scenariusze 10.indd - Ministerstwo Środowiska
Transkrypt
scenariusze 10.indd - Ministerstwo Środowiska
TEMAT LEKCJI: AUTOR: S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko CELE EDUKACYJNE: 0 0 Karolina Stanek PRZEDMIOT: Podstawy przedsiębiorczości CZAS TRWANIA: 90 minut METODY I TECHNIKI PRACY: Upowszechnienie wśród uczniów wiedzy na temat zrównoważonego rozwoju. Wspólna refleksja i dyskusja nad zachowaniami społeczeństwa, wpływem działalności gospodarczej na środowisko naturalne oraz zależnościami miedzy tymi sferami. 0 Zapoznanie z głównymi problemami ekologicznymi na Ziemi. 0 pogadanka, burza mózgów, debata, 0 Pokazanie, że ekologiczne zachowania zależą od kultury i dojrzałości społeczeństwa oraz polityki gospodarczej państwa. 0 rybi szkielet, stoliki eksperckie, odgrywanie ról. Upowszechnienie dobrych praktyk dbania przez każdego z nas o środowisko naturalne. 0 foliogramy, 0 materiały przygotowane przez nauczyciela (karty pracy, informacje). 0 ŚRODKI DYDAKTYCZNE: BIBLIOGRAFIA: 1. Edukacja dla rozwoju. Zrównoważonego!, Centrum Edukacji Obywatelskiej (http:// www.mos.gov.pl/g2/big/2011_03/f1b83164c55a9491aec31b305e88d689.pdf ). 2. http://elementarz-ziemianina. eu.interia.pl 3. www.naszaziemia.pl 4. www.sprzatanieswiata-polska.pl 5. www.greenpeace.org/poland Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko 1 PRZEBIEG LEKCJI 0 LEKCJA 1 1. Prowadzący wprowadza uczestników do tematu. Nauczyciel wskazuje, że nasze życie jest nieodzownie związane ze środowiskiem. Oddziaływanie człowieka na poszczególne elementy środowiska geograficznego zmieniało się wraz z postępem cywilizacyjnym i technologicznym. Szczególnie silne przeobrażenie środowiska nastąpiło w wyniku wzrostu gospodarczego oraz pojawienia się nowych wynalazków i źródeł energii, z energią jądrową włącznie. Do znaczących zmian przyczynił się gwałtowny wzrost liczby ludności oraz procesów urbanizacji i uprzemysłowienia. Nauczyciel zauważa, że swoją intensywną działalnością gospodarczą człowiek doprowadził do istotnych regulacji w zakresie gospodarki wodnej, wykorzystania gleb, rzeźby terenu. 2. Prowadzący dzieli uczniów na kilkuosobowe zespoły. Losowo przydziela im wskazanie za pomocą rybiego szkieletu znanych im przyczyn (Załącznik nr 1) lub negatywnych skutków wpływu działalności gospodarczej i zachowań człowieka na środowisko (Załącznik nr 2). Uczniowie na ościach głównych wypisują, np. skażenie wód, powietrza a na mniejszych ościach konkretne efekty, np. ścieki radioaktywne, dziura ozonowa, itp. Po pięciu minutach grupy prezentują efekty pracy. Uczestnicy lekcji dyskutują. Nauczyciel zwraca uwagę, czy wśród przyczyn zanieczyszczenia i degradacji środowiska są te najważniejsze: urbanizacja, budowa dróg, autostrad i innych tras komunikacyjnych, przemysł, pojawienie się nowych wynalazków, energia jądrowa, rosnąca liczba ludności, zmiana stylu życia: z wiejskiego na miejski, rabunkowa wycinka drzew, karczowanie lasów tropikalnych, niewłaściwie prowadzone melioracje, budowanie wodnych zapór oraz zbiorników wodnych i retencyjnych, przedostawanie się do środowiska niebezpiecznych pierwiastków i substancji, np. uwalnianie do atmosfery freonów, zwiększona emisja dwutlenku węgla, awarie platform wiertniczych i katastrofy tankowców, stosowanie nawozów i pestycydów oraz, co bardzo ważne, niska świadomość ekologiczna. Komentuje i uzupełnia wypowiedzi uczniów. Pomocny może być tutaj Załącznik nr 3. Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko 2 Nauczyciel zwraca uwagę, czy wśród negatywnych skutków wpływu działalności gospodarczej i człowieka na środowisko są te najważniejsze: efekt cieplarniany, smog, kwaśne deszcze, erozja gleb, wyczerpywanie się zasobów naturalnych, zagrożenie wyginięciem dla wielu gatunków roślin i zwierząt, niszczenie fauny i flory, odpady w tym odpady radioaktywne, śmieci, pyły zawierające metale ciężkie (kadm, rtęć, ołów, mangan), podnoszenie się poziomu wód oceanicznych, rozprzestrzenianie się różnych chorób, żywność zmodyfikowana genetycznie (GMO), kurczenie się dostępnych zasobów czystej wody czy problem ze znalezieniem miejsca odpowiedniego do składowania odpadów. Nauczyciel komentuje i uzupełnia wypowiedzi uczniów. Pomocny może być tutaj Załącznik nr 4. 3. Nauczyciel informuje uczniów, czym jest zrównoważony rozwój i ekologia. Nauczyciel zauważa, że pojęcie zrównoważonego rozwoju pojawiło się w końcu lat 80. Zwraca uwagę na to, że „wszystkie kraje powinny rozwijać się w taki sposób, aby odpowiadać na potrzeby obywateli, ale jednocześnie nie utrudniać rozwoju przyszłych pokoleń (np. poprzez niszczenie środowiska lub nadmierną eksploatację zasobów)”. „Koncepcja zrównoważonego rozwoju pokazuje ścisłe zależności pomiędzy trzema sferami – gospodarką, społeczeństwem, środowiskiem i pokazuje, że rozwój w żadnej z nich nie powinien odbywać się kosztem innych. Planując rozwój gospodarczy powinniśmy więc kierować się potrzebami ludzi i środowiska, podobnie polityka ochrony środowiska powinna brać pod uwagę konieczność rozwoju gospodarczego i realizacji potrzeb społecznych.” Edukacja dla rozwoju. Zrównoważonego!, CEO Podkreśla, że nie byłoby zrównoważonego rozwoju bez ekologii. Ekologia jest to nauka o strukturze i funkcjonowaniu żywej przyrody. Obejmuje całość zjawisk dotyczących wzajemnych zależności między organizmami żywymi a środowiskiem. 4. Nauczyciel pyta uczniów czy znają jakieś organizacje dbające o ochronę środowiska oraz akcje promujące ochronę przyrody. Wśród wymienianych organizacji powinny pojawić się: – Greenpeace – międzynarodowa organizacja pozarządowa zajmująca się ochroną środowiska. – WWF – organizacja ekologiczna o charakterze międzynarodowym, której misją jest powstrzymanie degradacji środowiska naturalnego naszej planety i stworzenie przyszłości, w której ludzie będą żyli w harmonii z przyrodą. – Przyjaciele Ziemi – międzynarodowa organizacja ekologiczna, która prowadzi kampanie na temat najważniejszych współczesnych problemów ekologicznych i społecznych, jednocześnie działając na rzecz lokalnego i globalnego zrównoważonego rozwoju. Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko 3 Wśród wymienianych akcji powinny pojawić się: – Światowy Dzień Ziemi – 22 kwietnia, – Światowy Dzień Środowiska – 5 czerwca, – Sprzątanie świata – międzynarodowa kampania odbywającej się na całym świecie w trzeci weekend września, – Natura 2000 – program utworzenia w krajach Unii Europejskiej wspólnego systemu (sieci) obszarów objętych ochroną przyrody. 5. Podsumowanie Metodą kuli śniegowej nauczyciel prosi uczniów, aby jeden po drugim wskazali jednym zdaniem, czego nowego dowiedzieli się na dzisiejszej lekcji. Najaktywniejszych spośród uczniów nagradza oceną. 0 LEKCJA 2 Warunki niezbędne do realizacji: Uczniowie dwa tygodnie wcześniej otrzymali zadanie domowe. Zostali podzieleni na grupy i poproszeni o przygotowanie się do dyskusji (Załącznik nr 5). Układ sali został zmieniony. Nauczyciel przygotował stoliki eksperckie dla uczniów z tabliczkami zawierającymi nazwy poszczególnych grup. 1. Prowadzący wprowadza uczestników do tematu. Dwa tygodnie temu zostaliście podzieleni na grupy. Dziś wykorzystamy metodę odgrywania ról. Usiądźcie przy swoich stolikach eksperckich i wyobraźcie sobie, że spotykamy się na debacie z okazji Dnia Ziemi. Ja będę prowadzącym konferencję. Jej celem jest wypracowanie wspólnych rozwiązań w zakresie ochrony środowiska. Zobaczymy, kto przygotował się do dyskusji najlepiej. Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko 4 2. Nauczyciel prowadzący rozpoczyna debatę. Szanowni Państwo! Jesteśmy w siedzibie Ministerstwa Środowiska. Dzisiejsza konferencja jest poświęcona problemom zanieczyszczenia środowiska, z którymi zmaga się cały świat. Kluczowe pytania dzisiejszego spotkania to: Jak chronimy środowisko? Czy wystarczająco? Jakich działań brakuje? I wreszcie, co możemy zrobić, aby lepiej zadbać o Ziemię? Serdecznie witam przedstawicieli: ekologów – Greenpeace, przedsiębiorców – Business Centre Club, gospodarstw domowych – Modern Family oraz władzy w państwie – Center for Politics [uczniowie wstają, kłaniają się, publiczność bije brawo]. Ze względu na to, że w konferencji uczestniczą dziennikarze, proszę uczestników konferencji o przybliżenie w kilku słowach stanowiska instytucji , którą reprezentują, w kwestii zanieczyszczenia środowiska. 0 Uczestnicy debaty prezentują reprezentowaną przez siebie instytucję. Prowadzący dzię- kuje za zabranie głosu. 3. Nauczyciel prowadzący kieruje pierwsze pytanie do uczestników. „Degradacja środowiska – od zwykłego wylewania ścieków, przez zmiany klimatu, po modyfikacje genetyczne – to zbrodnia, jakiej dopuszcza się człowiek wobec planety i samego siebie.” W oparciu o ten pogląd, na początku chciałbym Państwa zapytać, co robicie, aby przeciwdziałać degradacji środowiska? 0 Wszystkie grupy interesu wskazują działania, które podejmują na rzecz ochrony środowi- ska, np. przedsiębiorcy ograniczenia w emisji gazów, gospodarstwa domowe segregację śmieci, itp. Uczniowie mogą pokazać też przygotowane dane ekonomiczne, posłużyć się przykładami informacji z gazet, itp. 4. Nauczyciel prowadzący kieruje kolejne pytanie do uczestników. Szanowni Państwo, odpowiedzcie nam na pytanie : czy te działania są wystarczające? 0 Uczniowie powinni zauważyć, że to, co robi się na rzecz ochrony środowiska, to zdecydo- wanie za mało, że podejmowane działania są niewystarczające. Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko 5 5. Nauczyciel prowadzący kieruje ostatnie pytanie do uczestników. Ktoś kiedyś powiedział: „Kiedy wycięte zostanie ostatnie drzewo, ostatnia rzeka zostanie zatruta i zginie ostatnia ryba, odkryjemy, że nie można jeść pieniędzy”. Co jeszcze można zrobić, aby chronić środowisko? Czy dane pomysły są możliwe do zrealizowania? 0 Uczestnicy debaty zabierają głos. Przedstawiają pomysły i własne sugestie. 6. Nauczyciel prowadzący zachęca uczestników do składania deklaracji i jednocześnie prosi uczestników o dwuminutowe podsumowanie efektów debaty. Czy możecie Państwo zadeklarować podjęcie odpowiednich działań na rzecz ochrony środowiska, w oparciu o to, czego się Państwo dowiedzieli podczas debaty? Z jakimi wnioskami wyjdziecie z tej sali? 0 Uczestnicy debaty zabierają głos. Porządkują przedstawione argumenty i deklaracje. 0 Na koniec nauczyciel nagradza uczniów ocenami za aktywność. Chwali za zdolności ak- torskie i zaangażowanie w dyskusję. Uwaga! Przebieg debaty w dużej mierze zależy od inwencji nauczyciela oraz przygotowania i gry aktorskiej uczniów. Może się okazać, że dyskusja będzie płytka, ogólnikowa lub wręcz odwrotnie – pojawią się przykłady z życia, dowody potwierdzające tezy, a nawet kłótnie i wzajemne oskarżenia o zaniedbanie środowiska. Dla głębszego przeanalizowania tematu, stawiania bardziej wnikliwych pytań i aktywniejszej dyskusji między nauczycielem prowadzącym a uczestnikami, można wykorzystać Załącznik nr 6. PRAWA DO SCENARIUSZA Scenariusz zajęć powstał w ramach konkursu „Lekcja zmieniania świata” organizowanego przez Ministerstwo Środowiska. Ministerstwo nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w scenariuszu, a te nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska resortu. Prawa do materiałów na stronie posiada Ministerstwo Środowiska, a teksty są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko 6 ZAŁĄCZNIK NR 1 KARTA PRACY UCZNIÓW NR 1 – Przyczyny zanieczyszczenia i degradacji środowiska Y ENIA C Z YN PRZY CZYSZCZ IE ZAN ADACJI R I DEG WISK A O ŚROD 0 Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko 7 ZAŁĄCZNIK NR 2 KARTA PRACY UCZNIÓW NR 2 – Negatywne skutki wpływu działalności gospodarczej i zachowań człowieka na środowisko I SKUTK ŚCI Y WNE O T N A L G A E N ZIAŁ D U W EJ WPŁY DA R C Z GOSPO IEK A W I CZŁO OWISKO OD R Ś A N 0 Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko 8 DEMOGR AFICZNE Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko IEDB STĘP AN budowa dróg i autostrad KI LOSOW E, Z A N rabunkowa wycinka drzew ZW IĄ Z ANE Z PO urbanizacja przemysł (w szczególności energetyka, hutnictwo, przemysł chemiczny) C Z YN N I karczowanie lasów tropikalnych pojawienie się nowych wynalazków rosnąca liczba ludności CHEM niska świadomość ekologiczna zmiana stylu życia: z wiejskiego na miejski awarie platform wiertniczych katastrofy tankowców niewłaściwie prowadzone melioracje uwalnianie do atmosfery freonów przedostawanie się do środowiska niebezpiecznych pierwiastków i substancji zwiększona emisja dwutlenku węgla stosowanie nawozów i pestycydów energia jądrowa 0 Y ENIA C Z YN PRZY CZYSZCZ IE ZAN ADACJI R I DEG WISK A O ŚROD ZAŁĄCZNIK NR 3 FOLIOGRAM I – Przyczyny zanieczyszczenia i degradacji środowiska IA IC ZN E EM 9 POWIE TRZ E Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko niszczenie fauny i flory, np. uszkodzenia raf koralowych, zabijanie wielorybów INNE GLEBA szkodliwy hałas, wibracje kurczenie się dostępnych zasobów czystej wody erozja gleb śmieci zagrożenie wyginięciem dla wielu gatunków roślin i zwierząt GMO – żywność zmodyfikowana genetycznie rozprzestrzenianie się różnych chorób wyczerpywanie się zasobów naturalnych problem ze składowaniem odpadów radioaktywnych środowisko podnoszenie się poziomu wód oceanicznych efekt cieplarniany rosnąca ilość odpadów i zachowań człowieka na smog kwaśne deszcze pyły zawierające metale ciężkie (kadm, rtęć, ołów, mangan) 0 I SKUTK ŚCI Y WNE O T N A L G A E N ZIAŁ D U W EJ WPŁY DA R C Z GOSPO IEK A W I CZŁO OWISKO OD R Ś A N ZAŁĄCZNIK NR 4 FOLIOGRAM II – Negatywne skutki wpływu działalności gospodarczej WODY 10 ZAŁĄCZNIK NR 5 0 MATERIAŁ DO PRZYGOTOWANIA DLA UCZNIÓW Reprezentujecie grupę ekologów na konferencji z okazji Dnia Ziemi. Przygotujcie się do dyskusji na forum. Pomocne mogą być dla was GRUPA EKSPERCKA NR 1 pytania: Greenpeace Co robią ekolodzy aby ratować środowisko? Czy wystarczająco dużo? Jakie nowe działania mogą podjąć dla ratowania środowiska? Jakie obietnice mogą publicznie złożyć? Reprezentujecie grupę przedsiębiorców na konferencji z okazji Dnia Ziemi. Przygotujcie się do dyskusji na forum. Pomocne mogą być dla was pytania: GRUPA EKSPERCKA NR 2 Business Centre Club Co robią przedsiębiorcy, aby ratować środowisko? Czy wystarczająco dużo? Jakie nowe działania mogą podjąć dla ratowania środowiska? Jakie obietnice mogą publicznie złożyć? Reprezentujecie gospodarstwa domowe na konferencji z okazji Dnia Ziemi. Przygotujcie się do dyskusji na forum. Pomocne mogą być dla was pytania: GRUPA EKSPERCKA NR 3 Modern Family Co robią gospodarstwa domowe (rodziny), aby ratować środowisko? Czy wystarczająco dużo? Jakie nowe działania mogą podjąć dla ratowania środowiska? Jakie obietnice mogą publicznie złożyć? Reprezentujecie władzę w państwie na konferencji z okazji Dnia Ziemi. Przygotujcie się do dyskusji na forum. Pomocne mogą być dla was GRUPA EKSPERCKA NR 4 pytania: Center for Politics Co robi władza w państwie, aby ratować środowisko? Czy wystarczająco dużo? Jakie nowe działania mogą podjąć dla ratowania środowiska? Jakie obietnice mogą publicznie złożyć? Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko 11 ZAŁĄCZNIK NR 6 0 INFORMACJE PRZYDATNE DLA NAUCZYCIELA PODCZAS DEBATY 1. GREENPEACE I INNE ORGANIZACJE EKOLOGICZNE Greenpeace-międzynarodowa organizacja pozarządowa, działająca na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Organizacja koncentruje swoje działania na najbardziej istotnych, globalnych zagrożeniach dla bioróżnorodności i środowiska. Kampanie prowadzone przez Greenpeace obejmują sześć głównych obszarów ochrony środowiska: ochronę lasów i lasów deszczowych, ochronę oceanów i mórz, ochronę przed substancjami toksycznymi, globalne ocieplenie i zmiany klimatyczne, energię oraz organizmy modyfikowane genetycznie. Co robi Greenpeace w zakresie ochrony środowiska: – ostrzega przed efektem cieplarnianym, – sprzeciwia się żywności genetycznie modyfikowanej (GMO), – sprzeciwia się niszczeniu ekosystemu mórz i oceanów tj.: pustoszeniu łowisk i stosowaniu niszczących technik rybackich, przemysłowemu połowowi waleni, ginięciu co roku setek tysięcy morskich ptaków, żółwi morskich i morskich ssaków, – walczy o ochronę pierwotnych Lasów Amazonii, które uległy zniszczeniu przede wszystkim przez przemysłowy wyrąb, rozwój rolnictwa, górnictwo i przemysł wydobywczy, powstawanie i rozprzestrzenianie się ludzkich siedzib i upraw, rozwijanie się infrastruktury (np. transportowej), – wywiera nacisk na największych importerów drewna i sieci handlowe, aby korzystały z zasobów odpowiedzialnych producentów i przeciwstawiały się w ten sposób nielegalnemu wyrębowi lasów, – wywiera także nacisk na rządy na całym świecie, aby prowadziły bardziej racjonalną i ekologiczną gospodarkę zasobami leśnymi, zarówno na poziomie narodowym jak i międzynarodowym, Aby zachować swoją niezależność Greenpeace nie przyjmuje dotacji od rządów, partii politycznych i korporacji. Działania Greenpeace finansowane są dzięki wsparciu indywidualnych darczyńców. Ekolodzy rozwieszają transparenty, plakaty, zbierają podpisy pod petycjami, piszą listy do polityków i innych wpływowych ludzi. 2. GOSPODARSTWA DOMOWE Chcąc coś zrobić dla naszej planety, należy zacząć od swojego domu. Istotne jest też, aby już od najmłodszych lat rozbudzać świadomość ekologiczną. Dzieci wyrastające w środowisku, w którym zwierzęta i cała przyroda postrzegana jest jako coś cennego i wartego zachowania, również w swoim życiu dorosłym będą zwracać baczniejszą uwagę na konsekwencje swojego postępowania dla środowiska. Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko 12 Najważniejsze działania gospodarstw domowych w zakresie ochrony środowiska to: – edukacja ekologiczna od najmłodszych lat, np. w szkole dzieci biorą udział w akcjach zbierania makulatury czy sprzątania lasu, – segregowanie odpadów, – używanie zamiast reklamówek ekologicznych toreb, – kupowanie produktów spożywczych w szklanych naczyniach, aby móc je potem zagospodarować poprzez recykling, – oszczędzanie wody, – nieużywanie dezodorantów i przedmiotów wykonanych z zastosowaniem freonu, – segregowanie makulatury, – ograniczanie jazdy samochodem na rzecz spaceru, – oddawanie zużytych przedmiotów, np. odzieży, mebli potrzebującym, – sadzenie zieleni wokół własnego domu, – uczestniczenie w akcjach sprzątania świata, – ochrona wód i gleb przed zanieczyszczeniami, np. trującymi środkami chemicznymi, – ochrona terenów przyrodniczych, np. tak, by nie płoszyć zwierząt, – wspieranie akcji informacyjnych oraz programów pomocowych dla regionów, gdzie dostęp do wody jest ograniczony, – zbieranie baterii oraz zużytego sprzętu elektronicznego, – oszczędzanie energii, kupowanie energooszczędnych żarówek, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, np. kolektory słoneczne, elektrownie wiatrowe, itp., – wspieranie organizacji chroniących środowisko poprzez np. dofinansowanie kampanii ekologicznych, przyłączanie się do stowarzyszeń, przekazywanie 1% podatku. 3. FIRMY: Najważniejsze działania przedsiębiorstw w zakresie ochrony środowiska to: – kontrola emisji zanieczyszczeń, – organizowanie recyklingu i racjonalne zarządzanie odpadami, – wydajne zarządzanie energią użytkową, w tym ogrzewaniem oraz oświetleniem, – zmniejszenie zużycia energii przez urządzenia informatyczne, – wprowadzenie bardziej przyjaznych środowisku usług i popieranie proekologicznych dostawców, – składowanie odpadów w miejscach do tego wyznaczonych, – oszczędzanie papieru, ograniczanie opakowań, – konstruowanie samochodów mających możliwie jak najmniejszy wpływ na środowisko naturalne, – edukacja w zakresie ekologicznej techniki prowadzenia pojazdów, – technologie przyjazne środowisku, np. produkcja kolektorów słonecznych, produkcja energii z biomasy, unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych, – dbanie o doskonalenie pracowników w zakresie ochrony środowiska, Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko 13 – zmiany w świadomości właścicieli firm – postrzeganie działalności proekologicznej jako elementu zdobywania przewagi konkurencyjnej. 4. PAŃSTWO: Najważniejsze działania państwa w zakresie ochrony środowiska to: – wprowadzenie obostrzeń prawnych za zanieczyszczenie środowiska, szczególnie tam, gdzie powstaje najwięcej zanieczyszczeń czyli w przemyśle paliwowym, metalurgicznym i chemicznym, – coraz nowsze i bardziej rygorystyczne normy ekologiczne, np. normy emisji dwutlenku węgla do atmosfery, – nagrody dla przedsiębiorstw dbających o środowisko, – systemy certyfikacji dla firm, które chronią środowisko, – promowanie wykorzystania źródeł odnawialnej energii, – przepisy wspierające ekoetykiety dające możliwość klientom kupowania produktów bardziej przyjaznych środowisku, – programy wspierania firm w przestrzeganiu przepisów w zakresie ochrony środowiska, – dostęp dla firm do fachowej wiedzy, informacji i narzędzi, w zamian za dbałość o środowisko, – dotacje na inwestycje chroniące środowisko. 0 KOMENTARZ METODYCZNY Zaproponowany przeze mnie temat bezpośrednio nawiązuje do zrównoważonego rozwoju. Konsumpcyjny styl życia, pogoń za pieniądzem oraz chęć posiadania tu i teraz, koliduje z troską o środowisko. Żadna kampania społeczna, żadne przepisy, które nakazują ochronę środowiska nie przyniosą efektu, jeśli nie zacznie się edukacji ekologicznej od najmłodszych lat. To w dzieciach i młodzieży jest potencjał, który należy rozbudzić. Temat ochrony środowiska jest dla nauczyciela dużym wyzwaniem. Z pozoru prosty, nawiązujący do pogadanki na godzinie wychowawczej, tak naprawdę jest bardzo trudny. Uczyć nowych zachowań, kształtować światopogląd wcale nie jest łatwo. Jak powiedział Eryk Mistewicz: „Ekologia i ochrona środowiska to (...) nie tylko wielki przemysł, kopalnie i huty. To także Twoje i moje codzienne gesty, to Twoja i moja kuchnia, łazienka, garaż, ogród. To wybór przez Ciebie i przeze mnie środków komunikacji, sposobu spędzania wolnego czasu i taka ochrona środowiska zaczyna się najbliżej: w tym pokoju, mieszkaniu, domu.” Właśnie takiego podejścia trzeba młodych ludzi nauczyć i będzie to jedno z najważniejszych wyzwań XXI wieku. Karolina Stanek S.O.S. Ziemia, czyli o negatywnym wpływie wzrostu gospodarczego na środowisko 14