docii. ocena stopnia wypełniania kopenhaskich kryteriów członkostwa
download 
Reklamacja Transkrypt
ii. ocena stopnia wypełniania kopenhaskich kryteriów członkostwa
POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ II. OCENA STOPNIA WYPEŁNIANIA KOPENHASKICH KRYTERIÓW CZŁONKOSTWA POLSKI W UE II.1. POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA II.1.1. DEMOKRACJA I PRAWORZĄDNOŚĆ SĄDOWNICTWO POSTĘP DOSTOSOWAWCZY W OKRESIE WRZESIEŃ 2001 – MAJ 2002 1. Zmiany legislacyjne 1.1. Wdrożenie prawa - Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych – weszła w życie 1 października 2001 r. (część przepisów weszła w życie 1 stycznia 2002 r. lub wejdzie 1 stycznia 2003 r.) (Dz.U. z 2001 r., Nr 98, poz. 1070). Ustawa ta stanowi nową „konstytucję” polskiego sądownictwa powszechnego i wprowadza wiele zasadniczych zmian dotyczących struktury sądownictwa, modelu organizacyjnego sądów, nadzoru administracyjnego nad sądami a także kariery sędziowskiej. Ustawa m.in.: - stwarza podstawy prawne do tworzenia w ramach sądów rejonowych jakościowo nowych jednostek organizacyjnych w postaci wydziałów grodzkich (w miejsce dotychczasowych wydziałów cywilno-karnych); - stwarza podstawy prawne dla powołania w sądach okręgowych i apelacyjnych odrębnego pionu administracyjnego z dyrektorem sądu na czele, który będzie właściwy do załatwiania wszystkich spraw finansowych, administracyjnych i gospodarczych i odciąży od tych obowiązków prezesów i przewodniczących wydziałów; - wzmacnia uprawnienia nadzorcze Ministra Sprawiedliwości nad działalnością administracyjna sądów; - stwarza podstawy dla lepszego wynagradzania sędziów (automatyczne przechodzenie do wyższej grupy awansowej - uzyskiwanie wyższego wynagrodzenia po 7 latach nienagannej służby na danym stanowisku sędziowskim; wynagradzanie sędziów delegowanych do sądów wyższego szczebla według stawek dla sędziów tego sądu); - rozszerza i czyni bardziej przejrzystymi możliwości dostępu do zawodu sędziowskiego i awansu na wyższe stanowiska sędziowskie (obowiązkowa publikacja informacji o wszystkich wakatach w sądach; możliwość mianowania na sędziego osoby pełniącej funkcję asystenta sędziego przez 7 lat); - zmienia model postępowania dyscyplinarnego sędziów poprzez wprowadzenie zasady jawności i przeniesienie postępowania na szczebel sądów apelacyjnych. W celu wykonania przepisów ustawy sukcesywnie wydawane były przez Ministra Sprawiedliwości kolejne rozporządzenia wykonawcze. Z najważniejszych wymienić należy: - Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 września 2001 r. w sprawie utworzenia sądów grodzkich - weszło w życie w dniu 15 października 2001 r. (Dz.U. z 2001 r., Nr 106, poz.1160). - Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 września 2001 r. w sprawie utworzenia sądów pracy i ubezpieczeń społecznych - weszło w życie w dniu 1 października 2001 r. (Dz.U. z 2001 r., Nr 106, poz.1161). Przepisami ww. rozporządzenia m.in. powołane zostały w sądach rejonowych, zlokalizowanych w miastach będących siedzibą sądu okręgowego, wydziały pracy i ubezpieczeń społecznych, które przejęły od sądów okręgowych część spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych. - Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 września 2001 r. w sprawie utworzenia sądów gospodarczych - weszło w życie w dniu 1 listopada 2001 r. (Dz.U. z 2001 r., Nr 116, poz. 1247). 1 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1. POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ - Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych – weszła w życie w dniu l stycznia 2002 r. (Dz.U. z 2001 r., Nr 98, poz. 1071 z zm.). Ustawa ma na celu wzmocnienie „kuratorskiej służby sądowej" (przewiduje utworzenie samorządu zawodowego kuratorów sądowych; wprowadza specjalistyczne szkolenie wstępne dla osób, które zamierzają wykonywać zawód kuratora – aplikację na wzór aplikacji sędziowskiej; nakłada na kuratorów okręgowych obowiązek organizowania szkolenia ustawicznego dla kuratorów z podległego im okręgu), a w konsekwencji bardziej efektywne wykonywanie przez nią orzeczeń sądowych w sprawach karnych i rodzinnych. - Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o Policji, ustawy o działalności ubezpieczeniowej, ustawy - Prawo bankowe, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną – weszła w życie w dniu 19 października 2001 r. (Dz.U. z 2001 r., Nr 100, poz. 1084). Nowa regulacja wprowadziła m.in. kontrolę sądu nad czynnościami podejmowanymi przez Policję w ramach działalności operacyjnorozpoznawczej. - Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia – weszła w życie 17 października 2001 r. (Dz.U. z 2001 r., Nr 106, poz. 1148). Ustawa, regulując procedurę rozpoznawania przez sądy spraw o wykroczenia, pozwoliła na pełną realizację konstytucyjnej zasady sądowego wymiaru sprawiedliwości (właśnie 17 października 2001 r. sądy powszechne przejęły od dotychczasowych kolegiów ds. wykroczeń sprawy o tzw. wykroczenia). - Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece, ustawy Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o kosztach sadowych w sprawach cywilnych oraz ustawy Prawo o notariacie – weszła w życie w dniu 23 września 2001 r. (Dz.U. z 2001 r., Nr 63, poz. 635). Ustawa zawiera rozwiązania, które powinny uprościć i przyspieszyć postępowanie wieczystoksięgowe (m.in. zniesienie odrębnego postępowania o założenie księgi wieczystej, postępowania przynaglającego i o usunięcie przeszkód do dokonania wpisu; wprowadzenie obowiązku składania wniosków o wpis na formularzach; nałożenie na notariusza dokonującego czynności notarialnych obowiązku pobierania opłat sądowych za urządzenie księgi wieczystej i dokonanie wpisu; możliwość prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym). - Ustawa z dnia 14 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy - Prawo działalności gospodarczej – weszła w życie w dniu 23 stycznia 2002 r. (Dz.U. z 2002 r. Nr l, poz. 2). Nowelizacja uprościła (odformalizowała) procedurę dokonywania wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym (m.in. wprowadziła możliwość składania wniosków na formularzach stanowiących wydruki komputerowe lub będących kserokopiami formularzy urzędowych; zwolniła od opłaty sądowej wnioski w przedmiocie wpisu numeru identyfikacyjnego – REGON przy rejestracji stowarzyszenia, związku zawodowego, organizacji pracodawców i innych organizacji społecznych i zawodowych; zniosła obowiązek dołączania do wniosku dokumentu potwierdzającego tytuł prawny wnioskodawcy do lokalu – nieruchomości, w którym ma być wykonywana działalność objęta wnioskiem). Choć wskazane wyżej akty prawne nie stanowią bezpośrednio implementacji żadnych konkretnych instrumentów prawnych Unii Europejskiej (prawo wspólnotowe nie reguluje szczegółowych kwestii dotyczących funkcjonowania krajowych wymiarów sprawiedliwości, pozostawiając je państwom członkowskim), są istotne, gdyż mają na celu pełniejszą realizację prawa do sądu (tj. rozpoznania każdej sprawy przez niezawisły sąd w rozsądnym terminie), zagwarantowanego przez – będącą częścią acquis – Europejską Konwencją Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (art.6). 1.2. Transpozycja prawa - Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego – wniesiony do Sejmu przez Prezydenta RP w dniu 20 grudnia 2001 r. Obecnie nad projektem toczą się prace w Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. Projekt przewiduje m.in. szereg rozwiązań mających na celu usprawnienie i przyspieszenie procedury karnej. 2. Zmiany instytucjonalne 2.1. Wzmocnienie instytucjonalne wynikające z Planu Działania 2 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1. POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ - W celu przybliżenia sądów do obywateli, kontynuowano proces tworzenia gęstej sieci jednostek sądownictwa najniższego szczebla, powołanych do rozpoznawania prostszych spraw cywilnych i karnych, obecnie pod nazwą sądów grodzkich. W okresie sprawozdawczym utworzono kolejnych 61 takich jednostek. Obecnie funkcjonuje już 314 sądów grodzkich (w 2001 r. w jednostkach tych zatrudniono dodatkowo 258 sędziów i 563 pracowników administracyjnych). - Rozpoczęto tworzenie w sądach apelacyjnych i okręgowych odrębnych pionów administracyjnych, kierowanych przez dyrektorów sądów, właściwych do załatwiania wszelkich spraw finansowych, administracyjnych i gospodarczych sądów i odciążających od tych obowiązków prezesów sądów i przewodniczących wydziałów. Od dnia 1 października 2001 r. do chwili obecnej powołano 9 dyrektorów w sądach apelacyjnych oraz 10 dyrektorów w sądach okręgowych. - Kontynuowano proces zastępowania sędziów w wydziałach ksiąg wieczystych oraz w wydziałach rejestrowych (Rejestr Zastawów, Krajowy Rejestr Sądowy) referendarzami sądowymi, co pozwala na wykorzystanie większej liczby sędziów do pracy stricte orzeczniczej. W wyniku dalszego zwiększenia liczby referendarzy w okresie sprawozdawczym, ich liczba wynosi obecnie 585. W ustawie budżetowej na 2002 r. zapisano kolejny wzrost liczby etatów referendarskich (o 80). - Kontynuowano proces wzmacniania obsady kadry administracyjnej sądów - obecnie na jednego sędziego przypada 2,34 urzędników sądowych. W ustawie budżetowej na 2002 r. przewidziano dalszy wzrost liczby etatów administracyjnych o 325. - W ramach projektu stworzenia i wdrożenia systemów informatycznych dla wydziałów orzeczniczych sądów do końca 2001 r. zakupiono 100 komputerów z dodatkowymi monitorami i 28 drukarek przeznaczonych do wykorzystywania na salach rozpraw. W sądach apelacyjnych w Gdańsku i Rzeszowie zainstalowano specjalistyczne oprogramowanie SAWA. Kontynuowano wdrażanie programu wzorcowych szablonów protokółów TABULA, które usprawniają rutynowe czynności w sądach. W kwietniu 2002 r. skierowano do sądów zestaw TABULA Nc – zawierający pakiet nakazów sądowych w sprawach cywilnych. W I kwartale 2002 r. powstała także pierwsza wersja pakietu TABULA dla sądów grodzkich obejmująca szablony orzeczeń i pism sądowych w sprawach o wykroczenia. - Na mocy uchwały Rady Ministrów z 11 czerwca 2002 r. w sprawie częściowego podziału rezerwy celowej na zwiększenia wynagrodzeń i limitów zatrudnienia, wynikających ze zmian organizacyjnych i nowych zadań w państwowych jednostkach budżetowych w 2002 r., 25 dodatkowych etatów zostało przyznanych sądom powszechnym na zadania związane z integracją europejską. 2.2. Pozostałe działania prowadzące do wzmocnienia instytucjonalnego 2.2.1. Zmiany organizacyjne W 37 sądach rejonowych zlokalizowanych w miastach będących siedzibą sądu okręgowego, powołano 1 października 2001 r. nowe jednostki organizacyjne pod nazwą wydziałów pracy i ubezpieczeń społecznych, które przejęły od sądów okręgowych część drobniejszych spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych. Szacuje się, że przejęcie to dotyczy ok. 15% spraw, jakie do tej pory wpływały do sądów okręgowych. 2.2.2. Informatyzacja W celu poprawy warunków pracy w sądach, a w konsekwencji także usprawnienia ich działalności, w okresie sprawozdawczym prowadzono w dalszym ciągu prace związane z informatyzacją sądownictwa. Na koniec 2001 r. ogólna liczba komputerów w sądach wynosiła 9167, a liczba drukarek 5937 (wzrost odpowiednio o 601 i o 562 sztuk w porównaniu ze stanem na koniec 2000 r.). W ramach poszczególnych projektów informatycznych zrealizowano natomiast następujące działania: 3 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1. POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ - Projekt „Krajowy Rejestr Sądowy” (Część Projektu CORS) – z dniem 1 października w 2001 r. uruchomionych zostało 30 dodatkowych ekspozytur Centralnej Informacji KRS udzielających informacji z Krajowego Rejestru Sądowego; - Projekt „Nowa Księga Wieczysta” (Część Projektu CORS) – w styczniu 2002 r. ogłoszony został przetarg na wykonanie oprogramowania do prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym oraz oprogramowanie wspomagające pracę biurową w wydziałach ksiąg wieczystych. Rozstrzygnięcie przetargu nastąpi w maju 2002 r. Przygotowano specyfikację na sprzęt komputerowy do wydziałów ksiąg wieczystych objętych fazą pilotażu (6 wydziałów) i pierwszym etapem wdrażania (24 wydziały) oraz organizację szkoleń dla użytkowników przyszłego systemu. Pełne wdrożenie systemu w w/w jednostkach ma nastąpić w latach 20022003, a latach 2004-2005 mają być nim objęte dalsze 34 jednostki; - Projekt „Automatyzacja windykacji należności sądowych” – w 2001 r. w dwóch okręgach sądowych (SO w Gliwicach i SO w Gorzowie Wielkopolskim) uzupełniono sprzęt komputerowy niezbędny do korzystania ze specjalistycznego oprogramowania usprawniającego windykację należności sądowych; - Bazy danych w sądach – kontynuując proces udostępniania sądom i prokuratorom prawniczych baz danych, zakupiono i przekazano dodatkowy sprzęt komputerowy. Obecnie we wszystkich sądach powszechnych dostępne są bazy danych Lex Omega zawierające wszystkie polskie akty prawne, orzecznictwo Sądu Najwyższego, jak również najważniejsze akty prawa europejskiego. INNE ZREALIZOWANE DZIAŁANIA Rozpoczęte prace legislacyjne - W Ministerstwie Sprawiedliwości trwały prace nad dalszymi aktami wykonawczymi do ww. ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Dotyczy to szczególnie: - rozporządzenia w sprawie trybu wykonywania nadzoru nad działalnością administracyjną sądów; - zarządzenia w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej; - rozporządzenia - regulaminu wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych; - rozporządzeń, które umożliwią zatrudnianie nowej kategorii urzędników sądowych asystentów sędziego (zgodnie z art.155 §1 w/w ustawy mają oni wykonywać samodzielnie czynności administracji sądowej oraz czynności przygotowania spraw sądowych do ich rozpoznania). - Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego - skierowano do uzgodnień międzyresortowych. Przepisy projektu zmierzają do uproszczenia i usprawnienia egzekucji. - Projekt ustawy o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej, zatrudnieniu osób niepełnosprawnych oraz ustawy kodeks pracy - celem nowelizacji, nad którą trwają prace w Ministerstwie Sprawiedliwości, jest przede wszystkim przyspieszenie rozpoznawania przez sądy powszechne spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych. Ma temu służyć m.in. dalsze rozszerzenie kognicji sądów rejonowych w tych sprawach. - Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Przedmiotem podjętych w Ministerstwie Sprawiedliwości prac są zmiany ustawy zmierzające w kierunku dalszego uproszczenia procedury rozpoznawania spraw o wykroczenia i uwzględniające problemy, jakie wyłoniły się na gruncie dotychczasowej praktyki stosowania kodeksu. Szkolenia Bieżąca działalność szkoleniowa W okresie sprawozdawczym, z uwagi na ograniczenia budżetowe, bieżąca działalność szkoleniowa prowadzona była przede wszystkim w ramach programów Phare oraz w ramach programów współpracy dwustronnej. Działalność ta koncentrowała się na problematyce prawa europejskiego, 4 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1. POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ obrotu prawnego z zagranicą, przestępczości zorganizowanej oraz ksiąg wieczystych. Nowością było prowadzenie oprócz szkoleń o charakterze merytorycznym, szkoleń o charakterze językowym, skierowanych do sędziów i kadry administracyjnej zajmującej się na co dzień obrotem prawnym z zagranicą. Oprócz klasycznych seminariów i konferencji organizowano także staże zagraniczne. Szkolenia z zakresu prawa europejskiego: - przeprowadzono 8 seminariów regionalnych nt. „Sędzia krajowy jako sędzia prawa wspólnotowego” (7 w ramach Phare’98 i 1 w ramach współpracy z partnerem hiszpańskim), w których uczestniczyło ok. 450 sędziów; w ramach współpracy z partnerem brytyjskim przeprowadzono 1 miesięczny staż na Uniwersytecie w Cambridge dla 2 sędziów – specjalistów z zakresu prawa europejskiego; w ramach współpracy z partnerem duńskim przeprowadzono 1 seminarium dla sędziów specjalizujących się w prawie europejskim oraz sędziów z okręgu krakowskiego, w którym wzięło udział ok. 60 osób. Szkolenia dotyczące problematyki ksiąg wieczystych: - w ramach programu Phare’2000 przeprowadzono 4 seminaria dla sędziów z wydziałów ksiąg wieczystych, w których uczestniczyło ok. 80 osób; - w grudniu 2001 r. wspólnie z Fundacją na Rzecz Kredytu Hipotecznego zorganizowano seminarium nt. „Księgi wieczyste jako gwarant bezpieczeństwa obrotu nieruchomościami w praktyce sądów wieczystoksięgowych i banków", w którym wzięło udział ok. 200 sędziów i referendarzy orzekających w wydziałach ksiąg wieczystych. W odniesieniu do szkoleń dot. obrotu prawnego z zagranicą i przestępczości zorganizowanej zob. rozdział 24 „Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne”. Wypracowanie nowego modelu szkolenia W I kwartale 2002 r. zdecydowano, że do połowy września 2002 r. Minister Sprawiedliwości podejmie kierunkową decyzję co do podstawowych założeń reformy istniejącego modelu szkolenia sędziów, prokuratorów i pozostałej kadry wymiaru sprawiedliwości, biorąc pod uwagę specyfikę kształcenia wstępnego oraz ustawicznego każdej z tych grup. Określi również harmonogram realizacji tego projektu, w tym niezbędnych zmian instytucjonalnych. OGÓLNE PODSUMOWANIE Po kilku latach prowadzenia reformy sądownictwa jej poszczególne elementy są już istotnie zaawansowane: na ukończeniu znajduje się proces racjonalizacji struktury organizacyjnej sądownictwa powszechnego, funkcjonuje już zdecydowana większość mających być blisko obywatela sądów grodzkich, dzięki zmianom modelu organizacji wewnętrznej sądu i zatrudnieniu dyrektorów sądów oraz coraz szerszemu wykorzystaniu referendarzy sądowych, umożliwia się sędziom wykonywanie czynności stricte orzeczniczych. Ponadto sądy cywilne korzystają już ze znacznie uproszczonych procedur, poprawia się infrastruktura techniczna sądów a w efekcie prowadzonej działalności szkoleniowej podnoszone są kwalifikacje zawodowe sędziów i pozostałej kadry sądów. W odniesieniu do skrócenia czasu trwania postępowań i zmniejszenia zaległości w sądach, pomimo konieczności nadrobienia wieloletnich zaniedbań w wymiarze sprawiedliwości (zwłaszcza w sferze jego finansowania) i opanowania wielokrotnie zwiększonego po 1990 r. obciążenia sądów powszechnych (liczba rozpoznawanych spraw, stopień ich złożoności), dają się już zauważyć pozytywne efekty wprowadzanych zmian: 5 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1. POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ - w sprawach cywilnych i gospodarczych - skrócenie w 2001 r. średniego czasu trwania postępowania w sądach rejonowych w sprawach rozpoznawanych w trybie uproszczonym do 2,7 miesiąca (w porównaniu do 5,3 miesiąca w sprawach cywilnych procesowych, rozpoznawanych w postępowaniu zwykłym). Poprawa ta jest przede wszystkim wynikiem wprowadzenia nowych uproszczonych procedur. - w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych: w sprawach ubezpieczeniowych w sądach okręgowych w 2001 r. odnotowano wzrost załatwialności spraw o 45 % przy wzroście wpływu spraw o 20%. Poprawił się również wskaźnik czasu trwania postępowania w tych sprawach (spadł z 7,2 w 1999 r. do 5,7 w 2001 r.). W sprawach pracowniczych rozpoznawanych przez sądy okręgowe także poprawił się średni wskaźnik czasu trwania postępowania z 6,4 miesiąca w 2000 r. do 5,8 w 2001 r. W sprawach pracowniczych rozpoznawanych w sądach rejonowych wskaźnik ten utrzymał się na dobrym poziomie 3,2 miesiąca, mimo bardzo znacznego wzrostu wpływu (o 93.967 spraw, czyli o 45 % więcej niż w 2000 r.). Powyższe pozytywne efekty są przede wszystkim konsekwencją zmian o charakterze organizacyjnym (utworzenie wydziałów ubezpieczeń społecznych w wybranych sądach rejonowych) i proceduralnym (przekazanie do właściwości sądów rejonowych niektórych kategorii spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych). - Sprawy wieczystoksięgowe: liczba spraw zalegających ponad 12 miesięcy zmniejszyła się o 28.117 spraw, liczba ksiąg wieczystych zwiększyła się o ponad 900.000 (obecnie wynosi 14.897.377), zmalała zaległość w sprawach o wpisy w stosunku do 1999 r. z 658.212 do 583.633 na dzień 31.12.2001 r. Przeciętny wskaźnik czasu trwania postępowania wieczystoksięgowego wynosi 3,4miesiąca, przy stabilizującym się wpływie spraw o wpisy w granicach 2.050.000 – 2.110.000 rocznie. Pozytywne efekty są tu konsekwencją zmian o charakterze proceduralnym (zniesienie postępowania o założenie księgi wieczystej, postępowania przynaglającego, o usunięcie przeszkód do dokonania wpisu), jak i zmian o charakterze organizacyjnym (podział największych wydziałów ksiąg wieczystych w dużych aglomeracjach). - Sprawy karne: w 2001 r. załatwiono 1.320.146 spraw, czyli o 25,9 % więcej niż w 2000 r. (1.048.617) i o 66,4 % więcej niż w 1999 r. (870.105). Jednocześnie liczba spraw pozostających do załatwienia zwiększyła się, w związku z lawinowym wzrostem wpływu spraw karnych wynoszącym w 2001 r. 1.542.569 spraw (o 42,7 % więcej niż w 2000 r., w którym wpływ wynosił 1.081.013 spraw, a o 75 % więcej niż w 1999 r., w którym wpływ wyniósł 880.985 spraw). Stałej poprawie ulega wskaźnik czasu trwania postępowania w sprawach karnych: w sądach okręgowych rozpoznanie spraw z aktem oskarżenia trwało bowiem w 2001 r. średnio 6,1 miesiąca (2000 r. – 6,5; 1999 r. – 6,9; 1998 r. – 7,5), zaś postępowanie w sądach rejonowych - 5,4 miesiąca (1999 r. – 6,0; 2000 r. – 5,8). Dzieje się tak, pomimo zwiększenia się w 2001 r. wpływu spraw z aktem oskarżenia aż o 47,4 % w stosunku do 2000 r., w którym wpływ wyniósł 315.000 spraw. Dla odnotowanej poprawy szczególne znaczenie miały zmiany w procedurze oraz utworzenie w większości sądów rejonowych w 2001 r. sądów (wydziałów) grodzkich. Kontynuowanie reformy, przy zabezpieczeniu odpowiednich środków finansowych (w ustawie budżetowej na rok 2002 na sądownictwo powszechne przewidziano kwotę 2.560.317.000 PLN, co oznacza wzrost o 15,41 % w stosunku do wykonania budżetu sądownictwa w 2001 r.), rokuje nadzieje na osiągnięcie dalszych wymiernych rezultatów w zakresie istotnej poprawy dostępu obywateli do sądu. II.1.2. OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA I MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH Polska podejmuje wiele działań świadczących o tym, iż ochrona praw człowieka i mniejszości narodowych stanowi priorytet zarówno w działaniach wewnętrznych, jak i w polityce zagranicznej rządu, czego przykładem może być podpisanie przez Polskę 3 maja 2002 r. najnowszego Protokołu nr 13 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w sprawie zniesienia kary śmierci we wszelkich okolicznościach oraz zbliżająca się finalizacja ratyfikacji Protokołu 7 do tej Konwencji. Rząd RP intensywnie włącza się w działania Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) w zakresie ochrony praw mniejszości. W Warszawie ma swoją siedzibę Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE, w efekcie czego Polska corocznie gości delegacje 55 6 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1. POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ państw członkowskich OBWE, przedstawicieli organizacji międzynarodowych oraz organizacji pozarządowych. Celem tych spotkań jest przegląd zobowiązań w zakresie przestrzegania praw człowieka, praworządności i zasad demokracji przez wszystkie państwa członkowskie OBWE. Uczestnicy obrad zwracają szczególną uwagę na wypracowanie modelu skutecznej pomocy Romom. Doświadczenia uzyskane na forum OBWE stają się dobrym przykładem dla państw dopiero opracowujących założenia strategii na rzecz poprawy sytuacji tej mniejszości. Kwestie mniejszości narodowych są jednym ze stałych tematów poruszanych podczas spotkań państw Grupy Wyszehradzkiej. 20 kwietnia 2001 r. odbyło się spotkanie w Warszawie, podczas którego dyskusja koncentrowała się na analizie rozwiązań prawnych służących zapewnieniu praw mniejszości. Bardzo wiele miejsca poświęcono tematyce mniejszości romskiej i wymianie doświadczeń z wdrażania programów na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych w poszczególnych krajach. 20 grudnia 2001 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu wydał wyrok w sprawie rzekomego naruszenia przez Polskę prawa do swobodnego stowarzyszania się, na podstawie w art. 11 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (EKPCz) Rady Europy, w którym, przychylając się do stanowiska rządu, stwierdził jednogłośnie brak naruszenia przez Polskę EKPCz. Skarżący zarzucili, iż sądy polskie, odmawiając zarejestrowania stowarzyszenia o nazwie „Związek Ludności Narodowości Śląskiej", naruszyły prawo do wolności stowarzyszania się. Była to jedyna do tej pory sprawa dotycząca mniejszości narodowych, w jakiej Rząd Polski występował przed tym Trybunałem. Zakończone zostały prace nad Raportem dla Sekretarza Generalnego Rady Europy z realizacji przez Rzeczpospolitą Polską postanowień Konwencji Ramowej Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych, uwzględniającym większość uwag zgłoszonych przez poszczególne instytucje rządowe, organizacje mniejszości narodowych i etnicznych oraz ekspertów. Raport, po przyjęciu przez rząd i przetłumaczeniu na język angielski, zostanie przekazany Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy. Swoją działalność kontynuuje Zespół do Spraw Mniejszości Narodowych (wcześniej funkcjonujący jako Międzyresortowy Zespół do Spraw Mniejszości Narodowych). W 2001 r. został przyjęty przez Radę Ministrów Pilotażowy program rządowy na rzecz społeczności romskiej w województwie małopolskim na lata 2001-2003. Jest on realizowany wspólnie przez administrację rządową, samorządową i przedstawicieli środowiska romskiego. Rolę koordynatora we wdrażaniu Programu pełni Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, które podejmuje także działania na rzecz rozszerzenia Programu na obszar całego kraju. Zespół był także inicjatorem wprowadzenia zmian do projektu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie zasad podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w 2002 r. oraz nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 23 marca 1992 r. w sprawie organizacji i kształcenia umożliwiającego podtrzymanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych, w związku zaprowadzaną w Polsce reformą edukacji i dostosowaniem jej założeń do potrzeb mniejszości narodowych i etnicznych. W ramach Zespołu został powołany Podzespół ds. Edukacji Mniejszości Narodowych. Trzy posiedzenia Podzespołu w całości poświęcone zostały przygotowaniu Strategii rozwoju oświaty mniejszości litewskiej w Polsce. Dokument ten został przyjęty jako wspólne stanowisko Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu, jednostek samorządu terytorialnego i organizacji mniejszości litewskiej na spotkaniu w Białymstoku 18 grudnia 2001 r. Współpracą z mniejszościami narodowymi i etnicznymi w Polsce oraz obsługą prac Zespołu zajmuje się Wydział Mniejszości Narodowych, działający w strukturze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zespół oraz Wydział Mniejszości Narodowych starają się na bieżąco rozwiązywać problemy mniejszości. 11 stycznia 2002 r. Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych Sejmu IV kadencji skierowała do laski marszałkowskiej, jako inicjatywę własną, projekt ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych w RP w wersji z 16 września 1998 r. 15 lutego 2002 r. odbyło się pierwsze czytanie projektu ustawy w Sejmie RP, w wyniku którego utworzono Podkomisję Nadzwyczajną do rozpatrzenia komisyjnego projektu ustawy o mniejszościach narodowych i. etnicznych, Należy podkreślić, iż w ocenach dokonywanych przez Komisję Europejską w ostatnich czterech latach Polska, jako jedyna obok Cypru, uznana została za państwo prowadzące właściwą politykę wobec 7 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1. POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ mniejszości narodowych i etnicznych (głównie Romów). Polska władza ustawodawcza oraz administracja publiczna zostały przy tym wskazane jako funkcjonujące odpowiednio, z punktu widzenia ochrony mniejszości narodowych. PODSUMOWANIE Rząd RP przywiązuje dużą wagę do ochrony praw człowieka i mniejszości narodowych, starając się w szczególności zwracać uwagę na ich sytuację ekonomiczno-społeczną. Odnotować należy upowszechnianie idei równości i praw człowieka oraz mechanizmów ich obrony poprzez seminaria i konferencje (w tym międzynarodowe), organizowane zarówno przez Rząd, jak i wiele organizacji pozarządowych. Należy zaznaczyć, iż z 30 wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przeciwko RP, wydanych od kiedy Polska podlega jego jurysdykcji, 20 dotyczyło naruszenia EKPCz, w zakresie spraw związanych z przewlekłością postępowań sądowych, co świadczy o konieczności kontynuowania i zmian instytucjonalnych w polskim wymiarze sprawiedliwości. II.1.3. RÓWNY DOSTĘP DO SŁUŻBY CYWILNEJ POSTĘP DOSTOSOWAWCZY W OKRESIE WRZESIEŃ 2001 – MAJ 2002 1. Zmiany legislacyjne 1.1 Wdrożenie prawa - Nowelizacja ustawy o służbie cywilnej z dnia 21 grudnia 2001 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1800) – weszła w życie 1 stycznia 2002 r. • Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: Nie dotyczy. Przepisy art. 144a regulują szczególne zasady powierzania (w okresie do 31 grudnia 2002 r.) pełnienia obowiązków na wolnych, wyższych stanowiska w służbie cywilnej osobom niebędącym członkami korpusu służby cywilnej. W okresie 1 stycznia – 3 czerwca 2002 r. na podstawie art. 144a Prezes Rady Ministrów zawarł umowę o pracę i powierzył 10 osobom pełnienie obowiązków dyrektorów generalnych urzędów. Z kolei Szef Służby Cywilnej zawarł umowy o pracę na czas określony i powierzył 44 osobom pełnienie obowiązków dyrektorów komórek organizacyjnych w ministerstwach, urzędach centralnych i urzędach wojewódzkich (37 osób) oraz zastępców dyrektorów komórek organizacyjnych w ministerstwach, urzędach centralnych i urzędach wojewódzkich (7 osób), na istniejących ok. 1500 wyższych stanowisk w służbie cywilnej. - Ustawa o służbie zagranicznej z 27 lipca 2001 r. (Dz.U. z 2001 r. Nr 128, poz. 1403) - weszła w życie 10 maja 2002 r. • Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: Nie dotyczy. Akty wykonawcze do ustawy z 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej (Dz.U. z 1999 r. Nr 49, poz. 483, z późn. zmianami): − Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 6 maja 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad przeprowadzania ocen urzędników służby cywilnej (oczekuje na ogłoszenie w Dzienniku Ustaw). • Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: Nie dotyczy. 1.2. Transpozycja prawa Akty wykonawcze do ustawy z 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej (Dz.U. z 1999 r. Nr 49, poz. 483, z późn. zmianami): − Projekt Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie określenia szczegółowych warunków przyznawania świadczeń przysługujących urzędnikom służby cywilnej przeniesionym do pracy w innej miejscowości – trwają prace nad projektem w USC. • Zgodność z wymogami wspólnotowych aktów prawnych: Nie dotyczy. 8 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1. POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ 2. Zmiany instytucjonalne 2.1. Wzmocnienie instytucjonalne wynikające z Planu Działania 1. Liczba członków korpusu służby cywilnej w Polsce przekracza 116 tys. osób, w tym 857 urzędników służby cywilnej. Od września 2001 r. do kwietnia 2002 r. za pośrednictwem ogłoszeń zamieszczanych w Biuletynie Służby Cywilnej kontynuowano proces upowszechniania wśród społeczeństwa informacji o wolnych miejscach pracy w administracji rządowej. W tym czasie ogłoszono także 76 konkursów na wyższe stanowiska w służbie cywilnej, w tym 7 na stanowisko dyrektora generalnego. Zakończone zostały 63 konkursy, w tym 1 na stanowisko dyrektora generalnego. W wyniku przeprowadzonego 28 lipca 2001 r. trzeciego postępowania kwalifikacyjnego dla pracowników służby cywilnej, do którego przystąpiło 324 osoby, mianowanie otrzymało w październiku 2001 r. 218 osób. Ponadto w 2001 r. na urzędników służby cywilnej mianowano 58 absolwentów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. Kolejne postępowanie kwalifikacyjne zostanie przeprowadzone 27 lipca 2002 r. 1. Wyższa Komisja Dyscyplinarna kontynuowała rozpoznawanie spraw dyscyplinarnych członków korpusu służby cywilnej w II instancji tzn. odwołania od orzeczeń komisji dyscyplinarnych działających w poszczególnych urzędach administracji rządowej oraz sprawy dyscyplinarne dyrektorów generalnych urzędów w I i II instancji. W okresie styczeń 2001 r. – kwiecień 2002 r. do Wyższej Komisji Dyscyplinarnej wpłynęło 37 spraw dyscyplinarnych, w przeważającej większości – odwołań od orzeczeń komisji dyscyplinarnych urzędów. 2. Trwa realizacja projektu Phare ’99 (PL99/IB/OT/1A) „Wzmocnienie administracji i zasobów ludzkich w celu przygotowania do członkostwa w UE”, w którym uczestniczy Urząd Służby Cywilnej oraz 12 urzędów pilotażowych. Projekt realizowany jest przy wsparciu ekspertów reprezentujących konsorcjum brytyjsko–duńsko–hiszpańskie1. 3. Inne zadania na 2002 r. dotyczące dalszego rozwoju systemu szkolenia oraz zwiększania zdolności administracyjnych przewidywane przez Urząd Służby Cywilnej: a) Przeprowadzenie oceny potrzeb szkoleniowych w 400 urzędach administracji rządowej z całego kraju i opracowanie strategii szkolenia służby cywilnej. Urząd Służby Cywilnej prowadzi badanie potrzeb szkoleniowych w celu racjonalizacji polityki szkoleniowej, a takżeprzygotowania najbardziej odpowiadającej potrzebom korpusu służby cywilnej oferty szkoleń centralnych oraz studium zarządzania strategicznego dla dyrektorów generalnych. W związku z tym opracowano kwestionariusz badania potrzeb szkoleniowych, który składa się z trzech części: (1) sondażu opinii, (2) próby szczegółowego określenia potrzeb rozwojowych ważnych dla efektywności urzędów oraz (3) próby określenia zasadniczych kierunków rozwojowych, jakie powinny zostać uwzględnione w ramach szkoleń centralnych i studium zarządzania strategicznego. Kwestionariusz został przygotowany w dwóch wariantach: dla dyrektorów generalnych i kierowników urzędów, wykonujących zadania dyrektora generalnego – strategicznie postrzegających potrzeby urzędu, i dla dyrektorów departamentów i biur, znających potrzeby w zakresie szkoleń poszczególnych członków korpusu służby cywilnej. 1 Na 2002 r. zaplanowane zostało m.in. opracowanie ogólnej Strategii Zarządzania Zasobami Ludzkimi dla polskiej służby cywilnej; opracowanie indywidualnych Strategii Zarządzania Zasobami Ludzkimi dla poszczególnych Urzędów Pilotażowych; uruchomienie Centrum Informacyjnego Służby Cywilnej, jako jednego z etapów kampanii publicznej, służącej pogłębieniu powszechnego zrozumienia koncepcji służby publicznej; przedstawieniu pozytywnej roli służby cywilnej w funkcjonowaniu państwa i służbie obywatelom; poprawie wizerunku administracji rządowej oraz poprawie wizerunku służby cywilnej jako pracodawcy i miejsca kariery dla wszystkich; zwiększenie liczby dobrze wyszkolonych pracowników polskiej Służby Cywilnej, zdolnych do współpracy ze służbami cywilnymi z UE; uruchomienie przy Urzędzie Służby Cywilnej Centrum Zintegrowanej Oceny, tzw. assessment centre; uruchomienie bazy danych o zasobach ludzkich obejmującej polską służbę cywilną (tzw. rejestr służby cywilnej); opracowanie i uruchomienie systemu bieżącej komunikacji między urzędami administracji rządowej nt zmian w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi oraz zmian w systemach zarządzania organizacyjnego; opracowanie i publikacja Podręcznika Zarządzania dla polskiej S.C. 9 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1. POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ Na podstawie analizy kwestionariuszy opracowany zostanie raport nt badania potrzeb szkoleniowych członków korpusu służby cywilnej. Raport stanowić będzie bazę do opracowania strategii szkoleniowej (długofalowej – w perspektywie 5 lat i średniookresowej – 2 lat). b) Opracowanie projektu wdrażania systemów i procedur (SPI) osiągniętych w trakcie realizacji projektu PL99/IB/OT/1A przez Urząd Służby Cywilnej oraz 12 Urzędów Pilotażowych (np. Strategia Zarządzania Zasobami Ludzkimi, System Motywacji, elementy tzw. elektronicznej administracji publicznej, e–government) w celu objęcia tymże projektem (SPI) całej administracji rządowej. Wdrożenie tych instrumentów (strategii szkoleniowej i projektu SPI) zależy od dodatkowych zasobów finansowych. (a) Druga edycja „Konkursu na Najbardziej Przyjazny Urząd Administracji Rządowej”. (b) Dalsza współpraca z Biurami Karier, funkcjonującymi przy wyższych uczelniach (np. zorganizowanie Konferencji Biur Doradców Kariery, prezentacje na wyższych uczelniach, udział w targach pracy) w celu przyciągnięcia młodych, dobrze wykształconych i uzdolnionych ludzi do pracy w służbie cywilnej. (c) Druga edycja „Konkursu na najlepszą pracę magisterską o służbie cywilnej” (edycja rozszerzona na dwie kategorie: praca magisterska i praca licencjacka); (d) Przeprowadzenie przedsięwzięcia szkoleniowego pt. „Uświadomienie dylematów etycznych w służbie cywilnej” – projekt szkoleniowy, polegający na: - objęciu 1000 urzędników państwowych wyższego szczebla szkoleniem w zakresie zagadnień antykorupcyjnych/etycznych, opartym na technologiach nauczania na odległość (distance learning), przy wykorzystaniu własnego programu szkoleniowego, podręcznika, wideo oraz CD-ROMu; - wykorzystaniu tzw. „chat rooms” w celu szerzenia wspomnianego programu szkoleniowego (opracowanie forum opinii i dyskusji); - zorganizowaniu konferencji na temat zagadnień etycznych w Urzędzie Służby Cywilnej oraz jednym ośrodku wojewódzkim. Trwa proces umacniania służby cywilnej na podstawie obowiązującej ustawy o służbie cywilnej. Szkolenia i rozwój w służbie cywilnej stanowią integralną część działalności Szefa Służby Cywilnej i Urzędu Służby Cywilnej na podstawie corocznych planów szkoleń centralnych i innych zaleceń dotyczących polityki szkoleniowej członków służby cywilnej, a także programów rozwojowych realizowanych przez USC. Postępuje dalsze wdrażanie kompleksowego systemu szkoleń służby cywilnej, zgodnie z jego opisem zawartym w ustawie o służbie cywilnej, obejmującego 5 rodzajów szkoleń: szkolenia centralne, szkolenia powszechne, szkolenia w ramach indywidualnego rozwoju zawodowego urzędnika służby cywilnej, studium zarządzania strategicznego dla dyrektorów generalnych urzędów, szkolenia specjalistyczne. 2.2. Pozostałe działania prowadzące do wzmocnienia instytucjonalnego - Realizacja zadań w ramach Projektu Phare’99 (PL99/IB/OT/1A): Przeprowadzenie na zlecenie USC projektu badawczego przez Pracownię Badań Społecznych Sopot dotyczącego świadomości i opinii społeczeństwa nt. funkcjonowania służby cywilnej oraz wizerunku służby cywilnej (klienci administracji), świadomości przynależności do służby cywilnej i jej misji (członkowie korpusu służby cywilnej), wizerunku służby cywilnej w kontekście pracodawcy (przedstawiciele Biur Karier oraz Organizacji Studenckich). Realizacja badania zaplanowana w ramach programu „Przyjazna Administracja” stanowiła jedno z kluczowych działań wstępnych przed uruchomieniem kampanii informacyjno-promocyjnej służby cywilnej w ramach Phare '99. Konferencja dotyczącą systemu motywacji w polskiej służbie cywilnej: Eksperci z konsorcjum brytyjsko-duńsko-hiszpańskiego przeprowadzili badania w ramach spotkań tzw. grup „focusowych” w Urzędach Pilotażowych. Opracowano raport nt. systemu motywacji w służbie cywilnej, zawierający obok części opisowej postulaty odnośnie do usprawnienia systemu. Opracowanie planów strategiczno–biznesowe w urzędach pilotażowych: 10 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1. POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ 6 Urzędów Pilotażowych, z pierwszej grupy biorących udział w projekcie przygotowało plany strategiczno-biznesowe przy współudziale konsultantów zagranicznych. Pozostałe 7 urzędów rozpoczęło prace nad wstępnymi planami strategicznymi (szkolenie, spotkania robocze w UP, konsultacje). Wydany został CD–ROM pt. Zarządzania strategiczne w administracji publicznej. - Szkolenia w zakresie systemu wartościowania pracy i systemu kompetencji: W 2001 r. odbyły się szkolenia dla specjalistów z zakresu wartościowania i opisów stanowiska pracy oraz osób z komórek kadrowych reprezentujących urzędy pilotażowe (odbyło się również szkolenie dla trenerów). Opracowany został Raport Krótkoterminowego Eksperta nt. wymagań szkoleniowych związanych z systemem wartościowania pracy. - Strategia Zarządzania Zasobami Ludzkimi: Trwają prace nad przygotowaniem strategii ogólnej dla całej służby cywilnej oraz strategii indywidualnych dla poszczególnych urzędów, przy wsparciu ekspertów z Wielkiej Brytanii, Danii i Hiszpanii. W 2001 r. opracowano Wizję i Wartości Służby Cywilnej, szkic Strategii Zarządzania Zasobami Ludzkimi w Służbie Cywilnej oraz Plan działania. - Komputerowy rejestr służby cywilnej: W ramach prac nad uruchomieniem w 2002 r. rejestru służby cywilnej dokonano przeglądu wymogów i specyfikacji nowej aplikacji do obsługi bazy danych HR i roboczego prototypu. Ustalono systemy i procesy dla USC w celu skutecznego i efektywnego monitorowania, analizowania i tworzenia raportów w zakresie jakości i spójności zebranych informacji. - Inicjatywy na rzecz kampanii informacyjno–promocyjnej: a) Przygotowanie specyfikacji technicznej oraz rozpoczęcie prac nad zawartością interaktywnych maszyn służących do udostępniania informacji szerokiej publiczności – infomatów-multimedialnych kiosków informacyjnych stanowiących jedną z wielu inicjatyw podejmowanych w ramach kampanii informacyjno – promocyjnej – są to urządzenia służące do prezentowania i udostępniania informacji w miejscach publicznych, działających na zasadach komputera, komunikującego się z użytkownikiem za pomocą dotyku, dźwięku i obrazu; b) Kontrakt z firmą PR na wykonanie: programu kampanii informacyjno - promocyjnej oraz szczegółowego harmonogramu poszczególnych działań przewidzianych do realizacji; monitorowanie przebiegu przygotowań i pierwszej fazy kampanii (do końca 2001 r.); świadczenie pomocy doradczej w zakresie organizacji i uruchomienia Centrum Informacyjnego Służby Cywilnej; opracowania i produkcji sześciu broszur dotyczących służby cywilnej; wykonanie materiałów promocyjnych; produkcję filmu informacyjnego nt. służby cywilnej. Materiały informacyjno-promocyjne sukcesywnie rozesłane zostały do wszystkich urzędów administracji rządowej, Biur Karier, a także kuratoriów oświaty. c) W ramach wykorzystania funduszu inwestycyjnego projektu Pl99/IB/OT/1A zakupiono: - sprzęt hardware do instalacji bazy danych; - sprzęt komputerowy na potrzeby szkoleniowe oraz potrzeby Urzędu Służby Cywilnej; - sprzęt hardware do instalacji bazy danych; - kioski informacyjne (tzw. Infomaty - 7) i drukarki (4) na potrzeby kampanii informacyjno – promocyjnej; wielofunkcyjną kopiarko-drukarkę na potrzeby drukowania materiałów szkoleniowych. - Współpraca Urzędu Służby Cywilnej z instytucjami zagranicznymi: - z Komitetem OECD ds. Administracji Publicznej (PUMA) oraz z Programem SIGMA, współfinansowanym przez Komisję Europejską. USC bierze udział, we współpracy z innymi instytucjami rządowymi, w badaniach administracji publicznej prowadzonych przez Komitet PUMA (dotyczących m.in. systemu wynagrodzeń i zatrudnienia w sektorze publicznym) oraz przygotowuje co pół roku informacje o bieżących reformach w administracji publicznej w Polsce. - z Europejskim Instytutem Administracji Publicznej (EIPA) w Maastricht. 11 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1. POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ W dniach 18-19 czerwca 2002 r. odbędzie się szkolenie dla dyrektorów generalnych urzędów nt. Funduszy Strukturalnych. Urząd przygotował także opracowanie dotyczące systemu służby cywilnej w Polsce. Informacja ta zostanie wykorzystana w raporcie nt. służb publicznych w państwach kandydujących do UE, który przygotowuje EIPA w ramach współpracy dyrektorów generalnych służb publicznych w państwach członkowskich UE. INNE ZREALIZOWANE DZIAŁANIA - Opracowanie kodeksu etyki w służbie cywilnej: Projekt kodeksu etycznego służby cywilnej został w lipcu 2001 r. pozytywnie zaopiniowany przez Radę Służby Cywilnej i następnie przesłany do Kancelarii Prezesa RM z prośbą o nadanie korpusowi służby cywilnej kodeksu etycznego w formie postanowienia Prezesa RM. - Informacja i popularyzowanie nowoczesnych metod zarządzania w administracji publicznej w UE poprzez pismo „Służba Cywilna”: - Opublikowano 3. i 4. numer pisma "Służba Cywilna", w którym znalazły się artykuły omawiające zagadnienia zarządzania w administracji publicznej oraz problematykę systemu służby cywilnej w Polsce. - W styczniu 2002 r. ukazał się 1. numer rocznika „The Yearbook of Civil Service”, publikacji w języku angielskim poświęconej funkcjonowaniu i rozwojowi służby cywilnej w kraju i za granicą. - Dokonano przekładu na język polski wydawnictwa OECD pt. „Government of the Future”, które wkrótce zostanie opublikowane w wersji książkowej oraz udostępnione na stronie internetowej Urzędu Służby Cywilnej. PODSUMOWANIE Poprawa funkcjonowania administracji publicznej znajduje się w centrum uwagi polskiego rządu nie tylko w kontekście jej odpowiedniego przygotowania do funkcjonowania w warunkach członkostwa w UE, ale przede wszystkim zapewnienia jej stabilności i neutralności politycznej. Między służbą cywilną a aparatem politycznym przebiega wyraźna granica. Należy podkreślić, że neutralność polityczna i oparty na kwalifikacjach merytorycznych nabór kadr nie są zagrożone. Istotną rolę w uzupełnianiu kadr administracji publicznej wysoko wykwalifikowanymi pracownikami pełni Krajowa Szkoła Administracji Publicznej. Liczba mianowanych urzędników służby cywilnej wciąż nie jest jednak zadowalająca. Należy jednak pamiętać, że główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest stawianie kandydatom na urzędników wysokich wymagań – przede wszystkim odnośnie dobrej znajomości przynajmniej jednego języka obcego (co jest w Polsce trudne do osiągnięcia dla większości obywateli ze średniego i starszego pokolenia), ukończenia studiów wyższych na poziomie magisterskim oraz posiadania przynajmniej dwuletniego stażu pracy w służbie cywilnej (co z kolei ogranicza możliwości mianowania ludzi bardzo młodych, na ogół dobrze posługujących się językami obcymi). II.1.4. WALKA Z KORUPCJĄ• Zgodnie ze standardami europejskimi w polskim systemie prawnym i organizacyjno-państwowym stosowane są różne mechanizmy antykorupcyjne. Polski Kodeks karny zawiera przepisy dotyczące korupcji przede wszystkim w swoim Rozdziale XXIX „Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego”. Najczęściej spotykaną formą korupcji jest łapownictwo (bierne i czynne). Zgodnie z polskim prawem karnym, za przestępstwo łapownictwa sąd może wymierzyć karę grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności. Karalne jest zarówno przyjmowanie, jak i wręczanie korzyści majątkowej. Złożony przez Prezydenta RP 20 grudnia 2001 r. projekt nowelizacji Kodeksu Karnego przewiduje między innymi odejście od wymierzenia kary sprawcy łapownictwa czynnego, jeżeli „sprawca • Odnośnie ratyfikacji konwencji międzynarodowych patrz punkt 24.1. 12 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1. POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ przestępstwa określonego w art. 229 § 1-5 zawiadomił organ powołany do ścigania o okolicznościach jego popełnienia najpóźniej przy pierwszym przesłuchaniu w toku postępowania karnego, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może odstąpić od jej wymierzenia”. Zrywany jest w ten sposób układ i „zmowa milczenia”, jaka towarzyszy przestępstwom korupcji. Autorzy projektu zmierzają do sprecyzowania pojęć przez zdefiniowanie pojęcia „osoba pełniąca funkcję publiczną” i wprowadzenie zmian w zakresie definicji „funkcjonariusza publicznego”. Projekt zmiany Kodeksu Karnego zawiera przepisy penalizujące korupcję w sektorze prywatnym. Nowe regulacje dotyczące finansowania partii politycznych są również efektem dążenia do likwidowania źródeł korupcji. Na podstawie Ustawy o partiach politycznych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79 poz. 857 z późn. zm.), od 17 lutego 2002 r. obowiązują przepisy wg których, majątek partii politycznej powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, z dochodów z majątku oraz z określonych ustawami dotacji i subwencji i może być przeznaczony tylko na cele statutowe lub charytatywne. Zgodnie z art. 25 ustawy o partiach politycznych, partii politycznej mogą być przekazywane środki finansowe jedynie przez osoby fizyczne oraz w ramach dotacji i subwencji państwowej, z dodatkowym zastrzeżeniem, że partia polityczna nie może przyjmować środków finansowych pochodzących od: - osób fizycznych niemających miejsca zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli polskich zamieszkałych za granicą; - cudzoziemców mających miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Jak wynika z powyższego, wyeliminowana została możliwość finansowania partii politycznych przez osoby prawne. Od 1 listopada 2002 r. , stosownie do art. 246 ustawy z 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2001 r. Nr 46, poz. 499), zaczną obowiązywać nowe przepisy, uniemożliwiające partii politycznej prowadzenie jakiejkolwiek działalności gospodarczej oraz przeprowadzanie zbiórek publicznych. Rozwiązania antykorupcyjne zawarte są również w prawie o ustroju sądów powszechnych. Zgodnie z Ustawą prawo o ustroju sądów powszechnych z 27 lipca 2001 r., która weszła w życie z 1 października 2001 r., sędzia nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia, z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w łącznym wymiarze nie przekraczającym pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków sędziego. Sędziemu nie wolno także podejmować innego zajęcia ani sposobu zarobkowania, które przeszkadzałoby w pełnieniu obowiązków sędziego, mogłoby osłabiać zaufanie do jego bezstronności lub przynieść ujmę godności urzędu sędziego. Ponadto sędzia nie może: - być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego; - być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółdzielni, być członkiem zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą; - posiadać w spółce prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10% kapitału zakładowego; - prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem bądź pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. Ponadto, co jest potwierdzeniem wcześniejszych zapisów, sędziowie są obowiązani do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Oświadczenie o stanie majątkowym dotyczy majątku odrębnego oraz objętego małżeńską wspólnością majątkową. Oświadczenie to powinno zawierać w szczególności informacje o posiadanych zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spółkach prawa handlowego, a ponadto o nabytym przez sędziego albo jego małżonka od Skarbu Państwa albo innej państwowej lub samorządowej osoby prawnej mieniu, które podlegało zbyciu w drodze przetargu. 13 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1. POLSKA – INFORMACJA DO RAPORTU OKRESOWEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ’2002 __________________________________________________________________________________________ Polska wprowadziła, w związku z wykonaniem zobowiązań międzynarodowych wynikających z przynależności Polski do OECD, odpowiedzialność administracyjną osób prawnych za przestępstwo przekupstwa w ramach Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 1993 r. Nr 47, poz. 211, z późn. zm.) Zachodzi ona, gdy osoba fizyczna będąca dyrektorem, członkiem rady nadzorczej itp. lub też pracownik lub inna osoba działająca za zezwoleniem osoby pełniącej wysoką funkcję w ramach osoby prawnej przekupuje funkcjonariusza publicznego. Polska przygotowuje się ponadto do udziału w zbliżających się negocjacjach nad planowaną Konwencją Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji. W marcu 2002 roku, na podstawie dyspozycji Prezesa Rady Ministrów, rozpoczął prace, przy Ministrze Spraw Wewnętrznych i Administracji, Zespół Antykorupcyjny. Do prac w Zespole zaproszono przedstawicieli poszczególnych resortów i urzędów centralnych, tj. przedstawicieli: Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Infrastruktury, Ministerstwa Skarbu Państwa, Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu, Ministerstwa Sprawiedliwości, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Gospodarki, Urzędu Ochrony Państwa, Urzędu Służby Cywilnej, Urzędu Zamówień Publicznych, Komendy Głównej Policji, Komendy Głównej Straży Pożarnej, Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej oraz Telewizji Polskiej. Do współpracy zaproszone zostaną także organizacje pozarządowe, których dorobek w walce z korupcją jest znaczący. Należy tu wskazać na Fundację im. Stefana Batorego, która od stycznia 2000 r., we współpracy z Helsińską Fundacją Praw Człowieka, realizuje program „Przeciw Korupcji”. Fundacja wydaje publikacje i organizuje seminaria i konferencje poświęcone tej tematyce. Do innych zainteresowanych podmiotów należą także: Biuro Banku Światowego w Polsce, Instytut Spraw Publicznych oraz Transparency International, które podejmują wielorakie działania mające na celu aktywizację opinii publicznej przeciwko zjawisku korupcji w ramach wyspecjalizowanych programów, szkoleń, konferencji i seminariów. Pierwsze posiedzenie Zespołu odbyło się 8 marca 2002 r., na którym zarysowany został wstępny kalendarz prac. Następnie, na drugim spotkaniu Zespołu, 27 marca 2002 r., po wstępnej analizie zgromadzonych materiałów z obszaru działania i zainteresowania każdego resortu i urzędu, skonkretyzowano i ukierunkowano cele oraz ustalono, iż kolejne spotkania przybliżające prace Zespołu do, finalizującego całość, Programu Antykorupcyjnego dla Polski, będą miały charakter tematycznych spotkań roboczych. Wstępne wnioski z odbytych spotkań, w postaci roboczej propozycji zmian w ustawodawstwie polskim, będą przedstawione pod koniec maja 2002 roku. Przewidywany termin zakończenia prac Zespołu Antykorupcyjnego i tym samym wydania kompleksowej Strategii Antykorupcyjnej dla Polski, to wrzesień 2002 r. Od czerwca 2002 r. Polska jest ponadto pełnym członkiem Grupy EGMONT. 14 POLITYCZNE KRYTERIA CZŁONKOSTWA – II.1.
