Stowarzyszenie Autorów ZAiKS

Słowniczek pojęć Przedstawiamy słowniczek często używanych pojęć, których prawidłowe rozumienie
ułatwi poruszanie się po witrynie.
A-G
Adaptacja
Przystosowanie oryginalnego utworu np. literackiego lub muzycznego, do innego wykorzystania niż
przeznaczenie przypisane mu przez autora utworu oryginalnego (pierwotnego) - np. utwór literacki
zaadaptowany do wystawienia scenicznego, słuchowiska radiowego czy filmu. Adaptacja jest formą
opracowania utworu. Autor adaptacji ma prawo do tantiem z tytułu eksploatacji adaptowanego dzieła, pod
warunkiem uzyskania zgody autora oryginału na dokonanie opracowania.
Aranżacja
Rozpisanie utworu muzycznego na inne niż przewidziane w oryginale instrumenty bądź zmiana tempa
utworu, rytmu lub harmonizacji. Przyjmuje się, że takie zmiany utworu nie są jego ,,opracowaniem'' w
rozumieniu art. 2 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych . Aranżacja nie wymaga więc zgody
autora utworu aranżowanego, ale też nie daje ona autorowi aranżacji prawa do części tantiem z tytułu
eksploatacji zaaranżowanego przez niego utworu.
Artysta wykonawca
Aktor, recytator, dyrygent, muzyk-instrumentalista, wokalista, tancerz, mim albo inna osoba, która
artystycznie wykonuje utwory lub dzieła sztuki ludowej, bądź która w inny twórczy sposób przyczynia się do
ich wykonania. Działania tych osób uznane są za ,,artystyczne wykonania''. Prawa do artystycznych wykonań
stanowią kategorię praw pokrewnych, których odrębną, ustawową ochronę wprowadziła Ustawa o prawie
autorskim i prawach pokrewnych w 1994 r.
Autorskie prawa majątkowe
Jedna z dwóch grup praw (obok autorskich praw osobistych) służących twórcy utworu. Autorskie prawa
majątkowe odnoszą się do sfery ekonomicznych interesów twórcy. Składają się na nie: prawo do korzystania
z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz prawo do wynagrodzenia za
korzystanie na każdym polu eksploatacji (sposób wykorzystania) z utworu przez użytkowników. Co do
zasady wygasają po 70 latach od śmierci autora.
Autorskie prawa osobiste
Jedna z dwóch grup praw (obok autorskich praw majątkowych) służących twórcy utworu. Autorskie prawa
osobiste odnoszą się do sfery niemajątkowych interesów twórcy. Są ściśle związane z jego osobą, trwają
wiecznie, nie można się ich zrzec, są niezbywalne. Składają się na nie przede wszystkim: prawo do
autorstwa utworu, prawo oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem, prawo decydowania o
pierwszym udostępnieniu utworu, prawo do integralności utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania i
nadzoru nad sposobem korzystania z niego.
Czas ochrony praw autorskich
1/9
Ograniczenie w czasie ochrony praw autorskich dotyczy praw majątkowych, bowiem w całym cywilizowanym
świecie przyjmuje się, że autorskie prawa osobiste nie wygasają, czyli są wieczne. Czas ochrony autorskich
praw majątkowych jest różny w różnych krajach świata. Polskie prawo stanowi co do zasady, że autorskie
prawa majątkowe gasną z upływem siedemdziesięciu lat od śmierci twórcy, liczonych w latach pełnych od 1
stycznia roku następującego po śmierci autora.
Członek Stowarzyszenia Autorów ZAiKS
Twórca, który wykazał się dorobkiem twórczym, odpowiadającym wymaganiom regulaminu właściwej sekcji
Stowarzyszenia, podpisał Zobowiązanie organizacyjne , na mocy którego przeniósł na ZAiKS na zasadzie
powierniczej autorskie prawa majątkowe do swoich utworów i decyzją Zarządu Stowarzyszenia został
przyjęty w poczet członków Stowarzyszenia.
Działalność licencyjno-inkasowa
Jedno z podstawowych zadań organizacji zbiorowego zarządzania (OZZ), jaką jest ZAiKS. W celu ochrony
praw majątkowych twórców, niezbędne jest ustalanie faktu i zakresu wykorzystania chronionych utworów,
zawieranie umów licencyjnych z użytkownikami i pobieranie należnych twórcom wynagrodzeń. Dzięki
wyspecjalizowanym służbom i procedurom, OZZ może zrobić to szybciej i taniej niż autor.
H-M
Honorarium autorskie
Tak potocznie nazywane jest wynagrodzenie autorskie (tantiema) ustawowo należne twórcy za korzystanie z
jego utworu. Nazwą ,,honorarium'' określa się często jednorazowe wynagrodzenie za stworzenie
zamówionego utworu na podstawie umowy o dzieło.
Instrumentacja
Przeniesienie istniejącego utworu muzycznego na określony zespół wykonawczy (orkiestrę) w sposób, który
nie naruszając istoty utworu (w szczególności jego formy i takich elementów muzyki jak melodia, rytm i
harmonia), wprowadza do niego jedynie zmiany wynikające z charakteru zespołu wykonawczego. Nie jest
opracowaniem utworu.
Komisja Repartycyjna
Organ wewnętrzny Stowarzyszenia, powoływany na podstawie Statutu ZAiKS-u przez Zarząd
Stowarzyszenia na wniosek Zarządów Sekcji, realizujący zadania związane z repartycją zainkasowanych
przez ZAiKS wynagrodzeń autorskich, określone w Regulaminie Repartycji.
Konto autorskie
Osobiste konto twórcy (lub jego następcy prawnego) utworzone w Stowarzyszeniu, na które, po podziale
wynagrodzeń autorskich, przekazywane są zainkasowane przez ZAiKS honoraria. Konto autorskie posiada
każdy twórca, (lub jego następca prawny) dla którego ZAiKS kiedykolwiek zainkasował wynagrodzenie, bez
względu na to czy jest on członkiem Stowarzyszenia czy nie.
Licencja
Umowa, w której podmiot praw autorskich (licencjodawca) upoważnia użytkownika (licencjobiorcę) do
korzystania z utworu na poszczególnych określonych polach eksploatacji. Licencja może być wyłączna (to
znaczy prawo do wykorzystania danego utworu uzyskuje tylko jeden użytkownik) lub niewyłączna. ZAiKS
2/9
udziela niewyłącznych licencji na korzystanie z utworów składających się na tzw. repertuar ZAiKS-u,
określając sposób i zakres korzystania oraz wynagrodzenie autorskie za to korzystanie. ZAiKS nie udziela
licencji na bezpłatne korzystanie z utworów.
Małe prawa
Termin stosowany zwyczajowo w praktyce organizacji ochrony praw autorskich w różnych krajach. Ponieważ
nie ma on ujednoliconej definicji w skali międzynarodowej, należy każdorazowo odwoływać się do znaczenia,
jakie temu pojęciu nadała konkretna organizacja. Terminem tym ZAiKS oznacza kategorię drobnych utworów
muzycznych, choreograficznych, utworów słownych i słowno-muzycznych (np. krótki utwór wierszowany,
skecz, monolog, piosenka, utwór instrumentalny, repryza cyrkowa), nie zaliczonych do ,,wielkich praw'' ?
(patrz: Wielkie prawa)
Zgoda (licencja) na wykorzystanie utworów z kategorii ,,małych praw'' wydawana jest generalnie, czyli na
wszystkie utwory z tej kategorii, a nie ? jak w przypadku utworów z kategorii ,,wielkich praw'' ? w sposób
indywidualny dla każdego utworu. ZAiKS udziela licencji na korzystanie z utworów należących zarówno do
kategorii ,,małych praw'' jak i ,,wielkich praw''.
N-O
Nadanie
Jeden ze sposobów wykorzystania utworu przez rozpowszechnianie utworu drogą emisji radiowej lub
telewizyjnej, prowadzonej w sposób bezprzewodowy (naziemny lub satelitarny) lub przewodowy. Wymaga
obowiązkowej umowy z organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (OZZ), w szczególnych
przypadkach wymaga także umów z twórcami.
Nadawca
Każdy podmiot, który nadaje czyli rozpowszechnia drogą emisji radiowej lub telewizyjnej, utwory w
jakikolwiek sposób: bezprzewodowy (naziemny lub satelitarny) i/lub przewodowy.
Najem
Jeden ze sposobów wykorzystania utworu albo jego zwielokrotnionych egzemplarzy. Jest przekazaniem
egzemplarza utworu do ograniczonego czasowo korzystania w celu bezpośredniego lub pośredniego
uzyskania korzyści majątkowej.Odpowiada potocznemu terminowi ,,wypożyczenia'', np. wideokaset lub płyt
CD z utrwalonymi na nich utworami. Taka działalność wymaga uzyskania zgody twórców lub ich następców
prawnych, którym przysługuje wynagrodzenie.
Naruszanie praw autorskich
Działanie polegające na bezprawnym wkroczeniu w wyłączne prawa autora, np. korzystanie z utworu bez
koniecznej zgody (licencji) - co stanowi naruszenie autorskich praw majątkowych -, przypisywanie sobie
autorstwa cudzego utworu bądź naruszenie treści lub formy utworu bez zgody autora (naruszenie autorskich
praw osobistych). Skutkuje odpowiedzialnością cywilną i/lub karną.
Następca prawny autora
Podmiot, nie będący autorem danego utworu, który nabył autorskie prawa majątkowe do utworu na
podstawie umowy o przeniesienie praw albo w drodze dziedziczenia
Niestowarzyszony (autor)
3/9
Autor nie związany z żadną organizacją ochrony. W przypadkach określonych w Ustawie o prawie autorskim
i prawach pokrewnych , organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (OZZ) inkasuje dla takiego
twórcy wynagrodzenia autorskie za wykorzystanie jego utworów.
W ZAiKS-ie twórców niestowarzyszonych określa się jako ,,NS''. Inkasuje się dla nich za eksploatację ich
utworów na określonych prawem autorskim polach eksploatacji (a następnie dzieli pomiędzy uprawnionych) i
wypłaca należne wynagrodzenia autorskie. ZAiKS inkasuje dla twórców ,,NS'' honoraria autorskie m.in. za
eksploatację ich utworów na polu nadań, reemisji i wyświetlania. ZAiKS poszukuje autorów, na rzecz których
zainkasował wynagrodzenie w celu dokonania stosownej wypłaty.
Ochrona praw autorskich
Termin ten może mieć różne znaczenia. Może oznaczać wszystkie działania organizacji zbiorowego
zarządzania, podejmowane w ramach zbiorowego zarządu prawami do utworów znajdujących się w
,,repertuarze'' organizacji, tj. rozporządzenie tymi prawami, inkasowanie wynagrodzeń należnych z tego
tytułu autorom lub ich następcom prawnym, a także kontrola legalności korzystania z tych utworów przez
użytkowników. W przypadkach naruszeń praw majątkowych do utworów powierzonych OZZ, oznacza to
realizowanie tej ochrony (cywilnej i karnej) na podstawie przepisów prawa obowiązujących w tym zakresie.
Ochrona praw autorskich obejmuje również utwory autorów niestowarzyszonych reprezentowanych przez
OZZ na podstawie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych i w granicach określonych tą ustawą.
Terminem tym określamy również przepisy tej Ustawy, określające roszczenia służące autorom (następcom
prawnym) w przypadku zagrożenia naruszeniem praw autorskich lub ich naruszenia.
OP (ochrona praw)
Jest to stosowany w praktyce ZAiKS-u skrót oznaczający twórców, którzy nie będąc członkami
Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, powierzyli ZAiKS-owi swoje autorskie prawa majątkowe. Ich utwory
chronione są tak, jak utwory członków ZAiKS-u.
Opracowanie utworu
Stworzenie odrębnego dzieła, w którym wykorzystano utwór wcześniej istniejący (utwór pierwotny). Autor
opracowania twórczo przejmuje z utworu pierwotnego treść, a czasem także formę utworu. Opracowaniem
utworów są m.in.. tłumaczenia, przeróbki, adaptacje. Rozporządzanie i korzystanie z opracowania wymaga
zgody autora utworu pierwotnego.
Organizacja zbiorowego zarządzania (ozz)
Skrótowe oznaczenie organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi. OZZ
to stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i
telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw
autorskich lub praw pokrewnych, a także wykonywanie uprawnień wynikających z Ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych .
ZAiKS jest organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
P-T
Podmiot autorskich praw majątkowych
Twórca utworu lub podmiot, który nabył autorskie prawa majątkowe do utworu na podstawie umowy o
przeniesienie praw albo w drodze dziedziczenia (następca prawny).
4/9
Pole eksploatacji
Nowe pojęcie w prawie autorskim, wprowadzone Ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994
r. Pola eksploatacji oznaczają różne sposoby wykorzystania utworów. Należą do nich np. zwielokrotnienie
utworu, publiczne wykonanie, wyświetlenie, nadanie, reemisja, wystawienie, najem, odtworzenie. Mają
istotne znaczenie dla korzystania z utworów. Autor ma prawo do wynagrodzenia za korzystanie z jego utworu
odrębnie na każdym polu eksploatacji.
Prawa pokrewne
Podobnie jak twórcy, również artyści wykonawcy, producenci fonogramów i wideogramów, nadawcy oraz
wydawcy (pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych) korzystają z ochrony prawa w
odniesieniu do wytworów swojej działalności. Służą im tak zwane prawa pokrewne ? wprowadzone w Polsce
po raz pierwszy Ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 r. i nowelą do tej ustawy z 2000 r.
Prawo autorskie
System norm określających przedmiot i zakres ochrony prawno-autorskiej oraz podmioty, którym służy. W
Polsce jest to Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r., tekst jednolity
opublikowany w Dz. U. z 2006 r., Nr 90, poz.631, z późniejszymi zmianami.
Producent
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie zawiera jednolitej definicji ,,producenta'', choć
posługuje się pojęciami: producent utworu zbiorowego, producent utworu audiowizualnego, producent
fonogramu, producent wideogramu i producent egzemplarzy utworów. Zgodnie z ustawą, domniemywa się,
że producentem jest osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w tym charakterze na przedmiotach, na
których utwór utrwalono, albo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób, w związku z
rozpowszechnianiem utworu. Można przyjąć, że ,,producentem'' jest podmiot, który w ramach prowadzonej
działalności gospodarczej wytwarza dobra materialne, wykorzystując utwory i przedmioty praw pokrewnych
(artystyczne wykonania, fonogramy, wideogramy). Funkcjonuje też pojęcie ,,producent fonograficzny'' na
określenie podmiotu, który zajmuje się zwielokrotnianiem na nośnikach dźwięku lub dźwięku i obrazu
utworów muzycznych i słowno-muzycznych, najczęściej utrwalonych już przez inny podmiot.
Publiczne odtworzenie
Jeden z najczęstszych sposobów wykorzystania utworów, stanowiący odrębne pole eksploatacji.
Odtworzeniem utworu jest jego udostępnienie przy pomocy nośników dźwięku, obrazu lub dźwięku i obrazu,
na których utwór został zapisany lub przy pomocy urządzeń służących do odbioru programu radiowego lub
telewizyjnego, w którym utwór jest nadawany. Odtworzenia następują z urządzeń mechanicznych, takich jak:
magnetofon, gramofon, radio, odtwarzacz płyt, telewizor itp. Na wykorzystanie utworów podczas publicznych
odtworzeń (dokonywanych najczęściej podczas dyskoteki, pokazu mody, na lodowisku, kiermaszu, w sklepie,
w środkach transportu i innych miejscach ogólnie dostępnych), wymagana jest uprzednia zgoda twórcy lub
reprezentującej go organizacji zbiorowego zarządzania (OZZ), a także ? co niezwykle istotne - zapłata
wynagrodzenia autorskiego za to wykorzystanie.
Publiczne wykonanie
Jeden z najpopularniejszych sposobów wykorzystania utworów, stanowiący odrębne pole eksploatacji. Do
publicznego wykonania utworu dochodzi np. podczas recytacji wiersza, występów estradowych zespołów
muzycznych, koncertów tj. sytuacji w których artysta na żywo, bezpośrednio przed publicznoscią wykonuje
utwory.
5/9
Regulamin repartycji wynagrodzeń autorskich
Jest to dokument wewnętrzny ZAiKS-u, uchwalany przez Zarząd Stowarzyszenia, określający szczegółowe
zasady podziału zainkasowanych wynagrodzeń autorskich pomiędzy uprawnionych.
Repartycja
Jest to proces podziału wynagrodzeń autorskich zainkasowanych od użytkowników pomiędzy
poszczególnych uprawnionych, zgodnie z postanowieniami Regulaminu repartycji wynagrodzeń autorskich,
uchwalanego przez Zarząd Stowarzyszenia.
Repertuar ZAiKS-u
Jest to zbiór wszystkich utworów, którymi zarządza ZAiKS. Na zbiór ten składają się utwory członków
ZAiKS-u, utwory autorów, którzy nie będąc członkami ZAiKS-u zgłosili swe utwory pod ochronę, utwory
zgłoszone przez następców prawnych twórców (np. spadkobierców), utwory, których zarząd powierzyli
Stowarzyszeniu wydawcy i subwydawcy muzyczni. Do zbioru tego należą także utwory twórców
zagranicznych reprezentowanych przez nasze Stowarzyszenie na podstawie umów o wzajemnej
reprezentacji, zawartych z podobnymi do ZAiKS-u organizacjami działającymi w innych krajach. Obecnie
ZAiKS dysponuje ok.130 takimi umowami (aby uzyskać więcej informacji, kliknij TUTAJ). Dzięki temu ZAiKS
reprezentuje praktycznie prawie cały polski i światowy repertuar. Pojęcie ,,repertuar ZAiKS-u'' jest stosowane
w naszych generalnych umowach licencyjnych.
Spadkobierca
Osoba, która nabyła autorskie prawa majątkowe do utworu(ów) w drodze dziedziczenia. Fakt ten musi być
potwierdzony prawomocnym postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktem poświadczenia
dziedziczenia sporządzonym przez notariusza.
Statut Stowarzyszenia Autorów ZAiKS
Jest to podstawowy dokument Stowarzyszenia, określający zadania, zasady działania, władze, strukturę
organizacyjną oraz prawa i obowiązki członków. Został uchwalony przez Nadzwyczajne Walne Zebranie
Statutowe Członków Stowarzyszenia w dniu 26 lutego 1987 r., zmieniony Uchwałą Zjazdu Delegatów w dniu
7 grudnia 1997r. Najnowsze zmiany zostały dokonane Uchwałą Zjazdu Delegatów w dniu 6.12.2009r i
11.01.2010r. Aby przeczytać statut, kliknij TUTAJ.
Stawki wynagrodzeń autorskich (tabele stawek)
Opracowanie i uchwalanie przez władze organizacji zbiorowego zarządzania stawek wynagrodzeń autorskich
(zwanych w praktyce ,,tabelami stawek'') należy do podstawowych obowiązków organizacji i stanowi jeden z
warunków należytego sprawowania przez nią zarządu. Stawki te określają ujednolicone wynagrodzenie
autorskie pobierane przez OZZ za korzystanie z utworów na różnych polach eksploatacji, z zachowaniem
zasad równego traktowania autorów i równego traktowania użytkowników. Stawki zatwierdzone przez władze
OZZ, mogą być również zatwierdzone przez Komisję Prawa Autorskiego (KPA); powoływaną przez Ministra
Kultury i Dziedzictwa Narodowego - stają się wówczas ustawowym wynagrodzeniem minimalnym. W
wymienionych w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych wypadkach istnieje obowiązek
zatwierdzania tabel przed KPA, dotyczy to pola eksploatacji nadawanie, reemisja i odtworzenia oraz
wykorzystania utworów audiowizualnych na wymienionych w art. 70 ust. 2? ustawy polach eksploatacji.
Aby zapoznać się z Tabelami stawek wynagrodzeń autorskich ZAiKS-u kliknij TUTAJ.
Subwydawca muzyczny
6/9
Jest to wydawca muzyczny działający na lokalnym rynku, jako reprezentant oryginalnego wydawcy. Jego
uprawnienia są takie same jak wydawcy muzycznego, lecz terytorialnie ograniczone np. do jednego kraju.
Tantiema
Wynagrodzenie należne autorowi (lub następcy prawnemu autora) za wykorzystanie utworu. Pojęcie
równoznaczne z wynagrodzeniem autorskim bądź jednym ze znaczeń honorarium autorskiego. Jest
określana jako % wpływów użytkownika związanych z działalnością, w której wykorzystuje cudze utwory lub
jako konkretna kwota za akt eksploatacji.
Twórca
Inaczej autor. Twórcą może być tylko osoba fizyczna, która stworzyła utwór.. Twórcą nie może być osoba
prawna np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie jest nim także następca prawny autora ani
podmiot, który posiada prawa do utworu np. pracodawca autora, który w ramach stosunku pracy stworzył
utwór.
Więź autora z utworem (prawo oznaczania utworu nazwiskiem lub pseudonimem) istnieje zawsze,
niezależnie od tego kto posiada autorskie prawa majatkowe do utworu.
U-Z
Udziały twórców (utworu)
Wkłady twórcze w utworze współautorskim, wniesione przez poszczególnych autorów. Wielkość wkładów
rzutuje na korzystanie przez twórców z wynagrodzenia za eksploatację utworu. W praktyce ZAiKS-u,
pojęciem tym określamy części (wyrażone w procentach), na jakie dzielone jest wynagrodzenie autorskie za
wykorzystanie utworów współautorskich. Ustalają je sami twórcy. Informacja ta zawarta jest w dokumentach
zgłoszeniowych utworu. Brak określenia udziałów na formularzu zgłoszeniowym powoduje, iż udziały
wszystkich współautorów utworu traktowane są jako równe.
Utrwalenie
Jest to sposób wykorzystania utworu i stanowi jedno z pól eksploatacji. Polega na sporządzeniu egzemplarza
utworu określoną techniką (np. drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego, techniką cyfrową).
Zazwyczaj służy zwielokrotnieniu utworu i wprowadzeniu go do obrotu. Do utrwalenia utworu potrzebna jest
zgoda jego autorów. Twórcom przysługuje z tego tytułu stosowne wynagrodzenie.
Utwór
Jest to przedmiot prawa autorskiego. Ustawa określa go jako każdy przejaw działalności twórczej o
indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i
sposobu wyrażenia.
Utwór połączony
Utwór, który powstał z połączenia odrębnych utworów przez ich twórców w celu wspólnej eksploatacji
(rozpowszechniania).
Utwór współautorski
Jest to utwór oryginalny stworzony wspólnie przez dwóch lub więcej twórców (np. piosenka). Jeżeli twórcy
7/9
nie postanowią inaczej, przyjmuje się, że ich udziały są równe ? nawet jeśli ich wkłady twórcze należą do
różnych dziedzin twórczości np. tekst i muzyka. Na wykorzystanie takiego utworu potrzebna jest zgoda
wszystkich jego twórców.
Użytkownik
Osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, która korzysta z
utworów chronionych w zakresie przekraczającym własny użytek osobisty lub dozwolony użytek publiczny.
Korzystanie z takich utworów wymaga zgody autorów lub reprezentujących ich OZZ oraz zapłaty stosownego
wynagrodzenia.
Wielkie prawa
Termin stosowany zwyczajowo w praktyce organizacji ochrony praw autorskich w różnych krajach. Ponieważ
nie ma on ujednoliconej definicji w skali międzynarodowej, należy każdorazowo odwoływać się do znaczenia,
jakie temu pojęciu nadała konkretna organizacja. W ZAiKS-ie terminem tym określamy utwory stanowiące
duże formy literackie, dramatyczne, dramatyczno-muzyczne lub muzyczno-choreograficzne, tworzące
zamkniętą kompozycyjnie całość tematyczną i artystyczną (np.: powieść, libretto, musical, opera, dramat,
słuchowisko czy balet). Są nimi także samoistne części takich utworów. W odróżnieniu od utworów
należących do kategorii ,,małych praw'', zgoda (licencja) na wykorzystanie każdego utworu z kategorii
,,wielkich praw'' jest udzielana indywidualnie dla każdego utworu.
Wkłady twórcze
Wkłady wniesione przez poszczególnych autorów do utworu współautorskiego. Z reguły mogą być
eksploatowane jako samodzielne utwory (np. muzyka i tekst), ale wkład może także nie dać się wyodrębnić i
może być eksploatowany wyłącznie w utworze którego jest wkładem (np. reżyseria w filmie).
Wydawca muzyczny (publisher)
Osoba (zazwyczaj prawna), która nabywa od twórców lub ich następców prawnych, autorskie prawa
majątkowe do utworów muzycznych i słowno-muzycznych po to, by nimi zarządzać, obracać i czerpać z tego
korzyści (np. za wydanie ich drukiem, utrwalenie i zwielokrotnienie na płytach lub za wydanie zgody na
wykorzystanie w filmie). Zazwyczaj, wydawca muzyczny dysponuje całymi katalogami utworów. Prawa
autorskie nabyte przez tych wydawców mogą być chronione przez organizację zbiorowego zarządzania
(OZZ). Wydawcy tacy partycypują wówczas, wraz z autorami, w wynagrodzeniach inkasowanych przez tę
organizację, za korzystanie z utworów.
Wynagrodzenie autorskie
Zwane także honorarium autorskim lub tantiemą. Prawo do otrzymania zapłaty za korzystanie ze
stworzonego przezeń utworu jest ustawowym prawem twórcy. Wynagrodzenie należne jest z tytułu
korzystania z utworu odrębnie na każdym polu eksploatacji i nie jest uzależnione od zysku, przychodów itp.
osiąganych przez użytkownika. Ustawa określa nieliczne wyjątki, gdy prawo do wynagrodzenia autorskiego
nie przysługuje - np. własny użytek osobisty, dozwolony użytek publiczny.
Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi
Jest to istota działalności organizacji zbiorowego zarządzania (OZZ). Polega na udzielaniu tzw. licencji na
korzystanie z całego repertuaru organizacji i inkasowaniu wynagrodzeń z tego tytułu. W szczególnych
przypadkach określonych w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych , obejmuje także
reprezentację praw autorów, których utwory nie należą do repertuaru organizacji (nie zostały jej powierzone).
Zbiorowy zarząd dotyczy utworów z kategorii ,,małych praw'', których wykorzystanie ma charakter masowy i
8/9
nie poddaje się kontroli indywidualnych twórców. Stowarzyszenie Autorów ZAiKS jest najstarszą i największą
organizacją zbiorowo zarządzającą prawami autorskimi w Polsce.
Zobowiązanie organizacyjne
Jest to umowa zawierana przez twórcę ze Stowarzyszeniem Autorów ZAiKS. Jej podpisanie stanowi jeden z
wymogów uzyskania praw członkowskich naszej organizacji. Jednocześnie, umowa ta określa zakres praw
powierzanych ZAiKS-owi przez twórcę w celu ich ochrony i zbiorowego zarządzania. Precyzuje ona także
prawa i obowiązki stron umowy.
Wszelkie prawa zastrzeżone 2017 ZAiKS / data wygenerowania strony 02.03.2017 10:32:08
PDF ze strony: http://www.zaiks.org.pl/60,175
9/9