GIM-SP Historia

Transkrypt

GIM-SP Historia

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA
Z HISTORII
W ZESPOLE SZKÓŁ W WAGANOWICACH
opracowała: Janina Wilamowska
Spis treści:
I. Podstawa prawna PZO.
II. Cele oceniania osiągnięć uczniów.
III. Sposoby pomiaru osiągnięć edukacyjnych uczniów.
IV. Ogólne kryteria wymagań na poszczególne stopnie.
V. Szczegółowe kryteria wymagań na poszczególne stopnie.
VI. Zasady wystawiania oceny śródrocznej i rocznej.
VII. Tryb i warunki uzyskania wyższej niż przewidywana oceny rocznej.
VIII. Sposoby i zasady informowania uczniów i rodziców o osiągnięciach
i postępach edukacyjnych uczniów.
IX. Szczegółowe cele edukacyjne zawarte w podstawie programowej.
X. Dostosowanie wymagań edukacyjnych ze względu na orzeczenia SPPP
o specyficznych trudnościach w uczeniu się.
I. Podstawa prawna PZO.
Przedmiotowe zasady oceniania z historii są zgodne z:




Podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjum;
Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy
programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół (Dz. U. 2012 poz. 997);
Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r.
w sprawie szczegółowych
warunków i
sposobu oceniania,
klasyfikowania
i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. 2015 poz. 843);
Programem nauczania historii w szkole podstawowej ,, Wehikuł czasu” oraz programem nauczania
historii w gimnazjum ,, Podróże w czasie”.
II. Cele oceniania osiągnięć uczniów.






Wspieranie ucznia w jego rozwoju.
Określanie stopnia efektywności procesu kształcenia.
Gromadzenie informacji o uczniu i formułowanie na ich podstawie opinii o jego osiągnięciach
w nauce i rozwoju.
Poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie,
pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju.
Motywowanie ucznia do dalszej pracy.
Dostarczanie rodzicom (prawnym opiekunom) i wychowawcom informacji o postępach,
trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia.
III. Sposoby pomiaru osiągnięć edukacyjnych uczniów.
1. Odpowiedź ustna – 1 ocena w okresie




Obowiązuje tematyka z dwóch ostatnich lekcji, w przypadku lekcji powtórzeniowej
- z całego działu.
Uczeń ma czas na zastanowienie się.
Nauczyciel dokonuje ostatecznej oceny i ją uzasadnia.
Ocena z odpowiedzi ustnej nie podlega poprawie.
2. Prace pisemne

Praca klasowa (co najmniej 2 oceny w okresie) - jest obowiązkowa i obejmuje materiał programowy
jednego działu tematycznego. Zapowiadana jest z tygodniowym wyprzedzeniem, poprzedzona lekcją
powtórzeniową. Praca klasowa zostaje sprawdzona i oddana w ciągu dwóch tygodni. Uczniowie, którzy
są nieobecni podczas pracy klasowej zobowiązani są do napisania jej w terminie do dwóch tygodni
po powrocie. Oceny niedostateczne z pracy klasowej można poprawić w terminie do siedmiu dni po oddaniu
pracy klasowej przez nauczyciela. Uczeń poprawia pracę klasową raz i do dziennika wpisywane są obie oceny.
 Kartkówka (co najmniej 2 oceny w okresie) - krótka forma pisemna sprawdzająca bieżące wiadomości
z maksymalnie trzech ostatnich lekcji. Może być niezapowiedziana, sprawdzona w ciągu tygodnia. Oceny
z kartkówek nie podlegają poprawie.
 Diagnozy i próbne sprawdziany i egzaminy - oceniane według procentów.
3. Aktywność na lekcji
Ocena obejmuje: częste zgłaszanie się na lekcji i udzielanie poprawnych odpowiedzi.
4. Prace domowe





Praca ucznia wykonywana jest w domu.
Uczeń nie otrzymuje oceny niedostatecznej, gdy przed lekcją zgłosi nauczycielowi, iż nie potrafił
w domu sam wykonać zadanej pracy, powinien jednak wówczas pokazać pisemne próby rozwiązania.
Brak zeszytu przedmiotowego, zeszytu ćwiczeń są równoznaczne z brakiem zadania domowego.
Prace domowe nie muszą być zawsze oceniane.
Prace domowe mogą być sprawdzane również, w sposób wybiórczy , na ocenę, podczas lekcji.
5. Praca w grupach na lekcji
6. Udział w konkursach historycznych
Osiągnięcia w konkursach zewnątrzszkolnych i wewnątrzszkolnych nagradzane są cząstkową oceną celującą.
7. Prace dodatkowe – wg ustaleń z nauczycielem
Uczeń ma prawo zgłosić w ciągu okresu dwa razy nieprzygotowanie do lekcji bez podania przyczyny.
Prace klasowe, diagnozy, próbne sprawdziany i próbne egzaminy oceniane w systemie punktowym
przeliczane są w skali:
Punkty w %
Oceny
100
6
Celujący
86-99
5
bardzo dobry
71-85
4
Dobry
50-70
3
dostateczny
30-49
2
dopuszczający
0-29
1
niedostateczny
Kartkówki oceniane w systemie punktowym przeliczane są w skali:
Punkty w %
Oceny
90-100
5
bardzo dobry
70-89
4
Dobry
50-69
3
dostateczny
30-49
2
dopuszczający
0-29
1
niedostateczny
IV. Ogólne kryteria wymagań na poszczególne stopnie.
DOPUSZCZAJĄCY
Uczeń pamięta najważniejsze fakty, postacie, elementarne pojęcia, umie przedstawić i rozumie przyczyny
najważniejszych wydarzeń, porządkuje fakty w układzie chronologicznym, umie opisać model, zabytek,
ilustrację, potrafi odszukać na mapie miejsca najważniejszych wydarzeń, prowadzi zeszyt przedmiotowy,
ma trudności w rozwiązywaniu problemów, jest bierny, ale swoja postawą stwarza szansę na uzupełnienie
braków.
DOSTATECZNY
Uczeń zna w stopniu podstawowym fakty i pojęcia historyczne, sytuuje wydarzenia w czasie [pamięta daty]
i w przestrzeni [wykorzystuje mapę], rozumie proste związki przyczynowo - skutkowe, zdaje sobie sprawę
z wpływu przeszłości na teraźniejszość, umie przeprowadzić selekcję informacji z podręcznika, przedstawić
rekonstrukcję wydarzeń w postaci planu, opisu lub opowiadania, umie pod kierunkiem nauczyciela zredagować
notatkę [opisową, graficzną], ma trudności z komunikowaniem, buduje proste wypowiedzi.
DOBRY
Uczeń wykazuje ogólną wiedzę, tylko w zakresie niektórych zagadnień prezentuje wiedzę szczegółową, rozumie
pojęcia, dostrzega zależności między dziejami Polski a powszechnymi ,umie samodzielnie pracować z mapą,
analizować treść podręcznika i na jej podstawie konstruować własne wnioski, sądy, opinie, potrafi pod
kierunkiem nauczyciela dokonać selekcji informacji pochodzących z różnych źródeł, np. tekstu źródłowego,
ilustracji, obrazu, filmu historycznego, chętnie pracuje na lekcji.
BARDZO DOBRY
Uczeń wykazuje się wiedzą określoną wymaganiami programowymi , umie formułować i przedstawiać własne
opinie , samodzielnie umiejscawiać zjawiska historyczne w czasie i przestrzeni, umie operować pojęciami,
porządkować fakty chronologicznie i problemowo, dostrzega ciągłość i zmienność w różnych formach życia
społecznego, podejmuje i wykonuje zadania o charakterze dobrowolnym, aktywnie uczestniczy w pracy na lekcji,
zawsze jest do niej przygotowany.
CELUJĄCY
Uczeń rozwija własne zainteresowania historyczne, uczestniczy w konkursach historycznych, wykazuje wiedzę
historyczną wykraczającą poza program nauczania, z kartkówek i sprawdzianów otrzymuje oceny bardzo dobre
i celujące, a w trakcie odpowiedzi ustnych potrafi wykorzystać dodatkową wiedzę, którą samodzielnie zdobywa
korzystając z różnych źródeł informacji, np. czasopisma, książki o tematyce historycznej, filmy dokumentalne
i fabularne.
V. Szczegółowe kryteria wymagań na poszczególne stopnie.
KLASA IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ
POZIOM WYMAGAŃ KONIECZNY – OCENA DOPUSZCZAJĄCA
Uczeń:
- rozumie pojęcia: historia (dzieje), historyk, źródło historyczne, wiek (stulecie), tysiąclecie, mapa, legenda mapy,
mapa historyczna, pojęcia związane z tematyką działu ,,Na tropie przeszłości”, : rodzina, krewny, przodek,
najważniejsze zabytki własnej miejscowości, ojczyzna, mała ojczyzna, region, naród, rzeczpospolita (republika),
flaga, godło, hymn państwowy (narodowy), pojęcia związane z tematyką działu,, Świat wokół
mnie”:starożytność, nasza era (n.e.), przed naszą erą (p.n.e.), miasto państwo, demokracja, bogowie olimpijscy,
mit, heros, agora, Akropol, Partenon, chór, orchestra, tragedia, komedia, igrzyska olimpijskie, olimpiada, pojęcia
związane z tematyką działu,, Starożytna Grecja”: łacina, Imperium Rzymskie, cesarz, Forum Romanum, bazylika,
łuk triumfalny, Panteon, termy, akwedukt (wodociąg), cyrk, rydwan, amfiteatr, gladiator, Biblia, Mesjasz,
chrześcijaństwo, pojęcia związane z tematyką działu,, Starożytny Rzym”: średniowiecze, gród, legenda,
Piastowie, plemię, książę, woj, drużyna, rycerz, danina, zjazd gnieźnieński, arcybiskupstwo, biskupstwo, poganie,
poddany, znaczenie chrztu jako wydarzenia, które zapoczątkowało historię Polski
- potrafi: odróżnić historię rozumianą jako dzieje, przeszłość od historii rozumianej jako opis dziejów przeszłości,
wyjaśnić, w jakim celu poznaje się historię, wskazać na mapie, gdzie znajdują się kierunki: północ, południe,
wschód i zachód, wskazać przykłady źródeł pisanych i materialnych, prawidłowo określić wiek i połowę wieku,
określić związki pokrewieństwa między poszczególnymi członkami rodziny, wskazać na mapie miejscowość,
w której mieszka, wskazać na mapie Polskę i jej regiony, wskazać Polskę na mapie politycznej Europy,
odśpiewać dwie pierwsze zwrotki i refren Mazurka Dąbrowskiego, zachować odpowiednią postawę wobec
polskich symboli narodowych, wskazać na mapie Polski własną miejscowość, wskazać Polskę na mapie
politycznej Europy, wskazać na mapie główne regiony Polski, zlokalizować Grecję i Ateny na mapie, opisać
życie w Atenach peryklejskich, zlokalizować na mapie Olimp, opisać życie w Atenach peryklejskich, opisać
wygląd starożytnego teatru greckiego, wskazać na mapie Italię i Rzym, opisać warunki życia mieszkańców
Rzymu w II w. n.e., wskazać na mapie Grecję i najważniejsze miejsca z nią związane: Ateny i Olimp, omówić
życie codzienne mieszkańców Aten w V w. p.n.e., opisać wygląd starożytnego Rzymu, wyjaśnić, do czego
służyły akwedukty (wodociągi), wymienić rodzaje zawodów wchodzących w skład igrzysk rzymskich,
opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa Chrystusa, wskazać na mapie Rzym i Italię, opowiedzieć o życiu
codziennym w Rzymie w II w. n.e., wymienić najważniejsze rozrywki mieszkańców Rzymu, opowiedzieć o życiu
i działalności Jezusa Chrystusa, wskazać na mapie Wielkopolskę i Gniezno, wskazać na mapie i umiejscowić w
czasie państwo Kazimierza Wielkiego, wskazać na mapie Kraków, zlokalizować Śląsk na mapie, przedstawić
obowiązki kmieci wobec władcy, wymienić decyzje ogłoszone podczas zjazdu gnieźnieńskiego, wskazać
na mapie państwo Mieszka I w początkach jego panowania, umiejscowić w czasie panowanie Mieszka I
- zna: podział źródeł historycznych, zasady ustalania wieku i połowy wieku dla danego wydarzenia historycznego,
rzymski sposób zapisu cyfr i liczb, oznaczenia kierunków geograficznych (N – północ, S – południe, E – wschód,
W – zachód), zasady pracy ze źródłami historycznymi, ustalania wieku i połowy wieku oraz pracy z mapą
historyczną, nazewnictwo stosowane do określenia relacji między poszczególnymi członkami rodziny, nazwy
regionów wchodzących w skład Polski, Jana Henryka Dąbrowskiego, oficjalną nazwę Polski, polskie symbole
narodowe, nazewnictwo stosowane dla określenia więzów pokrewieństwa w rodzinie, polskie symbole narodowe,
Peryklesa, imiona najważniejszych bogów greckich, bohaterów mitów greckich: Prometeusza, Heraklesa,
Odyseusza, dyscypliny sportowe rozgrywane podczas starożytnych igrzysk olimpijskich, postacie związane
z tematyką działu Starożytna Grecja, imiona najważniejszych bogów olimpijskich i bohaterów mitów greckich,
rzymski sposób zapisu cyfr i liczb, najważniejsze budowle w starożytnym Rzymie, przykładową zasadę prawa
rzymskiego, najważniejsze rozrywki starożytnych Rzymian, daty: ok. 6 p.n.e. – 30 n.e., postać: Jezusa Chrystusa,
daty związane z tematyką działu Starożytny Rzym, postać: Jezusa Chrystusa, położenie geograficzne Italii
i Rzymu, rzymski sposób zapisu cyfr i liczb, daty: 476, 1492, głównych bohaterów legend polskich, ramy
czasowe panowania dynastii Piastów, datę: ok. 960, postać: Mieszka I, najważniejsze budowle XIV-wiecznego
Krakowa, daty: 1333–1370, postać: Kazimierza Wielkiego, Henryka Brodatego, świętej Jadwigi śląskiej, daty:
992, 1000, 1025, postacie: biskupa Wojciecha, Bolesława Chrobrego, Ottona III, datę: 966, przyczyny, które
skłoniły Mieszka I do przyjęcia chrztu.
POZIOM PODSTAWOWY – OCENA DOSTATECZNA
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia kryteria na ocenę dopuszczającą, ponadto:
- rozumie pojęcia: historia prywatna, historia rodzinna, historia państw, pojęcia: obywatel, euro, rodzina mała,
rodzina wielka, kalendarz, archeolog, archeologia, muzeum, dlaczego należy okazywać szacunek dla symboli
narodowych, cele wychowania ateńskich chłopców.
pojęcie: mitologia, mityczny, atleta, wieniec oliwny, „ojciec rodziny”, „matka rodziny”, rzymska cnota, cele
wychowania rzymskich chłopców, pojęcie: triumf, znaczenie dróg w starożytnym Rzymie pojęcia: Circus
Maximus, kwadryga, arena, Koloseum (amfiteatr Flawiuszów), tolerancja religijna, Żydzi (Izraelici), przyczyny
prześladowań pierwszych chrześcijan, pojęcia: Słowianie, dynastia, Polanie, kmiecie, dlaczego państwo polskie
jest nazywane państwem Mieszka I, dlaczego Mieszko I przyjął chrzest, pojęcie: wyprawa misyjna, ratusz,
pojęcia: żak, Akademia Krakowska
- potrafi: wyjaśnić, czym zajmują się historycy, podać przykłady wydarzeń należących do historii prywatnej,
wyjaśnić, dlaczego należy chronić źródła historyczne, wyjaśnić, na czym polega praca historyka i archeologa,
przedstawić zadania muzeów, obliczać upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszczać je na linii
chronologicznej, operować pojęciami: wydarzenie wcześniejsze, wydarzenie późniejsze, wyjaśnić, na czym
polega praca historyka i archeologa, obliczać upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszczać
je na linii chronologicznej, zinterpretować znaki w legendzie mapy historycznej, odpowiedzieć na proste pytania
postawione do mapy historycznej, wymienić poznane rodzaje map, na przykładzie własnej rodziny wymienić
osoby wchodzące w skład rodziny małej i rodziny wielkiej, opowiedzieć o wydarzeniu z historii własnej rodziny,
wyjaśnić różnicę między małą ojczyzną a ojczyzną, posługiwać się planem miejscowości, opisać główne regiony
Polski, wymienić najważniejsze polskie święta i obyczaje, wymienić sąsiadów Polski, wyjaśnić, czym jest Unia
Europejska, rozpoznać symbol unijny – flagę Unii Europejskiej, wymienić członków rodziny małej i dużej, podać
najważniejsze informacje na temat głównych regionów Polski, opisać najważniejsze polskie święta i obyczaje,
rozpoznać symbol Unii Europejskiej – flagę, omówić system rządów w starożytnych Atenach, opowiedzieć, jak
wyglądał zamożny dom ateński, wyjaśnić, jak mieszkańcy Grecji wyobrażali sobie bogów, wymienić główne
cechy religii starożytnych Greków, opowiedzieć, jak wyglądały Ateny w V w. p.n.e., wskazać różnice między
grecką tragedią a komedią, wskazać podobieństwa i różnice między starożytnym teatrem greckim a teatrem
współczesnym.
wskazać na mapie Olimpię, omówić przebieg igrzysk olimpijskich, przedstawić najważniejsze podobieństwa
i różnice między igrzyskami rozgrywanymi w starożytności i współcześnie, opisać wygląd Aten, opisać wygląd
teatru greckiego, wskazać na mapie Olimpię, wskazać podobieństwa i różnice między teatrem i sportem
starożytnym i współczesnym, omówić zasady panujące w rzymskiej rodzinie, wyjaśnić, jak wyglądało
wychowanie rzymskich dzieci wyjaśnić, w jaki sposób Rzymianie budowali drogi, wyjaśnić, do czego służyły
termy, opisać wygląd term, opisać wygląd cyrku i amfiteatru, wymienić główne cechy systemu wierzeń
starożytnych Rzymian, opisać narodziny chrześcijaństwa, wyjaśnić, dlaczego Żydzi i Rzymianie prześladowali
pierwszych chrześcijan, opisać wygląd najważniejszych budowli rzymskich, omówić okoliczności powstania
chrześcijaństwa, opowiedzieć legendy o Piaście i Popielu oraz Lechu, Czechu i Rusie, wymienić różnice między
legendą a historią, opisać panowanie Mieszka I, wymienić główne plemiona zamieszkujące ziemie polskie, opisać
zmiany, jakie zaszły w państwie polskim po 966 r., wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego
w czasie panowania Mieszka I,
opowiedzieć historię zjazdu gnieźnieńskiego, zlokalizować na mapie grody,
które ogłoszono w 1000 r. biskupstwami, wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie
panowania Bolesława Chrobrego, opisać warunki życia i zajęcia mieszkańców Polski pierwszych Piastów,
wyjaśnić przyczyny i okoliczności, w których doszło do rozpadu państwa polskiego, wymienić różnice między
miastem a grodem, wymienić najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego, wskazać na mapie zmiany
terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Kazimierza Wielkiego, opisać wygląd średniowiecznego
Krakowa, opowiedzieć, jak wyglądało wnętrze zamożnego domu z XIV w., wskazać na mapie zmiany
terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego
- zna: różne sposoby mierzenia czasu, wydarzenie, które dało początek obowiązującemu w Europie systemowi
datacji, podstawowe znaki używane w legendzie mapy, najważniejsze wydarzenia związane z historią własnej
miejscowości, postać: Józefa Wybickiego, postać: Sofoklesa, imiona najważniejszych bogów rzymskich, datę:
997, datę: 1364, skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I
POZIOM ROZSZERZAJĄCY – OCENA DOBRA
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia kryteria na ocenę dostateczną, ponadto:
- rozumie: pojęcia: kronika, wykopaliska archeologiczne, pojęcia: mapa geograficzna, róża wiatrów, pojęcia:
genealogia, drzewo genealogiczne, pojęcie: portfolio, pojęcia: dialekt, gwara, pojęcia: pedagog, gimnazjon,
niewolnik, pojęcia: Chaos, Hades, Tartar, pojęcia: kolumnada, filozofia, filozof
- zna: postać: Juliana Ursyna Niemcewicza, postać: Walentego Szwajcera, przyczyny i skutki wydarzenia, które
zapoczątkowało historię człowieka, postacie związane z tematyką działu Na tropie przeszłości, najważniejsze
znane postacie związane z historią własnej miejscowości, herb własnej miejscowości, daty: 1993, 2004, daty
związane z tematyką działu Świat wokół mnie, bohatera mitu greckiego: Syzyfa, dziedziny życia i zajęcia, którym
patronowali najważniejsi greccy bogowie, postacie: Fidiasza, Sokratesa, boga Dionizosa, zasady obowiązujące
zawodników uczestniczących w starożytnych igrzyskach olimpijskich, położenie geograficzne Grecji, datę: 972,
postać: Dobrawy, środki płatnicze używane przez mieszkańców Polski w X–XI w., produkty wchodzące w skład
jadłospisu mieszkańców Polski pierwszych Piastów, datę: 1138, postać: Bolesława Krzywoustego, datę: 1320,
postacie: Władysława Łokietka, Mikołaja Wierzynka, pojęcie: „pokój boży”, pojęcie: papirus, pojęcia: łuk
architektoniczny, kopuła, pojęcia: Jahwe, Ewangelia, apostoł, przyczyny, które spowodowały, że chrześcijaństwo
przetrwało mimo prześladowań, pojęcie: władca historyczny, pojęcie: kultura zachodnia, pojęcie: diadem,
znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego, przyczyny utworzenia Akademii Krakowskiej.
- potrafi: podać przykłady wydarzeń należących do historii rodzinnej, podać przykłady źródeł historycznych
uzyskanych w wyniku pracy archeologów, wyjaśnić, w jakim celu mierzy się czas, wyjaśnić znaczenie wynalazku
pisma dla wspólnoty ludzkiej, wyjaśnić różnice między mapą geograficzną a mapą historyczną, wyjaśnić, jaki
wpływ na historię człowieka miało wynalezienie pisma, wyjaśnić, w jaki sposób można poznać historię swojej
rodziny, opisać swoją małą ojczyznę, uwzględniając tradycję historyczno-kulturową, określić czynniki łączące
przedstawicieli narodu, opowiedzieć o przebiegu wybranego święta we własnej rodzinie, podać podstawowe
informacje na temat położenia geograficznego, powierzchni i liczby ludności Polski, wskazać na mapie sąsiadów
Polski, opowiedzieć o własnej małej ojczyźnie,podać podstawowe informacje na temat położenia geograficznego,
powierzchni i liczby ludności Polski, wskazać na mapie politycznej Europy sąsiadów Polski, scharakteryzować
pozycję społeczną mężczyzn, kobiet i niewolników w starożytnych Atenach, przedstawić wyobrażenia Greków
na temat życia po śmierci, przedstawić dokonania starożytnych Greków w dziedzinie architektury i rzeźby,
wyjaśnić, czym się zajmowali pierwsi filozofowie, wyjaśnić, jak powstał teatr, opisać wygląd Olimpii, omówić
organizację igrzysk olimpijskich, scharakteryzować strukturę społeczną starożytnych Aten, omówić dokonania
starożytnych Greków w dziedzinie architektury i rzeźby, przedstawić dokonania filozofów greckich, opisać
organizację teatru greckiego, wskazać na mapie zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego w II w. n.e., wyjaśnić,
jak wyglądała edukacja rzymskich dzieci, scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu, scharakteryzować
osiągnięcia starożytnego Rzymu, opowiedzieć, jak wyglądała rzymska uczta, scharakteryzować osiągnięcia
starożytnego Rzymu, opowiedzieć o organizacji i przebiegu igrzysk rzymskich, wymienić główne cechy systemu
wierzeń starożytnych Izraelitów, omówić metody prześladowań pierwszych chrześcijan, wskazać na mapie zasięg
terytorialny Imperium Rzymskiego w II w. n.e., scharakteryzować osiągnięcia starożytnych Rzymian, rozpoznać
cechy charakterystyczne legendy, odróżniać fikcję od prawdy historycznej, opisać organizację państwa Polan,
omówić warunki życia na ziemiach polskich w X w., wymienić elementy kultury zachodniej, którą Polska
przyjęła po 966 r., scharakteryzować postać biskupa Wojciecha, wyjaśnić, w jakich okolicznościach nastąpiły
zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Bolesława Chrobrego, omówić zmiany, jakie zaszły
na ziemiach polskich od XI do XIII w., opowiedzieć o panowaniu Kazimierza Wielkiego z uwzględnieniem
powstania Akademii Krakowskiej i uczty u Wierzynka, wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu
bogatych i ubogich mieszkańców Krakowa, omówić dokonania Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza
Wielkiego, opisać życie codzienne mieszkańców Polski w X–XIV w.
POZIOM DOPEŁNIAJĄCY – OCENA BARDZO DOBRA
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia kryteria na ocenę dobrą, ponadto:
- potrafi: podać przykłady wydarzeń należących do historii państw, opisać okoliczności odkrycia osady
w Biskupinie, dostrzec związki między historią a archeologią, opowiedzieć historię zegarów, wymienić poznane
typy zegarów, wyrazić opinię na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych, zebrać
informacje o własnej miejscowości, w tym o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości
małej ojczyzny, podać podstawowe informacje na temat ukształtowania powierzchni kraju, opisać okoliczności
powstania Unii Europejskiej, wyjaśnić, czym jest Unia Europejska, wymienić produkty wchodzące w skład
jadłospisu starożytnych Ateńczyków, dostrzec, na przykładzie ustroju Aten, wpływ starożytności
na współczesność, opowiedzieć wybrany przez siebie mit, zlokalizować na mapie Delfy, wytłumaczyć, w jakim
celu Grecy korzystali z wyroczni, omówić działalność Sokratesa, dostrzec, na przykładzie teatru greckiego,
wpływ starożytności na współczesność, dostrzec, na przykładzie igrzysk olimpijskich, wpływ starożytności
na współczesność, wskazać na mapie Delfy, dostrzec, na przykładzie dokonań Greków, wpływ starożytności
na współczesność, wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu starożytnych Rzymian, dostrzec,
na przykładzie łaciny, wpływ starożytności na współczesność, wytłumaczyć, dlaczego Rzymianie nazywali swoje
miasto wiecznym, zinterpretować sformułowanie: „wszystkie drogi prowadzą do Rzymu”, dostrzec,
na przykładzie prawa rzymskiego, wpływ starożytności na współczesność, porównać igrzyska greckie
z rzymskimi, wskazać na mapie Palestynę, opisać rozpowszechnianie chrześcijaństwa w czasach starożytnych,
omówić rozwój chrześcijaństwa, dostrzec, na przykładzie osiągnięć Rzymian, wpływ starożytności
na współczesność, scharakteryzować obyczaje Polan, omówić wierzenia Polan, przedstawić okoliczności,
w których doszło do chrztu Mieszka I, wyjaśnić przyczyny zorganizowania przez Bolesława Chrobrego wyprawy
misyjnej do Prus, omówić przebieg i skutki wyprawy misyjnej do Prus, wyjaśnić, w jaki sposób uczono się czytać
na przełomie X i XI wieku., opisać metody leczenia chorych w średniowieczu, opisać sytuację państwa polskiego
w okresie panowania Władysława Łokietka, ocenić panowanie i dokonania Kazimierza Wielkiego, omówić
zasady obowiązujące w średniowiecznej rodzinie, ocenić dokonania Mieszka I, Bolesława Chrobrego
i Kazimierza Wielkiego
- rozumie: pojęcie: ceramika, klepsydra, rolę źródeł historycznych i map historycznych w procesie poznawania
historii, pojęcie: księga parafialna, czym jest kultura narodowa, pojęcie: waluta , pojęcia: wyrocznia, Pytia, rolę,
jaką w greckiej religii odgrywała mitologia, pojęcie: akustyka, rolę teatru w starożytnej Grecji, rolę łaciny jako
jednej z podstaw współczesnego języka polskiego, rolę prawa rzymskiego jako podstawy dzisiejszego prawa,
znaczenie igrzysk w życiu starożytnych Rzymian, znaczenie legend dla poznania początków państwa polskiego,
pojęcia: wielożeństwo, postrzyżyny, pojęcie: radło, przyczyny wysokiej śmiertelności ludzi w epoce
średniowiecza, pojęcia: rektor, rajca, co oznacza sformułowanie: „zastał Polskę drewnianą, a zostawił
murowaną”, dlaczego w średniowiecznych rodzinach było dużo dzieci.
- zna: najważniejsze legendy związane z historią własnej miejscowości, przykłady dzieł należących do kultury
narodowej, datę: ok. 3500 p.n.e., datę: 313, postacie: Nerona, Konstantyna Wielkiego, Henryka Pobożnego
POZIOM WYKRACZAJĄCY – OCENA CELUJĄCA
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania edukacyjne na ocenę bardzo dobrą, ponadto:
- potrafi: opisać Kraków w różnych okresach historycznych, wytłumaczyć, co oznacza sformułowanie, że historia
jest nauczycielką życia, sporządzić drzewo genealogiczne własnej rodziny, przedstawić zalety i wady
ukształtowania powierzchni Polski, przedstawić korzyści wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej,
omówić wychowanie i edukację ateńskich dzieci, opowiedzieć mit o Edypie, wskazać podobieństwa i różnice
w warunkach życia oraz w wychowaniu i edukacji dzieci w starożytnej Grecji i starożytnym Rzymie, ocenić
igrzyska w starożytnym Rzymie, porównać i ocenić osiągnięcia starożytnych Greków i Rzymian, wyjaśnić, w jaki
sposób powstało państwo Polan, wyjaśnić, jak zmieniło się położenie polityczne Polski w Europie po chrzcie
Mieszka I, wytłumaczyć, na przykładzie życia i działalności świętej Jadwigi śląskiej, jak rozumiano w tamtych
czasach bycie wzorowym chrześcijaninem
- rozumie: rolę, jaką w życiu człowieka odgrywa mała ojczyzna, korzyści wynikające z członkostwa Polski
w Unii Europejskiej, znaczenie słów Sokratesa: „wiem, że nic nie wiem”, charakter starożytnych igrzysk
olimpijskich, znaczenie symbolicznej (dokonanej przez Ottona III) i właściwej koronacji Bolesława Chrobrego.
KLASA V SZKOŁY PODSTAWOWEJ
POZIOM KONIECZNY – OCENA DOPUSZCZAJĄCA
Uczeń:
- zna: datę: 1230, postać: Konrada Mazowieckiego, daty: 1385, 1386, postacie: Jadwigi, Władysława Jagiełły,
postanowienia umowy w Krewie, daty: 1409–1411, 15 lipca 1410, 1411, postanowienia pierwszego pokoju
toruńskiego, daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Polska i Litwa, postanowienia umowy
w Krewie oraz pierwszego pokoju toruńskiego, postać: św. Franciszka, nazwy stanów średniowiecznej Europy,
pojęcia: stan, duchowieństwo, zakon, postać: Zawiszy Czarnego z Garbowa, najważniejsze budowle
średniowiecznego miasta, rodzaje prac wykonywanych przez średniowiecznego chłopa, daty, postacie
i wydarzenia związane z tematyką działu Blaski i cienie średniowiecza, nazwy stanów średniowiecznej Europy,
ramy chronologiczne epoki nowożytnej i odrodzenia, datę: 1492, postać: Krzysztofa Kolumba, Mikołaja
Kopernika, daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Czasy odrodzenia, ramy chronologiczne epoki
nowożytnej i odrodzenia, postacie: Zygmunta Starego, Zygmunta Augusta, królowej Bony, ramy chronologiczne
czasów zygmuntowskich (złotego wieku), skład i zadania sejmu walnego, datę: 1569, nazwy, którymi określano
państwo polsko-litewskie po zawarciu unii lubelskiej, daty: 1572, 1573, postanowienia artykułów henrykowskich,
daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Lata świetności Polski, ramy chronologiczne czasów
zygmuntowskich (złotego wieku), postanowienia unii lubelskiej i artykułów henrykowskich, daty: 1655, 1660,
postać: Stefana Czarnieckiego, datę: 1683, postać: Jana III Sobieskiego, postacie: Augusta II Mocnego, Augusta
III Sasa, ramy chronologiczne okresu oświecenia, główne założenia ideologii oświecenia, daty: 1764–1795, 1772,
3 maja 1791, daty: 1793, 1794, 1795, postać: Tadeusza Kościuszki, daty, postacie i wydarzenia związane
z tematyką działu Nieszczęsne Królestwo,ramy chronologiczne czasów saskich i czasów stanisławowskich.
- rozumie: pojęcie: zakon krzyżacki (Krzyżacy), pojęcia: unia, unia personalna, dynastia Jagiellonów, pojęcia
związane z tematyką działu Polska i Litwa, pojęcia: rycerz, rycerz bez skazy, pojęcia: rynek, ratusz, pojęcia: pan,
dzierżawa, czynsz, pańszczyzna, dziesięcina, Akademia Krakowska, Uniwersytet Jagielloński, żak, pojęcia:
turniej rycerski, misteria, pojęcia związane z tematyką działu Blaski i cienie średniowiecza, odrodzenie
(renesans), karawela, Indianie, wielkie odkrycia geograficzne, Nowy Świat, pojęcia: uczony, astronom, pojęcia
związane z tematyką działu Czasy odrodzenia, pojęcia: czasy zygmuntowskie (złoty wiek), szlachta, tolerancja
religijna, pojęcia: paź, arras, pojęcia: przywilej, pospolite ruszenie, sejmik, poseł, sejm walny, senator, pojęcia:
folwark, kmiecie (poddani), pańszczyzna, spichlerz, pojęcia: Korona, unia realna, różnice między unią personalną
a unią realną, pojęcia: bezkrólewie, wolna elekcja, artykuły henrykowskie, zasady, na jakich odbywała się wolna
elekcja pojęcia związane z tematyką działu Lata świetności Polski, pojęcia: potop, wojna szarpana, liberum veto,
pojęcia: sułtan, husaria, pojęcie: oświecenie, pojęcia: czasy stanisławowskie, powstanie kościuszkowskie,
Naczelnik powstania, patriota, pojęcia związane z tematyką działu Nieszczęsne Królestwo.
- potrafi: przedstawić okoliczności pojawienia się Krzyżaków na ziemiach polskich, zlokalizować na mapie
ziemię chełmińską i Pomorze Gdańskie, wskazać na mapie Krewo i Wielkie Księstwo Litewskie oraz obszar
państwa polsko litewskiego po zawarciu unii, opowiedzieć o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem,
zlokalizować na mapie Grunwald i Toruń, wskazać na mapie miejsca związane z konfliktem między Polską,
Litwą a zakonem krzyżackim, opisać charakterystyczne cechy wzoru osobowego średniowiecznego rycerza,
opowiedzieć, czym zajmowali się mieszkańcy średniowiecznych miast, przedstawić okoliczności, w których
doszło do odnowienia Akademii Krakowskiej, wymienić najważniejsze rozrywki ludzi żyjących w średniowieczu,
opisać sposób wychowania dzieci żyjących w średniowieczu, podać przyczyny wypraw odkrywczych, umieścić
Krzysztofa Kolumba i jego pierwszą odkrywczą wyprawę w czasie i w przestrzeni, opisać i umieścić w czasie
odkrycie Mikołaja Kopernika, wyjaśniając, co znaczy powiedzenie: „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”,
wymienić cechy charakterystyczne odrodzenia, przedstawić przyczyny wyprawy Krzysztofa Kolumba, wyjaśnić,
na czym polegało odkrycie dokonane przez Mikołaja Kopernika, wyjaśnić, dlaczego w Polsce XVI w. panowała
tolerancja religijna, opisać życie dworskie na Wawelu w okresie panowania Zygmuntów, używając pojęć: dwór,
paziowie, komnata, arras, wymienić prawa szlachcica, opisać działalność gospodarczą polskiej szlachty, używając
pojęć: folwark, pańszczyzna, kmiecie, spichlerz, spław rzeczny – Wisłą do Gdańska , wyjaśnić, na czym polegała
unia lubelska, wskazać na mapie Lublin i Rzeczpospolitą Obojga Narodów wskazać na mapie obszar
Rzeczypospolitej po unii lubelskiej sytuować w czasie wydarzenia potopu szwedzkiego, wskazać na mapie
najważniejsze miejsca związane z potopem szwedzkim, przedstawić konsekwencje stosowania zasady liberum
veto, sytuować w czasie wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego, opowiedzieć o warunkach życia na polskiej
wsi w XVIII w., podać przykłady naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego,
z uwzględnieniem Konstytucji 3 maja, wymienić państwa, które uczestniczyły w I rozbiorze Polski, wskazać
na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku I rozbioru Polski, sytuować w czasie wydarzenia powstania
kościuszkowskiego, wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku II i III rozbioru, przedstawić działania
podejmowane w celu ratowania państwa polskiego przed upadkiem, wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce
w wyniku I, II i III rozbioru, wymienić cechy charakterystyczne okresu odrodzenia.
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania edukacyjne na ocenę dopuszczającą, ponadto:
- rozumie: pojęcie: zakon rycerski, dlaczego Jadwigę nazywa się królem Polski, pojęcia: reguła, zakon żebraczy,
pojęcia: paź, giermek, pojęcia: samorząd, rada miejska, burmistrz, cech, pojęcie: sołtys, pojęcia: teologia,
otrzęsiny, pojęcia: szranki, trubadur, czym poszczególne stany różniły się od siebie, pojęcie: humaniści, z czego
wynikała surowość, z jaką średniowieczni rodzice wychowywali swoje dzieci, pojęcie: karaka, znaczenie daty
odkrycia Ameryki jako końca epoki średniowiecza i początku epoki nowożytnej, pojęcia: człowiek renesansu,
odkrycie naukowe, pojęcie: włoszczyzna, dlaczego lata panowania Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta
nazywamy złotym wiekiem, pojęcia: szkuta, flisak, pojęcie: magnaci, pojęcia: prymas, konfederacja, konfederacja
warszawska, dlaczego czasy panowania Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta nazywa się złotym wiekiem,
dlaczego wydarzenia lat 1655–1660 nazywa się potopem, pojęcie: sarmatyzm
- potrafi: zlokalizować na mapie Prusy, wskazać na mapie stolicę państwa zakonnego i terytoria zajęte przez
Krzyżaków, scharakteryzować zamek średniowieczny na przykładzie zamku w Malborku, scharakteryzować
osobę Jadwigi i wymienić jej zasługi dla kultury polskiej, wyjaśnić przyczyny unii polsko-litewskiej, opisać
przebieg bitwy pod Grunwaldem, zlokalizować na mapie ziemię dobrzyńską i Żmudź, omówić przyczyny i skutki
unii zawartej przez Polskę i Litwę, opisać życie krakowskiego żaka, opisać klasztor średniowieczny i tryb życia
mnichów, używając pojęć: zakon, reguła, ubóstwo, scharakteryzować postać św. Franciszka z Asyżu wyjaśnić,
jakie warunki należało spełnić, aby zostać rycerzem, scharakteryzować zamek średniowieczny i jego
mieszkańców, opisać miasto średniowieczne, używając pojęć: kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd
miejski, rynek, mury miejskie, scharakteryzować stan chłopski w średniowieczu, opisać warunki życia na wsi
średniowiecznej, opowiedzieć, jak wyglądało życie codzienne w epoce średniowiecza, scharakteryzować klasztor,
zamek, miasto i wieś średniowiecza, przedstawić przebieg średniowiecznego turnieju rycerskiego, omówić
porządek panujący w średniowiecznej Europie, opowiedzieć, jak wyglądały szkoły okresu odrodzenia
na przykładzie Domu Radości, opisać odkrycie Krzysztofa Kolumba, używając pojęć: karawela, Nowy Świat,
Indianie, broń palna, opowiedzieć o życiu Mikołaja Kopernika, używając pojęć: uczony, astronom, odkrycie
naukowe, scharakteryzować porządek panujący w Europie pod koniec średniowiecza, przedstawić przebieg
wyprawy Krzysztofa Kolumba, określić, czym różniła się szlachta od rycerstwa, przedstawić wkład królowej
Bony w rozwój odrodzenia na terenie Polski, wymienić osiągnięcia twórców literatury polskiej okresu
odrodzenia, opisać wygląd zamku królewskiego na Wawelu, przedstawić wkład Zygmunta Starego i Zygmunta
Augusta w rozwój odrodzenia na terenie Polski, opisać sposób działania sejmików, scharakteryzować obowiązki
szlachcica wobec państwa, używając pojęć: sejm, sejmik, pospolite ruszenie, wyjaśnić, z czego wynikała potęga
gospodarcza Gdańska w XVI i XVII w., wyjaśnić przyczyny dążenia Polaków do zawarcia nowej unii, wskazać
na mapie ziemie litewskie przyłączone do Polski przez Zygmunta Augusta, opisać, w jaki sposób dokonywano
wyboru króla, używając pojęć: elekcja, pole elekcyjne, koronacja, opisać wyprawę wiedeńską Jana III
Sobieskiego, używając pojęć: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria, wskazać na mapie Wiedeń, scharakteryzować
postać Jana III Sobieskiego, omówić zmiany położenia chłopów i szlachty w XVII i XVIII w., opisać kuchnię
szlachecką i magnacką w XVII i XVIII w., scharakteryzować postać Stanisława Augusta Poniatowskiego,
omówić wydarzenia powstania kościuszkowskiego, używając pojęć: Naczelnik powstania, przysięga Kościuszki,
kosynierzy, wyjaśnić, w jakich okolicznościach doszło do upadku państwa polskiego, i podać datę III rozbioru,
scharakteryzować postać Stanisława Augusta Poniatowskiego, omówić najważniejsze konflikty militarne,
w jakich uczestniczyła Rzeczpospolita w XVII i XVIII w., wskazać na mapie tereny Litwy przyłączone do Polski
przez Zygmunta Augusta, omówić wydarzenia potopu szwedzkiego, z uwzględnieniem obrony Częstochowy
i postaci Stefana Czarnieckiego, scharakteryzować polską magnaterię w XVII w., wymienić główne elementy
ideologii sarmackiej.
- zna: datę: 1399, 1466, postanowienia drugiego pokoju toruńskiego, najważniejsze elementy zabudowy
średniowiecznego zamku, datę: 1400, przedmioty wykładane na średniowiecznych uniwersytetach, zasady
obowiązujące podczas turnieju rycerskiego, datę: ok. 1450, postacie wybitnych przedstawicieli odrodzenia
(Filippa Brunelleschiego, Michała Anioła, Leonarda da Vinci), postacie: Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego,
postać: Henryka Walezego, datę: 1674, daty: 1788–1792, najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja,
najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja, pojęcie: Collegium Nobilium, pojęcia: obiady czwartkowe,
Sejm Czteroletni (Sejm Wielki), dlaczego okres panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego nazywa się
czasami stanisławowskimi, pojęcie: kosynierzy.
POZIOM ROZRZESZAJĄCY – OCENA DOBRA
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania edukacyjne na ocenę dostateczną, ponadto:
- zna: daty: 1308, 1309, daty: 1370, 1384, postać: Ludwika Węgierskiego, datę: 1454, postać: Ulricha von
Jungingena, postać: św. Benedykta, postacie: Ameriga Vespucciego, Vasco da Gamy, datę: 1517, postać: Marcina
Lutra, datę: 1525, postać: Piotra Skargi , postać: Stańczyka, treść przywilejów nadanych szlachcie w 1374 i 1454
r., produkty sprowadzane do Polski z Europy Zachodniej i wysyłane z Polski na zachód Europy, daty: 1648, 1654,
1667, postacie: Bohdana Chmielnickiego, Karola X Gustawa, Jana Kazimierza, daty: 1672, 1673, postać: Kara
Mustafy, daty: 1700–1721, postać: Stanisława Konarskiego, daty: 1765, 1773, postać: carycy Katarzyny II, datę:
1792
- rozumie: pojęcia: fosa, warownia, konsekwencje przegranej pod Grunwaldem dla zakonu krzyżackiego, związki
przyczynowo-skutkowe zachodzące między omawianymi wydarzeniami, pojęcia: opat, opactwo, na czym
polegały różnice między poszczególnymi stanami, pojęcie: pasowanie na rycerza, pręgierz, czeladnik,
majstersztyk, pojęcia: targ, jarmark, pojęcia: bean, absolwent, stypendium, pojęcia: kolonia, plantacja, pojęcia:
Kościół luterański (protestancki), reformacja, teoria, dlaczego odkrycie Kopernika zostało poddane krytyce,
znaczenie odkryć dokonanych przez Krzysztofa Kolumba i Mikołaja Kopernika, pojęcia: hołd pruski, jezuici
(Towarzystwo Jezusowe), kolegium, pojęcie: błazen, pojęcie: szyper, pojęcie: interrex, pojęcie: złota wolność,
pojęcie: wielki wezyr, znaczenie zwycięstwa pod Wiedniem, pojęcia: Szkoła Rycerska, Komisja Edukacji
Narodowej, pojęcia: konfederacja targowicka, abdykacja, na czym polegała zmiana sposobu myślenia ludzi
żyjących w oświeceniu.
- potrafi: wyjaśnić, czym zajmowały się zakony rycerskie, przedstawić najważniejsze informacje o państwie
litewskim w II połowie XIV w., opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie, przedstawić
działalność św. Franciszka, opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie, przedstawić
wychowanie dziewczynek w średniowieczu i pozycję kobiety w średniowiecznym społeczeństwie, opisać różne
grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie, omówić warunki życia panujące w średniowiecznym
mieście, opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie, wymienić produkty wchodzące
w skład jadłospisu mieszkańców średniowiecznej wsi, opowiedzieć o działalności krakowskiej uczelni w XV w.,
wyjaśnić, jak organizowano polowania, opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,
scharakteryzować szkolnictwo średniowiecznej Polski, przedstawić działalność Akademii Krakowskiej w XV w.,
opisać zmiany, jakie nastąpiły na kontynencie europejskim w XV w., dostrzec rolę druku jako wynalazku, który
odmienił życie Europejczyków, wyjaśnić, jak w odrodzeniu wychowywano dziewczynki, wymienić następstwa
wypraw odkrywczych dla Europy i dla Ameryki, opisać najważniejsze zmiany, jakie nastąpiły w Europie pod
wpływem odrodzenia, przedstawić skutki wyprawy Krzysztofa Kolumba, opisać przebieg edukacji w szkołach
jezuickich, scharakteryzować system rządów w Polsce w XIV–XVI w., przedstawić organizację sejmu walnego,
wyjaśnić, jaką rolę odgrywał błazen na dworze królewskim, scharakteryzować sytuację gospodarczą w Europie
Zachodniej w XVI w., omówić postawę Litwinów wobec propozycji zawarcia nowej unii, przedstawić zasady
następstwa tronu obowiązujące w czasach rządów dynastii Piastów i Jagiellonów, scharakteryzować sytuację
Rzeczypospolitej po bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta, wymienić najważniejsze przemiany polityczne,
gospodarcze, kulturalne i społeczne w czasach zygmuntowskich, wymienić przyczyny wybuchu powstania
Chmielnickiego, wskazać na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą w wyniku wojny z Rosją, przedstawić
skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w połowie XVII w., wskazać na mapie Chocim, wyjaśnić, skąd
pochodzą i kiedy pojawiły się na ziemiach polskich ziemniaki, kawa i herbata, scharakteryzować szkoły jezuickie
w XVIII-wiecznej Polsce, przedstawić zmiany w sposobie nauczania, jakie zostały wprowadzone w Collegium
Nobilium, przedstawić dokonania ostatniego króla Polski w dziedzinie kultury, gospodarki i edukacji, wyjaśnić,
dlaczego zawiązano konfederację targowicką, wyjaśnić, dlaczego doszło do upadku państwa polskiego, omówić
funkcjonowanie sejmu polskiego w XVII w.
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania edukacyjne na ocenę dobrą, ponadto:
- zna: datę: 1283, czas i miejsce powstania zakonów rycerskich, okoliczności, w których po raz pierwszy doszło
do zerwania obrad sejmu.
- rozumie: pojęcia: wielki komtur, wielki mistrz, islam, konsekwencje unii dla relacji między Polską, Litwą a
zakonem krzyżackim, rolę Kościoła w zmianie wizerunku średniowiecznego rycerza, z czego wynikała duża
liczebność stanu chłopskiego w średniowieczu, pojęcia: szkoła parafialna, szkoła katedralna, konsekwencje
nadania przez władców przywilejów szlacheckich, w czym przejawiała się słabość Rzeczypospolitej w czasach
saskich, pojęcie: makaronizm, zmianę w sposobie myślenia, jaka nastąpiła w okresie oświecenia, dlaczego doszło
do upadku państwa polskiego, znaczenie Konstytucji 3 maja jako próby ratowania państwa polskiego, pojęcie:
„przedmurze chrześcijaństwa”
- potrafi: omówić osiągnięcia państwa zakonnego, omówić relacje między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim
po 1386 r., przedstawić relacje między Polską a zakonem krzyżackim w XIII–XV w., opowiedzieć, jak wyglądała
edukacja w średniowiecznej szkole klasztornej, przedstawić działalność św. Benedykta., opowiedzieć, jak
wyglądała uroczystość pasowania na rycerza, porównać warunki życia w mieście średniowiecznym
i współczesnym, porównać życie chłopa z życiem rycerza i mieszczanina, scharakteryzować szkolnictwo
w średniowiecznej Polsce, omówić tematykę średniowiecznej literatury i misteriów, scharakteryzować twórczość
trubadurów, porównać warunki życia przedstawicieli poszczególnych stanów średniowiecznej Europy,
opowiedzieć, jak ludzie średniowiecznej Europy spędzali czas wolny, przedstawić dokonania najwybitniejszych
przedstawicieli odrodzenia, wskazać różnice między Domem Radości a średniowieczną szkołą, wymienić mocne
i słabe strony systemu edukacji w odrodzeniu, opisać wygląd karaweli i karaki z uwzględnieniem wprowadzonych
w nich ulepszeń, wskazać na mapie tereny odkryte przez Europejczyków na przełomie XV i XVI w., omówić
wydarzenia w Europie będące następstwami wystąpienia Marcina Lutra, przedstawić poglądy uczonych
średniowiecznych na temat budowy wszechświata, omówić dokonania największych przedstawicieli odrodzenia,
scharakteryzować szkolnictwo odrodzenia, scharakteryzować międzynarodową pozycję Polski w XVI w.,
scharakteryzować kuchnię polską XVI w., dostrzec negatywne konsekwencje posiadania przez Polskę tylko
jednego liczącego się portu nad Bałtykiem, scharakteryzować relacje między Polską a Litwą od czasu zawarcia
unii w 1386 r., opisać przebieg sejmu w Lublinie, wyjaśnić, czym zakończyły się rządy Henryka Walezego,
dostrzec negatywny wpływ wolnej elekcji na funkcjonowanie państwa polskiego, scharakteryzować
najważniejsze przemiany polityczne, gospodarcze, kulturalne i społeczne w czasach zygmuntowskich, wyjaśnić
okoliczności wybuchu wojny między Moskwą a Rzecząpospolitą, wyjaśnić, jak zmieniał się stosunek szlachty
do liberum veto, przedstawić relacje między Polską a Turcją w XVII w., opisać okoliczności, w których doszło
do uchwalenia Konstytucji 3 maja, ocenić postać Stanisława Augusta Poniatowskiego, przedstawić okoliczności,
w których doszło do wojny w obronie Konstytucji 3 maja i II rozbioru, ocenić postać Stanisława Augusta
Poniatowskiego, wymienić przejawy ingerencji państw ościennych w wewnętrzne sprawy państwa polskiego,
scharakteryzować postawę różnych grup społecznych wobec państwa polskiego w XVII i XVIII w.
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania edukacyjne na ocenę bardzo dobrą, ponadto:
- rozumie: zagrożenia dla państwa polskiego, wynikające z pojawienia się Krzyżaków, w jaki sposób działalność
benedyktynów przyczyniła się do rozwoju Europy, znaczenie sformułowania: „Jestem człowiekiem i sądzę,
że nic, co ludzkie, nie jest mi obce”, znaczenie zachowania ciągłości władzy dla sprawnego funkcjonowania
państwa, zależności między zmianami gospodarczymi w Europie Zachodniej a sytuacją gospodarczą w Polsce,
z czego wynikała postawa magnaterii polskiej w XVII w., pojęcie: „lew Lechistanu”.
- potrafi: podjąć próbę oceny znaczenia unii z punktu widzenia interesów Polski i Litwy, podjąć próbę oceny
skutków bitwy pod Grunwaldem, omówić dokonania Zawiszy Czarnego, dostrzec zależności między
średniowieczną wsią a średniowiecznym miastem, dostrzec pozytywne i negatywne cechy związane ze strukturą
i funkcjonowaniem społeczeństwa w średniowiecznej Europie, określić wpływ zmian zapoczątkowanych
w szkołach odrodzenia na funkcjonowanie współczesnego szkolnictwa, dostrzec znaczenie handlu z Indiami dla
mieszkańców Europy, dostrzec pozytywne i negatywne skutki zmian, jakie zaszły w Europie w okresie
odrodzenia, omówić cele działalności jezuitów, ocenić wpływ tolerancji religijnej na funkcjonowanie państwa
polskiego w XVI w., opisać okoliczności narodzin Zygmunta Augusta, dostrzec zagrożenia dla państwa polskiego
wynikające z dominującej pozycji szlachty, ocenić system rządów w Polsce w XV–XVI w., dostrzec pozytywne
i negatywne skutki przemian politycznych, gospodarczych, kulturalnych i społecznych w czasach
zygmuntowskich, opisać przebieg wojny między Moskwą a Rzecząpospolitą, opisać organizację państwa
tureckiego, scharakteryzować sytuację polityczną Rzeczypospolitej w czasach saskich, porównać XVIII wieczny
model wychowania dzieci ze współczesnym, podjąć próbę oceny postaw różnych grup społeczeństwa polskiego
wobec zagrożenia upadkiem państwa, dostrzec charakter zmian w międzynarodowym położeniu Rzeczypospolitej
w XVII i XVIII w.
KLASA VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ
Uczeń zna:
• datę: 1797,
• postacie: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego.
• postać: Fryderyka Chopina.
• daty: 29 XI 1830, 1830–1831.
• postać: Adama Mickiewicza,
• najważniejsze dzieła Adama Mickiewicza.
• daty: 22/23 I 1863, 1863–1864,
• postacie: Stanisława Moniuszki, Marii Skłodowskiej-Curie, Jana Matejki, Heleny Modrzejewskiej, Henryka
Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego.
• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu O wolną Polskę,
• najważniejsze dzieła wybitnych twórców kultury polskiej XIX w.
• postać: Jamesa Watta,
• czas trwania rewolucji przemysłowej,
• najważniejsze wynalazki rewolucji przemysłowej.
• najważniejsze dyscypliny sportowe pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich.
• czas trwania rewolucji przemysłowej,
• najważniejsze wynalazki rewolucji przemysłowej.
• datę: 11 XI 1918,
• postacie: Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego.
• datę: VIII 1920.
• najważniejsze narody zamieszkujące obszar II Rzeczypospolitej.
• daty: 1 IX 1939, 17 IX 1939.
• postacie: Adolfa Hitlera, Józefa Stalina.
• żądania Hitlera wysuwane wobec Polski.
• daty: 1 VIII 1944, 8 V 1945.
• żądania Hitlera wysuwane wobec Polski.
• postacie: Władysława Gomułki, Edwarda Gierka
• postać Jana Pawła II.
• nazwy najpopularniejszych programów telewizyjnych dla dzieci.
• datę: 13 XII 1981.
• postacie: Lecha Wałęsy, Wojciecha Jaruzelskiego.
• datę: VI 1989.
• postać: Tadeusza Mazowieckiego,
• główne postanowienia rozmów Okrągłego Stołu.
• znaczenie słowa: rzeczpospolita.
• imię i nazwisko aktualnie urzędującego prezydenta i premiera.
• lokalizację najważniejszych miejsc pamięci narodowej.
• polskie święta narodowe, symbole narodowe i miejsca pamięci narodowej,
• najważniejsze mniejszości narodowe i etniczne zamieszkujące Polskę.
• nazewnictwo stosowane dla określenia stopnia pokrewieństwa w rodzinie,
• cele istnienia rodzin.
• podstawowe prawa przysługujące uczniowi oraz jego obowiązk
• rodzaje pracy.
• datę: 1 V 2004.
• datę: 11 IX 2001.
• największe współczesne zagrożenia dla środowiska naturalnego.
• główne zagrożenia związane z korzystaniem z internetu
Uczeń rozumie:
• pojęcia: emigracja. konstytucja. sprzysiężenie podchorążych, zesłanie. wieszcz narodowy, represje, rusyfikacja,
germanizacja, muzyka narodowa, malarstwo historyczne, rewolucja przemysłowa, fabryka, strajk, bieg
maratoński, orientacja prorosyjska, orientacja proaustriacka. Bitwa Warszawska, okres międzywojenny. nazizm,
rasizm, wojna totalna , okupacja, terror, Armia Krajowa, Polskie Państwo Podziemne.
• cele polityki hitlerowskich Niemiec i ZSRR wobec Polaków na okupowanych ziemiach.
• pojęcia: godzina „W”, „wielka trójka”.
• cele polityki prowadzonej przez okupantów wobec ludności polskiej w czasie II wojny światowej
• pojęcia: Ziemie Odzyskane, komunizm, socjalizm, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, dyktatura partii
komunistycznej, cenzura.
• cele nauczania w polskiej szkole w okresie rządów komunistów.
• pojęcia: strajk, związek zawodowy, NSZZ Solidarność, stan wojenny, walka bez przemocy.
• pojęcie: Okrągły Stół
• pojęcia: republika, obywatel, konstytucja,
• dlaczego współczesną Polskę nazywa się III Rzeczpospolitą.
• pojęcia: władza ustawodawcza, władza wykonawcza, władza sądownicza, trójpodział władzy, parlament. święto
państwowe (narodowe), miejsca pamięci narodowej. mniejszość narodowa, mniejszość etniczna, emigracja,
Polonia
• pojęcia: Organizacja Narodów Zjednoczonych, rzecznik praw dziecka, rodzina mała, rodzina wielka, tradycja
rodzinna, społeczność szkolna, statut szkoły. powiat, samorząd terytorialny, społeczność lokalna, gmina.
• pojęcie: praca.
• pojęcie: konflikt
• pojęcie: terroryzm.
• pojęcia: katastrofa ekologiczna, fauna, flora.
• pojęcia: internet, strona www, cyberprzemoc.
Uczeń potrafi:
• wymienić i wytłumaczyć znaczenie najważniejszych symboli państwowych.
• zebrać z różnych źródeł informacje o zasługach dla kultury polskiej: Fryderyka Chopina.
• umiejscowić w czasie powstanie listopadowe,
• wymienić cele walki powstańców,
• wymienić przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranym powstaniu.
• wskazać na mapie państwa, które przyjęły najwięcej emigrantów z ziem polskich.
• umiejscowić w czasie powstanie styczniowe,
• wymienić cele walki powstańców,
• wymienić przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranym powstaniu.
• przedstawić najważniejsze dokonania Stanisława Moniuszki, Marii Skłodowskiej-Curie, Jana Matejki, Heleny
Modrzejewskiej, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego.
• lokalizować w czasie powstanie listopadowe i styczniowe,
• wymienić przyczyny i omówić skutki polskich powstań narodowych.
• opowiedzieć o rozwoju uprzemysłowienia w XIX w., używając pojęć: maszyna parowa, kolej żelazna, statek
parowy, silnik elektryczny, telegraf, fabryka.
• wskazać na mapie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich,
• rozróżniać rzemieślnicze i fabryczne (maszynowe) formy produkcji (P).
• wskazać najważniejsze różnice między pierwszymi igrzyskami nowożytnymi, a dzisiejszymi igrzyskami.
• wyjaśnić, do czego dążyli przywódcy orientacji prorosyjskiej i proaustriackiej
• wskazać na mapie państwa, które dokonały agresji na Polskę,
• wskazać na mapie miejsca najważniejszych starć podczas kampanii wrześniowej.
• zlokalizować na mapie Oświęcim i Katyń.
• opisać postawę ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy,
• wymienić skutki powstania warszawskiego.
• wskazać na mapie podział ziem polskich dokonany przez III Rzeszę i ZSRR po kampanii wrześniowej.
• przedstawić straty poniesione przez Polskę podczas II wojny światowej,
• wskazać na mapie granice Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wymienić jej sąsiadów.
• opowiedzieć o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: planowanie centralne, dyktatura partii
komunistycznej, cenzura.
• wymienić rozrywki dzieci w okresie PRL.
• opisać powstanie i działania Solidarności, używając określeń: strajk, walka bez przemocy, stan wojenny,
„Okrągły Stół”.
• wskazać na mapie III Rzeczpospolitą i jej sąsiadów.
• wskazać na mapie granice Polski po 1945 r. i wymienić jej sąsiadów,
• wskazać na mapie III Rzeczpospolitą i wymienić jej sąsiadów.
• podać przykłady praw i obowiązków obywateli Rzeczypospolitej Polskiej.
• wymienić organy władzy w Rzeczypospolitej Polskiej: parlament, prezydent, rząd i sądy.
• wymienić i wytłumaczyć znaczenie najważniejszych świąt narodowych, symboli państwowych i miejsc
ważnych dla pamięci narodowej.
• wymienić mniejszości narodowe i etniczne żyjące w Polsce.
• wymienić i wskazać na mapie miejsca największych skupisk Polaków na świecie.
• podać przykłady praw i obowiązków obywateli Rzeczypospolitej Polskiej.
• podać przykłady różnorodnych potrzeb człowieka oraz sposoby ich zaspokajania,
• omówić wybrane prawa dziecka i podać, gdzie można się zwrócić, gdy są one łamane.
• wskazać przykłady praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny.
• zlokalizować na mapie swoją „małą ojczyznę”,
• wyjaśnić znaczenie pracy w życiu człowieka.
• podać przykłady konfliktów między ludźmi i zaproponować sposoby ich rozwiązywania.
• wyjaśnić znaczenie pracy w życiu człowieka.
• rozpoznać symbole unijne: flagę i hymn Unii Europejskiej (Oda do radości).
• przedstawić okoliczności, w których prezydent USA ogłosił rozpoczęcie wojny z terroryzmem.
• wyjaśnić, co oznacza powiedzenie: „świat stał się mniejszy”,
• opowiedzieć o przejawach nędzy na świecie.
• wymienić pożytki i niebezpieczeństwa korzystania z mediów elektronicznych.
• rozpoznać symbole unijne: flagę i hymn Unii Europejskiej (Oda do radości),
• wyjaśnić, co oznacza powiedzenie: „świat stał się mniejszy”,
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania edukacyjne na ocenę dopuszczającą, ponadto:
Uczeń zna:
• datę: 1807,
• postać: Napoleona Bonaparte,
• okoliczności powstania polskiego hymnu państwowego.
• postać: Aleksandra I.
• postać: Mikołaja I.
• postać: Georgeà Stephensona.
• żądania robotników organizujących strajki w XIX-wiecznych fabrykach..
• datę: 1914–1918,
• przyczyny i skutki I wojny światowej.
• datę: 1918,
• postanowienia traktatu wersalskiego w sprawie granic Polski.
• daty: VIII 1939, 3 IX 1939.
• państwa wchodzące w skład „wielkiej trójki
• postać: Stefana Wyszyńskiego.
• daty: XII 1970, 1978.
• daty: VIII 1980, 31 VIII 1980,
• żądania robotników strajkujących na Wybrzeżu w VIII 1980 r.
• daty: 1989, 1991.
• datę: 1997,
• najważniejsze postanowienia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
• przyczyny emigracji w przeszłości i współcześnie.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: Deklaracja praw człowieka i obywatela, Legiony Polskie we Włoszech.
• pojęcia: ziemie zabrane, tajne związki, Wielka Emigracja.
• pojęcie: promieniotwórczość.
• związek przyczynowo-skutkowy między pojawieniem się maszyny parowej, a rozwojem przemysłu.
• związek między warunkami higienicznymi panującymi w XIX-wiecznych miastach przemysłowych a sytuacją
zdrowotną ich mieszkańców.
• pojęcie: obowiązek szkolny.
• pojęcia: zasada samostanowienia narodów, traktat wersalski, plebiscyt.
• pojęcia: magistrala węglowa, Centralny Okręg Przemysłowy.
• pojęcie: pakt o nieagresji,
• dlaczego sytuację na zachodzie Europy po 3 września 1939 r. nazywano „dziwną wojną”.
• pojęcia: obóz koncentracyjny, ruch oporu, rząd londyński.
• przyczyny podjęcia przez rząd londyński decyzji o zorganizowaniu akcji „Burza” i wywołaniu powstania
w Warszawie.
• z czego wynikały najważniejsze problemy państwa polskiego po odzyskaniu niepodległości,
• charakter polityki prowadzonej przez okupantów wobec ludności polskiej w czasie II wojny światowej.
• pojęcia: analfabetyzm, opozycja. dyktator, stalinizm.
• pojęcia: internowanie, godzina milicyjna,
• przyczyny wprowadzenia stanu wojennego w Polsce.
• znaczenie rozmów Okrągłego Stołu.
• pojęcie: republika demokratyczna,
• czym jest równość wobec prawa
• dlaczego wprowadzono trójpodział władzy.
• dlaczego obchodzimy święta państwowe (narodowe).
• różnice między mniejszością narodową i mniejszością etniczną.
• na czym polega różnica między osobami polskiego pochodzenia a Polakami za granicą.
• znaczenie realizacji potrzeb dla funkcjonowania każdego człowieka.
• na czym polega sprawiedliwy podział obowiązków w rodzinie.
• pojęcia: społeczność, administracja, podział pracy, tolerancja, uprzejmość.
• przyczyny procesu integracji europejskiej po II wojnie światowej,
• zasady, na których opiera się istnienie i działalność Unii Europejskiej.
• pojęcie: pomoc humanitarna.
• znaczenie twierdzenia, że świat stał się globalną wioską.
Uczeń potrafi:
• przedstawić okoliczności powstania Legionów Polskich we Włoszech.
• wymienić rozrywki mieszkańców Warszawy.
• wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych podczas powstania.
• rozróżniać emigrację polityczną i zarobkową,
• zebrać z różnych źródeł informacje o zasługach dla kultury polskiej: Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza.
• omówić, na wybranym przykładzie, walkę o język polski w nauczaniu,
• wymienić przejawy rusyfikacji i germanizacji Polaków, podejmowanej przez zaborców.
• zebrać z różnych źródeł informacje o zasługach dla rozwoju kultury polskiej: Jana Matejki, Stanisława
Moniuszki, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego, Marii Skłodowskiej-Curie, Heleny
Modrzejewskiej.
• lokalizować w przestrzeni powstanie listopadowe i styczniowe,
• wymienić przejawy polityki rusyfikacji i germanizacji prowadzonej przez państwa zaborcze,
• przedstawić zasługi dla rozwoju kultury polskiej Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Marii SkłodowskiejCurie, Stanisława Moniuszki, Jana Matejki, Heleny Modrzejewskiej, Henryka Sienkiewicza, Stanisława
Wyspiańskiego.
• podać przykłady zastosowania maszyny parowej,
• przedstawić skutki rewolucji przemysłowej.
• opisać warunki pracy w XIX-wiecznej fabryce.
• opowiedzieć, jak wyglądała sytuacja dzieci przed wprowadzeniem obowiązku szkolnego,
• przedstawić okoliczności, w których doszło do odrodzenia igrzysk olimpijskich.
• wymienić najważniejsze skutki gospodarcze i społeczne rewolucji przemysłowej,
• opisać pracę robotników w XIX-wiecznych fabrykach.
• przedstawić okoliczności, w których doszło do odzyskania niepodległości przez Polskę,
• zebrać informacje o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego.
• przedstawić najważniejsze osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolite
• podać charakterystyczne cechy polityki Stalina i Hitlera wobec własnych społeczeństw i państw podbitych.
• opisać działalność hitlerowców na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy oraz na terenach okupowanych,
• opisać działalność władz radzieckich na terenach wcielonych do ZSRR.
• wyjaśnić, czym była i jak się zakończyła akcja „Burza”,
• wskazać przyczyny klęski powstania.
• przedstawić okoliczności, w których doszło do odzyskania niepodległości przez Polskę,
• opisać politykę okupanta niemieckiego wobec ludności polskiej i żydowskiej w czasie II wojny światowej.
• wyjaśnić, jak zakończyła się II wojna światowa,
• opowiedzieć o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: odbudowa zniszczeń wojennych, awans
społeczny i likwidacja analfabetyzmu, zależność od ZSRR.
• podać charakterystyczne cechy polityki Stalina wobec własnego społeczeństwa,
• omówić postępowanie władz komunistycznych wobec Kościoła katolickiego.
• wyjaśnić, czym charakteryzowała się gospodarka oparta na centralnym planowaniu,
• omówić wydarzenia z XII 1970 r. i wyjaśnić, jakie były ich konsekwencje dla władzy komunistycznej.
• opowiedzieć, jak wyglądała edukacja w czasach PRL.
• wyjaśnić, w czym przejawiało się funkcjonowanie stanu wojennego.
• wyjaśnić, jakie najważniejsze zmiany zaszły w Polsce w 1989 r.
• wymienić najważniejsze wystąpienia społeczeństwa przeciw rządom komunistycznym w Polsce,
• opisać sytuację w Polsce w okresie stanu wojennego,
• opisać okoliczności, w których doszło do upadku komunizmu w Polsce.
• dostrzec różnicę między demokracja bezpośrednią i pośrednią.
• omówić najważniejszą funkcję każdego z organów władzy w systemie politycznym.
• wyjaśnić, z jakimi wydarzeniami są związane miejsca pamięci narodowej.
• wyjaśnić, jakie prawa przysługują mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce.
• rozróżniać emigrację polityczną i zarobkową.
• omówić najważniejszą funkcję każdego z organów władzy w systemie politycznym.
• dokonać charakterystyki własnej osoby i dostrzec te cechy, które odróżniają go od innych,
• wymienić przykłady wartości, które są ważne dla ucznia.
• podać przykłady pamiątek i tradycji rodzinnych.
• podać przykłady działań samorządu uczniowskiego w swojej szkole.
• podać przykłady zawodów, które wymagają pracy fizycznej i umysłowej.
• wyjaśnić, w czym przejawia się uprzejmość i tolerancja.
• opisać swoją „małą ojczyznę”, uwzględniając tradycję historyczno-kulturową i problemy społecznogospodarcze.
• wymienić kilka państw wchodzących w skład Unii Europejskiej.
• wskazać na mapie państwa uczestniczące w wojnie na terenie byłej Jugosławii,
• wymienić cele działań terrorystów arabskich.
• opisać wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka,
• przedstawić skutki wybranych katastrof ekologicznych na środowisko naturalne,
• wyjaśnić przyczyny globalnego ocieplenia.
• opisać wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka.
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania edukacyjne na ocenę dostateczną, ponadto:
Uczeń zna:
• datę: 1789.
• datę: 1815,
• postać: wielkiego księcia Konstantego,
• główne postanowienia konstytucji Królestwa Polskiego.
• postać: księcia Adama Czartoryskiego
• postać: Romualda Traugutta.
• postacie: Ernesta Wilimowskiego, Haliny Konopackiej.
• datę: 1942.
• datę: 1944,
• postać: gen. Tadeusza Komorowskiego.
• daty: 1952, 1953.
• daty: 1956–1970, 1970–1980, 1976.
• najważniejsze różnice między szkołą w czasach PRL a szkołą współczesną.
• numer dziecięcego telefonu zaufania i adres rzecznika praw dziecka.
Uczeń rozumie:
• pojęcia: rewolucja francuska, rewolucja.
• pojęcie: kongres wiedeński.
• pojęcia: spiskowiec, noc listopadowa, Arsenał, Syberia.
• na czym polegała specyfika powstania styczniowego.
• pojęcie: Galicja,
• znaczenie sformułowania „dla pokrzepienia serc”.
• pojęcia: przędzalnia, rafineria.
• wpływ rewolucji przemysłowej na życie mieszkańców miast.
• pojęcia: państwa centralne, ententa.
• pojęcie: sobór,
• na czym polegały trudności z integracją ziem polskich po okresie zaborów.
• pojęcie: motowagon.
• pojęcie: łagry.
• pojęcia: tajne komplety, getto, obóz zagłady, Holocaust, szoah, bezwarunkowa kapitulacja, ofensywa.
• pojęcie: żelazna kurtyna,
• dlaczego duża część społeczeństwa poparła rządy komunistów.
• pojęcia: odwilż, więzień polityczny, racjonowanie, propaganda sukcesu, czarny rynek.
• dlaczego komunistom udało się przejąć i utrzymać władzę w Polsce.
• co zadecydowało o nadaniu konkretnym terenom, budowlom i obiektom statusu miejsc pamięci narodowej
• problemy, jakie napotykają za granicą osoby udające się na emigrację.
• pojęcia: społeczeństwo, problem społeczny, bezrobocie, narkomania.
• dlaczego Powszechna deklaracja praw człowieka jest uważana za wielkie osiągnięcie ludzkości.
• w jakim celu utworzono samorząd terytorialny.
• pojęcia: Bliski Wschód,
• charakter podziału pracy we współczesnych czasach.
• pojęcia: integracja, tożsamość.
• pojęcia: Al-Kaida, talibowie.
• pojęcia: materiały radioaktywne, Antarktyka.
Uczeń potrafi:
• wymienić przyczyny rewolucji francuskiej,
• omówić losy Legionów Polskich,
• opisać skutki wyprawy Napoleona przeciw Rosji.
• wymienić decyzję kongresu wiedeńskiego w sprawie Księstwa Warszawskiego.
• przedstawić sytuację panującą w Królestwie Polskim po 1815 r.,
• opisać przebieg nocy listopadowej.
• omówić sytuację uczestników powstania listopadowego po jego klęsce.
• opisać przebieg powstania styczniowego.
• scharakteryzować sytuację panującą na ziemiach polskich w XIX w.,
• omówić przebieg powstań narodowych,
• omówić metody walki Polaków z rusyfikacją i germanizacją.
• wyjaśnić, jak doszło do powstania kolei żelaznej,
• wymienić zalety i wady zastosowania maszyny parowej jako siły napędowej.
• omówić zmiany, jakie nastąpiły w Łodzi pod wpływem rewolucji przemysłowej,
• scharakteryzować zmiany społeczne, do jakich doszło pod wpływem rewolucji przemysłowej.
• przedstawić okoliczności, w których wprowadzono obowiązek szkolny na ziemiach polskich,
• opisać przebieg pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich.
• przedstawić przebieg rewolucji przemysłowej,
• wymienić najważniejsze państwa uczestniczące w I wojnie światowej,
• wymienić czynniki decydujące o odzyskaniu niepodległości przez Polskę.
• scharakteryzować sytuację panującą na ziemiach polskich po zakończeniu I wojny światowej.
• wymienić negatywne skutki zaborów.
• scharakteryzować rozwój kolei w okresie międzywojennym.
• porównać stosunek sił zbrojnych II Rzeczpospolitej oraz sił zbrojnych Niemiec i ZSRR,
• opisać przebieg kampanii wrześniowej.
• scharakteryzować życie ludności na okupowanych terytoriach Polski, z uwzględnieniem losów ludności
żydowskiej,
• omówić formy oporu społeczeństwa wobec okupantów.
• przedstawić plany Stalina wobec Polski,
• omówić przebieg powstania warszawskiego.
• przedstawić najważniejsze dokonania Polski w okresie międzywojennym,
• opisać przebieg kampanii wrześniowej.
• opisać sytuację panującą w Europie po 1945 r.,
• wskazać na mapie państwa należące do bloku wschodniego i zachodniego.
• wskazać przejawy odwilży w ZSRR i wyjaśnić, jaki był jej wpływ na sytuację w Polsce.
• opisać sytuację panującą w Polsce w okresie rządów Władysława Gomułki,
• opisać warunki życia w Polsce w czasach rządów Edwarda Gierka.
• opowiedzieć, jak rodziny spędzały wakacje w czasach komunistycznych.
• opisać warunki życia w Polsce w 1981 r.,
• przedstawić okoliczności wprowadzenia stanu wojennego w Polsce,
• opowiedzieć o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęcia: opozycja demokratyczna.
• opisać wydarzenia, do jakich doszło w państwach bloku wschodniego w 1989 r.
• omówić najważniejsze wystąpienia społeczeństwa przeciw rządom komunistycznym w Polsce.
• wyjaśnić, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa polskiego, używając pojęć: wolne wybory,
wolność słowa, wolne media, konstytucja.
• scharakteryzować relacje między władzą wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą.
• opisać najważniejsze miejsca pamięci narodowej,
• zlokalizować i opisać miejsca pamięci narodowej w środowisku lokalnym.
• wyjaśnić, na czym polega podwójna narodowość,
• na wybranych przykładach opisać kulturę i tradycje mniejszości narodowych i mniejszości etnicznych w Polsce.
• wskazać pozytywne i negatywne aspekty życia na emigracji.
• wyjaśnić, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa polskiego,
• opisać na wybranych przykładach kulturę i tradycje mniejszości narodowych i etnicznych.
• wymienić przykłady wartości, które są ważne dla społeczeństwa,
• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,
• podać przykłady ważnych problemów współczesnej Polski, korzystając z różnych źródeł informacji (od osób
dorosłych, z prasy, radia, telewizji, Internetu).
• wyjaśnić znaczenie rodziny w życiu.
• scharakteryzować społeczność szkolną, z uwzględnieniem swoich praw i obowiązków,
• wyjaśnić, w jaki sposób samorząd uczniowski może skorzystać z posiadanych uprawnień.
• zebrać informacje o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości „małej ojczyzny”.
• dostrzec społeczny podział pracy.
• wytłumaczyć, odwołując się do przykładów, na czym polega postępowanie sprawiedliwe.
• opowiedzieć o uczestnictwie Polski we wspólnocie europejskiej, używając pojęć: Unia Europejska, europejska
solidarność, stosunki międzynarodowe,
• wymienić pozytywne i negatywne skutki wstąpienia Polski do Unii Europejskiej.
• wyjaśnić na przykładach przyczyny i następstwa konfliktów zbrojnych na świecie.
• wskazać przyczyny zjawiska wyrażającego się w powiedzeniu, że „świat stał się mniejszy”,
• porównać tempo postępu technicznego w przeszłości i współcześnie.
• wymienić sposoby przeciwdziałania zagrożeniom związanym z korzystaniem z internetu.
• opowiedzieć o uczestnictwie Polski we wspólnocie europejskiej, używając pojęć: Unia Europejska, europejska
solidarność, stosunki międzynarodowe.
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania edukacyjne na ocenę dobrą, ponadto:
Uczeń zna:
• datę: 1803–1815.
• główne założenia romantyzmu.
• okoliczności powstania Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego.
• postacie: Roberta Fultona, Karla Benza, Thomasa Edisona, braci Lumiére, Pierreà de Coubertina.
• daty: VII 1914, IV 1917, XI 1917.
• daty: XII 1918, 1919, 1919–1921, 1920, 1921, III 1921, V 1921.
• postać: Eugeniusza Kwiatkowskiego.
• postać: Michaiła Gorbaczowa,
• cele i konsekwencje polityki Michaiła Gorbaczowa.
• dane liczbowe dotyczące liczebności mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce.
• dane liczbowe dotyczące wysokości bezrobocia w Polsce,
• sposoby walki z bezrobociem
• postać: Mahatmy Gandhiego.
• postać: Roberta Schumana,
• nazwy organizacji europejskich powstałych w trakcie procesu integracji europejskiej.
Uczeń rozumie:
• pojęcie: wojny napoleońskie
• dlaczego powstanie listopadowe zakończyło się klęską.
• pojęcie: romantyzm.
• pojęcia: garnizon, Rząd Narodowy, tajne państwo.
• związki przyczynowo-skutkowe między rozwojem przemysłu, a zmianami gospodarczymi i społecznymi w XIX
w.
• pojęcia: Legiony Polskie, Komitet Narodowy Polski, komuniści.
• pojęcia: Orlęta Lwowskie, bojówki.
• skutki decyzji podjętych w sprawie Polski na konferencji w Jałcie.
• pojęcia: Rząd Tymczasowy, Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, reakcja, propaganda.
• z czego wynikała słabość polskiej gospodarki w czasie rządów komunistów,
• cele i konsekwencje polityki ekonomicznej Edwarda Gierka.
• z czego wynikały utrudnienia stawiane przez władze komunistyczne osobom chcącym wyjechać za granicę.
• przyczyny trudności gospodarczych Polski w czasach rządów komunistów.
• pojęcia: referendum, ustawa, ustrój państwa, niezawisłość, bezstronność.
• wpływ problemów społecznych na funkcjonowanie społeczeństwa.
• co oznacza stwierdzenie, że dokumenty szkolne muszą być zgodne z obowiązującym prawem.
• wpływ umiejętności zrozumienia drugiego człowieka na rozwiązywanie konfliktów.
• pojęcie: plan Schumana.
• pojęcia: czystki etniczne, nacjonalizm, kontyngent.
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, jak doszło do powstania Księstwa Warszawskiego,
• dokonać charakterystyki Księstwa Warszawskiego.
• opisać wygląd Warszawy w czasach Fryderyka Chopina,
• przedstawić warunki cywilizacyjne panujące w Warszawie w pierwszej połowie XIX w.
• omówić przebieg powstania listopadowego.
• opisać działalność Wielkiej Emigracji
• przedstawić funkcjonowanie tajnego państwa w czasie powstania.
• wyjaśnić, w czym przejawiała się patriotyczna postawa twórców kultury polskiej w XIX w.
• opisać działalność Wielkiej Emigracji.
• opisać wygląd maszyny parowej oraz pierwszych samochodów,
• wyjaśnić, jaki wpływ miały wynalazki XVIII i XIX w. na życie ludzi.
• opisać warunki życia mieszkańców XIX-wiecznej Łodzi.
• opowiedzieć o rozwoju fotografii, kina i rowerów.
• opisać wygląd i warunki życia w miastach przemysłowych w XIX w.
• omówić działalność Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego podczas I wojny światowej.
• opisać przebieg walk we Lwowie,
• omówić proces kształtowania się wschodniej i zachodniej granicy Polski.
• opisać wygląd stolicy Polski i życie jej mieszkańców po 1918 r.
• przedstawić osiągnięcia II Rzeczpospolitej w różnych dyscyplinach sportowych,
• przedstawić rozwój kina i radia w czasach II Rzeczypospolitej.
• opisać sytuację w Niemczech po I wojnie światowej.
• przedstawić funkcjonowanie Polskiego Państwa Podziemnego w okresie II wojny światowej.
• opisać udział żołnierzy polskich w walkach podczas II wojny światowej,
• wskazać na mapie miejsca walk żołnierzy polskich podczas II wojny światowej.
• omówić działania przywódców orientacji prorosyjskiej i proaustriackiej podczas I wojny światowej,
• omówić działalność polskiego ruchu oporu podczas II wojny światowej.
• opisać okoliczności, w których komuniści przejęli władzę w Polsce.
• scharakteryzować stalinowskie metody rządzenia stosowane przez komunistów w Polsce.
• porównać życie codzienne Polaków w czasach komunistycznych i współczesnych.
• przedstawić sytuację gospodarczą Polski w 1980 r.
• scharakteryzować politykę władz komunistycznych wobec Solidarności.
• przedstawić okoliczności i skutki rozpadu Związku Radzieckiego.
• scharakteryzować rządy komunistów w Polsce,
• opowiedzieć o życiu codziennym mieszkańców PRL-u.
• wyjaśnić, w jakich okolicznościach organizuje się w Polsce referendum.
• opisać sposób działania sejmu i senatu.
• przedstawić historię polskich symboli narodowych
• wymienić pozytywne aspekty obecności mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce.
• opisać historię emigracji Polaków.
• opisać sposób działania sejmu i senatu,
• przedstawić historię polskich symboli narodowych.
• wyrazić opinię na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych.
• scharakteryzować funkcjonowanie samorządu terytorialnego w Polsce,
• na przykładach omówić zakres działań oraz sposoby powoływania władz lokalnych.
• wypowiedzieć się na temat możliwości podejmowania pracy przez dzieci.
• scharakteryzować funkcjonowanie samorządu terytorialnego w Polsce,
• omówić zakres władzy samorządu terytorialnego.
• omówić etapy integracji europejskiej po 1945 r.
• omówić przebieg wojny z terroryzmem.
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, ponadto:
Uczeń zna:
• daty: 1804, 1812, 1813.
• postacie: Ludwika Pasteura, Josepha Listera.
Uczeń rozumie:
• okoliczności narodzin romantyzmu.
• pojęcia: antyseptyka, skalpel, gangrena, eter.
• charakter walk toczonych we Lwowie przez Polaków i Ukraińców.
• dlaczego Adolf Hitler zdołał przejąć władzę w Niemczech.
Uczeń potrafi:
• ocenić postawę Napoleona wobec Polaków.
• scharakteryzować politykę cara Aleksandra I wobec Polaków.
• wyjaśnić, w czym przejawiał się postęp, jaki dokonał się w XIX-wiecznej medycynie.
• omówić przebieg I wojny światowej.
• ocenić międzynarodowe położenie II Rzeczypospolitej.
• omówić funkcjonowanie systemu edukacji istniejącego w II Rzeczypospolitej.
• ocenić decyzję o wywołaniu powstania w Warszawie.
• omówić przebieg I wojny światowej,
• ocenić międzynarodowe położenie II Rzeczpospolitej.
• ocenić działania władz komunistycznych w Polsce w okresie 1956–1980.
• dostrzec wpływ rządów komunistów na życie codzienne Polaków.
• ocenić skutki rządów komunistycznych w Polsce w latach 1945–1989.
• opisać proces kształtowania się pierwszych społeczeństw ludzkich.
• opowiedzieć o historii pracy i wyjaśnić, jak na przestrzeni wieków zmieniał się stosunek do pracy.
• wyjaśnić, jak w przeszłości rozumiano pojęcie jedności europejskiej.
• scharakteryzować sytuację panującą w Jugosławii przed 1991 r.
• ocenić na przykładach wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka .
KLASA I GIMNAZJUM
Uczeń zna:
- rodzaje źródeł historycznych.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: źródło historyczne, źródło pisane, źródło ustne, źródło materialne, nasza era, przed naszą erą, wiek.
Uczeń potrafi:
- rozpoznać rodzaje źródeł historycznych,
- dokonać najprostszego podziału źródeł,
- prawidłowo określić wiek wydarzenia.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: prehistoria, paleolit (starsza epoka kamienna), człowiek rozumny współczesny.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie kontynent uznawany za kolebkę ludzkości,
- dokonać periodyzacji historii.
Uczeń zna:
- podstawowe zajęcia ludności epoki neolitu.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: neolit (młodsza epoka kamienna), rewolucja neolityczna.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie obszar Bliskiego Wschodu,
- wyjaśnić, dlaczego zmiany w sposobie życia ludzi neolitu nazwano rewolucją,
- porównać koczowniczy tryb życia z osiadłym.
Uczeń zna:
- postać: Hammurabiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, Mezopotamia (Międzyrzecze), Sumerowie, politeizm (wielobóstwo),
pismo klinowe.
Uczeń potrafi:
- lokalizować na mapie Żyzny Półksiężyc, Mezopotamię, Babilonię, Eufrat i Tygrys,
- przedstawić osiągnięcia cywilizacji sumeryjskiej i babilońskiej.
Uczeń zna:
- najważniejsze osiągnięcia cywilizacji egipskiej.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: państwo, faraon, monarchia despotyczna.
Uczeń potrafi:
- lokalizować w czasie i przestrzeni cywilizację egipską,
- określić zakres władzy faraona.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: mumia, piramida.
Uczeń potrafi:
- przedstawić wyobrażenia Egipcjan o życiu pozagrobowym.
Uczeń zna:
- postacie: Abrahama, Mojżesza.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Biblia, Stary i Nowy Testament, monoteizm, judaizm, Jahwe, dekalog.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić różnicę między politeizmem a monoteizmem, odwołując się do przykładów,
- wymienić dwie religie monoteistyczne wywodzące się ze starożytnego judaizmu,
- wskazać na mapie starożytny Izrael, Palestynę, Jerozolimę.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Hellada, Hellen, polis.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie i określić położenie geograficzne Grecji,
- wymienić czynniki integrujące starożytnych Greków.
Uczeń zna:
- głównych bogów greckiego panteonu i dziedziny życia, którymi się opiekowali.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: heros, mit, Olimp.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie Olimp,
- opowiedzieć, w jaki sposób Grecy wyobrażali sobie bogów,
Uczeń zna:
- datę: 776 p.n.e.,
- dyscypliny wchodzące w skład pięcioboju.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: olimpiada, igrzyska.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić różnicę między igrzyskami a olimpiadą,
- opowiedzieć o przebiegu igrzysk olimpijskich.
Uczeń zna:
- podstawowe zasady rządzące społeczeństwem Sparty.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: spartiaci, periojkowie, heloci.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie Peloponez i Spartę,
- przedstawić strukturę społeczeństwa Sparty.
Uczeń zna:
- postacie: Solona, Klejstenesa, Peryklesa.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: demokracja, ostracyzm, Zgromadzenie Ludowe, Rada Pięciuset, sąd przysięgłych.
Uczeń potrafi:
- przedstawić ustrój Aten.
Uczeń zna:
- daty: 490 p.n.e., 480 p.n.e., 479 p.n.e.,
- postacie: Miltiadesa, Leonidasa, Temistoklesa.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie państwo perskie i Helladę,
- przedstawić przyczyny, przebieg i skutki wojen grecko-perskich,
- wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew Greków z Persami.
Uczeń zna:
- twórców teatru i rzeźby greckiej: Ajschylosa, Sofoklesa, Fidiasza.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Akropol, Partenon, tragedia
Uczeń zna:
- daty: 333 p.n.e., 331 p.n.e.,
- postacie: Filipa II, Aleksandra Wielkiego,
- miejsca najważniejszych bitew między wojskami Aleksandra a armią perską.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: kultura hellenistyczna (hellenizm).
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie terytoria zajęte przez wojska Aleksandra Wielkiego,
- wyjaśnić, jak powstała kultura hellenistyczna
Uczeń zna:
- datę: 753 p.n.e.,
- postać: Romulusa.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: republika, patrycjusze, plebejusze (plebs).
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie i opisać położenie geograficzne Rzymu,
Uczeń zna:
- daty: 218–201 p.n.e., 216 p.n.e.,
- postać: Hannibala,
- miejsca najważniejszych bitew między Rzymem a Kartaginą.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: prowincja, legion, romanizacja.
Uczeń zna:
- daty: 44 p.n.e., 30 p.n.e. – 14 n.e.,
- postacie: Juliusza Cezara, Oktawiana.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: „pokój rzymski”, cesarstwo.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: termy, akwedukt, igrzyska, gladiator, amfiteatr, Koloseum.
Uczeń potrafi:
- opowiedzieć, w jaki sposób mieszkańcy Rzymu spędzali wolny czas,
- określić położenie niewolników w starożytnym Rzymie.
Uczeń zna:
- okoliczności zagłady Pompejów.
Uczeń rozumie:
- rolę i znaczenie dróg w państwie rzymskim.
Uczeń zna:
- daty: 313, 380,
- postacie: Jezusa Chrystusa, św. Pawła,
- symbole chrześcijaństwa.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: apostoł, Ewangelia, Mesjasz, Kościół, chrześcijaństwo, religia państwowa.
Uczeń potrafi:
- umiejscowić w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa,
- wskazać przyczyny i przykłady prześladowania chrześcijan.
Uczeń zna:
- daty: 395, 476.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: wędrówka ludów.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie granicę podziału cesarstwa ustaloną w 395 roku,
- lokalizować na osi czasu daty: 395, 476.
Uczeń zna:
- datę: 1054,
- postać: Justyniana I Wielkiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: wielka schizma wschodnia, Kościół katolicki, Kościół prawosławny
Uczeń zna:
- datę: 622,
- postać: Mahometa.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Allah, islam, Koran, muzułmanin, meczet.
Uczeń potrafi:
- sytuować na mapie pierwotne siedziby Arabów.
Uczeń zna:
- daty: 800, 843,
- postać: Karola Wielkiego,
- postanowienia traktatu z Verdun.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Frankowie, „renesans karoliński”.
Uczeń potrafi:
- sytuować na mapie zasięg terytorialny monarchii Karola Wielkiego,
- sytuować na mapie państwa powstałe w wyniku postanowień traktatu z 843 roku,
- wyjaśnić przyczyny i okoliczności rozpadu państwa Karola Wielkiego.
Uczeń zna:
- datę: 962,
- postacie: Ottona I, Ottona III.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: Rzesza Niemiecka.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: rycerstwo, feudalizm, senior, wasal, lenno.
Uczeń zna:
- grupy społeczne wchodzące w skład społeczeństwa średniowiecznej Europy.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: stan, rada miejska, patrycjat, pospólstwo, plebs.
Uczeń potrafi:
- opisać wygląd i funkcje średniowiecznego zamku oraz wygląd średniowiecznej wsi i miasta.
Uczeń zna:
- datę: 1077,
- postacie: Grzegorza VII, Henryka IV,
- nazwy najważniejszych średniowiecznych zakonów.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: średniowieczny uniwersalizm.
Uczeń zna:
- datę: 1095.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: wyprawa krzyżowa (krucjata).
Uczeń zna:
- przykłady osiągnięć kulturalnych i architektonicznych średniowiecznej Europy.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: czarna śmierć.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, na czym polegał średniowieczny pogląd na świat i człowieka,
- rozróżnić style romański i gotycki oraz omówić ich cechy charakterystyczne.
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń spełniający kryteria na ocenę dopuszczającą, ponadto:
Uczeń zna:
- postać: Homera,
Uczeń rozumie:
- pojęcie: chronologia.
Uczeń potrafi:
- obliczyć, ile lat upłynęło między jednym a drugim wydarzeniem,
- umieszczać wydarzenia na osi czasu.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować epokę paleolitu
Uczeń potrafi:
- przedstawić czynniki, które miały wpływ na zmianę trybu życia ludzi epoki neolitu,
- opisać skutki przyjęcia przez człowieka osiadłego trybu życia.
Uczeń zna:
- wybrane przepisy zawarte w Kodeksie Hammurabiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: system irygacyjny, handel wymienny, miasto państwo.
Uczeń potrafi:
- omówić warunki naturalne panujące na terenie Mezopotamii,
Uczeń zna:
- grupy społeczne wchodzące w skład społeczeństwa egipskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: hieroglify, papirus.
Uczeń potrafi:
- omówić warunki naturalne panujące na terenie Egiptu,
- opisać wpływ środowiska naturalnego na życie i zajęcia starożytnych Egipcjan.
Uczeń zna:
- głównych bogów, w których wierzyli Egipcjanie.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: balsamowanie.
Uczeń zna:
- postacie: Dawida, Salomona,
- daty związane z historią Izraelitów.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Ziemia Obiecana, naród wybrany, Arka Przymierza, menora.
Uczeń potrafi:
- charakteryzować podstawowe symbole i główne zasady judaizmu,
- ocenić znaczenie Biblii w dziejach ludzkości,
- zaznaczyć na osi czasu najważniejsze wydarzenia z dziejów państwa żydowskiego.
Uczeń rozumie:
- związek między zmianami klimatycznymi na Ziemi a rozwojem człowieka i powstaniem pierwszych cywilizacji
i państw.
Uczeń potrafi:
- omówić warunki naturalne panujące na obszarze pierwszych państw,
- przedstawić warunki życia oraz wymienić umiejętności zdobyte przez ludzi paleolitu i neolitu.
Uczeń zna:
- ramy chronologiczne wielkiej kolonizacji.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: kolonie, wielka kolonizacja.
Uczeń potrafi:
- omówić warunki naturalne panujące na terenie Grecji,
- wyjaśnić wpływ środowiska geograficznego na gospodarkę i rozwój polityczny starożytnej Grecji,
- wskazać przyczyny i zasięg wielkiej kolonizacji greckiej.
Uczeń zna:
- bohaterów najważniejszych mitów greckich.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie Delfy,
- opowiedzieć, w jaki sposób Grecy oddawali cześć swoim bogom.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: „pokój boży”.
Uczeń potrafi:
- lokalizować na mapie Olimpię,
- scharakteryzować igrzyska olimpijskie jako czynnik integrujący antycznych Greków.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: falanga, hoplita,
- cele, którym służyło wychowanie spartańskie.
Uczeń potrafi:
- umiejscowić w czasie istnienie państwa spartańskiego,
- wyjaśnić znaczenie zwrotów: mówić lakonicznie, wrócić z tarczą lub na tarczy.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: arystokracja, areopag.
Uczeń potrafi:
- umiejscowić w czasie demokrację ateńską i porównać system sprawowania władzy w Sparcie i Atenach.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić symboliczny sens nazwy: Termopile,
- wyjaśnić, co zadecydowało o zwycięstwie Greków w wojnach z Persami.
Uczeń zna:
- sławnych filozofów greckich: Sokratesa, Platona, Arystotelesa.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Związek Morski, filozofia.
Uczeń potrafi:
- opisać wygląd starożytnego teatru greckiego.
Uczeń zna:
- datę: 338 p.n.e.
Uczeń potrafi:
- przedstawić dokonania Aleksandra Wielkiego.
Uczeń rozumie:
- na czym polegała specyfika cywilizacji greckiej.
Uczeń potrafi:
- przedstawić najważniejsze osiągnięcia kultury i nauki greckiej.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: zgromadzenie ludowe, konsul, senat, trybun ludowy, prawo weta, dyktator.
Uczeń potrafi:
- opisać warunki naturalne panujące w Italii.
Uczeń zna:
- postać: Gajusza Mariusza.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: armia zawodowa, proletariusze.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: kalendarz juliański.
Uczeń zna:
- postać: Spartakusa.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: cyrk, powstanie Spartakusa.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, dlaczego doszło do powstania Spartakusa.
Uczeń potrafi:
- opisać wygląd domu zamożnego Rzymianina.
Uczeń zna:
- najważniejszych rzymskich bogów.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: tolerancja religijna, Dzieje Apostolskie.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, jakie czynniki zadecydowały o szybkim wzroście liczby wyznawców chrześcijaństwa.
Uczeń zna:
- nazwy głównych plemion wkraczających w granice państwa rzymskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: wandalizm.
Uczeń potrafi:
- wymienić przejawy kryzysu cesarstwa rzymskiego w III wieku,
- wyjaśnić umowność przyjęcia 476 roku za datę końca starożytności i początku średniowiecza.
Uczeń potrafi:
- przedstawić osiągnięcia kulturalne i cywilizacyjne Rzymian,
- wyjaśnić, że kultura rzymska oraz religia chrześcijańska stanowią filary kultury europejskiej.
Uczeń zna:
- datę: 1453,
- podstawowe różnice między Kościołem katolickim a Kościołem prawosławnym.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: Kodeks Justyniana.
Uczeń potrafi:
- przedstawić osiągnięcia Justyniana Wielkiego.
Uczeń zna:
- podstawowe zasady islamu i obowiązki muzułmanina.
Uczeń potrafi:
- dostrzec związki między islamem a judaizmem i chrześcijaństwem,
- podać przykłady osiągnięć cywilizacji arabskiej.
Uczeń zna:
- datę: 756,
- postać: Pepina Krótkiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Karolingowie, hrabstwo, marchia.
Uczeń potrafi:
- opisać okoliczności powstania Państwa Kościelnego,
- omówić organizację państwa Karola Wielkiego.
Uczeń rozumie:
- na czym polegała idea cesarstwa rzymskiego według Ottona III.
Uczeń potrafi:
- przedstawić osiągnięcia Ottona I w dziedzinie polityki wewnętrznej i zewnętrznej,
- wyjaśnić rolę Ottona III w dążeniu do budowy zjednoczonej Europy.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: hołd lenny, inwestytura.
Uczeń potrafi:
- omówić podstawowe zadania rycerstwa,
- opisać, jak przebiegała uroczystość nadania lenna.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: pańszczyzna, czynsz pieniężny, trójpolówka, cech.
Uczeń potrafi:
- charakteryzować funkcje gospodarcze i kulturowe średniowiecznych miast,
- wskazać różnice w położeniu poszczególnych stanów.
Uczeń zna:
- daty: 1096–1099, 1204,
- nazwy najważniejszych zakonów rycerskich.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: wyprawa ludowa, zakon rycerski.
Uczeń potrafi:
- przedstawić okoliczności powstania, organizację i zadania zakonów rycerskich.
- wskazać i scharakteryzować wzorce osobowe średniowiecza.
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń spełniający kryteria na ocenę dostateczną, ponadto:
Uczeń rozumie:
- pojęcie: prawda historyczna,
- znaczenie źródeł w odtwarzaniu dziejów.
Uczeń potrafi:
- podać różne sposoby mierzenia czasu.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: lądolód, gromada,
- znaczenie uzyskania umiejętności rozpalania ognia dla rozwoju cywilizacyjnego człowieka pierwotnego.
Uczeń potrafi:
- opowiedzieć o życiu ludzi epoki paleolitu,
- wyjaśnić zależności pomiędzy środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka.
Uczeń potrafi:
- opowiedzieć o życiu ludzi epoki neolitu.
Uczeń zna:
- kształt pisma klinowego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: zikkurat, brąz, kodeks.
Uczeń potrafi:
- opisać wpływ środowiska naturalnego na życie ludzi cywilizacji nadrzecznych.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: pismo „ludowe”, geometria.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować poszczególne grupy społeczeństwa egipskiego i ich rolę w państwie,
- opisać życie codzienne mieszkańców Egiptu,
- opisać organizację państwa egipskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: sarkofag, Księgi Umarłych.
Uczeń potrafi:
- przedstawić najpopularniejszą teorię na temat sposobu, w jaki budowano piramidy,
- scharakteryzować wierzenia religijne starożytnych Egipcjan.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: świątynia jerozolimska, Tora, „niewola babilońska”.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie szlak wędrówki narodu wybranego.
Uczeń potrafi:
- omówić wierzenia człowieka pierwotnego i ludów starożytnych.
Uczeń zna:
- typowy jadłospis mieszkańców starożytnej Grecji.
Uczeń potrafi:
- opowiedzieć o zajęciach Greków.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Chaos, Pytia, Hades, Pola Elizejskie, Tartar.
Uczeń potrafi:
- przedstawić poglądy Greków na temat życia pozagrobowego,
- wyjaśnić, jaką rolę w życiu Greków odgrywały wyrocznie.
Uczeń zna:
- konkurencje starożytnych igrzysk olimpijskich nie wchodzące w skład pięcioboju.
Uczeń potrafi:
- opisać wygląd Olimpii.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: geruzja, Lacedemon.
Uczeń potrafi:
- przedstawić etapy wychowania spartańskiego,
- omówić ustrój Sparty.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: tyran,
- na czym polegają różnice między demokracją ateńską a współczesną (np. w Polsce).
Uczeń potrafi:
- przedstawić proces kształtowania się demokracji ateńskiej.
Uczeń zna:
- postacie: Dariusza I, Kserksesa.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: „nieśmiertelni”, triera,
- postawy sławnych dowódców greckich z V wieku p.n.e.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić sens słów: „Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu leżymy, wierni jej prawom”.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: idealizm, Akademia, epoka klasyczna.
Uczeń potrafi:
- wytłumaczyć, jak powstała filozofia,
- omówić przyczyny powstania i funkcjonowanie Związku Morskiego,
- opisać wygląd starożytnych Aten i Akropolu,
- scharakteryzować teatr jako czynnik integrujący starożytnych Greków.
Uczeń zna:
- daty: 431–404 p.n.e.,
- postacie: Archimedesa, Euklidesa.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Likejon, złoty środek.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić przyczyny i skutki wojny peloponeskiej,
- wskazać przyczyny, które umożliwiły Macedonii uzyskanie dominującej pozycji w Grecji,
- opisać wygląd starożytnej Aleksandrii.
Uczeń rozumie:
- rolę Grecji w kształtowaniu cywilizacji europejskiej.
Uczeń zna:
- postacie: Eneasza, Remusa.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Lacjum, zasada jednoroczności, zasada kolegialności.
Uczeń potrafi:
- opowiedzieć legendę o powstaniu Rzymu,
- podać przykład wpływu kultury greckiej na kulturę rzymską.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: namiestnik.
Uczeń potrafi:
- opisać wygląd i uzbrojenie rzymskiego legionisty,
- scharakteryzować organizację prowincji.
Uczeń zna:
- daty: 49 p.n.e., 31 p.n.e.,
- postacie: Marka Antoniusza, Kleopatry,
- okoliczności dojścia Oktawiana do władzy.
Uczeń rozumie:
- znaczenie sformułowania „kości zostały rzucone”.
Uczeń potrafi:
- omówić dokonania Juliusza Cezara.
Uczeń zna:
- datę: 73–71 p.n.e.
Uczeń potrafi:
- opisać warunki życia mieszkańców stolicy państwa rzymskiego,
- opisać wygląd Rzymu w okresie cesarstwa.
Uczeń zna:
- datę: 79 p.n.e.,
- typowy jadłospis mieszkańców starożytnych Pompejów.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: odeon, palestra.
Uczeń potrafi:
- opisać wygląd starożytnych Pompejów.
Uczeń zna:
- datę: 64,
- postacie: Poncjusza Piłata, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: sobór.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować wierzenia starożytnych Rzymian,
- opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa.
Uczeń zna:
- daty: 410, 451, 455,
- postacie: Alaryka, Romulusa Augustulusa, Odoakra, Attyli.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: kolon.
Uczeń potrafi:
- opisać okoliczności, w których doszło do najazdu plemion germańskich na ziemie cesarstwa w IV–V wiek
Uczeń rozumie:
- pojęcia: cezaropapizm, herezja, teologia, ekskomunika, synod, dogmat.
Uczeń potrafi:
- przedstawić okoliczności powstania Konstantynopola i opisać wygląd miasta,
- opisać okoliczności, w których doszło do upadku cesarstwa bizantyjskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: hidżra, święta wojna (dżihad), kalif, państwo teokratyczne.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, jak doszło do powstania islamu.
Uczeń zna:
- datę: 732,
- postacie: Chlodwiga, Karola Młota.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Merowingowie, Normanowie.
Uczeń potrafi:
- opisać okoliczności, w których Frankowie przyjęli chrzest,
- określić rolę chrześcijaństwa w umacnianiu państwa Franków.
Uczeń zna:
- postać: Henryka I.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: elektorzy.
Uczeń potrafi:
- omówić politykę władców niemieckich w stosunku do wschodnich sąsiadów.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: drabina feudalna, komendacja, „rozejm boży”.
Uczeń potrafi:
- omówić okoliczności powstania rycerstwa.
Uczeń zna:
- cechy idealnego rycerza średniowiecza.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: gildia.
Uczeń potrafi:
- określić wpływ wynalazków technicznych na rozwój rolnictwa,
- omówić proces kształtowania się stanów.
Uczeń zna:
- daty: 529, 1075,
- postacie: św. Benedykta, św. Franciszka z Asyżu, św. Dominika,
- treść notatki papieskiej Dictatus papae i postanowienia ugody w Wormacji.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: asceza, reguła, symonia, konklawe, kardynał, heretyk, inkwizycja.
Uczeń potrafi:
- przedstawić sposoby przezwyciężenia sytuacji w Kościele w X–XI wieku,
- przedstawić przyczyny i przebieg sporu między Henrykiem IV i Grzegorzem VII.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: rekonkwista.
Uczeń potrafi:
- omówić przebieg pierwszej i czwartej krucjaty,
- sytuować na mapie państwa utworzone przez krzyżowców.
- lokalizować na mapie miasta, w których powstały pierwsze uniwersytety.
- wskazać te dziedziny życia, w których przetrwały ślady kultury średniowiecznej,
- scharakteryzować relacje między cesarstwem a papiestwem w okresie średniowiecza.
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń spełniający kryteria na ocenę dobrą, ponadto:
Uczeń rozumie:
- pojęcie: hipoteza naukowa,
- z czego wynika konieczność ostrożnego traktowania źródeł historycznych.
Uczeń potrafi:
- ocenić znaczenie źródeł w odtwarzaniu dziejów.
Uczeń rozumie:
- związek między wynalezieniem pisma a początkiem historii człowieka.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować system wierzeń ludzi paleolitu.
- opisać sposób wytwarzania kamiennych narzędzi i wyrobów z gliny w epoce neolitu.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: podział pracy.
Uczeń potrafi:
- opisać wygląd sumeryjskiego miasta państwa,
- określić, kiedy na terenie Mezopotamii pojawiła się cywilizacja Sumerów.
Uczeń rozumie:
- na czym polegała trudność w posługiwaniu się pismem obrazkowym.
Uczeń potrafi:
- wskazać zależności między położeniem geograficznym a powstaniem państwa i cywilizacji egipskiej,
- rozpoznać różne typy pisma egipskiego.
Uczeń zna:
- postać: Cheopsa.
Uczeń potrafi:
- omówić poszczególne etapy sądu Ozyrysa nad duszą zmarłego Egipcjanina.
Uczeń rozumie:
- z czego wynika ostrożność, z jaką historycy podchodzą do Biblii jako źródła historycznego.
Uczeń potrafi:
- opowiedzieć, jak powstało państwo żydowskie – Izrael,
- ocenić rolę Abrahama i Mojżesza w historii narodu żydowskiego.
- scharakteryzować i porównać dorobek cywilizacji Bliskiego Wschodu.
Uczeń zna:
- ramy chronologiczne kultury mykeńskiej.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: kultura mykeńska.
Uczeń potrafi:
- opisać wygląd greckich statków handlowych.
- ocenić rolę religii w tworzeniu się i umacnianiu wspólnoty Hellenów,
- wyszukać w mitach wartości uniwersalne.
Uczeń zna:
- datę: 1896.
Uczeń potrafi:
- omówić reguły rządzące starożytnymi igrzyskami.
Uczeń rozumie:
- na czym polegały relacje między obywatelem a państwem spartańskim.
Uczeń potrafi:
- opisać, jak doszło do upadku państwa spartańskiego,
- dokonać oceny ustroju spartańskiego.
- omówić sytuację niewolników w państwie ateńskim.
Uczeń zna:
- daty: 499 p.n.e., 449 p.n.e.
Uczeń potrafi:
- omówić organizację państwa perskiego,
- ocenić postawę Greków podczas wojen z Persami.
- ocenić rolę Peryklesa w rozkwicie kulturalnym Aten,
- opisać sposób wychowania dzieci obowiązujący w starożytnych Atenach.
Uczeń rozumie:
- cele polityki prowadzonej przez Filipa II i Aleksandra.
Uczeń potrafi:
- omówić dzieje imperium po śmierci Aleksandra.
- ocenić wkład Greków w kształtowanie się kultury europejskiej.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Etruskowie, nowa arystokracja.
Uczeń potrafi:
- przedstawić rozwój terytorialny republiki rzymskiej.
- wskazać mocne i słabe strony reformy armii przeprowadzonej przez Mariusza,
- opisać postawy Rzymian wobec podbitej ludności.
- porównać ustrój Rzymu republikańskiego z ustrojem Rzymu w czasach Oktawiana Augusta,
- ocenić Oktawiana Augusta.
- scharakteryzować znaczenie niewolnictwa dla państwa rzymskiego,
- opisać sposób wychowania dzieci w rodzinie rzymskiej i omówić panujące w niej zasady.
- opowiedzieć, w jaki sposób budowano drogi w starożytnym Rzymie.
Uczeń rozumie:
- znaczenie edyktów z 313 i 380 roku dla rozwoju i umacniania pozycji chrześcijaństwa w państwie rzymskim.
- wpływ wędrówki ludów na sytuację w państwie rzymskim w IV i V wieku.
Uczeń potrafi:
- opisać obyczaje i wygląd Hunów,
- opisać okoliczności, w których doszło do upadku zachodniego cesarstwa rzymskiego.
Uczeń rozumie:
- rolę jednostki w procesie historycznym.
Uczeń potrafi:
- ocenić trwałość osiągnięć cywilizacyjnych Rzymu oraz dostrzec ich obecność we współczesnym świecie.
Uczeń rozumie:
- z czego wynikało dążenie cesarzy do podporządkowania sobie Kościoła.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić przyczyny strat terytorialnych cesarstwa bizantyjskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: fatalizm.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować zasady społeczne obowiązujące wyznawców islamu,
- wyjaśnić, co zadecydowało o sukcesach podbojów dokonywanych przez Arabów w VII–IX wieku.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić rolę Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Krótkiego oraz Karola Wielkiego w historii,
- wyjaśnić przyczyny i znaczenie odnowienia cesarstwa na Zachodzie.
- omówić sytuację we wschodniej części państwa Karolingów między IX a X wiekiem.
Uczeń rozumie:
- wpływ feudalizmu na sytuację polityczną, gospodarczą i społeczną średniowiecznej Europy.
Uczeń potrafi:
- przedstawić zależności społeczne oparte na prawie lennym.
- opisać życie codzienne mieszkańców średniowiecznego zamku, wsi i miasta,
- omówić proces powstawania miast.
Uczeń rozumie:
- jak papiestwo i cesarstwo rozumiały ideę średniowiecznego uniwersalizmu.
Uczeń potrafi:
- przedstawić przyczyny powołania nowych zakonów i przedstawić główne założenia ich działalności.
- omówić skutki wypraw krzyżowych.
- ocenić rolę uniwersytetów w rozwoju kultury,
- przedstawić miejsce kobiety w średniowiecznej Europie.
Uczeń rozumie:
- zasady polityczne i społeczne, na których opierał się porządek w średniowiecznej Europie.
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo dobrą, ponadto :
Uczeń zna:
- postać: Heinricha Schliemanna.
Uczeń potrafi:
- ocenić rolę archeologii w odtwarzaniu procesu dziejowego,
- opisać okoliczności odkrycia Troi.
- opisać okoliczności odkrycia jaskini w Lascaux.
- ocenić wpływ postępu technicznego na polepszenie warunków życia człowieka.
- dostrzec przejawy świadomej ingerencji człowieka w środowisko naturalne,
- wskazać różnice między starożytnymi a współczesnymi przepisami prawa.
- omówić funkcjonowanie szkolnictwa w starożytnym Egipcie.
Uczeń zna:
- postać: Tutanchamona.
Uczeń potrafi:
- opisać okoliczności odkrycia grobowca Tutanchamona.
- ocenić dorobek cywilizacji Bliskiego Wschodu.
Uczeń rozumie:
- na czym polegały trudności związane z podróżami morskimi w okresie starożytnym.
Uczeń potrafi:
- opowiedzieć, jak doszło do powstania kultury mykeńskiej.
- dokonać dydaktycznej interpretacji mitów greckich.
- dostrzec we współczesnych igrzyskach olimpijskich bezpośrednie nawiązanie do tradycji greckiej.
- ocenić zasady obyczajowe obowiązujące w Sparcie i wskazać w nich wartości aprobowane przez siebie.
- ocenić zasady demokracji ateńskiej.
- dostrzec, że konfrontacja Greków z Persami zapoczątkowała kształtowanie się tożsamości europejskiej.
- wyjaśnić, jaka była geneza rozkwitu Aten w V wieku p.n.e.,
- ocenić wkład Greków w kształtowanie się kultury europejskiej.
- ocenić Aleksandra Wielkiego.
- wskazać ponadczasowe wartości filozofii greckiej.
- przedstawić naukowe informacje o początkach Rzymu uzyskane w oparciu o prowadzone badania
archeologiczne.
Uczeń rozumie:
- znaczenie armii dla sprawnego funkcjonowania państwa rzymskiego i prowadzonej przez nie polityki.
Uczeń potrafi:
- ocenić postępowanie Juliusza Cezara wobec instytucji republikańskich.
- dokonać oceny moralnej systemu niewolniczego,
- dokonać etycznej oceny rzymskich igrzysk.
- na przykładzie badań archeologicznych prowadzonych w Pompejach dostrzegać wpływ archeologii na rozwój
wiedzy historycznej.
- określić rolę chrześcijaństwa w starożytności.
- ocenić skutki najazdu barbarzyńców na Rzym.
Uczeń potrafi:
- zauważyć związki między życiem politycznym a przemianami cywilizacyjnymi.
- wyjaśnić, dlaczego Bizancjum uważa się za kontynuację państwa rzymskiego,
- ocenić Justyniana Wielkiego.
Uczeń rozumie:
- wpływ religii na politykę, kulturę i społeczeństwo Arabów.
Uczeń potrafi:
- opisać sposób wychowania dzieci w rodzinie arabskiej i omówić panujące w niej zasady.
Uczeń rozumie:
- rolę Karola Wielkiego w kształtowaniu politycznych i kulturowych podstaw nowożytnej Europy.
Uczeń potrafi:
- na przykładzie Franków wyjaśnić proces kształtowania się państw średniowiecznej Europy na gruzach cesarstwa
zachodniorzymskiego.
- wyjaśnić proces wyodrębniania się dwóch podstawowych grup społecznych – feudałów i poddanych.
Uczeń potrafi:
- przedstawić proces uzyskiwania tytułów mistrzowskich przez rzemieślników miejskich.
- omówić przebieg krucjat przeciw Słowianom połabskim.
Uczeń rozumie:
- wpływ epidemii dżumy na sytuację społeczną i gospodarczą średniowiecznej Europy.
Uczeń potrafi:
- ocenić dokonania średniowiecznych Europejczyków.
KLASA II GIMNAZJUM
Uczeń zna:
- datę: 966,
- postać: Mieszka I,
- nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: książę, Piastowie, monarchia patrymonialna.
Uczeń potrafi:
- wymienić cechy monarchii patrymonialnej na przykładzie państwa Mieszka I,
Uczeń zna:
- daty: 1000, 1025,
- postacie: Bolesława I Chrobrego, Ottona III.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: zjazd gnieźnieński, arcybiskupstwo.
Uczeń potrafi:
- zlokalizować na mapie Gniezno,
Uczeń zna:
- datę: 1025,
- postacie: Mieszka II, Kazimierza I Odnowiciela, Bolesława II Śmiałego
Uczeń zna:
- datę: 1138,
- postać: Bolesława III Krzywoustego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: ustawa sukcesyjna.
Uczeń potrafi:
- omówić zasady statutu Bolesława Krzywoustego
Uczeń potrafi:
- umiejscowić w czasie i przestrzeni państwo pierwszych Piastów.
Uczeń zna:
- postać: Władysława II Wygnańca.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: rozbicie dzielnicowe
Uczeń zna:
- datę: 1230,
- postać: Konrada I Mazowieckiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: zakon krzyżacki.
Uczeń potrafi:
- opisać przyczyny i okoliczności pojawienia się Krzyżaków na ziemiach polskich,
- postacie: Przemysła II, Władysława I Łokietka.
- postać: Kazimierza III Wielkiego
Uczeń zna:
- nazwy stanów społecznych Polski średniowiecznej.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: rocznik, kronik
Uczeń zna:
- daty: 1385, 1386,
- postać: Władysława Jagiełły,
- postanowienia unii polsko-litewskiej.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: unia personalna.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić przyczyny unii polsko-litewskiej,
- wskazać na mapie państwo polsko-litewskie oraz sąsiadujące z nim kraje.
Uczeń zna:
- datę: 15 VII 1410,
- postać: Ulricha von Jungingena,
- postanowienia pierwszego pokoju toruńskiego.
Uczeń zna:
- daty: 1444, 1454, 1454 1466,
- postacie: Władysława Warneńczyka, Kazimierza Jagiellończyka.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: dynastia Jagiellonów, inkorporacja, lenno, Prusy Królewskie, Prusy Zakonne.
Uczeń potrafi:
- przedstawić postanowienia drugiego pokoju toruńskiego
Uczeń rozumie:
- rolę Gdańska w Polsce XV XVI w.
Uczeń potrafi:
- podać cechy charakterystyczne stanu szlacheckiego.
Uczeń zna:
- postacie: Jana Długosza, Wita Stwosza
Uczeń zna:
- datę: 1492,
- postacie: Jana Gutenberga, głównych twórców europejskiego renesansu (Leonarda da Vinci, Michała Anioła,
Mikołaja Kopernika) i ich dzieła.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: epoka nowożytna, renesans (odrodzenie), teoria heliocentryczna.
Uczeń zna:
- daty: 1492, 1497, 1519 1522,
- postacie: Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana,
- przyczyny odkryć geograficznych.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Stary i Nowy Świat.
Uczeń potrafi:
- sytuować w czasie i przestrzeni wyprawy Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: manufaktura, kapitalizm.
Uczeń zna:
- datę: 1517,
- postacie: Marcina Lutra, Jana Kalwina.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: reformacja, protestanci
Uczeń rozumie:
- pojęcia: kontrreformacja (reforma Kościoła), inkwizycja.
Uczeń zna:
- postać: Iwana IV Groźnego.
Uczeń zna:
- postacie: kardynała Richelieu, Ludwika XIV.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: monarchia absolutna.
Uczeń potrafi:
- na przykładzie Francji Ludwika XIV scharakteryzować ustrój monarchii absolutnej.
Uczeń zna:
- postać: Giovanniego Lorenza Berniniego i jego dzieła,
- ramy chronologiczne baroku w Europie.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: barok.
Uczeń potrafi:
- podać charakterystyczne cechy stylu barokowego w architekturze i sztuce
Uczeń zna:
- daty: 1493, 1505,
- treść konstytucji Nihil novi.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: sejm walny, izba poselska, posłowie, senat, demokracja szlachecka,
- rolę i znaczenie szlachty w kształtowaniu ustroju Rzeczpospolitej.
Uczeń zna:
- datę: 1569,
- postacie: Zygmunta I Starego, Zygmunta II Augusta,
- postanowienia unii lubelskiej.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: unia realna, pierwsza Rzeczpospolita.
Uczeń potrafi:
- wskazać różnice między unią personalną a unią realną,
- wskazać na mapie terytoria obu połączonych państw.
Uczeń zna:
- postacie: Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: złoty wiek
Uczeń zna:
- datę: 1573,
- postacie: Henryka Walezego, Stefana Batorego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: artykuły henrykowskie, pacta conventa, konfederacja, wolna elekcja.
Uczeń zna:
- postać: Zygmunta III Wazy.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: husaria.
Uczeń potrafi:
- podać przyczyny i skutki wojen Polski ze Szwecją, z Rosją i Turcją za panowania Zygmunta III Wazy.
Uczeń zna:
- datę: 1648,
- postacie: Władysława IV, Bohdana Chmielnickiego, Jana II Kazimierza.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić przyczyny powstania Chmielnickiego.
Uczeń zna:
- daty: 1655, 1660,
- postacie: Karola X Gustawa, Stefana Czarnieckiego
Uczeń rozumie:
- pojęcie: potop.
Uczeń potrafi:
- omówić przyczyny, przebieg i skutki potopu.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: liberum veto.
Uczeń zna:
- datę: 1683,
- postać: Jana III Sobieskiego
- postacie: Augusta II Sasa, Stanisława Leszczyńskiego, Augusta III Sasa,
- postanowienia sejmu niemego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: czasy saskie, sejm niemy,
- cele polityczne Rosji względem państwa polskiego
Uczeń zna:
- datę: 972,
- postacie: Dobrawy, Hodona.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: ród, plemię, Słowianie.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, skąd pochodzą Słowianie,
- wskazać na mapie granice państwa polskiego w czasach Mieszka I.
Uczeń zna:
- datę: 997,
- postać: św. Wojciecha.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: metropolia.
Uczeń potrafi:
- przedstawić przyczyny, przebieg i skutki misji biskupa Wojciecha do Prus,
- przedstawić rozwój terytorialny państwa Bolesława Chrobrego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: danina, drużyna, namiestnik.
Uczeń zna:
- datę: 1076,
- postacie: biskupa Stanisława, Galla Anonima, Wincentego Kadłubka.
Uczeń potrafi:
- omówić skutki powstania ludowego,
- przedstawić podłoże i konsekwencje konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem.
Uczeń zna:
- daty: 1079, 1109,
- postacie: Władysława I Hermana, Zbigniewa.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: zasada senioratu, senior, dzielnica senioralna, dzielnice dziedziczne.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić przyczyny i skutki wydania statutu Bolesława Krzywoustego,
- wskazać na mapie dzielnice utworzone na mocy ustawy sukcesyjnej
Uczeń zna:
- datę: 1241,
- postacie: Henryka I Brodatego, Henryka II Pobożnego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: kolonizacja niemiecka, lokacja, prawo niemieckie, prawo polskie, sołtys, dziesięcina
Uczeń potrafi:
- omówić rozwój terytorialny państwa krzyżackiego
Uczeń zna:
- datę: 1300,
- postać: Wacława II.
Uczeń zna:
- datę: 1343.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: statut, monarchia stanowa.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego.
- wskazać charakterystyczne cechy budownictwa romańskiego i gotyckiego
Uczeń zna:
- daty: 1370, 1374,
- postacie: Ludwika Węgierskiego (Andegaweńskiego), Jadwigi,
- postanowienia przywileju koszyckiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: szlachta, przywilej, poradlne.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić przyczyny i konsekwencje wydania przywileju koszyckiego,
- wskazać na mapie miejsce zawarcia umowy między Polską a Litwą.
Uczeń zna:
- daty: 1409-1411, 1411, 1414,
- postacie: Witolda, Pawła Włodkowica.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: monarchia elekcyjna, Związek Pruski, pospolite ruszenie.
Uczeń potrafi:
- omówić przebieg wojny trzynastoletniej,
- wyjaśnić znaczenie odzyskania Pomorza Gdańskiego i ujścia Wisły dla dalszego rozwoju Po
Uczeń rozumie:
- pojęcia: sejmik, folwark, pańszczyzna,
- wpływ przywilejów na proces przekształcania się rycerstwa w szlachtę,
- przyczyny słabości miast i mieszczaństwa w Polsce
Uczeń zna:
- postacie: głównych twórców europejskiego renesansu (Filippa Brunelleschiego, Rafaela Santi, Erazma
z Rotterdamu) i ich dzieła.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: humanizm, mecenat.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: kolonie.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: system nakładczy, bank, gospodarka towarowo-pieniężna,
- sposób funkcjonowania systemu nakładczego i manufaktury.
Uczeń potrafi:
- porównać dwa odrębne systemy ekonomiczne: na wschód i na zachód od Łaby.
Uczeń zna:
- postać: Henryka VIII.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: odpust, luteranizm, kalwinizm, anglikanizm, wojny religijne, noc św. Bartłomieja, pokój religijny.
Uczeń potrafi:
- opisać cele i scharakteryzować działalność Marcina Lutra i Jana Kalwina,
- wskazać na mapie państwa objęte reformacją.
Uczeń zna:
- postać: Ignacego Loyoli.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Święte Oficjum, indeks ksiąg zakazanych, Towarzystwo Jezusowe (jezuici),
- rolę Kościoła w dobie kontrreformacji.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: racja stanu, edykt nantejski.
Uczeń potrafi:
- wskazać cele polityczne działalności kardynała Richelieu i sposób ich realizacji
Uczeń zna:
- postacie: głównych myślicieli i twórców baroku (Galileusza, Isaaca Newtona, Kartezjusza, Rembrandta,
Antonia Vivaldiego, Jana Sebastiana Bacha) i ich dzieła.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: racjonalizm
- wymienić najsłynniejsze zabytki architektury barokowej.
Uczeń zna:
- daty: 1374, 1454,
- treść najważniejszych przywilejów szlacheckich.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: sejmik ziemski, rada królewska, zjazd walny, magnateria, instrukcje poselskie, konstytucja (ustawa
sejmowa),
Uczeń potrafi:
- opisać organizację i zasady działania sejmu walnego,
Uczeń zna:
- daty: 1525, 1572,
- postać: Albrechta Hohenzollerna,
- postanowienia hołdu pruskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: hołd pruski, ruch egzekucyjny, tolerancja religijna.
- przedstawić okoliczności zawarcia unii realnej między Polską a Litwą.
Uczeń zna:
- postacie: Bony, Jana Zamoyskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: arras, ratusz.
Uczeń potrafi:
- przedstawić osiągnięcia piśmiennictwa polskiego epoki renesansu.
Uczeń zna:
- datę: 1576,
- postać: Anny Jagiellonki,
- postanowienia artykułów henrykowskich, pacta conventa i konfederacji warszawskiej.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: bezkrólewie, sejm elekcyjny, interrex,
Uczeń potrafi:
- opisać przebieg i przedstawić zasady wolnej elekcji na przykładzie roku 1573.
Uczeń zna:
- postacie: Jana Karola Chodkiewicza, Stanisława Żółkiewskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: rokosz, Kozacy, srebrny wiek.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew związanych z wojnami Polski ze Szwecją, i Turcją.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: rejestr, rebelia.
Uczeń potrafi:
- opisać wydarzenia na Ukrainie w latach 1648-1667,
- wskazać na mapie miejsca najważniejszych wydarzeń powstania Chmielnickiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: abdykacja
Uczeń zna:
- postać: Michała Korybuta Wiśniowieckiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: sarmatyzm,
- wpływ liberum veto na funkcjonowanie państwa polskiego.
Uczeń zna:
- daty: 1672, 1673.
Uczeń rozumie:
- znaczenie wiktorii wiedeńskiej dla losów Europy w II połowie XVII w.
Uczeń potrafi:
- omówić przebieg konfliktów polsko-tureckich w II połowie XVII w.
Uczeń zna:
- daty: 1697, 1700-1721,
- postać: Piotra I.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: Collegium Nobilium,
- wpływ wydarzeń politycznych na życie społeczno-gospodarcze kraju w czasach saskich.
Uczeń potrafi:
- dostrzec różne postawy społeczeństwa polskiego w czasach saskich,
- uzasadnić potrzebę naprawy Rzeczypospolitej w II połowie XVIII
Uczeń potrafi:
- omówić zmiany terytorialne państwa polskiego za panowania Mieszka I,
- określić następstwa kulturowe, społeczne i polityczne chrystianizacji Polski.
Uczeń zna:
- daty: 1004-1018, 1018,
- postać: Henryka II.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: diecezja.
Uczeń potrafi:
- omówić przyczyny, przebieg i skutki wojen z Niemcami.
- omówić organizację państwa polskiego w czasach pierwszych Piastów.
Uczeń zna:
- daty: 1031, 1039,
- postać: Brzetysława.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: powstanie ludowe.
Uczeń potrafi:
- porównać relacje kronikarzy – Galla Anonima i Wincentego Kadłubka – i wskazać różnice w sporządzonych
przez nich opisach konfliktu między królem Bolesławem a biskupem Stanisławem,
Uczeń zna:
- datę: 1102,
- postacie: Henryka V, synów Bolesława Krzywoustego.
Uczeń potrafi:
- opisać okoliczności objęcia władzy w Polsce przez Bolesława Krzywoustego,
- przyporządkować dzielnicę senioralną i dzielnice dziedziczne poszczególnym synom Bolesława Krzywoustego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: prawo składu
- scharakteryzować proces kolonizacji niemieckiej,
- scharakteryzować okres rozbicia dzielnicowego w Polsce,
- wskazać na mapie ziemie utracone w trakcie rozbicia dzielnicowego (do połowy XIII w.).
Uczeń zna:
- postać: Jakuba Świnki.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Marchia Brandenburska, immunitet.
Uczeń potrafi:
- opisać okoliczności powstania Marchii Brandenburskiej i wyjaśnić, jakie zagrożenia dla Polski niosła jej
polityka,
- uzasadnić potrzebę zjednoczenia państwa polskiego
- omówić drogę Przemysła II do korony królewskiej,
Uczeń zna:
- datę: 1339.
Uczeń potrafi:
- omówić i ocenić dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej i zagranicznej.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: bojarstwo.
Uczeń potrafi:
- przedstawić okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez Ludwika Andegaweńskiego,
- przedstawić okoliczności koronacji Jadwigi na króla Polski.
Uczeń zna:
- przebieg bitwy pod Grunwaldem,
- różne źródła informacji o bitwie grunwaldzkiej.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: polonizacja.
Uczeń potrafi:
- omówić relacje między Polakami a Litwinami po zawarciu unii w Krewie.
- postać: Zbigniewa Oleśnickiego
Uczeń potrafi:
- zanalizować przyczyny i skutki wystąpienia Związku Pruskiego przeciwko Krzyżakom.
- scharakteryzować organizację i sposób funkcjonowania folwarku szlacheckiego,
- określić czynniki, które zadecydowały o znaczącej roli i potędze Gdańska.
Uczeń rozumie:
- znaczenie tolerancji dla utrzymania jedności państwa polskiego.
Uczeń potrafi:
- omówić rolę Akademii Krakowskiej.
- wskazać różnice w postrzeganiu człowieka i świata w okresie średniowiecza i renesansu.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: karawela, handel trójkątny, plantacje.
Uczeń potrafi:
- ocenić wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze oraz kulturowe Europy i Nowego Świata.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: weksel, inflacja, popyt.
Uczeń zna:
- datę: 1572.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: hugenoci.
Uczeń potrafi:
- omówić okoliczności powstania kościoła anglikańskiego,
- wymienić różnice między nowymi wyznaniami a katolicyzmem.
Uczeń zna:
- postać: Giordana Bruno.
Uczeń potrafi:
- omówić cele działalności Świętego Oficjum i jezuitów.
- postacie: Jeana Baptisteà Colberta, Moliera,
- postanowienia edyktu nantejskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: merkantylizm.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, na czym polegała polityka gospodarcza Colberta
Uczeń rozumie:
- pojęcia: zasada jedności, zasada jednomyślności.
Uczeń potrafi:
- opisać sposób funkcjonowania sejmików szlacheckich,
- wskazać różnice między sejmem dawnej Rzeczypospolitej a współczesnym.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: wojsko kwarciane, arianie, czasy zygmuntowskie.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować program ruchu egzekucyjnego i jego realizację,
- omówić konsekwencje unii lubelskiej oraz wyjaśnić wynikające z niej korzyści i zagrożenia.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: urbanistyka,
- wkład Zygmunta Starego i królowej Bony w upowszechnienie renesansu w Polsce.
Uczeń potrafi:
- opisać życie codzienne mieszkańców Rzeczypospolitej w XVI w.,
- opisać wygląd renesansowego miasta.
Uczeń zna:
- datę: 1582.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: piechota wybraniecka, różnowierca.
Uczeń potrafi:
- omówić cele polityki zagranicznej Stefana Batorego i skutki ich realizacji,
- wskazać na mapie miejsca najważniejszych wydarzeń związanych z wojną o Inflanty za Stefana Batorego.
Uczeń zna:
- daty: 1606, 1629,
- postacie: Mikołaja Zebrzydowskiego, Dymitra Samozwańca.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: dymitriada, wielka smuta, Zaporoże.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić przyczyny rokoszu Zebrzydowskiego.
Uczeń zna:
- daty: 1649, 1651,
- postać: Jeremiego Wiśniowieckiego,
- treść ugody w Perejasławiu i ugody hadziackiej.
Uczeń rozumie:
- złożoność przyczyn (ekonomicznych, religijnych i narodowościowych) wystąpień kozackich na Ukrainie.
Uczeń potrafi:
- przedstawić sytuację mieszkańców Ukrainy po przyłączeniu jej do Polski.
Uczeń zna:
- datę: 1667,
- postacie: Hieronima Radziejowskiego, Janusza Radziwiłła,
- postanowienia rozejmu w Andruszowie.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: wojna szarpana.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie miejsca najważniejszych wydarzeń z czasów potopu,
- scharakteryzować ewolucję postaw Polaków w trakcie potopu i wymienić przyczyny zmiany tych postaw.
Uczeń zna:
- daty: 1665-1666, 1668,
- postać: Jerzego Lubomirskiego.
Uczeń potrafi:
- wskazać cele, do których dążyła magnateria polska w XVII w.,
- zinterpretować ideę „złotej wolności” szlacheckiej.
Uczeń zna:
- daty: 1674, 1699,
- postacie: Kara Mustafy, Marii Kazimiery.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: haracz, jasyr, wielki wezyr.
Uczeń potrafi:
- opisać organizację państwa tureckiego,
- dostrzec związek między wydarzeniami historycznymi a literaturą polską.
Uczeń zna:
- daty: 1709, 1733,
- postacie: Karola XII, Stanisława Konarskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: „taniec goniony”, „karczma zajezdna”.
Uczeń potrafi:
- podać przyczyny i skutki konfliktów związanych z walką o polski tron za panowania Sasów.
Uczeń rozumie:
- charakter przemian politycznych, gospodarczych i społecznych, jakie dokonały się w państwie polskolitewskim, oraz skutki tych przemian dla wizerunku Polski w Europie w XVI-XVIII w.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować ewolucję postawy szlachty wobec państwa w XVI - XVIII w.
Uczeń zna:
- pojęcia: kultura archeologiczna, kultura łużycka, Praindoeuropejczycy,
ludy bałtyckie.
Uczeń potrafi:
- omówić etapy kształtowania się plemion słowiańskich i ich organizację.
Uczeń potrafi:
- ocenić polityczne znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego.
Uczeń potrafi:
- opisać życie i obyczaje mieszkańców Polski w X–XI w.
Uczeń potrafi:
- omówić sposób utrzymania wojska i Kościoła, który rozwinął się za panowania Kazimierza Odnowiciela,
- synchronizować wydarzenia w Polsce z wydarzeniami w Europie w XI w,
- scharakteryzować i ocenić osiągnięcia Kazimierza Odnowiciela w odbudowie państwa polskiego.
Uczeń zna:
- datę: 1113-1123.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić znaczenie Pomorza dla sprawnego funkcjonowania gospodarki państwa polskiego,
- ocenić panowanie Bolesława Krzywoustego.
Uczeń potrafi:
- omówić i ocenić dokonania pierwszych Piastów.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: beneficjum, gospodarka towarowo-pieniężna.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, jak doszło do powstania gospodarki towarowo-pieniężnej,
- omówić sytuację gospodarczą wsi i miast polskich w XIII w.
Uczeń zna:
- daty: 1237, 1283.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować działalność Krzyżaków prowadzoną na opanowanych obszarach,
- scharakteryzować rolę Kościoła jako instytucji przyczyniającej się do rozwoju kultury.
Uczeń zna:
- postać: Wacława III.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować rządy Wacławów czeskich.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować zmiany struktury społeczno-wyznaniowej Królestwa Polskiego po przyłączeniu ziem ruskich.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować zmiany w strukturze społecznej Polski od X do XIV w.,
- wyjaśnić kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego w Polsce
piastowskiej.
Uczeń potrafi:
- omówić zmiany terytorialne, wydarzenia polityczne, gospodarcze, społeczne i kulturowe, które nastąpiły
w Polsce od X do XIV w.
Uczeń potrafi:
- podać skutki zawarcia unii polsko-litewskiej dla obydwu narodów i Europy
Uczeń potrafi:
- zanalizować dysproporcję między zwycięstwem grunwaldzkim a postanowieniami pierwszego pokoju
toruńskiego,
- wyjaśnić ponadczasową wartość zwycięstwa grunwaldzkiego jako źródła tradycji i umacniania tożsamości
narodowej Polaków.
Uczeń zna:
- datę: 1440.
Uczeń potrafi:
- omówić okoliczności zawarcia drugiej unii z Węgrami,
- lokalizować na mapie imperium Turków osmańskich oraz państwa zagrożone ich najazdem.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, jak zmieniło się położenie chłopów wraz z rozwojem gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej,
- dostrzec różnicę między życiem codziennym na wsi i w mieście.
Uczeń potrafi:
- przedstawić etapy edukacji w Polsce późnego średniowiecza.
Uczeń potrafi:
- ocenić rolę druku w upowszechnieniu idei renesansu oraz rozwoju cywilizacji europejskiej.
Uczeń rozumie:
- rolę pieniądza i systemu bankowego w rozwoju kapitalizmu.
Uczeń potrafi:
- omówić wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze Europy.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: ekumenizm.
Uczeń potrafi:
- omówić charakter i skutki wojen religijnych w Europie w XVI w.
Uczeń potrafi:
- podać przyczyny wydania indeksu ksiąg zakazanych,
- omówić skutki reformacji dla Kościoła katolickiego i Europy XVI w.
Uczeń potrafi:
- dostrzec związki między polityką ekonomiczną, militarną i zagraniczną Francji czasów Ludwika XIV,
- ocenić stosunek Ludwika XIV do hugenotów
Uczeń rozumie:
- pojęcia: nobilitacja, ustrój mieszany, kadencja,
- relacje między instytucjami sprawującymi władzę w Rzeczypospolitej szlacheckiej.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować relacje między szlachtą a innymi stanami społecznymi,
- omówić proces tworzenia się sejmu walnego.
Uczeń rozumie:
- związek między programem ruchu egzekucyjnego i jego realizacją a rozwojem demokracji szlacheckiej.
Uczeń rozumie:
- podłoże polityczne tolerancji wyznaniowej w Polsce.
Uczeń zna:
- postać: Michała Romanowa.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić okoliczności, w których dynastia Wazów znalazła się na tronie polskim.
Uczeń rozumie:
- wpływ powstania Chmielnickiego na stosunki z Rosją i Turcją.
Uczeń potrafi:
- ocenić skutki powstania Chmielnickiego dla późniejszej sytuacji społeczno-politycznej Polski.
Uczeń potrafi:
- ocenić społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa wojen XVII w.
Uczeń zna:
- postać: Andrzeja Maksymiliana Fredry.
Uczeń potrafi:
- opisać przyczyny wzrostu znaczenia magnaterii w państwie polskim,
- przedstawić przyczyny i skutki rokoszu Lubomirskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: giaur.
Uczeń potrafi:
- ocenić znaczenie zwycięstw: pod Chocimiem w 1673 r. i pod Wiedniem w 1683 r. dla dalszych losów
Rzeczypospolitej.
Uczeń potrafi:
- dostrzec przejawy ożywienia gospodarczego i kulturalnego w czasach saskich,
- wyjaśnić zmianę położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymogi kryterialne na ocenę bardzo dobrą ponadto:
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, na czym polegała kulturotwórcza rola Kościoła.
- ocenić znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju organizacji kościelnej i państwowej.
- ocenić skutki polityki Bolesława Śmiałego w stosunku do cesarza Henryka IV.
- ocenić znaczenie wojny obronnej dla kształtowania się poczucia wspólnoty narodowej.
- wskazać mocne i słabe strony monarchii wczesnopiastowskiej, jej szanse i zagrożenia.
- dostrzec związki między rozwojem ruchu osadniczego a ożywieniem gospodarczym.
- ocenić skutki sprowadzenia zakonu krzyżackiego dla państwa polskiego.
- ocenić rolę Kościoła w utrzymaniu jedności państwa polskiego.
- ocenić panowanie Władysława Łokietka.
- ocenić rolę Kazimierza Wielkiego w tworzeniu pozycji Polski w Europie.
- ocenić wpływ religii chrześcijańskiej na życie społeczeństwa polskiego X–XIV w.
- dokonać bilansu panowania Ludwika Andegaweńskiego.
- dostrzec w wystąpieniu Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji zapowiedź tworzenia idei praw człowieka.
- ocenić postacie Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka.
Uczeń rozumie:
- związek między przemianami gospodarczymi w Europie Zachodniej a rozwojem gospodarki folwarcznopańszczyźnianej w Polsce.
Uczeń potrafi:
- ocenić wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze Europy.
- ocenić działalność Kościoła w dobie kontrreformacji.
- ocenić panowanie cara Iwana Groźnego,
- dostrzec rosnącą potęgę państwa leżącego na peryferiach Europy.
- ocenić panowanie Ludwika XIV
- scharakteryzować rozwój uprawnień stanu szlacheckiego.
- ocenić znaczenie hołdu pruskiego,
- ocenić politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów.
- ocenić panowanie Zygmunta III Wazy.
Uczeń rozumie:
- okoliczności tworzenia się narodu ukraińskiego.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować stosunki polsko-rosyjskie w II połowie XVII w.
- ocenić skutki dominacji magnatów w Rzeczypospolitej XVII w.
- ocenić wkład Polski w zwycięstwo chrześcijaństwa nad islamem w Europie w XVII w.
- ocenić panowanie Sasów.
- ocenić charakter zmian systemu polityczno-ustrojowego Rzeczypospolitej w XVI XVIII w.
KLASA III GIMNAZJUM
Uczeń zna:
- postacie: Kartezjusza, Jeana Jacques’a Rousseau, Monteskiusza, Woltera,
- najważniejsze postulaty filozofów oświecenia.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: nowożytna nauka, oświecenie, filozofowie, prawa człowieka, umowa społeczna, trójpodział władzy.
Uczeń potrafi:
- umiejscowić oświecenie w czasie i przestrzeni,
- wymienić idee oświecenia i rozpoznać je w nauce, literaturze, architekturze i sztuce.
- postacie: Piotra I Wielkiego, Katarzyny II Wielkiej, Fryderyka II Wielkiego, Marii Teresy, Józefa II,
- zasadnicze cele, do których realizacji dążyli władcy Rosji, Prus i Austrii.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: absolutyzm oświecony
Uczeń zna:
- daty: 4 VII 1776, 1787,
- postać: Jerzego Waszyngtona,
- główne instytucje ustrojowe Stanów Zjednoczonych.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: kolonia, Indianie, konstytucja.
Uczeń potrafi:
- przedstawić przyczyny konfliktu między kolonistami a Wielką Brytanią.
Uczeń zna:
- daty: 1789–1799, 14 VII 1789, VIII 1789, IX 1791,
- postać: Ludwika XVI,
- treść najważniejszych dokumentów wydanych w czasie rewolucji francuskiej (w latach 1789–1791).
Uczeń rozumie:
- pojęcia: stan trzeci, burżuazja, rewolucja francuska, Bastylia.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić główne przyczyny rewolucji,
- wskazać przyczyny niezadowolenia stanu trzeciego z panującej we Francji sytuacji.
Uczeń zna:
- daty: 21 IX 1792, 1793–1794,
- postać Maksymiliana Robespierre’a.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: jakobini, wielki terror.
Uczeń potrafi:
- wskazać charakterystyczne cechy dyktatury jakobińskiej.
Uczeń zna:
- daty: 1799–1804, XII 1804,
- postać: Napoleona Bonaparte.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: dyrektoriat, zamach stanu, konsulat.
Uczeń zna:
- daty: 1807, 1812, 1813, 1814, 1815,
- postanowienia pokoju w Tylży.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: Wielka Armia.
Uczeń potrafi:
- przedstawić poglądy najważniejszych filozofów oświecenia.
Uczeń zna:
- daty: 1764, 1768–1772, 1772,
- postać: Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: konfederacja barska.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić przyczyny I rozbioru Polski oraz podać jego skutki,
- sytuować w czasie I rozbiór Rzeczypospolitej i wskazać na mapie zmiany terytorialne po tym rozbiorze,
- wyjaśnić przyczyny zawiązania konfederacji barskiej.
Uczeń zna:
- daty: 1764–1795, 1773, 1788–1792, 3 V 1791,
- postacie: Hugona Kołłątaja, Stanisława Staszica,
- stronnictwa polityczne Sejmu Wielkiego,
- postanowienia Konstytucji 3 maja.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Komisja Edukacji Narodowej, czasy stanisławowskie, Sejm Wielki (Czteroletni).
Uczeń potrafi:
- przedstawić okoliczności powstania, zadania i osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej,
- sytuować w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja.
Uczeń zna:
- daty: 1793, 24 III 1794, 1794, 1795,
- postać: Tadeusza Kościuszki.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: konfederacja targowicka, wojna w obronie Konstytucji 3 maja, insurekcja kościuszkowska.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej,
- przedstawić cele i następstwa powstania kościuszkowskiego.
Uczeń zna:
- datę: 1797,
- postacie: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego,
- przyczyny upadku państwa polskiego,
- okoliczności powstania i słowa pieśni legionowej Jeszcze Polska nie umarła... .
Uczeń rozumie:
- pojęcie: Legiony Polskie.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić okoliczności utworzenia Legionów Polskich.
Uczeń zna:
- daty: 1807, 1809, 1813.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić okoliczności utworzenia Księstwa Warszawskiego i jego upadku,
- wskazać na mapie obszar Księstwa w 1807 i po 1809 r
Uczeń zna:
- daty: 1814–1815, 1815.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: kongres wiedeński, legitymizm, równowaga sił, Święte Przymierze.
Uczeń potrafi:
- przedstawić zasady i postanowienia kongresu wiedeńskiego,
- wskazać na mapie zmiany terytorialne po kongresie wiedeńskim,
- wyjaśnić, w jakim celu powołano Święte Przymierze.
Uczeń zna:
- postacie: Jamesa Watta, George’a Stephensona,
Uczeń rozumie:
- pojęcia: rewolucja agrarna, maszyna parowa, rewolucja przemysłowa.
Uczeń potrafi:
- wymienić cechy charakterystyczne rewolucji przemysłowej,
- zidentyfikować najważniejsze wynalazki i odkrycia XVIII i XIX w.
Uczeń potrafi:
- opisać zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych w XIX w.,
- podać przykłady walki z biedą i wyjaśnić, czy były one skuteczne.
Uczeń zna:
- postacie: Ludwiga van Beethovena, Adama Mickiewicza, Fryderyka Chopina.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: romantyzm.
Uczeń potrafi:
- umiejscowić romantyzm w czasie i przestrzeni,
- wymienić główne cechy malarstwa i architektury epoki romantyzmu.
Uczeń zna:
- daty: 1861, 1871,
- postacie: Camilla Cavoura, Giuseppe Garibaldiego, Ottona von Bismarcka.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: zjednoczenie oddolne, zjednoczenie odgórne.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie obszar Królestwa Włoch i Cesarstwa Niemieckiego.
Uczeń zna:
- datę: 1861–1865,
- postać: Abrahama Lincolna.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: Unia, secesja, Konfederacja, wojna secesyjna.
Uczeń potrafi:
- wymienić najważniejsze różnice między Północą a Południem Stanów Zjednoczonych,
- opisać przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: kolonia, kolonializm, imperium, imperializm, rasizm.
Uczeń zna:
- datę: 1848,
- postacie: Karola Marksa, Fryderyka Engelsa.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: socjalizm, komunizm, marksizm, walka klas, proletariat, rewolucja socjalistyczna.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić główne założenia idei socjalizmu,
- przedstawić poglądy Karola Marksa i Fryderyka Engelsa.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: druga rewolucja przemysłowa (rewolucja techniczna).
Uczeń potrafi:
- zidentyfikować najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX i początków XX w.,
- wymienić cechy charakterystyczne drugiej rewolucji przemysłowej (rewolucji technicznej).
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, na czym polegał porządek europejski ustanowiony na kongresie wiedeńskim.
Uczeń zna:
- datę: 1815,
- postać: wielkiego księcia Konstantego,
- decyzje kongresu wiedeńskiego w sprawie polskiej.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: germanizacja.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie nowy układ granic państw zaborczych na ziemiach polskich po kongresie wiedeńskim.
Uczeń zna:
- daty: 29 XI 1830, 1830–1831,
- postacie: Mikołaja I, Piotra Wysockiego, Józefa Chłopickiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: sprzysiężenie podchorążych, noc listopadowa.
Uczeń potrafi:
- sytuować w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe,
- przedstawić przyczyny wybuchu powstania.
Uczeń zna:
- daty: 1846, 1848,
- postać: Jakuba Szeli.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Wielka Emigracja, Hotel Lambert, Towarzystwo Demokratyczne Polskie, rabacja,
- przyczyny emigracji Polaków po powstaniu listopadowym.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować główne nurty i postacie Wielkiej Emigracji,
- opisać wydarzenia, jakie zaszły podczas rabacji galicyjskiej.
Uczeń zna:
- daty: 22/23 I 1863, 1863–1864,1864,
- postać: Romualda Traugutta.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: branka.
Uczeń potrafi:
- sytuować w czasie i przestrzeni powstanie styczniowe,
- przedstawić przyczyny powstania styczniowego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: rusyfikacja, pozytywizm,
- potrzebę walki Polaków z rusyfikacją i germanizacją..
Uczeń zna:
- postać: Romana Dmowskiego,
- nazwy polskich partii politycznych i ich założenia programowe
Uczeń zna:
- najważniejsze postacie i wydarzenia z historii Polski w latach 1815–1914.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie podział terytorialny ziem polskich po 1815 r.,
- omówić polskie dążenia do odzyskania niepodległości.
Uczeń zna:
- daty: 28 VI 1914, 1914–1918,
- postać: Franciszka Ferdynanda.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Trójprzymierze (państwa centralne), Trójporozumienie (ententa), wielka wojna.
Uczeń potrafi:
- wymienić główne przyczyny narastania konfliktów pomiędzy mocarstwami europejskimi na przełomie XIX
i XX w. oraz umiejscowić je na politycznej mapie świata i Europy,
- wymienić najważniejsze państwa tworzące sojusze Trójprzymierza i Trójporozumienia.
Uczeń zna:
- daty: 3 III (18 II) 1917, 7 XI (25 X) 1917, III 1918,
- postać: Włodzimierza Lenina.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: rewolucja lutowa, bolszewicy, rewolucja październikowa.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić polityczne i społeczno-gospodarcze przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji w 1917 r.
Uczeń zna:
- daty: IV 1917, 11 XI 1918, VI 1919,
- główne postanowienia traktatu wersalskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: zasada samostanowienia narodów, traktat wersalski.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić przyczyny przystąpienia USA do wojny.
Uczeń zna:
- daty: 5 XI 1916, 11 XI 1918,
- postać: Józefa Piłsudskiego,
- okoliczności, w których doszło do odzyskania przez Polskę niepodległości.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: orientacja proaustriacka, orientacja prorosyjska, akt 5 listopada.
Uczeń potrafi:
- opisać poglądy zwolenników różnych orientacji politycznych.
- nowe rodzaje broni użyte podczas I wojny światowej.
Uczeń zna:
- postacie: Immanuela Kanta, Denisa Diderota.
Uczeń potrafi:
- wymienić wynalazki XVIII w.,
- wyjaśnić, na czym polegał porządek panujący w Europie w XVII i XVIII w.,
- scharakteryzować zasadę trójpodziału władzy Monteskiusza i zasadę umowy społecznej Rousseau,
- wymienić te idee oświecenia, które przetrwały do czasów współczesnych.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: trzecia wojna północna, militaryzm,
- wpływ idei oświecenia na przemiany ustrojowe w XVIII w.
Uczeń potrafi:
- porównać reformy oświeceniowe wprowadzone w Rosji, Prusach i Austrii.
Uczeń zna:
- daty: 1775, 1783,
- postacie: Tadeusza Kościuszki, Kazimierza Pułaskiego,
- najważniejsze treści zawarte w Deklaracji niepodległości i Karcie Praw.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: opłata stemplowa, system prezydencki.
Uczeń potrafi:
- opisać warunki życia i zajęcia kolonistów europejskich w Ameryce Północnej,
- wyjaśnić, w jaki sposób konstytucja amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału władzy.
Uczeń zna:
- datę: 4/5 VIII 1789,
- strukturę społeczeństwa francuskiego przed rewolucją.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: stary ład, Stany Generalne,
Zgromadzenie Narodowe, monarchia konstytucyjna,
- do czego dążyła burżuazja francuska biorąca udział w rewolucji.
Uczeń potrafi:
- przedstawić okoliczności zwołania Stanów Generalnych i utworzenia Zgromadzenia Narodowego.
Uczeń rozumie:
- daty: IX 1792, I 1793,
- pojęcia: sankiuloci, Konwent, Komitet Ocalenia Publicznego, dekret o podejrzanych, trybunał rewolucyjny.
Uczeń potrafi:
- wymienić postulaty sankiulotów i wyjaśnić, w jaki sposób dążyli oni do ich realizacji,
- opisać reakcję władców europejskich na wydarzenia w rewolucyjnej Francji,
- przedstawić okoliczności, w których doszło do przekształcenia się Francji w republikę,
- przedstawić skutki wielkiego terroru.
Uczeń zna:
- daty: 1795–1799, 1803–1815,
- najważniejsze przepisy zawarte w Kodeksie Napoleona.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: konkordat, Kodeks Napoleona, prawo cywilne, blokada kontynentalna.
Uczeń potrafi:
- omówić dokonania Napoleona w okresie konsulatu,
- wskazać na mapie państwa, z którymi walczył Napoleon, oraz miejsca najważniejszych bitew stoczonych
w latach 1805–1806.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: bitwa narodów, cesarstwo 100-dniowe, kongres.
Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie szlak wyprawy Wielkiej Armii i miejsca najważniejszych bitew stoczonych w latach 1807–
1815.
- wskazać na mapie najważniejsze zmiany terytorialne w XVIII i na początku XIX w.,
- scharakteryzować przemiany ustrojowe, jakie dokonały się pod wpływem idei oświecenia
Uczeń zna:
- datę: 1768,
- zasady ustrojowe państwa polskiego zawarte w prawach kardynalnych.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: „Familia”, Szkoła Rycerska, „Monitor”, prawa kardynalne.
Uczeń potrafi:
- rozróżnić wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej,
- określić wpływ państw ościennych na wydarzenia w Polsce w latach 1764–1772.
Uczeń zna:
- postacie: Tadeusza Rejtana, Juliana Ursyna Niemcewicza, Ignacego Krasickiego,
- najważniejsze postanowienia sejmu rozbiorowego i reformy Sejmu Wielkiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Rada Nieustająca, styl klasycystyczny, Ustawa rządowa.
Uczeń potrafi:
- omówić dokonania wybitnych twórców polskiego oświecenia,
- przedstawić okoliczności zwołania Sejmu Wielkiego i uchwalenia Konstytucji 3 maja.
Uczeń zna:
- postać: Józefa Poniatowskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Naczelnik powstania, kosynierzy, Uniwersał połaniecki,
- symboliczne znaczenie pojęcia: targowica.
Uczeń potrafi:
- omówić przebieg wojny w obronie Konstytucji 3 maja i przebieg powstania kościuszkowskiego,
- wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych w czasie wojny w obronie Konstytucji 3 maja
i podczas powstania kościuszkowskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: Galicja,
- ponadczasową wartość pieśni Jeszcze Polska nie umarła... .
Uczeń potrafi:
- rozróżnić wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej,
- omówić organizację Legionów Polskich,
- omówić plany Napoleona co do Polaków,
- wyjaśnić, dlaczego Polacy wiązali z osobą Napoleona nadzieje na odzyskanie niepodległości.
Uczeń rozumie:
- przyczyny niezadowolenia Polaków po utworzeniu Księstwa Warszawskiego,
- w czym przejawiała się zależność Księstwa Warszawskiego od Francji.
Uczeń potrafi:
- opisać cechy ustrojowe Księstwa Warszawskiego.
Uczeń rozumie:
- powody pozytywnego nastawienia Polaków do Napoleona i Francji.
Uczeń potrafi:
- omówić próby reform państwa podejmowane w II połowie XVIII w.,
- przedstawić dorobek polskiego oświecenia.
Uczeń zna:
- datę: 1848–1849,
- postać: Aleksandra I.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: naród, świadomość narodowa, ruchy narodowe, Wiosna Ludów,
- cele polityczne uczestników kongresu wiedeńskiego.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić główne założenia idei narodowych w Europie w I połowie XIX w.,
- omówić przyczyny, przebieg i skutki Wiosny Ludów.
Uczeń zna:
- daty: 1782, 1825.
Uczeń rozumie:
- przyczyny rewolucji przemysłowej.
Uczeń potrafi:
- omówić przemiany w rolnictwie w XVIII i na początku XIX w.,
- wyjaśnić, dlaczego Anglię określano terminem „warsztat świata”,
- podać przykłady pozytywnych i negatywnych skutków procesu uprzemysłowienia, w tym dla środowiska
naturalnego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: klasa średnia, styl wiktoriański, biedermeier.
Uczeń potrafi:
- omówić relacje między przedstawicielami klasy średniej a robotnikami,
- przedstawić stosunek społeczeństwa w I połowie XIX w. do spraw związanych z higieną.
Uczeń zna:
- główne cechy romantycznego artysty.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: wybitna jednostka, wieszcz.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić genezę romantyzmu,
- scharakteryzować założenia romantyzmu,
- określić rolę wybitnej jednostki w społeczeństwie epoki romantyzmu.
Uczeń zna:
- daty: 1859–1870, 1866, 1870,
- postacie: Wiktora Emanuela II, Wilhelma I.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: wyprawa tysiąca.
Uczeń potrafi:
- omówić cele i etapy jednoczenia Włoch i Niemiec,
- lokalizować na mapie najważniejsze miejsca i obszary związane z kolejnymi etapami jednoczenia Włoch
i Niemiec.
Uczeń zna:
- postać: Roberta Lee.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: abolicjonizm, wojna totalna,
- związek między wydaniem Proklamacji zniesienia niewolnictwa a przebiegiem działań wojennych.
Uczeń potrafi:
- przedstawić okoliczności, w których doszło do secesji 11 stanów Południa.
Uczeń zna:
- metody, jakich używały państwa w celu podporządkowania sobie kolonizowanych terenów.
Uczeń potrafi:
- omówić pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz kolonizowanych
społeczności i państw.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: nadprodukcja, kryzys gospodarczy.
Uczeń potrafi:
- wymienić cele, do których dążyli robotnicy, i stosowane przez nich metody walki,
- omówić zmiany w położeniu robotników w XIX w.,
- opisać zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych w XIX w.
Uczeń zna:
- postacie: Ludwika Pasteura, Wilhelma Roentgena, Marii Skłodowskiej-Curie, Karola Darwina, Thomasa
Edisona.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: teoria ewolucji.
Uczeń potrafi:
- wskazać różnice między pierwszą a drugą rewolucją przemysłową,
- przedstawić skutki przewrotu technicznego i postępu cywilizacyjnego, w tym dla środowiska naturalnego.
Uczeń potrafi:
- podać przyczyny, które doprowadziły do załamania się porządku powiedeńskiego,
- scharakteryzować przemiany gospodarcze, które zaszły w państwach europejskich i Stanach Zjednoczonych pod
koniec XVIII i w XIX w.
Uczeń zna:
- postać: Ksawerego Druckiego-Lubeckiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: autonomia, ziemie zabrane, uwłaszczenie.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować ustrój Królestwa Polskiego,
- wymienić przypadki łamania konstytucji przez władców Rosji,
- przedstawić osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce, kulturze i szkolnictwie.
Uczeń zna:
- datę: 1832,
- postać: Jana Skrzyneckiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: Statut organiczny,
- przyczyny klęski powstania.
Uczeń potrafi:
- omówić przebieg nocy listopadowej i wydarzeń lat 1830–1831,
- wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych podczas powstania,
- omówić system represji wprowadzony przez cara Mikołaja I po klęsce powstania.
Uczeń zna:
- liczebność i kierunki emigracji Polaków po powstaniu listopadowym.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: mesjanizm.
Uczeń potrafi:
- omówić sytuację Polaków po klęsce powstania listopadowego w zaborze rosyjskim i na ziemiach zabranych
oraz w zaborze pruskim i Rzeczypospolitej Krakowskiej.
Uczeń zna:
- postać: Aleksandra II.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: odwilż, „czerwoni”, „biali”.
Uczeń potrafi:
- omówić sytuację w Królestwie Polskim przed powstaniem styczniowym,
- przedstawić przebieg i skutki powstania styczniowego,
- porównać program „czerwonych” z programem „białych”.
Uczeń zna:
- datę: 1901–1902,
- główne założenia polskiego pozytywizmu i Młodej Polski.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: praca organiczna, praca u podstaw, trójlojalizm, Młoda Polska.
Uczeń potrafi:
- porównać warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w II połowie XIX w., uwzględniając możliwości
prowadzenia działalności społecznej i rozwoju narodowego,
- wyjaśnić, na czym polegała autonomia Galicji.
Uczeń zna:
- daty: 1893, 1895,
- postać: Wincentego Witosa.
Uczeń potrafi:
- omówić rozwój gospodarczy ziem polskich w II połowie XIX w.,
- porównać warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w II połowie XIX w., uwzględniając możliwości
prowadzenia działalności społecznej i rozwoju narodowego.
Uczeń potrafi:
- wskazać najważniejsze przyczyny klęsk polskich powstań narodowych,
- omówić politykę państw zaborczych wobec mieszkających na ich terytorium Polaków,
- porównać różne postawy Polaków wobec zaborców.
Uczeń zna:
- daty: 1915, II–XII 1916, VI–XI 1916, II 1917,
- cele wojenne najważniejszych państw biorących udział w I wojnie światowej.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: wojna pozycyjna, nieograniczona wojna podwodna.
Uczeń potrafi:
- omówić przebieg działań zbrojnych na frontach zachodnim i wschodnim,
- wskazać na mapie najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem wojny.
Uczeń zna:
- daty: 1917–1922, XI 1917,
- postanowienia dekretów o pokoju i ziemi oraz ustalenia pokoju brzeskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: rady delegatów robotniczych i żołnierskich, dwuwładza, pokój brzeski,
- przyczyny popularności haseł głoszonych przez bolszewików.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić okoliczności przejęcia przez bolszewików władzy w Rosji.
Uczeń zna:
- postać: Woodrowa Wilsona,
Uczeń rozumie:
- pojęcia: U-Boot, alianci,
- wpływ wydarzeń w Rosji i przystąpienia USA do wojny na przebieg konfliktu,
- przyczyny niezadowolenia Niemiec z postanowień traktatu wersalskiego.
Uczeń potrafi:
- wymienić i wskazać na mapie państwa powstałe po rozpadzie Austro-Węgier,
- opisać polityczne i społeczne skutki I wojny światowej.
Uczeń zna:
- daty: VIII 1914, VIII 1917, I 1918.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Legiony Polskie, Komitet Narodowy Polski.
Uczeń potrafi:
- przedstawić polski czyn zbrojny podczas wielkiej wojny,
- scharakteryzować stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej,
- omówić sytuację państwa polskiego w pierwszych dniach niepodległości.
Uczeń rozumie:
- specyfikę konfliktu, jakim była I wojna światowa.
Uczeń potrafi:
- wskazać najważniejsze różnice między I wojną światową a wcześniejszymi konfliktami.
Uczeń zna:
- postacie: braci Montgolfier.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: racjonalizm, deizm, klasycyzm, Wielka encyklopedia francuska, encyklopedyści, cenzura.
Uczeń potrafi:
- przedstawić stan wiedzy XVIII-wiecznych Europejczyków o świecie,
- określić stosunek filozofów oświecenia do religii i Kościoła.
Uczeń zna:
- postać: Fryderyka Wilhelma,
- lata panowania Piotra I Wielkiego, Katarzyny II Wielkiej, Fryderyka II Wielkiego, Marii Teresy i Józefa II.
Uczeń rozumie:
- proces przemian cywilizacyjnych, które zaszły w Rosji, Prusach i Austrii.
Uczeń potrafi:
- przedstawić proces powstawania państwa pruskiego,
- scharakteryzować funkcjonowanie absolutyzmu oświeconego na przykładzie Rosji, Prus i Austrii,
- omówić przebieg ekspansji terytorialnej Rosji i Prus.
Uczeń zna:
- daty: 1765, 1773, 1777, 1779, 1781, 1791.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: „bostońska herbatka”.
Uczeń potrafi:
- wymienić najważniejsze różnice między koloniami na Północy i na Południu,
- scharakteryzować relacje między koloniami amerykańskimi a Wielką Brytanią,
- omówić przebieg i następstwa amerykańskiej wojny o niepodległość,
- przedstawić wkład Polaków
Uczeń zna:
- daty: V 1789, 17 VI 1789.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: wielka trwoga,
- wpływ idei oświecenia na wybuch rewolucji francuskiej oraz na treść Deklaracji praw człowieka i obywatela
i konstytucji z 1791 r.
Uczeń potrafi:
- opisać główne zasady ideowe rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji praw człowieka i obywatela,
- omówić ustrój Francji na podstawie konstytucji uchwalonej w 1791 r.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: prawica, lewica, centrum, Marsylianka.
Uczeń potrafi:
- omówić przebieg wojny Francji z Austrią i Prusami,
- opisać działania podejmowane przez Konwent w celu ratowania republiki francuskiej,
- scharakteryzować relacje między Kościołem a władzami rewolucyjnej Francji (w okresie wielkiego terroru).
Uczeń zna:
- daty: 1801, 1804, 1805, 1806.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: liceum,
- proces przemian ustrojowych we Francji w latach 1799–1804,
- powody, dla których państwa europejskie podjęły walkę z Napoleonem.
Uczeń potrafi:
- omówić przebieg wojen napoleońskich w latach 1803–1806,
- wyjaśnić przyczyny sukcesów politycznych i militarnych Francji w okresie wojen napoleońskich.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: nacjonalizm,
- powody wzrostu nastrojów nacjonalistycznych w krajach europejskich.
Uczeń potrafi:
- dostrzec słabe strony imperium stworzonego przez Napoleona,
- omówić przebieg działań wojennych w latach 1812–1815 i ich skutki.
Uczeń rozumie:
- związek między ideami oświeceniowymi a głównymi wydarzeniami politycznymi i przemianami społecznymi,
jakie zaszły na przełomie XVIII i XIX w.
Uczeń potrafi:
- dostrzec wzrastającą rolę burżuazji jako siły politycznej,
- określić, jak na przełomie XVIII i XIX w. zmieniło się położenie chłopów.
Uczeń zna:
- datę: 1765.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: protektorat.
Uczeń potrafi:
- przedstawić okoliczności elekcji Stanisława Poniatowskiego na króla Polski,
- opisać działalność reformatorską króla Stanisława Augusta Poniatowskiego,
- opisać przebieg konfederacji barskiej,
- łączyć w związki przyczynowo-skutkowe wydarzenia związane z konfederacją barską i I rozbiorem Polski.
Uczeń zna:
- daty: 1789, 1790, 1773–1775,
- postacie: Marcella Bacciarellego, Bernarda Bellotta (Canaletta), Stanisława Małachowskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Kuźnica Kołłątajowska, czarna procesja,
- na czym polegał oświeceniowy charakter Konstytucji 3 maja.
Uczeń potrafi:
- omówić przebieg obrad sejmu rozbiorowego,
- rozpoznać charakterystyczne cechy polskiego oświecenia i scharakteryzować przykłady sztuki okresu
klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu.
Uczeń zna:
- postacie: Ksawerego Branickiego, Szczęsnego Potockiego, Seweryna Rzewuskiego, Jana Kilińskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: order Virtuti Militari,
- znaczenie wydania Uniwersału połanieckiego.
Uczeń potrafi:
- ocenić postawę króla Stanisława Augusta podczas wydarzeń 1792 r.,
- omówić stosunek chłopów i mieszczan do powstania.
Uczeń rozumie:
- istotę sporu historyków na temat przyczyn upadku państwa polskiego.
Uczeń potrafi:
- omówić zmiany, jakie zaszły w życiu poszczególnych warstw społeczeństwa polskiego po rozbiorach.
Uczeń zna:
- daty: 1808, 1812.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: szwoleżerowie, wolne miasto.
Uczeń potrafi:
- przedstawić postawy i działalność Polaków podczas wojen napoleońskich,
- omówić przebieg wojny z Austrią w 1809 r.
Uczeń potrafi:
- omówić zmiany w polskiej wojskowości na przełomie XVIII i XIX w.,
- dostrzec mocne i słabe strony czasów stanisławowskich,
- przedstawić relacje między Polakami a sąsiadami oraz wyjaśnić, co było ich wynikiem
Uczeń zna:
- daty: VII 1830, II 1848,
- postacie: Franciszka I, Fryderyka Wilhelma III, Karola X, Ludwika Filipa I, Napoleona III.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: konserwatyzm, rewolucja lipcowa, rewolucja belgijska, rewolucja lutowa.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować ideologię konserwatyzmu,
- opisać wpływ rewolucji francuskiej na kształtowanie się świadomości narodowej w Europie w I połowie XIX
w.,
- wskazać na mapie tereny ogarnięte ruchami narodowymi w I połowie XIX w.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: płodozmian, klasa społeczna, związki zawodowe, liberalizm,
- różnice między stanem a klasą społeczną.
Uczeń potrafi:
- wytłumaczyć, dlaczego rewolucja przemysłowa rozpoczęła się w Anglii,
- scharakteryzować przemiany społeczne, które nastąpiły pod wpływem rewolucji przemysłowej,
- wyjaśnić główne założenia idei liberalizmu.
Uczeń zna:
- datę: 1837–1901,
- postać: królowej Wiktorii.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: antyseptyka.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować postawy różnych klas społecznych w I połowie XIX w.
Uczeń zna:
- postacie: Johanna Wolfganga Goethe, Eugène’a Delacroix.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: styl neogotycki.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, co odróżniało Ludwiga van Beethovena od wcześniejszych kompozytorów.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: „czerwone koszule”.
Uczeń potrafi:
- przedstawić sytuację polityczną Włoch i Niemiec po kongresie wiedeńskim,
- dostrzec podobieństwa i różnice w procesie jednoczenia Włoch i Niemiec.
Uczeń zna:
- daty: 1860, 1861, 1863, 1865.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Ameryka Łacińska, jankesi.
Uczeń potrafi:
- omówić przebieg wojny secesyjnej,
- wskazać na mapie najważniejsze miejsca związane z przebiegiem wojny secesyjnej.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: faktoria, Angielska Kompania Wschodnioindyjska, powstanie Mahdiego, wojna opiumowa, gubernator.
Uczeń potrafi:
- opisać różne formy oporu wobec kolonizatorów i wyjaśnić przyczyny niepowodzeń tych działań,
- przedstawić politykę imperialną Wielkiej Brytanii.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: koncern, kartel, monopol, socjaldemokracja, ateizm, socjalizm naukowy,
- wpływ przemian gospodarczych i społecznych na kształtowanie się ideologii socjalizmu i komunizmu.
Uczeń potrafi:
- opisać funkcjonowanie gospodarki uprzemysłowionych krajów Europy i Stanów Zjednoczonych w II połowie
XIX w.
Uczeń zna:
- datę: 1871–1914,
- postacie: Karla Benza, braci Wright, Grahama Bella, braci Lumière, Claude’a Moneta.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: kultura masowa, powszechne prawo wyborcze, partia polityczna, emancypacja, piękna epoka (la belle
époque), impresjonizm,
- powody, dla których przełom XIX i XX w. został nazwany piękną epoką.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować przyczyny i następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego,
- przedstawić nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe.
Uczeń potrafi:
- omówić sposoby praktycznej realizacji idei praw człowieka w XIX i na początku XX w.,
- scharakteryzować XIX-wieczny imperializm,
- przedstawić przemiany, jakie zaszły w kulturze i sztuce w XIX w.
Uczeń zna:
- postać: Adama Czartoryskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: departament, ziemianie, inteligencja.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić cele i opisać metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej oraz
Śląska,
- opisać sytuację gospodarczą panującą w Wielkim Księstwie Poznańskim i w Galicji,
- opisać sytuację polityczną Galicji po 1815 r.
Uczeń zna:
- postacie: Ignacego Prądzyńskiego, Józefa Sowińskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: dyktator powstania.
Uczeń potrafi:
- podać przykłady tajnych stowarzyszeń i przedstawić cele ich działalności,
- omówić różne postawy Polaków w czasie nocy listopadowej i powstania,
- rozróżniać bezpośrednie i długofalowe następstwa wydarzeń z lat 1830–1831.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: emisariusz, gubernia,
- złożoność przyczyn wystąpień chłopskich w Galicji w 1846 r.
Uczeń potrafi:
- podać przyczyny popularności idei mesjanizmu w społeczeństwie polskim, - omówić przebieg Wiosny Ludów
na ziemiach polskich,
- rozróżniać bezpośrednie i długofalowe następstwa powstańczych ruchów narodowych.
Uczeń zna:
- datę: 1860,
- postać: Aleksandra Wielopolskiego.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: konspiracyjny, rewolucja moralna, Rząd Narodowy, tajne państwo.
Uczeń potrafi:
- porównać przebieg i charakter powstania listopadowego i styczniowego,
- omówić organizację i sposób działania tajnego państwa.
Uczeń zna:
- daty: 1871–1878, 1885,
- postać: Michała Drzymały.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: generał-gubernator, Kulturkampf, rugi pruskie, Komisja Kolonizacyjna.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić cele i opisać metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej,
- rozróżniać bezpośrednie i długofalowe następstwa powstańczych ruchów narodowych.
Uczeń zna:
- daty: 1882, 1900,
- postacie: Ludwika Waryńskiego, Mikołaja II.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: antysemityzm, egoizm narodowy, „krwawa niedziela”, Duma.
Uczeń potrafi:
- przedstawić przyczyny, przebieg i skutki rewolucji 1905–1907 na ziemiach polskich.
Uczeń rozumie:
- wpływ romantyzmu i pozytywizmu na kształtowanie poglądów Polaków na temat metod walki o niepodległość
państwa.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować przemiany polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturalne, jakie zaszły na ziemiach polskich
w latach 1815–1914.
Uczeń zna:
- daty: 1882, 1907, VI 1916,
- postać: Aleksieja Brusiłowa.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: wyścig zbrojeń, „zbrojny pokój”, orędzie, ultimatum, plan Schlieffena, „cud nad Marną”, ofensywa
Brusiłowa,
- znaczenie określenia: „wrzenie w bałkańskim kotle”.
Uczeń potrafi:
- przedstawić okoliczności, w których doszło do wybuchu I wojny światowej,
- scharakteryzować specyfikę działań wojennych, ze szczególnym uwzględnieniem nowych środków
technicznych,
- podać cele rozpoczęcia przez Niemcy nieograniczonej wojny podwodnej.
Uczeń zna:
- daty: 1918–1922, XII 1922.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: nacjonalizacja, „czerwoni”, „biali”, Armia Czerwona, czerwony terror, Czeka, obóz koncentracyjny,
łagier.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować okres dwuwładzy w Rosji,
- omówić politykę wewnętrzną bolszewików po przejęciu władzy w Rosji,
- opisać bezpośrednie następstwa rewolucji lutowej i październikowej dla Rosji oraz Europy.
Uczeń zna:
- datę: I 1918,
- postacie: Georges’a Clemenceau, Davida Lloyda George’a.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: demobilizacja, „wielka trójka”, reparacje, pandemia.
Uczeń potrafi:
- przedstawić okoliczności rozpadu Austro-Węgier,
- opisać okoliczności zakończenia wielkiej wojny,
- omówić program „pokoju bez zwycięstwa” prezydenta Woodrowa Wilsona.
Uczeń zna:
- datę: IX 1917,
- postać: Józefa Hallera.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: błękitna armia, Rada Regencyjna.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej.
Uczeń potrafi:
- omówić układ sił politycznych w powojennej Europie,
- synchronizować oraz oceniać wydarzenia z historii powszechnej i dziejów Polski z lat 1914–1918.
Uczeń rozumie:
- rolę, jaką przypisywano Wielkiej encyklopedii francuskiej,
- proces przemian cywilizacyjnych, które zaszły w epoce oświecenia.
Uczeń potrafi:
- przedstawić poglądy Woltera,
- dostrzec rodzącą się ideę praw człowieka.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: wielki elektor.
Uczeń potrafi:
- dostrzec rosnącą potęgę sąsiadów Rzeczypospolitej i wynikające stąd zagrożenia.
Uczeń potrafi:
- dostrzec w Deklaracji niepodległości i Karcie Praw realizację oświeceniowej idei praw człowieka.
Uczeń zna:
- datę: 1790,
- postać Emmanuela Sieyèsa.
Uczeń potrafi:
- omówić działalność Zgromadzenia Narodowego (w latach 1789–1791),
- scharakteryzować relacje między Kościołem a państwem w czasie rewolucji francuskiej (w latach 1789–1791).
Uczeń zna:
- postać: Georges’a Dantona.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: kontrrewolucja,
- proces przemian świadomości Francuzów w dobie rewolucji.
Uczeń potrafi:
- omówić i ocenić skutki rewolucji francuskiej.
Uczeń rozumie:
- przyczyny przywiązania Francuzów do Napoleona.
Uczeń potrafi:
- opisać zmiany w Europie w okresie napoleońskim w zakresie stosunków społeczno-gospodarczych
i politycznych,
- dostrzec wpływ jednostki na dzieje.
Uczeń zna:
- datę: 1821,
- postać: Ludwika XVIII.
Uczeń rozumie:
- złożoność przyczyn upadku Napoleona.
Uczeń potrafi:
- opisać zmiany w Europie w okresie napoleońskim w zakresie stosunków społeczno-gospodarczych
i politycznych.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, jak zmieniał się układ sił w Europie w XVIII i na początku XIX w.,
- wyjaśnić przyczyny utraty pozycji i znaczenia Kościoła,
- omówić zmiany w organizacji wojska i sposobie prowadzenia wojen na przełomie XVIII i XIX w.,
- wskazać pozytywne i negatywne strony wydarzeń, które nastąpiły na przełomie XVIII i XIX w
Uczeń zna:
- dane liczbowe dotyczące terytoriów i ludności utraconych przez Polskę w wyniku I rozbioru.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić okoliczności, w których doszło do zawiązania konfederacji przez innowierców i katolików,
- wyjaśnić zmiany w międzynarodowym położeniu Rzeczypospolitej w XVIII w.
Uczeń rozumie:
- wpływ idei oświecenia na przemiany świadomości Polaków w II połowie XVIII w.,
- znaczenie Konstytucji 3 maja jako próby ratowania państwa polskiego.
Uczeń potrafi:
- ocenić różne postawy posłów szlacheckich uczestniczących w obradach sejmu rozbiorowego.
Uczeń zna:
- datę: 1798,
- dane liczbowe dotyczące terytoriów i ludności utraconych przez Polskę w wyniku II i III rozbioru.
Uczeń potrafi:
- omówić stosunek społeczeństwa polskiego oraz państw ościennych do reform Sejmu Wielkiego i Konstytucji
3 maja.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować i ocenić różne postawy Polaków w stosunku do zaborców,
- ocenić politykę Napoleona wobec sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona.
Uczeń potrafi:
- wskazać mocne i słabe strony Księstwa Warszawskiego,
- ocenić politykę Napoleona wobec sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona.
Uczeń rozumie:
- na czym polegają różnice w dokonywanej przez historyków ocenie wydarzeń, które doprowadziły do upadku
państwa polskiego.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować różne postawy Polaków w obliczu kryzysu państwa polskiego i prób jego ratowania.
Uczeń rozumie:
- wpływ kongresu wiedeńskiego i Świętego Przymierza na sytuację narodów i państw Europy w I połowie XIX w.
Uczeń potrafi:
- omówić sytuację polityczną w Europie w latach 1815–1848.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić następstwa ekonomiczne i społeczne zastosowania najważniejszych wynalazków i odkryć XVIII i XIX
w.,
- dostrzec powiązania między rewolucją przemysłową, przemianami społecznymi a wykształceniem się nowej
ideologii – liberalizmu.
Uczeń rozumie:
- na czym polegała sprzeczność interesów między robotnikami a zamożną klasą średnią.
Uczeń potrafi:
- wymienić przyczyny różnić społecznych.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: okultyzm.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, jaką rolę w XIX w. odgrywała literatura.
Uczeń rozumie:
- rolę Camilla Cavoura i Giuseppe Garibaldiego w procesie jednoczenia Włoch i Ottona von Bismarcka
w procesie jednoczenia Niemiec.
Uczeń zna:
- postać: Winfielda Scotta.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: Ku-Klux-Klan, segregacja rasowa.
Uczeń potrafi:
- omówić cele i działalność Ku-Klux-Klanu,
- przedstawić sytuację czarnej ludności Stanów Zjednoczonych po zakończeniu wojny secesyjnej.
Uczeń rozumie:
- wpływ przemian gospodarczych i społecznych na rozwój imperializmu.
Uczeń potrafi:
- ocenić pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz kolonizowanych
społeczności i państw.
Uczeń zna:
- postać: Leona XIII.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: utopia.
Uczeń potrafi:
- dostrzec wpływ ideologii socjalistycznej na kształtowanie się świadomości społecznej i politycznej robotników,
- porównać ideologię komunistyczną z nauką Kościoła.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: sufrażystki.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić następstwa ekonomiczne i społeczne zastosowania najważniejszych wynalazków i odkryć XIX
i początków XX w.,
- omówić metody i efekty walki kobiet o zrównanie w prawach z mężczyznami.
Uczeń potrafi:
- opisać zmiany w wojskowości w XIX w.
Uczeń potrafi:
- porównać zakres autonomii Królestwa Kongresowego, Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Rzeczypospolitej
Krakowskiej,
- ocenić osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce, kulturze i szkolnictwie.
Uczeń zna:
- postacie: Waleriana Łukasińskiego, Iwana Paskiewicza.
Uczeń rozumie:
- pojęcia: filomata, katorga.
Uczeń potrafi:
- ocenić różne postawy Polaków w czasie nocy listopadowej i powstania,
- ocenić znaczenie powstania listopadowego dla trwania idei niepodległościowej.
Uczeń zna:
- postacie: Wiktora Heltmana, Tadeusza Krępowieckiego.
Uczeń potrafi:
- przedstawić okoliczności wybuchu i upadku powstania krakowskiego oraz jego skutki,
- dostrzec wpływ idei romantycznych na postawy Polaków.
Uczeń potrafi:
- opisać relacje między stronnictwami „czerwonych” i „białych”,
- przedstawić problem chłopski w czasie powstania oraz sposoby jego rozwiązania przez władze powstańcze
i rosyjskie.
Uczeń rozumie:
- pojęcie: szkoła krakowska.
Uczeń potrafi:
- omówić efekty rusyfikacji i germanizacji, prowadzonych od II połowy XIX w.,
- scharakteryzować i ocenić zróżnicowane postawy społeczeństwa wobec zaborców.
Uczeń rozumie:
- przyczyny konfliktu między PPS a endecją w czasie rewolucji 1905 r.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować strukturę narodowościową ziem polskich w II połowie XIX w..
Uczeń rozumie:
- rolę polskiej literatury jako metody walki przeciw rusyfikacji i germanizacji.
Uczeń potrafi:
- ocenić różne postawy Polaków wobec zaborców,
- wyjaśnić, czym jest nowoczesny naród.
Uczeń rozumie:
- złożoność przyczyn, które doprowadziły do wybuchu I wojny światowej.
Uczeń potrafi:
- ocenić postawę społeczeństw państw europejskich wobec wybuchu I wojny światowej.
Uczeń potrafi:
- scharakteryzować reakcję Europy na wydarzenia w Rosji,
- dostrzec wpływ jednostki na losy narodów i państw na przykładzie działalności Włodzimierza Lenina.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić, na czym polega różnica w ocenie I wojny światowej w Europie Zachodniej i w Europie ŚrodkowoWschodniej,
- ocenić program „pokoju bez zwycięstwa” prezydenta Woodrowa Wilsona.
Uczeń rozumie:
- znaczenie aktu 5 listopada dla umiędzynarodowienia sprawy polskiej podczas I wojny światowej.
Uczeń potrafi:
- dostrzec wpływ jednostki na losy narodu na przykładzie działalności Józefa Piłsudskiego.
Uczeń rozumie:
- wpływ I wojny światowej na przemiany polityczne, społeczne i świadomość obywateli państw europejskich.
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymogi kryterialne na ocenę bardzo dobrą, ponadto :
Uczeń potrafi:
- porównać średniowieczny, renesansowy i oświeceniowy pogląd na świat i człowieka jako element postępu
cywilizacyjnego.
- ocenić działalność absolutnych władców Rosji, Prus i Austrii.
- ocenić wkład Polaków w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych.
- ocenić znaczenie Deklaracji praw człowieka i obywatela dla realizacji oświeceniowej idei praw człowieka.
Uczeń rozumie:
- różnorodność postaw społecznych w warunkach zagrożenia na przykładzie rewolucyjnej Francji.
Uczeń potrafi:
- dostrzec znaczenie Kodeksu Napoleona jako podstawy nowoczesnego prawa cywilnego,
- ocenić dokonania Napoleona w polityce wewnętrznej i jako dowódcy wojskowego.
- ocenić dokonania Napoleona jako dowódcy wojskowego,
- dokonać całościowej oceny epoki napoleońskiej.
- uzasadnić twierdzenie, że przemiany XVIII i początku XIX w. wciąż wywierają wpływ na współczesność.
- wyjaśnić, na czym polegają różnice zdań w ocenie konfederacji barskiej.
- ocenić reformy Sejmu Wielkiego i Konstytucję 3 maja.
- ocenić następstwa zawiązania konfederacji targowickiej,
- dostrzec znaczenie insurekcji kościuszkowskiej jako pierwszego powstania narodowego.
- opisać i ocenić działalność Legionów na terenie Włoch i Santo Domingo.
- ocenić próby reform państwa podejmowane w II połowie XVIII w.,
- ocenić różne postawy Polaków w obliczu kryzysu państwa polskiego i prób jego ratowania
- wskazać pozytywne i negatywne strony wystąpień narodowych i rewolucji w I połowie XIX w.,
- przedstawić bilans Wiosny Ludów.
- ocenić skutki rewolucji przemysłowej.
- ocenić postępowanie zamożnych przedstawicieli klasy średniej.
- wskazać najważniejsze błędy w poglądach wyrażanych przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa
- omówić przebieg i skutki ekonomiczne uwłaszczenia chłopów w Wielkim Księstwie Poznańskim.
- przedstawić argumenty „za” i „przeciw” w dyskusji na temat szans na zwycięstwo w powstaniu.
- wyjaśnić związki polskiej literatury romantycznej z historią narodu.
- ocenić działalność Aleksandra Wielopolskiego,
- dokonać bilansu powstania styczniowego.
Uczeń rozumie:
- związek między klęską idei powstań narodowych a cechami polskiego pozytywizmu.
- wpływ idei socjalizmu, nacjonalizmu i demokracji na kształtowanie się polskiego ruchu politycznego
Uczeń potrafi:
- argumentować w dyskusji na temat tego, kto był odpowiedzialny za wybuch wielkiej wojny.
Uczeń rozumie:
- rolę propagandy jako środka umożliwiającego uzyskanie władzy.
Uczeń potrafi:
- ocenić traktat wersalski z punktu widzenia państw zwycięskich i Niemiec.
- ocenić wysiłek zbrojny Polaków.
VI. Zasady wystawiania oceny śródrocznej i rocznej.
Wystawianie oceny śródrocznej i rocznej dokonuje się na podstawie wszystkich ocen cząstkowych
z uwzględnieniem preferencji ocen z prac klasowych. W drugiej kolejności brane są pod uwagę
oceny z kartkówek i odpowiedzi. Ocenę śródroczną i roczną nauczyciel wystawia najpóźniej na 10 dni
przed klasyfikacją. Przy wystawianiu oceny śródrocznej i rocznej pod uwagę będą brane również:
 postępy ucznia
 aktywność
 systematyczność i pilność
 samodzielność pracy
O zagrożeniu oceną niedostateczną, nauczyciel informuje wychowawcę ucznia na miesiąc przed
klasyfikacją. Wychowawca przekazuje pisemną informację rodzicom.
Ocena śródroczna i roczna nie jest średnią arytmetyczną. Oceny ustala nauczyciel
na podstawie uzyskanych ocen cząstkowych.
VII. Tryb i warunki uzyskania wyższej niż przewidywana oceny rocznej.
Uczeń lub jego rodzice (opiekun prawny) składają pisemny wniosek do Dyrektora Zespołu o ustalenie
wyższej, niż przewidywana roczna ocena klasyfikacyjna w terminie do dwóch dni roboczych
od uzyskania informacji. Nauczyciel prowadzący dane zajęcia edukacyjne jest obowiązany dokonać
analizy zasadności wniosku wg następujących kryteriów:
 uczeń był obecny na 90% zajęć edukacyjnych z danego przedmiotu,
 w całorocznym ocenianiu bieżącym występuje przynajmniej 50% ocen równych lub wyższych
od oceny, o którą ubiega się uczeń.
W oparciu o tę analizę nauczyciel może ocenę podwyższyć lub utrzymać. Nauczyciel może dokonać
sprawdzenia wiedzy i umiejętności ucznia w formie ustnej lub pisemnej w obszarze uznanym przez
niego za konieczny. Uczeń otrzymuje informację od nauczyciela o ustalonej ocenie klasyfikacyjnej.
Nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę poprzez krótką informację ustną lub uzasadnienie punktaci.
W przypadku wniosku pisemnego nauczyciel uzasadnia ocenę na piśmie.
VIII.
Sposoby i zasady informowania uczniów i rodziców o osiągnięciach
i postępach edukacyjnych uczniów.

Uczeń jest na bieżąco informowany o otrzymywanych ocenach.

Każda ocena jest jawna. Uczeń ma prawo wiedzieć za co i jaką ocenę otrzymał.

Informację o planowanej ocenie klasyfikacyjnej podaje się uczniowi co najmniej 10 dni przed
klasyfikacją.
Informację o planowanej ocenie niedostatecznej śródrocznej lub rocznej otrzymuje uczeń

i jego rodzice miesiąc przed końcem okresu.
Rodzice są informowani o osiągnięciach swoich dzieci podczas zebrań ogólnych, które
odbywają się w terminach ustalonych przez Dyrektora Szkoły.
Sprawdzone i ocenione prace ucznia są udostępniane uczniowi i jego rodzicom (opiekunom)
na terenie szkoły przez wychowawcę klasy po wcześniejszym umówieniu spotkania lub
w czasie zebrań z rodzicami przez uczącego nauczyciela lub wychowawcę. Nie dopuszcza się
kopiowania dokumentów, robienia zdjęć czy notatek.
W zależności od potrzeb przeprowadzane są: rozmowy indywidualne, rozmowy telefoniczne,
wpisywanie uwag do zeszytu przedmiotowego ucznia informujące rodziców o postępach
i trudnościach w nauce dzieci.



IX.
Dostosowanie wymagań edukacyjnych ze względu na orzeczenia SPPP
o specyficznych trudnościach w uczeniu się.





Uczeń nie będzie wyrywany do natychmiastowej odpowiedzi,
Uczeń będzie mógł wybrać dogodny dla siebie sposób odpowiedzi ustnej lub pisemnej,
Materiał sprawiający mu trudność uczeń będzie miał podzielony na mniejsze partie,
Uczeń w czasie sprawdzianów będzie miał zwiększoną ilość czasu na rozwiązanie zadań,
W czasie sprawdzianów i odpowiedzi należy oceniać tok rozumowania.

GIM-SP Historia

Transkrypt

Podobne dokumenty

Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Zagadnienia egzaminacyjne.

Pytania z kierunku- Bezpieczeństwo Narodowe do egzaminu

Główne nurty w kulturze XX i XXI wieku

I . Rozumie pojęcia i zjawiska: histori

rozkład materiału z historii - klasa IV

WOS 3

Wymagania programowe z geografii w klasie II gimnazjum