"Uzbrojenie we wczesnym średniowieczu" Autor:Jan

"Uzbrojenie we wczesnym średniowieczu"
Autor:Jan Fiedor-Thorbjorn Ulvsfensonn
Od dawna człowiek używał broni do polowań i walk miedzy sobą. Na początku byly to maczugi i
innego typu prowizoryczne przedmioty:kamienie,gałęzie.
W miarę jak rozwijała się sztuka wojenna jakość broni też się polepszała. Zaczęto używać lepszych
materiałów,żelazo.
Do uzbrojenia należą także przedmioty ochronne typu hełmy,tarcze i inne osłony tułowia i kończyn.
Do uzbrojenia należy także dopisać broń białą, a także broń drzewcową. Hełm jest elementem
uzbrojenia ochronnego znanym od bardzo dawna. W okresie, który nas interesuje był on wytwarzany
w bardzo wielu kształtach i z wielu materiałów, ale jego główne przeznaczenie nadal pozostawało
takie samo. Miał on mianowicie chronić głowę przed urazami. Hełmy okresu wikińskiego wyrabiane
były głównie z żelaza, ale spotyka się też egzemplarze brązowe, miedziane, jak i wykonane z
materiałów nietrwałych np. skóra czy drewno. Wiele z nich było bogato zdobionych i wcale nie jest
powiedziane, że były to hełmy tylko i wyłącznie bogatych wojowników.
Do naszych czasów w dosyć dobrym stanie zachowało się niestety tylko kilka egzemplarzy hełmów z
tego okresu. Zaliczyć do nich można przede wszystkim hełmy okresu Valsgarde i Vendel, które tworzą
najliczniejszą grupę. Inne to znaleziska z Sutton Hoo (bardzo bogaty grób saskiego króla), Benty
Grange, hełm z belgijskiego Morken, prezentowany na zdjęciu w artykule hełm z Coppergate (York)
oraz czeski hełm, zwany hełmem Św.Wacława. List tychże znalezisk nie jest oczywiście kompletna,
ale i tak daje pojęcie o tym jak rzadkie są one i jak wielką różnorodność sobą prezentują.
Następną ochroną ciała wojownika w tamtejszym okresie była tzw. Zbroja kolcza.
Jednak tylko najzamożniejsi mogli sobie na taka ochronę pozwolić. Były to zbroje wykonane z
małych ogniw połączonych ze soba. Zbroje kolczą wg. Źródeł historycznych wynaleźli Celtowie
jednak przyjmuje się też,że powstała niezależnie w krajach wschodniej europy.
Kolejnymi przedmiotem chroniącym ciało wojownika była tarcza.
Okrągła, wykonana z listw drewnianych, posiadała różne kształty i rozmiary, najbardziej znanymi sa
tzw. Tarcze „migdały”,znajdywane głównie w krajach słowiańskich, drugim rodzajem były tarcze
okragłe. Ten rodzaj tarczy wykorzystywano na północy,posiadał na środku stalową wstawką,nazywaną
„umbem”.Tarcze mogły być proste lub profilowane(wyginane).
W czasach wczesnegośredniowiecza wojowie używali nie tylko przedmiotów ochronnych.
Wojownik musiał mieć czym atakować.
Zwykły człowiek, nie mógł sobie pozwolić na kupno miecza, dlatego podczas wypraw wojennych
wykorzystywał wszystko czym posługiwał się na co dzień, były to takie rzeczy jak siekiery lub zwykle
cepy do młócenia zboża.
Jednak jeśli ktoś był zamożny, mógł kupić lepsza broń. Podstawową bronią był topór,tańszy od
miecza,mógł się w niego zaopatrzyć każdy kto posiadał trochę większy stan majątku,były to topory
wykuwane przez kowali na zamówienie danej osoby i mogły kształty od najzwyklejszych
przypominających zwykłe siekiery
zdobionych srebrnymi ornamentacjami
, do wymyślnych ażurowych toporów duńskich
.
Inna bronią zaczepna była włócznia i oszczep. Były to długie groty,około 20cm długości osadzone na
drzewcu sięgającym niekiedy nawet 2,5m
Za czasów Mieszka I główna formacja bojową była ciężka piechota uzbrojona niekiedy w miecze i/lub
topory oraz włócznie. Najlepiej uzbrojoną formacją bojowa w państwie Mieszka I była ciężka
konnica,tzn. pancerni wyposażeni nawet we dwie włócznie,miecza,topora bojowego lub maczugi,łuku
i strzał,tarczy,hełmu,kolczugi.
Innym rodzajem broni był sprzęt miotający pociskami.
Były to łuki,proce,oszczepy.
Łuki. Wykonywane z drewna cisowego,ze względu na swoją wytrzymałość i giętkość nadawał się do
wytwarzania broni zdolnej do miotania strzał na duże odległości. Najlepszymi łucznikami całego
okresu średniowiecza byli Anglicy, zasłynęli głównie z bitwy pod Hastings.
Proce., były to splecione ze sobą mocne sznurki lniane z zamontowaną na środku skórzaną obejmą w
której trzymano pocisk. Najczęściej używano kamieni(były najbardziej powszechne  )
W krajach skandynawskich do walki występowali głównie bogatsi mieszkańcy,gdyż tylko ich było
stać na kupno miecza. Wychodzili do walki wyposażeni w zdobione miecze,topory bojowe,długie
topory drzewcowe(tzw. topory duńskie*),okrągłe tarcze,hełmy. W śród wikingów występowali tzw.
berserkerzy-nazwa wywodzi się od niedźwiedzich skór,które nosili podczas bitew. Byli to najlepsi
wojownicy nie bojący się ran,wychodzili odziani tylko i wyłącznie w skóry niedźwiedzi. Uzbrojeni
byli tylko w miecze i tarcze.
I to by było na tyle o uzbrojeniu z epoki. Każy znalazłby coś dla siebie,może zostałby angielskim
łucznikiem,norweskim siepaczem a może słowiańskim piechurem.
W obecnych czasach w rekonstrukcji jest bardzo duży wybór ówczesnego oreża,dlatego można dość
dobrze odwzorować uzbrojenie odtwarzanego przez siebie społeczeństwa.
PRZYPIS OD AUTORA
*topór dunski -nazwa wywodzi się od wikingów z Danii,którzy takowe mieli na swoim wyposażeniu
jako pierwsi,w późniejszym okresie ten rodzaj broni rozprzestrzenił się na całą Skandynawie z
tamtego okresu.
Bibliografia:
-„Ilustrowany leksykon mitologii wikingów” A,M. Kempiński
-„Słowianie i wikingowie” W. Chrzanowski
-„Mieszko I ok.930-992” A,F. Grabski
-„Wikingowie”-encyklopedia