docTransfer technologii w województwie pomorskim
download 
Reklamacja Transkrypt
Transfer technologii w województwie pomorskim
Transfer technologii w województwie pomorskim Izabela Kowalczyk Damian Kuźniewski Spis treści Streszczenie.................................................................................................................................................................. 2 Wprowadzenie ............................................................................................................................................................ 3 Opis wyników analizy............................................................................................................................................... 3 Centrum Transferu Wiedzy i Technologii Politechniki Gdańskiej ..................................................... 3 Centrum Transferu Technologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego GUMed....................... 5 Wnioski i rekomendacje.......................................................................................................................................... 6 Metodologia i źródła informacji .........................................................................................................................12 1 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego . Streszczenie Jakość współpracy z biznesem zależy od jakości współpracy wewnętrznej na uczelni tj. badaczy – CTT oraz administracji. Często pojawia się wewnątrzuczelniany konflikt interesów, który nie ułatwia współpracy z otoczeniem. Z kolei dobrze wypracowana wewnętrzna współpraca procentuje w odbiorze uczelni przez biznes jako solidnego i wiarygodnego partnera. Do najważniejszych barier ograniczających realną współpracę należą: 1. Brak zachęt dla nauki do współpracy z biznesem - niemotywacyjny system oceny jednostek naukowych oraz pracowników naukowych. 2. Ograniczenia wynikające z konieczności realizacji zamówień publicznych. 3. Niewystarczające fundusze na komercjalizację wyników badań w Uczelni. 4. Nieznajomość zagadnień dot. praw własności intelektualnej wśród pracowników, naukowców, prawników oraz przedsiębiorców. 5. Brak jasnych przejrzystych i przyjaznych regulacji prawnych w zakresie transferu technologii 6. Niewystarczająca liczba wykwalifikowanej kadry wspomagającej proces komercjalizacji projektu. 7. Brak wyspecjalizowanych działów zajmujących się kontraktami. 8. System doktoratów i prac magisterskich. 9. Kryzys zaufania i lęk przed komunikacją, relacją face to face. 10. Brak dobrych przykładów transferu technologii. Należy zauważyć, że bariery współpracy jednostek naukowych ze środowiskiem biznesowym są różnorodne i dotyczą zarówno elementów „miękkich” (tj. brak wiedzy, zaufania), jak i ograniczeń natury formalno-prawnej (prawa własności intelektualnej, zamówień publicznych). Wyniki analizy wskazują, że można wyodrębnić następujące obszary wsparcia publicznego: • zmiana systemu oceny parametrycznej uczelni • zmiana systemu oceny pracowników naukowych • wyposażenie uczelni w uprawnienia do realizacji badań, jakie posiada zwykły podmiot gospodarczy • wyposażenie jednostek naukowych w fundusz zasiewowy (seed capital) • powiązanie doktoratów i prac magisterskich z potrzebami biznesu • edukacja naukowców, przedsiębiorców i inwestorów odnoście zagadnień dot. praw własności intelektualnej • promocja dobrych przykładów transferu technologii 2 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego . Wprowadzenie Ekspertyza przedstawia wnioski dotyczące transferu technologii z uczelni do gospodarki w województwie pomorskim na podstawie funkcjonowania regionalnych Centrów Transferu Technologii. W opracowaniu ukazane zostały doświadczenia Centrum Transferu Wiedzy i Technologii Politechniki Gdańskiej oraz Centrum Transferu Technologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego GUMed, a także bariery współpracy uczelni z biznesem. Celem analizy eksperckiej jest rekomendacja działań usprawniających transfer technologii i wskazanie na możliwe obszary interwencji publicznej. Opis wyników analizy Naszą misją jest edukacja, badania i służba publiczna. Transfer technologii jest pojazdem, który pomaga nam wykonywać te trzy misje. Transfer technologii zwiększa wsparcie na prace badawcze. Tworzy możliwości edukacyjne i stażowe dla naszych studentów. Stymuluje regionalną gospodarkę i korzystnie wpływa na społeczeństwo. Robert C. Dynes, rektor Uniwersytetu Kalifornijskiego (2003–2008) Analizie poddane zostały doświadczenia z funkcjonowania dwóch pomorskich centrów transferu technologii (CTT): Centrum Transferu Wiedzy i Technologii Politechniki Gdańskiej oraz Centrum Transferu Technologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego GUMed. W Polsce obserwuje się trudną sytuację CTT, którego rola nie polega na zdobywaniu szybkich zysków dla uczelni, a na „realizacji misji, jaką jest transfer technologii z uczelni celem dostarczenia wartości do klientów i maksymalizacja społecznych i ekonomicznych korzyści na sposób komercyjny”. Zauważalny jest pewien paradoks - władze polskich uczelni chcą szybkich zysków z TT i jednocześnie nie chcą ponosić ryzyka, chociażby w postaci inwestowania w TT (zatrudnianie odpowiedniej kadry – ilość i wysokie kompetencje - to też inwestycja w TT). Oczekuje się od TT tego, czego naturalnie oczekuje się od firm (zysku), dodatkowo - w krótkim okresie czasu (uwaga! wiodące CTT w Europie i USA osiągały efekty swojej pracy po średnio 5-10 latach). Centrum Transferu Wiedzy i Technologii Politechniki Gdańskiej Centrum Transferu Wiedzy i Technologii jest jednostką ogólnouczelnianą Politechniki Gdańskiej. Centrum powołano w celu wspierania innowacyjności, umiejętności i wykorzystania nowatorskich rozwiązań pracowników, doktorantów i studentów. Głównym celem funkcjonowania jest transfer wyników prac naukowych do gospodarki oraz wspieranie przedsiębiorczości akademickiej. Jednostka realizuje takie zadania jak: • • • • pomoc przedsiębiorcom i naukowcom w nawiązywaniu wzajemnych kontaktów, współpraca z instytucjami otoczenia biznesu, transfer technologii z Uczelni do gospodarki, promocja przedsiębiorczości akademickiej wśród studentów i pracowników Uczelni. 3 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego . Transfer technologii w Politechnice Gdańskiej odbywa się wg następujących scenariuszy: 1. Kształcenie inżynierów i specjalistów na potrzeby innowacyjnej gospodarki. Kształcenie należy do podstawowych działalności uczelni akademickich. Prowadzenie zajęć przy wykorzystaniu najnowocześniejszej wiedzy, aparatury i infrastruktury, w szczególności poprzez realizację prac dyplomowych i doktorskich zamawianych przez podmioty gospodarcze ma kluczowe dla podniesienia innowacyjności gospodarki. Politechnika Gdańska szczególnie dba o zapewnienie wysokiej jakości kształcenia na uczelni przy stałej współpracy pracowników naukowo – dydaktycznych Uczelni z otoczeniem gospodarczym. W strategii Uczelni przyjęto cel realizacji przez studentów tzw. projektów zespołowych na bazie realnych zlecanych przez przedsiębiorców zadań. W tym celu, programy studiów dostosowywane są do potrzeb przedsiębiorców, kładziony jest również nacisk na rozwój kompetencji miękkich oraz umiejętności pracy zespołowej. Uczelnia pozwala studentom rozwijać również swoje zainteresowania w licznych organizacjach i kołach naukowych. 2. Opracowywanie rozwiązań, technologii, a także wykonywanie ekspertyz i analiz na zlecenie podmiotów zewnętrznych. Politechnika Gdańska, realizuje rokrocznie ponad 200 projektów badawczych i ekspertyz zamawianych przez przedsiębiorstwa, które przynoszą uczelni rokrocznie kilkanaście milinów zł przychodów. Naszymi partnerami są zarówno największe i uznawanie za najbardziej innowacyjne firmy na świecie jak i małe innowacyjne firmy z naszego regionu. Z punktu widzenia uczelni nie ma to jednak większego znaczenia jak duża jest firma, tylko w jaki sposób chce się w projekt zaangażować i jaki zakres prac mogą wykonać nasi pracownicy. Istotne jest, że w prace na rzecz przedsiębiorców zaangażowani są pracownicy wszystkich wydziałów, coraz częściej tworzy się zespoły interdyscyplinarne, a ponadto na uczelni funkcjonuje kilka specjalistycznych jednostek dedykowanych do współpracy z przedsiębiorstwami min. Węzeł Morskich Technik Militarnych, Centrum Morskich Technik Militarnych realizujące prace zarówno na rzecz przemysłu zbrojeniowego jak i na rzecz przedsiębiorców; Centrum Doskonałości WiComm. Budowane i uruchamiane są również laboratoria, które maja świadczyć usługi na rzecz lokalnych przedsiębiorstw np.: Centrum Zaawansowanych Technologii Pomorze (wspólnie z UG) oraz Laboratoria MOLANOTE (wspólnie z PSSE i IMP PAN). 3. Realizacja wspólnych z firmami projektów badawczych opartych o wiedzę i innowacyjne pomysły naukowców, a także doświadczenia i umiejętności przedsiębiorców, finansowanych ze źródeł zewnętrznych (często również współfinansowane przez przedsiębiorstwa); Z punktu widzenia uczelni niezwykle istotnym obszarem działalności jest realizacja projektów badawczych we współpracy z przedsiębiorstwami. Znaczna liczba programów badawczorozwojowych utworzona w ramach krajowych i unijnych instrumentów wsparcia (PBS, INNOTECH, BLUEGAS, INFOTECH etc.) pozwala uczelniom prowadzić badania w nowych perspektywicznych obszarach gospodarczych przy współpracy z przedsiębiorcami wyposażonymi w doskonałą wiedzę o rynku. Realizacja wspólnych projektów badawczo – rozwojowych pozwala pracownikom uczelni na realizację podstawowych celów uczelni tj.: pogłębianie wiedzy, 4 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego . podnoszenie stanu techniki, publikację wyników badań, ale również generuje dodatkowe przychody uczelni w przypadku sukcesu przedsiębiorcy. W ciągu ostatnich lat pracownicy Uczelni przygotowali wraz z przedsiębiorcami około stu aplikacji grantowych, a dziś w trakcie realizacji jest kilkanaście z nich. 4. Sprzedaż, licencjonowanie i tworzenie spółek spin-off/out technologii i rozwiązań opracowanych w ramach prac i projektów badawczych realizowanych w Uczelni. Uczelnia od wielu lat umożliwia nabycie praw do technologii/wyników badań prowadzonych w Uczelni – w zależności od oczekiwań i potrzeb partnera biznesowego, istnieje możliwość zakupu (przekazania praw) bądź udzielenia licencji (udostępnienia praw) na technologię opracowaną w ramach prac badawczych prowadzonych przez pracowników Uczelni. Rokrocznie udzielanych jest kilka, kilkanaście licencji na technologie opracowywane przez pracowników Uczelni. W uczelni od 2007 roku obowiązuje regulamin zarządzania i komercjalizacji wyników prac intelektualnych, który w jasny sposób określa zarówno procedury jak i korzyści, jakie przysługują naukowcom, których technologie są komercjalizowane. Nowym narzędziem w Uczelni jest możliwość tworzenia spółek spin-off/out na bazie technologii opracowanej w Uczelni i/lub z wykorzystaniem infrastruktury Uczelni – jest to ścieżka skierowana do pracowników i studentów PG oraz ich partnerów biznesowych, którzy są zainteresowani tworzeniem nowych firm na bazie wyników prac badawczych należących do PG. W tym celu, uczelnia powołała spółkę celową (Excento sp. z o.o.), która zajmuje się obejmowaniem udziałów w spółkach kapitałowych w zamian za raport w postaci wyników prac B+R. We wrześniu 2013 roku Excento sp. z o.o. wraz z funduszem „Kapitał na pomysł” Agencji Rozwoju Pomorza SA oraz partnerem biznesowym i twórcami, powołała dwie spółki kapitałowe NovaPUR sp. z o.o., oraz ChillID sp. z o. o., które zajmą się rozwijaniem i wdrażaniem technologii przygotowanych w Politechnice Gdańskiej. Centrum Transferu Technologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego GUMed Funkcjonowanie CTT w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym zapoczątkował Business Point (Samodzielne Stanowisko ds. Innowacji) stworzony dzięki projektowi “Wzmocnienie współpracy środowiska naukowego GUMed z podmiotami gospodarczymi o charakterze regionalnym i ponadregionalnym oraz rozwój przedsiębiorczości akademickiej w GUMed”, realizowanemu od 2009 r. Projekt ten otrzymał dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego. Od tego czasu na Uczelni prowadzony jest punkt służący kontaktom GUMed z biznesem oraz zajmujący się szeroko rozumianym transferem wiedzy. Zadania centrum transferu technologii realizuje obecnie Stanowisko ds. Innowacji i Transferu Wiedzy. Podczas budowy jednostki od podstaw Zespół napotkał następujące trudności: poznawanie zespołów badawczych, brak portfolia zgłoszonych wynalazków do UPRP, przyznanych patentów, brak integracji działań rzecznika patentowego z jednostką odpowiedzialną za współpracę z biznesem. 5 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego . Od stycznia 2011 r. do marca 2012 r. Zespół realizował międzynarodowy projekt pn.: “VALOR”, dzięki któremu nastąpiła profesjonalizacja działań Uczelni w obszarze transferu technologii. Zespół pełni więc funkcję technology transfer office (TTO). W jego gestii leży również współpraca m.in. z rzecznikami patentowymi, których konsultacje dostępne są dla pracowników, doktorantów, studentów GUMed. CTT GUMed działa w branży life science, w której mamy do czynienia z nadwyżką rezultatów badań nad możliwościami wdrożeniowymi firm. Często badania nie są realizowane jako odpowiedź na potrzeby pojawiające się w społeczeństwie czy biznesie, tylko jako usługi „pchane na rynek”. Niejasne są także oczekiwania biznesu względem uczelni medycznej – CTT nie mają wystarczającej wiedzy o tym, jakimi rozwiązaniami w obszarze life science byliby zainteresowani przedsiębiorcy. Wnioski i rekomendacje Budowanie systemu wdrażania innowacji, poprzez transfer technologii z uczelni do gospodarki wymaga zaistnienia niezbędnych czynników, aby taki system mógł sprawnie i efektywnie funkcjonować. Należy zastanowić się jakich mechanizmów w tym systemie brakuje oraz jakie elementy systemu powinny zostać zmienione? Wydaje się, że do skutecznego wdrażania nowych innowacyjnych technologii, powstałych w Uczelni niezbędne są następujące czynniki: 1. Wiedza i umiejętności odkrywców - pracowników naukowych i techników realizujących prace badawcze i wdrożeniowe, 2. Kreatywność i pomysłowość twórców w tworzeniu nowych rozwiązań, 3. Zdolność do właściwej analizy potrzeb i wymagań rynku, a także znajomość mechanizmów biznesowych funkcjonujących na danym rynku, 4. Odpowiednie zaangażowanie i właściwa motywacja do pracy nad wdrożeniem rozwiązań. Kalifornijski wzrost ekonomiczny jest ściśle związany ze wzrostem kalifornijskich uniwersytetów. Dzięki transferowi tej wiedzy powstały nowe gałęzie przemysłu, rozwinięto nowe produkty i nowe metody medyczne, aby służyć zarówno zdrowemu życiu, jak i podnoszeniu jego jakości. Pomimo, że czynniki opisane powyżej nie wydają się przekraczać zarówno możliwości, jak i kompetencji uczelni oraz przedsiębiorców, stale uznaje się, że współpraca tych środowisk jest Richard C. Atkinson, rektor Uniwersytetu Kalifornijskiego niewystarczająca i nieefektywna. Nasi (1995-2003) naukowcy są nie tylko twórczy i kreatywni, ale ich wiedza i umiejętności są na światowym poziomie. Ciekawe jest to, że emigrując lub wyjeżdżając na zagraniczne staże, często są niezwykle cenieni gdyż skutecznie współpracują z przedsiębiorstwami. Być może przyczyn nieskutecznej współpracy w warunkach krajowych należy szukać w niezbyt dobrej wymianie informacji, oraz braku wzajemnego zrozumienia i zaufania pomiędzy naukowcami a 6 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego . przedsiębiorcami? Wydaje się, że jest to częstą przyczyną braku dobrego zrozumienia przez pracowników naukowych problemów przedsiębiorców w zakresie ich potrzeb w dostarczaniu niezbędnych produktów i usług, a także aktualnych wymagań stawianych przez rynek. W drugą stronę przedsiębiorcy nie mają wiedzy o tym, jakie projekty są realizowane i nad jakimi technologiami aktualnie pracują naukowcy. Z pewnością nie jest tak, że naukowcy nie są zainteresowani komercjalizacją wyników swoich badań i pracują nad wynalazkami „na półkę”. Wręcz przeciwnie, coraz częściej zdają sobie sprawę, że zaangażowanie w komercjalizację wyników pozwala im osiągnąć wyższe cele. Potrzebne są jednak większe starania, aby te dwa środowiska mogły zrozumieć nawzajem swoje misje i interesy. Tab. 1. Złożoność relacji nauka – biznes. Uczelnia (U) Biznes (B) Cechy i wartości (doskonale zachowane od lat): pogoń za karierą indywidualną, rozwój i szerzenie wiedzy, wolna wymiana pomysłów. Cechy i wartości: wewnętrzna spójność, zarządcza odpowiedzialność (względem udziałowców i pracowników). Wielu pracowników U uważa się za niezależnych i w tym sensie „samozatrudnionych”. Wszyscy członkowie firmy mają ten sam plan, według którego działają. Następny krok jest zdefiniowany przez wczorajsze rezultaty. Dokładnie zaplanowany plan działania – na bieżąco jego ewaluacja. Tab. 2. Relacje naukowiec – menedżer firmy – inwestor Naukowiec (N) Menadżer firmy (MF) Inwestor (I) Insider Insider Outsider 1 główny obszar badawczy 1 firma Wiele równoległych aktywności Droga nie jest zdefiniowana na starcie Skoordynowany plan, logiczne aktywności Ocena, inwestycja, monitorowanie 7 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego . Jeśli to nie działa Jeśli nie działa szuka znajduje zajęcie „obok”, metod, aby sprawić, by w pochodnych tematach działało Jeśli nie działa- „wychodzi” z tego Bariery współpracy nauka – biznes Jakość współpracy z biznesem zależy od jakości współpracy wewnętrznej tj. badacze – CTT/administracja (umowy, kanclerz itp.). Często pojawia się wewnątrz uczelniany konflikt interesów, który utrudnia współpracę z otoczeniem, a także bariery, które ograniczają realną współpracę. Poniżej zostały wymienione najważniejsze bariery wraz powiązanymi z nimi rekomendacjami: 1. Brak zachęt dla nauki do współpracy z biznesem - niemotywacyjny system oceny jednostek naukowych oraz pracowników naukowych. Pomimo wielu deklaracji polityków o tworzeniu systemu sprzyjającemu rozwojowi pracowników naukowych realizujących prace wdrożeniowe, system oceny parametrycznej uczelni (szczególnie technicznych) nie pozwala im budować swoich krótkoterminowych strategii rozwoju w oparciu o działania komercjalizacyjne. Zapisy rozporządzenia w sprawie oceny parametrycznej jednostek naukowych nadal promują wyniki prac badawczych w postaci publikacji, monografii etc., niż zgłoszenia projektów wynalazczych i uzyskane przez Uczelnię patenty. A już sukcesy w postaci wdrożeń są promowane wyłącznie w przypadku instytutów badawczych! Sam system oceny jest niestabilny i zmienia się znacznie, przy każdej ocenie parametrycznej, dodatkowo ustalenie zasad oceny dokonywane jest w stosunku do lat ubiegłych! Uczelnie nie mogą w tym zakresie prowadzić żadnej polityki, planować swoich działań i budować strategii! Kluczowym problemem jest sposób oceny pracowników naukowych przy zdobywaniu tytułów i stopni naukowych, w których osiągnięcia wdrożeniowe nie mają wielkiego znaczenia. 2. Ograniczenia wynikające z konieczności realizacji zamówień publicznych. W dzisiejszym globalizującym się świecie prace badawcze szczególnie ukierunkowane na wdrożenia nabierają ogromnego tempa, a ten, kto pierwszy uzyska i ochroni swoje wyniki będzie miał szansę na komercjalizację swoich badań. Dlatego jedną z najpoważniejszych barier w realizacji prac B+R, jaką zgłaszają pracownicy Uczelni jest ustawa „Prawo zamówień publicznych”. Pracownicy Uczelni podkreślają, że ograniczenia wynikające z ustawy wręcz zabijają w nich przedsiębiorczość, ponieważ spełnienie wymagań przepisów ustawy sprowadza naukowców do roli logistyków zajmujących się określaniem szczegółowych wymagań podzespołów i elementów instalacji. Koszty ponoszone przez uczelnię w wyniku przeprowadzonych postępowań wydają się wyższe niż możliwe do uzyskania poprzez bezpośrednie zamówienia. Zupełnie niezrozumiały dla Uczelni jest obowiązek stosowania ustawy PZP do prac badawczych zlecanych przez przedsiębiorców. Konieczność stosowania ustawy ogranicza konkurencyjność oferty uczelni w porównaniu do innych podmiotów, choćby w zakresie terminu wykonania danej usługi (czasem wymagany termin jest krótszy niż minimalny czas na przeprowadzenie postępowania). Aby uczelnia publiczna mogła z powodzeniem 8 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego . prowadzić działalność gospodarczą należy wyposażyć ją w uprawnienia do realizacji badań, jakie posiada zwykły podmiot gospodarczy. 3. Niewystarczające fundusze na komercjalizację wyników badań w Uczelni. Uczelnie publiczne, pomimo że prawie wszelkie swoje prace wdrożeniowe realizują ze środków zewnętrznych (granty badawcze, zamówienia) nie są w stanie pokrywać wszystkich kosztów niekwalifikowalnych projektów wdrożeniowych w szczególności tych, które muszą zostać poniesione przed rozpoczęciem realizacji projektu określonego w umowie o dofinansowanie (przygotowanie aplikacji, obsługa prawna, promocja i pozyskanie partnera etc.) . W obecnym systemie obowiązki przygotowania aplikacji grantowej spoczywają głównie na kierownikach projektów (i ich zespołach), którzy w znaczącej mierze odpowiedzialni są za przygotowanie wniosków, wykazując się w tym zakresie inicjatywą i pomysłowością. Pomimo że uczelnia stara się stwarzać odpowiednie ku temu warunki w postaci pomocy prawnej, ochrony własności intelektualnej, promocji, nadal są one niewystarczające. Co do zasady jednostki naukowe powinny zostać wyposażone w typowy fundusz zasiewowy (seed capital) pozwalający na uruchamianie projektów zmierzających do komercjalizacji wyników badań naukowych z przeznaczeniem na prace związane z szeroko rozumianym transferem technologii tj. z przeznaczeniem na identyfikację i analizę potencjału projektów, „proof of concept”, promocję i marketing, biznes plan, poszukiwanie partnerów, koszty postępowań patentowych etc., oraz na pokrycie wkładu własnego w planowanych projektach. 4. Nieznajomość zagadnień dot. praw własności intelektualnej wśród pracowników, naukowców, prawników oraz przedsiębiorców. W Polsce (i województwie pomorskim) zauważalny jest brak poszanowania zagadnienia własności intelektualnej (i praw z nim związanych) i jednocześnie brak zrozumienia ze strony przemysłu misji uczelni. Przejawia się to m.in. w niezgodzie ze strony biznesu na kompromis w przypadku publikacji). W szczególności przedsiębiorców cechuje brak znajomości zasad i regulacji prawnych obowiązujących w Polsce, a dotyczących własności intelektualnej. Jest to też nagminne u inwestorów, szczególnie tych, którzy posiłkują się środkami publicznymi. Dlaczego lepiej współpracuje się z zagranicznymi firmami? Zagraniczne firmy nie próbują rozmawiać z naukowcami w szarej strefie; nie przysyłają na rozmowy nt. umowy tylko prawników; szanują standardy biznesowe, w tym prawa własności intelektualnej; lepiej płacą, w przeciwieństwie do polskich firm biorą pod uwagę „wartość zasobów ludzkich” (znajomość naukowca na arenie międzynarodowej); rozmowy z CTT to standard. Polskie firmy często planują swoją współpracę z nauką ograniczając się tylko do środków UE; reprezentują sztywne podejście do tematu eksploatacji IP - tylko zakup IP, brak otwartości na licencje. 9 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego . 5. Brak jasnych przejrzystych i przyjaznych regulacji prawnych w zakresie transferu technologii Jedną z najpoważniejszych barier w transferze technologii z uczelni publicznych do gospodarki jest niespójne i niestałe prawo wraz z często wykluczającymi się zapisami, nieprzystające do aktualnych realiów. Istotnym problemem są również częste zmiany przepisów ich niespójność i niepewność w najbliższej przyszłości. Przykładem są planowane zapisy o „uwłaszczeniu naukowców”, które choć w założeniu miały wyeliminować biurokrację, przyczynią się do jej wzrostu i w efekcie jeszcze bardziej utrudnią procesy transferu technologii. 6. Niewystarczająca liczba wykwalifikowanej kadry wspomagającej proces komercjalizacji projektu. Proces komercjalizacji wyników badań naukowych jest niewątpliwie procesem żmudnym i długotrwałym, a z uwagi na znaczną liczbę prac i realizowanych projektów w Uczelni pomimo wielu starań nadal brakuje odpowiedniej liczby wykwalifikowanej kadry. Przy rozmowach z biznesem/innymi uczelniami brakuje osób reprezentujących uczelnie, które rzeczywiście rozumieją, na czym ma polegać współpraca z biznesem; jest za to mnóstwo osób, które „koordynują”, a okazuje się, że zespoły naukowe naprawdę potrzebuję menadżerów projektów, którzy spinaliby na poziomie już uczelnianym naukę z zagadnieniami biznesowymi: prawnymi, finansowymi, zarządzania projektem od A do Z. Wynika to zarówno z ograniczonej liczby odpowiednio wykwalifikowanej kadry w zakresie transferu technologii jak również ograniczonych środków finansowych niepozwalających Uczelni zatrudniać wysokiej klasy specjalistów. 7. Brak wyspecjalizowanych działów zajmujących się kontraktami. Na Uczelni brakuje działów, które w sposób kompetentny dbałyby o interesy uczelni, o standardy współpracy z otoczeniem zewnętrznym (tu nie chodzi tylko o gotowe wzory umów, ale zasady postępowania w określonych sytuacjach). Powoduje to słabą identyfikację interesów samej uczelni, różne stanowiska prawników/pracowników w tej samej sprawie. Nie dotyczy to tylko relacji naukabiznes, ale również nauka- nauka. 8. System doktoratów i prac magisterskich. Rzadko kiedy doktorat lub praca magisterska powstaje w oparciu o zainteresowanie tematem ze strony biznesu. Potem CTT ma trudne zadanie, aby sprzedać to, czego nikt nie chce/chciał kupić. Samorząd powinien rozważyć dofinansowanie / przyznawanie stypendiów na tego typu prace. 9. Kryzys zaufania i lęk przed komunikacją, relacją face to face. Powszechna jest słaba kultura komunikacji, ograniczanie się do przesyłania dokumentów - tak jakby wzór umowy miał załatwić wszystko. Nie sprzyja nawet poznaniu się, a co dopiero budowaniu zaufania. CTT nie znają oczekiwań biznesu względem uczelni medycznej. Brakuje wiedzy o tym jakimi rozwiązaniami w danym obszarze byliby zainteresowani przedsiębiorcy. Czy w ogóle są zainteresowani? Czy znają potrzeby swoich klientów? Rys. 1. Systemy zaufania 10 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego . Norwegia, Szwecja, Holandia, Japonia, USA – KAŻDY JEST GODZIEN ZAUFANIA, DOPÓKI NIE OKAŻE SIĘ, ŻE JEST OSZUSTEM Brazylia, Nigeria, Włochy, Francja, Rosja, Polska – KAŻDY JEST POTENCJALNYM ZŁODZIEJEM, OSZUSTEM, ŁAPÓWKARZEM, AGENTEM, DOPÓKI NAM NIE UDOWODNI, ŻE JEST UCZCIWY Źródło: „Zaufanie. Fundament Społeczeństwa”. Piotr Sztompka, Znak, Kraków 2007. 10. Brak dobrych przykładów transferu technologii. Good practise nie zaczęły w Polsce jeszcze funkcjonować. Dobre przykłady TT, udanej komercjalizacji we współpracy z uczelnią pojawią się dopiero za kilka lat, bo CTT, które rozpoczęło swoją działalność w 2011 r. może pochwalić się dobrymi case’ami za 3-4 lata (oczywiście nie chodzi o powstanie np. nowego leku, bo efekty będą jeszcze później). Okres „za 3-4 lata” to realna data w przypadku np. dużej umowy z przemysłem typu option agreement, na końcu której jest szansa na royalties, ale one pojawią się jeszcze później (za min. kolejne 2 lata). KONFLIKT INTERESÓW – PRZYKŁAD 11 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego . Firma podpisała z uczelnią umowę licencyjną, w której F zaproponowała zapis mówiący o tym, że nikt na uczelni nie będzie pracował nad niczym, co mogłoby zdewaluować licencję firmy, i że w przyszłości U zaoferuje firmie każde ulepszenie dot. licencji (improvements on the invention), jakie kadra U wypracuje w obszarze dot. oryginalnego wynalazku, którego dotyczy licencja; rok później na U zostaje zatrudniony nowy pracownik - prof. Y – znacznie lepszy specjalista od prof. X, który wytworzył oryginalny, licencjonowany wynalazek. Czy U może oczekiwać od prof. Y, że cały jego przyszły dorobek dot. obszaru ABC należał będzie do tej F? Czy może zgodzić się na niewolnicze wręcz związanie badań prof. Y z F? Dobrze wypracowana współpraca wewnętrzna (naukowcy – CTT i w konsekwencji dobre relacje z administracją) procentuje w odbiorze uczelni przez biznes – zdarza się, że uczelnia działa sprawniej niż administracja korporacyjna, czyli biznes, który chce z nami współpracować. Relacje zewnętrzne nauka biznes wymagają lepszej komunikacji wewnętrznej, a od jakości naszej relacji zależy relacja uczelnia – biznes. Współpraca jest niezwykle ważna, ale należy również rozgraniczyć role, jakie ma nauka, a jakie biznes. Obrazuje to wypowiedź pracownika OTL (Office of Technology Licensing)- Stanford University: „Stanford University bardzo dba o swój wizerunek i nie chce być odbierany jako uczelnia zbytnio zaangażowana w biznes. Tak jak ważne jest tradycyjne podejście Uniwersytetu przejawiające się zachęcaniem do współpracy nauka-biznes, tak też ważne są starania, aby biznes nie wpływał na naukę i vice-versa oddziaływując na sposób funkcjonowania (operational way) każdej instytucji”. Metodologia i źródła informacji Ekspertyza została przygotowana z wykorzystaniem analizy danych zastanych oraz analizy doświadczeń z pracy w transferze technologii. W analizie desk research wykorzystane zostały następujące publikacje i źródła informacji: Piotr Sztompka, Zaufanie. Fundament Społeczeństwa, Znak, Kraków 2007. Technology Transfer at the University of California, Alan B. Bennett, USA, IP Handbook of best practices, 2011. Tim Cook, Success Factors in TT, Oxford Case, 2009. Tim Cook, The Role of Technology Transfer Intermediaries in Commercializing Intellectual Property through Spinouts and Start-ups, IP Handbook of best practices, 2011. John Zawad, The Role of Your Technology Transfer Office (TTO), University of Pennsylvania R. Ceron di Giorgio, From University to Industry: TT at Unicamp in Brazil, 2007. 12 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego .
