Link do pobrania artykułu
Transkrypt
Link do pobrania artykułu
kwartalnik Aesthetic Anti-Aging Medicin and Anti-Aging Medycyny Estetycznej Official Journal of Oficjalne czasopismo Polskiego Towarzystwa i Anti-Aging Oddzia³ Polskiego Towarzystwa Lekarskiego Polish Society of Aesthetic and Anti-Aging Medicine Division of Polish Medical Society e tym 5% VAT) Cena 37,80 z³ (w Nr 2/2014 Czerwiec 2014 2/2014 Medicine 2/2014 Aesthetic and Anti-Aging Medicine Official Journal of Polish Society of Aesthetic and Anti-Aging Medicine Division of Polish Medical Society Medycyna Przeciwst arzeniowa Academy of and ISSN 2081-3678 Spis treœci Oficjalne czasopismo Polskiego Towarzystwa Medycyny Estetycznej i Anti-Aging Oddzia³ Polskiego Towarzystaw Lekarskiego Academy of Aesthetic Academy of Anti-aging 1 REPRINT Opatentowany test uwalniania mediatorów MRT (Mediator Release Test): kompleksowy test z krwi do wykrywania stanów zapalnych wywoływanych nadwrażliwością na pokarmy i chemiczne dodatki do żywności Mark J. Pasula, PhD Wprowadzenie Wiele przewlekłych stanów zapalnych jest efektem nadwrażliwości na pokarmy oraz chemiczne dodatki do żywności, które odgrywają pierwotną lub wtórną rolę w wywoływaniu oraz podtrzymywaniu procesu zapalnego (Tabela 1.). Pełna identyfikacja nadwrażliwości pokarmowych może mieć istotny wpływ na tempo i kompletność diagnozy lekarskiej. Może również poprawić skuteczność innych terapii przez wyeliminowanie substancji permanentnie wywołujących stan zapalny. Definicja nadwrażliwości pokarmowej Nadwrażliwość pokarmową można zdefiniować jako nieinfekcyjną reakcję prozapalną wywołaną specyficznym pokarmem lub jego składnikiem, w którą nie są zaangażowane przeciwciała IgE odpowiedzialne za reakcję alergiczną typu 1. Proces zapalny wywoływany przez pożywienie jest znacznie bardziej złożony niż alergia pokarmowa IgE zależna. Liczne mechanizmy przez aktywację komórek uwalniają mediatory stanu zaplanego, powodując szeroki zakres objawów i dolegliwości. Przyczynia- ją się one do sklasyfikowania reakcji nadwrażliwości do kategorii niepożądanych rekacji na pokarm (Diagram 1). Odporność wrodzona reguluje reakcję nadwrażliwości na gluten W 2011 r. Fasano i wsp. opublikowali badania dokumentujące nowy typ niepożądanej reakcji na gluten - nadwrażliwość na gluten (GS). Ustalono, iż GS wyraźnie różni się od celiakii pod wieloma istotnymi względami wymienionymi poniżej: 1. Ekspresja TLR-2 wykazała, że nadwrażliwość na gluten jest regulowana przez układ odporności wrodzonej. 2. Przepuszczalność jelit była wyraźnie mniejsza w porównaniu z grupą kontrolną (osoby zdrowe) oraz pacjentami z celiakią. 3. Zaobserwowano poziom reakcji zapalanej od niskiego do umiarkowanego bez widocznych uszkodzeń tkanek. 4. Stwierdzono mniejsze śródnabłonkowe nacieki limfocytarne. Nie można nie docenić wagi historycznej tego badania. Dopóki nie zostały ujawnione te zależności, badacze reakcji alergicznych lekceważyli znaczenie 1 Anti-aging Tabela 1. Schorzenia i dolegliwości, w których nadwrażliwości na pokarmy mogą być pierwotną lub wtórną przyczyną Żołądkowo-jelitowe • Zespół jelita drażliwego • Biegunka czynnościowa • GERD • Choroba Leśniowskiego-Crohna • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego • Mikroskopowe zapalenie jelita grubego • Limfocytarne zapalenie jelita grubego • Zespół cyklicznych wymiotów Neurologiczne • Migrena • ADD/ADHD • Zaburzenia ze spektrum autyzmu •Padaczka • Depresja • Bezsenność • Zespół niespokojnych nóg Ginekologiczne • Zespół policystycznych jajników Hormonalne • Cukrzyca typu II • Zespół metaboliczny • Otyłość Mięśniowo-szkieletowe • Fibromialgia • Choroby zapalne stawów • Zespół przewlekłego zmęczenia Dermatologiczne • Atopowe zapalenie skóry • Trądzik • Łuszczyca Diagram 1. Sposób, w jaki pokarmy wywołują stan zapalny Academy of Oficjalne czasopismo Polskiego Towarzystwa Medycyny Estetycznej i Anti-Aging Oddzia³ Polskiego Towarzystaw Lekarskiego Aesthetic Anti-Aging Medicine Official Journal of Polish Society of Aesthetic and Anti-Aging Medicine Division of Polish Medical Society and Oficjalne czasopismo Polskiego Towarzystwa Medycyny Estetycznej i Anti-Aging (Polskie Towarzystwo Lekarskie – Oddział w Warszawie) 2 Official publication of Polish Society of Aesthetic and Anti-Aging Medicine – division of Polish Medicial Society Adres redakcji/Headqarters: al. Ujazdowskie 22a, 00-478 Warszawa, e-mail: [email protected], www.ptmeiaa.pl, www.aaaam.pl Redaktor Naczelna/Editor in Chief: dr n. ekon., lek. med. Dorota Wydro, tel.: 605 828 111, e-mail: [email protected] Redaktor Prowadząca/Managing and Production Editor: Bożenna Chlabicz, e-mail: [email protected] Reklama/Advertising: tel./faks: 22 637 36 09, e-mail: [email protected] Wydawca/Publisher: Wydawnictwo AAAAM Druk/Printing: Miller Druk, Warszawa Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń. Anti-aging wrodzonego systemu odpornościowego. Uważano, iż nie ma on żadnego wpływu na stany zapalne indukowane dietą. Zapadalność na GS jest od 6 do 8 razy wyższa w porównaiu z występowaniem choroby trzewnej i dotyczy około 15 do 20 milionów Amerykanów. Warto zauważyć, że większość najczęściej zlecanych badań z krwi mających pomóc w identyfikacji pokarmów wywołujących niepożądane reakcje, to testy wykrywające specyficzne dla pokarmów przeciwciała klasy IgG. Jest to odpowiedź adaptacyjnego układu odpornościowego - typu 4: opóźniona reakcja nadwrażliwości, regulowana przez pobudzone limfocyty T (transformacja limfocytarna). Warto również zauważyć, że zaobserwowane w tym badaniu u pacjentów z GS kliniczne objawy (mgła mózgowa, bóle mięśniowo-stawowe, bóle głowy, biegunka, itp.) były zgodne z objawami zgłaszanymi od dziesięcioleci przez osoby cierpiące na nadwrażliwość pokarmową. Dalsze badania potwierdziły odkrycie, iż nadwrażliwość na gluten jest regulowana przez odporność wrodzoną [1-4]. Nadwrażliwości pokarmowe są wysoce złożonymi niezależnymi od IgE, nieceliakicznymi reakcjami zapalnymi, w które zaangażowane są różne typy leukocytów, liczne mechanizmy wyzwalające, a także szeroka gama prozapalnych i probólowych mediatorów. Uwolnione mediatory wywołują różnorodne kliniczne i subkliniczne skutki. Stany zapalne oraz objawy zależne od uwalniania mediatorów Wszystkie kliniczne i subkliniczne objawy wywołane przez stany zapalne prowokowane pożywieniem są bezpośrednim wynikiem uwolnienia z różnego typu białych krwinek mediatorów reakcji prozapalnych i bólotwórczych (indukujących ból). Bez uwolnienia histaminy, cytokin, prostaglandyn, leukotrienów i wielu innych substancji, nie byłoby uszkodzeń tkanek, aktywacji receptorów bólowych, skurczów mięśni gładkich, ani żadnych innych negatywnych skutków występujących w stanach zapalnych indukowanych pożywieniem. To stwierdzenie dotyczy wszystkich dietozależnych stanów zapalnych takich jak: alergie pokarmowe, reakcje autoimmunologiczne wywoływane pożywieniem lub nadwrażliwości pokarmowe oraz inne, w których potencjalnie może dojść do uruchomienia tych mechanizmów. Identyfikacja przeciwciał wywołujących nadwrażliwość na pokarmy i dodatki do żywności Terapia nadwrażliwości pokarmowej rozpoczyna się od identyfikacji pokarmowych czynników spustowych oraz wywołujących nadwrażliwość dodatków do żywności. Następnie stosuje się formy eliminacji - dieta rotacyjna lub eliminacyjna. Bardziej dokładni praktycy zwiększają wartość kliniczną terapii przez identyfikację i usuwanie pokarmów powodujących reakcje prozapalne. Większość testów z krwi stworzonych do identyfikacji nadwrażliwości na pokarmy oraz dodatki do żywności ogranicza się do badania jednego mechanizmu lub konkretnej części procesu zapalnego, które mogą, ale nie muszą być zaangażowane w trwający proces zapalny, w związku z tym nie zawsze są istotne klinicznie. Przeciwciała specyficzne dla pokarmów, inne niż IgE, nie wykazują silnej korelacji ze stanami zapalnymi i ich objawami. IgE, zgodnie ze swoją funkcją, rozpoczyna degranulację mastocytów w procesie alergicznym i wykazuje akceptowalną, ale niedoskonałą korelację z poziomem odpowiedzi prozapalnej oraz z nasileniem objawów klinicznych. Inne testy wykonywane w przypadku niepożądanych reakcji na pokarmy, badające poziom przeciwciał (IgG, IgM, IgA), nie dają akceptowalnej korelacji z przebiegiem stanu zapalnego i objawami klinicznymi [5, 8]. Funkcje przeciwciał odpornościowych innych niż IgE Wydaje się, że funkcją przeciwciał specyficznych dla pokarmów, innych klas niż IgE, jest przede wszystkim usuwanie antygenów pokarmowych i makromolekuł przez tworzenie kompleksów immunologicznych, a ich udział w reakcjach zapalnych jest niewielki. Jeżeli specyficzne dla pokarmów przeciwciała klasy IgG, IgM, IgA wywołują działanie prozapalne, to najprawdopodobniej wynika to z czynników wpływających na środowisko wewnętrzne, takich jak wytwarzanie zbyt wielu małych kompleksów immunologicznych lub kompleksów odkładających się w tkankach, co powoduje agresję ze strony komórek układu odpornościowego. Oznaczenie ilościowe specyficznych przeciwciał klas IgG, IgM, IgA nie daje informacji o wielkości kompleksów immunologicznych oraz o tym, czy odkładają się w tkankach. Dodatkowo w IgE zależnych alergiach wziewnych zaobserwowano, że wzrost poziomu IgG specyficznego dla alergenu wykazuje działanie przeciwzapalne [9, 10]. Oznaczanie przeciwciał nie daje możliwości testowania istotnej z klinicznego punktu widzenia 3 Anti-aging grupy reakcji na chemiczne dodatki do żywności. Dlatego informacje dostarczane przez powszechnie dostępne testy na nadwrażliwości pokarmowe mają ograniczoną wartość kliniczną. Białe krwinki punktem wyjścia reakcji immunologicznych Białe krwinki odgrywają kluczową rolę w procesie zapalnym wywołanym pożywieniem. Neutrofile, monocyty, eozynofile, komórki tuczne i różnego typu limfocyty podczas reakcji patogennych uwalniają mediatory. W odpowiedzi immunologicznej wrodzonej jako pierwsze reagują neutrofile i monocyty/makrofagi (rysunek 1) [18, 25]. Inne komórki, takie jak tkankowe komórki tuczne, eozynofile i limfocyty, są zaangażowane w mechanizmy związane zarówno z odpowiedzią wrodzoną, jak i adaptacyjną. Niezależnie od tego, czy reakcja jest regulowana przez wrodzony czy adaptacyjny układ odpornościowy, to uwolnienie mediatorów przez białe krwinki jest immunologicznym punktem wyjścia dla wszystkich dietozależnych stanów zapalnych. Podwyższenie poziomu różnych markerów reakcji zapalnej (hs-CRP, IL-15, PGE3 i wielu innych), a także udział białych krwinek, zostały udokumentowane w wielu stanach związanych z nadwrażliwością pokarmową. W przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i IBS typu biegunowego, przez pomiar poziomu mieloperoksydazy i białka kationowego eozynofili, potwierdzono aktywność neutrofili i eozynofili. Wykazano, iż w niektórych przypadkach chronicznych zaparć dochodzi do naciekania ściany okrężnicy przez eozynofile [27, 28]. Udowodniono, że komórki NK i K są aktywne w dietozależnych migrenach [14, 15]. Uwolnienie mediatorów powoduje zmiany w objętości białych krwinek Podczas reakcji zapalnej komórki fagocytarne identyfikują problematyczne antygeny jako obce, atakują je, fagocytują i eliminują. Podczas tego procesu, niezależnie od tego, jakie krwinki były zaangażowane, uwalniane są cytoplazmatyczne i chemiczne mediatory, co powoduje zmianę objętości reagujących komórek. To stwierdzenie jest prawdziwe dla wszystkich komórek mających zdolność uwalniania mediatorów. Zmiany objętościowe są zazwyczaj subtelne, w zakresie od 5 do 30 fl. (rysunek 2). Rysunek 2. Degranulacja otrzewnowych komórek tucznych. Uwolnienie mediatorów zawsze powoduje zmiany objętości reagujących komórek. Opatentowany Test Uwalniania Mediatorów (MRT) Rysunek 1. Schemat reakcji komórek wywołujących wrodzoną reakcję zapalną. Pierwszymi komórkami, które typowo reagują na przenikające przez nabłonek „niepożądane” antygeny, są makrofagi i neutrofile. Podejmują zadanie zniszczenia wrogich patogenów/antygenów, co powoduje uwolnienie wielu cytokin oraz innych prozapalnych mediatorów. 4 MRT - Test Uwalniania Mediatorów stworzony przez Oxford Biomedical Technologies jest nowym funkcjonalnym testem z krwi, identyfikującym nadwrażliwość na pokarmy oraz chemiczne dodatki do żywności. Wykorzystuje się w nim dwie zaawansowane metody pomiarowe: cytometrię przepływową i impedancję wstążki (metodę wstążki). MRT jest jedynym na świecie testem, który bada na wejściu komórkową reakcję na pokarmy, substancje chemiczne i inne obce substancje, określając ilościowo stopień nasilenia reakcji zapalnej i równolegle pokazuje, który typ komórek reaguje. MRT ma największą wartość diagnostyczną ze wszystkich dostępnych komercyjnie testów na nadwrażliwość pokarmową. Anti-aging Wyższość impedancji wstążki nad normalną impedancją opartymi na tych samych zasadach pomiaru impedancji w diagnostyce nadwrażliwości pokarmowej. Metoda wstążki jest opatentowaną i stworzoną przez Oxford Biomedical Technologies metodą opartą na pomiarze impedancji. Polega ona na rezygnacji z linii bazowej i wartości progowej, które są wykorzystywane w każdej metodzie opartej o pomiary (wielkości) za pomocą impedancji (rysunek 3) [16, 17]. Cytometria przepływowa dostarcza istotnych danych klinicznych Wspomniane metody, wykorzystujące przy pomiarach impedancji linię bazową oraz wartość progową, mają trzy główne wady: 1. Nieprawidłowo odczytują wielkość komórki, kiedy komórki różnej wielkości przechodzą przez aperturę bardzo blisko siebie. 2. W konwencjonalnych metodach opartych na impedancji, używających linii bazowej, pomiar rozpoczyna się od poziomu wartości progowej, a nie od momentu rzeczywistego startu przejścia przez aperturę. 3. Są one zdolne jedynie do pomiarów zmian wielkości cząstki w 2 D, a nie zmian objętościowych w 3D. Metoda wstążki jest niezwykle precyzyjna dzięki temu, iż w momencie przechodzenia przez aperturę mierzy cały przepływ płynu oraz komórek milion razy na sekundę. Ponieważ wstążka identyfikuje prawdziwy początek oraz punkt końcowy dla każdej przechodzącej komórki (rysunek 3), może ustalić objętość wszystkich zbadanych komórek. Wykorzystanie metody wstążki daje MRT niesamowitą precyzję i dokładność, co stawia go ponad innymi testami Rysunek 3. Różnica w precyzji między typowym pomiarem bazującym na impedancji i wyższą technologią, która bazuje na linii podstawowej i punkcie odcięcia oraz opatentowanej metodzie wstążki, co pozwala na oznaczenie prawdziwej objętości każdej komórki. Metody oparte o pomiar wielkości za pomocą impedancji nie potrafią różnicować typów krwinek o zbliżonych rozmiarach (rysunek 4). Użycie w analizatorze MRT III zaawansowanej metody pomiarowej, jaką jest cytometria przepływowa, dostarcza danych z kolejnego obszaru, który pozwala użytkownikom uzyskać istotne dane diagnostyczne. Cytometria pozwala na jednoczesny pomiar wszystkich typów krążących we krwi białych krwinek (neutrofili, monocytów, eozynofili, limfocytów). Jest to bardzo istotne, gdyż różne rodzaje leukocytów mogą reagować niezależnie od siebie. Na przykład monocyty, które stanowią od 1 do 7% białych krwinek, mogą silnie reagować na antygen kompletnie obojętny dla pozostałych grup leukocytów. W ten niezależny sposób może reagować każda grupa białych krwinek. Jeżeli neutrofile, które stanowią od 55% do 75% całkowitej liczby białych krwinek, biorą udział w około 3% reakcji (co byłoby zaklasyfikowane jako niereaktywne), a monocyty uczestniczą w 50% reakcji (co byłoby zaklasyfikowane jako silnie reaktywne), to reakcja monocytów może być klinicznie nieistotna ze względu na relatywnie mniejszą niż całkowita skumulowana reaktywność (lub niereaktywność) neutrofili. Ponieważ MRT może różnicować, która grupa komórek reaguje, jest on jedyną metodą diagnostyczną mogącą dostarczyć informacji na ten temat (Rysu- Rysunek 4. Rozdział poszczególnych typów komórek na podstawie ich objętości mierzonej przy pomocy metody bazującej na impedancji. Metoda ta nie pozwala na różnicowanie wszystkich klas leukocytów ze względu na podobne rozmiary różnego typu granulocytów i monocytów. 5 Anti-aging Rysunek 5. Rozdział leukocytów uzyskany przy pomocy opatentowanej, cytometrycznej metody MRT. Jedynie ta metoda pozwala na pełne zróżnicowanie typów komórek i zmian ich objętości. Daje to niespotykaną dotąd informację dla lekarzy. nek 5). Tym samym MRT staje się dla jego użytkowników i ich pacjentów narzędziem diagnostycznym najwyższej klasy. Przewaga MRT nad innymi testami na nadwrażliwość pokarmową Test oferuje kilka istotnych korzyści, co daje mu przewagę nad innymi testami badającymi nadwrażliwość pokarmową: 1. MRT jest funkcjonalnym pomiarem stanów zapalnych o podłożu nadwrażliwości a nie tylko pomiarem potencjalnego wyzwalacza, którego wartość diagnostyczna nie jest jednoznaczna. 2. MRT jest testem punktu wyjścia, może on zmierzyć najszerszy zakres mechanizmów wyzwalających zarówno wrodzonego, jak i adaptacyjnego układu odpornościowego, zaangażowanych w reakcje nadwrażliwości. 3. MRT może badać reakcje na pokarmy, dodatki do żywności i inne substancje. 4. MRT, ze względu na trójwymiarowy pomiar objętości, może wiarygodnie określić ilościowo stopień odpowiedzi zapalnej. Zapewnia wgląd w reakcje zależne od dawki i przebiegające subklinicznie. Są one istotne klinicznie, ale praktycznie nie do zidentyfikowania bez MRT. 5. MRT jest połączeniem opatentowanej technologii, opartej o pomiar impedancji z zaawansowaną cytometrią przepływową; jest jedynym testem z krwi badającym nadwrażliwość pokarmową, który pozwala na jednoczesną, niezależną iden6 Dr Mark Pasula jest immunologiem specjalizującym się w diagnozowaniu niepożądanych reakcji na pokarmy. Od ponad 35 lat zajmuje się rozwijaniem technologii in vitro dedykowanych do wykrywania ukrytych stanów zapalnych wywoływanych pożywieniem i substancjami chemicznymi. Jest posiadaczem wielu amerykańskich i międzynarodowych patentów z zakresu technologii mających zastosowanie w badaniu nadwrażliwości na pokarmy. Jego ostatnim osiągnięciem jest opatentowany test MRT (Mediator Release Test) i analizator MRT III, w którym zastosował połączenie zaawansowanej cytometrii przepływowej i chronionej patentem metody wstążki (Ribbon Impedance Method). Daje to większą niezawodność, precyzję i istotne informacje dotyczące stanów zapalnych wywoływanych pożywieniem. Jest wieloletnim członkiem American College of Allergy, Asthma & Immunology (ACAAI). tyfikację reakcji różnych typów komórek (monocytów, neutrofili, eozynofili, limfocytów). Jest to niezwykle ważne ze wzgledu na reakcje różnego typu krwinek w sposób spontaniczny, niezależny od pozostałych. Test MRT pokonał większość immunologicznych i/lub klinicznych wyzwań związanych z identyfikacją substancji wyzwalających. W związku z tym zapewnia użytkownikom i ich pacjentom nowy poziom wglądu w procesy zapalne wywołane przez żywność. Zwiększa to efektywność terapeutyczną i sprawia, że tworzenie przeciwzapalnego planu żywieniowego staje się łatwiejsze i bardziej wydajne. Piśmiennictwo 1. Sapone A., Lammers K.M., Casolavo V. et al., Divergance of gut permeability and mucosal immune gene expression in two gluten-associeted conditions: celiac disease and gluten sensivity. BMC Med. 2011; 9:23. 2. Carroccio A., Mansueto P., Iacono G., et al., Nonceliac wheat sensivity diagnosed by double-blind placebo-controled challenge: exploring a new clinical entity. A.M.J. Gastroenterol. 2012; 107 (12): 1898-1906. 3. Sapone A., Bai J.C., Ciacci C. et al., Spectrum of gluten-related disorers: consensus on new nomenclature and classification. B.M.C. Med. 2012; 10:13. 4. Brottveit M., Beitnes A.C., Tollefsen S. et al., Mucosal cytokine response after short-term gluten challenge in celiac di- Anti-aging sease and nonceliac gluten sensivity. A.M.J. Gastroenterol. 2013 May; 108(5): 842-850. 5. Australian Society of Clinical Immunology and Allergy. Unorthodox technicues for the diagnosis and treatment of allergy, asthma and immune disease. Position statement [Web page]. ASCIA. http://www.allergy.org.au/pospapers/unorthodox.htm. 6. Allergy Society of South Africa. Position statement [online document]. http://www.mm3admin.co.za/documents/docmanager/8e7be0a4-2b8d-453f-875e-cd1e5132b829/00015032.pdf 7. National Institute of Allergy and Infectious Disease. Guidelines for the Diagnosis and Management for Food Alllergy in the United State. Available at http://www.niaid.nih.gov/topics/ foodallergy/clinical/Pages/default.aspx 8. Carr S., Chan E., Lavine E., Moote W. et al., CSACI position statement on the testing of food-specific IgG. Allergy Asthma Clin. immunol. 2012; 8:12. Available at http://www.aacijournal.com/content/8/1/12. 9. Nimmerjan F., Ravetch J., The antiinflammatory activity of IgG: the intravenous IgG paradox. J. Exp. Med. January 16, 2007: 204(1): 11-15. 10. Strait R., Morris S., Finkelman F., IgG-blocking antibodies inhibit IgE-mediated anaphylaxis in vivo through both antigen interception and FcRIIb cross-linking. J. Clin Invest. 2006; 116(3): 811-834. 11. Kristjansson G., Venge P., Wanders A., Loof L., Hallgren R., Clinical and subclinical intestinal inflammation assessed by the mucosal patch technique: studies of mucosal neutrophil neutrophil and eosinophil activation in imflammatory bowel diseases and irritable bowel syndrome. Gut. 2004 Dec; 53(12): 1806-1812. 12. Santos J., Bayarri C., Saperas E. et al., Characterisation of immune mediator release during the immediate response to segmental mucosal challenge in the jejunum of patients with food allergy. Gut. 1999; 45(4): 553-558. 13. Anderson J.A., Mechanism in adverse reactions to food: The brain. Allergy. 1995; 50(20 Suppl.): 78-81. 14. Munno I., Centonze V., Marinaro M. et al., Cytokines and migraine: increase of IL-5 and IL-4 plasma levels. Headache. 1998; 38(6): 465-467. 15. Martelletti P., Sutherland J., Anastasi E., Di Mario U., Giacovazzo M., Evidence for an immune-mediated mechanism in food-induced migraine from a study on activated T-cells, IgG4 subclass, anti IgG antibodies and circulating immune complex. Headache. 1989; 29(10): 664-670. 16. Pasula M., Nowak J., Paricle size measurment in suspensions: Part 1 – A laboratory method for exploring food allergies and sensitivites in illness. Am. Clin. Lab. 1999; 18(4). 17. Pasula M., Americam clinical laboratory. Particle size measurment in suspensions: Part 2 – An in vitro procedure for screening adverse reactions to foods and chemicals. Am Clin Lab. 1999; 19(9). 18. Parihar A., Eubank T., Doseff A., Monocytes and macrophages regulate immunity through dynamic networks of survival and cell death. J. Innate Immun. 2010; 2(3): 204-215. 19. Smythes L., Seller M., Clements R. et al., Human intestinal macrophages display profound inflammatory anergy despite avoid phagocytic and bacteriocidal activity. J Clin Invest. 2005; 115(1): 66-75. 20. Kantari C., Pederzoli-Ribeil M., Witko-Sarsat V., The role of neutrophils and monocytes in innate immunity. Contrib Microbiol. 2008; 15: 118-146. 21. Chiba T., Umegaki K., Pivotal roles of monocytes/macrophages in stroke. Mediators Inflamm. 2013. Article ID 759103. doi:10.1155/2013/759103. 22. Fournier B., Parkos C., The role of neutrophils during intestinal inflammation. Mucosal Immunol. 2012; 5(4): 354-366. 23. Beisner J., Stange E., Wehkamp J., Innate antimicrobial immunity in inflammatory bowel diseases. Expert Rev Clin Immunol. 2010; 6(5): 809-818. 24. Pillay J., Dual role of neutrophils in inflammation [dissertation]. Utrecht University; 2011. 25. Basran A., Jabeen M., Bingle L. et al., Roles of neutrophils in the regulation of the extent of human inflammation through delivery of IL-1 and clearance of chemokines. J. Leukoc. Biol. 2013; 93(1): 7-19. 26. King H.C., Exploring the maze of adverse reactions to foods. J. Ear. Nose Throat.1994; 73(4): 237-241. 27. Bueno L., Fioramonti J., Effects of inflammatory mediators on gut sensitivity. Can. J. Gastroenterol. 1999; 13 Suppl A: 42A-46A. Review. 28. Bischoff S.C., Mucosal allergy: role of mast cells and eosinophil granulocytes in the gut. Clin Gastroenterol. 1996; 10(3): 443-59. Review. 29. Kraehenbuhl J.P., Pringault E., Neutra M.R., Intestinal epithelia and barrier functions. Aliment. Pharmacol. Ther. 1997; 11 Suppl 3:3-8; discussion 8-9 Review. 30. Bengtsson U., Nilsson-Balkäs U., Hanson L.A., Ahlstedt S., Double blind, placebo controlled food reactions do not correlate to IgE allergy in the diagnosis of staple food related gastrointestinal symtoms. S. Gut. 1996; 39(1): 130-135. Artykuł został opublikowany w „TOWNSEND LETTER – JANUARY 2014” 7 Anti-aging LEAP (Lifestyle, Eating and Performance) – nowy eliksir młodości? Lifestyle, Eating and Preformance (LEAP) – new youth factor? Zygmunt Zdrojewicz1, Ewelina Pachura2, Paulina Pachura2 1 Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu 2 stażystki w Dolnośląskim Centrum Onkologii we Wrocławiu Streszczenie Szybkie tempo życia, odżywanie się jedzeniem typu fast food, monotonny sposób odżywiania – wszystko to sprawia, że coraz więcej osób uskarża się na dolegliwości ze strony układu trawienia, bóle głowy, dekoncentrację, przyrost masy, bóle mięśni czy bezsenność. Są to sygnały, jakie wysyła organizm. Klinicyści są zdania, że przyczyną tych dolegliwości jest opóźniona reakcja nadwrażliwości na składniki zawarte w pożywieniu. W przypadku nadwrażliwości pokarmowych, układ immunologiczny reaguje uwolnieniem mediatorów stanów zapalnych, które są odpowiedzialne za różne przykre objawy. Dla zdrowia i dobrego samopoczucia kluczowy jest przede wszystkim indywidualnie dopasowany program żywieniowy. Opierając się na tym przeświadczeniu, zespół amerykańskich i angielskich specjalistów z wieloletnim doświadczeniem w terapii anti-aging opracował kompleksowy Program LEAP (Lifestyle, Eating and Performance). To unikatowa modyfikacja stylu życia, polegająca na identyfikacji – przy użyciu wystandaryzowanego testu MRT (Mediator Release Test) – produktów wywołujących u danego pacjenta reakcje nadwrażliwości, a następnie ich eliminacji z codziennego spożycia. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zalet i korzyści wynikających ze stosowania tego modelu życia. theris Słowa kluczowe: LEAP, test MRT, styl życia Summary We didn’t realize how much food can effect one’s health. You’ll gain a life-long tool of realizing that the digestive symptoms or sinus issues you are experiencing were from a food you recently ate. Common symptoms of food sensitivities are fatigue, insomnia, mental fog, anxiety, depression, irritability, headaches, acne, eczema, weight problems, sinus issues, muscle pain, diarrea or constipation, mouth sores, coughing, high blood pressure and more. The reason of these symptoms is a Food and chemical sensitivities of one’s organism which can result in an immune system reaction with the release of mediators which cause pain and inflammation in the body with the symptoms described above. LEAP therapy is a unique program that utilizes a patented Mediator Release Test (MRT) to identify food sensitivities. MRT also helps to identify reactions to food chemicals. The primary focus of LEAP is to develop a healthy and safe eating plan that removes all provoking foods and chemicals from the diet. That’s the beginning of the best way to design an eating plan that will produce the maximum clinical benefit. Key words: LEAP (Lifestyle, Eating and Performance), MRT TEST, living style WSTĘP Tymczasem okazuje się, że jedyną skuteczną bronią w walce ze zmianami wywołanymi zębem czasu jest nic innego, jak zapobieganie ich powstawaniu. Od dobrych kilkunastu lat jest to cel dążeń wielu gałęzi medycyny, kosmetologii, dietetyki czy fitness. Trend ten popularnie został nazwany anti-aging (medycyna przeciwstarzeniowa). Badania dowodzą, że czynnikiem, który ma decydujący wpływ na tempo starzenia się organizmu, jest sposób odżywiania. Każdy wie, że to, co jemy, bezpośrednio wpływa na stan funkcjonowania. Jednak już mało kto zdaje sobie sprawę, że modyfikując odpowiednio ilość oraz rodzaj spożywanego pożywienia, możemy znacznie opóźnić procesy degeneracyjne wszystkich komórek. Rynek obfituje w różnego typu „diety”, z gotowymi jadłospisami. Tymczasem pomija się w nich całkowicie fakt, że organizm każdego człowieka to Chirurgia plastyczna i medycyna estetyczna to jedne z najmłodszych gałęzi medycyny. Są one odpowiedzią na ciągłe dążenie społeczeństwa do niwelowania oznak starzenia się organizmu. Im dłużej żyjemy, tym bardziej pragniemy zachować nie tylko siły witalne i zdrowie, ale także piękny, młody wygląd. Dlatego rynek obfituje w rożnego rodzaju kremy i preparaty przeciwzmarszczkowe, ujędrniające czy nawilżające skórę. Gabinety kosmetyczne prezentują szeroki wachlarz zabiegów zarówno mniej, jak i bardziej inwazyjnych. Do niedawna wszelkie działania rynkowe koncentrowały się na podejmowaniu działań w celu niwelowania, bądź ukrywania już powstałych zmian degeneracyjnych, związanych ze starzeniem się organizmu. 8 Anti-aging złożona i indywidualna maszyneria. Do jej prawidłowego funkcjonowania niezbędne jest indywidualne, „holistyczne” podejście do każdego pacjenta, uwzględniające różnice i predyspozycje osobnicze. Tak, jak nie istnieje lek na każdą chorobę, tak nie ma jadłospisu dobrego dla wszystkich. To, co dla jednego jest optymalne, dla kogoś innego może okazać się szkodliwe. Z czego wynika tak silny wpływ tego, co jemy, na wygląd naszego organizmu? Otóż okazuje się, że szkodliwe pokarmy wywołują w organizmie człowieka przewlekły, postępujący stan zapalny. Odbywać to się może w trzech mechanizmach: ● w postaci uczulenia na konkretne pokarmy; dotyczy to 4-6% populacji ● na drodze autoimmunologicznej – choroba trzewna – w której przeciwciała, pod wpływem glutenu zawartego w produktach takich, jak jęczmień, żyto, pszenica, niszczą nabłonek kosmków błony śluzowej jelita cienkiego ● pod postacią nadwrażliwości pokarmowej, najbardziej rozpowszechnionej, bo dotykającej 3040% ludności. [1] Nadwrażliwość pokarmowa jest złożoną, niealergiczną, IgE-niezależną reakcją układu immunologicznego, która polega na pobudzeniu wielu typów leukocytów i wywołaniu tym sposobem stanów zapalnych organizmu – nie tylko w samym przewodzie pokarmowym, ale także w wielu innych narządach i tkankach. Organizm reaguje na składniki pokarmu jak na bakterie czy wirusy – wydzielając mediatory stanu zapalnego, takie jak cytokiny czy histamina. Działanie Programu LEAP polega na eliminacji pokarmów, substancji naturalnie zawartych w pożywieniu, np. solanina lub chemicznych dodatków do żywności, które wyzwalają opóźnione reakcje patologiczne organizmu oraz na wprowadzaniu w odpowiednim połączeniu niereaktywnych i zdrowych produktów. Działanie Programu polega na planowaniu i wprowadzaniu prawdziwie zdrowego, indywidualnie dopasowanego dla każdego pacjenta sposobu odżywiania. Program żywieniowy LEAP (Lifestyle, Eating and Performance) został stworzony z myślą o osobach, które mają różne problemy zdrowotne, wynikające z rodzaju spożywanych pokarmów oraz zawartych w nich dodatków do żywności. Podstawą wprowadzenia Programu jest wykonanie testu MRT (Mediator Release Test – test uwalniania mediatorów) – jest to test wykonany z próbki krwi, określający zakres tolerancji pokarmowej pacjenta na około 150 substancji, w tym zarówno pokarmów, jak i dodatków powszechnie stosowanych przy produkcji żywności. Test MRT jest testem do diagnostyki in vitro we krwi pełnej pobranej na antykoagulant i po- lega na pomiarze zmian objętości krwinek białych, przez porównanie zmian objętości osocza w próbkach poddanych inkubacji z antygenami pokarmowymi w odniesieniu do próby kontrolnej (objętość osocza w próbce krwi poddanej inkubacji bez dodatku antygenów). Przez automatyczny pomiar zmian objętości komórek w odpowiedzi na antygen, test jest przydatny do oceny stanów nadwrażliwości. Test Uwalniania Mediatorów jest bardzo dokładnym testem krwi. Badania naukowe wykazały, że czułość Testu MRT w wykrywaniu reaktywnej żywności wynosi 94,5%. [2] Test MRT ma tę przewagę nad innymi testami diagnozującymi nadwrażliwości pokarmowe, na przykład nad badaniem krwi metodą ELISA, że test ELISA bada jedynie obecność przeciwciał klasy IgG, które uczestniczą tylko w jednym typie reakcji nadwrażliwości – typie 3. Ten rodzaj reakcji odpowiada tylko za około 25% reakcji. Badanie MRT uwzględnia, oprócz typu 3, także częściej występujący typ 4 opóźnionych reakcji nadwrażliwości. Co więcej, test pozwala określić również reaktywność organizmu wobec dodatków do żywności, co nie jest możliwe przy jakimkolwiek innym badaniu. Z tego względu badanie MRT jest najbardziej dokładną i precyzyjną metodą diagnostyczną nadwrażliwości pokarmowych. Pomiary są dokonywane przy użyciu najdokładniejszej z dostępnych na rynku metod pomiarowych – Ribbon Technology. [3] Przykład wyniku testu MRT, z oznaczeniem pokarmów reaktywnych, wywołujących reakcje nadwrażliwości, jak i tych niereaktywnych, obojętnych dla organizmu, przedstawia schemat: Coraz więcej randomizowanych badań potwierdza rolę nadwrażliwości na pokarmy w wielu jednostkach 9 Anti-aging chorobowych, zarówno tych o udowodnionej etiologii immunologicznej, takich jak dychawica, atopowe zapalenie skóry, nieżyty nosa, przez dolegliwości pokarmowe – zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna, aż po zaburzenia neurologiczne, koncentracji, uwagi, nadpobudliwość. Nieleczona nietolerancja może powodować utratę masy ciała lub wręcz przeciwnie – nadmierny przyrost masy. Może być również przyczyną stanu zapalnego jelit, zaniku nabłonka jelita i zaburzeń wchłaniania. Produkty spożywane przez pacjenta mają niebywały wpływ na jego samopoczucie. Związane to jest z faktem, że produkty żywnościowe są obce antygenowo i stanowią bodziec stymulujący układ immunologiczny. Jeśli występuje tolerancja na dostarczane antygeny, pacjent nie ma niepokojących objawów, zachodzi zjawisko tolerancji pokarmowej. W przeciwnym przypadku antygeny zostają rozpoznane przez układ odpornościowy jako obce, co stanowi bodziec do uwalniania mediatorów zapalenia, odpowiedzialnych za objawy kliniczne – bóle, stany zapalne. Wprowadzenie więc odpowiedniego stylu odżywiania, z eliminacją produktów „uczulających” układ odpornościowy pacjenta, niweluje w znacznym stopniu niepożądane objawy. Program LEAP jest więc programem żywieniowym oraz leczniczym, w którym udział bierze zarówno lekarz, jak i dietetyk – skupiający się na pacjencie i jego objawach, analizujący i planujący dokładny program leczenia choroby konkretnego pacjenta. Chory otrzymuje pełny protokół wykluczeń z codziennego żywienia konkretnych produktów „uczulających”. Program obejmuje minimum 3 konsultacje: 1. Pobranie krwi do testu – bez potrzeby bycia na czczo. Przeciwwskazaniem do pobrania krwi do testu są: • stan zapalny spowodowany infekcją: przyjmowanie antybiotyków i podwyższona ciepłota ciała; po 10 dniach od odstawienia antybiotyku można pobrać krew • przyjmowanie ogólne sterydów o długotrwałym działaniu; po miesiącu od odstawienia można pobrać krew. 2. Obszerny Raport z wynikami testu, który następnie jest szczegółowo omawiany. Efektem jest indywidualnie zaprojektowany program żywieniowy, który po okresie oczyszczania organizmu i eliminacji produktów wskazanych w teście, może być stosowany przez całe życie. 3. Analiza postępów terapii, omówienie dalszych kroków, czyli docelowej diety rotacyjnej i ewentualnie utrzymujących się dolegliwości oraz problemów. Identyfikując, a następnie eli10 minując pokarmy i substancje spożywcze, które wyzwalają niepożądane reakcje, następuje istotna poprawa samopoczucia. Większość pacjentów zgłasza przyrost energii, poprawę trawienia, utratę masy ciała, zmniejszenie apetytu, dolegliwości bólowych. [5] Badania naukowe wykazały, że ludzie z opóźnioną niepożądaną reakcją na pokarmy, stosując odpowiedni program żywieniowy, nie tylko stracili na masie, ale w wielu przypadkach osiągnęli przyrost masy mięśniowej. Nadwaga u pacjentów wynika z nieprawidłowego procesu lipolizy, który zostaje zaburzony przez uwalniane w czasie reakcji immunologicznej prostaglandyny E2. Ingeruje ona w prawidłową gospodarkę tłuszczową. Eliminacja niepożądanych pokarmów oraz zahamowanie uwalniania mediatorów przywraca prawidłowość procesu rozkładu tłuszczów, czego efektem jest spadek masy ciała. [6] Nadwrażliwość pokarmowa jest częstą przyczyną braku kontroli nad masą ciała. Po spożyciu reaktywnego pokarmu pojawia się reakcja, która wpływa na wiele procesów metabolicznych w organizmie, m.in. na proces spalania tkanki tłuszczowej czy wchłaniania witamin. Dlatego też, po wyeliminowaniu tego składnika, pacjent z nadwagą zaczyna tracić nadmierne kilogramy, a metabolizm zostaje naturalnie wyregulowany. Innym efektem spożywania pokarmów „uczulających” jest zatrzymywanie wody w organizmie, które następuje jako próba zneutralizowania efektu uwalniania przez leukocyty mediatorów chemicznych. Kilkukilogramowe zmiany masy ciała w krótkich okresach czasu są typowe dla zjawisk badanych przez MRT. Pacjent, u którego zachodzi zjawisko późnej nadwrażliwości, ma zwykle ogromny apetyt. Duże ilości pożywienia stwarzają chwilowe wrażenie lepszego samopoczucia oraz przejściowe złagodzenie negatywnych objawów. W ten sposób dochodzi do długoterminowego przekroczenia ilości konsumowanych kalorii w stosunku do dziennego zapotrzebowania. Zamyka się błędne koło, pacjent przybiera na masie ciała nie eliminując niepożądanych i nieprzyjemnych objawów. Sposób odżywiania stosowany w Programie LEAP jest różny od znanych „diet” leczniczych. LEAP jest indywidualnie zaprojektowanym programem, który może być stosowany przez całe życie. Większość pacjentów po kilku tygodniach przestrzegania zaleceń traktuje program jako naturalny element codziennego życia. Ponadto pacjenci, czując się zwykle o wiele lepiej, nie chcą powracać do starych nawyków żywieniowych. W programie LEAP mogą uczestniczyć dzieci indywidualnie kierowane przez dietetyka lub lekarza prowadzącego, który dostosowuje zalecenie programu do potrzeb rozwojowych dziecka. [7] Program oparty jest na schemacie rotacyjnym. Anti-aging W oparciu o wyniki testu MRT, a więc określeniu pokarmów reaktywnych – czyli wywołujących niepożądane objawy – następuje całkowite wyeliminowanie tych produktów z codziennej diety. Bardzo ważne jest unikanie i niespożywanie reaktywnych produktów. By mieć pewność, że organizm nie wytworzył nowych nadwrażliwości, a może nie reaguje już nadmiernie na „reaktywne” pokarmy, można wykonać powtórnie test MRT, jednak nie wcześniej niż po okresie sześciu miesięcy restrykcyjnego przestrzegania zaleceń. [8] Dozwolone produkty z danej rodziny biologicznej, na przykład kapustowate (kapusta, chrzan, rukola, jarmuż, brokuły), dyniowate (dynia, cukinia, kabaczek, patison, arbuz, ogórek), pacjent spożywa raz na trzy dni. Celem takiego postępowania jest zmniejszenie ryzyka rozwoju nowej nadwrażliwości. Częstszą przyczyną rozwoju nadwrażliwości na dany pokarm jest właśnie zbyt częste jego spożywanie, w niekontrolowanych ilościach, dużo większych od dawek pozostałych produktów. Takimi składnikami bywa często pszenica, jaja, mleko krowie. Pożądane efekty, w postaci zmniejszenia dolegliwości i lepszego samopoczucia, są odczuwane przez większość pacjentów po dwóch tygodniach do miesiąca od wprowadzenia w życie zaleceń. Trzeba pamiętać, że im bardziej skrupulatnie są one przestrzegane, tym efekt jest szybszy i wyraźniejszy. W niektórych przypadkach, po wprowadzeniu do codziennego życia Programu LEAP, pacjenci odczuwają przejściowe pogorszenie samopoczucia – może to być obniżenie energii lub dolegliwości bólowe. Są to odczucia chwilowe, ustępujące w ciągu pierwszego tygodnia i nie powinny być przyczyną przerwania stosowania się do zaleceń. Wynikają ze swoistego „oczyszczania się” organizmu z reaktywnych antygenów i są dowodem powrotu organizmu do stanu równowagi. By zniwelować te objawy, zalecane jest ograniczenie spożycia kofeiny, przynajmniej w początkowym okresie. Równie istotne jest trzymanie się zaleceń co do unikania pokarmów wywołujących nieprawidłową reakcję organizmu, tych, które w teście MRT zostały określone jako reaktywne. Tylko całkowite zaprzestanie ich spożycia jest gwarancją poprawy samopoczucia oraz ustąpienia przykrych dolegliwości. W przypadku nawet sporadycznego wprowadzania do diety tych produktów, obserwuje się u pacjentów powrót objawów – przyrostu masy ciała, retencji wody, silnych bólów głowy, objawów żołądkowo-jelitowych, skórnych, uczucia rozbicia i braku koncentracji. Takie postępowanie jest zaprzepaszczeniem pozytywnych skutków Programu LEAP. Pacjenci zażywający leki zlecone przez lekarza w żadnym przypadku nie powinni samodzielnie odstawiać preparatów bez zgody prowadzącego lekarza, z którym chory powinien być w stałym kontakcie. W miarę stosowania Programu lekarz powinien rozważyć zmianę dawki. [9] Program żywieniowy może być z powodzeniem stosowany w przypadku pacjentów odżywiających się poza domem, wymaga to od nich jednak dużego zdyscyplinowania w sprawdzaniu składników spożywanych potraw. Program LEAP to całkowita zmiana stylu życia. Stosowany konsekwentnie, może być odpowiedzią na potrzeby organizmu. Zmiana stylu życia jest elementem medycyny przeciwstarzeniowej. Starzenie się organizmu to proces postępujący, dotyczący nie tylko wyglądu zewnętrznego, ale wszystkich narządów, a zachowanie sił witalnych to skomplikowany proces, na który każdy z pacjentów ma jednak wpływ – przez stosowanie preparatów do użytku zewnętrznego, kremów, balsamów, masaże, uprawianie sportu, a przede wszystkim zdrowy styl życia, czyli odpowiednie odżywianie się. Dlatego tak ważne jest wykonanie testu MRT i na jego podstawie dobranie programu indywidualnego dla danego pacjenta. Tylko takie działanie, łącznie z aktywnością fizyczną, z zabiegami typu wellness, może skutkować opóźnieniem procesu starzenia się organizmu, dodaniem sił witalnych, znaczną poprawą samopoczucia i czerpaniem radości z życia. Ciało jest przestrzenią, w której żyjemy, powinniśmy więc o nie dbać, najlepiej jak potrafimy. Dążymy więc do tego, by było zdrowe i piękne. Aby nasze wysiłki dały wymierne efekty, musimy zrobić coś więcej niż to, co zalecają kolorowe czasopisma. Kluczem do utrzymania harmonii jest wsłuchanie się w siebie i sygnały, które wysyła nam nasze ciało. Program LEAP otwiera nowe, wspaniałe możliwości wykrycia pokarmowych czynników, które szkodzą naszemu organizmowi. Podkreśla, jakie znaczenie dla jakości życia każdego z nas ma sposób odżywiania. Daje szybką i kompleksową wiedzę na temat osobniczych czynników wywołujących nadwrażliwość pokarmową, co umożliwia opracowanie dla każdego pacjenta indywidualnego programu, który zniweluje objawy będące skutkiem nadwrażliwości na poszczególne składniki diety. Jest owocem wieloletniego doświadczenia specjalistów różnych dziedzin medycyny, dietetyki i kosmetologii. Nadaje bez wątpienia nowy kierunek rozwoju medycynie przeciwstarzeniowej, kładąc nacisk na wykrywanie i usuwanie czynników przyspieszających proces starzenia. W Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej taki styl życia stał się fenomenem stosowanym przez miliony Amerykanów borykających się z problemem nadwagi, nadwrażliwości pokarmowej oraz jednostek chorobowych, jakie ona indukuje. W Polsce jednak jest, niestety, ciągle nowością, o której pacjenci nie są informowani. Program LEAP powinien być 11 Anti-aging szeroko rozpowszechniony wśród pacjentów, którzy pragną dłużej żyć (niestety, proces starzenia jest nieuchronny) i cieszyć się zdrowiem. Na szczęście, wychodząc naprzeciw potrzebom, rośnie liczba lekarzy i dietetyków, którzy decydują się przejść szkolenie, aby stać się konsultantami Programu LEAP, przeprowadzającymi pacjentów przez trudny okres zmiany stylu odżywiania, a także uczącymi sposobów identyfikowania w produktach i eliminowania nieodpowiednich pokarmów i dodatków do żywności. [10] Adres autora: prof. zw. dr hab. n. med. Zygmunt Zdrojewicz, Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, 50-367 Wrocław ul. Pasteura 4, e -mail: [email protected] Piśmiennictwo 1. Bengtsson U., Nilsson-Balknas U., Hanson L.A., Ahlstedt S., Double Blind, Placebo Controlled Food Reactions Do Not Correlate to IgE Allergy in the Diagnosis of Staple Food Related Gastrointestinal Symptoms, Allergy Centre, University of Goteborg, Sweden, Gut 1996, 6, 39(1): 130-135. 2. MacDonald T.T., T cell Immunity to Oral Allergens. Current Opinion in Immunology 1998; 10, 6: 620-627. 3. Brostoff J., Challacombe S., Food Allergy and Food Intolerance, Second Edition, King’s College, London; 2002, Sauders, London, New York, Philadelphia. 4. http://acupuncturenutrition.com/mediator-release-testing-mrt-faq/ś 5. King H.C., Exploring The Maze of Adverse Reactions to Foods., Ear, Nose and Throat Journal, 1994 ,73, 4: 237-241. 6. Chapman J.A., Bernstein I.L., Lee R.E. et al., Food allergy: a practice parameter. Annals of Allergy, Asthma, & Immunol. 2006; 96 (3 Suppl.): S1-S68. PMID: No PMID Entry. 7. Aberer W., Hawranek T., Reider N., Schuster C., Sturm G., Kranke B., Immunoglobulin E and G antibody profiles to grass pollen allergens during a short course of sublingual immunotherapy, J. Investig. Allergol. Clin. Immunol., 2007, 17, 3:131-136. PMID: 17583098. 8. Chehad M., Mayer L., J. Oral. Tolerance and Its Relation to Food Hypersensitivities, Allergy Clin. Immunol. 2005, 115, 1, 560-570. 9. Bueno L., Fioramonti J., Effects of Inflammatory Mediators on Gut Sensitivity, Department of Pharmacology, INRA, Toulouse, France, Canadian Journal of Gastroenterology 1999, 3, 13 Suppl. A:42-46. 10. Zdrojewicz Z., Kożuch-Sajdak K.: Glutaminian sodu – nie taki diabeł straszny, Probl. Ter. Monitorowanej 201, 21, 4, 265-271. Modne słowo: holistyka Z dr Katarzyną Kowalik* rozmawia Małgorzata Stańczyk To bardzo fascynująca perspektywa – patrzenie na człowieka jako całość, dbanie o jego fizyczność, wygląd i psychikę! *Dr Katarzyna Kowalik – specjalista medycyny rodzinnej, lekarz medycyny estetycznej, konsultant programu LEAP, właścicielka kliniki Estee Med w Sopocie. Z zamiłowania żeglarka, podróżniczka i lekarz wypraw wysokogórskich. 12 Małgorzata Stańczyk: Co zainspirowało Panią, by po latach praktyki lekarza rodzinnego zająć się także medycyną estetyczną? Dr Katarzyna Kowalik: Medycyna rodzinna sama w sobie jest bardzo szeroką dziedziną. Zawsze jednak fascynowało mnie holistyczne podejście do człowieka. Dlatego zdecydowałam się poszerzyć moją praktykę. Wybrałam medycynę estetyczną, bo obserwując pacjentów, zauważyłam, jak w ostatnich latach zmienia się nasze podejście do wyglądu. To, co kiedyś było troską, by dobrze się prezentować, stało się popularną modą czy wręcz obowiązkiem. Powszechne jest przekonanie, że atrakcyjny wygląd to gwarancja sukcesu – znalezienia odpowiedniego partnera, dobrej pracy. Zauważyłam, że ludzie zaczynają się w tym gubić, czyniąc z troski o wizerunek sedno szczęśliwego życia, a tymczasem powinien to być jeden z wielu jego aspektów. Anti-aging Pomyślałam, że jako lekarz rodzinny, mając większą wiedzę o medycynie estetycznej, będę mogła pomóc pacjentom pokonać te wszystkie meandry: wybrać zabieg, przedstawić jego korzyści i przeciwwskazania. Mam też nadzieję, że dzięki mojemu wsparciu nie będą podporządkowywali swojego życia jedynie dbaniu o wygląd. Zamiast tego zachęcam, by myśleli o sobie kompleksowo. Uważam, że leczenie to nie tylko usuwanie objawów choroby, ale wsparcie pacjenta, by był szczęśliwy. Satysfakcja z własnego wyglądu i jego akceptacja jest jednym z elementów tego poczucia szczęścia. Nie od dziś wiadomo, że ludzie szczęśliwi są jednocześnie zdrowsi, dlatego medycyna estetyczna jest doskonałym uzupełnieniem kompleksowej opieki nad pacjentem. M.S.: Ile w tej „medycynie urody” jest medycyny przeciwstarzeniowej? K.K.: Chciałoby się, żeby było jej jak najwięcej, ale w praktyce bywa różnie. Dla mnie medycyna przeciwstarzeniowa to ogromne wyzwanie, bo wymaga łączenia wiedzy z wielu różnych dziedzin. Najbardziej cenię sobie działania profilaktyczne. W medycynie rodzinnej i estetycznej ta profilaktyka jest bardzo podobna: ustalenie dobrej diety, indywidualnie dobrana dla każdego pacjenta, dostosowana do jego wydolności aktywność fizyczna, dbanie o dobry nastrój – to etapy do osiągnięcia sukcesu, czyli w przypadku medycyny estetycznej – dobrego wyglądu. Zabiegi naprawcze, takie jak wypełnienia, botoks, które są często utożsamiane z istotą medycyny estetycznej, staram się traktować jako ostatnie ogniwo terapii. Najpierw stosuję wszystkie dostępne działania, które mają na celu zapobieganie procesom starzenia, a dopiero później rozważam zabiegi. By zwiększyć skuteczność swoich działań, rozpoczęłam współpracę ze specjalistami: trenerem osobistym, psychologiem, dietetykiem, a nawet z instruktorem jogi. Nie wszyscy wiedzą, że twarz również można ćwiczyć! M.S.: Na świecie staje się modny „coaching lekarski” – holistyczne podejście do pacjenta, a nie tylko jego chorób. Czy lekarz w Polsce może wpływać na ogólny stan pacjentów, ich kondycję, procesy starzenia? K.K.: Zdecydowanie tak. Holistyczne podejście to najważniejsze pole dla lekarza. Zapewnienie pacjentom takiej opieki z pewnością nie jest proste, bo wymaga dużej wiedzy. Mamy wielu specjalistów, z których każdy zajmuje się szczególnie jakąś częścią ludzkiego ciała, ale potrzebny jest jeden lekarz, który wszystko to zbierze razem. Nie chodzi o to, żeby spoglądając na twarz pacjenta, zdecydować jedynie, w jaki sposób poprawić jej kontur. Lekarz powinien zastanowić się, dlaczego ten człowiek tak wygląda, czy nie jest chory i może to spowodowało pogorszenie wyglądu, czy wprowadzić jakieś suplementy, które poprawią kondycję, zmienić jego dietę i styl życia? To bardzo fascynująca perspektywa – patrzenie na człowieka jako całość, dbanie o jego fizyczność, wygląd i psychikę! Medycyna rodzinna i ta prawdziwa medycyna przeciwstarzeniowa, którą chciałabym wykonywać, powinna tak właśnie podchodzić do człowieka. Rozmawiałam z pewną lekarką z Chin. Zapytała mnie, w jakim miejscu w ciele ja dostrzegam młodość. Byłam zaskoczona tym pytaniem i nie bardzo potrafiłam odpowiedzieć. Powiedziała mi, że to w oczach człowieka jest młodość – w ich blasku. Jeśli naprawimy jego zmarszczki, a on będzie miał dalej przygaszony wzrok i będzie nadal smutny, to niewiele zdziałamy. M.S.: Mówi się, że jesteśmy tym, co jemy. Skąd mamy wiedzieć, jak się odżywiać, które pokarmy nam szkodzą, a które pozytywnie wpływają na nasze zdrowie? K.K.: Mój pogląd na temat diet zmienił się diametralnie, gdy zetknęłam się z testem MRT. Wtedy dopiero zrozumiałam, że nie ma jednej, uniwersalnej diety, dobrej dla każdego człowieka. Produkty powszechnie uznawane za zdrowe, albo takie, które w medycynie przeciwstarzeniowej okrzyknięte są mianem eliksiru młodości, mogą wielu osobom szkodzić. Przekonałam się o tym dogłębnie stosując test MRT i widząc efekty u swoich pacjentów. Uważam, że jest to najlepsze narzędzie profilaktyczne, jakie miałam do dyspozycji w mojej dotychczasowej praktyce lekarskiej. M.S.: Jak trafiła Pani na test MRT i oparty o niego program LEAP? K.K.: Zetknęłam się z nimi po raz pierwszy podczas konferencji naukowej, zorganizowanej przez Polskie Towarzystwo Medycyny Estetycznej i Anti-Aging, którego jestem członkiem. Przekonały mnie również rekomendacje lekarzy, którzy zastosowali tę dietę. Mogłam obserwować efekty u ludzi, których znam od lat. Później sama doświadczyłam działania diety opartej o wyniki testu, następnie zastosowałam go w swojej rodzinie, aż wreszcie zaczęłam polecać pacjentom. Było to rok temu. Teraz mam pod opieką już ponad 50 osób, które wykonały test MRT. M.S.: Na czym on polega? K.K.: Test identyfikuje pokarm i dodatki do żywności powodujące opóźnione reakcje pokarmowe. Swoim pacjentom wyjaśniam, że to narzędzie diagnostyczne, dzięki któremu mierzymy poziom stanu zapalnego w organizmie. Alergeny, wnikając do 13 Anti-aging organizmu, działają na białe krwinki, a te, stykając się z pokarmem, który nam nie służy, zaczynają wytwarzać substancje stanu zapalnego. W efekcie, w różnych miejscach w naszym organizmie pojawiają się symptomy chorobowe. W oparciu o wynik testu MRT ustalam pacjentowi indywidualną dietę i jestem do jego dyspozycji tak długo, jak długo będzie potrzebował wsparcia. Początkowo wizyty są dosyć częste, spotykamy się co około 2 tygodnie. To wzmacnia motywację i pozwala pacjentowi na podzielenie się ze mną tym, co mu się udało, a co było trudne. Po okresie intensywnych konsultacji nadal pozostajemy w kontakcie, bo pacjent pozostawiony sam sobie często nie ma wystarczająco silnej woli, by wytrwać w postanowieniu zmiany nawyków żywieniowych. Zdarzają się, oczywiście, pacjenci, którym nie uda się dokonać trwałej zmiany, ale wierzę, że to tylko kwestia czasu – zawsze można wrócić i podjąć kolejną próbę. M.S.: Czy program LEAP spotyka się z zainteresowaniem Pani pacjentów? K.K.: Wiele zależy od wieku pacjenta. Najtrudniej jest mi przekonać do zmiany diety osoby starsze. W młodym i średnim pokoleniu program wywołuje duże zainteresowanie. Nie mam zwykle problemu ze zmotywowaniem pacjentów, żeby poddali się badaniu, a później tę dietę realizowali. Często mówię im, że jeśli ktoś chce jedynie zaspokoić swoją ciekawość, to przeprowadzanie badania nie ma sensu, szkoda pieniędzy. To jeszcze bardziej motywuje. M.S.: Jakie efekty obserwuje Pani u pacjentów po zastosowaniu diety? K.K.: Pacjenci przychodzą z bardzo różnymi chorobami, jak atopowe zapalenie skóry, trądzik, migrena, depresja, nadwaga lub otyłość, zaburzenia lipidowe, choroba zwyrodnieniowa stawów, zespół jelita nadwrażliwego, problemy z koncentracją, przewlekłe zmęczenie. W większości przypadków efekty są bardzo dobre. Żeby je zobrazować, opowiem pewną historię. Spotykam się zwykle z pacjentami w drugim tygodniu od wprowadzenia diety i ponownie po upływie miesiąca. Największe efekty obserwuję po zakończeniu V fazy programu, czyli po około 4 tygodniach. Zdarzyło się kilka razy, że widziałam pacjenta tylko raz przed wprowadzeniem diety i z jakiegoś powodu zobaczyłam go dopiero po miesiącu. Po tych czterech tygodniach wszedł do gabinetu pacjent, a ja zastanawiałam się, czy my się w ogóle znamy? To jest fenomen tego testu! Fakt, że się szczupleje nie jest największą zmianą. Dużo zdrowszy staje się ogólny wygląd. Znikają obrzęki, zmienia się stan skóry i jej koloryt, poprawia się też nastrój oraz koncentracja. Najbardziej zaskoczył mnie właśnie ten 14 wpływ diety na psychikę. Spodziewałam się, że zaobserwuję zmiany w parametrach laboratoryjnych, natomiast wpływu na psychikę nie przewidziałam. Obserwuję również obiektywne, mierzalne parametry krwi – zawsze badam morfologię, cholesterol, wydolność nerek. Te parametry również się poprawiają. U jednych nieznacznie, u innych bardzo. Muszę przyznać, że nie miałam do tej pory tak dobrego narzędzia profilaktycznego jak test MRT. Żadna z diet, jakie znałam, nie dawała takich efektów. Te diety, które przynosiły podobne rezultaty, były zwykle nie do wytrzymania przez całe życie. MRT zapewnia dobre, długotrwałe efekty, a nie chwilową poprawę, po której wraca się do starych nawyków, gdy dieta okazuje się za trudna. M.S.: Wyjeżdża Pani do Indii organizować pomoc medyczną na pograniczu Tybetu. Skąd chęć podjęcia takiego wyzwania? K.K.: Jadę do południowego Sikkimu, prowincji w Indiach, znajdującej się w pobliżu granicy tybetańskiej. W Himalajach byłam już kilkakrotnie, po raz pierwszy dziewięć lat temu i już wtedy wiedziałam, że chcę wracać tam nie jako turystka, ale jako lekarz. Podczas dotychczasowych wyjazdów starałam się nieść pomoc posługując się tymi środkami, jakimi dysponowałam, ale były one mocno ograniczone. Potrzeba opieki medycznej w tamtym rejonie jest tak duża, że postawiłam sobie za cel organizację punktu medycznego. Szczęśliwie, spotkałam osoby, które chcą robić to samo. W naszym zespole jest kilku lekarzy, są też terapeuci, fizjoterapeuci, masażyści. Jedziemy w rejon zamieszkiwany przez licznych uchodźców z Tybetu, którzy żyją w bardzo trudnych warunkach. Jest tam dużo dzieci, które wysłano z Tybetu, żeby w Indiach znalazły lepsze jutro. Chcę pomagać właśnie najmłodszym, którzy żyją z dala od swoich rodzin. Nasza klinika powstaje głównie z myślą o dzieciach, ale powszechne są tam również problemy kardiologiczne i okulistyczne. M.S.: Jak sama radzi sobie Pani ze stresem, utrzymaniem dobrej kondycji i energii? K.K.: Nie mam dużego problemu ze stresem, bo autentycznie lubię aktywność fizyczną, która pozwala mi rozładować napięcia związane z pracą i podnosi poziom hormonów szczęścia. Lubię biegać, żeglować, uprawiam jogę, jeżdżę konno, lubię też pływać oraz chodzić po górach. Jedyne, czego mi brakuje, to czas. Pasji mam tak wiele, że nie grozi mi nuda. Rozmowa ukazała się w magazynie „Uroda i Medycyna” nr 2/2014 www.uroda-i-medycyna.pl Anti-aging Goodbye Dukan! Welcome LEAP Program! Profilaktyczna terapia żywieniowa kluczem do zdrowia w każdym wieku dr n. ekon. lek. med. Dorota Wydro Dojrzałość i tzw. wiek średni mają swoje niewątpliwe plusy. Większość z nas jest już ustawiona życiowo, wiemy, czego chcemy, wiemy, co lubimy, wiemy, jak korzystać z życia i chcemy to robić. Ta sielankowa wizja bywa jednak zakłócona przez częstsze problemy zdrowotne związane z wiekiem. Zaburzenia hormonalne i coraz wolniejszy metabolizm powoduje, że mamy skłonności do przybierania na wadze. Próby pozbycia się zbędnych kilogramów często pełzną na niczym. Niedobory mikro- i makroelementów oraz niektórych enzymów manifestują się rozmaitymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego i innych, np. układu ruchu. Coraz słabszy i nadwyrężony przewlekłym stresem układ immunologiczny sprawia, że nawet częściej niż w młodym wieku zapadamy na choroby autoimmunologiczne i alergie. Narażona na działanie promieniowania UV i czynników fizykochemicznych skóra odpłaca się nie tylko gorszym wyglądem, ale i coraz częstszymi schorzeniami. Wielu z nas leczy się i suplementuje (nie tylko witaminami czy makro i mikroelementami, ale również hormonami) bez wcześniejszej diagnostyki. Kupujemy „cudowne” urządzenia, które mają poprawić naszą sprawność czy uwolnić od bólu, odwiedzamy sklepy z eko- i organiczną żywnością, koniecznie kupujemy karnet do klubu fitness. Najczęściej jednak podlegamy modom i trendom, czyli dajemy się ponieść razem z tym, co na fali. A na fali niepodzielnie nadal króluje dieta Dukana. Czy skutkuje? Na początku na pewno tak. Dieta Dukana jest dietą wysokobiałkową, a w pierwszej fazie zupełnie pozbawioną węglowodanów. Nie jest pierwszą dietą eliminacyjną. Diety takie są stosowane w leczeniu znacznych otyłości, jednak, ze względu na dużą szkodliwość, zalecane jedynie przez okres kilku tygodni. Bardzo obciążają nerki i zakwaszają organizm. Każda dieta restrykcyjna właściwie gwarantuje efekt jo-jo. Z uwagi na wiele wyrzeczeń i szkodliwości na pewno nie będzie i nie powinna być stosowana przez całe życie. Najwięcej diet, ze względu na epidemiczny wręcz problem z otyłością (34% otyłych versus 3% w Japo- nii), powstało w USA i tam też, jak na całym świecie, dieta Dukana miała swoje przysłowiowe pięć minut. Amerykanie jednak zaczynają powoli rozumieć, że diety restrykcyjne, które eliminują którykolwiek z trzech głównych składników pożywienia (białka, tłuszcze, węglowodany), są nie tylko skazane na niepowodzenie, ale wręcz niezdrowe. Powstają teraz już nie diety, ale sposoby odżywiania uwzględniające produkty ze wszystkich grup pokarmowych. Ale nie wszystkie. Okazuje się bowiem, że organizm każdego z nas ma inne preferencje i inaczej reaguje na te same pokarmy. Na alergie pokarmowe zapada coraz więcej osób na całym świecie. Jedną z przyczyn jest odejście od natury w kierunku żywności wygodnej, wysokoprzetworzonej. W populacjach prymitywnych, żyjących w zgodzie z naturą, alergie nie występują wcale lub są rzadkością. Stąd pomysł na paleodietę polecającą proste produkty w wersji nieprzetworzonej. Dietę pozbawioną kawy, alkoholu, mleka, cukru i pieczywa. Alergia, nadwrażliwość czy nietolerancja pokarmowa? Alergie pokarmowe, wrażliwość na pokarmy i nietolerancja pokarmowa są używane zamienne i nieraz niewłaściwie. W istocie w kręgach naukowych i medycznych trwa debata, jak prawidłowo definiować i używać tych trzech terminów. Istnieje zgoda co do tego, że alergia pokarmowa jest reakcją przeciwko pokarmowi wywołaną przez nasz system odpornościowy. 15 Anti-aging Alergiczne reakcje nadwrażliwości dzielimy następująco: 1. Nadwrażliwość typu I – reakcje natychmiastowe Jest to typ reakcji na alergeny np. pokarmowe, w której udział biorą przeciwciała IgE. Reakcja dotyczy skóry, spojówek, górnych i dolnych dróg oddechowych oraz śluzówki przewodu pokarmowego, czyli tkanek bogatych w komórki tuczne (mastocyty). Reakcje są natychmiastowe i niezależne od dawki. Typowe mediatory związane z tymi reakcjami to np. histamina, tryptaza, serotonina, bradykinina, leukotrieny B4, prostoglandyna D2, czynnik aktywujący płytki (PAF). 2. Nadwrażliwość typu II – cytotoksyczna Nadwrażliwość typu II jest zazwyczaj powodowana przez specyficzne przeciwciała (IgG lub IgM) wiążące się z antygenem endogennym, komórkowym lub tkankowym, ale reakcje nadwrażliwości typu II mogą być prowokowane także przez egzogenne substancje chemiczne (hapteny), np. leki. Są to reakcje, w których lek łączy się z powierzchnią komórki i służy za cel dla przeciwciał antylekowych IgG, które powodują zniszczenie komórki. Przeciwciała antylekowe wytwarzane są tylko przez niewielki procent populacji i dotychczas nie wyjaśniono, dlaczego są produkowane. 16 Przeciwciała IgG mają tzw. fragment Fc. Natomiast wiele komórek ma receptory (FcR) dla fragmentu Fc przeciwciał IgG. Poprzez te struktury (fragment Fc + FcReceptor) dochodzi do opłaszczenia komórek przez przeciwciała i fagocytozy tych kompleksów przez komórki żerne (makrofagi i neutrofile), które również mają FcR. Opłaszczone przez IgG komórki zostają usunięte z krążenia. Reakcja zachodzi w ciągu kilku minut do kilku godzin po ekspozycji na alergen i powoduje zniszczenie komórki poprzez omówione połączenia fragmentu Fc IgG z receptorami FcR komórek i fagocytów lub bezpośrednio przez aktywowanie kaskady dopełniacza drogą klasyczną. Reakcje nadwrażliwości typu II można czasami obserwować u pacjentów po transfuzji krwi i u chorych autoimmunologicznych, np. w zespole Goodpasture’a (choroba o podłożu alergicznym prowadząca do niewydolności nerek i płuc). Inne to trombocytopenia polekowa, niedokrwistość hemolityczna czy agranulocytoza polekowa. Klasyczna niezgodność w układzie ABO to reakcja typu II, w której przeciwciała IgM powodują zależną od aktywacji dopełniacza lizę erytrocytów. Konflikt Rh (choroba hemolityczna noworodków) jest szczególnym przykładem, ponieważ przeciwciała klasy IgG, powodujące niszczenie czerwonych krwinek płodu, przenikają przez barierę łożyskową. Naciek w tkance lub „zmiana” związana z reakcjami typu II zawiera przeciwciała, dopełniacz i komórki żerne. Anti-aging 3. Reakcje nadwrażliwości typu III – z udziałem kompleksów immunologicznych Reakcje typu III nazywa się reakcjami z udziałem kompleksów immunologicznych. Powodowane są one wyłącznie przez rozpuszczalne antygeny. Większość antygenów ma kilka epitopów (miejsc antygenowych) i może dzięki temu przyłączyć więcej niż jedno przeciwciało na swojej powierzchni. Antygeny i przeciwciała powiązane są wzajemnie i tworzą rozpuszczalne kompleksy immunologiczne antygen-przeciwciało. Kompleksy, krążąc w surowicy krwi, mają tendencję do dobudowywania kolejnych cząsteczek przeciwciał i antygenów, tworząc złożoną sieć. Duże agregaty są w trybie ciągłym usuwane przez makrofagi tkankowe, np. śledziony i wątroby. Mniejsze krążą we krwi i mogą odkładać się na błonach komórek (krwinki czerwone, komórki śródbłonkowe) i określonych tkankach, gdzie następuje aktywacja leukocytów. Reakcje antygen-przeciwciało mogą być uogólnione (choroba posurowicza) lub dotyczyć określonych organów w tym skóry (układowy toczeń rumieniowaty), nerek (paciorkowcowe zapalenie kłębuszkowe nerek), płuc (aspergiloza), naczyń krwionośnych (vasculitis, guzkowe zapalenie tętnic), stawów (reumatoidalne zapalenie stawów) lub innych tkanek. Reakcja występuje po 3 do 10 godzin po ekspozycji na antygen (z wyjątkiem choroby posurowiczej, której objawy manifestują się średnio po 9 dniach) i jest mediowana przez rozpuszczalne kompleksy immunologiczne, głównie IgG, choć niewykluczony jest udział klasy IgM. Antygeny wywołujące ten typ reakcji to najczęściej leki, toksyny bakteryjne lub obce białka. Antygen może też być endogenny (odpowiedź autoimmunologiczna), co leży u podłoża schorzeń autoimmunologicznych. Jeżeli antygenem stają się własne tkanki, kompleksy odkładają się w nich, co prowadzi do związania i aktywacji dopełniacza i zapoczątkowania chemotaksji leukocytów. Fagocytują one kompleksy immunologiczne, co powoduje uwolnienie enzymów lizosomalnych uszkadzających tkanki. Manifestuje się to martwicą włóknikową, gdzie najbardziej niszczące są fragmenty C3a, C4a i C5a dopełniacza. Większość reakcji na pokarmy ma podłoże immunologiczne. Część z nich mediowana jest przez IgE, ale występują reakcje, których mediatorem jest IgG. Sama obecność kompleksów immunologicznych we krwi nie oznacza jeszcze choroby. Dlatego brak wiarygodnej zależności między zwiększonym stężeniem IgG a nasileniem objawów jest podstawowym ograniczeniem użyteczności klinicznej tej analizy. Wyniki diet opracowanych wyłącznie na podstawie takiego testowania są niewiele lepsze niż wyniki pacjentów z grupy kontrolnej i porównywalne z wynikami prostych list unikania określonych, często uczulających pokarmów. Ponadto nie można określić nadwrażliwości na egzogenne czynniki chemiczne. Odczynniki do testów przygotowywane są ze świeżych produktów, natomiast pacjent spożywa żywność poddaną przez producenta obróbce z zastosowaniem substancji chemicznych. Nie przeprowadza się równoległych testów na substancje chemiczne, co stanowi świadectwo braku użyteczności takich analiz w określeniu, czy objawy mogą być spowodowane dodatkami do żywności. Obecności kompleksów immunologicznych ukształtowanych z IgG i rozpuszczalnych w osoczu antygenów można dowieść z łatwością, ale jest to normalny element procesu adaptacyjnej odpowiedzi immunologicznej (tolerancja pokarmowa na łagodne antygeny) i nie potwierdza występowania klinicznej reakcji nadwrażliwości typu III na dany antygen pokarmowy. Kompleksy te formowane są na krótki czas i stale czyszczone, wprost proporcjonalnie do ekspozycji na łagodne antygeny pokarmowe. Dotychczas nie odkryto sposobu, by niepodważalnie ustalić, które podwyższone stężenia IgG i na jakie pokarmy są jednoznacznymi markerami szkodliwych pokarmów w domniemanych reakcjach nadwrażliwości typu III. „…alergenowo swoiste IgG4 nie wskazują na (bliską) alergię lub nietolerancję pokarmową, ale raczej fizjologiczną odpowiedź systemu odpornościowego po ekspozycji na składniki pokarmowe. Zatem, testy na stężenie IgG4 po spożyciu pokarmów są bezzasadne w laboratoryjnym opracowywaniu alergii lub nietolerancji pokarmowych i nie powinny być przeprowadzane w przypadku dolegliwości związanych z jedzeniem.” Testing for IgG4 Against Foods Is Not Recommended as a Diagnostic Tool (Badania na obecność IgG4 wobec pokarmów nie są zalecane jako narzędzie diagnostyczne): EAACI Task Force Report. Stapel SO, Asero R, Ballmer-Weber BK, Knol EF, Strobel S, Vieths S, Kleine-Tebbe J; EAACI Task Force. Allergy. 2008 Jul; 63(7):793-6. Epub May 16, 2008. 4. Reakcje nadwrażliwości typu IV – opóźnione Typ IV nadwrażliwości opóźnionej, często określany skrótem DTH (Delayed Type Hypersensitivity), jest mediowany przez komórki, a nie przeciwciała. 17 Anti-aging Reakcja ta jest niezależna zarówno od przeciwciał, jak i dopełniacza. W odróżnieniu od innych reakcji nadwrażliwości, których początek można nieraz zaobserwować w ciągu minut do kilku godzin, DTH może ujawnić się po 48-72 godzinach. Reakcja nadwrażliwości typu IV jest indukowana przez uczulone limfocyty CD4+ (”limfocyty T pomocnicze”), które uwalniając mediatory (cytokiny) powodują migrację makrofagów. W niektórych reakcjach nadwrażliwości biorą udział limfocyty CD8+ (”limfocyty T cytotoksyczne”). Cały proces zapoczątkowany jest przez antygeny (np. pokarmowe, drobnoustroje, związki chemiczne), które są wychwytywane przez makrofagi lub komórki Langerhansa w skórze. Antygen, po przetworzeniu, jest prezentowany limfocytom T, które ulegają aktywacji i uwalniają cytokiny prozapalne. Reakcja, po jej rozpoczęciu, może zostać zaobserwowana biochemicznie jako pewnego rodzaju „pętla” wzajemnych reakcji komórkowych modulowanych przez cytokiny. Komórki prezentujące antygeny (czyli makrofagi) wydzielają cytokiny, które pobudzają proliferację limfocytów T CD4+, które z kolei wydzielają wiele kluczowych cytokin. Uszkodzenie zapalne w DTH spowodowane jest wzajemnymi reakcjami między uczulonymi limfocytami T i określonym antygenem, co prowadzi do uwolnienia szeregu cytokin, bezpośredniej cytotoksyczności lub obu naraz. Limfocyty T cytotoksyczne powodują bezpośrednie uszkodzenia, podczas gdy limfocyty T pomocnicze wydzielają cytokiny, które aktywują limfocyty T cytotoksyczne i makrofagi powodujące dalsze zniszczenia. „Zmiana” związana z nadwrażliwością typu DTH zawiera głównie limfocyty, ewentualnie monocyty, a w późniejszej fazie makrofagi. Badacze wciąż nie znają odpowiedzi na wszystkie pytania dotyczące alergii opóźnionej, jednak uważa się, że w patogenezie tego zaburzenia największą rolę odgrywają: upośledzone trawienie, niezrównoważona flora jelitowa, chroniczny stres, traumatyczne przeżycia, przeciążenie układu odpornościowego i czynniki genetyczne. Uwalnianie cytokin, w nadwrażliwości typu opóźnionego, w odpowiedzi na antygen pokarmowy, różni się w zależności od antygenu użytego w prowokacji, zarówno między pacjentami, jak i u tych samych pacjentów. Stwarza to kliniczną potrzebę odróżnienia dobrze tolerowanych antygenów od tych nietolerowanych. Pokarmy i substancje chemiczne stosowane w żywności, mogące wywoływać uwalnianie mediatorów, można przeanalizować względem siebie oraz oszacować stopień tolerancji ilościowo poprzez ilość uwolnionych mediatorów. Daje to podstawy do za18 stosowania profilaktycznej terapii żywieniowej zależnej od statusu immunologicznego konkretnego pacjenta. Używane zwyczajowo, ale niedające dobrych rezultatów listy pokarmów, których należy unikać i wszelkie diety eliminacyjne można odrzucić, na korzyść modyfikacji żywieniowych zależnych od pacjenta. Dogłębne zrozumienie przebiegu reakcji opóźnionych stało się podstawą do opracowania i opatentowania Testu Uwalniania Mediatorów (Mediator Release Test – skr. MRT) i protokołów medycznych terapii żywieniowych LEAP (Lifestyle Eating And Performance – Styl Życia Odżywianie i Sprawność). Profilaktyka i leczenie oparte na tym teście ma znakomitą użyteczność kliniczną. Alergia czy nietolerancja? Granica między alergią pokarmową i nietolerancją pokarmową coraz bardziej zaczyna się zacierać. Są jednak między nimi pewne różnice. Po pierwsze, za objawy w alergii odpowiedzialne są przeciwciała i mediatory, podczas gdy w nietolerancji za powstawanie objawów wini się tylko przeciwciała. Po drugie, w alergiach musi dojść do wystąpienia reakcji alergicznej i połączenia się białkowego antygenu z przeciwciałem, w nietolerancji, u podłoża choroby, mogą wystąpić różne inne zjawiska (np. spożyta kwestionowana żywność jest nieprawidłowo trawiona i zaczyna fermentować w jelitach, co jest powodem powstawania objawów klinicznych). Powodem nietolerancji zawartego w pszenicy glutenu może być jego młody wiek – uważa dr Vicki Edgson z Wlk. Brytanii, autorka książki Food Doctor (Pożywienie lekarzem). Pszenica jest uprawiana dopiero od 10 tys. lat i prawdopodobnie nasz organizm nie zaadaptował się jeszcze do jej tolerowania. Podobnie rzecz ma się z mlekiem i zawartą w nim laktozą. Naukowcy podejrzewają, że albo nie jesteśmy jeszcze gotowi do tolerowania mleka, albo, na skutek spożywania go w zbyt dużych ilościach, na tyle nadwyrężyliśmy nasz układ enzymatyczny, że nie potrafi się on uporać z jego trawieniem. Ale pojawia się jeszcze jedna koncepcja, która mówi, że być może organizm ludzki przygotowany jest na tolerowanie produktów z pszenicy i nabiału, ale w jego czystej postaci. Tymczasem współczesne formy obu pokarmów, na skutek ich nowoczesnego przetwarzania, pasteryzacji, domieszki zanieczyszczeń, toksyn i bakterii sprawiają, że to właśnie jest powodem ich nietolerancji. Ale to jeszcze nie wszystko. Angielski alergolog, John Mansfield uważa, że u podłoża nietolerancji pokarmowej leżą jeszcze inne ważne przyczyny. Jedna z nich to monotematyczna dieta. Z jego długolet- Anti-aging nich doświadczeń wynika, że jeżeli dieta składa się tylko z 30 lub mniej składników, prędzej czy później mogą się one stać powodem nietolerancji. Ktoś, czyim codziennym i częstym pokarmem jest pieczywo, może być pewny, że na skutek „przemęczenia” układu enzymatycznego, który w sposób ciągły musi rozprawiać się z glutenem, stanie się ofiarą nietolerancji glutenu – to tylko kwestia czasu... – uważa Mansfield. Druga istotna przyczyna nietolerancji to drożdżyca przewodu pokarmowego. W stanach upośledzenia funkcji układu odpornościowego oraz jako powikłanie po antybiotykoterapii, kiedy Candida albicans mnoży się w przewodzie pokarmowym i zaczyna uszkadzać jego błonę śluzową, w wyściółce jelit zaczynają się tworzyć mikrootwory, które przepuszczają niestrawione cząstki pokarmów. Osłabiony układ immunologiczny rozpoznaje je jako antygen i zapoczątkowuje reakcję obronną mającą na celu unicestwienie intruza, która manifestuje się np. obrzmieniem i bólem chrząstek stawowych lub migrenowymi bólami głowy. Takie zjawisko nosi nazwę zespołu przepuszczającego jelita, a czynnikami predysponującymi do jego wystąpienia jest nadmierna konsumpcja alkoholu, stres, niedobory witamin i minerałów, infekcje wirusowe, bakteryjne i pasożytnicze oraz nadużywanie niesterydowych leków przeciwzapalnych (kwas salicylowy, ibuprofen, acetaminofen). Alergia sprzyja tyciu Badania naukowe wykazały, że ludzie z opóźnioną alergią pokarmową, którzy zidentyfikowali i usunęli z diety reaktywną żywność, nie tylko stracili na wadze, ale w wielu przypadkach osiągnęli przyrost masy mięśniowej. Istnieją następujące powody, dla których opóźniona alergia pokarmowa powoduje problemy z kontrolowaniem wagi ciała: 1. Zatrzymywanie wody. Kilkukilogramowe zmiany ciężaru ciała w krótkich okresach są typowe dla opóźnionej alergii pokarmowej. Zatrzymywanie wody w organizmie następuje jako próba zneutralizowania efektu uwalniania przez białe ciałka krwi mediatorów chemicznych. 2. Nieprawidłowy metabolizm tłuszczu (lipoliza). Pewne związki chemiczne uwolnione podczas opóźnionej reakcji pokarmowej mają bezpośredni wpływ na metabolizm tłuszczu w twoim organizmie. Jeden z nich, Prostaglandyna E2, hamuje zdolność organizmu do prawidłowej gospodarki tłuszczowej. Proces ten, zwany lipolizą, pozwala uwolnić organizm od nadmiaru tłuszczu. 3. Nałóg jedzenia i nadmierny apetyt. Już na początku lat 50. XX w. naukowcy brytyjscy, pod kierunkiem prof. Randolpha, odkryli, że ludzie cierpiący na alergie pokarmowe bardzo często są uzależnieni od pokarmów, na które są uczuleni. Według Randolpha związek między uzależnieniem i alergią jest niezwykle ścisły. Np. w przypadku uczulenia na kawę objawy nie pojawiają się natychmiast po jej wypiciu, ale nawet po kilku godzinach, w postaci bólu głowy. W tym czasie jednak z reguły wypijają oni jeszcze jedną filiżankę, nie zdając sobie sprawy, że to właśnie kawa jest przyczyną bólu. A ponieważ reakcje alergiczne mogą trwać nawet do kilku dni, pojawianie się i ustępowanie objawów bardzo trudno skorelować ze spożywaniem uczulającego pokarmu. Takie zjawisko alergolodzy nazywają „efektem maskującym”. Cierpiący na alergię pokarmową mają zwykle niepohamowany apetyt, który zaspokajany podczas jedzenia, stwarza chwilowe wrażenie lepszego samopoczucia oraz złagodzenie nieprzyjemnych objawów fizycznych i psychicznych. Istnieje teoria o fizjologicznej reakcji organizmu na związki chemiczne uwalniane z komórek odpornościowych. Powodują one przejściowe zaburzenie równowagi biochemicznej, podnosząc poziom określonych hormonów i neurotransmiterów. Organizm, zmuszony do znalezienia drogi przywrócenia równowagi, pożąda słodkiego pokarmu w postaci cukrów prostych i innych węglowodanów, wytwarzając cykl, który prowadzi do przekroczenia ilości konsumowanych kalorii lub niekontrolowanego jedzenia. Inne objawy opóźnionej alergii Niekontrolowane przybieranie na wadze to jedno, ale niestety, to nie koniec objawów manifestującej się opóźnionej alergii. Inne i często spotykane objawy to: • zaburzenia trawienne: wzdęcia, wzdęcia z oddawaniem gazów, mdłości, zgaga • zaparcia, biegunka, swędzenie odbytu, skurcze brzuszne • zmęczenie fizyczne lub psychiczne: szczególnie po posiłku lub po „dobrze przespanej nocy” • niepohamowany apetyt: żądza słodyczy i oczyszczonych węglowodanów • alergiczne oczy: podkrążone, opuchnięte, worki pod oczami • nadmierne wydzielanie śluzu: chronicznie przekrwiony nos, wyciek z nosa, nadmierna wydzielina śluzowa z dróg oddechowych, częste wydmuchiwanie nosa, zatkane lub swędzące uszy • przewlekłe dolegliwości bólowe: migrena lub inne bóle głowy, bóle mięśniowe, bóle stawowe 19 Anti-aging • zaburzenia snu: senność w dzień, bezsenność w nocy • objawy emocjonalne, mentalne, behawioralne: nagłe zmiany nastroju, rozdrażnienie bez widocznych powodów, nadaktywność, trudności w koncentracji, niewytłumaczalne lęki lub depresje. Czy jesteś „opóźnionym” alergikiem? Żeby się o tym przekonać, należy się profesjonalnie zdiagnozować. Służy temu test diagnostyczny LEAP, który jest testem MRT (Mediator ReleaseTest – Test Uwalniania Mediatorów). Dlaczego właśnie ten? Ponieważ test LEAP jest najdokładniejszym testem krwi dostępnym dla opóźnionych alergii pokarmowych. Badania naukowe wykazały, że czułość Testu MRT (techniczna nazwa Testu LEAP) w wykrywaniu reaktywnej żywności wynosi 94,5 %. Zasadnicze różnice między testem LEAP a innymi laboratoryjnymi testami dla opóźnionych alergii pokarmowych są następujące: 1. Test LEAP mierzy reakcję limfocytów, granulocytów i płytek krwi. Inne testy komórkowe są ograniczone do limfocytów lub granulocytów. 2. Test LEAP dostarcza najbardziej wyczerpujących informacji, klasyfikując substancje na reaktywne i niereaktywne. Testy surowicy krwi, takie jak ELISA IgG i inne typu IgG, mają ograniczone możliwości pomiaru reakcji immunologicznych. Badania naukowe wykazują, że opóźniona alergia pokarmowa uruchamia co najmniej 7 różnych mechanizmów wyzwalających reakcje immunologiczne komórek. Test LEAP mierzy reakcje oddziaływania komórkowych mechanizmów wyzwalających, a inne testy mierzą skutki działania indywidualnego mechanizmu wyzwalającego, który może nie powodować żadnych reakcji komórkowych. 3. Test LEAP mierzy bezpośrednią reakcję żywych komórek odpornościowych. Testy surowicze mierzą statyczny poziom przeciwciał we krwi bez względu na przyczynę powodującą reakcję immunologiczną komórek. 4. Test LEAP jest pomiarem ilościowym. Mierzy sumaryczną reakcję spowodowaną przez pokarm, identyfikując zmiany objętości komórek. Pomiar jest standaryzowany i wykonywany za pomocą opatentowanego urządzenia. Nie ma ryzyka tzw. błędu ludzkiego, kiedy to laborant metodą „szkiełka i oka” ocenia reakcję pod mikroskopem. 20 Test MRT został wynaleziony przez Polaka, dr. Marka Pasulę, immunologa i naukowca, który od 30 lat pracuje nad opóźnionymi alergiami pokarmowymi. Zainteresowanie tą tematyką wywodzi się z poszukiwania rozwiązania jego własnych problemów z alergią pokarmową i chemiczną. Przez dwa lata nie uzyskał pomocy w leczeniu alergii, ani nie zdołał zidentyfikować uczulających go substancji, poddając się ponad 200 testom skórnym, wykonanym przez jego alergologa. Test MRT jest kolejną opracowaną i opatentowaną przez dr. Pasulę metodą diagnozowania opóźnionych reakcji nadwrażliwości na pokarmy. Mierzy zmianę stosunku objętości elementów stałych do całkowitej objętości próbki krwi poddanej ekspozycji i inkubacji z substancjami testowymi tak, że całkowita reakcja komórek odpornościowych może być określona ilościowo. Zmiana objętości części płynnej następuje na skutek uwalniania z komórek mediatorów chemicznych, takich jak histamina. Reakcje znaczące lokują substancje testowe w kategoriach reaktywnych (czerwony) lub umiarkowanie reaktywnych (żółty), a reakcje nieznaczące w kategorii niereaktywnych (zielone). Wszystkie pomiary są dokonywane przy użyciu najdokładniejszej z obecnie dostępnych metod pomiarowych (Ribbon technology). Jestem alergikiem! Co dalej? Poddanie się testowi to nie wszystko. Aby wprowadzić w życie uzyskane wyniki, należy przystąpić do programu LEAP. Działanie samego Programu LEAP polega na eliminacji pokarmów i substancji pokarmowych, które wyzwalają opóźnione reakcje immunologiczne organizmu oraz odpowiednim połączeniu i wprowadzeniu do diety niereaktywnych zdrowych produktów. Konkludując, działanie PROGRAMU to planowanie i wprowadzanie sposobu odżywiania indywidualnie dla każdego pacjenta. Korzyści – jakie i kiedy? Opóźniona alergia pokarmowa jest przyczyną ponad 75 różnych problemów zdrowotnych. Te zaburzenia i towarzyszące im objawy są spowodowane przez toksyczne związki chemiczne, takie jak histamina, uwalniana, kiedy system immunologiczny zaczyna atakować zjedzony pokarm. Poprzez identyfikację i eliminację pokarmów i substancji spożywczych, które wyzwalają reakcję immunologiczną, możemy doświadczyć istotnej poprawy samopoczucia. Większość pacjentów zgłasza przyrost energii, Anti-aging poprawę trawienia, utratę wagi, zmniejszenie niepohamowanego apetytu, zmniejszenie dolegliwości bólowych, zwiększoną jasność myślenia i lepsze samopoczucie – te różnice dostrzegane są przez pacjentów w ciągu pierwszych 2 do 4 tygodni realizowania Programu. Oczywiście, odpowiedź będzie zależna od następujących czynników: • jak ściśle realizowany jest program dietetyczny • jak długo trwały przyzwyczajenia i nałogi • od stopnia, w jakim alergia pokarmowa wpływa na stan pacjenta. Niektórzy przystępują do programu, doświadczając całkowitego ustąpienia dolegliwości tak długo, jak długo utrzymują dietę. Inni powinni oczekiwać zmniejszenia dolegliwości, ale nie ich całkowitego ustąpienia. Dzieje się tak, ponieważ opóźniona alergia pokarmowa może być bezpośrednim powodem lub tylko jednym z czynników sprzyjającym problemom zdrowotnym. Poza tym, spożywanie pokarmów, które w wyniku Testu LEAP zakwalifikowano jako niereaktywne (zielone), skomponowane odpowiednio przez dietetyka, stanowi bezpieczny i pewny sposób kontrolowania wagi ciała. Jedzenie pokarmów z czerwonej (lub żółtej) listy zahamuje postępy w realizacji programu. Czerwona żywność wskazuje na najwyższy poziom reaktywności wśród wyników testu i jest najbardziej prawdopodobnym powodem problemów zdrowotnych. Tak, więc jedzenie pokarmów z czerwonej listy jest najlepszym sposobem zaprzepaszczenia osiągnięć wynikających z realizacji programu. Pacjenci, którzy przyznają się do okazjonalnego spożywania czerwonych pokarmów, spostrzegają, że często towarzyszy temu nasilenie różnych objawów, potwierdzające ich niewłaściwe postępowanie. Powrót do spożywania reaktywnych pokarmów powoduje zatrzymywanie wody i nagły wzrost wagi, dokuczliwe bóle głowy, zmęczenie lub ogólne pogorszenie samopoczucia. Jak długo uczestniczymy w Programie LEAP? Strategia dietetyczna stosowana w programie jest różna od znanych diet odchudzających. LEAP jest indywidualnie zaprojektowanym programem, który może być stosowany przez całe życie. Większość pacjentów, po kilku tygodniach przestrzegania zaleceń, przyzwyczaja się i traktuje program jako naturalny element swojego codziennego życia. Ponadto, pacjenci zwykle czują się o wiele lepiej i nie chcą powracać do starych nawyków żywieniowych. Najważniejsze jest stałe unikanie pokarmów, na które reaguje system immunologiczny. Najlepszym sposobem upewnienia się, czy reaktywne dla nas pokarmy są już bezpieczne jest powtórne wykonanie testu. Zaleca się powtórne badanie krwi po sześciu miesiącach realizacji programu. Najlepszym sposobem zapobiegania nowym, opóźnionym alergiom pokarmowym jest ograniczenie częstości występowania produktów w diecie. Trzydniowa dieta rotacyjna spełnia ten postulat. Dieta rotacyjna jest powszechnie akceptowaną me- 21 Anti-aging todą leczenia opóźnionych alergii pokarmowych i ogranicza wystąpienie produktu z określonej grupy do jednego razu w ciągu trzech dni. Na przykład, jeżeli kurczak i jaja są niereaktywne, można je jeść bez ograniczeń w poniedziałek, ale następny raz mogą się znaleźć w menu dopiero w czwartek. Takie ograniczenie w kontakcie z danym pokarmem zmniejsza szansę rozwoju nowego uczulenia. Większość alergizujących pokarmów (takich, jak pszenica, mleko krowie, kukurydza, jaja, soja i cukier trzcinowy) oddziałuje, ponieważ jest spożywana najczęściej i w dużych, nieproporcjonalnych do innych pokarmów, ilościach. Jedna z teorii objaśnia to zjawisko w następujący sposób. Jeżeli jemy ten sam pokarm przez długi czas, tracimy zdolność do jego prawidłowego rozkładu i przyswajania. Kiedy nieprawidłowo rozłożone molekuły są absorbowane podczas trawienia, nasz system immunologiczny rozpoznaje je jako wroga i atakuje każdorazowo po spożyciu. Spożywanie reaktywnych pokarmów powoduje psychologiczne, immunologiczne i biochemiczne implikacje, które w niektórych przypadkach mogą spowodować utratę korzyści uzyskanych podczas realizacji programu. Dlatego zawsze odradza się pacjentom jedzenie produktów reaktywnych oraz tych, które mogą prowokować niekorzystne objawy. Jeżeli pacjent znajduje się w sytuacji uniemożliwiającej kontynuowanie diety rotacyjnej, najlepszym rozwiązaniem jest ścisłe ograniczenie spożywanych pokarmów wyłącznie do występujących na zielonej liście do czasu, kiedy będzie możliwy powrót do diety rotacyjnej. Przystąpiłeś do programu... i czujesz się gorzej! Czasem, kiedy pacjent z opóźnioną alergią pokarmową eliminuje alergizującą go żywność, przejściowo zaczyna czuć się gorzej niż przed zastosowaniem diety. Może odczuwać spadek energii, nasilenie dolegliwości, trądzik, rozdrażnienie lub pogarszanie się samopoczucia, zamiast oczekiwanej poprawy. Jeżeli spotyka go to w pierwszym tygodniu stosowania programu, to ważny znak, że jest na właściwej drodze. Alergia pokarmowa bywa porównywana do nałogu pokarmowego i lekarze leczący opóźnione alergie pokarmowe często obserwują tak zwane objawy odstawienia, kiedy rezygnuje się z reaktywnej żywności. Może to być postrzegane jako „oczyszczanie” organizmu z alergenów z jednoczesnym przywróceniem równowagi biochemicznej. 22 Wątpliwości... Wyniki testu bardzo często są zaskoczeniem dla pacjenta. Przede wszystkim zaskakują dwie rzeczy. Po pierwsze – co oznacza reaktywny wynik testu dla produktów, których nigdy nie jedliśmy? Znane są następujące wyjaśnienia reaktywnych wyników testu dla pokarmów sporadycznie lub nigdy niespożywanych: 1. Genetyka. Wykazano, że alergie pokarmowe mają silny komponent genetyczny, który może być przekazywany z pokolenia na pokolenie. 2. Reaktywność krzyżowa. System odpornościowy identyfikuje i różnicuje substancje antygenowe na podstawie ich struktury molekularnej. Pokarm z jakiejś rodziny pokarmów często ma podobną strukturę protein i może czasami wywoływać reakcje krzyżowe podczas testowania. Inna sytuacja sprzyjająca reaktywności krzyżowej zachodzi, gdy powstają reaktywne wiązania chemiczne z niereaktywnym pokarmem, powodując jego immunologiczną identyfikację z substancją reaktywną. 3. Fałszywy pozytywny wynik testu. Nawet najbardziej dokładny test laboratoryjny może dać jakiś fałszywy rezultat. Czułość LEAP Testu wynosi 94,5%, pozostawiając niewielki margines potencjalnych błędów pomiaru. Po drugie, zaczynamy się zastanawiać, jak to możliwe, że jesteśmy uczuleni na pokarmy, które stale spożywamy? Jednym z problemów opóźnionej alergii pokarmowej jest to, że jej potencjalną przyczyną może być dowolny pokarm lub substancja pokarmowa. Najczęściej powodem problemów jest jeden lub kilka pokarmów spożywanych regularnie. Opóźnione alergie pokarmowe często rozwijają się w stosunkowo długim czasie i wolno narastające dolegliwości traktowane są jako „normalne”. Spożywanie reaktywnych produktów w takich okolicznościach może nie powodować dramatycznych reakcji. Zaprzestanie spożywania reaktywnego pokarmu i jego ponowne wprowadzenie do diety może spowodować gwałtowne reakcje organizmu. Jeżeli wiemy, że dany produkt nie jest dla nas dobry, nie ma żadnego uzasadnienia dla jego spożywania. Pokarmy takie, jak czosnek, świeże warzywa, świeże ryby, dostarczają ważnych składników odżywczych i w normalnych okolicznościach sprzyjają zdrowiu. Jednakże dowolny produkt, który wyzwala reakcję układu odpornościowego, nie jest dla nas zdrowy, nawet, jeśli media promują go dla jego właściwości zdrowotnych. Po trzecie, wiedząc, że jesteśmy uczuleni na określone pokarmy, zastanawiamy się, dlaczego Anti-aging test LEAP nie wykazuje w ich przypadku reakcji. Test LEAP identyfikuje pokarmy i substancje pokarmowe powodujące opóźnione alergie pokarmowe i jest najbardziej miarodajnym testem krwi dla tego typu reakcji. Test LEAP może nie wykryć alergii na niektóre pokarmy, ze względu na inny immunologiczny mechanizm wyzwalania reakcji. Bezpośrednie alergie pokarmowe, wyzwalane określonymi typami przeciwciał zwanych IgE, zwykle nie są wykrywane Testem LEAP. Czasem „alergia” nie jest prawdziwą alergią, ale raczej nietolerancją pokarmową, która może nie być wykryta Testem LEAP ze względu na brak reakcji układu odpornościowego. Jeżeli określone pokarmy powodują reakcje alergiczne, najlepiej zrobisz unikając ich. Po czwarte i najważniejsze: czy udział w programie LEAP i dieta są bezpieczne? Dieta rotacyjna i przestrzeganie unikania reaktywnych pokarmów jest całkowicie bezpieczne. Program może być stosowany u osób z cukrzycą oraz u osób z hipoglikemią – wystarczy poinformować dietetyka prowadzącego a program dietetyczny zostanie zintegrowany z uwzględnieniem diety hipoglikemicznej. Program może być stosowany u dzieci, kobiet w ciąży i osób starszych. Suplementacja witaminowa może być dobrym sposobem zachowania pewności, że dostarczamy organizmowi minimum wymaganych witamin i minerałów. Twój lekarz może zaproponować odpowiednie zestawy multiwitamin i mikroelementów, stosownie do listy substancji reaktywnych i przebiegu programu. W artykule wykorzystano materiały udostępnione przez Signet Diagnostic Corporation. Więcej na: www.leap.pl i www.nowleap.com. 23 Anti-aging Konsultant Programu LEAP Lifestyle Eating And Performance Sprawozdanie ze szkolenia firmy ISO-LAB dla lekarzy i dietetyków W dniach 8-10 lutego 2013 roku w kompleksie Afrodyta Business & SPA Tartak Brzózki k. Warszawy odbyło się szkolenie lekarzy i dietetyków pragnących zostać Konsultantami Programu LEAP. Rolą Programu opartego na wynikach testów MRT jest wyciszenie układu immunologicznego przez wycofanie z diety pokarmów wywołujących najsilniejszą nadwrażliwość oraz wprowadzenie nowego sposobu odżywiania z zastosowaniem elementów diety rotacyjnej. Testy MRT i Program LEAP, które pozwalają ustalić indywidualną dietę dla pacjenta, są ważnym elementem profilaktyki prozdrowotnej dla osób zdrowych oraz wspomagają terapię u pacjentów objawowych. W szkoleniu wzięło udział 15 uczestników – lekarzy i dietetyków z różnych miast Polski. Rozpoczął je prezes ISO-LAB, mgr inż. Andrzej Brzeski i związana od wielu lat z Programem dr n. med. Irena Dawidiuk. Podczas szkolenia przedstawiono 3 wykłady teoretyczne: • Mgr Andrzej Brzeski omówił zasady metody zastosowanej w testach MRT (testy uwalniania mediatorów) i ogólne informacje o Programie LEAP. Wyszczególnił zadania Programu LEAP, którymi są: eliminacja szkodliwych pokarmów, wyciszenie układu immunologicznego, wprowadzenie nowego stylu odżywiania. Podkreślił zalety indywidualnego dostosowania Programu LEAP do potrzeb każdego pacjenta. • Lek. wet. Jadwiga Koniarek przedstawiła mechanizmy powstawania indukowanych dietą stanów zapalnych i wynikające z nich objawy. Podała definicje stanu zapalnego i jego roli w chorobach ostrych i przewlekłych. Przedstawiła zadania i funkcje poszczególnych elementów układu immunologicznego wrodzonego i adaptacyjnego oraz ich związku z zapaleniami wywołanymi dietą. Porównała i zróżnicowała typy nieprawidłowych odpowiedzi na pokarmy: reakcje IgE zależne, choroby autoimmunologiczne indukowane składnikami pożywienia, reakcje wywoływane przez kompleksy antygen-przeciwciało oraz nadwrażliwości uruchamiające odpowiedź komórkową. 24 • Dr n. ekon. lek. med. Dorota Wydro przedstawiła wykład o 101 najzdrowszych i poprawiających metabolizm pokarmach. Pani doktor przedstawiła najnowsze doniesienia na temat otyłości w USA i w Polsce. Uwzględniła czynniki mające decydujący wpływ na powstawanie nadwagi i otyłości. Krytyce poddała tzw. cudowne, jednostronne diety oraz złe nawyki żywieniowe. Następnie omówiła pokarmy będące źródłem cennych składników odżywczych, ważnych dla zdrowia, urody i długości życia. Było to znakomite wprowadzenie do dalszych zagadnień. Po przerwie obiadowej Konsultantki Programu LEAP, dr n. med. Irena Dawidiuk i dr n. med. Teresa Partyka, omówiły wyniki testów i zastosowane postępowanie dietetyczne u pacjentów z IBS, migreną i fibromialgią. Bardzo ciekawy przypadek skojarzenia zastosowania testu MRT z poszukiwaniami dodatkowego czynnika szkodliwego, którym okazała się tyramina, przedstawiła dr Teresa Partyka. Wszystkie wykłady dr Ireny Dawidiuk miały dodatkowy walor w postaci dogłębnego omówienia historii choroby pacjenta, jego sytuacji rodzinnej z uwzględnieniem stresów, jakim podlega. Drugi dzień podzielony był na dwa bloki. W przedpołudniowym Konsultanci Programu LEAP przedstawili tematy teoretyczne: • Mgr inż. dietetyk Maja Niementowska – „Uzupełnianie niedoborów w sposób naturalny lub za pomocą suplementacji” – omówiła, skąd się biorą niedobory witamin i minerałów, jak je zdiagnozować i w jaki sposób uzupełniać. Szczególnie cenne było przedstawienie technik kulinarnych zwiększających przyswajalność i trwałość składników odżywczych. Również informacje na temat ciągłego znaczącego obniżania się poziomu witamin i minerałów w pokarmach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego uświadomiły słuchaczom konieczność monitorowania składu pokarmów oraz szukania innych dróg uzupełniania niedoborów. • Mgr inż. dietetyk Dorota Kurek – „Znane i ukryte źródła substancji testowych” oraz „Rodziny żywieniowe” – omówiła wykorzystanie praktycznych narzędzi stworzonych na potrzeby Programu LEAP. Gdzie szukać eliminowanych z diety pokarmów i dodatków do żywności oraz jak Anti-aging komponować, a w przyszłości rozszerzać plany dietetyczne, uwzględniając pokrewieństwo biologiczne żywności. • Lek. med. Justyna Jakimiuk – „Naturalne źródła histaminy, salicylanów, niklu i innych znanych silnych antygenów” – szczegółowo omówiła wpływ tych substancji na nasz organizm, objawy towarzyszące nadwrażliwości na nie oraz źródła występowania, zarówno naturalne, jak i chemiczne, np. leki, chemia gospodarcza i przedmioty codziennego użytku. Przedstawiła również ich powstawanie w wyniku procesów obróbki, przechowywania, zanieczyszczenia oraz pod wpływem mikroorganizmów, albo w trakcie naturalnego procesu dojrzewania i starzenia. Po tej podbudowie teoretycznej i przerwie obiadowej przystąpiono do omawiania schorzeń zależnych od diety, wyników testów i propozycji żywieniowych dla badanych. Sesję popołudniową, jak w dniu poprzednim, poprowadziły naprzemiennie dr dr Dawidiuk i Partyka. Omawiane były: nadwrażliwość na mleko krowie, solaninę, wyniki testów u ludzi z chorobami autoagresywnymi (choroba Hashimoto, celiakia), zmianami skórnymi i AZS. Ciekawym tematem było zastosowanie testów MRT i zmodyfikowanego Programu LEAP u ciężarnych i matek karmiących w celu wyeliminowania pokarmów mogących być potencjalnym źródłem nadwrażliwości u dzieci. Po wyczerpującym dniu uczestnicy udali się na ostatkową kolację poprzedzoną pobytem w SPA lub przedłużoną o miłe pogawędki w klubie. W trzecim, ostatnim dniu, oprócz krótkiego wykładu mgr inż. Andrzeja Brzeskiego dotyczącego warunków współpracy, zamówień i niezbędnych dokumentów, wykład na temat rodzajów otyłości i retencji wody oraz podsumowanie całości wygłosiła dr n. med. Irena Dawidiuk. Podkreśliła, że prawidłowo, indywidualnie dobrany program żywieniowy wspomaga znacząco proces leczniczy, jednakże należy za- wsze uświadomić pacjenta, że nie może wycofywać leków i innych procedur medycznych bez zgody lekarza prowadzącego. Zaznaczyła również, że Konsultanci Programu LEAP, którzy są lekarzami, mają ułatwione zadanie, bo prowadząc pacjenta, mogą koordynować zarówno dietę, jak i leczenie farmakologiczne, zaś dla dietetyków najlepszym rozwiązaniem jest ścisła współpraca z lekarzami prowadzącymi. Po przerwie odbył się sprawdzian praktyczny, w czasie którego uczestnicy szkolenia w skupieniu i w pocie czoła doprecyzowywali pierwszą, wyciszającą fazę programu żywieniowego dla konkretnych pacjentów: młodej dziewczyny lub 3,5-letniego dziecka. Po sprawdzianie, który wypadł bardzo dobrze, dr n. med. Teresa Partyka, wykorzystując swoje bogate doświadczenie, omówiła dokładnie przypadki testowe, uwzględniając tok rozumowania i zastosowane reguły przy ustalaniu sposobu żywienia. Dla wszystkich uczestników szkolenie zakończyło się sukcesem. Otrzymali oni dyplomy Konsultanta Programu LEAP. Nowymi Konsultantami zostali: • lek. med. Bożena Czekańska-Smykalla • mgr inż. Ewa Góra • lek. med. Wojciech Kiełek • dietetyk Michał Kieszkowski • lek. med. Janusz Kmiecik • lek. stom. Agnieszka Koczynasz • lek. med. Katarzyna Kowalik • lek. stom. Edyta Kutera • mgr inż. dietetyk Aleksandra Praszczyk • mgr inż. dietetyk Jadwiga Przybyłowska • mgr pielęgniarstwa Karolina Putelbergier • lek. med. Grażyna Ściegienna-Zdeb • mgr dietetyk Katarzyna Turek • lek. med. Magdalena Tyc-Tyka • dr n. ekon. lek. med. Dorota Wydro Szkolenie przeprowadziła firma ISO-LAB Sp. z o.o.; 00-739 Warszawa, ul. Stępińska 22/30; tel.22 841 55 35; e-mail: [email protected] 25 Anti-aging Kolejni konsultanci LEAP odebrali dyplomy W dniach 23-25 listopada 2013 r., w miejscowości Tartak Brzózki k. Warszawy, w położonym wśród lasów kompleksie Afrodyta Business &SPA, odbyło się drugie szkolenie konsultantów Programu LEAP . Program LEAP czyli Life Eating and Performance pozwala, w oparciu o testy MRT, na przygotowanie indywidualnie dostosowanej diety, pomagającej wyciszyć układ immunologiczny przez wykluczenie z diety pokarmów prozapalnych. Jest więc nie tylko narzędziem w leczeniu pacjentów objawowych, staje się ważnym elementem w profilaktyce przeciwstarzeniowej. W szkoleniu wzięło udział 22 lekarzy i dietetyków z całej Polski. Uczestników przywitał prezes ISO-LAB, mgr inż. Andrzej Brzeski oraz długoletni współpracownik programu, dr Teresa Partyka. Pierwszy wykład na temat metody zastosowanej w testach MRT (test uwalniania mediatorów), historię idei poszukiwania metod diagnostycznych pozwalających na wykrycie pokarmów prozapalnych, a także celowość zindywidualizowanej diety przedstawił mgr inż. Andrzej Brzeski. Lek. wet. Jagoda Koniarek przypomniała nam definicję stanu zapalnego, jego rolę w chorobach ostrych i przewlekłych. Przedstawiła rolę i funkcję komórek immunokompetentnych, ich znaczenie w powstawaniu odpowiedzi IgE zależnej, IgE niezależnej, chorobach autoimmunologicznych i wielu innych, w których nadal lekceważy się rolę diety. W kolejnym wykładzie przybliżyła etapy programu LEAP. Z procesami technologicznymi stosowanymi w przetwarzaniu żywności zapoznała uczestników mgr inż. Dorota Kurek – technolog żywności i żywienia człowieka, dietetyk. Podkreśliła ona wzrastającą liczbę stosowanych dodatków do żywności, mających poprawiać kolor, smak produktów oraz wydajność procesów technologicznych. W wykładzie pt. „Znane i ukryte źródła substancji testowych” wskazała na konieczność dokładnego zapoznawania się z opisami produktów spożywczych, leków, suplementów diety, kosmetyków i środków higieny osobistej. Testowane substancje znajdować się mogą w zaskakujących produktach. Bardzo częstym problemem krajów rozwiniętych, zmuszającym producentów ubrań do zmian „rozmiarówki” nawet dziecięcej, jest otyłość. Otyłość 26 i związana z nią insulinooporność była przedmiotem wykładu mgr inż. Iwony Gryszkin „Jak interpretować test MRT w zaburzeniach gospodarki insulinowej”. W swoim wykładzie zwróciła ona również uwagę na wpływ komensali z gatunku Candida i ich znaczenie dla ciągłości bariery jelitowej. Kolejny wykład, lek. med. Justyny Jakimiuk, poświęcony był wpływowi benzoesanów i salicylanów na organizm człowieka. Pani doktor przedstawiła naturalne źródła występowania, oznaczenia dodatków do żywności z tej grupy oraz zapoznała uczestników z objawami reakcji niepożądanych. Następnym, często występującym w naturze i niestety w ostatnich latach coraz częściej stosowanym dodatkiem do rożnych produktów żywnościowych, jest fruktoza. Na rolę fruktozy, objawy niepożądane związane z jej spożyciem w wykładzie „Nietolerancja fruktozy” zwróciła uwagę mgr inż. Maja Niementowska. Następne wykłady poprowadziły lek. med. Katarzyna Kowalik i lek. med. Edyta Adamczyk-Kutera, obie będące konsultantami programu LEAP oraz lekarzami medycyny estetycznej. Katarzyna Kowalik w wykładzie „Realizacja programu LEAP w praktyce lekarza rodzinnego” przedstawiła własne doświadczenia, które zebrała w ciągu półrocznego stosowania testów MRT. Edyta Adamczyk-Kutera, na podstawie własnych doświadczeń, omówiła wpływ jelit na odporność, podział reakcji niepożądanych wg WHO oraz ocenę skuteczności diety opartej na wynikach testów MRT. Obie wykładowczynie zwróciły uwagę na wpływ diety opartej na testach MRT nie tylko na ustępowanie niepożądanych objawów, ale ich skuteczność w normalizacji wagi, poprawie jakości skóry, poprawie wyników badań biochemicznych i morfologicznych. Poprawia się również kondycja fizyczna i psychiczna. Holistyczna opieka obejmująca dostosowanie odpowiedniej zindywidualizowanej diety, zastosowanie skutecznych, efektywnych zabiegów, współpraca z fizjoterapeutą, trenerem, firmą cateringową oraz ośrodkami SPA to warunek powodzenia gabinetów medycyny przeciwstarzeniowej. I wreszcie doświadczony, długoletni współpra- Anti-aging cownik Programu LEAP, dr n. med. Teresa Partyka podzieliła się z nami ogromnym doświadczeniem i wiedzą. Przedstawiła swoje protokoły postępowania. Na przykładzie wielu przypadków historii chorób pacjentów omówila postępowanie dietetyczne w przypadkach, migreny, AZS, IBS u dzieci z autyzmem jak również w ciężarnych i karmiących. Intensywna nauka przeplatana była krótkimi przerwami na kawę i dłuższymi, obiadowymi, w czasie których można było wymienić uwagi i spostrzeżenia. Pierwszy dzień zakończył się uroczystą kolacją, po której wszyscy zeszli do klubu, gdzie miła atmosfera sprzyjała dalszej integracji. Po zakończeniu zajęć można też było skorzystać z uroków spa z licznymi saunami i innymi atrakcjami. W drugim dniu szkolenia, po zakończeniu części teoretycznej, słuchacze zostali podzieleni na małe grupy i pod okiem konsultantów w praktyce wykorzystywali zdobytą wiedzę, ustalając diety w przypadku konkretnych pacjentów. W trzecim, ostatnim dniu przystąpiono do egzaminu. Każdy uczestnik samodzielnie zobowiązany był do opracowania diety dla pacjenta, którego wynik testu otrzymał. Test wypadł bardzo dobrze. Po sprawdzeniu wyników dr Teresa Partyka omówiła analizowane przypadki. Następnie wręczono dyplomy uprawniające do prowadzenia pacjentów w oparciu o testy MRT. Nowymi konsultantami Programu LEAP zostali: ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● lek. med. Jarosław P. Adamczak dr n. med. Edyta Adamska dr n. med. Ewa Badowska lek. med. Czanita Cieścinska lek. med. Bogusława Cofta lek. med. Joanna Dąbrowska-Juszczak mgr inż. Anna Erbel-Skorupska dietetyk Monika Grzesińska dietetyk Aneta Jańczak mgr Grażyna Kujawska lek. med. Anna Lachowicz-Uchman dietetyk Beata Lewandowska mgr Maria Jolanta Nowakowska mgr Małgorzata Orszańska lek. med. Tatiana Pruhło-Motoszko lek. stom. Małgorzata Rybak-Pierzyńska dr n. med. Marzena Rypina dr n. med. Sylwia Oczachowska-Szafkowska dr n. med. Robert Szafkowski lek. med. Maria Walerowicz lek. med. Wiesława Wizła-Staniszewska mgr Natalia Staniszewska. III Szkolenie „Konsultant Programu LEAP” odbędzie się 10-12 października 2014r. w Afrodyta Business&SPA pod Warszawą. Informacji udziela dr Jadwiga Koniarek tel: 571 244 135; email: [email protected] 27 Anti-aging 28