Wyświetl PDF - Nestlé Nutrition Institute

Wczesne praktyki żywieniowe i ich wpływ na rozwój celiakii
A. Fasano, C. Catassi
Celiakia (CD) jest autoimmunologiczną enteropatią wywołaną przez spożywanie glutenu
przez jednostki genetycznie podatne. Gluten jest składnikiem białka pszenicy i innych zbóż
jak żyto i jęczmień, które generalnie wprowadza się do diety niemowlęcia w chwili
przechodzenia na pokarmy stałe. Obecnie toczy się dynamiczna debata na temat wczesnych
praktyk
żywieniowych
i
ich
wpływu
na
występowanie
celiakii.
Choć
badania
epidemiologiczne potwierdzają opinię, iż wczesna ekspozycja (przed ukończeniem 4 miesiąca
życia) na gluten podwyższa ryzyko rozwinięcia CD, istnieją dwa główne poglądy na ten
temat: opóźnienie wprowadzenia glutenu u zagrożonych niemowląt może a)zapobiec
rozwinięciu choroby lub b)jedynie opóźnić zachorowanie na nią. Brak pewności co do tego,
który z tych poglądów jest prawidłowy wynika z braku dobrze zaprojektowanych badań
prospektywnych na ten temat. Jednakże niedawne postępy naukowe poprawiły nasze
rozumienie podstaw molekularnych celiakii i dostarczają pomysłów na przeprowadzenie
badań interwencyjnych w celu ustalenia, w jakim momencie należy wprowadzić do diety
gluten by zminimalizować ryzyko zachorowania na CD.
W prospektywnym, obserwacyjnym badaniu przeprowadzonym w Denver w USA na
grupie 1500 dzieci zagrożonych wystąpieniem CD ustalono, że dzieci spożywające kaszki
zawierające gluten w pierwszych 3 miesiącach życia wykazały pięciokrotnie wyższe ryzyko
autoimmunizacji w porównaniu z dziećmi karmionymi pokarmami zawierającymi glutem w
wieku 4-6 mies. Co ciekawe, grupa przeprowadzająca badanie wykazała, iż ryzyko
wystąpienia tej choroby u niemowląt, którym podawano pokarmy z glutenem po ukończeniu
7 miesiąca życia było podwyższone, choć marginalnie, w porównaniu z niemowlętami
otrzymującymi gluten w wieku 4-6 mies. W oparciu o te wyniki, autorzy badania
zasugerowali, iż najlepiej jest podać glutenowe pokarmy w wieku 4-6 miesięcy. Ta hipoteza
„okna tolerancji immunologicznej” nie została potwierdzona w podobnym, prospektywnym
badaniu przeprowadzonym na grupie 1511 niemowląt z podwyższonym ryzykiem
wystąpienia celiakii w Niemczech. By wyjaśnić tę niezgodność, zostały ostatnio rozpoczęte
co najmniej dwa prospektywne badania interwencyjne. Rodzinne badanie PREVENTCD jest
obecnie przeprowadzane w 10 europejskich krajach na grupie 1000 dzieci. Cele jest
przebadanie wpływu sposobu odżywiania na zapobieganie CD. Ogólna koncepcja jest
następująca: małe ilości substancji pokarmowych powinny być podawane stopniowo by
„nauczyć” system odpornościowy, abyna nie nie reagował (tolerancja pokarmowa). Badanie
dzieci we Włoszech jest kolejną inicjatywą nakierowaną na ocenę roli odpowiedniego
momentu wprowadzenia glutenu i jego wpływu na zmiany serologiczne związane z CD w
dużej grupie zagrożonych niemowląt. Od października 2004 zgłosiło się do tego
prospektywnego, interwencyjnego badania 722 niemowląt. W okresie przechodzenia na
pokarmy stałe, niemowlętom podano gluten pomiędzy 4-6 miesiącem życia lub po
ukończeniu 12 mies., potem monitorowano dzieci przez 5 lat. Po 3 latach stosunek niemowląt,
które zachorowały na celiakię był 4-krotnie wyższy wśród tych karmionych glutenem w
wieku 6 miesięcy (8%), niż tych karmionych glutenem w wieku 12 miesięcy (2%). Mimo
tych obiecujących rezultatów dłuższa obserwacja jest konieczna, by wyjaśnić, czy opóźnione
wprowadzenie glutenu efektywnie chroni przed zachorowaniem na CD czy też tylko opóźnia
wystąpienie tej choroby. Należy także ustalić rolę czynników środowiskowych, takich, jak
mikroflora jelitowa, w utracie tolerancji na gluten u genetycznie predysponowanych
niemowląt.
Rysunek 1
Projekt badań dzieci we Włoszech. GFD – dieta bezglutenowa; TTG – przeciwciała IgA
przeciwko transglutaminazie; AGA – przeciwciała IgG przeciwko gliadynie.
Bibliografia:
1. Fasano A, Catassi C: Current approaches to diagnosis and treatment of celiac
disease: an evolving spectrum. Gastroenterology 2001;120:636–651.
2. Ivarsson A, Persson LA, Nystrom L, et al: Epidemic of celiac disease in Swedish
children. Acta Paediatr 2000;89:165–171.
3. Norris JM, Barriga K, Hoffenberg EJ, et al: Risk of celiac disease autoimmunity
and timing of gluten introduction in the diet of infants at increased risk of disease.
JAMA 2005;293:2410–2412.
4. Ziegler AG, Schmid S, Huber D, et al: Early infant feeding and risk of developing
type 1 diabetes-associated autoantibodies. JAMA 2003;290:1721–1728.