Gabinet Feliksa Dłubka (1878–1968) najstarszego bibliotekarza

Gabinet Feliksa Dłubka
(1878–1968)
najstarszego bibliotekarza
Biblioteki Śląskiej
Gabinet przygotowały:
Jolanta Mulewicz, Aleksandra Matera
przy współpracy Małgorzaty Król
Życie to honorarium, które otrzymują nie autorzy, lecz ich dzieła.
Antoni Czechow
Zwieńczeniem jednego z projektów, które w okresie jubileuszowym zrealizowała Biblioteka Śląska, jest przygotowanie kolejnego, piątego gabinetu
pracy indywidualnej w Czytelni Głównej, mającego na celu popularyzację
niezwykłych postaci związanych z Górnym Śląskiem – Ślązaków z urodzenia
i Ślązaków z wyboru.
Miejsce to szczególne, poświęcone bowiem najstarszemu bibliotekarzowi Biblioteki Śląskiej – Feliksowi Dłubkowi. Za jego pośrednictwem również
wszystkim pracownikom pierwszej w regionie biblioteki naukowej o charakterze publicznym, którzy realizowali przed laty marzenia i oczekiwania wielu Górnoślązaków – powołania ośrodka polskiej kultury i nauki, jako wyrazu szczególnego szacunku dla słowa i jego materialnego kształtu – polskiej
książki.
Projekt tego gabinetu to uhonorowanie także bibliotekarzy, którzy kontynuowali ich dzieło przez całe dziewięćdziesięciolecie, rozwijając i promując
„wiedzę w księgach zebraną”, by dzisiejsza Silesianka osiągnęła kształt i poziom instytucji gromadzącej i udostępniającej, a co za tym idzie, upowszechniającej dziedzictwo kulturowe regionu i świata.
Początkowo skromny urzędnik kancelaryjny Biura
Sejmu Śląskiego, adiunkt Biura, później kolejno asesor
biblioteczny, podreferendarz, mianowany urzędnik Śląskiej Biblioteki Publicznej, konserwator techniczny,
wreszcie starszy bibliotekarz [od 1957 roku] uzupełnia
w 1950 roku swoją dokumentację personalną takim oto
curriculum vitae (odpis):
Mój Życiorys.
Feliks Władysław Dłubek urodz. 26 maja 1878 r. w Strzyżewie pow. Ostrów
WP., woj. poznańskie.
Syn niższego urzędnika kolejowego Andrzeja Dłubka i jego żony Antoniny
z Malińskich.
Do lat 14 uczęszczałem do szkoły ludowej w Ostrowie. Po ukończeniu szkoły uczyłem się fryzjerstwa w mieście Poznaniu. Mając lat 17 zacząłem pracować jako pomocnik fryzjerski w różnych miastach Niemiec. Od roku 1899
służyłem w pułku dragonów Dragoner Regiment „König”, II Württemb. Obr.
26 w Stuttgarcie. Po służbie wojskowej wyjechałem do Szwajcarii pracując
w Bernie w Rex les Rains, w Chaux de Fonds, w Saint Imier przez 4 ? roku. 2 lata
w Paryżu i około 8 lat w Anglii, w Londynie, w Southampton i w Irlandii
w Dublinie.
Od r. 1917 do 1918 służyłem w Armii Hallera we Francji, a zostałem
zdemobilizowany we Lwowie. Po służbie wojskowej przybyłem na teren plebiscytowy Śląska do Kluczborka, gdzie moi rodzice mieszkali. Zaczęła się zorganizowana agitacja dla Polski. Do Komisariatu plebiscytowego polskiego zostałem przydzielony jako kurjer, jeżdżąc prawie dzienne do Bytomia do Głównego Komisariatu.
Podczas powstania byłem w służbie powstańców telefonistą na poczcie
w Oleśnie z powodu znajomości języków: angielskiego, francuskiego i niemieckiego.
W roku 1923 zostałem przyjęty do Biura Sejmu Śląskiego jako urzędnik
kancelaryjny.
Jednem z moich zajęć było także utrzymywanie w porządku księgozbioru
podręcznego prowadzonego dla prac ustawodawczych w Biurze Sejmu Śl. Dwa
lata po zwołaniu Sejmu, księgozbiór powiększył się bardzo znacznie, powstaje zbiór różnych książek, czasopism i broszur polskich i obcych, przeważnie dotyczących Śląska i jego związku z polską cywilizacją narodową. Wzrastać zaczynają także dzieła z zakresu historii, literatury, a także innych umiejętności.
Z inicjatywy Marszałka Sejmu od roku 1924 Sejm uchwalił w rocznym budżecie dość wysokie kwoty na cele księgozbioru.
Z polecenia Marszałka i Dyrektora Biura Sejmu organizowałem księgozbiór
i czasopisma do 1928 roku, to znaczy, wykonywałem wszystkie prace biblioteczne z pomocą koleżanek i kolegów.
W końcu r. 1928 pierwszy dyrektor Biblioteki Biura Sejmu Śl. objął organizację nad Biblioteką, a w roku 1933 objął kierownictwo ob. dr Rybicki. Z jego
polecenia prowadziłem inwentaryzację i konserwację księgozbioru i różne inne
zajęcia.
Podczas wojny na zarządzenie władz okupacyjnych pracowałem jako robotnik łopatą i kilofem przeszło 4 lata. Po zakończeniu wojny zgłosił się pierwszy do Biblioteki ob. dr Szymiczek, a ja po trzech dniach.
Bibliotekę zastaliśmy w okropnym stanie. Z powodu wysadzenia mostu kolejowego w samem sąsiedztwie gmachu Biblioteki, wszystkie ułamki szyb, ścian
i sufitu pomieszały się z książkami i pokryły podłogę magazynu. Z pomocą
jednego woźnego i paru kobiet uporządkowano w paru miesiącach Bibliotekę.
Centrala ogrzewania była uszkodzona i nie funkcjonowała całą zimę. Byliśmy
zmuszeni pracować w płaszczach.
Najpierw zaczęto szkontrum całego magazynu. Stwierdzono także że całość
inwentarza księgozbiorów zaginęła. W połowie 1946 ob. dr Szymiczek znalazł
przypadkowo w książnicy w Bytomiu między książkami 1/4 część tego inwentarza i kilkanaście różnych arkuszy.
Od tego czasu zacząłem na nowo kontynuować moją pracę i wiele innych
mi poleconych przez ob. Kierownika.
Obecnie jestem w III grupie z tyt. urzędn. podreferendarza z płacą 14,285 zł
miesięcznie.
Dłubek Feliks
Katowice dn. 10 października 1950 r.
W swoim odręcznie sporządzonym życiorysie urzędnik podreferendarz
Feliks Dłubek (stanowisko to uzyskał już w okresie przedwojennym mimo
braku stosownego wykształcenia, a po wojnie minister kultury i sztuki zwolnił go z wymagań kwalifikacyjnych ustalonych dla poszczególnych stanowisk) siłą rzeczy nie mógł zawrzeć charakterystyki wartościującej własną
karierę zawodową. Tak więc by to uczynić, dla lepszego poznania patrona
naszego gabinetu, posłużymy się słowami Pawła Bruskiego, niegdysiejszego
zastępcy dyrektora Biblioteki Śląskiej, który w tekście pt. „Z żałobnej karty”
(Biuletyn Informacyjny Biblioteki Śląskiej, R. 13 1968 nr 3/4) pisze:
„W roku 1945 był jednym z pierwszych pracowników, którzy rozpoczęli
na nowo służbę w Bibliotece, przyczyniając się bardzo skutecznie do zabezpieczenia jej zbiorów i szybkiego uprzystępnienia ich czytelnikom. Posiadał
tylko podstawowe wykształcenie… Był jednak zdolnym samoukiem, który
własną pracą potrafił uzupełnić swoją wiedzę. W czasie długoletniej pracy
w zawodzie bibliotekarskim oraz na kursach bibliotekarskich przed i powojennych zdobył nie tylko praktyczne umiejętności bibliotekarskie, lecz także
przyswoił sobie znajomość jego teoretycznych podstaw. Posiadał biegłą znajomość czterech nowożytnych języków obcych…, aż do przejścia na emeryturę prowadził sekcje inwentaryzacji, konserwacji i pomieszczenia zbiorów,
wywiązując się ze swojego zadania w sposób zasługujący na najwyższą pochwałę. Cechowała go nadzwyczajna pilność, obowiązkowość i umiłowanie
zawodu. Uczynny i koleżeński zyskał sobie za swoją działalność powszechny szacunek i przyjaźń. Po 40-letniej pracy [w Bibliotece] ze względu na swój
stan zdrowia przeniósł się z dniem 1 października 1962 r. [mając 84 lata]
na emeryturę. W uznaniu zasług została mu przyznana przez Prezesa Rady
Ministrów renta specjalna”.
Czytelnia Śląskiej Biblioteki Publicznej
w Katowicach
Feliks Dłubek w magazynie
Czytelnia Główna Biblioteki Śląskiej
W gabinecie prezentujemy dary Feliksa Dłubka dla Biblioteki Śląskiej,
które udało się odnaleźć w zbiorach, książki przez niego własnoręcznie akcesjonowane (oznaczenie daty i źródła wpływu), symboliczną część księgozbioru podręcznego czytelni prawniczej Biblioteki Sejmu Śląskiego, przykłady książek pochodzących z historycznych księgozbiorów (identyfikowane
zapisami proweniencyjnymi, znakami własnościowymi w postaci ekslibrisów typograficznych [na wew. stronie okładziny], małych nalepek, głównie
antykwarskich, pieczątek owalnych, okrągłych do tuszu, również suchych,
własnoręcznych notatek, podpisów), tworzących zalążek Biblioteki Sejmu Śląskiego. Wśród nich wybrane pozycje z Biblioteki Polskiej w Rumunii, przejętej przez powstałe w 1892 roku Górnośląskie Towarzystwo Literackie, Biblioteki Polskiej w Wiedniu, księgozbiór Towarzystwa Przyjaciół Nauk
na Śląsku, księgozbiór spółki wydawniczej „Katolik”, zbiory o ważnych dla
Śląska proweniencjach, świadczących o kontaktach Biblioteki, m.in.: księgozbiór Oswalda Balzera – dar Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich
we Lwowie, Biblioteka dr. Ludwika Bernackiego, Biblioteka Uniwersytecka we Lwowie oraz Biblioteka Aleksandra Kraushara, księgozbiór Bolesława
i Wacława Olszewiczów, Pląskowskich, Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego.
Znaki własnościowe
Znak własnościowy
Biblioteki Polskiej w Rumunii,
Górnośląskiego Towarzystwa
Literackiego w Bytomiu,
oraz Towarzystwa Przyjaciół
Nauk na Śląsku
Znak własnościowy
Biblioteki Polskiej w Wiedniu
Znak własnościowy
Biblioteki Alexandra Kraushara
Znak własnościowy
Biblioteki Polskiej w Wiedniu
Znak własnościowy
Biblioteki Polskiej w Rumunii
Wydawnictwa zgromadzone w gabinecie obejmują również publikacje
dotyczące historii Biblioteki Śląskiej i jej księgozbioru, katalogi, inwentarze,
prezentujące jej bogate, unikatowe i różnorodne zbiory, albumy najciekawszej ikonografii (pocztówki archiwalne, fotografie), edycje tekstów dawnych
wydobytych z rękopisów i rzadkich druków, bibliografie specjalne, rejestrujące materiały dotyczące Śląska, bibliografie dziedzinowe oraz zestawienia
bibliograficzne, redagowane przez pracowników, a wydawane przez Bibliotekę. Wśród prezentowanych dzieł znajdują się publikacje naukowe, których
przedmiotem są zagadnienia z zakresu bibliologii, historiografii, literaturoznawstwa, literatury pięknej, biografistyki, opracowane przez bibliotekarzy
Silesianki, współpracowników i użytkowników.
W atmosferę gabinetu najstarszego bibliotekarza Biblioteki Śląskiej wprowadzają: biblioteczny sprzęt z epoki dawnej książnicy, druki akcydensowe,
wypełniane przez patrona gabinetu oraz eksponaty introligatorskich urządzeń drzewiej używanych.
Akcydensowe druki biblioteczne
Karta biblioteczna
Śląskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach
Karta biblioteczna
Biblioteki Sejmu Śląskiego
Rewers Biblioteki Sejmu Śląskiego
Rewers
Śląskiej Biblioteki Publicznej
Perforówka literowa
Gabinet Feliksa Dłubka
www.bs.katowice.pl
Biblioteka Śląska
plac Rady Europy 1
40-021 Katowice
Opracowanie folderu Jolanta Mulewicz
Zdjęcia gabinetu Adam Grycner
Opracowanie edytorskie Zdzisław Grzybowski
Druk Biblioteka Śląska