Uzale nienie od komputera i Internetu Człowiek współczesny stał się

Uzależnienie od komputera i Internetu
Człowiek współczesny stał się niemal synonimem kogoś uzależnionego.
W naszych czasach poważnym zagrożeniem jest nie tylko alkoholizm czy
narkomania. Problemy wychowawcze bywają związane także z innymi
uzależnieniami, często lekceważonymi czy niedostrzeganymi przez rodziców
i pedagogów. Do tych zjawisk należy uzależnienie od komputera oraz od
Internetu.
Internet łączy komputery na wszystkich kontynentach, pozwala na
wymianę informacji i usług, umożliwia dostęp do ogromnego i stale
wzrastającego zasobu informacji z całego świata. Użytkownikiem Internetu
może
być
każdy
posiadacz
komputera
osobistego
z
odpowiednim
oprogramowaniem i modemem dającym możliwość podłączenia się do sieci.
Internet służy do przesyłania i odbierania wszelkich informacji, nie tylko
tekstowych, lecz także obrazów, filmów i dźwięków. Za jego pomocą można też
dokonywać operacji finansowych, robić zakupy, zamawiać usługi.
Internet najnowsze źródło komunikacji stopniowo wchłania starsze
sposoby masowej komunikacji adaptując je do swoich możliwości : radio
internetowe, portale, strony gazet codziennych, rozmowy telefoniczne w sieci,
e-maile zamiast listów, tematyczne listy dyskusyjne – zamiast kręgów
wspólnych zainteresowań, kino i płyty muzyczne zastępowane są przez pliki
DivX i mp3, studia zaoczne przekształcane są na edukację w cyberprzestrzeni,
barwne strony miast i regionów sprawiają, że można podróżować nie
wychodząc z domu. Wirtualna rzeczywistość kryje wiele możliwości, ale i
zagrożenia.
Coraz częściej zdarza się, że dzieci i młodzież, ale także i dorośli spędzają
nawet kilka godzin przed komputerem. Tymczasem wielogodzinne korzystanie
z komputera przynosi bardzo negatywne konsekwencje.
Po pierwsze, powoduje stopniowy zanik więzi rodzinnych i możliwości
oddziaływań wychowawczych ze strony rodziców. Uzależniony od komputera
nie szuka związków z innymi ludźmi – szybko zastępuje je maszyna. Nie potrafi
już normalnie komunikować się z otoczeniem, całe jego życie rozgrywa się z
dala od zwykłego świata
Po drugie, szkodzi zdrowiu, gdyż z jednej strony oznacza wielogodzinne
wystawianie się na promieniowanie w zamkniętym pomieszczeniu, a z drugiej
strony prowadzi do rezygnacji z ruchu i aktywnego wypoczynku na świeżym
powietrzu. Wady wzroku, postawy, otyłość są częsta konsekwencją zaniedbania
rozwoju fizycznego na rzecz kontaktów z mediami.
Po trzecie długotrwałe przesiadywanie przy komputerze powoduje
zmęczenie
oraz
zaniedbywanie
obowiązków
szkolnych
i
domowych.
Współczesny uczeń coraz rzadziej sięga po książkę, jest coraz mniej
samodzielny, korzysta z gotowych rozwiązań w Internecie bądź programów
multimedialnych.
Po czwarte, korzystając z komputera bez obecności i kontroli ze strony
rodziców czy nauczycieli młodzi są narażeni na oddziaływanie szkodliwych
bodźców.
W Internecie, oprócz informacji potrzebnych i interesujących, pojawiają
się także wypowiedzi kontrowersyjne, bulwersujące, będące instruktażem
szeroko rozumianego działania antyspołecznego.. Należą do nich wypowiedzi
neonazistowskie, pornograficzne, instruktaże wyrobu bomb, wskazówki jak
wykoleić pociąg za pomocą narzędzia znajdujących się w każdym domu.
Internet stał się bardzo atrakcyjnym medium dla małych grup religijnych i sekt.
Wirtualny kościół można stworzyć nawet w pojedynkę. Działalność takich grup
może być niebezpieczna np. w Niemczech Policja zarejestrowała przypadki
morderstw
, do których doszło przez sugestie zamieszczone na stronie
internetowej
kościoła
szatana.
Do
najczęściej
odwiedzanych
przez
użytkowników Internetu stron należą strony opatrzone hasłem „sex”., Około 20
% internetowych obrotów stanowią opłaty wnoszone przez odwiedzających
seksstrony. Na wielu z nich wyświetlane są treści pornograficzne, również w
najbardziej perwersyjnym wydaniu. Coraz częściej Internet oraz poczta
elektroniczna, a także chaty i grupy dyskusyjne stają się dla nastolatków
miejscem kontaktów z dealerami narkotyków czy z pedofilami.
Korzystając z komunikatorów dostępnych w Internecie należy mieć
świadomość, że nie mamy pewności, kto siedzi po drugiej stronie ekranu.
Technologia komputerowa zapewnia anonimowość, możliwość zmiany roli,
płci,wieku. Wystarczy włączyć się do grupy dyskusyjnej. Spróbować zaskarbić
sobie zaufanie i przyjaźń nastolatków. Taka „bratnia dusza” odnaleziona w sieci
zawsze ma czas na spokojna rozmowę, w przeciwieństwie do zabieganych,
rodziców czy kolegów. Na początku poruszane są tematy zainteresowań, hobby,
czasu wolnego. Stopniowo rozmowy zmierzają w innym kierunku- są
świadomie ukierunkowane na sferę emocjonalną, dotykają intymnej strony życia
młodego człowieka, jego płciowości
We Włoszech w marcu 2003 aresztowano jednego dnia ponad 100 osób,
które kontaktowały się za pomocą Internetu z nieletnimi, aby przesyłać im
materiały pornograficzne oraz werbować do nagrywania filmów o tej treści.
Równie szkodliwe mogą się okazać niektóre programy komputerowe,
szczególnie te, które zaburzają system moralnej oceny i kontakt z
rzeczywistością, a ponadto szybko przesuwające się obrazy dezorganizują
mechanizm percepcji u młodego człowieka.
Gry takie silnie angażują emocjonalnie, wyzwalają agresję, nerwowość
nadpobudliwość. Oswajanie się z brutalnością powoduje wypaczenie psychiki i
zmniejszenie wrażliwości. Występująca w wielu grach agresja, dodana do
agresji oglądanej przez dziecko w telewizji, wypacza jego wizję realnego świata
i uodparnia na zło, które staje się czymś wszechobecnym. Zdrowie i życie w
tym kontekście staje się mało istotnym elementem, który można kupić,
zamienić, doładować po naciśnięciu klawisza czy kliknięciu myszą. Także
występująca w grach możliwość odwracalności sytuacji oraz brak konsekwencji
podejmowanych działań i decyzji nie sprzyjają odpowiedzialności za własne
czyny i zachowania.
Spędzanie wielu godzin dziennie przed komputerem prowadzi do
popadnięcia w uzależnienie. Dzieci uzależniają się najczęściej od gier
komputerowych natomiast młodzież głównie od Internetu. Objawy uzależnienia
to:
Stałe myślenie o tym, co się dzieje w Internecie, o tym, co robiliśmy jak
ostatnio byliśmy w sieci i co będziemy robić, gdy znowu zalogujemy się
do sieci,
Potrzeba zwiększania ilości czasu spędzanego w sieci,
Podejmowanie nieudanych prób ograniczania czasu spędzanego przed
komputerem,
Poczucie rozdrażnienia, poirytowania, złości, gdy coś lub ktoś zmusza nas
do skrócenia czasu uczestniczenia w życiu sieci lub uniemożliwia
korzystanie z niej,
Zaniedbywanie pracy, rezygnacja ze spotkań ze znajomymi, odkładanie
na później pilnych zadań na rzecz korzystania z komputera,
Okłamywanie innych odnośnie do ilości czasu spędzanego w sieci –
zaniżanie faktycznej ilości godzin spędzanych przy komputerze.
Jak w każdym uzależnieniu najtrudniej stwierdzić swoje własne, dlatego też
dziecko czy nastolatek, któremu trudno obejść się bez komputera albo Internetu
oszukuje sam siebie, łudząc się, że jeszcze nie popadł w uzależnienie
Uzależnieni znajdują się pod presją psychicznych mechanizmów, które są
analogiczne do mechanizmów występujących w chorobie alkoholowej czy
narkomanii. W takiej sytuacji za późno już jest na dyskusje, groźby czy
pogadanki wychowawcze
ze strony
rodziców. Bardzo
często
należy
skontaktować się ze specjalista, gdyż podejmowanie błędnych kroków może
jedynie pogorszyć sytuację. Czasami nie pozostaje rodzicom nic innego, jak
tylko usunąć z mieszkania telewizor czy komputer. Należy jednak pamiętać, że
w takiej sytuacji dziecko potrzebuje pomocy ze strony rodziców w zdobyciu
nowych zainteresowań oraz w uczeniu się alternatywnego, rozsądnego
wykorzystywania czasu. Same zakazy czy nakazy w tym względzie nie
wystarczą.
W obliczu negatywnych konsekwencji uzależnienia od komputera czy od
Internetu, rodzice powinni przede wszystkim zapobiegać takim sytuacjom.
Muszą mieć świadomość, że prawdopodobieństwo popadnięcia w uzależnienie
jest znacznie większe w wieku rozwojowym niż u osób dorosłych.
Należy nauczyć dzieci i młodzież odpowiedniego korzystania z
komputera i Internetu. Komputer nie powinien być traktowany jak jeszcze jedna
zabawka, którą można się bawić całymi godzinami. Informacje o pożytkach i
zagrożeniach wynikających z korzystania z technologii komputerowej należy
przekazywać dzieciom już od samego początku korzystania z komputera i
Internetu. Rodzice powinni:
pilnować, w jaki sposób dzieci wykorzystują komputer podłączony do
sieci,
zastosować regułę najpierw obowiązki nauka pomoc w domu a potem
komputer,
kontrolować, jakie strony internetowe, gry, programy wykorzystują nasze
dzieci,
starać się organizować dziecku inne formy spędzania wolnego czasu niż
komputer,
sprawdzać jak długo dziecko pracuje przy komputerze i egzekwować
przerwy w pracy,
jeśli nie mamy możliwości bezpośrednio kontrolować pracy dziecka przy
komputerze, należy stosować różnego rodzaju zabezpieczenia i programy
nadzorujące, które będą utrudniać dostęp do treści przez nas
niepożądanych
oraz
pozwolą
nam
na
późniejszą
weryfikację
rzeczywistego wykorzystania komputera
Świadomość i znajomość różnorodnych zagrożeń związanych z
nieumiejętnym wykorzystaniem komputera, Internetu i innych mediów jest
dziś bardzo istotnym elementem wiedzy każdego rodzica i nauczyciela.
Młodzież i dzieci trzeba uczyć prawidłowego korzystania z komputera
jako jednego z dostępnych narzędzi pracy i rozrywki. Wykorzystanie
komputera i Internetu przynosi nowe, wspaniałe możliwości działania,
zwiększa wydajność pracy i jej jakość, ale także niesie potencjalne
zagrożenia, które przy racjonalnym i rozsądnym korzystaniu z dobrodziejstw
techniki wcale nie muszą się ujawnić.
Opracowała : Barbara Zaniewicz
Bibliografia
Przemysław Gamdzyk, Tylko jeszcze jedno kliknięcie, ComputerWorld, 26 sierpnia
1996.
Dziewiecki M. Uzależnienie od komputera i Internetu, Wychowawca nr 06/2003
Dziewiecki M., Wychowanie w dobie ponowoczesności, Jedność, Kielce 2002
Dziewiecki M., Przezwyciężanie trudności w małżeństwie i rodzinie,
Edycja Św. Pawła, Częstochowa 2002