podniesienia kwalifikacji swoich pracowników, gdy˝ dodatkowo daje ona mo˝liwoÊç uzyskania zwrotu kosztów (do ok. 18 000 z∏ brutto) poniesionych na utworzenie nowego miejsca pracy, czyli zakup urzàdzeƒ i maszyn (np. agregatu do obs∏ugi klimatyzacji, testera diagnostycznego itp.). Warunkiem jest zatrudnienie osoby bezrobotnej i podpisanie odpowiedniej umowy z urz´dem. Pe∏na, szczegó∏owa oferta szkoleƒ oraz zapisy na stronie: www.szkolenia.wsop.pl Nowy cennik Expom Kwidzyn Moto-Profil zajà∏ 5. miejsce na liÊcie najbardziej wartoÊciowych i najszybciej zwi´k- Autonaprawa | nr 3/2009 szajàcych swojà wartoÊç firm w województwie Êlàskim (52. miejsce w kraju) przygotowywanej przez magazyn Forbes i zosta∏ uhonorowany presti˝owym tytu∏em „Diament Forbesa”. Jest to konsekwencja bardzo udanego roku spó∏ki. Ranking „Diamenty Forbesa” powstaje przy wspó∏pracy z firmà Dun&Bradstreet Polska, gromadzàcà dane o podmiotach gospodarczych, które z∏o˝y∏y w terminie raporty finansowe do KRS w 2008 roku. Na ostatecznej liÊcie znalaz∏y si´ firmy, które w ciàgu trzech lat osiàgn´∏y najwi´kszy wzrost wartoÊci. Na poczàtku lutego 2009 r. firma Fota SA wprowadzi∏a nowy cennik na rozruszniki i alternatory do pojazdów u˝ytkowych wytwarzane w Expom Kwidzyn. Zmianie cen uleg∏a ca∏a oferta dla samochodów ci´˝arowych. Obni˝ki si´gajà a˝ 80% i obj´∏y 243 indeksy. Przy 24-miesi´cznej gwarancji, wysokiej jakoÊci tych produktów oraz braku kosztów regeneracji oferta nale˝y do najatrakcyjniejszych na rynku. Produkty Expom Kwidzyn dost´pne sà w sieci sprzeda˝y Fota SA. Szczegó∏owych informacji na ten temat udzielajà pracownicy filii oraz przedstawiciele handlowi tej firmy; mo˝na je uzyskaç tak˝e na stronie internetowej: www.fota.pl Fot. DAF, Fota, Moto-Profil Diamentowy Moto-Profil Autonaprawa | nr 3/2009 12 | AktualnoÊci | Informacje Konferencja „Stacje Kontroli Delphi dla nowej Alfy Mito Pojazdów – 2009” Koncern Delphi ma swój W dniach 21-23 kwietnia w Zakopanem odb´dzie si´ konferencja szkoleniowa pt. „Stacje Kontroli Pojazdów – 2009”, organizowana przez Polskà Izb´ Stacji Kontroli Pojazdów dla pracowników tych placówek. Przewidziano liczne referaty omawiajàce problemy natury techniczno-prawnej zwiàzane z badaniami technicznymi, dyskusje panelowe dotyczàce ró˝nych aspektów dzia∏alnoÊci stacji kontroli pojazdów, jak rów- nie˝ punkty informacyjne dostawców wyposa˝enia dla stacji. Na uczestników konferencji czekajà tak˝e atrakcje przygotowane przez hotel Kasprowy. Jest to ju˝ piàta tego typu konferencja organizowana przez Polskà Izb´ Stacji Kontroli Pojazdów, odbywajàca si´, jak zawsze, pod patronatem Ministerstwa Infrastruktury. Wi´cej szczegó∏ów, w tym formularz zg∏oszenia, jest dost´pnych na stronie: www.piskp.pl. udzia∏ w opracowaniu nowego modelu samochodu Fiat – Alfa Romeo MiTo. Dostarcza do niego system elektrycznego wspomagania kierownicy (EPS), modu∏ sterujàcy, zintegrowany prze∏àcznik na kolumnie kierowniczej, kluczyk ze zdalnym sterowaniem RF, immobilizer i wiàzki przewodów uk∏adu wtrysku do silnika 1.4 turbo. Komponenty te zosta∏y opracowane przez Delphi w kooperacji z zespo∏em in˝ynie- rów i projektantów z Fiata Auto. Uk∏ady kierownicze do Alfy MiTo sà produkowane w zak∏adach Delphi w Tychach, wraz z systemami EPS do kilku modeli Fiata, mi´dzy innymi Pandy, 500 i Grande Punto oraz Lancii Ypsilon. Modu∏y sterujàce (BCM) sà produkowane w zak∏adzie Delphi w Szombathely na W´grzech, a ich oprogramowanie powsta∏o i zosta∏o przetestowane w Centrum Technicznym Delphi w Krakowie. Centrum Badaƒ i Rozwoju Systemów Diagnostyki Pojazdowej Politechniki Wroc∏awskiej wspólnie z firmà Wimad – dostawcà profesjonalnego wyposa˝enia serwisów samochodowych – organizujà: CYKL SZKOLE¡ TEORETYCZNO-PRAKTYCZNYCH w zakresie diagnostyki systemów stosowanych we wspó∏czesnych pojazdach drogowych. Ca∏odzienne zaj´cia poprowadzà czo∏owi polscy eksperci i praktycy ró˝nych Autonaprawa | nr 3/2009 specjalnoÊci techniki motoryzacyjnej, wykorzystujàc do treningów urzàdzenia firm: Hunter Engineering Company, Saxon Prüftechnik GmbH, Hofmann Megaplan GmbH oraz Chief Autotechnology Systems. Harmonogram kwietniowych spotkaƒ przedstawia si´ nast´pujàco: 2.04. – Badanie uk∏adów hamulcowych: podstawowe parametry, wartoÊci i ograniczenia oraz interpretacja wyników pomiarów 16.04. – Wspó∏czesne metody badania stanu zawie- szenia, interpretacja wyników i ocena czynników zewn´trznych 23.04. – Badanie kó∏ jezdnych: ocena na podstawie parametrów zdiagnozowanych 30.04. – Diagnozowanie uk∏adów kierowniczych, identyfikacja parametrów geometrii ustawienia kó∏ pojazdu Na nast´pne miesiàce zaplanowano czwartkowe zaj´cia z diagnostyki: OBD, systemów oÊwietlenia pojazdów, silników spalinowych, uk∏adów klimatyzacyjnych oraz nap´dów alternatywnych. Szczegó∏owe ich harmonogramy publikowane b´dà na stronach internetowych: www.pojazdy.ikem. pwr.wroc.pl www.wimad.com.pl i w kolejnych wydaniach miesi´cznika „Autonaprawa”. Ze wzgl´du na ograniczonà liczb´ miejsc szkoleniowych o uczestnictwie decyduje kolejnoÊç zg∏oszeƒ. Zapisy: Centrum Badaƒ i Rozwoju Systemów Diagnostyki Pojazdowej Politechniki Wroc∏awskiej ul. Braci Gierymskich 164 51-640 Wroc∏aw tel. 071 346 66 26 Fot. Delphi, PISKP Czwartki z diagnostykà 14 | Techniczne podstawy zawodu Techniczne podstawy zawodu | 15 nia nie jest wskazana, bo to tylko doraêna pomoc, która w konsekwencji przek∏ada si´ na dodatkowe koszty. Negatywny wp∏yw na ˝ywotnoÊç ch∏odnic ma tak˝e sól u˝ywana do zimowego utrzymywania dróg. Nie polecam Êrodków uszczelniajàcych ch∏odnice – dzia∏ajà one chwilowo, lecz zwykle powodujà powstanie osadów wewn´trznych, ograniczajàcych wymian´ ciep∏a, co jest szkodliwe zw∏aszcza latem. Osady te mogà te˝ zapychaç nagrzewnice i zwi´kszaç tarcie pomi´dzy wa∏em pompy a uszczelniaczem, co wià˝e si´ ze znacznymi kosztami napraw. Jak i kiedy wymieniaç ch∏odnice? Ch∏odnice Nissens Polska sp. z o.o. Przyczyn niesprawnoÊci uk∏adu ch∏odzenia silnika mo˝e byç wiele. Dlatego zanim zdecydujemy si´ na wymian´ ch∏odnicy, musimy byç pewni, ˝e to w∏aÊnie ona jest przyczynà zg∏aszanych przez klienta niedomagaƒ pojazdu. Ka˝de nieprawid∏owe funkcjonowanie uk∏adu ch∏odzenia daje si´ stwierdziç przez obserwacj´ wskaênika temperatury p∏ynu ch∏odzàcego, która nie powinna wykraczaç poza dopuszczalny zakres, zaznaczany na skali przewa˝nie kolorem zielonym. Przy temperaturze zbyt wysokiej nale˝y najpierw sprawdziç poziom p∏ynu ch∏odzàcego w zbiorniku wyrównawczym (mo˝e on byç zintegrowany z ch∏odnicà cieczy lub stanowiç oddzielny element w komorze silnika). W przypadku ubytków p∏ynu ch∏odzàcego trzeba ustaliç miejsca ewentualnych wycieków. Pod nieszczelnà ch∏odnicà mogà pojawiaç si´ t∏uste plamy, natomiast na samej ch∏odnicy wyst´puje charakterystyczny efekt „pocenia si´”. JeÊli wycieków nie ma, powodem przegrzewania si´ silnika mogà byç zanieczyszczenia na powierzchni ch∏odni- Wymienny rdzeƒ ch∏odnicy ci´˝kiego pojazdu u˝ytkowego i kompletna ch∏odnica samochodu osobowego Autonaprawa | nr 3/2009 Uszkodzenia ch∏odnic Najcz´Êciej majà one charakter mechaniczny, spowodowany kolizjà drogowà. Innym rodzajem uszkodzenia mechanicznego jest rozerwanie ch∏odnicy przez nadmierne ciÊnienie wewn´trzne. Rozerwanie bywa te˝ skutkiem zamarzania lub zagotowania si´ wody zastosowanej zamiast p∏ynu ch∏odzàcego bàdê wytràcajàcego si´ z niej kamienia kot∏owego. Uszkodzenia chemiczne mogà powstawaç na skutek elektrolizy powodujàcej korozj´ cz´Êci metalowych. W takich wypadkach wystarcza na ogó∏ wymiana samego rdzenia. Naprawa starego rdze- Wymieniaç ch∏odnic´ czy rdzeƒ? Zbiorniki nowoczesnych ch∏odnic wykonywane sà przewa˝nie z plastiku, wi´c w przypadku ich uszkodzenia trzeba wymieniç ca∏à ch∏odnic´. JeÊli zbiorniki nie uleg∏y przy tym zniszczeniu, ch∏odnic´ mo˝na regenerowaç, wymieniajàc rdzeƒ. Regeneracja jest obecnie op∏acalna w przypadku du˝ych samochodów ci´˝arowych, natomiast w osobowych korzystniejsze jest kupno nowej ch∏odnicy, zw∏aszcza ˝e np. Nissens udziela wtedy zawsze 2-letniej gwarancji. Wyjàtkiem od tych regu∏ mogà byç pojazdy nietypowe, terenowe lub specjalistyczne, których ch∏odnice sà stosunkowo drogie. Ka˝da regeneracja musi byç przeprowadzona w profesjonalnym serwisie, np. z sieci Autoryzowanych Warsztatów Nissens. Autoryzowane warsztaty wyposa˝one sà bowiem w specjalne urzàdzenia do klamrowania zbiorników plastikowych Wymiana rdzenia (z prawej) mo˝e byç op∏acalna tak˝e w przypadku skomplikowanych i kosztownych ch∏odnic zespolonych. Musi byç jednak wykonana w specjalistycznym warsztacie z rdzeniem, co daje pewnoÊç szczelnoÊci po∏àczeƒ, sprawdzanej dodatkowo za pomocà odpowiedniego sprz´tu diagnostycznego. Istotnà rol´ odgrywa tu te˝ prawid∏owy dobór rdzenia. W przypadku kompletnych ch∏odnic cieczy ich prawid∏owy monta˝ nie sprawia k∏opotów warsztatom ogólnej mechaniki pojazdowej. Problem stanowiç mo˝e natomiast dobór ch∏odnicy do konkretnego auta, poniewa˝ do jednego modelu mogà byç odpowiednie ró˝ne ch∏odnice, w zale˝noÊci od typu silnika, wyposa˝enia w klimatyzacj´, typu skrzyni biegów itp. Szczegó∏owe informacje na ten temat mo˝na znaleêç na stronie: https://webshop.nissens.com/main/ asp?language=7. Poza tym nie nale˝y montowaç ch∏odnic u˝ywanych, gdy˝ po opró˝nieniu z p∏ynu ulegajà one przyspieszonej korozji mi´dzykrystalicznej. W rezultacie „okazyjny zakup” nie wystarcza na d∏ugo. Po zamontowaniu nowej ch∏odnicy personel warsztatu powinien poinformowaç klienta o podstawowych zasadach jej prawid∏owego u˝ytkowania. Zgodnie z nimi nale˝y: ➔ stosowaç w∏aÊciwe p∏yny ch∏odzàce markowych producentów; ➔ systematycznie kontrolowaç poziom p∏ynu w uk∏adzie ch∏odzenia; ➔ na dolewki u˝ywaç tego samego p∏ynu ch∏odzàcego, a w najgorszym wypadku wody destylowanej; ➔ p∏yn okresowo wymieniaç, co kilka lat; ➔ unikaç zbyt wysokiego ciÊnienia wody kierowanej na powierzchni´ ch∏odnicy podczas mycia samochodu, gdy˝ zagi´cie delikatnych elementów powoduje znaczny spadek wydajnoÊci ch∏odnicy. ■ CENTRUM SZKOLENIA BLACHARSTWA SAMOCHODOWEGO Fot. Nissens Product manager samochody osobowe i klimatyzacja cy. Brak dostatecznego przep∏ywu powietrza powoduje bowiem wzrost temperatury w uk∏adzie ch∏odzenia. W nast´pnej kolejnoÊci, podczas pracy silnika, nale˝y sprawdziç, czy w∏àczajà si´ elektrowentylatory, które te˝ mogà byç przyczynà przegrzewania si´ ch∏odnicy. Dodatkowo mo˝na skontrolowaç jej temperatur´ za pomocà czujników zwanych „termoparami” w kilku ró˝nych miejscach po zewn´trznej stronie, aby ustaliç, gdzie temperatura jest zdecydowanie ni˝sza. Skrajna niejednorodnoÊç temperatur oznacza koniecznoÊç wymontowania ch∏odnicy, zdj´cia jednego z jej zbiorników i sprawdzenia dro˝noÊci rurek. Bardziej zaawansowanà czynnoÊcià diagnostycznà jest sprawdzanie szczelnoÊci uk∏adu za pomocà specjalnego urzàdzenia, oferowanego przez znanych producentów narz´dzi. Przy unieruchomionym silniku zwi´ksza si´ wówczas ciÊnienie w uk∏adzie do ok. 1 bara, po czym urzàdzenie bada jego spadek. Prostszy wariant tej metody polega na podobnym zwi´kszeniu ciÊnienia w ch∏odnicy wymontowanej i zanurzeniu jej w wannie wype∏nionej wodà. Fot. Nissens Andrzej Naglik ● Jedyne w Polsce centrum szkoleniowe kadry blacharskiej. ● Funkcjonuje od stycznia 2001 roku, korzystajàc z doÊwiadczeƒ zagranicznych partnerów. ● Dysponuje profesjonalnym zapleczem dydaktyczno-technicznym i bazà hotelowà. C.T.S. sp. z o.o. Generalny Przedstawiciel w Polsce CAR-O-LINER ul. gen. Grota-Roweckiego 130a, 41-200 Sosnowiec tel. 032 291 77 35, tel. 032 290 78 51, faks 032 290 77 68 e-mail: [email protected]; www.car-o-liner.pl Autonaprawa | nr 3/2009 16 | Ekonomia, biznes, marketing Ekonomia, biznes, marketing | 17 G∏ówne zagraniczne placówki IC Inter Cars a kryzys Inter Cars SA Media codziennie donoszà o post´pujàcym kryzysie. Zewszàd jesteÊmy bombardowani informacjami na temat trudnoÊci kolejnych firm, a nawet gospodarek ca∏ych paƒstw. Jednà z bran˝ najmocniej dotkni´tych kryzysem jest bran˝a motoryzacyjna. Jest to spowodowane za∏amaniem si´ sprzeda˝y nowych aut, w zwiàzku z zaostrzeniem polityki kredytowej przez banki, co z kolei wywo∏ane zosta∏o kryzysem instytucji finansowych. Wrzucajàc jednak do jednego worka pod nazwà „bran˝a motoryzacyjna” wszystkie sektory, takie jak us∏ugi serwisowe oraz handel cz´Êciami zamiennymi, dokonujemy tu zbyt dalekiego uproszczenia. Bo o ile rzeczywiÊcie producenci samochodów nie majà powodów do zadowolenia, o tyle uzasadniony jest umiarkowany optymizm uczestników rynku napraw i handlu cz´Êciami. Nie jest dla nikogo tajemnicà, ˝e w czasie kryzysu ludzie rozsàdni starajà si´ oszcz´dzaç, czekajàc, co przyniesie przysz∏oÊç. Stàd wszelkie zmiany odk∏adane sà w czasie. Tak˝e zmiana samochodu. Dla przedsi´biorców zajmujàcych si´ handlem cz´Êciami zamiennymi do samochodów, jak i dla warsztatów samochodowych, oznacza to wi´cej pracy, wi´cej klientów, a mo˝e i wi´ksze zyski. Jednak ten ostatni element nie wyst´puje automatycznie, gdy˝, niestety, klienci cz´sto szukajà taƒszych rozwiàzaƒ, czasem nie zdajàc sobie sprawy z tego, ˝e te ostatnie zwykle w ostatecznym rozrachunku wychodzà znacznie dro˝ej. Autonaprawa | nr 3/2009 Dla Inter Cars SA, jak i dla naszych partnerów handlowych, najbli˝szy rok przyniesie wi´c wiele wyzwaƒ. Przede wszystkim trzeba b´dzie stawiç czo∏a zwi´kszonemu popytowi na cz´Êci i us∏ugi naprawcze. Przy czym, jak wspomniano powy˝ej, oczekiwania w∏aÊcicieli samochodów b´dà dotyczy∏y jak najni˝szej ceny. W zwiàzku z czym mo˝e pojawiç si´ na rynku wiele ofert tanich cz´Êci niewiadomej jakoÊci i pochodzenia. Dla niektórych warsztatów mo˝e to byç pokusà dla uzyskania chwilowej korzyÊci, tak jak i dla niektórych dystrybutorów. W d∏u˝szym jednak czasie takie dzia∏ania nie przynoszà korzyÊci, gdy˝ reputacj´ buduje si´ wiele lat, natomiast traci si´ jà bardzo szybko. Dlatego w momencie kryzysu tak wa˝ne jest, aby nie ulec pragnieniu pójÊcia na skróty, lecz jeszcze bardziej do∏o˝yç staraƒ, aby zatrzymaç klienta dzi´ki wysokiej jakoÊci us∏ug. Dla naszej bran˝y najgroêniejszym czynnikiem jest obecnie niestabilny i mocno rosnàcy kurs g∏ównych walut: euro i dolara. Powoduje on brak mo˝liwoÊci prowadzenia planowej polityki i niestety stale zmusza do podnoszenia cen, jako ˝e wi´kszoÊç cz´Êci jest produkowanych w strefie euro. Tylko wielkie firmy sà w stanie tak roz∏o˝yç podwy˝ki, aby ich klienci byli jak najmniej Nowa placówka Inter Cars w s∏owackim Popradzie Ju˝ za kilka lat kierowca jadàcy z Polski do Chorwacji b´dzie móg∏ na ka˝dym odcinku tej trasy serwisowaç lub naprawiaç samochód, korzystajàc z cz´Êci dostarczanych przez IC do warsztatów tworzonych przez t´ firm´ sieci. WÊród krajów przyst´pujàcych do Unii Europejskiej w 2004 roku Polska odznacza∏a si´ najlepiej rozwijajàcym si´ rynkiem motoryzacyjnym, a firma Inter Cars, po czternastu latach dynamicznego rozwoju, by∏a na tym rynku najwi´kszym dystrybutorem produktów przeznaczonych dla motoryzacji. Ta rynkowa pozycja i te doÊwiadczenia pozwala∏y sàdziç, ˝e wypracowane w Polsce rozwiàzania dadzà si´ przenieÊç z obustronnà korzyÊcià tak˝e do innych europejskich krajów zaliczanych do grupy „gospodarek wschodzàcych”. Poczàtkowo najbardziej atrakcyjna pod tym wzgl´dem wydawa∏a si´ Ukra- Fot. Inter Cars Wiceprezes Zarzàdu dotkni´ci skutkami niestabilnego kursu walut. Jest to mo˝liwe dzi´ki temu, ˝e du˝e firmy, takie jak Inter Cars SA, zwykle dokonujà znacznych zakupów u swoich dostawców. W zwiàzku z tym cz´Êci b´dàce w ofercie kupowane sà przy ró˝nych kursach, co pozwala osiàgnàç Êrednià cen´, zadowalajàcà zarówno dystrybutora, jak i warsztat. Firma Inter Cars SA nie zabezpiecza∏a si´ przed skutkami ró˝nic kursowych poprzez opcje walutowe, które sà operacjà spekulacyjnà, obarczonà du˝ym ryzykiem. Niestety wiele firm w Polsce da∏o si´ zwieÊç mira˝om zysków, za co teraz muszà s∏ono p∏aciç. Niektóre z nich wr´cz stojà na kraw´dzi upad∏oÊci. Inter Cars SA, mimo kryzysu, b´dzie nadal stawiaç na podnoszenie jakoÊci us∏ug oraz rozwijanie sieci sprzeda˝y. Obecnie w kraju mamy ju˝ 116 punktów dystrybucyjnych oraz 48 za granicà. JesteÊmy obecni w Czechach, na S∏owacji, Ukrainie, Litwie, W´grzech, w Chorwacji i Rumunii. Wszystkie te rynki sà dla nas obiecujàce ze wzgl´du na ich potencja∏. Na S∏owacji uda∏o si´ nam osiàgnàç pozycj´ lidera, natomiast w Czechach i na Ukrainie lokujemy si´ na drugiej/trzeciej pozycji. Nasze zagraniczne spó∏ki notujà coraz wi´kszy udzia∏ w przychodach IC Grupa Kapita∏owa i cz´Êç z nich ju˝ przynosi zwrot inwestycji. Inter Cars SA kieruje si´ w swojej dzia∏alnoÊci ideà, ˝e rozwój firmy mo˝e nast´powaç tylko poprzez inwestycje. Inwestycje rozumiane nie tylko jako wy∏o˝enie pieni´dzy np. na nowe filie, ale przede wszystkim jako inwestycje w relacje z partnerami handlowymi, jak i w podnoszenie jakoÊci us∏ug. Dlatego nie b´dziemy oczekiwaç koƒca kryzysu, by si´ rozwijaç, lecz nadal b´dziemy robiç wszystko, aby Inter Cars SA pozosta∏ numerem jeden wÊród dostawców cz´Êci i aby nasi klienci mieli zapewniony najwy˝szy standard obs∏ugi przy najwi´kszej dost´pnoÊci towaru. ■ Fot. Inter Cars Krzysztof Soszyƒski Inter Cars a Europa ina. Jej rynek motoryzacyjny by∏ wi´kszy ni˝ polski i oceniano go wówczas jako najbardziej perspektywiczny w tej cz´Êci Europy. Obecnie ukraiƒska sieç Inter Carsu jest stosunkowo dobrze rozwini´ta, wspó∏praca z jej poszczególnymi placówkami przebiega harmonijnie, poniewa˝ ich szefowie sà udzia∏owcami prowadzonego biznesu, jednak tamtejszy rynek wcià˝ jeszcze nie spe∏nia pok∏adanych w nim nadziei. Na ca∏ej Ukrainie u˝ytkowanych jest obecnie jedynie szeÊç milionów samochodów o pochodzeniu innym ni˝ radzieckie, niestabilna jest sytuacja polityczna, gospodarcza, a w zwiàzku z tym równie˝ waluta. Inter Cars w Czechach (od lewej: w Pilznie, O∏omuƒcu i Ostrawie) Chorwacja: Zagrzeb, Sisak, Zadar, Koprivnica, Rijeka, Varaždin Czechy: Praha (3 filie), Brno, České Budějovice, Hradec Králové, Olomouc, Ostrava, Plzeň, Zlín, planowane: Jihlava, Liberec, Ústí nad Labem, Teplice, Chomutov, Karlovy Vary Litwa: Wilno Rumunia: Cluj S∏owacja: Bratysława, Trnava, Nitra, Banska Bystrica, Żylina, Koszyce, Poprad, Presov Ukraina: Kijów (2 filie), Chmielnickij, Winnica, Czernihów, Donieck, Krzemieńczuk, Dniepropietrowsk (2 filie), Czerkasy, Zaporoże, Równe, Kirowograd, Mariupol, Żytomierz W´gry: Budapeszt Dlatego w nast´pnej kolejnoÊci Inter Cars swe g∏ówne zainteresowania zagraniczne zwróci∏ ku Czechom i S∏owacji. W Czechach skutecznie konkuruje obecnie z miejscowymi dystrybutorami, a na S∏owacji odniós∏ sukces jeszcze wi´kszy, choç zmierzyç si´ tam musia∏ z konkurentami zachodnimi. Móg∏ jednak, dzi´ki du˝emu wolumenowi ogólnych obrotów handlowych firmy, oferowaç lepsze ceny i bardziej atrakcyjne korzyÊci towarzyszàce, czyli przede wszystkim wsparcie techniczne dla miejscowych warsztatów. S∏owacka sieç dzia∏a wi´c pr´˝nie i dynamicznie si´ rozwija. DoÊwiadczenia polskie sà przenoszone do Czech i S∏owacji na zasadach franszyzy, lecz stosowanej bardzo elastycznie, z uwzgl´dnieniem lokalnej specyfiki gospodarczej i kulturowej. Do pracy we wszystkich zagranicznych filiach dobierani sà ludzie na danym rynku najlepsi, znajàcy doskonale motoryzacyjnà bran˝´ i rozumiejàcy polski model motoryzacyjnego biznesu. Transfer doÊwiadczeƒ i koncepcji jest wi´c obustronny. Dzia∏alnoÊcià Inter Carsu w Czechach, na S∏owacji, W´grzech, Chorwacji i Rumunii zarzàdza bardzo kreatywnie Czech – Tomas Kastil. Nowych doÊwiadczeƒ biznesowych dostarcza te˝ niedawne wprowadzenie euro na S∏owacji. To rozwiàzanie okazuje si´ korzystne nie tylko z punktu widzenia importera. Tak˝e powa˝nym eksporterom dobrze s∏u˝y stabilny kurs waluty, w której dokonywane sà rozliczenia, gdy˝ pozwala realnie planowaç sprzeda˝, czyli realizowaç cele d∏ugofalowe. ■ Autonaprawa | nr 3/2009 18 | Techniczne podstawy zawodu Techniczne podstawy zawodu | 19 Systemy uruchamiania hamulców Ka˝dy elastyczny przewód hamulcowy poddawany jest w TRW wielostronnym testom si∏, czyli przy sterowaniu sprz´g∏ami i r´cznymi hamulcami postojowymi. G∏ówne hamulce samochodów osobowych i dostawczych uruchamiane sà obecnie przez uk∏ady hydrauliczne. Ich zalety to przede wszystkim szybkoÊç dzia∏ania i zdolnoÊç do przenoszenia zró˝nicowanych obcià˝eƒ, a tak˝e równomiernoÊç rozdzia∏u si∏ hamowania na poszczególne ko∏a. Zasadniczymi cz´Êciami hydraulicznego uk∏adu uruchamiania hamulców sà: pompy hamulcowe i urzàdzenia je wspomagajàce, zaciski hamulców tarczowych i hydrauliczne rozpieracze szcz´k hamulców b´bnowych, sztywne i elastyczne przewody hamulcowe, korektory si∏y hamowania i zawory redukcyjne oraz p∏yny hamulcowe. Firma TRW jest najwi´kszym producentem wszystkich tych elementów hydrauliki hamulcowej, dostarczanych zarówno do fabrycznego monta˝u pojazdów, jak i na rynek cz´Êci zamiennych. Ich rozwiàzania opracowane przez TRW znajdujà zastosowanie w wi´kszoÊci samochodów produkowanych obecnie w Europie. Do najnowszych osiàgni´ç firmy w tym zakresie nale˝à: elektryczny system hamulca postojowego zintegrowany z zaciskiem hamulcowym, montowany fabrycznie w modelach marek grupy VW/Audi, Lancia, Ford i Bentley, a tak˝e dostarczany dla samochodów Mercedes C i Audi A5/S5/Q5 najskuteczniejszy obecnie zacisk hamulcowy przedniej osi typu FBC (Foundation Brakes Composite), pozwalajàcy na stosowanie tarcz o znacznie wi´kszych Êrednicach przy standardowej obr´czy. Technical support manager TRW Automotive Aftermarket NiezawodnoÊç samochodowych uk∏adów hamulcowych zale˝y nie tylko od stanu wspó∏pracujàcych ze sobà elementów ciernych, lecz w równym stopniu od sprawnoÊci systemów ich uruchamiania. Autonaprawa | nr 3/2009 W pionierskich konstrukcjach samochodów wzajemny docisk ciernych elementów hamulców wymuszany by∏ przez kierowc´ uk∏adem mechanicznym, z∏o˝onym z dêwigni po∏àczonych sztywnymi ci´g∏ami. Potem pojawi∏y si´ mechaniczne systemy hamulcowe z linkowymi ci´g∏ami elastycznymi. To nieco nowsze rozwiàzanie ze wzgl´du na prostot´ swej konstrukcji przetrwa∏o do naszych czasów w zastosowaniach niewymagajàcych przenoszenia znacznych Fot. TRW Piotr Pyrka Fot. TRW SkutecznoÊç i niezawodnoÊç hamulców zale˝y od jakoÊci wielu elementów Bezpieczeƒstwo zale˝y od jakoÊci Ta zasada stosuje si´ nie tylko do najbardziej innowacyjnych konstrukcji TRW, lecz do wszystkich bez wyjàtku cz´Êci uk∏adów hamulcowych wytwarzanych przez t´ firm´. Dlatego elementy te i materia∏y u˝ywane do ich produkcji sà zgodne z najbardziej rygorystycznymi wymaganiami producentów pojazdów oraz mi´dzynarodowych instytucji kontrolnych. Na przyk∏ad wszystkie komponenty elastycznych przewodów hamulcowych spe∏niajà wymagania: ➔ AMECA – Automotive Manufacturers Equipement Compilance Agency (materia∏y i komponenty), ➔ SAE J1401 (wymagania dla przewodów hamulcowych pracujàcych z niew´glowodorowymi p∏ynami hamulcowymi), ➔ DOT FMVSS 106 (amerykaƒskie wymagania dla elastycznych przewodów hamulcowych). Kryteriom tych instytucji muszà odpowiadaç tradycyjne materia∏y gumowe, teflonowe oraz kompozyty materia∏ów elastycznych i w∏ókien stalowych, a wprowadzane przez TRW innowacyjne tworzywa sztuczne wymogi te wr´cz przekraczajà. Na przyk∏ad wewn´trzna warstwa przewodów elastycznych wykonywana jest z syntetycznego kauczuku EPDM. Jest on bardzo odporny na warunki atmosferyczne (ozon), dzia∏anie wody, wysokie i niskie temperatury (zachowuje elastycznoÊç nawet przy –40 °C) i oczywiÊcie znakomicie znosi d∏ugotrwa∏y kontakt z p∏ynami hamulcowymi. Drugà i trzecià warstw´ stanowi kompozyt w∏ókien stalowych z polioctanem winylu, zapobiegajàcy przenikaniu czynników zewn´trznych do p∏ynu hamulcowego i jednoczeÊnie nadajàcy przewodowi wysokà wytrzyma∏oÊç mechanicznà. Z zewnàtrz konstrukcj´ t´ pokrywa pow∏oka z EPDM lub polichloropropenu, zwi´kszajàca jej odpornoÊç na czynniki chemiczne, zmienne warunki klimatyczne i starzenie si´ materia∏ów. Elementy metalowe najcz´Êciej wykonywane sà z nowoczesnych stopów aluminiowych i pokrywa si´ je specjalnymi pow∏okami, zwi´kszajàcymi ich trwa∏oÊç. Ze wzgl´dów ekologicznych pow∏oki te nie zawierajà chromu szeÊciowarto- Lepsza konstrukcja zacisku pozwala zwi´kszyç Êrednic´ tarczy, czyli si∏´ hamowania ko∏a Êciowego. W zaciskach hamulcowych stosowane sà zarówno odlewy ˝eliwne, jak i stopowe na bazie aluminium. Mechanizmy samoczynnej regulacji szcz´k oraz wszelkie inne elementy stalowe pokrywane sà antykorozyjnymi pow∏okami cynkowymi. Stuprocentowe testy Wszystkie elementy uk∏adów hamulcowych opuszczajàce fabryki TRW podlegajà sprawdzaniu wed∏ug najostrzejszych wymagaƒ jakoÊciowych dotyczàcych produktów oryginalnych. Program kontrolny jest zgodny z wymaganiami producentów pojazdów i dodatkowo rozszerzony o jeszcze ostrzejsze testy TRW. Cz´Êci aluminiowe muszà byç zgodne z europejskà normà 2000/53/CE. Elastyczne przewody hamulcowe przed pakowaniem poddawane sà testowi szczelnoÊci przy ciÊnieniach do 200 barów i testom wytrzyma∏oÊciowym, podczas których ciÊnienia si´gajà 1100 barów. W trzydniowych próbach sprawdzana jest tak˝e kompatybilnoÊç przewodów z p∏ynami hamulcowymi w temperaturach do 120oC i przy ró˝nych ciÊnieniach. Ponadto w stosunku do tej grupy produktów przeprowadza si´ próby: wytrzyma∏oÊci na zrywanie i rozciàganie, odpornoÊci zm´czeniowej (800 cykli zginania na minut´ przy ciÊnieniu 20 barów), wytrzyma∏oÊci niskotemperaturowej, odpornoÊci na korozj´ po∏àczeƒ metalowych i odpornoÊci ca∏ego przewodu na dzia∏anie ozonu. ■ Autonaprawa | nr 3/2009 20 | Techniczne podstawy zawodu Techniczne podstawy zawodu | 21 Tanio, szybko, kompleksowo DuPont Poland sp. z o.o. W Polsce us∏uga Fast Repair nie jest jeszcze dost´pna. Sà jednak plany jej wprowadzenia tak˝e na nasz rynek, gdy˝ w trudnych czasach zwi´ksza si´ atrakcyjnoÊç tego rozwiàzania dla us∏ugowych lakierni i ich klientów. Fast Repair (ang. szybka naprawa) to koncepcja technologiczno-biznesowa, opracowana przez firm´ DuPont Refinish w 1997 roku. Od tego czasu zdà˝y∏a ju˝ zyskaç znacznà popularnoÊç w Niemczech, Belgii, Francji, Holandii, Hiszpanii, Szwajcarii oraz Wielkiej Brytanii. Wykorzystuje bowiem rynkowà nisz´, jakà stanowià drobne, lecz ucià˝liwe k∏opoty u˝ytkowników samochodów zwiàzane z usuwaniem nieznacznych zewn´trznych i wewn´trznych usterek nadwozi. Uszkodzenia te, powstajàce podczas codziennej eksploatacji pojazdu, mo˝na usuwaç metodà „zrób to sam” (na co nie ka˝dy kierowca ma czas i ochot´) lub odwiedzajàc co najmniej kilka profesjonalnych warsztatów o ró˝nych specjalnoÊciach (co te˝ wymaga czasu i w sumie kosztuje doÊç drogo). „Twoi rodzice nigdy si´ nie dowiedzà...” – brzmi has∏o na plakatach DuPonta reklamujàcych zalety systemu Fast Repair dla indywidualnego klienta. W tej lapidarnej formie mieÊci si´ czytelna aluzja do wysokiej jakoÊci, szybkoÊci wykonania i niskich kosztów naprawy, dajàcych si´ pokryç nawet z „kieszonkowego” bud˝etu ucznia lub studenta. Autonaprawa | nr 3/2009 Z punktu widzenia warsztatu lakierniczego zintegrowanie ca∏ego pakietu tego rodzaju us∏ug w jednym wspólnym pro- Ten plakat promowaç b´dzie us∏ugi „Fast Repair” w Polsce Takie wgniecenie da si´ usunàç bez naruszania lakieru Mo˝na i tak, lecz chyba lepiej profesjonalnie skleiç W zakres systemu wchodzà szybkie naprawy: ➔ lakiernicze, likwidujàce niewielkie (powierzchnia nie wi´ksza od kartki formatu A4) uszkodzenia pow∏ok (skutki nieostro˝nego parkowania, dzia∏aƒ parkingowych wandali, gradobicia, uderzeƒ kamyków podczas szybkiej jazdy itp.); ➔ ma∏ych wgnieceƒ bez koniecznoÊci lakierowania uszkodzonych miejsc (jeÊli pow∏oka lakiernicza pozosta∏a w stanie nienaruszonym), co radykalnie zmniejsza ∏àczny koszt us∏ugi; ➔ wewn´trznych i zewn´trznych elementów nadwozi wykonanych z tworzyw sztucznych (p´kni´cia i otwory po zdemontowanym wyposa˝eniu) z dok∏ad- nym doborem zarówno faktury, jak i koloru materia∏u naprawczego; ➔ tapicerki w przypadku uszkodzonych pokryç tekstylnych (40 rodzajów w∏ókien dajàcych si´ ∏àczyç w dowolnych kombinacjach), zamszowych oraz wykonanych ze sztucznej skóry lub winylu; ➔ szyb przednich (metodà podciÊnieniowego klejenia ˝ywicami syntetycznymi) w przypadku pojawienia si´ na nich niewielkich ubytków, p´kni´ç i rys; ➔ odkszta∏conych felg (np. z powodu uderzenia w kraw´˝nik lub przejazdu przez dziur´ w nawierzchni) metodà, która nie wymaga demonta˝u ogumienia. Drobne uszkodzenie pow∏oki lakierniczej pod takà os∏onà... ... szybko zamienia si´ powa˝niejsze, ale wcià˝ dajàce si´ usunàç w systemie „Fast Repair’ Program ten uzupe∏nia us∏uga polegajàca na dok∏adnym usuwaniu wszelkich przykrych zapachów z wn´trza pojazdu za pomocà specjalnego generatora ozonu. ■ Fot. archiwum Sales assistant gramie zwi´ksza atrakcyjnoÊç ca∏ej oferty i zach´ca klientów do cz´stych wizyt. Du˝a liczba drobnych napraw wymagajàcych niskich nak∏adów inwestycyjnych daje w sumie znaczny wzrost ogólnych dochodów us∏ugowej firmy, podnoszàc równoczeÊnie wydajnoÊç pracy jej personelu. DuPont Refinish zapewnia swym warsztatom partnerskim, zainteresowanym wdro˝eniem systemu Fast Repair, potrzebny „know how” i oprzyrzàdowanie, profesjonalne szkolenia, a tak˝e istotnà pomoc marketingowo-promocyjnà w postaci wspomnianych plakatów i tablic reklamowych, a tak˝e banerów internetowych do umieszczania na stronach warsztatów. Fot. DuPont Barbara Budka Autonaprawa | nr 3/2009 22 | Praktyka warsztatowa | Diagnostyka Diagnostyka | Praktyka warsztatowa | 23 Diagnozowanie klimatyzacji automatycznych Robert Bosch sp. z o.o. Warsztaty oferujàce dotychczas wy∏àcznie obs∏ug´ klimatyzacji sterowanych manualnie mogà ∏atwo rozszerzyç swà ofert´ na systemy automatyczne, jeÊli zainwestujà w specjalistycznà wiedz´ i dodatkowe oprzyrzàdowanie. W ofertach producentów samochodów, a wi´c równie˝ w samochodowych warsztatach i serwisach, coraz cz´Êciej pojawiajà si´ modele z automatycznymi systemami klimatyzacyjnymi, wymagajàce specjalnych metod diagnozowania. Specyfika nowoczesnych systemów ObecnoÊç nowoczesnej klimatyzacji automatycznej w wyposa˝eniu pojazdu ∏a- Charakterystyczny wyglàd panelu klimatyzacji automatycznej Lokalizacja filtra kabinowego za pomocà oprogramowania ESi[tronic] Autonaprawa | nr 3/2009 two jest rozpoznaç po charakterystycznym wyglàdzie jej panelu sterowania. Typowe rozwiàzanie tego elementu widoczne jest na pierwszej z za∏àczonych ilustracji. Do podstawowych funkcji tego rodzaju systemów nale˝à: utrzymywanie we wn´trzu pasa˝erskiej cz´Êci nadwozia temperatury zadanej przez u˝ytkownika, automatyczny rozdzia∏ nawiewu powietrza, dobór wydatku dmuchawy oraz samoczynne uruchamianie programu odszraniania przedniej szyby. W systemach nowszych generacji zadania te sà bardziej rozbudowane dzi´ki dodatkowemu wyposa˝eniu. Tak wi´c w uk∏adach z czujnikiem wilgotnoÊci realizowane jest automatyczne osuszanie powietrza, co wymaga wspó∏pracy klimatyzacji z urzàdzeniem grzewczym. Uk∏ady z czujnikiem nas∏onecznienia dokonujà automatycznej korekcji wydatku dmuchawy w zale˝noÊci od stopnia nas∏onecznienia przedzia∏u pasa˝erskiego. Czujnik zanieczyszczenia powietrza zewn´trznego umo˝liwia automatyczne prze∏àczanie obiegu z zewn´trznego na wewn´trzny. Klimatyzacje zarzàdzane przez sterowniki wyposa˝one w transmisj´ szeregowà CAN mogà za pomocà wymiany sygna∏ów cyfrowych Oprzyrzàdowanie i procedury diagnostyczne Firma Bosch oferuje w tym zakresie wielofunkcyjne testery z rodziny KTS oraz oprogramowanie z dokumentacjà serwisowà typu ESI[tronic], umo˝liwiajàce diagnozowanie elektroniki uk∏adów klimatyzacji. W przypadku testerów wa˝ne jest ich wyposa˝enie w programy do wykonywania ustawienia podstawowego elektrycznych silniczków nastawczych przepustnic nawiewów powietrza. Przeprowadzenie takiego adaptacyjnego ustawienia za pomocà testera jest bezwzgl´dnie konieczne po wymianie silniczków nastawczych wyposa˝onych w potencjometry. Standardowa procedura diagnostyczna, niezb´dna przed ka˝dà okresowà wymianà czynnika ch∏odniczego, obejmuje odczyt pami´ci b∏´dów w sterowniku klimatyzacji. Nast´pnie, po usuni´ciu ewentualnych usterek oraz nape∏nieniu i uruchomieniu klimatyzacji, ponownie sprawdza si´ testerem poprawnoÊç jej funkcjonowania. W przypadku pojawienia si´ usterek przy tej Diagnozowanie klimatyzacji automatycznej wymaga testera z odpowiednim programem. Sam cykl serwisowy przebiega jak w systemach manualnych próbie trzeba ustaliç przyczyn´ ich powstania, usunàç je i po upewnieniu si´, ˝e ˝adne nieprawid∏owoÊci ju˝ nie wyst´pujà – ostatecznie wykasowaç pami´ç b∏´dów sterownika. W trakcie wymiany czynnika ch∏odniczego w automatycznej klimatyzacji g∏ówny w∏àcznik zasilania („zap∏on”) musi byç wy∏àczony. W przeciwnym razie podczas fazy wytwarzania podciÊnienia w sterowniku nastàpi rozpoznanie i zapisanie b∏´du czujnika ciÊnienia czynnika ch∏odniczego. Kod tej usterki po nape∏nieniu klimatyzacji b´dzie wykazywany, oczywiÊcie, jako b∏àd sporadyczny, lecz mo˝e dezorientowaç personel przeprowadzajàcy obs∏ug´. Wiele uk∏adów automatycznej klimatyzacji w przypadku zbyt ma∏ej iloÊci czynnika ch∏odniczego wpisuje kod usterki oznaczajàcy ten stan. Mo˝na go wykasowaç po prawid∏owym przeprowadzeniu wymiany czynnika. Fot. Bosch Doradca techniczny wspó∏pracowaç z innymi procesorami sterujàcymi, zainstalowanymi w pojeêdzie. Ka˝da dodatkowa funkcja uk∏adu klimatyzacji wymaga przeprowadzania dodatkowych czynnoÊci diagnostycznych w serwisach samochodowych. Obecnie, oprócz dost´pu do kodów usterek i schematu elektrycznego, do zdiagnozowania nowoczesnego uk∏adu klimatyzacji potrzebna jest informacja na temat wspó∏pracy sterowników poprzez magistral´ danych CAN oraz dost´p do oprogramowania innych systemów, takich jak centralne zarzàdzanie energià elektrycznà, sterowanie silnika itp. Fot. Bosch Jacek Pochopieƒ Wymiana czynnika ch∏odniczego Profesjonalne wykonanie tej operacji umo˝liwiajà wy∏àcznie specjalistyczne urzàdzenia wyposa˝one w funkcje: ➔ kontroli ciÊnieƒ czynnika ch∏odniczego w wysoko- i niskociÊnieniowej cz´Êci obiegu, ➔ odsysania zu˝ytego czynnika ch∏odniczego, ➔ automatycznej regeneracji czynnika oraz odseparowania zu˝ytego oleju, ➔ osuszania uk∏adu klimatyzacji poprzez wytwarzanie w niej podciÊnienia, ➔ sprawdzania szczelnoÊci uk∏adu, ➔ nape∏niania instalacji czynnikiem ch∏odniczym. Za przyk∏ad najnowoczeÊniejszych urzàdzeƒ tego rodzaju s∏u˝yç mogà agregaty typu ACS 600 oraz ACS 650. Sà to zupe∏nie nowe konstrukcje firmy Bosch, pracujàce w pe∏ni automatycznie, bez u˝ycia zaworów zamykanych r´cznie. ACS 600 s∏u˝y do serwisowania klimatyzacji w samochodach osobowych, a pokrewny model ACS 650 – w pojazdach osobowych, ci´˝arowych i autobusach. Dodatkowo urzàdzenie ACS 650 wyposa˝one jest standardowo w drukark´, manometr do kontroli wewn´trznego ciÊnienia w butli, du˝y wewn´trzny zbiornik o pojemnoÊci 21,5 l (w ACS 600 12 l) oraz pomp´ podciÊnienia o wydajnoÊci 8 m3/h (w ACS 600 tylko 4 m3/h). Integralnym elementem serwisowania samochodowych klimatyzatorów musi byç wymiana filtrów kabinowych oraz dezynfekcja powierzchni parownika specjalnymi Êrodkami chemicznymi. W przypadku trudnoÊci z lokalizacjà filtra kabinowego w samochodzie mo˝na skorzystaç z informacji dost´pnej w dokumentacji serwisowej wspomnianego ju˝ oprogramowania ESI[tronic]. Niezb´dnà wiedz´ teoretycznà i umiej´tnoÊci praktyczne konieczne przy diagnozowaniu i obs∏udze klimatyzacji automatycznych naj∏atwiej jest uzyskaç w ramach profesjonalnych szkoleƒ technicznych (www.bosch-servi■ ce.pl lub www.leader-service.pl). Autonaprawa | nr 3/2009 24 | Motoryzacja dziÊ PRZEWODY NIE KWITNÑ WIOSNÑ Marek Piotrowski – laureat ubieg∏orocznej edycji konkursu Ma∏gorzata Kluch Marketing manager GG Profits MECHANIKROKU 2009 Presti˝owy tytu∏ i nagrody o ∏àcznej wartoÊci 200 000 z∏otych czekajà na zwyci´zc´ konkursu Mechanik Roku 2009. Organizatorem konkursu jest Fota SA, przy wsparciu firmy Castrol i innych sponsorów. Wszyscy polscy mechanicy chcàcy sprawdziç swoje umiej´tnoÊci fachowe oraz wiedz´ warsztatowà, a do tego powalczyç o tytu∏ najlepszego, b´dà mieli takà okazj´ ju˝ od 2 marca 2009 roku. Tego dnia rozpoczyna si´ bowiem pierwszy etap tegorocznej rywalizacji o tytu∏ Mechanika Roku. B´dzie on trwaç a˝ do 30 czerwca. Mechanicy, chcàcy wziàç w nim udzia∏, b´dà musieli najpierw si´ zarejestrowaç, wype∏niajàc odpowiedni formularz dost´pny na stronie: www.fota.pl. Ka˝dy prawid∏owo zarejestrowany uczestnik otrzyma login i has∏o do swojego konta, na którym b´dzie gromadzi∏ punkty za testy oraz za zakupy produktów sponsorów konkursu dokonywane w oddzia∏ach Foty SA. Do rozwiàzania Dotychczasowi laureaci: Wiosenna aura nie sprzyja przewodom zap∏onowym. Gwa∏towne odwil˝e i silne opady deszczu sà przyczynà intensywnego skraplania pary wodnej na ch∏odnych powierzchniach. Jest to zjawisko niekorzystne tak˝e dla innych cz´Êci uk∏adów zap∏onowych, takich jak: kolektory, cewki i rozdzielacze. Szczególnie cierpià przy tym miejsca ∏àczenia koƒcówek przewodów ze Êwiecami. W efekcie, mimo wy˝szych temperatur zewn´trznych, zimny rozruch silnika nie staje si´ ∏atwiejszy. Dotyczy to zw∏aszcza pojazdów z du˝ymi przebiegami, eksploatowanych na krótkich dystansach lub uruchamianych po d∏u˝szych postojach. Dzieje si´ tak, poniewa˝ na elektrodach i wewn´trznym izolatorze Êwiecy na skutek spalania oleju silnikowego bàdê zbyt wielokrotnego wyboru, na którego rozwiàzanie przewidziano 45 minut. Pi´ciu najlepszych pó∏finalistów awansuje do fina∏u konkursu, który odb´dzie si´ drugiego dnia pobytu. Wyniki fina∏u zostanà og∏oszone podczas uroczystej kolacji. Oprócz wyników i wr´czenia nagród w jej programie znajdzie si´ jeszcze wiele dodatkowych niespodzianek i atrakcji. Wszyscy uczestnicy fina∏u otrzymajà nagrody rzeczowe ufundowane przez organizatorów konkursu: firmy Fota i Castrol, sponsorów strategicznych, którymi sà Bosch, ATE i Febi, a tak˝e sponsorów wspierajàcych: Mann-Filter i Ruville oraz technicznych: Kager i Expom Kwidzyn. ■ Autonaprawa | nr 3/2009 przep∏ywajà bezu˝ytecznie „na skróty”, zamiast przez przerw´ pomi´dzy elektrodami. Dlatego nale˝y przestrzegaç terminów wymiany wszystkich elementów uk∏adu zap∏onowego, a w szczególnoÊci przewodów. Wiosna jest dla takiej akcji serwisowej najodpowiedniejszà porà. Przy wyborze nowych przewodów warto wybraç te z rdzeniem spiralnym, poniewa˝ wykazujà wi´kszà odpornoÊç na starzenie i nadmierne zu˝ycie. Dodatkowo, ze wzgl´du na magazynowanie energii w rdzeniu ferrytowym, czas przeskoku iskry wyd∏u˝a si´, powodujàc lepszy zap∏on ! a w r t a j c mo o r P PRZEWODY + NIESPODZIANKA Fot. Fota 2008: Marek Piotrowski, Mechanika Samochodowa, Zielonka 2007: Andrzej Cichoƒ, Mechanika Pojazdowa Service AC, D´bica 2006: Adam Butowicz, Przedsi´biorstwo Wielobran˝owe Adam Butowicz, Szczecinek 2005: W∏odzimierz Wróblewski, Mechanika Samochodowa W∏odzimierz Wróblewski, Praszka 2004: Marcin Niwiesiewicz, Niwisiewicz Jan Stacja Kontroli Pojazdów, Oborniki Âlàskie 2002: Tomasz Twardowski, T.T. Serwis Sklep in˝. Tomasz Twardowski, Warszawa b´dà cztery testy – po jednym w ka˝dym miesiàcu pierwszego etapu. Testy b´dà si´ sk∏adaç z 30 pytaƒ po 2 punkty, a rozwiàzywaç je b´dzie mo˝na za poÊrednictwem strony: www.fota.pl. Na udzielenie wszystkich odpowiedzi przewidziano ka˝dorazowo 30 minut. Po rozwiàzaniu testu uczestnicy konkursu b´dà mogli sprawdziç, na którym miejscu w rankingu si´ znajdujà. Lista wyników aktualizowana b´dzie co najmniej raz w miesiàcu. Najlepszych pi´çdziesi´ciu uczestników, którzy w I etapie zgromadzà na swoich kontach najwi´cej punktów, zarówno za testy, jak i zakupy, awansuje do pó∏fina∏u konkursu. Informacja o tym, kto si´ do niego zakwalifikowa∏, b´dzie umieszczona na internetowych stronach Foty SA. Uczestnicy zostanà te˝ poinformowani o swym sukcesie listownie. Drugi i trzeci etap konkursu zostanà przeprowadzone w drugiej po∏owie lipca na terenie jednego z ekskluzywnych hoteli na Mazurach. Na uczestników czekajà wspania∏e atrakcje, wÊród nich: udzia∏ w Wielkich Regatach Mechaników, wyÊcigi ∏odzi motorowych, pokazy firedance i inne. Pó∏fina∏ konkursu odb´dzie si´ póênym popo∏udniem pierwszego z trzech dni pobytu. B´dzie to test Zdobycie tytu∏u Mechanik Roku 2008, oprócz bardzo atrakcyjnych nagród, zapewni∏o mi wspania∏à promocj´ mojego warsztatu. Informacja o tym sukcesie dotar∏a do bardzo wielu osób. Âwiadczy o tym liczba gratulacji, które otrzyma∏em od klientów, kolegów i znajomych. OczywiÊcie pochwali∏em si´ tym zwyci´stwem na swej stronie internetowej. A z Internetu korzysta wielu klientów, na przyk∏ad w celu ustalenia adresu lub numeru telefonu kontaktowego. Konkurs i jego rezultaty opisywa∏a te˝ wi´kszoÊç znanych mi czasopism motoryzacyjnych. Puchar, z którego jestem bardzo dumny, stoi na eksponowanym miejscu w biurze mojego serwisu. Wielu klientów go zauwa˝a i – nie ma co ukrywaç – robi on na nich du˝e wra˝enie. Co wa˝ne, mój sukces zdopingowa∏ te˝ moich pracowników do pracy i poszerzania swoich kwalifikacji – i to z dobrym skutkiem. Zaj´liÊmy bowiem drugie miejsce w konkursie Najmocniejszy Serwis. MyÊl´ ˝e to wszystko jest „dro˝sze od pieni´dzy”. Urzàdzenia, które otrzyma∏em za wygranie konkursu, sà bardzo pomocne w codziennej pracy. Dzi´ki przyrzàdowi FWA 4435 poszerzyliÊmy zakres us∏ug Êwiadczonych przez warsztat o regulacj´ geometrii kó∏. Pieniàdze, które chcia∏em przeznaczyç na zakup urzàdzenia do obs∏ugi geometrii, zainwestowa∏em w zakup testera KTS 200. W najbli˝szym czasie chcia∏bym zajàç si´ obs∏ugà i naprawà klimatyzacji. Konkurs Mechanik Roku przyniós∏ bardzo wiele pozytywnych zmian w moim ˝yciu, pracy i warsztacie. Zach´cam wszystkich do udzia∏u w konkursie: Naprawd´ warto, nawet jeÊli nie wygracie! bogatej mieszanki paliwowo-powietrznej powstaje osad, tworzàcy w po∏àczeniu ze skroplonà parà wodnà (cz´sto te˝ mg∏à solnà) materia∏ o dobrej przewodnoÊci elektrycznej, co utrudnia powstanie iskry zap∏onowej. Z kolei stare, zu˝yte przewody mogà mieç mikrop´kni´cia na ca∏ej powierzchni izolacji. One te˝ mogà sprawiaç, ˝e impulsy zap∏onowe i spalanie mieszanki paliwowo-powietrznej. Jest to szczególnie wa˝ne w pojazdach zasilanych gazem. Na szcz´Êcie profesjonalne warsztaty samochodowe o tym wiedzà i coraz cz´Êciej instalujà kable naszej rodzimej produkcji – Sentech, bo sà „sprawdzone” i stosunkowo niedrogie w porównaniu z konkurencyjnymi produktami zagranicznych marek. Autonaprawa | nr 3/2009 26 | Praktyka warsztatowa | Nadwozia Nadwozia | Praktyka warsztatowa | 27 Zjawiska tego nie da si´ wyeliminowaç, zwi´kszajàc wartoÊç przyk∏adanych si∏ prostujàcych, na przyk∏ad przez zastosowanie drugiego dozera wspó∏pracujàcego z pierwszym wspó∏bie˝nie lub przeciwbie˝nie. Przy prostowaniu jakichkolwiek elementów konstrukcyjnych reakcje ca∏ego naprawianego kad∏uba przenoszone sà na ram´ naprawczà za poÊrednictwem uchwytów progowych. Ich wytrzyma∏oÊç jest w tym przypadku ca∏kowicie wystarczajàca, poniewa˝ si∏a naciàgu i tak nie mo˝e przekraczaç wartoÊci 98 kN (10 T). Wi´ksze si∏y mogà ju˝ powodowaç rozrywanie po∏àczeƒ zgrzewanych. Jest to niedopuszczalne, poniewa˝ skutkiem ich uszkodzenia jest póêniejsze skrzypienie samonoÊnego nadwozia podczas jazdy, a to oznacza brak wystarczajàcej sztywnoÊci szkieletu. Blacharskie naprawy nadwozi cz. VII Prostowanie szkieletu kad∏uba Toni Seidel Najcz´Êciej wykonywane naprawy powypadkowe dotyczà skutków kolizji drogowych, przy których si∏a odkszta∏cajàca dzia∏a w kierunku równoleg∏ym lub zwróconym pod ostrym kàtem do wzd∏u˝nej osi symetrii nadwozia. Gdy pojazd uczestniczy∏ w zderzeniu czo∏owym albo zosta∏ uderzony w któryÊ z przednich naro˝ników, odkszta∏ceniom ulegajà przede wszystkim pod∏u˝nice, ∏àczàcy je pas przedni, nadkola i b∏otniki, a w dalszej kolejnoÊci: przegroda czo∏owa i skoÊne wsporniki ∏àczàce jà z nadkolami, s∏upki przednie (tzw. s∏upki A), sàsiadujàce z dachem belki obramowania otworów drzwiowych oraz sam p∏at da- chowy. Przy najpowa˝niejszych kolizjach odkszta∏cenia mogà pojawiç si´ równie˝ w strefie progów i p∏yty pod∏ogowej. Naprawa jest wówczas raczej nieop∏acalna, lecz pod wzgl´dem technicznym w pe∏ni mo˝liwa. Wyst´powanie i rozmiary wszystkich wymienionych tu odkszta∏ceƒ muszà byç dok∏adnie zweryfikowane za pomocà systemu pomiarowego, wed∏ug danych okreÊlajàcych prawid∏owe usytu- Ka˝de, nieznaczne nawet odkszta∏cenie zewn´trzne oznacza koniecznoÊç wykonania pomiarów ca∏ego nadwozia Autonaprawa | nr 3/2009 Zasady prostowania pod∏u˝nic W nowoczesnych konstrukcjach nadwozi przednie b∏otniki nie pe∏nià funkcji noÊnej i do szkieletu kad∏uba mocowane sà Êrubami. Dlatego przed rozpocz´ciem w∏aÊciwej naprawy nale˝y je zdemontowaç. Niezale˝nie od skali zaistnia∏ych uszkodzeƒ prostowanie cz´Êci noÊnych zaczynamy od pod∏u˝nic. Organoleptyczna kontrola skutków zderzenia naro˝nego mo˝e sugerowaç, ˝e odkszta∏ceniu uleg∏a tylko jedna z pod∏u˝nic, lecz wyniki pomiarów zwykle temu przeczà. Obie pod∏u˝nice sà bowiem sztywno zwiàzane ze sobà poprzecznà belkà przedniego pasa, przez którà si∏y odkszta∏cajàce przenoszà si´ bezpoÊrednio. Dlatego belk´ t´ nale˝y od∏àczyç, a dopiero potem przystàpiç do prostowania ka˝dej z pod∏u˝nic osobno. Dotyczy to tak˝e przypadków uderzenia w Êrodkowà cz´Êç przedniego pasa, czyli w kierunku zgodnym ze wzd∏u˝nà osià symetrii pojazdu, powodujàcego symetryczne (na pozór) odkszta∏cenie obydwu pod∏u˝nic. Zalecane w niektórych podr´cznikach prostowanie centralne, z symetrycznym zamocowaniem do pod∏u˝nic obu koƒców ∏aƒcucha rozdzielonych rozpórkà, nie daje w praktyce spodziewanych efektów, gdy˝ takie przy∏o˝enie si∏ nie zapewnia wyprostowania odkszta∏conej belki poprzecznej, a tym samym te˝ powrotu pod∏u˝nic do ich prawid∏owej pozycji (pozostajà one nadal Êciàgni´te koƒcami do Êrodka). Fot. C.T.S. Prezes C.T.S. sp. z o.o. Fot. C.T.S. owanie punktów kontrolnych. KolejnoÊç wykonywania prac naprawczych musi byç zgodna z przedstawionà tu sekwencjà powstawania odkszta∏ceƒ. Stosowanie si∏y prostujàcej Przed rozpocz´ciem prostowania ustalamy na podstawie wskazaƒ systemu pomiarowego kàt ustawienia dozera wzgl´dem ramy naprawczej i zak∏adamy ∏aƒcuch ∏àczàcy dozer z odpowiednim uchwytem przytwierdzonym do prostowanego elementu. Uchwyty dobieramy w ten sposób, by ich szcz´ki lub p∏yty oporowe mia∏y mo˝liwie najwi´kszà powierzchni´ kontaktu z blachà, co zapobiega wyrywaniu jej fragmentów. Bieg ∏aƒcucha zgodny jest z kierunkiem dzia∏ania si∏y prostujàcej. Po rozpocz´ciu naciàgu na monitorze elektronicznego systemu pomiarowego widzimy, czy wst´pnie obrany kierunek si∏y zosta∏ ustalony prawid∏owo i czy prostowanie przynosi po˝àdane efekty. Wskazujà to wektory oznaczajàce kierunek optymalny dla danego odkszta∏cenia, a tak˝e wartoÊci liczbowe odchy∏ek wymiarowych wyÊwietlane obok poszczególnych punktów kontrolnych. W przypadku nieprawid∏owoÊci przerywamy ciàgni´cie i korygujemy ustawienia. JeÊli wykonywana operacja przebiega w∏aÊciwie, mo˝na jà prowadziç dalej w sposób ciàg∏y a˝ do uzyskania prawid∏owej pozycji punktów kontrolnych. Potem, nie zmieniajàc kierunku si∏y, przeciàga si´ dodatkowo prostowany element o ok. 3 mm poza jego skrajny punkt kontrolny. Pozwala to wyeliminowaç skutki spr´˝ystoÊci Prostowanie pod∏u˝nicy rozpoczynamy od zamocowania odpowiedniego zaczepu (u góry) i wst´pnego ustawienia kierunku przyk∏adanej si∏y (z prawej) ¸aƒcuch po lekkim napr´˝eniu spinamy klamrà (z lewej) i zabezpieczamy dodatkowà linkà (u góry) Prostowany element nale˝y klepaç m∏otkiem dla usuni´cia napr´˝eƒ wewn´trznych blachy, a na koniec zablokowaç nastawnymi podpórkami blach. Na koniec, gdy pod∏u˝nica znajduje si´ w tym po∏o˝eniu, a ∏aƒcuch ciàgnàcy jest wcià˝ napi´ty, neutralizuje si´ wewn´trzne napr´˝enia materia∏u uderzeniami m∏otka. Potem nale˝y zluzowaç naciàg i ponownie sprawdziç po∏o˝enie punktów kontrolnych. JeÊli nie jest prawid∏owe, stosujemy odpowiednia korekt´ wed∏ug wskazaƒ systemu pomiarowego. Przy u˝yciu mechanicznego systemu pomiarowego czas naprawy musi byç d∏u˝szy o 40-50%, poniewa˝ nie mo˝na przemieszczeƒ punktów kontrolowaç na bie˝àco. Ciàgni´cie rozpoczynamy w kierunku wyznaczonym tylko orientacyjnie, wi´c pierwszy jego niewielki etap ma charakter próbny. Po zmierzeniu jego efektów korygujemy ustawienie dozera i nadal prowadzimy prac´ niewielkimi etapami. Po ka˝dym pomiarze musimy odsunàç czujk´ od punktu o 4-5 cm, co pozwala ustalaç z grubsza kierunek i skal´ zachodzàcych przemieszczeƒ. Po zakoƒczeniu prostowania pod∏u˝nica, której blachy uleg∏y podczas kolizji ostrym za∏amaniom, wymaga co najmniej cz´Êciowej wymiany. Element bez tego rodzaju uszkodzeƒ blokujemy w prawid∏owej pozycji za pomocà specjalnych podpórek ∏àczàcych go z ramà urzàdzenia naprawczego i przest´pujemy do prostowania innych cz´Êci szkieletu. Cdn. Autonaprawa | nr 3/2009 28 | Praktyka warsztatowa | Wyposa˝enie Wyposa˝enie | Praktyka warsztatowa | 29 natywny sposób wykonania us∏ugi. Czy zdà˝y si´ z tym wszystkim w trakcie owych 20 minut, nawet przy bardzo „kompromisowym” potraktowaniu jakoÊci? Spróbujmy jednak bardziej krytycznie przyjrzeç si´ wspomnianej na wst´pie analogii mi´dzy sezonowà wymianà opon a odÊnie˝aniem dróg. To prawda, ˝e w obu wypadkach termin wykonania pracy zale˝y od obiektywnych czynników klimatycznych. Nie ma co zabieraç si´ do usuwania Êniegu, zanim on spadnie, czy jednak do zmiany ogumienia mo˝na przyst´powaç dopiero po wiosennym ociepleniu? Otó˝ niekoniecznie. Coraz wi´cej u˝ytkowników samochodów decyduje si´ na ich wyposa˝anie w dwa zestawy kompletnych kó∏: zimowy i letni. G∏ównà tego przyczynà jest w∏aÊnie ch´ç unikni´cia sezonowych kolejek w serwisach i mo˝liwoÊç szybkiego reagowania na nag∏e zmiany klimatyczne. Tak to wyglàda przy rozwa˝aniu zakupu drugiego kompletu felg. Póêniej praktyka okazuje si´ jednak mniej korzystna. Problemem dla wielu w∏aÊcicieli pojazdów jest ju˝ samo przechowywanie kó∏ nieu˝ywanych, a tak˝e mozolne operowanie r´cznym podnoÊnikiem i amatorskim kluczem. CiÊnienie w oponach le˝akujàcych przez par´ miesi´cy te˝ zwykle jest niewystarczajàce, a jego uzupe∏nienie wy- Rosnàca popularnoÊç sezonowej zmiany ogumienia zwi´ksza popyt na us∏ugi oponiarskich serwisów, lecz stwarza im tak˝e organizacyjno-techniczne problemy wymagajàce optymalnego rozwiàzania. SezonowoÊç w wolnorynkowym biznesie nie jest zjawiskiem wyjàtkowym ani te˝ niepo˝àdanym. Przeciwnie: bywa nawet celowo wzmacniana przez reklamowe kampanie, by dostarczyç klientom pretekstów do dodatkowych zakupów, lecz sprzedawane w ten sposób sezonowe towary przygotowuje si´ zwykle na wiele miesi´cy wczeÊniej, bez nadmiernego poÊpiechu. W serwisach ogumienia wyglàda to niestety inaczej, czyli podobnie jak ze sma˝eniem pàczków na ostatki G∏ówny sprz´t mo˝e pracowaç bez sezonowych „szczytów” Autonaprawa | nr 3/2009 lub z odÊnie˝aniem dróg, gdzie roboty na zapas sensownie wykonaç nie mo˝na. Jesienià pierwszy Ênieg lub przymrozek sprawia, ˝e natychmiast ustawiajà si´ kolejki klientów do wymiany opon. Analogiczny szczyt wiosenny przebiega∏ do tej pory ∏agodniej, lecz ostatnio wyraênie si´ spi´trza, gdy˝ ró˝ni eksperci za poÊrednictwem wszelkich dost´pnych mediów zach´cajà kierowców do pilnego Êledzenia termometrów i obliczania Êrednich temperatur dobowych. Jak wykorzystaç to zjawisko z po˝ytkiem dla w∏asnego warsztatu? Pomys∏y w tej kwestii pojawiajà si´ ró˝ne. Najprostszy i najtaƒszy to wyd∏u˝enie czasu pracy personelu us∏ugowej placówki, ale ma on swoje nieprzekraczalne granice przydatnoÊci. W serwisach prowadzàcych jakàÊ dodatkowà dzia∏alnoÊç (np. myjnia, wymiana oleju itp.) mo˝na jà okresowo zawiesiç na zasadzie has∏a „ca∏a za∏oga na pok∏ad!”, lecz nie wszyscy klienci przyjmujà to ze zrozumieniem. Felgi po sezonie wymagajà przewa˝nie prostowania... ... a estetyczny wyglàd przywraca im dopiero naprawa lakiernicza maga dojazdu do stacji benzynowej. Profesjonalne usuni´cie powa˝niejszych usterek felg, opon, zaworów odk∏ada si´ w takich sytuacjach do czasu zakoƒczenia szczytu w serwisach us∏ugowych. Opisane k∏opoty serwisów ogumienia i ich klientów da∏yby si´ wyeliminowaç lub znacznie z∏agodziç, gdyby z dwóch sezonowych kompletów danego pojazdu jeden znajdowa∏ si´ w eksploatacji, a drugi w serwisowej przechowalni. Na ich zamian´ starcza∏oby nawet 5 minut, poniewa˝ w tym zak∏adanym by∏oby ju˝ spokojnie zrobione, co trzeba, ∏àcznie z odnowionym wyglàdem zewn´trznym. ■ Fot. Oponex, archiwum Czas wymiany kompletnych kó∏ zale˝y g∏ównie od szybkoÊci podnoÊnika Cz´Êç pracodawców próbuje uporaç si´ z problemem modnà ostatnio metodà elastycznego zatrudnienia. W zwiàzku z tym ju˝ w styczniu zacz´∏y pojawiaç si´ og∏oszenia poszukujàce pracowników na czas wiosennego sezonu. Ma to jednak sens tylko wtedy, gdy wraz z liczebnoÊcià personelu daje si´ zwi´kszyç liczba lub stopieƒ wykorzystania stanowisk obs∏ugowych. Bardziej rentowny od takich przedsi´wzi´ç okazuje si´ zwykle zakup nowoczeÊniejszego, bardziej wydajnego sprz´tu, poniewa˝ taka inwestycja przek∏ada si´ bezpoÊrednio na krótszy czas obs∏ugi jednego klienta, czyli na wi´kszà liczb´ pojazdów obs∏u˝onych podczas sezonowego szczytu. Dodatkowo daje to mo˝liwoÊç pewnej obni˝ki jednostkowych cen i stosowania atrakcyjnych dzia∏aƒ reklamowych w rodzaju: jeden samochód w 20 minut! Niestety wszystkie te rozwiàzania majà jednà wspólnà, skrz´tnie zatajanà wad´: zwi´kszenie wydajnoÊci odbywa si´ w nich kosztem obni˝enia jakoÊci wykonywanych us∏ug, a tym samym – spadku ogólnego zadowolenia klientów. Pracownik przem´czony, pracujàcy w poÊpiechu, a tym bardziej doraênie zatrudniany – rzadko odznacza si´ pe∏nà profesjonalnà sprawnoÊcià. Twierdzenie, ˝e nowoczesne, zautomatyzowane urzàdzenia odpowiednià jakoÊç wymuszajà same, jest w tym wypadku tylko abstrakcyjnym sloganem. By∏oby prawdziwe, gdyby chodzi∏o o monta˝ fabrycznie nowych opon na fabrycznie nowych felgach. Praktyka jest jednak ra˝àco odmienna. Przy powszechnie znanym stanie naszych dróg ko∏o po zimowym sezonie wymaga nie tylko standardowego cyklu prac monta˝owych i ponownego wywa˝enia, lecz dodatkowo naprawy uszkodzonej felgi, kontroli i ewentualnej wymiany zaworu. Opony letnie, które kierowca przywozi ze sobà, te˝ cz´sto nie nadajà si´ do dalszej eksploatacji, wi´c trzeba szybko znaleêç jakiÊ alter- Fot. Cartec, Tip Topol Wiosenna wymiana opon Autonaprawa | nr 3/2009 30 | Techniczne podstawy zawodu Techniczne podstawy zawodu | 31 Usterki systemu common rail zasobnik common rail wtryskiwacz intercooler pompa wysokiego ciÊnienia centralny sterownik uk∏ad recyrkulacji spalin pompa podajàca zbiornik paliwa czujnik pozycji i pr´dkoÊci wa∏u korbowego akumulator U˝ytkownik samochodu oddaje go do warsztatu, gdy zauwa˝a spadek mocy i momentu obrotowego silnika, a tak˝e k∏opoty podczas rozruchu. Niech´tnie w takich wypadkach przyjmuje do wiadomoÊci, ˝e wybra∏ niew∏aÊciwy adres. Wspó∏czesny kierowca samochodu osobowego rzadko orientuje si´ w technicznych szczegó∏ach zastosowanych w nim rozwiàzaƒ. Zwykle wystarcza mu wiedzieç, czy do baku ma wlewaç benzyn´, czy te˝ olej nap´dowy. Zakresy us∏ug dost´pnych w konkretnych, zw∏aszcza niezale˝nych, warsztatach sà jednak znacznie bardziej zró˝nicowane i okreÊlane niekiedy zbyt rygorystycznie. Jasne, ˝e z silnikiem wyposa˝onym w elektroniczny system zarzàdzania rzeczywiÊcie niewiele mo˝na zrobiç bez diagnoskopu z odpowiednim oprogramowaniem, ale ju˝ przesadà wydaje si´ odsy∏anie wszystkich klientów majàcych problemy z wtryskiem common rail do wàsko wyspecjalizowanych serwisów. Usterki uk∏adów wtryskowych, niezale˝nie od ich konstrukcji uk∏adu, wywo∏ujà charakterystyczne objawy, dajàce si´ obserwowaç organoleptycznie lub za pomocà standardowych przyrzàdów diagnostycznych. Do takich objawów nale˝à, poza ju˝ wymienionymi na wst´pie: nieprawid∏owa praca na biegu ja∏owym, brak p∏ynnoÊci przy zmianach obcià˝enia i pr´dkoÊci obrotowej silnika, nadmierne zu˝ycie paliwa i nieprawid∏owy sk∏ad spalin. Fot. Bosch turbospr´˝arka Cz´Êci elektroniczne i elektryczne Uniwersalne urzàdzenie wyposa˝one w funkcj´ odczytu oraz interpretacji kodów usterek, a tak˝e w baz´ danych dla kontrolowanego modelu i wersji, dostarczyç mo˝e tylko informacji doÊç ogólnych, lecz za to wyraênie wyznaczajàcych obszar ewentualnych dalszych poszukiwaƒ. Istniejà bowiem ró˝ne, na ogó∏ doÊç proste, mo˝liwoÊci uÊciÊlenia tak sformu∏owanej diagnozy. Do najcz´Êciej wykazywanych przyczyn niesprawnoÊci systemu wtryskowego nale˝à problemy z okreÊlonymi wtryskiwaczami oraz niew∏aÊciwe, zwykle zbyt niskie, ciÊnienie we wspólnym kolektorze. Teoretyczna wiedza na temat uk∏adów common rail mo˝e dzia∏aç w takich wypadkach parali˝ujàco. Jak bez specjalistycznej aparatury skontrolowaç prawid∏owoÊç pracy wtryskiwacza uruchamianego elektrycznie, wykonujàcego w u∏amku sekundy ca∏à sekwencj´ wtrysków? Jak sprawdziç przepustowoÊç jego dysz, jeÊli ich otwory majà wymiary mniejsze od ludzkiego w∏osa? Wiadomo te˝, ˝e trudno w warunkach standardowego warsztatu mierzyç ciÊnienia, których wartoÊci z regu∏y przekraczajà dziÊ 1000 barów. Czy jednak w ka˝dym wypadku jest to bezwzgl´dnie potrzebne do usuni´cia awarii? Zaczàç trzeba od eliminacji najprostszych z potencjalnych przyczyn, czyli sprawdzenia, oczyszczenia lub wymiany przewodów i styków (po∏àczeƒ) elektrycznych na liniach przekazujàcych impulsy sterujàce do wszystkich czujników i urzàdzeƒ wykonawczych systemu wtryskowego. Wtryskiwacze CR: z lewej – elektromagnetyczne, z prawej – piezoelektryczny poziom paliwa we wszystkich próbówkach Êwiadczy o prawid∏owym dzia∏aniu mechanizmów wtryskowych. Przyczynà wadliwego wtrysku mo˝e byç jedynie zmniejszona dro˝noÊç rozpylacza, co oznacza koniecznoÊç oczyszczenia lub wymiany wadliwej cz´Êci. Gdy poziom paliwa w jednej próbówce ró˝ni si´ wy- raênie od pozosta∏ych, mamy do czynienia z mechanicznà lub elektrycznà usterkà wtryskiwacza. NiesprawnoÊci obwodów elektrycznych mogà byç identyfikowane nawet multimetrem, byle zgodnie z nast´pujàcymi zasadami. Najpierw sprawdza si´, czy ze sterownika mikroprocesorowego Wygraj jednà z trzech wkr´tarek kàtowych GWI 10,8V-LI firmy Bosch. Nagrody te przeÊlemy Czytelnikom, którzy zakreÊlà trafne propozycje odpowiedzi na pytania 1, 2, 3 i 4 oraz najlepiej odpowiedzà na pytanie 5. Nie znasz niektórych odpowiedzi lub nie jesteÊ ich pewien? Przeczytaj artyku∏ „Diagnozowanie klimatyzacji automatycznych” zamieszczony w tym numerze naszego miesi´cznika. Nast´pnie wype∏nij formularz, wytnij go wed∏ug zaznaczonych linii i wyÊlij do redakcji (pocztà, faksem 071 343 35 41 lub mailem ze strony www.technotransfer.pl) w terminie do 25.03.2009 r. Przy jednakowej liczbie uzyskanych punktów preferowane b´dà odpowiedzi na oryginalnych kuponach lub opatrzone numerem prenumeraty. W poprzednim konkursie cyfrowy aparat fotograficzny LUMIX ufundowany przez firm´ GG Profits przyznaliÊmy Agnieszce Osiej z Krapkowic, a zestawy firmowych upominków otrzymajà: Justyna Skalik z Cz´stochowy, Tadeusz Jacyna-Onyszkiewicz z Poznania i Zdzis∏aw Jurek z Miechowa. Gratulujemy! ✁ PYTANIA KONKURSOWE 1. Czym ró˝ni si´ g∏ównie klimatyzacja automatyczna od manualnej? ❏ a. rodzajem czynnika roboczego ❏ c. zakresem temperatur ❏ b. sterowaniem procesorem ❏ d. samoczynnà dezynfekcjà Prosimy przes∏aç pocztà lub faksem: 071 343 35 41 2. Automatyczne osuszanie powietrza wymaga wspó∏pracy klimatyzacji z: ❏ a. systemem grzewczym ❏ c. wentylatorem ch∏odnicy ❏ b. czujnikiem deszczu ❏ d. sterownikiem silnika 3. W trakcie wymiany czynnika ch∏odniczego w automatycznej klimatyzacji powinien byç wy∏àczony: ❏ a. immobiliser ❏ c. zap∏on ❏ b. akumulator ❏ d. system grzewczy 4. Kiedy nale˝y wykasowaç pami´ç b∏´dów sterownika klimatyzacji? ❏ a. po wymianie czynnika roboczego ❏ b. po wymianie filtra kabinowego ❏ c. po usuni´ciu zapisanych usterek ❏ d. na koniec procedury diagnostycznej 5. Do czego s∏u˝y przy diagnozowaniu i serwisowaniu klimatyzacji oprogramowanie ESI[tronic]? ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................... Weryfikacja wtryskiwaczy W systemach wtryskowych common rail stosuje si´ wtryskiwacze uruchamiane KONKURS BOSCH! Fot. Bosch czujnik ciÊnienia paliwa elektromagnetycznie lub piezoelektrycznie. W obu wypadkach otwieranie zaworu wtryskowego jest wspomagane ciÊnieniem paliwa, co sprawia, ˝e po ka˝dym wtrysku ma∏a dawka paliwa u˝yta „do celów hydraulicznych” wraca przewodem nadmiarowym do zbiornika. Inaczej ma si´ to w przypadku najnowoczeÊniejszych, piezoelektrycznych wtryskiwaczy bezpoÊredniego dzia∏ania, ale one nie trafiajà jeszcze do warsztatów naprawczych. JeÊli od wszystkich wtryskiwaczy od∏àczy si´ przewody nadmiarowe i zastàpi je krótkimi rurkami odprowadzajàcymi nadmiar paliwa do oddzielnych próbówek, to po parominutowej pracy silnika mo˝na uzyskaç pewne cenne wskazówki diagnostyczne. Identyczny Autonaprawa ........................................................................................................................................................................................... pl. Nowy Targ 28/16 Imi´ i nazwisko uczestnika konkursu ................................................................................................................................... 50-141 Wroc∏aw Dok∏adny adres ................................................................................................................................................................... Telefon ........................................ e-mail ............................................................................................................................ Autonaprawa | nr 3/2009 Wyra˝am zgod´ na przetwarzanie moich danych osobowych dla potrzeb niezb´dnych do przeprowadzenia niniejszego konkursu (ustawa z 29.08.1997 o ochronie danych osobowych) 32 | Techniczne podstawy zawodu Odczyt pami´ci b∏´dów centralnego sterownika Przewody wysokiego ciÊnienia nale˝y wymieniaç po ka˝dym demonta˝u, nie wolno ich zamieniaç miejscami, prostowaç ani zginaç docierajà impulsy elektryczne do wtryskiwacza zapisanego w pami´ci b∏´dów i uzyskujàcego negatywne wyniki opisanego wy˝ej testu. JeÊli tak, wtryskiwacz wymaga wymiany lub oczyszczenia w specjalistycznym urzàdzeniu w ramach us∏ugi zewn´trznej. JeÊli nie (mimo prawid∏owych po∏àczeƒ elektrycznych) – naprawa wykracza poza techniczne mo˝liwoÊci warsztatu. Spadki ciÊnienia Niedostatek ciÊnienia paliwa w g∏ównym zasobniku systemu common rail zapisany w pami´ci sterownika i odczytany przez diagnoskop mo˝e wynikaç z przyczyn pozornych lub rzeczywistych. Pierwsze wià˝à si´ z regu∏y z niesprawnoÊcià czujnika ciÊnienia albo z przerwà bàdê zwarciem w jego obwodzie elektrycznym, co mo˝na ∏atwo zweryfiko- waç za pomocà multimetru i prostych warsztatowych prób. Drugie majà charakter wy∏àcznie mechaniczny i polegajà na niewydolnoÊci pompy lub nieszczelnoÊci wysokociÊnieniowej cz´Êci uk∏adu. Zewn´trzne wycieki paliwa sà bardzo ∏atwe do zauwa˝enia i zlokalizowania. Wyst´pujà z regu∏y na po∏àczeniach przewodów wysokociÊnieniowych i sà skutkiem b∏´dnego ich monta˝u. Obowiàzuje tu bezwzgl´dnie zasada nakazujàca wymian´ przewodu wysokociÊnieniowego (mi´dzy zasobnikiem a wtryskiwaczem lub pompà) po ka˝dym jego zdemontowaniu. Przecieki wewn´trzne mogà byç powodowane nieszczelnoÊcià zaworu regulacyjnego, co ujawnia si´ po zdemontowaniu jego przewodu powrotnego, albo nieszczelnoÊcià (niedomykaniem si´) wtryskiwacza, co daje si´ zauwa˝yç natychmiast przy opisanej ju˝ próbie z próbówkami i powoduje te˝ niekiedy zwi´kszone zadymienie spalin. NiewydolnoÊç pompy wysokiego ciÊnienia sprawia, ˝e zawór regulacyjny w ogóle si´ nie otwiera, a przyczyny tego le˝eç mogà zarówno w wadliwym zasilaniu elektrycznym, jak i w rozmaitych usterkach wewn´trznych niepodlegajàcych warsztatowej naprawie. ■ KONKURS ✁ Do wygrania: 3 wkrętarki kątowe GWI 10,8V-LI Preparaty chemiczne dla motoryzacji W zamieszczonym na sàsiednich stronach tabelarycznym przeglàdzie znalaz∏y si´ oferty dystrybutorów motoryzacyjnych Êrodków chemicznych dost´pnych na polskim rynku. Dotyczà one preparatów o bardzo ró˝nym przeznaczeniu, wi´c podzielone zosta∏y na kilka kategorii. Ârodki do konserwacji i piel´gnacji lakieru Nie zaliczajà si´ do niech produkty s∏u˝àce po prostu do mycia nadwozi, gdy˝ dla nich przewidziana zosta∏a odr´bna kategoria. Tu chodzi przede wszystkim o woski do tworzenia dodatkowych pow∏ok ochronnych i uszczelniajàcych, a tak˝e o materia∏y polerskie do renowacji lakierów zmatowia∏ych. Fot. Delphi Zestaw do diagnozowania systemów common rail Preparaty chemiczne | Praktyka warsztatowa | 33 Ârodki do piel´gnacji wn´trz pojazdów Ich rodzaj jest zró˝nicowany podobnie jak struktura wystroju przedzia∏ów i kabin pasa˝erskich. Mamy wi´c w tej grupie zarówno substancje przeznaczone do czyszczenia i odnawiania materia∏ów tapicerskich (tekstylnych, skórzanych i syntetycznych), jak i elementów wykonanych z tworzyw sztucznych (twardych lub elastycznych), a tak˝e z metalu i gumy. Ârodki specjalne dla myjni automatycznych Grup´ t´ tworzà szampony i pianki myjàce oraz preparaty do usuwania szczególnie uporczywych zanieczyszczeƒ (owady, smo∏y, smary itp.). Niektóre szampony zawierajà Êrodki konserwujàce lakier. Preparaty do dezynfekcji klimatyzatorów To zwykle substancje bakteriobójcze i grzybobójcze (z domieszkà zapachowych), dostarczane w pojemnikach aerozolowych ze specjalnymi aplikatorami. P∏yny do mycia szyb Dostarczane sà w postaci gotowej do u˝ycia lub w koncentratach rozcieƒczanych wodà; z przeznaczeniem do samochodowych spryskiwaczy lub (w wykonaniach z rozpylaczem) do r´cznego mycia szyb silnie zabrudzonych. Preparaty zapachowe i odÊwie˝ajàce powietrze Wykonuje si´ je w postaci aerozoli, flakoników z parujàcà zawartoÊcià lub ozdobnych tekturowych p∏ytek, nasàczanych substancjami aktywnymi. Preparaty techniczne Tà wspólnà nazwà okreÊliç mo˝na p∏yny hamulcowe i ch∏odnicze, dodatki uszlachetniajàce do paliw i olejów, preparaty stosowane przez mechaników i elektryków samochodowych (np. do usuwania korozji z po∏àczeƒ Êrubowych i wciskowych, u∏atwiania demonta˝u lub monta˝u elementów, ochrony cz´Êci wra˝liwych na dzia∏anie czynników atmosferycznych), a tak˝e smary specjalne wytwarzane na bazie parafiny, silikonu, teflonu lub substancji sta∏ych, minimalizujàcych tarcie pomi´dzy elementami wspó∏pracujàcymi sporadycznie. Wi´kszoÊç tego rodzaju produktów podlega zobiektywizowanym (paƒstwowym bàdê mi´dzynarodowym) normom i klasyfikacjom. Szczegó∏owe zasady ich dzia∏ania i stosowania (wy∏àcznie przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach, przy zachowaniu stosownych zasad bezpieczeƒstwa i higieny pracy) wymagajà dok∏adniejszych opisów w oddzielnych, bardziej obszernych publikacjach. ■ Autonaprawa | nr 3/2009 Action SA Zamienie, ul. Dawidowska 10, 02-800 Warszawa, tel. 022 332 16 00, www.activejet.pl AD Polska al. Krakowska 47, 39-200 D´bica, tel. 014 680 88 53, faks 014 680 88 82, www.adpolska.com.pl Amtra Ltd. ul. Schonów 3, 41-200 Sosnowiec, tel./faks 032 294 41 00, www.amtra.com.pl Aripol sp. z o.o. ul. Che∏m˝yƒska 5, 04-247 Warszawa, tel. 022 879 92 81, tel./faks 022 879 78 13, www.aripol.com.pl Autoland ul. Ogrodowa 37, 00-873 Warszawa, tel./faks 032 472 25 31, www.autoland.pl Boll Agencja Handlowa ul. Chemiczna 3, 66-713 Zielona Góra, tel. 068 451 99 99, faks 068 451 99 00, www.boll.com.pl Boryszew ERG SA ul. 15 Sierpnia 106, 96-500 Sochaczew, tel. 046 863 02 01, faks 046 863 00 96, www.boryszewerg.com.pl Chema ul. Pa∏acowa 41,42,53 Olesin, 05-311 D´be Wielkie, tel. 025 757 78 72, www.chema.com.pl CIH Ultra Chemicals ul. Szarotkowa 87, 60-175 Poznaƒ, tel. 061 867 89 90, www.cih.com.pl Den Braven East sp. z o.o. Wysogotowo, ul. Bukowska 11a, 62-081 Przeêmierowo, tel. 061 896 17 40, www.denbraven.pl Edpol PHU ul. Warszawska 79, 42-200 Cz´stochowa, tel./faks 034 361 30 15 Eurol-Chem PPH sp. z o.o. ul. Zglenickiego 46 B, 09-411 P∏ock, tel. 024 365 55 51, faks 024 365 55 68 ExxonMobil Poland sp. z o.o. ul. Chmielna 85/87, 00-805 Warszawa, tel. 022 586 18 00, faks 022 620 16 61, www.exxonmobil.com Fota SA ul. Stryjska 24, 81-506 Gdynia, tel. 058 690 66 29, faks 058 690 66 00, www.fota.pl Fuchs-Oil Corporation sp. z o.o. ul. Kujawska 102, 44-101 Gliwice, tel. 032 401 22 00, faks 032 401 22 55, www.fuchs-oil.pl Helios Polska sp. z o.o. ul. Przeskok 43, 63-400 Ostrów Wlkp., tel./faks 062 735 29 66, www.heliospolska.pl Inter-Auto-Technika sp. z o.o. ul. Sienkiewicza 15/13, 06-500 M∏awa, tel./faks 023 654 26 49, www.inter-auto-technika.com.pl Inter Cars SA www.intercars.com.pl ul. Gdaƒska 15, Czàstków Mazowiecki, 05-152 Czosnów, tel. 022 714 10 00, faks 022 714 10 01 J.R. Motor Services G.B. sp. z o.o. ul. Tadeusza Wendy 15, 81-351 Gdynia, tel. 058 661 25 87, faks 058 620 75 20, www.jrmotorservices.co.uk Kärcher sp. z o.o. 31-346 Kraków, ul. Stawowa 140, infolinia 0801 811 234, faks 012 6397 123, www.karcher.pl Kemetyl Polska sp. z o.o. AL. Jerozolimskie 162, 02-342 Warszawa, tel. 022 822 53 90, www.kemetyl.com Kleen-Flo Europe sp. z o.o. ul. Kuênicy Ko∏∏àtajowskiej 13, 31-234 Kraków, tel. 012 415 01 71, www.kleenflo.pl Liqui Moly Polska sp. z o.o. ul. Cybernetyki 7b, 02-677 Warszawa, tel. 022 331 03 08, www.liqui-moly.pl M&St sp. z o.o. ul. Reymonta 44, 01-842 Warszawa, tel. 022 663 12 09, faks 022 864 54 89, www.m-st.com.pl Melle sp. z o. o. Stary Staw 9, 63-400 Ostrów Wlkp., tel. 062 735 16 00, www.k2.com.pl Motip Dupli Polska sp. z o.o. Psary, ul. G∏owna 27, 51-180 Wroc∏aw, tel. 071 387 88 84, faks 071 387 87 24, www.motipdupli.pl Novol sp. z o.o. ul. ˚abikowska 7/9, 62-052 Komorniki, tel. 061 810 98 00, faks 061 810 98 09, www.novol.pl Organika Car SA ul. Ciasna 21a, 93-531 ¸ódê, tel. 042 682 53 54, www.organika.com.pl Autonaprawa | nr 3/2009 ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● Orlen-Oil sp. z o.o. ul. Armii Krajowej 19, 30-150 Kraków, tel. 012 665 55 00, faks 012 665 55 01, www.orlen-oil.pl Parys sp. z o.o., PPH ul. L. Herc 3, 20-328 Lublin, tel. 081 441 51 91, www.parys.pl Petronas Lubricants Poland Rynek G∏ówny 27, 31-010 Kraków, tel. 012 423 09 90, faks 012 423 09 78, www.flpoland.pl Seewax-Moto sp. z o.o. ul. Ogrodnicza 5, 05-070 Sulejówek, tel. 022 783 25 03, www.seewax.pl Semicon sp. z o.o. ul. Zwoleƒska 43, 04-761 Warszawa, tel. 022 615 73 71, faks 022 615 73 75, www.semicon.com.pl Shell Polska sp. z o.o. ul. Bitwy Warszawskiej 1921 r. nr 7a, 02-366 Warszawa, tel. 022 570 00 00, faks 022 570 00 01, www.shell.com.pl Skabagis PHU ul. Dzwonkowa 140, 43-382 Bielsko-Bia∏a, tel. 033 818 46 63, faks 033 818 46 65, www.skabagis.com.pl Soko International ul. Parzniewska 2, 05-800 Pruszków k. Warszawy, tel. 022 758 60 74, faks 022 758 84 42, www.soko.pl Statoil Lubricants Technologies sp. z o.o. ul. Bociana 6, 31-231 Kraków, tel. 012 415 70 00, faks 012 415 71 00, www.statoil.pl Synpeko SJ, Zak∏ad Syntezy Organicznej www.synpeko.pl ul. Stawowa 75-77, 55-002 Dobrzykowice Wroc∏awskie, tel. 071 318 52 34, faks 071 318 52 34 w. 26 Tenzi sp. z o.o. Skarbimierzyce 22, 72-002 Do∏uje, tel. 091 311 97 71-75, www.tenzi.pl Total Polska sp. z o.o. al. Jana Paw∏a II 80, 00-175 Warszawa, tel. 022 435 14 00, faks 022 435 14 01, www.totalpolska.pl Valvoline Polska, Ashland Poland sp. z o.o. ul. Jutrzenki 75, 02-230 Warszawa, tel. 022 334 40 50, faks 022 334 40 60, www.valvoline.pl Variant SA ul. Czerwiƒskiego 3, 31-319 Kraków, tel. 012 636 99 44, faks 012 637 26 78, www.variant.pl Würth Polska sp. z o.o. ul. P∏ochociƒska 33, 03-044 Warszawa, tel. 022 520 20 00, faks 022 520 20 01, www.wurth.pl ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● Inne Ârodki ochronno-smarujàce Ârodki chemiczne dla elektryków Ârodki chemiczne dla mechaników Dodatki uszlachetniajàce do paliw i olejów P∏yny do ch∏odnic P∏yny hamulcowe P∏yny do mycia szyb Materia∏y zapachowe Ârodki dla myjni automatycznych Ârodki do piel´gnacji wn´trza pojazdu Dystrybutor Ârodki do konserwacji i piel´gnacji lakieru Ârodki do dezynfekcji uk∏. klimatyzacyjnych Inne Ârodki ochronno-smarujàce Ârodki chemiczne dla elektryków Ârodki chemiczne dla mechaników Dodatki uszlachetniajàce do paliw i olejów P∏yny do ch∏odnic P∏yny hamulcowe P∏yny do mycia szyb Materia∏y zapachowe Ârodki dla myjni automatycznych Ârodki do piel´gnacji wn´trza pojazdu Dystrybutor Ârodki do konserwacji i piel´gnacji lakieru Dystrybutorzy Êrodków chemicznych Przeglàd rynkowy | 35 Ârodki do dezynfekcji uk∏. klimatyzacyjnych 34 | Przeglàd rynkowy ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● Problemy ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● z rdzą, skrzypieniem, tarciem...? Nic strasznego... SB 01 i wszystko się kręci! ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● Autonaprawa – informacje o kolejnych wydaniach zajrzyj na stron´: www.autonaprawapismo.pl Autonaprawa | nr 3/2009 36 | Forum profesjonalistów Forum profesjonalistów | 37 Dlaczego my? Co kupi si´ tylko u nas? Fuchs jest obecny na rynku od 1931 roku. Ta, poczàtkowo niewielka, firma sta∏a si´ z czasem globalnym koncernem produkujàcym Êrodki smarne na wszystkich kontynentach. Od wielu lat wspó∏pracuje z najwi´kszymi i najbardziej znanymi producentami samochodów, co gwarantuje najwy˝szà jakoÊç produktów, idealnie dostosowanych do potrzeb nowoczesnych rozwiàzaƒ konstrukcyjnych. W Polsce firma Fuchs dzia∏a od 1990 roku, ma tu swój zak∏ad produkcyjny, zaplecze laboratoryjno-badawcze i baz´ magazynowà w Gliwicach. Od pi´ciu kolejnych lat nale˝y do laureatów „Gazeli Biznesu”, uzyska∏a certyfikat „Przedsi´biorstwo Fair Play” i tytu∏ „Diament miesi´cznika Forbes 2008”. Fuchs jest prekursorem wzbogacania olejów silnikowych i przek∏adniowych dwusiarczkiem molibdenu. Olej z takim dodatkiem ma znacznie lepsze w∏aÊciwoÊci smarne, szczególnie w ekstremalnie trudnych warunkach pracy. Jego cechà charakterystycznà jest czarny kolor, dlatego ta grupa produktów Fuchsa nosi nazw´ „Czarna linia”. Nale˝à do niej oleje silnikowe: Titan CFE SL SAE 5W-30, Titan CFE MC SAE 5W-40, Titan CFE MC SAE 10W-40, olej przek∏adniowy Titan Renep MC SAE 80W-90 i smar sta∏y Renolit MO2. Artur Ca∏ka Specjalista ds. marketingu Bart∏omiej Habas Specjalista ds. motoryzacyjnych Êrodków smarnych Fuchs Oil Corporation (PL) sp. z o.o. Gulf oferuje wysokiej klasy produkty, wykonane z olejów bazowych pochodzàcych z krajów arabskich, znacznie przewy˝szajàcych jakoÊcià oleje bazowe z terenów by∏ego Zwiàzku Radzieckiego. Produkty te sà blendowane w Holandii, co daje pewnoÊç, ˝e to, co jest na- Autonaprawa | nr 3/2009 pisane na opakowaniu, znajduje si´ w Êrodku. Nasze ceny sà obecnie bardziej atrakcyjne, ni˝ w przypadku produktów o podobnej jakoÊci dostarczanych przez inne firmy. Dzia∏ajàc od 1901 roku, firma Gulf podà˝a za potrzebami swych klientów, a nie za produktami konkurencji. Je˝eli zdarzy si´, ˝e klient znajdzie olej innego producenta, którego my nie posiadamy, to jesteÊmy w stanie taki olej wyprodukowaç. Jednak nie s∏ysza∏em jeszcze, abyÊmy nie posiadali produktu w danej specyfikacji oferowanego przez inne firmy z tej bran˝y. Natomiast wiem, ˝e wiele marek olejowych nie ma w∏asnych odpowiedników do ró˝nych naszych produktów. Wspomn´ przy tym, i˝ oleje Gulf, które zaprezentowaliÊmy w aktualnym przeglàdzie, nie stanowià pe∏nej firmowej oferty dost´pnej dla naszych klientów. Pawe∏ Ciechanowski Prokurent Gulf Polska JeÊli odwrócimy ty∏em dowolne opakowanie z produktem Liqui Moly, zawsze zobaczymy kod kreskowy zaczynajàcy si´ cyfrà cztery – oznacza to Niemcy jako kraj wytworzenia. W∏aÊnie w Niemczech znajdujà si´ dwie nasze fabryki oraz laboratoria. Liqui Moly, kierujàc si´ zasadà wytwarzania produktów o najwy˝szej jakoÊci, nie pozwala sobie na przeniesienie produkcji ani nawet na konfekcjonowanie – poza swoje fabryki. Kontroli podlega nie tylko gotowy olej, lecz równie˝ baza olejowa oraz dodatki niezb´dne do produkcji. Efektem jest zachowanie standardów jakoÊci w dowolnych partiach olei czy Êrodków chemicznych Liqui Moly. Naszym wiodàcym i wyró˝niajàcym Liqui Moly od innych producentów ole- jem jest MoS2 Leichtlauf Motoroil 10W-40. Olej ten charakteryzuje si´ bogatà zawartoÊcià sta∏ego Êrodka smarnego, jakim jest dwusiarczek molibdenu. Dzi´ki budowie p∏ytkowej tego dodatku, w∏aÊciwoÊciom adhezyjnym, du˝ej odpornoÊci na nacisk oraz odpornoÊci na wysokie temperatury – jest on idealnym dodatkiem do oleju. Stosowanie oleju MoS2 Leichtlauf 10W-40 pozwala na oszcz´dnoÊç zu˝ycia paliwa i samego oleju, chroni silnik przed zu˝yciem i wyd∏u˝a jego ˝ywotnoÊç. Produkt ten jest obecny w naszej ofercie od 20 lat i nadal cieszy si´ ogromnym powodzeniem wÊród u˝ytkowników samochodów. Poniewa˝ olej jest jednym z elementów silnika, musi si´ on rozwijaç, tak jak nast´puje unowoczeÊnianie konstrukcji silników. Aby sprostaç najnowszym wymaganiom producentów samochodów, Liqui Moly stworzy∏o innowacyjnà seri´ olei TopTec opartych na HC-Technologii. Ta seria trzech rodzajów oleju spe∏nia wymagania niemal wszystkich nowoczesnych konstrukcji silników wyposa˝onych w bezpoÊredni wtrysk paliwa, filtry czàstek sta∏ych oraz wymagajàcych wyd∏u˝onego interwa∏u. Rafa∏ Kobza Starszy specjalista ds. technicznych i szkoleƒ Liqui Moly Polska sp. z o.o. Lotos to dziÊ marka o ugruntowanej pozycji i stabilnej jakoÊci. U˝ytkownicy mogà byç pewni, ˝e niezale˝nie od miejsca zakupu i pory roku, zawsze kupià ten sam produkt. U nas nie ma takiego problemu: ˝e produkujemy np. olej 15W-40 w 6 zak∏adach w Europie i mi´dzy produktami o tej samej nazwie wyst´pujà „ma∏e” i „niedostrzegalne” ró˝nice. Bazy olejowe, które wytwarzane sà w nale˝àcej do Grupy Lotos SA rafinerii gdaƒskiej od, bez ma∏a, dziesi´cioleci zaliczane sà do najlepszych w Europie. Ich stosowanie pozwala nam utrzymywaç sta∏à, powtarzalnà jakoÊç wszystkich produktów finalnych. Istotnà zaletà naszej oferty sà te˝ wyst´pujàce w niej ceny. Moim zdaniem, dla ka˝dego oleju mo˝na dobraç zamiennik. OczywiÊcie przy uwzgl´dnieniu konkretnych warunków eksploatacji. Tak jest w przypadku olejów silnikowych. Chocia˝ w naszej ofercie jest rodzina olejów z formu∏à Thermal Control, która zapewnia lepsze ch∏odzenie silnika w jeêdzie miejskiej, i ten produkt nie ma odpowiednika w ofercie konkurencji. Natomiast w przypadku olejów przemys∏owych mamy ca∏à mas´ produktów „niepowtarzalnych”, opartych o naszà technologi´ oraz o doÊwiadczenie i wiedz´ naszych technologów. Przyk∏adem tego mogà byç oleje Corvus czy Remiz. Na koniec chcia∏bym podkreÊliç, ˝e jesteÊmy jednà z tych firm, której produkty spe∏niajà wszystkie wymagania stawiane dostawcom dla armii krajów NATO. Umo˝liwi∏o nam to uzyskanie certyfikatu systemu zarzàdzania jakoÊcià zgodnego z wymaganiami systemu AQAP 2110. Dr in˝. Rafa∏ Mirek Serwis olejowy Lotos Oil SA Mobil w Polsce od lat jest synonimem najwy˝szej jakoÊci. SkoncentrowaliÊmy dzia∏ania rozwojowe na kilku sprawdzonych produktach, które przez lata stale udoskonalamy. Naszym poligonem doÊwiadczalnym jest Formu∏a 1 i silniki bolidów Vodafone McLaren Mercedes. Nowe samochody Porsche i Mercedes-Benz AMG opuszczajà fabryki z olejem Mobil 1. Jak wynika z badaƒ GIPA, kierowcy przy zakupie olejów Mobil kierujà si´ zaufaniem do marki oraz dobrà ochronà silnika. Ta ostatnia cecha w produktach konkurencji nie jest oceniana równie wysoko. W efekcie ju˝ co trzeci polski kierowca zaufa∏ naszej marce i deklaruje swojà lojalnoÊç. Produktem, którego bezpoÊredniego odpowiednika nie znajdzie si´ w ofertach naszych konkurentów, jest jeden z naszych topowych olejów – syntetyczny Mobil 1 0W-40 Turbo Diesel do silników z turbodo∏adowaniem. Jego wysoki wskaênik lepkoÊci zapewnia doskona∏e smarowanie w ekstremalnych warunkach eksploatacyjnych, zmniejsza zu˝ycie paliwa, umo˝liwia szybki „zimny start” i natychmiastowe smarowanie, co znacznie wyd∏u˝a ˝ywotnoÊç silnika. Danuta Micha∏us-Soko∏owska Dyrektor ds. marketingu ExxonMobil Poland Neste Oil jest ekskluzywnà europejskà markà, k∏adàcà nacisk na wyjàtkowà dba∏oÊç o jakoÊç produktu. Jako jedyny producent w Europie (a byç mo˝e na Êwiecie) opiera produkcj´ olejów silnikowych na w∏asnych syntetycznych olejach bazowych Nexbase®. Ze wzgl´du na unikalnà i supernowoczesnà technologi´ ca∏oÊç produkcji wykonywana jest w Finlandii. Wyjàtkowà ofertà produktowà, obejmujàcà ca∏oÊciowo zagadnienie oszcz´dzania paliwa w eksploatacji samochodu (tzw. lekkobie˝noÊci), jest gama czterech olejów silnikowych o charakterystyce lepkoÊciowej 5W-30. Nale˝à do niej: Neste City Pro LL 5W-30, Neste City Pro LongLife III 5W-30, Neste City Standard 5W-30 oraz Neste Turbo Super 5W-30. ˚adna z firm konkurencyjnych nie oferuje tak szerokiej gamy energooszcz´dnych olejów. Ich stosowanie przynosi wymierne efekty: 2-3% zaoszcz´dzonego paliwa w porównaniu ze zu˝yciem przy tradycyjnie stosowanych w naszych warunkach klimatycznych olejach 15W-40. Uzyskane oszcz´dnoÊci dwukrotnie przewy˝szajà cen´ zastosowanego oleju marki Neste Oil . Andrzej Junosza-CieÊliƒski Dyrektor handlowy PHU Andrzej Klimowicz Oficialny dystrybutor Neste Oil Orlen Oil b∏yskawicznie dostosowuje swà ofert´ do nowych wymogów rynku i regulacji Unii Europejskiej, np. kolejnej normy czystoÊci spalin – EURO 5. Spó∏ka posiada certyfikaty ISO 9001:2000, AQAP 2110:2003, a najwy˝szà jakoÊç jej produktów potwierdzajà aprobaty znanych producentów samochodów (m.in.: Mercedes-Benz, Volkswagen, Volvo, BMW, MAN, Porsche). Do produkcji olejów Platinum zastosowano najnowoczeÊniejsze formu∏y technologiczne, stworzone we wspó∏pracy z renomowanymi laboratoriami i firmami badawczymi, dzi´ki czemu zapewniajà one kompleksowà ochron´ silnika oraz najlepsze parametry jego pracy, nawet w ekstremalnych warunkach eksploatacji. Wyniki badaƒ potwierdzi∏y jednoznacznie, ˝e oleje Platinum sà doskona∏à alternatywà dla produktów zagranicznych koncernów za rozsàdnà cen´. Jako jedna z niewielu firm w naszym kraju rozwijamy ofert´ dla samochodów nap´dzanych gazem LPG. Oleje Platinum Gas Synthetic SM 5W-40 oraz Gas Semisynthetic SJ 10W-40 majà tak dobranà formu∏´, by zapewniç odpowiednie smarowanie przy uwzgl´dnieniu specyfiki spalania zarówno paliwa gazowego, jak i benzyny. Dawid Niedojad∏o Kierownik dzia∏u marketingu Orlen Oil sp. z o.o. Petro-Canada korzysta z opatentowanych procesów technologicznych, dzi´ki którym nasze bazy olejowe sà krystalicznie czyste (99,9%). Nasza Êwiatowej klasy rafineria w Mississagua (stan Ontario w Kanadzie) dostarcza oko∏o 900 milionów litrów olejów rocznie, w tym tak˝e bia∏ych – farmaceutycznych. Dzi´ki zastosowaniu olejów bazowych zaliczanych do Grup II oraz III (VHVI) nasze produkty d∏u˝ej zachowujà Êwie˝oÊç, a zawarte w nim dodatki mogà dzia∏aç lepiej. Na polskim rynku jesteÊmy liderami pod wzgl´dem wysokiej jakoÊci oleju. Naszym produktem nie majàcym bezpoÊrednich odpowiedników w ofertach konkurencyjnych jest olej Supreme 5W-20, przeznaczony w szczególnoÊci do tzw. „amerykaƒskich samochodów”, w których wymagana jest w∏aÊnie taka specyficzna lepkoÊç. Przemys∏aw Niedzielski Junior product manager Variant SA Autonaprawa | nr 3/2009 38 | Przeglàd rynkowy Przeglàd rynkowy | 39 Zestawienie olejów i smarów Grupy olejów uporzàdkowane sà wed∏ug rosnàcej klasyfikacji API. Pozycje oznaczone na czerwono sà dok∏adniej opisane przez producentów Oleje do silników benzynowych Producent Nazwa Motul Petro – Canada Liqui Moly Mobil Motul Petro – Canada Texaco Orlen OIL Agip Valvoline Petro – Canada Mobil Orlen OIL Orlen OIL Petro – Canada Shell Shell Agip 8100 Eco-lite 0W-20 Supreme 5W-20 Leichtlauf Special 5W-30 Mobil Syst S Special V 5W-30 8100 Eco-nergy 5W-30 Supreme 5W-30 Havoline Energy 5W-30 5W-30 Platinum Gas Synthetic 5W-40 Eurosports 5W-50 VR1 Racing 5W-50 Supreme 10W-30 Mobil Extra 4T 10W-40 Platinum Gas Semisynthetic 10W-40 Orlen Oil Gas Semisynthetic 10W-40 Supreme 10W-40 Advance Ultra 4 10W-40, 15W-50 Advance VSX 4 10W-40, 15W-50 TEC 4T 10W-40, 15W-50 LepkoÊç SAE API ACEA Producent SM/CF SM SL SL,CF SL/CF SM SL/EC SM SL SL SM SJ SJ SG SM SG SG SJ b.d. b.d. A1/B1/A5 A3/B3/B4,C3 A5/B5 b.d. A1/B1 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. A3 Agip Valvoline Comma Comma Elf Orlen OIL Petro – Canada Gulf Agip Comma Mobil Shell Orlen OIL Orlen OIL Comma Petro – Canada Comma Nazwa API Racing VR1 Racing Super M1 Petrol Sporti SRI Orlen Oil Gas Lubro Supreme Gulf Multi G Super 4T Europa Mobil 1 Racing 4T Advance SX 4 Selektol Selektol Specjal Sonic Supreme Classic Motor Oil 30 LepkoÊç SAE ACEA 10W-60 10W-60 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40/20W-50 15W-50 15W-50 15W-50 15W-50 20W-30 20W-40 20W-50 20W-50 30 SL SL SL SL SJ SG SM CD/SF SJ SL SH SJ SC SD SJ SM SA A3 b.d. A2 b.d. A3/B3 b.d. b.d. b.d. A3 A2 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Nazwa Agip Carlube Castrol Castrol Castrol Agip 7007 Triple R Longlife FS EDGE SLX Professional Longtec SLX Professional Powerflow BMW LL04 SLX Professional Powerflow C3 SLX Professional Longtecfor Volvo Syner-Z Excellium Full-Tech Titan supersyn Gulf Formula G Gulf Formula FE Gulf Formula G Helar SP 0W30 Mobil 1 Neste City Pro A5/B5 Platinum Synthetic Selenia Digitech Castrol LepkoÊç SAE API 0W-30 0W-30 0W-30 0W-30 0W-30 SL SL/CF SM/CF SL/CF SM/CF ACEA Producent Nazwa A5/B5 A3/B3/B4 A3/B3/B4 A3/B3/B4 A3/B3/B4,C3 Castrol Castrol Castrol Magnatec Professional A1 SLX Professional LongTec A5 EDGE Castrol Castrol Comma Comma Comma Comma Elf Elf Elf Fuchs Fuchs Gulf Gulf Gulf Gulf Gulf Gulf Gulf Kroon Oil Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Lotos Mobil SLX Professional Powerflow C1 SLX Porfessional B4 Long Life XTECH Eurotech Motorway 5W30 Evolution SXR Solaris LLX Solaris LSX Titan Supersyn Titan Supersyn Longlife Gulf Formula GVX Gulf Formula FE Gulf Formula XLE Gulf Formula GMX Gulf Formula ULE Gulf Formula GMX Gulf Formula ULE Asyntho 5W30 Leichtlauf Special LL Longtime high tech Top Tec 4200 Top Tec 4300 Leichtlauf SpeciaL LL Longtime High Tech Top Tec 4300 Lotos economic Mobil 1 ESP 0W-30 SM/CF A3/B3/B4,C3,C2 0W-30 SL A1/B1/A5/B5 Comma Elf Fuchs Gulf Gulf Gulf Kroon Oil Mobil Neste Oil Orlen OIL Petronas Lubricants Poland Texaco Havoline Synthetic 506.01 0W-30 Total Quartz Energy Valvoline Synpower MXL Castrol EDGE Sport Castrol EDGE Sport Mobil Mobil 1 0W-30 0W-30 0W-30 0W-30 0W-30 0W-30 0W-30 0W-30 0W-30 0W-30 0W-30 A3/B3/B4/C3 A3/B4 A3/B4 A3/B4 A5/B5 ACEA A3/B4 A1,B1,A5,B5 A1/B1/A5/B5 A5/B5 A3/B3/B4 A3/B3/B4 Neste Oil Neste City Pro 0W-40 0W-40 Repsol Valvoline Agip Agip Carlube Elite Cosmos Synpower Tecsint Formula MB 04 Triple R Longlife FS (GM/OPEL) Triple R Longlife FS (VW/BMW/MB) low SAPS Triple R Longlife FS (PEUGEOT/CITROEN/ VOLVO) low SAPS Triple R Longlife FS (MAZDA/FORD) low SAPS Triple R SS Semi-Synthetic SLX Professional SLX Professional VW Longlife III Magnatec Professional C3 0W-40 0W-40 0W-40 5W-30 5W-30 Castrol Carlube Carlube Carlube Carlube Carlube Castrol Castrol Castrol Autonaprawa | nr 3/2009 SL/CF SL/CF SL/CF SJ/CF b.d. SJ/CF SJ/CF SL,SJ,CF SL/CF SL/CF SL/CF 0W-30 b.d. 0W-30 0W-30 0W-40 0W-40 0W-40 A5/B5 SL/CF A3/B4 SL/CF A3/B3/B4 SM/CF A3/B3/B4,C3,C2 SM/CF A3/B3/B4,C3,C2 SJ/SL/ A3/B3/B4 SM/CF SJ/CF A3, B3 tak˝e SH/CF/EC II b.d. b.d. SJ/CF A3/B4 SL/CF A3/B3/B4 SM/CF A3/B3,B4,C3 SM/CF A3/B3/B4 5W-30 SM/CF A3/B3/B4/C3 5W-30 SM/CF A1/A5/B1/B5/C2 5W-30 SM/CF A5/B5/C1 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 SL/CF SL/CF SL/CF b.d. A1/B1 A1/B1 A3/B3/B4 A3/B3//B4,C3 5W-30 SM/CF A3/B3/B4,C3 LepkoÊç SAE API Motul 8100 X-clean C3 Motul 8100 Eco-clean+ C1 Motul 8100 Eco-clean C2 Neste Oil Neste City Pro W LongLife III Neste Oil Neste City Pro LL Neste Oil Neste City Standard 5W-30 Orlen OIL Platinum Synthetic F Orlen OIL Platinum Max Energy Petronas Selenia Multipower Lubricants Poland Petronas Selenia Multipower C3 Lubricants Poland Repsol Elite Long Life 50700/50400 Repsol Elite Common Rail Repsol Elite Long Life 50700/50400 Shell Helix Diesel Plus VA Shell Helix Ultra AB Shell Helix Ultra AG 5W-30 SL/CF 5W-30 SM/CF 5W-30 seria produktów 5W-30 b.d. 5W-30 SL/CF 5W-30 SL/CF 5W-30 SL/CF 5W-30 SL/CF 5W-30 SL/CF 5W-30 SL/CF 5W-30 SM/CF 5W-30 SM/CF 5W-30 SM/CF 5W-30 b.d. 5W-30 b.d. 5W-30 b.d. 5W-30 b.d. 5W-30 SL/CF 5W-30 SL/CF 5W-30 SL/CF 5W-30 SL/CF 5W-30 SL/CF 5W-30 SL/CF 5W-30 SM/CF 5W-30 b.d 5W-30 SM/CF 5W-30 SL/CF 5W-30 SM/CF 5W-30 SM/CF 5W-30 SL/CF 5W-30 SL/SM,CF ACEA A1/B1 A1/B1 A3/B3/B4,C3 A1/B1/A5/B5/C1 A3/B4,C3 A3/B3/B4 A1/B1 A1/B1 A1/B1 A5/B5 A3/B4 C3/A3/B4 A3/B4 A3/B4 A3/B4 A1/B1 A3/B4,C3 A3/B4 A3/B4,C3 A3/B4 A3/B4,C3 A3,B3,B4 A3/B4 A3/B4/C3 A3/B4/C3 A5/B5/C2 A3/B4 A3/B4/C3 A5/B5/C2 A3/B3/B4 C2/C3/A3/B3/ B4/A5/B5 5W-30 SM/CF A3/B4/C3 5W-30 b.d. A5/B5/C1 5W-30 SM/CF A5/B5/C2 5W-30 b.d. A3/B4 5W-30 SL, SJ/CF A3,B3,B4 5W-30 SJ A1,B1 5W-30 SL A1/A5/B1 5W-30 SM/SL/CF C3,A3/B3/B4 5W-30 SL/CF A1/A5 5W-30 SM/CF C3 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 A3/B4 b.d. A3/B4 A3/B4 A3/B4 A3/B4 b.d b.d. b.d. SL/CF SH/CF SL/CF Nazwa Helix Ultra VX Helix Ultra AX Helix Ultra EXTRA Havoline Ultra V 5W-30 Havoline Energy 5W-30 Havoline Energy EF 5W-30 Havoline Energy MS 5W-30 Durablend FE Synpower MST Synpower MXL Synpower Havoline Ultra S 5W-30, 5W-40 2001-01-0001E Sint Evolution Synthetic Triple R FS Magnatec Magnatec Professional C3 Magnatec Professional B4 SLX Professional Magnatec Professional C3 EDGE Sport Premium Motorway 5W40 Syner-G Excellium LDX Esso ultron Titan supersyn Gulf Formula G Gulf TEC Plus Gulf Formula G Gulf TEC Plus Emperol 5W40 Top Tec 4100 Nachfüllöl Synthoil High Tech Top Tec 4100 Nachfüllöl 4max Agip Carlube Carlube Castrol Castrol Castrol Castrol Castrol Castrol Comma Comma Comma Elf Esso Fuchs Gulf Gulf Gulf Gulf Kroon Oil Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Oleje uniwersalne do silników spalinowych (z zaleceniem do s. benzynowych) Producent Producent Shell Shell Shell Texaco Texaco Texaco Texaco Valvoline Valvoline Valvoline Valvoline Texaco LepkoÊç SAE API 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30, 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 ACEA Producent Nazwa SM SL/CF b.d. b.d. SL/EC b.d. b.d. SJ/CF SL/CF SL/CF SM/CF SM/CF C3/A3/B4 C3/A3/B4 C2/C3/A3/B4 b.d. A1/B1 C1/A1/B1/A5/B5 C2/A5/B5 A1/A5/B1 A3/B4/C3 A3/B4 A3/B4 C3/A3/B4 Liqui Moly Lotos Lotos Synthoil High Tech Lotos traffic Lotos syntetic Lotos Mobil Lotos Traffic Diesel 505.01 Mobil Synt S Motul Neste Oil 8100 X-clean C3 Neste City Pro 5W-40 SL/CF SL/CF SL/CF SM/CF SM/CF SM/CF SM/CF SL/CF SM/CF SM/CF SL/CF SL/CF SL/CF SL/CF SJ/SL/CF SM/CF SM/CF SL/CF SM/CF SL/CF SL/CF SM/CF SM/CF SM/CF SM/CF SM/CF A3/B3 A3/B3/B4 A3/B3 A3/B3/B4 A3/B3/B4,C3 A3/B3/B4,C3 A3/B3/B4/C3 A3/B3/B4 A3/B3/B4, C3 A3/B3/B4 A3/B3 A3/B3 A3/B3 A3/B3/B4 A3/B3/B4 A3/B4 A3/B4 A3/B3 ACEA A3/B4 ACEA A3/B3 A3,B3,B4 A3/B4/C3 A3/B4/C3 A3/B3/B4 A3/B4/C3 A3/B4/C3 Neste Oil Neste City Standard 5W-40 Orlen OIL Platinum Synthetic V Orlen OIL Platinum Synthetic Orlen OIL Orlen Oil Extra Synthetic Petro – Canada Synthetic Passenger Car Petronas Selenia Performer Lubricants Poland Petronas Selenia K Pure Energy Lubricants Poland Petronas Selenia StAR Lubricants Poland Petronas Selenia K Lubricants Poland Repsol Elite 50501 TDI Repsol Elite Evolution Repsol Repsol Shell Shell Texaco Texaco Total Valvoline Valvoline Agip Kager Kager Comma Elite Competition Elite 50501 TDI Helix Diesel Ultra Helix ultra Havoline Synthetic 5W-40 Havoline Ultra 5W-40 Quartz 9000 Maxlife Synthetic Synpower Agip 7004 Semisynthetic TDI Synthetic Motor Sport LepkoÊç SAE API ACEA 5W-40 SM/CF 5W-40 SL/CF 5W-40 SL/SJ/ CF/CD 5W-40 SM/CF 5W-40 SL/SJ/ SM/CF 5W-40 SM/CF 5W-40 SM,SL, SJ/CF 5W-40 SJ/CF 5W-40 SL/CF 5W-40 SM/SL/CF 5W-40 SL/SJ/CF 5W-40 SL/CF 5W-40 SL/CF A3,B3,B4 C3/A3/B3/B4 A3/B3/B4 A3/B3/B4 A3/B3 A3/B3 5W-40 SM/CF A1/C3 5W-40 SM/CF A3/B3 5W-40 SM/CF A3/B3 5W-40 b.d 5W-40 SM/CF A3/B3/B4,C3 A3/B3,A3/B4, C3 A3/B3/B4 A3/B3/B4,C3 A3/B4 A3/B4 A3/B3 A3/B3/B4 A3/B4 A3/B3/B4 A3/B4 A3/B3 A3/B3 A3/B2/B4 A3/B3 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-50 SM/CF b.d. SM/CF SM/CF SL/CF SL/CF SL/CF SL/CF SM/CF SJ/CF SJ/CF SL/CF SL/CF A3/B3/B4 A3/B3/B4 A3/B3/B4 A3/B4/C3 A3/B3/B4 A3/B4/C3 A3/B3,A3/B4,C3 Platinum Max Energy Euro 4 5W-30 Klasa lepkoÊci wg SAE: 5W-30; klasa jakoÊci wg API: SM/SL/CF; ACEA 2004: C3, A3/B3, A3/B4 Platinum Max Energy Euro 4 jest olejem syntetycznym przeznaczonym do samochodów osobowych i lekkich dostawczych z silnikami spe∏niajàcymi wymagania Euro 4. Unikalna formu∏a oleju zapewnia doskona∏à ochron´ filtrów czàstek sta∏ych w silnikach Diesla i katalizatory w silnikach benzynowych, zwi´kszajàc tym samym wydajnoÊç pracy i ˝ywotnoÊç zarówno silników benzynowych, jak i Diesla. Olej posiada aprobaty: MB-Approval 229.31, Volkswagen 502.00/505.00, BMW LL04. Platinum Synthetic SM/SL/CF 5W-40 Klasa lepkoÊci wg SAE 5W-40; klasa jakoÊci wg API: SM/SL/CF; ACEA:A3/B3-04, A3/B3/B4-02 Platinum Synthetic SM/SL/CF 5W-40 jest olejem syntetycznym przeznaczonym do wysokoobcià˝onych silników benzynowych i Diesla pracujàcych w samochodach osobowych, dostawczych i sportowo-terenowych w ka˝dych warunkach klimatycznych. Olej posiada aprobaty: MB-Approval 229.3, Volkswagen 502.00/505.00 oraz spe∏nia wymagania: Opel, Porsche. Platinum Semisynthetic SL/CF 10W-40 Klasa lepkoÊci wg SAE 10W-40; klasa jakoÊci wg API: SL/CF; ACEA: A3-02, B3-98 wyd.2 Platinum Semisynthetic SL/CF 10W-40 jest olejem pó∏syntetycznym przeznaczonym do ca∏orocznej eksploatacji w nowoczesnych samochodach osobowych i lekkich dostawczych, zarówno w silnikach benzynowych, jak i Diesla, wyposa˝onych w katalizator. Olej posiada aprobaty: Volkswagen 505.00, MB-Approval 229.1 Platinum Mineral SL/CF 15W-40 Klasa lepkoÊci wg SAE 15W-40; klasa jakoÊci wg API: SL/CF; ACEA: A3-02/B3-98 wyd.2 Platinum Mineral SL/CF 15W-40 jest olejem mineralnym przeznaczonym do ca∏orocznej eksploatacji w nowoczesnych samochodach osobowych i lekkich dostawczych, zarówno w silnikach benzynowych, jak i Diesla, wyposa˝onych w katalizator. Olej posiada aprobaty: Volkswagen 505.00, MB-Approval 229.1 Autonaprawa | nr 3/2009 40 | Przeglàd rynkowy Producent Nazwa Mobil Mobil 1 Rally Formula Przeglàd rynkowy | 41 LepkoÊç SAE API Neste Oil Neste 1 Petronas Selenia Abarth Lubricants Poland Repsol Elite Faster Carlube Mineral Oil Comma Euroflow Comma M1 Comma Premium Flow Orlen OIL Orlen Oil Trawol Repsol Elite Magaflux 4max 2001-01-0003E Agip Sint 2000 Carlube Mineral Oil Carlube Triple R SS Carlube Semi-Synthetic Castrol Magnatec Castrol Magnatec Professional A3 Comma Lite Comma Premium Lite Comma Motorway 10W40 Comma Motorway 10W40 Comma Eurolite Elf Competition STI Gulf Gulf TEC Plus Gulf Gulf TEC Plus Liqui Moly MoS Leichtlauf Liqui Moly Super Leichtlauf Liqui Moly Diesel Leichtlauf Liqui Moly MoS Leichtlauf Liqui Moly Super Leichtlauf Liqui Moly Diesel Leichtlauf Lotos Lotos Semisyntetic Neste Oil Neste City Standard 10W-40 Neste Oil Neste Premium Neste Oil Neste Super Orlen OIL Platinum Semisynthetic Orlen OIL Orlen Oil Super Semisynthetic Petronas Selenia A. C. T. Lubricants Poland Petronas Selenia 20 K Alfa Romeo Lubricants Poland Petronas Selenia 20 K Lubricants Poland Repsol Elite Multivalvulas Repsol Elite Injection Shell Helix plus Texaco Havoline Extra 10W-40 Total Quartz 7000 Valvoline Durablend Valvoline Maxlife Valvoline Turbo Esso Esso ultra Kager Semisynthetic Mobil Mobil Super S Lotos Lotos Race & Rally Castrol TWS Motorsport Castrol EDGE Sport Gulf Gulf Racing Gulf Gulf Racing Liqui Moly Synthoil Race Tech GT1 Liqui Moly Synthoil Race Tech GT1 Orlen OIL Platinum Rally Sport Shell Helix ultra racing 4max 2001-01-0005E 5W-50 SJ/SL/ SM/CF 5W-50 SJ/CF 5W-50 b.d. 5W-50 10W-30 10W-30 10W-30 10W-30 10W-30 10W-30 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 SJ/CF SL/CF SJ/CF SJ/CF SL/CF SG/CD SJ/CF SL/CF SJ/CF SL/CF SM/CF SL/CF SL/CF SL/CF SL/CF SL/CF SL/CF SL/CF SL/CF SJ/CF SL/CF SL/CF SJ/CF SL/CF SL/CF SJ/CF SL/CF SL/CF SL/CF SL,SJ/CF SJ/CF SJ/CF SL/CF SJ/CF SH/CF ACEA Producent Nazwa A3/B3/B4 Agip Carlube Carlube Castrol Castrol Castrol Comma F-1 Supermotoroil Mineral Oil 60+ High Mileage Motor Oil Motor Oil Magnatec GTX High Mileage Super Diesel XHPD 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 Comma Comma Comma Elf Esso Kroon Oil Liqui Moly XT2000 Premium plus Motorway 15W40 Start Esso uniflo Bi-Turbo 15W40 Super SHPD Motoroil HD 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Nova Super Nova Super Super SHPD Motoroil HD 15W-40 15W-40 15W-40 Lotos Neste Oil Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Repsol Repsol Shell Texaco Total Valvoline Kager Mobil Gulf Lotos mineralny Neste Special 15W-40 Platinum Mineral Orlen Oil Classic Uniwersalny Uniwersalny Elite Inyeccion Elite TDI Helix super Havoline Premium 15W-40 Quartz 5000 Turbo Mineral Mobil Super M Gulf MAX Plus Gulf Gulf MAX Plus Repsol Shell Valvoline Comma Elite Multivalvulas Helix super high mileage Turbo M1 Neste Oil Orlen OIL Repsol Valvoline Neste Special 20W-50 Lubro Elite Super Turbo 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40/ 20W-50 15W-40/ 20W-50 15W-50 15W-50 15W-50 15W-50, 10W-40 20W-50 20W-50 20W-50 20W-50 b.d. A3/B3 A2/B2 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. A3/B3 A3/B3/B4 A2/B2 A3/B3/B4 A3/B3 A3/B3 A3/B3 A2/B2 A2/B2 A3/B3 b.d. A3/B3 A3/B3/B4 A3/B4 A3/B4 A3/B3 A3/B3 A3/B3 A3/B3 A3/B3 A3/B3 A3/B4,A3/B3 A3,B3,B4 A3,B3 b.d. A3/B3 A3/B3/B4 A3 10W-40 SL/CF A3 10W-40 SL/CF A3 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-50 10W-60 10W-60 10W-60 10W-60 10W-60 10W-60 10W-60 10W-60 15W-40 A3/B4,A3/B3 A3/B3 A3/B4 A3/B3/B4 A3/B4 A3/B3 A3/B3 A3/B3 A3/B3 A3/B3 A3/B3 A3/B3/B4 SL/CF SL/CF SL/CF SL/CF SJ / CF SL/CF SL/CF SL/CF SJ/SL/CF SL/CF SL/SJ/CF SL/CF SJ/CF SM/CF SL/CF SL/CF SL/CF SL/CF SL/CF SM/CF SJ/CF LepkoÊç SAE API SL/CF SL/CF SL/CF SG/CD SL/CF SL/CF SJ/CH-4/ CF SL/CF SL/CF SL/CF SG/CF SJ/SL/CF SL/CF SJ/CH-4/ CG-4/CF-4 SG/CF SG/CF SJ/CH-4/ CG-4/CF-4 SL/CF SF/CC SL/CF SJ/CF SF/CD SF/CC SL/CF SL/CF SL/CF SL/CF SJ / CF SL/CF SJ/CH-4 SL/SJ/CF SL/CF ACEA Producent Nazwa Producent Nazwa A3/B3 A3/B3/B4 A3/B3/B4 B3/E2 A3/B3 A3/B3 A2/B3/B4/E5 Carlube Triple R TurboDiesel 15W-40 CH-4/SL Petro – Canada Duron Carlube Turbodiesel Mineral Oil 15W-40 Petro – Canada Duron XL Carlube Carlube Semi-Synthetic TurboDiesel SHPD Mineral Oil 15W-40 15W-40 Petro – Canada Duron E 15W-40 CI-4 PLUS/ SL 15W-40 CI-4 PLUS/ SL 15W-40 CJ-4/SM Petro – Canada Duron E-XL 15W-40 Fuchs Fuchs Gulf Gulf Liqui Moly Lotos Lotos Lotos Mobil Mobil Titan Formel Plus Titan Truck Plus Gulf Superfleet Supreme Gulf Superfleet LE SHPD Motoroil HD Superol Alanda RG Trans Lotos Diesel Mobil Mulitigrade Mobil Delvac Super 1400 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 Repsol Texaco Elite TDI Ursa Super TD 15W-40 15W-40 15W-40 Texaco Total Valvoline Motor Oil 15W-40 Rubia TIR 4400 All Fleet 15W-40 15W-40 15W-40 Kager Texaco Mobil Mobil Delvac MX 15W-40 Gulf Mineral Diesel Ursa Super LA 15W-40, 20W-50 Gulf Superfleet Special Gulf Gulf Multi G Agip Carlube Universal Motoroil SHPD Mineral Oil 15W-40 15W-40, 20W-50 15W-40/ 20W-50 15W-40/ 20W-50 15W-50 20W-50 Texaco Ursa Super TD 20W-50 20W-50 Fuchs Carlube Castrol Castrol Comma Mobil Titan GT1 Longlife III Triple R (PD) FS Magnatec Diesel EDGE Turbo Diesel Syner-D Mobil Delvac 1 5W-30 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 A3/B3 A2/B2 A2/B2 b.d. A2/B2 A3,B3,B4 A3/B3/E3/E5 A2/B2/E2 A2/B2/E2 A3/B3/E3/E5 A3/B3 b.d. A3/B3 A2/B2 b.d. b.d. A3/B3 A3/B3/B4 A2/B2 A2/B2 A2/B2 A3/B3 E2/B3/A2 A3/B3 A3/B3 SL/CF A3/B3 SL/CF SL/CF SJ/CF SL/CF A3/B3-04 A2/B2 A3/B3 b.d. SF/CD SF/CC SL/CF SG/CD b.d. b.d. A3/B3 b.d. LepkoÊç SAE API Neste Oil Neste Turbo LXE 15W-40 Neste Oil Neste Turbo CJ-4 15W-40 Orlen OIL Platinum Ultor Plus 15W-40 Orlen OIL Platinum Ultor CH-4 15W-40 Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Orlen Oil Diesel (2) HPDO Truck Standard Superol A 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 ACEA B3/B4/E3/E5/ E7/A3 CH-4/SL B3/B4/E3/E5/ E7/A3 CH-4/SL B3/B4/E3/E5/A3 CH-4/SL B3/B4/E3/E5/ E7/A3 CG-4/SJ E3/B3/A3 CI-4/SL E7/E5/E3/B3/A3 CL-4/SL E7,A3/B4 CH-4/SL E5,A3/B4 SJ/CG-4 E3/B3/B4 CB/SC b.d. CE/SF b.d. CG-4/SJ E2/B2/A2 SG b.d. CG-4/CF-4/ E3/B4/B3/A3 CF/SJ CI-4/CH-4/ E7/E5/E3/B4/ CG-4/CF-4/ B3/A2 CF/SJ/SL CI-4/CH-4/ E7/E5/E3, CG-4/CF-4, B3/B4,A3 SL CJ-4,CJ-4 b.d. PLUS/CI-4/ CH-4/CG-4/ CF-4,SM CI-4/CH-4/ E7/E5/E3/B4/ CG-4/CF-4/ B3/A2 SL CH-4/CG-4/ E5/E3/B3/A2 CF-4/CF/SJ CG-4/SJ E2/B2/A2 CF-4/SG b.d. CE/SF b.d. CB/SC b.d. LepkoÊç SAE API ACEA E7,E5,E3,E2, A3/B3,A3/B4 E7,E5,E3,A3/B3, A3/B4 E7,E5,E3,E2, A3/B3,A3/B4 CJ-4/SM E7,E5,E3,E2, A3/B3,A3/B4 SL/CF A3/B3/B4 CI-4/CH-4/ E5/E7/A2/A3/ CG-4/CF-4/ B3/B4 CF/SL CF-4/SJ E2 CG-4/SH E2 CG-4/CF-4/ E2/B3/A2 SJ CI-4/SL E7/B4/B3/A3 CG-4/SJ A2/B2/E2 CG-4/CF/SL E3,A3/B4 CD/SF b.d. CF-4/SG CH-4/SL b.d. B3/B4/E3/E5/ E7/A3 CH-4/CG-4/ E7/E3 CF-4/CF/SL b.d A3/B4 CF/SM B3/B4/C3/A3 CF A3/B3/B4,C3 SM/CF A3/B3/B4,C3 CF A3/B3/B4 CI-4 Plus/ E7/E5/E4/E3 CI-4/CH-4/ CG-4/CF-4/ CF/SL/SJ Klasyfikacje SAE (Society of Automotive Engineers) – im ni˝sza wartoÊç liczby przed literà W, tym olej lepiej zachowuje si´ w niskich temperaturach; wy˝sza wartoÊç liczby po literze W oznacza lepsze cechy lepkoÊciowe w temperaturach wysokich API (American Petroleum Institute) – dla silników ZI kategorie: SA, SB, SC, SD, SE, SF, SG, SH, SJ, SL, SM (dalsza kolejnoÊç drugiej z liter symbolu w alfabecie oznacza olej nowoczeÊniejszy; analogicznie dla silników ZS kategorie: CA, CB, CD, CE (przestarza∏e), CF, CG, CH, CI (cyfra 2 – silniki dwusuwowe, 4 – czterosuwowe); oleje przek∏adniowe oznaczane sà symbolem GL ACEA (European Automobile Manufacturers Association) – dla silników ZI w samochodach osobowych kategorie: A1, A2, A3, A5 (bez prostej gradacji w∏aÊciwoÊci); dla silników ZS w samochodach osobowych i dostawczych analogicznie: B1, B2, B3, B4, B5; dla silników ZS z filtrem czàstek sta∏ych w samochodach osobowych kategorie: C1, C2, C3; dla silników ZS w ci´˝kich pojazdach u˝ytkowych: E1, E2, E3, E4 (dla Euro 3), E5, E6, E7 A3/B3/B4 A3/B4 A3/B4 b.d. b.d. b.d. A3/B4 A2/B3 Oleje uniwersalne do silników spalinowych (z zaleceniem do s. Diesla) Producent Nazwa Petro – Canada Duron Synthetic Carlube Castrol Fuchs Gulf Liqui Moly Liqui Moly Mobil Neste Oil LepkoÊç SAE API Semi-Synthetic TurboDiesel Magnatec Diesel Titan Unic Ultra MC Gulf Superfleet Supreme LKW-Lengzeit LKW-Leichtlauf Mobil Delvac MX Extra Neste Turbo LXE Autonaprawa | nr 3/2009 0W-30 CI-4 PLUS/ SL 10W-40 CF/SL 10W-40 CF 10W-40 CI-4/SL 10W-40 CL-4/SL 10W-40 SL/CF 10W-40 SL/CI-4 10W-40 CI-4/CH-4/ CG-4/CF-4/ CF/SL/SJ 10W-40 CI-4/CH-4/ CG-4/CF-4, ACEA Producent Nazwa Orlen OIL Platinum Ultor Extreme Petro – Canada Duron XL Petro – Canada Duron E Synthetic E5,E3,A3 B3/B4/A3 A3/B3 E7/E5/E3/B4/A3 E7 E4/E5/E7/B3/A3 E7/B4/B3/A3 E7/E5/E3/B4/ B3/A2 E7/E5/E3,B3/B4, A3 Petronas Selenia Turbo Diesel (Ps) Lubricants Poland Texaco Ursa Super TD 10W-40 Comma Multilube LepkoÊç SAE API SL 10W-40 CF/SL, CG-4/CF-4 10W-40 CI-4 PLUS/ SL 10W-40 CJ-4/SM 10W-40 CD/SF ACEA E7/E5/E4/E3/A3/ B3/B4 E7,E5,E3,A3/B3, A3/B4 E7,E5,E3,E2, A3/B3,A3/B4 B3 10W-40 CI-4/CH-4/ E5/E7/A2/A3/ CG-4/CF-4/ B3/B4 CF/SL 15W-30 CD/SF/GL-4 b.d. Autonaprawa | nr 3/2009 42 | Przeglàd rynkowy Producent Nazwa Petro – Canada Duron Synthetic LepkoÊç SAE API Fuchs Mobil Comma Mobil Valvoline Comma Mobil Titan Supersyn Mobil Delvac 1320 Diesel Oil HD30 Mobil Delvac 1330 Valvoline HD Diesel Oil HD40 Mobil Delvac 1340 5W-40 CI-4 PLUS/ SL 5W-50 CF/SJ 20 CF/SF 30 CC/SE 30 CF/SF 30 CF-4/SG 40 CC/SE 40 CF/SF ACEA Producent Nazwa LepkoÊç SAE API ACEA E5,E3,A3 A3/B3 b.d. b.d. b.d. E2 b.d. b.d. Valvoline Lotos Valvoline Gulf Valvoline HD Superol CA Valvoline HD Gulf Super Duty CF E2 b.d. b.d. Gulf Gulf Super Duty CF Lotos Superol CB 40 50 10W 10W,20W-20, 30,40,50 10W,20W-20, 30,40,50 10W,30,40,50 ACEA Producent Nazwa LepkoÊç SAE API E5,E3,A3 Mobil Motul Neste Oil Neste Oil Orlen OIL Petro – Canada Mobil Delvac XHP LE Tekma Ultima+ Neste Turbo Super Neste Turbo E6 Platinum Ultor Progress Duron XL Petro – Canada duron E synthetic CF CI-4/CH-4 CE/CF b.d. b.d. CI-4 PLUS/ SL 10W-40 CJ-4/SM Repsol Repsol Shell Shell Shell Shell Texaco Texaco Texaco Total Total Valvoline Valvoline Valvoline Valvoline Turbo UHPD Turbo UHPD MID SAPS Helix Diesel Plus Rimula R6 LM Rimula R6 M Rimula R5 E Ursa Ultra X 10W-40 Ursa TDX 10W-40 Ursa Super TDS 10W-40 Quartz Diesel 7000 (Ps) Rubia Tir 8600 Durablend diesel Maxlife Diesel Pro Fleet LS Pro Fleet 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 Valvoline All Fleet Extreme 10W-40 Agip Kager Total Agip Sint Turbo Diesel Semisynt.diesel Rubia Tir 6400 FE Sigma Truck 10W-40 10W-40 15W-30 15W-40 Agip Agip Castrol Castrol Castrol Castrol Superdiesel Multigrade Sigma Turbo Diesel Motor Oil Tection Medium Duty Tection Tection Global 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 Castrol Comma Comma Comma Comma Comma Comma Elf Elf Elf Elf Elf Elf Esso Gulf Gulf Kroon Oil Liqui Moly Lotos Tection SLD Eurodiesel Super Diesel UHPD M1 Diesel Eurodiesel Super Diesel UHPD Diesel Performance XR Turbo Diesel Perfo XC Performance Super D Performance Trophy DX Performance Victory Esso Uniflo Diesel Gulf Superfleet Supreme Gulf Superfleet LE Deaselfleet CD+ SHPD Motoroil HD Turdus SHPD 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 CF-4/SG CA/SB CF-4/SG CF/SF CF/SF CB/SC b.d. Oleje do silników Diesla Producent Nazwa Petro – Canada Duron Synthetic LepkoÊç SAE API Mobil Agip Castrol Castrol Gulf Liqui Moly Liqui Moly Mobil Motul Neste Oil Mobil 1 Turbo Diesel Sigma Trucksint TFE Elixion Low Saps Enduron Plus Gulf Fleet Force Synth Top Tec 4200 LKW-Lengzeit FE Mobil Delvac 1 LE Tekma Optima Neste Turbo Super Petronas Selenia WR Pure Energy Lubricants Poland Repsol Turbo VHPD Shell Rimula R6 LME Texaco Ursa Premium FE 5W-30 Total Rubia Tir 9200 FE Valvoline Pro Fleet Agip Sint Common Rail Fuchs Titan Supersyn Plus Liqui Moly Diesel Synthoil Lotos Lotos Traffic Turbodiesel Orlen OIL Platinum Turbo Diesel Petro – Canada Duron Synthetic Petronas Selenia WR Lubricants Poland Valvoline Durablend Diesel Neste Oil Neste Turbo LXE Total Agip Agip Agip Carlube Castrol Castrol Castrol Comma Comma Elf Esso Gulf Gulf Gulf Gulf Kroon Oil Kroon Oil Liqui Moly Liqui Moly Lotos Lotos Mobil Mobil 0W-30 CI-4 PLUS/ SL 0W-40 CF 5W-30 CF 5W-30 b.d. 5W-30 b.d. 5W-30 CF,CL-4 5W-30 b.d. 5W-30 CF 5W-30 b.d. 5W-30 b.d. 5W-30 CI-4/CH-4/ CF 5W-30 b.d. C2 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 5W-30 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 5W-40 E4/E5/E7 E6/E7 E4 E7 / E4 / E5 E4 B3,B4 A3/B4 B3/B4 B3/B4 B3/B4 E5, E3, A3 b.d. b.d. CF CF CF CF SL/CF CF CF CF CI-4 PLUS/ SL 5W-40 CF 5W-40 CF 10W-30 CI-4/CH-4/ CG-4/CF-4, CF Rubia Tir 7400 FE 10W-30 CH-4 Sigma Super TFE 10W-40 CH-4/SL Sigma Ultra Plus TFE 10W-40 CI-4 Sigma Ultra TFE 10W-40 CF/CF-4 Triple R FS UHPD low SAPS 10W-40 b.d Enduron New Technology 10W-40 CF Enduron Low Saps 10W-40 b.d. Enduron SLD 10W-40 b.d. Diesel Lite 10W-40 CF Super Diesel Lite 10W-40 CF Performance Experty 10W-40 CF Esso Ultra Turbo Diesel 10W-40 CF Gulf Fleet Force Synth 10W-40 CF Gulf Superfleet ELD 10W-40 CL-4 Gulf Superfleet XLE 10W-40 b.d. Gulf Superfleet Supreme 10W-40 CL-4/SL Torsynth Diesel 10W-40 10W-40 CF Armado Synth 10W-40 CF LKW-Lengzeit 10W-40 SL/CF LKW-Leichtlauf 10W-40 SL/CI-4 Lotos Diesel Semisynthetic 10W-40 CF Turdus Semisyntetic 10W-40 CH-4/CG-4/ CF-4 Mobil Super S Turbo Diesel 10W-40 CF Mobil Delvac XHP 10W-40 CF Extra E7/E4 A3/B3/B4 E4 E4/E6/E7 E4/E5/E7 E7/E4/B4 A3/B4/C3 E4 E6/E4 E4/E7 E7,E5,E4,B3/B4 B3 B3 E7,E5,E3,B3,B4 E7/E5 E4/E5/E7/B4 E4/E6/E7 E4 E4/E6/E7 E4/E5/E7 E4/E6/E7 E5/E7 B3/B4 B3/E3/E5 E4/E5/E7 B3 E7/E4/B4 E4/E7 E6 E7 B3 E3,E4,E5 E4/E5/E7/B3/A3 E7/B4/B3/A3 B3/B4 E7/E5/E4 A3/B3 E7/E4 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 10W-40 ACEA E4/E6 E6/E4/E7 E4 E4/E6 E6/E4 E7,E5,E3,A3/B3, A3/B4 E7,E5,E3,E2, A3/B3, A3/B4 CF E4/E7 b.d. E4/E6 CF A3/B4 CI-4 E4/E6/E7 CF E4/E7 CI-4 E7/E5/E3 b.d. E7/E6/E4 CI/CH/CF E7/E4 CI-4/CF E7 b.d. B3 CF E7/E4/E5 CF B4 CF B3 CF E6,E4 CI-4/CH-4/ E4,E7 CG-4 CI-4/CH-4/ E7/E5/E3 CG-4 CF/SH B3/B4 CF E4/E6 CH-4 E3 CI-4/CH-4/ E7/E7/E3/B3 SL CF-4/SG E2/B2 CG-4/SG E3 CF B2 CG-4 E2 CH-4 E5/E7 CI-4,CH-4, E3/E5/E7 CG-4,CF-4 CH-4 E5/E7 CF/CG-4 B3/B4/E3 CF/CI-4 B3/B4/E7 CF b.d. CF/CG-4 B3/B4/E3 CF/CI-4 B3/B4/E7 CF-4 B2 CE b.d. CF B3/A3 CF b.d. CG-4 E2 CH-4 E3 CI-4 E5 / E7 CF B2 CL-4/SL E7,A3/B4 CH-4/SL E5,A3/B4 SL/CI-4 E5,E3,B3,B4,A3 SJ/CG-4 E3/B3/B4 CH-4/CG-4/ E5/E3/E2 CF-4/CF/SL TITAN GT1 Longlife SAE 5W-30 Najwy˝szej jakoÊci, syntetyczny olej silnikowy do wszystkich typów samochodów marki VW ze standardowymi lub wyd∏u˝onymi okresami wymian. Opracowany specjalnie do najnowszej generacji silników wyposa˝onych w systemy oczyszczania spalin. Specyfikacje, dopuszczenia: ACEA C3, ACEA A3/B4, VW 504 00/507 00 Autonaprawa | nr 3/2009 44 | Przeglàd rynkowy Producent Nazwa Lotos Lotos Lotos Lotos Lotos Mobil Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Petro – Canada Turdus Powertec Superol Milvus Superol Falco Turdus CNG RG Trans Classic Mobil Super M Diesel Platinum Ultor CNG Superol F Superol M Duron LepkoÊç SAE API Petro – Canada Duron XL Petro – Canada duron E CI-4/SL CC CD CF-4 CF-4 CF CF-4 CD CC CI-4 PLUS/ SL 15W-40 CI-4 PLUS/ SL 15W-40 CJ-4/SM Petro – Canada duron E -XL 15W-40 Repsol Repsol Repsol Mixfleet Mixfleet Turbo THPD 15W-40 15W-40 15W-40 Repsol Repsol Repsol Shell Shell Shell Shell Total Total Total Total Valvoline Valvoline Valvoline Orlen OIL Super Turbo Diesel Mixfleet Multi G Diesel Helix Diesel Super Rimula R4 L Rimula R3 X Rimula R2 Extra Quartz Diesel 5000 Rubia Tir XT Rubia Tir 6400 Rubia Tir 7400 Diesel Turbo Valvoline HD All Fleet Extra Orlen Oil Truck Gulf Gulf Superfleet Special Lotos Comma Elf RG Trans Universal Super Diesel SHPD Perfo XC 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40, 15W-50 15W-40, 20W-50 15W-50 20W-50 20W-50 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 15W-40 ACEA Producent Nazwa E5/E3 b.d. b.d. CF-4 b.d. B3 b.d. b.d. b.d. E7,E5,E3,E2, A3/B3,A3/B4 E7,E5,E3,A3/B3, A3/B4 E7,E5,E3,E2, A3/B3,A3/B4 CJ-4/SM E7,E5,E3,E2, A3/B3, A3/B4 CF/CF-4/SG E2 CF/CF-4/SG E2 CI-4/CH-4/ E5/E7 SL CG-4/SJ E2/E3 CF/CF-4/SG E2 CF-4 E2 CF B2 CI-4 E9/E7 CH-4 E5 CG-4 E2 CF B2 CF-4 D4 / G4 CH-4 E3 CI-4 E7 / E5 CF B3 CF-4 E2 CI-4/CH-4/CG-4 E7/E5/E3 CF-4 b.d. Lotos Lotos Repsol Repsol Repsol Shell Valvoline Valvoline Lotos Castrol Repsol Shell Repsol Valvoline Repsol Shell Lotos Lotos City Diesel RG Trans Standard Mixfleet Mixfleet Mixfleet Rimula R1 Multi Valvoline HD All Fleet Extra Superol CC Tection Monograde 30 Serie 3 Rimula R3+ Serie 3 All Fleet DD Serie 3 Rimula R3 Superol CD 20W-50 20W-50 20W-50 20W-50 20W-50 20W-50 20W-50 20W-50 30;40;50 30 30 30 40 40 10W 10W 10W;30;40; 10W-30 ACEA CC b.d. CF-4 b.d. CF/CF-4/SG E2 CF/CF-4/SG E2 CF/CF-4/SG E2 CD b.d. CF-4 E2 CG-4, CF-4 E3 CC b.d. CF E1-96 CF/CD E2 CF b.d. CF/CD E2 CF-2/CF b.d. CF/CD E2 CF b.d. CD b.d. Dystrybutorzy: 4max, Comma – Inter Cars SA, www.4max.pl, www.commaoil.pl Agip – BP Techem SA, www.techem.com.pl BP – BP Polska sp. z o.o., www.bp.com Carlube – Tetrosyl Ltd., www.carplan.pl Castrol – Castrol Polska sp. z o.o., www.castrol.com Elf – Total Polska sp. z o.o., www.efl.com.pl Esso, Mobil – ExxonMobil Poland sp. z o.o., www.esso.com/Poland , www.mobil.pl Fuchs – Fuchs Oil Corporation (pl) sp. z o.o., www.fuchs-oil.pl Gulf – Oil Trading Poland sp. z o.o., www.gulf.pl Kager – Fota SA; www.kager.pl Kroon-Oil – PHU Bobrek, www.kroon-oil.pl Liqui Moly – Liqui Moly Polska sp. z o.o., www.liquimoly.pl Lotos – Lotos Oil SA, http://lotos.pl Motul – MD-Polska sp. z o.o., www.motul.auto.pl Neste Oil – Neste Polska sp. z o.o., www.neste.pl Orlen, Platinum, Selektol, Lubro – Orlen Oil sp. z o.o., www.orlenoil.pl Selenia – Petronas Lubricants Poland sp. z o.o., www.flpoland.pl Repsol – Biuro handlowe w Warszawie, www.repsolpolska.pl Shell – Shell Polska sp. z o.o., www.shell.com/home/content/pl-pl Texaco – Chevron Polska sp. z o.o., www.texaco.pl Total – Total Polska sp. z o.o., www.totalpolska.pl Valvoline – Ashland Poland sp. z o.o., www.valvoline.pl CG-4/CF/SL E3/A3/B4 CF-4 CG-4/CF CF LepkoÊç SAE API b.d. B3/E3 b.d. Oleje przek∏adniowe Producent Nazwa Gulf Shell Shell Texaco Gulf HT Fluid TO-4 Donax TDS Donax TD Textran HD 10W, HD 30, HD 50 Castrol ATF AMX Syntrans MAX Titan Cytrac LD Titan Sintofluid Gulf Gear TX Motylgear Tutela Experia Castrol Castrol Fuchs Fuchs Gulf Motul Petronas Lubricants Poland Petronas Lubricants Poland Repsol Texaco Total Total Total Valvoline Castrol Castrol Fuchs Petronas Lubricants Poland Petronas Lubricants Poland Agip Carlube Castrol Castrol Castrol Castrol Castrol Comma Elf LepkoÊç SAE API 10W-30 10W-30 10W-30 10W-30, 50 75W-80 75W-80 75W-80 75W-80 75W-80 75W-80 75W-80 b.d. GL-4 GL-4 b.d. GL-3/GL-4 GL-4 GL-4 GL-5 GL-4 GL-4/ GL-5 GL-4 Tutela ZC 75 SYNTH 75W-80 GL-5 Cartago Cajas FE LD Multigear RN Premium 75W-80 Transmission TI Transmission XSV FE Transmission XI HP Gear Oil GL-5 PC SMX-S Syntrans Titan Sintopoid FE Tutela Matryx 75W-80 75W-80 75W-80 75W-80 75W-80 75W-80 75W-85 75W-85 75W-85 75W-85 Tutela Technyx 75W-85 GL-4 Rotra LSX Hypoid SS Syntrans AT TAF-XS TAF-X SAF-XO Dynadrive Plus SX75W90 Tranself Synthese FE 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 Autonaprawa | nr 3/2009 GL-4 GL-5/GL-4 GL-4 GL-4 GL-4 GL-5 GL-3/4 GL-4 GL-5 GL-4 GL-4/GL-5 GL-5 GL-4 GL-4 GL-4+ GL-5 GL-4/5 MT-1 GL-4, GL-5 GL-4 / 5 Producent Nazwa Fuchs Fuchs Fuchs Gulf Kroon Oil Liqui Moly Lotos Lotos Mobil Mobil Mobil Motul Neste Oil Neste Oil Neste Oil Orlen OIL Orlen OIL Petro – Canada Petro – Canada Repsol Repsol Repsol Shell Shell Texaco Texaco Total Total Valvoline Valvoline Valvoline Valvoline Kager Valvoline API Titan Cytrac SL Titan Sintopoid Titan Cytrac HSY Gulf Syngear Syngear 75W90 Vollsynthetisches Hypoid-Getriebe...L Semisyntetyczny Olej Przek∏adniowy Semisyntetyczny Olej Przek∏adniowy Gearlube VS 200 Mobilube 1 SHC Gearlube VS 600 Gear 300 Neste Gear S 75W-90 Neste Hypoidi S 75W-90 Neste Hypoidi TDL S 75W-90 Platinum Gear Hipol Semisynthetic traxon XL Traxon e Synthetic Cartago Cajas FE LD Cartago Traccion Integral Cartago Cajas EP Transaxle Spirax ASX Geartex S4 75W-90 Multigear S 75W-90 Transmission SYN FE Transmission BM Synpower TDL Synpower STX Durablend GL-5 LS Durablend GL-5 Semisynthetic Durablend GL-4 LepkoÊç SAE ACEA 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 GL-5 GL-5 GL-5/GL-4 GL-5/MT-1 GL-4/5 GL-5 75W-90 GL-4/GL-5 75W-90 GL-5 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-90 75W-92 GL-4 GL-4/GL-5/MT-1 GL-5 GL-5 GL-4 GL-5 GL-4/GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-4/GL-5 GL-5/LSD GL-4 GL-4/5 GL-5 GL-4 GL-5/GL-4 GL-4 / 5 GL-5 GL-3,4,5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-4 46 | Przeglàd rynkowy Przeglàd rynkowy | 47 Producent Nazwa Agip Castrol Elf Liqui Moly HLZ 75W-140 SAF-XJ 75W-140 Tranself Synthese FE 75W-140 Vollsynthetisches 75W-140 Hypoid-Getriebe...L LS Syntetyczny Olej Przek∏adniowy 75W-140 Gearlube VS 500 75W-140 Neste Hypoidi S 75W-140 75W-140 Hipol Synthetic 75W-140 Traxon e Synthetic 75W-140 Synpower STX 75W-140 Platinum Gear 80W-90 Platinum Gear 80W-90 Hipol 80W-90 Hipol MF 80W-90 Rotra Truck Gear 80W-90 Hypoid 80W-90 Dynadrive 80W-90 EPX 80W-90 80W-90 EP 80W-90 80W-90 EP 80W90 80W-90 LS 80W90 80W-90 Tranself EP 80W-90 Tranself Type B 80W-90 Gulf Gear TDL 80W-90 Gulf Gear TX 80W-90 Gulf Gear LS 80W-90 Gearlube 80W90 80W-90 Hypoid-Getriebe...L 80W-90 Olej Przek∏adniowy 80W-90 Oriolis 80W-90 Parus 80W-90 Bezchlorowy Olej Przek∏adniowy 80W-90 Titanis Super 80W-90 Lotos Titanis 80W-90 Lotos Titanis LS 80W-90 Neste Gear Marine 80W-90 Neste Gear EP 80W-90 80W-90 Neste Hypoidi MP 80W-90 80W-90 Neste Hypoidi LS 80W-90 80W-90 Hipol 80W-90 Neste Hypoidi LF 80W(77W)-90 80W(77W)-90 Traxon 80W-90 Cartago Multigrado 80W-90 Cartago Autoblocante EP 80W-90 Spirax G 80W-90 Spirax AX 80W-90 Multigear 80W-90 80W-90 EP 80W-90 Transmission RS FE 80W-90 Transmission TM 80W-90 HP Gear Oil GL-5 80W-90 Mineral 80W-90 Mobilube S 80W-90 Mobilube HD 80W-90 Gulf Gear EP 80W-90/ 85W-140 Gulf Gear MP 80W-90/ 85W-140 Spirax ST 80W-90, 80W-140 Rotra MP 80W-90, 85W-140 Spirax A 80W-90, 85W-140 Geartex EP-C 80W-90, 85W-140 80W-90, 85W-140 Multitrax 80W-140 80W-140 Neste Hypoidi LF 80W-140 80W-140 Neste Hypoidi MP 80W-140 80W-140 Lotos Mobil Neste Oil Orlen OIL Petro – Canada Valvoline Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Agip Carlube Castrol Castrol Castrol Comma Comma Elf Elf Gulf Gulf Gulf Kroon Oil Liqui Moly Lotos Lotos Lotos Lotos Lotos Lotos Lotos Neste Oil Neste Oil Neste Oil Neste Oil Orlen Oil Neste Oil Petro – Canada Repsol Repsol Shell Shell Texaco Total Total Total Valvoline Kager Mobil Mobil Gulf Gulf Shell Agip Shell Texaco Castrol Neste Oil Neste Oil LepkoÊç SAE API GL 5+ LS GL-5 GL-5 GL-5 GL-4/GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-4 GL-5 GL-3 GL-4/GL-5 GL-5 GL-4/5 MT-1 GL-5 GL-4 GL-4 GL-5 GL-4 GL-5 GL-5/MT-1 GL-4 GL-5/MT-1 GL-5 GL-5 GL-3 GL-4 GL-4 GL-4 GL-4/GL-5 GL-5 GL-5/GL-4 GL-5 GL-4 GL-5 GL-5 GL-4 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-4 GL-5 GL-5/GL-4 GL-4 GL-4 / 5 GL-5 GL-5 GL-4/GL-5 GL-4/GL-5/MT-1 GL-5 GL-4 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 Producent Nazwa Petro – Canada Total Orlen OIL Gulf Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Mobil Orlen OIL Texaco Carlube Castrol Comma Elf Gulf Liqui Moly Lotos Orlen OIL Orlen OIL Petro – Canada Repsol Total Valvoline Castrol Traxon e Synthetic Transmission RS FE Platinum Gear Gulf Gear DB Getriebe...L Hypoid- Getriebe...L Hypoid- Getriebe...L L LS Mobilube HD-A Hipol 15F Geartex EP-B 85W-90 Hypoid Heavy Duty EPX 85W-140 EP 85W140 Tranself Type B Gulf Gear TDL Hypoid- Getriebe...L Bezchlorowy Olej Przek∏adniowy Hipol Hipol Traxon Cartago Multigrado Transmission TM HP Gear Oil GL-5 TQ LepkoÊç SAE API Carlube Mobil Repsol Repsol Comma Agip Castrol Lotos Neste Oil Repsol Shell Shell Valvoline Lotos Repsol Fuchs Neste Oil Elf Elf Elf Elf Shell Texaco Texaco Total Agip Agip Agip Carlube Castrol Elf Gulf Kroon Oil Liqui Moly Liqui Moly Mobil Neste Oil Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Shell Shell Shell Texaco Hypoid Mobiltrans SHC V 30 Transmission T0-4 Transmission T0-4 EP 80/EP 90 Rotra MP/S EPX 90 Olej Przek∏adniowy PZ Neste Hypoidi MP 90 Cartago EP Spirax A 90 LS Spirax MB HP Gear Oil GL-5 Olej Przek∏adniowy PL Transmission T0-4 Titan Sintofluid FE Neste Hypoidi MP 75W Tranself TRZ Tranself TRX Tranself TRP Tranself TRJ Spirax GSX Multigear MTF 75W-80W Rover MTF 94 Transmission BV Rotra HY DB Rotra Multi THT Rotra JD/F Hypoid EP 80 W Tranself EP Gulf Gear MZ Gearlube Hypoid 80W Getriebe...L Hypoid- Getriebe...L Mobilube GX -A Neste Gear EP 80W Platinum Gear Hipol 10F Hipol Hipol 6 Spirax GX Spirax MA Advance Gear EP Geartex EP-A 80W, 85W-90 80W-140 80W-140 85W-90 85W-90 85W-90 85W-90 85W-90 85W-90 85W-90 85W-90 85W-140 85W-140 85W-140 85W-140 85W-140 85W-140 85W-140 85W-140 85W-140 85W-140 85W-140 85W-140 85W-140 b.d. GL-5 GL-4/5 GL-5 GL-5 GL-4 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5/MT-1 GL-5 GL-5/GL-4 GL-5 GL-4 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 MB Approval 236.2, MAN 339 Typ A GL-5 b.d. GL-3/CF/CF-2 GL-3/CF/CF-2 GL-5 GL-5+LS GL-5 GL-1 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5 GL-1 GL-3/CF/CF-2 GL-4 GL-5 GL-4 GL-5 GL-5 GL-5 GL-4 GL-4 GL-4 GL-5 GL-4 GL-4 GL-4 (Utto) GL-4 GL-4 GL-4 GL-4 GL-4 GL-4 GL-5 GL-4 GL-4 GL-4 GL-5 GL-4 GL-4 GL-4 GL-4 GL-4 EP90 30 30 50 80/90 85/90 90 90 90 90 90 90 90 140 10W 75W 75W 75W-80W 75W-80W 75W-80W 75W-80W 75W-80W 75W-80W 75W-80W 75W-80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W 80W, 85W-90 GL-4 Nazwa Agip Carlube Carlube Carlube Carlube Castrol Castrol Castrol Castrol Castrol Comma ATF II D, Dexron III ATF-G ATF-Q ATF-Q3 ATF-U TQ-D ATF TQ DIII Transmax E Transmax Z (S) CTF-A AQ3 Automatic Pa Dexron III Transmission AQF Automatic Pa Ford Transmission Comma Autonaprawa | nr 3/2009 Rodzaj Ford / BORG Warner Dextron II Dextron III Dextron VI wymogi Dexron II D ATF ATF ATF Przek∏adnie CVT ATF ATF Producent Nazwa Rodzaj Comma AQM Automatic Pa Dexron II Transmission Elfmatic G3 Elfmatic G3 SYN Esso ATF LT 71141 Titan 3353 Titan ATF 3000 Titan ATF 4000 Titan ATF 5000 SL Titan ATF 6000 SL Titan ATF CVT Titan ATF CVT Gulf ATF DX II ATF Elf Elf Esso Fuchs Fuchs Fuchs Fuchs Fuchs Fuchs Fuchs Gulf Dextron III Dextron III ATF Dextron III ATF ATF ATF ATF ATF ATF Dextron II D Nazwa Rodzaj Producent Nazwa Rodzaj Gulf ATF DX III Gulf ATF Synth Gulf ATF DX III H Gulf Mercon?V ATF Gulf Dexron?VI ATF ATF Mineral ATF Semisynthetic ATF Dexron II ATF Almirol Dexron III ATF II E ATF TOP TEC 1100 Mercon-V ATF Dextron II-D Tutela Car GI/E ATF Dextron III (G-34275) ATF Top Tec 1200 Lotos ATF IID Lotos ATF IIIG Lotos Super ATF IIIG Mobil ATF 220 Mobil ATF 320 Mobil ATF SHC Multi ATF Neste ATF-X Neste ATF-S Platinum ATF III Hipol ATF II D Hipol ATF II E Synthetic D3M ATF Dexron ATF VI Synthetic Blend ATF Petro – Canada Petronas Lubricants Poland Petronas Lubricants Poland Repsol Repsol Repsol Repsol Repsol Shell Shell Shell Shell Texaco Texaco Texaco Texaco Texaco Texaco Total Total Valvoline Valvoline Valvoline Valvoline Heavy Duty Synthetic Blend ATF Tutela GI/A Liqui Moly Lotos Lotos Lotos Mobil Mobil Mobil Motul Neste Oil Neste Oil Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Petro – Canada Petro – Canada Petro – Canada Dextron III Dextron II E Dextron III H Dextron V Dextron VI Dextron II Dextron III Dextron II Dextron III Dexron II E Dexron III H; Dexron III G; Dexron II E; Dexron II D ATF Dextron II D Dextron III G Dextron III G ATF ATF ATF Dextron III H / IID / IIE Dexron III G Dexron II E Dextron III G Dextron II D Dextron II E Dextron III GM:Dexron-III (H), III, IIE Dexron-III (H), Mercon V Matic Sintetico Matic III Matic ATF ATF Matic Diafluid ATF 3 Donax TA Donax TX Donax TZ ATF 3403 M-115 Texamatic 1585 Texamatic 4291 Texamatic 7045E Texamatic 9226, 9330 Texaco Synthetic ATF Heavy Duty Textran TDH Premium Fluide AT 42 Fluide ATX ATF Dextron III / Mercon ATF Type D (Dextron II D) ATF Type FA Maxlife ATF Valvoline Synpower ATF (S) Dexron II E Dexron III Dexron II D SP-III Dexron III G Dexron IID Dexron III ZF, MAN MB ATF ATF ATF ATF ATF API GL-4 DEXRON III Dexron II D Dexron III Mercon Dexron II-D Mercon Ford automatic Dexron III/II-D Mercon-V Dexron II-E Mercon Smary Oleje do przek∏adni automatycznych Producent Producent Gulf Gulf Gulf Gulf Gulf Kager Kager Kroon Oil Kroon Oil Liqui Moly Liqui Moly Producent Nazwa Klasyfikacja Carlube Carlube Carlube Carlube Carlube Carlube Carlube Carlube Castrol Castrol Castrol Castrol Fuchs Fuchs Fuchs Gulf Gulf Gulf Gulf Gulf Gulf Gulf Gulf Gulf Kroon Oil Kroon Oil Kroon Oil Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Liqui Moly Lotos Lotos Lotos Lotos Lotos Lotos Lotos Lotos Mobil Mobil Mobil Mobil Mobil Mobil Mobil Mobil Mobil Mobil Lithium LM2 Lithium EP2 Lithium EP2 Complex Moly Grease Copper Grease AquaSlip Waterproof Autolube 00EP Autolube 000EP (Red) LMX LM MS-3 Grease CLS Grease Renolit Duraplex EP2 Renolit FLM2 Renolit LZR 000 Gulf Crown MP 2.5 Gulf Crown EP 2 Gulf Crown EP 3 Gulf Crown Synth LC 2 Gulf Crown LC 2 Gulf Crown LCX 3 Gulf Crown RRC 0.5 Gulf Bavex 2.5 Gulf Biocal 2 MoS2 Grease 2 Labora Grease Multi Purpose Grease 3 Merzweck-Fett LM 47 Langzeit Fett + MoS2 LM 50 Litho HT Flissfett ZS KOOK Schmierfix Batterie-Pol-Fett Silikon Fett Unilit ¸T4 EP STP Auren Lubren Monilit EP 23 Silen ¸T – 4S Grafitowany Chassis Grease LBZ Mobil Grease XHP 322 Special Mobilgrease XHP 222 Mobilgrease XHP 461 Mobilgrease Special Mobilith SHC 100 Mobilith SHC 1000 Special Mobilith SHC 1500 Mobilith SHC 220 Mobilith SHC 460 NLGI No 2 NLGI No 2 NLGI No 2 NLGI No 2 NLGI No 1/2 NLGI No 2 NLGI 00 NLGI 000 NLGi 2 NLGi 2 NLGi 2 NLGi 00 NLGI 2 NLGI 2 NLGI 000/00 ASTM D217 NLGI 2-3 NLGI 2 NLGI 3 NLGI 2 NLGI 2 NLGI 3 NLGI 0.5 NLGI 2-3 NLGI 2 NLGI 2 NLGI 2,5 NLGI 3 K2K-30 KPF 2 K-30 KP 2P-35 K00 K-40 K1 G-30 M2C-30 K SI 2 S-40 NLGI 00,1,2,3 NLGI 1 NLGI 1 NLGI 2 NLGI 2 NLGI 2 NLGI 2,3 NLGI 2/3 NLGI 00 2 2 1,5 2 2 2 1 2 1,5 Temp. pracy -30 do +160 -30 do +140 -40 do +120 -25 do +130 -20 do +130 -25 do +130 -40 do +150 -30 do +140 -30 do +130 -30 do +140 -25 do +130 -20 do +120 -25 do +135 -30 do +150 -25 do +130 -30 do +125 -30 do +125 -35 do +150 -40 do +120 -30 do +60 -30 do +100 -40 do +200 -50 do +100 -20 do +140 do +140 do +140 -20 do +130 Producent Nazwa Mobil Mobil Mobil Mobil Mobil Motul Neste Neste Neste Neste Neste Neste Neste Neste Neste Neste Neste Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Orlen OIL Petro – Canada Petro – Canada Petro – Canada Petro – Canada Petro – Canada Petro – Canada Petro – Canada Repsol Repsol Repsol Repsol Repsol Repsol Shell Shell Mobilux EP 1 1 Mobilux EP 2 2 Mobilux EP 3 3 Unirex N 2 2 Unirex N 3 3 Tech Grease 300 NLGI 2 Allrex EP NLGI 0 Allrex EP NLGI 1 Allrex EP NLGI 2 Allrex EP NLGI 3 Molygrease NLGI 2 MP Grease NLGI 2 OH Grease NLGI 2 Templex NLGI 1,5 Avora NLGI 0,5 Superlix EP NLGI 2 Center Grease 00 EP NLGI 00 Greasen ¸T-4S3 Greasen STP Greasen 1S Greasen Grafit Greasen EP 23 Greasen N-EP 00/000 Greasen ¸T-4S2 Precision General Purpose EP2 NLGI GC-LB Precision General Purpose EP1 NLGI GC-LB Precision General Purpose Moly EP2 NLGI GC-LB Precision XL EP00 NLGI GC-LB Precision XL EP1 NLGI GC-LB Precision XL EP2 NLGI GC-LB Thermex Grasa Calcica NLGI 2, NLGI 3 Grasa Litica MP NLGI 2, NLGI 3 Grasa Especial EP-2/3 Grasa Molibgras EP-2 NLGI 2 Grasa Litica Centralizados 00 NLGI 00 Grasa Litica Compleja Automocion Retinax LX 2 NLGI 2 Retinax HD 2 NLGI 2 Klasyfikacja Shell Retinax HDX 2 NLGI 2 z MoS2 Shell Shell Texaco Texaco Texaco Texaco Texaco Texaco Texaco Texaco Retinax EP 2 Retinax CSZ Multifak 264 EP 00/000 Multifak EP 000 Multifak EP 0 Multifak EP 1 Multifak EP 2 Starplex EP 2 Starplex EP 3 Molytex EP 2 NLGI 2 NLGI 00/000 NLGI 00/000 NLGI 000 NLGI 0 NLGI 1 NLGI 2 NLGI 2 NLGI 3 NLGI 2 Temp. pracy -30 do +120 -30 do +120 -30 do +120 -30 do +130 -30 do +120 -20 do +110 -30 do +140 -20 do +130 -20 do +60 -20 do +60 -20 do +60 -30 do +140 -30 do +90 -30 do +120 -25 do 135 -30 do 135 -20 do 135 -35 do 100 -25 do 160 -25 do 160 -35 do 295 -20 do +160 -20 do +120 maks. +140 -20 do +120 maks. +140 -30 do +120 -40 do +120 Autonaprawa | nr 3/2009 48 | Praktyka warsztatowa | Z pierwszej r´ki Autorefleksje | 49 Trzy marki wchodzàce w sk∏ad Schaeffler Group od wielu ju˝ lat wytyczajà trendy rozwoju samochodowych uk∏adów nap´dowych, tworzàc nie tylko nowe konstrukcje podzespo∏ów, lecz tak˝e wzorcowe technologie monta˝owe Po˝egnanie z drukiem? Jan Wajdzik Podr´cznik mechaniki pojazdowej (cz.V) Diagnozowanie uszkodzeƒ ∏o˝ysk Zukosowanie bie˝ni Przyczyny: za silny wcisk pierÊcienia w gnieêdzie, nadmierne napr´˝enie wst´pne zespo∏u ∏o˝ysk Nast´pstwa: nieregularna praca, mo˝liwoÊç blokowania elementów tocznych przez odpadajàce od∏amki Zapobieganie: utrzymywanie prawid∏owych luzów (w tym wypadku ujemnych) konstrukcyjnych i monta˝owych Przyczyny: niewspó∏osiowy monta˝ ∏o˝yska w gnieêdzie, uszkodzenia lub zanieczyszczenia bie˝ni Nast´pstwa: trwa∏a zmiana kszta∏tu obwodowego zag∏´bienia bie˝ni Zapobieganie: kontrola wspó∏osiowoÊci gniazd i wa∏ów, symetryczny docisk pierÊcienia wewn´trznego przez nakr´tk´ na czopie i wspó∏pracujàcà z nià podk∏adk´ oporowà Za ciasne pasowanie Zm´czenie powierzchni roboczych Odkszta∏cenia elementów tocznych Przyczyny: za ciasne gniazdo ∏o˝yska i nadmierne jego napr´˝enie wst´pne doprowadzajà, zw∏aszcza przy niedostatecznym smarowaniu, do nieregularnego pog∏´bienia rowka bie˝ni Nast´pstwa: szybkie zm´czenie materia∏u i ca∏kowita awaria ∏o˝yska Zapobieganie: prawid∏owa regulacja ujemnego luzu ∏o˝yska i zgodne z instrukcjà jego pasowanie w gnieêdzie Przyczyny: nieprawid∏owy dobór ∏o˝yska do jego rzeczywistych warunków pracy, za ma∏a odpornoÊç bie˝ni na naciski elementów tocznych Nast´pstwa: w nadmiernie obcià˝onych bie˝niach pojawiajà si´ najpierw mikrop´kni´cia, a potem powi´kszajàce si´ ubytki, nasila si´ ha∏aÊliwoÊç pracy ∏o˝yskowania i nieregularnoÊç jego obrotów Zapobieganie: stosowanie ∏o˝ysk przewidzianych przez konstruktora danego podzespo∏u, niezw∏oczna wymiana ∏o˝ysk ha∏aÊliwych Przyczyny: nadmierne obcià˝enie ∏o˝yskowania, upadek ∏o˝yska lub jego uderzenie m∏otkiem, nieprawid∏owy monta˝ Nast´pstwa: zniekszta∏cenia powierzchni elementów tocznych odciskajà si´ na bie˝niach, powodujàc ha∏aÊliwà prac´ ∏o˝ysk, wibracje wa∏ów, a z czasem wypadanie kulek lub rolek z koszyków Zapobieganie: u˝ywanie w∏aÊciwych narz´dzi do monta˝u i demonta˝u ∏o˝ysk, przy wciskaniu pierÊcieni na wa∏y i do gniazd si∏y nie mogà byç przenoszone przez elementy toczne Autonaprawa | nr 3/2009 Czy to znaczy, ˝e ca∏a drukarska tradycja trafi wkrótce do dziejowego lamusa? Otó˝ Êmiem twierdziç, ˝e nie. I to nie tylko za sprawà nielicznych bibliofilów oceniajàcych przyjemnà w dotyku g∏adkoÊç papieru, szlachetne kroje czcionek i finezj´ grafiki. Przede wszystkim elektroniczne wersje pism wydawanych dotychczas na papierze powinny wywo∏aç jakoÊciowà rewolucj´ w Internecie, który na razie, powiedzmy to szczerze, jest medium opanowanym przez pó∏analfabetów. Nawet profesjonalne na pozór portale s∏abo si´ bronià przed j´zykowà nieporadnoÊcià i niepoprawnoÊcià tekstów, amatorszczyznà w sk∏adaniu stron, niechlujstwem ilustracji. Konkurencja dysponujàca tradycyjnym dorobkiem edytorskim szybko zaostrzy kryteria rywalizacji z po˝ytkiem dla wszystkich zainteresowanych. B2B? KRYZYS PO˚ERA NAM BA¸WANKA! POGI¢¸O CI¢? KLIENCI CZEKAJÑ, A TY CO? Fot. archiwum P´kni´cie pierÊcienia Przyczyny: niedostateczne odprowadzanie ciep∏a z ∏o˝yska, nadmierny dop∏yw ciep∏a z zewnàtrz, za s∏abe smarowanie Nast´pstwa: obserwowane przebarwienia sà objawem odhartowania powierzchni stalowych, co os∏abia ich wytrzyma∏oÊç i mo˝e prowadziç do odkszta∏ceƒ Zapobieganie: kontrola temperatury pracy, prawid∏owe odprowadzanie ciep∏a Fot. FAG Przegrzanie Coraz wi´cej firm produkcyjnych i dystrybucyjnych wydaje teraz swe doroczne katalogi w wersji drukowanej i równoczeÊnie elektronicznej, do wyboru odbiorców. To samo zjawisko obserwuje si´ tak˝e na rynku czasopism, równie˝ tych wysokonak∏adowych i najbardziej renomowanych. Jako wieloletni grafik prasowy i wydawca patrz´ na te przemiany z ∏agodnà nostalgià, gdy˝ nie ma sensu walczyç z technicznym post´pem. Podobnie by∏o przecie˝ i w czasach pojawienia si´ wynalazku Gutenberga. Jedni uznawali go za sezonowà nowink´, która na pewno si´ nie przyjmie, jako bardzo niedoskona∏a w porównaniu z kunsztem r´cznie przepisywanych ksiàg. Inni jednak szybko zwietrzyli interes. Interesy samego Johanna Gutenberga z dzisiejszej perspektywy wyglàdajà dziwnie. Pracujàc przez wiele lat, wprowadzi∏ multum technicznych innowacji, by wydrukowaç swà s∏awnà Bibli´ w zaledwie 200 egzemplarzach (podobno 165 na papierze i 35 na pergaminie). W dodatku ten nak∏ad i ca∏à drukarni´ utraci∏ na mocy sàdowego wyroku. Dla sprawiedliwej oceny trzeba tu jednak dodaç, ˝e ksià˝ka w Êredniowieczu kosztowa∏a tyle, co wioska z paroma kopami paƒszczyênianych dusz. Jak rozwin´∏y si´ potem drukarskie techniki – powszechnie wiadomo. DziÊ papier jest stosunkowo drogi, ciasnota lokalowa nie pozwala gromadziç wi´kszych drukowanych zbiorów, upadajà publiczne biblioteki, a w spo∏eczeƒstwie zaczyna dominowaç pokolenie, dla którego godne jest zainteresowania tylko to, co daje si´ obejrzeç na monitorze komputera. Poza tym coraz wa˝niejszà rol´ odgrywajà czynniki zewn´trzne w stosunku do samej poligrafii. Na przyk∏ad ekologiczne. Na surowiec dla papierni trzebione sà gigantyczne powierzchnie lasów na pó∏nocnej i po∏udniowej pó∏kuli naszego globu. Papier, wbrew utartym przekonaniom, nie jest zbyt ∏atwy do recyklingowania ani nie spala si´ czysto. Dla domowych gospodarstw i firmowych biur pozbywanie si´ niepotrzebnych druków wcià˝ jest problemem znacznie trudniejszym ni˝ usuwanie zb´dnych plików z komputera. Autonaprawa | nr 3/2009 50 | Od redakcji TRW – Bezpieczeƒstwo Bogus∏awa Krzczanowicz W najbli˝szych wydaniach Pami´tam, ˝e kilkanaÊcie lat temu, gdy powstawa∏y dopiero w Polsce pierwsze czasopisma dla warsztatów motoryzacyjnych, zawartoÊci kolejnych ich wydaƒ planowa∏o si´ ∏atwiej ni˝ obecnie. ¸atwiejsza te˝ by∏a realizacja tych, doÊç ogólnie szkicowanych planów. Redakcyjne artyku∏y pisane zgodnie z zagranicznà wiedzà podr´cznikowà, niekoniecznie nawet najÊwie˝szà, dostarcza∏y wi´kszoÊci polskich Czytelników wielu absolutnie nowych wiadomoÊci. DziÊ takie ogólnotechniczne opracowania nie sà ju˝ raczej potrzebne. Czytelnicy domagajà si´ albo konkretów (np. instrukcji, danych regulacyjnych i serwisowych dla pojazdów konkretnych marek, modeli, roczników i wersji), albo profesjonalnych informacji na temat Êwiatowych nowoÊci w ró˝nych dziedzinach warsztatowej techniki. Pierwsze z tych zadaƒ trzeba uznaç po prostu za nierealne, nawet gdyby je mo˝na rozdzieliç solidarnie na wszystkie wydawane obecnie w Polsce pisma dla warsztatów. Alfabetyczna kolejnoÊç takich publikacji odpowiada∏aby mo˝e zainteresowanym modelami Alfy Romeo lub Audi, w przypadku Volkswagena i Volvo trzeba by czekaç nawet par´ lat na w∏aÊciwy numer miesi´cznika. Przy kolejno- Êci losowej ca∏y plan zmieni∏by si´ szybko w niepowa˝nà zabaw´. Dlatego miesi´cznik „Autonaprawa” postawi∏ na aktualnoÊç, czyli techniczne nowoÊci prezentowane przez kompetentnych specjalistów z firm zainteresowanych ich upowszechnianiem. Owi specjaliÊci na ogó∏ ch´tnie podejmujà takà wspó∏prac´ z nami, choç czas do tego potrzebny znajdujà raczej z trudem. Zdarza si´ wi´c, ˝e planowany i zapowiedziany termin publikacji trzeba, niestety, o miesiàc przesunàç. Bywa i odwrotnie, gdy atrakcyjny, naszym zdaniem, artyku∏ decydujemy si´ opublikowaç niezw∏ocznie, czyli bez uprzednich zapowiedzi. To tyle, jeÊli chodzi o sekrety naszej „redakcyjnej kuchni”. W kwietniowym numerze Autonaprawy powinny ukazaç si´ mi´dzy innymi artyku∏y na temat: nowych konstrukcji skrzyƒ biegów, napraw nadwozi i systematyki smarów stosowanych w motoryzacji. Autonaprawa Adres redakcji: pl. Nowy Targ 28/16, 50-141 Wroc∏aw faks 071 343 35 41 [email protected] www.technotransfer.pl Redaktor naczelny: Marian Koz∏owski tel. 071 733 67 56 [email protected] [email protected] Sekretarz redakcji: Bogus∏awa Krzczanowicz tel. 071 712 57 95 [email protected] [email protected] Redaktor: Anna Stachowicz tel. 071 712 57 96 [email protected] [email protected] Stali wspó∏pracownicy: Edward Ba∏aziƒski, Zenon Majkut, Leszek A. Stricker, Toni Seidel, KrzaQ Redakcja graficzna: Jan Wajdzik tel. 071 712 57 98 [email protected] [email protected] Marketing i reklama: Marta Napiórkowska-Trzeciak tel. 071 712 57 97 [email protected] [email protected] Stanis∏aw Bortkiewicz tel. 071 722 02 26 [email protected] [email protected] Prenumerata: tel. 071 712 57 95, 071 712 57 98 [email protected] W takich chwilach Twoi klienci b´dà Ci wdzi´czni za to, ˝e wybra∏eÊ cz´Êci TRW. Wydawca: Wydawnictwo Technotransfer Druk i oprawa: Drukarnia TOLEK w Miko∏owie Chcesz otrzymy waç wszystkie numery „Autonapraw y” – w ykup abonament! FORMULARZ PRENUMERATY MIESI¢CZNIKA AUTONAPRAWA ❏ 11 kolejnych wydaƒ w cenie 61,00 z∏ brutto (w tym VAT 22%) od numeru .................... ❏ 6 kolejnych numerów w cenie 42,70 z∏ brutto (w tym VAT 22%) od numeru .................... Czasopismo jest bezp∏atne. Cena obejmuje umieszczenie prenumeratora w bazie danych i obs∏ug´ wysy∏ek. DANE ZAMAWIAJÑCEGO: ❏ Jestem prenumeratorem ❏ Nie jestem prenumeratorem Nazwa firmy ............................................................................................................................................................. ulica i numer domu .................................................................................................................................................. kod pocztowy ...................... miejscowoÊç ........................................................................................................... Wszelkie prawa zastrze˝one. Przedruk materia∏ów wy∏àcznie za zgodà redakcji. Materia∏ów niezamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzegamy sobie prawo do skrótów i redakcyjnego opracowania tekstów przyj´tych do druku. Redakcja nie bierze odpowiedzialnoÊci za treÊç reklam i og∏oszeƒ. Podczas jazdy samochodem najwa˝niejsze jest bezpieczeƒstwo. Dlatego firma TRW do spraw bezpieczeƒstwa podchodzi z maksymalnym zaanga˝owaniem i jest pod tym wzgl´dem Êwiatowym liderem. NIP (ewentualnie PESEL) .................................................................................... Dzi´ki stosowaniu przez nas najdoskonalszych materia∏ów i technologii wytwarzania, Twoi klienci mogà ca∏kowicie zaufaç jakoÊci wszystkich produktów TRW. imi´ i nazwisko zamawiajàcego .............................................................................................................................. telefon do kontaktu ................................., e-mail ................................................................................................. W TRW wszystko podporzàdkowane jest bezpieczeƒstwu: zarówno jakoÊç naszych produktów i niezwyk∏a dba∏oÊç o klienta, jak i niezawodnoÊç naszych cz´Êci samochodowych oraz gwarancja, jakà na nie dajemy. Z tego powodu Twoi klienci b´dà zadowoleni, ˝e wybra∏eÊ TRW. Adres do wysy∏ki (nale˝y podaç, jeÊli jest inny ni˝ podany powy˝ej adres p∏atnika): Odbiorca ................................................................................................................................................................. ulica i numer domu ......................................... kod pocztowy ................... miejscowoÊç ...................................... Faktura VAT zostanie do∏àczona do najbli˝szej wysy∏ki zamówionych czasopism. Upowa˝niam Wydawnictwo Technotransfer do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy oraz umieszczenia moich danych w bazie adresowej wydawnictwa. ....................................................... (data) Autonaprawa | nr 3/2009 .................................................................... (podpis) Zdj´cie na ok∏adce: BMW Fot. archiwum faks (071) 343 35 41 Zamawiam TRW Automotive Aftermarket Parts & Service Office, ul. Górczewska 124, 01-460 Warszawa, tel. 022 / 533 47 47, e-mail: [email protected]; www.trwaftermarket.com