Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w - AGH
Transkrypt
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w - AGH
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Wydział Wiertnictwa Nafty i Gazu Wstęp ............................................................................................................................................ 2 Katedra Wiertnictwa i Geoinżynierii ............................................................................................ 5 Katedra Inżynierii Naftowej ........................................................................................................ 19 Katedra Inżynierii Gazowniczej .................................................................................................. 31 Society of Petroleum Engineering .............................................................................................. 43 Society of Petroleum Engineering Student Chapter .................................................................... 44 Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna „Drilling-Oil-Gas” ................................. 47 Kwartalnik „Drilling, Oil, Gas” .................................................................................................. 48 „East Meets West” International Student Petroleum Congress and Career Expo ....................... 49 Young Petro ................................................................................................................................ 50 Koło Naukowe Nafta i Gaz ......................................................................................................... 51 Koło Naukowe Geowiert ............................................................................................................ 52 Koło Naukowe Rotor .................................................................................................................. 53 Koło Naukowe Zdrój .................................................................................................................. 54 WSTĘP Stołeczne Królewskie Miasto Kraków to duchowa i kulturowa stolica Polski oraz najstarszy i przodujący ośrodek akademicki, znany i ceniony na całym świecie. Tutaj już w 1364 roku powstała Akademia Krakowska, nazwana później Uniwersytetem Jagiellońskim. Stąd wyszły pokolenia polskich elit technicznych, humanistycznych, artystycznych i duchowych, z błogosławionym Papieżem Janem Pawłem II na czele. Kraków jest uważany za najpiękniejsze, najbardziej twórcze i inspirujące polskie miasto, gdzie tysiącletnia historia przeplata się z atrakcyjną współczesnością. Studiowanie w Krakowie to przygoda i kapitał na całe życie. Po wiedzę przyjeżdżają tutaj studenci zarówno z całej Polski, jak i świata. W Krakowie istnieją 23 szkoły wyższe, w których studiuje ok 130 tys. młodych ludzi. Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica należy do największych z nich. Starania o zgodę na powołanie w Krakowie wyższej uczelni kształcącej inżynierów górnictwa rozpoczęły się w roku 1912 z udziałem grupy i działaczy górniczych pod przewodnictwem Jana Zarańskiego. W 1913 roku Ministerstwo Robót Publicznych w Wiedniu powołało Komitet Organizacyjny Akademii Górniczej, którego przewodniczącym został profesor Józef Morozewicz. Ostatecznie Akademia Górnicza w Krakowie została powołana przez Cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa w dniu 31 maja 1913 roku. Wybuch I wojny światowej uniemożliwił jednak rozpoczęcie działalności Akademii. W 1918 roku po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Komitet Organizacyjny podjął ponownie pracę i 8 kwietnia 1919 roku uchwałą Rady Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej została powołana do życia Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie. Naczelnik Państwa Józef Piłsudzki mianował pierwszych profesorów, a 20 października 1919 roku dokonał uroczystego otwarcia Akademii Górniczej w auli Uniwersytetu Jagiellońskiego. Budowa pierwszego budynku uczelni rozpoczęła się 15 czerwca 1923 roku symbolicznym wmurowaniem kamienia węgielnego. W 1935 roku odsłonięte zostały przed wejściem do gmachu głównego Akademii Górniczej pomniki górników i hutników, wykonane przez artystę rzeźbiarza Jana Raszkę. Artysta wykonał również rzeźbę św. Barbary, patronki uczelni, która została umieszczona na dachu gmachu głównego. Na jubileusz 50-lecia Akademia Górniczo-Hutnicza otrzymała imię Stanisława Staszica, gdyż kontynuuje tradycje uczelni technicznej założonej przez niego w Kielcach, która działała w latach 1816-1826. AGH to jedna z najlepszych, najnowocześniejszych i największych uczelni w Polsce; jej struktura obejmuje 16 wydziałów. Większość obiektów dydaktycznych, administracyjnych oraz domów studenckich należących do AGH (zwanych Miasteczkiem Akademickim) mieści się blisko centrum Krakowa, w kwartale ulic: Reymonta, Piastowska, Nawojki/Czarnowiejska oraz Aleja Mickiewicza. Charakterystyczny i rozpoznawalny budynek główny mieści się przy Alei Adama Mickiewicza 30. Laborecreata, labori et scientiae servio (Z pracy powstałem, pracy i nauce służę) Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie należy do najlepszych polskich uczelni technicznych. Od ponad 90 lat kształci studentów na najwyższym poziomie, o czym może świadczyć zainteresowanie pracodawców krajowych i zagranicznych naszymi absolwentami. Obecnie AGH kształci ok. 39 tysięcy studentów na studiach I, II i III stopnia na 16 wydziałach. Studenci zdobywają kwalifikacje na 54 kierunkach w ponad 200 specjalnościach. Uczelnia prowadzi szeroką współpracę naukowo-badawczą z wieloma krajami na różnych kontynentach oraz z licznymi przedsiębiorstwami, organami administracji państwowej i samorządowej. Systematycznie unowocześnia i rozbudowuje swoją bazę dydaktyczną, laboratoryjną i socjalną. Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu jest kontynuatorem kształcenia kadr inżynierskich dla potrzeb wiertnictwa i kopalnictwa naftowego rozpoczętej na Wydziale Górniczym. Już w 1923 roku powołano Katedrę Wiertnictwa i Eksploatacji Nafty. Dalszy rozwój działalności dydaktycznej i naukowo-badawczej zaowocował powołaniem Wydziału Wiertniczo-Naftowego 12 lipca 1967 roku przez Ministerstwo Oświaty i Szkolnictwa Wyższego. Ostatnio w ocenie parametrycznej jednostek naukowych Wydział został zakwalifikowany do kategorii „A”. Aktualnie struktura organizacyjna Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu jest następująca: Katedra Wiertnictwa i Geoinżynierii, Katedra Inżynierii Naftowej, Katedra Inżynierii Gazowniczej, Biuro Administracyjne Wydziału, Dziekanat. Wydział posiada wszystkie uprawnienia akademickie, prowadzi studia stacjonarne i niestacjonarne I stopnia – inżynierskie, II stopnia – magisterskie i III stopnia – doktoranckie oraz studia podyplomowe. Wydział kształci studentów na kierunkach: Górnictwo i geologia w specjalnościach: Wiertnictwo i geoinżynieria, Eksploatacja złóż surowców płynnych, Gazownictwo ziemne, Ochrona środowiska w gospodarce, Zagospodarowanie i ochrona wód, oraz na jedynym kierunku w Polsce: Inżynieria Naftowa i Gazownicza w specjalnościach: Wiertnictwo naftowe, Inżynieria naftowa, Inżynieria gazownicza. Studia doktoranckie są realizowane w dyscyplinie górnictwo i geologia inżynierska, a studia podyplomowe są dopasowane do bieżących potrzeb słuchaczy. Mam wielką nadzieję, że niniejszy informator przybliży Czytelnikowi Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie i zachęci do studiów lub współpracy naukowo – badawczej. Dziekan Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu, Prof. dr hab. inż. Andrzej Gonet KATEDRA WIERTNICTWA I GEOINŻYNIERII Katedra Wiertnictwa na Wydziale Górniczym istniała od 1923 r., obecnie jako Katedra Wiertnictwa i Geoinżynierii w strukturze Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu kontynuuje i prowadzi działalność dydaktyczną i naukowo-badawczą skupiającą się na następujących zagadnieniach: 1. projektowania naftowych otworów wiertniczych: poszukiwawczych, rozpoznawczych, badawczych, eksploatacyjnych z uwzględnieniem otworów kierunkowych; 2. techniki i technologii wierceń wykonywanych dla potrzeb górnictwa podziemnego, odkrywkowego i skalnego; 3. projektowania i doboru technologii wierceń hydrogeologicznych i studziennych; 4. projektowanie otworów dla potrzeb podziemnego magazynowania substancji płynnych; 5. nowoczesnych technik i technologii bezwykopowych; 6. mechaniki zwiercania skał; 7. optymalizacji parametrów technologii wiercenia otworów; 8. doboru środków chemicznych i opracowania receptur płuczek i cieczy roboczych oraz doboru metod oczyszczania płuczek wiertniczych; 9. opracowania receptur zaczynów uszczelniających stosowanych w wiertnictwie, w geotechnice, hydrotechnice i geoenergetyce; 10. geoinżynieryjnych metod wzmacniania i uszczelniania górotworu, stabilizacji skarp i zboczy; 11. badania reologii płynów wiertniczych; 12. interpretacja opróbowań warstw ropo-, gazo- i wodonośnych rurowymi próbnikami złoża; 13. interpretacja intensyfikacji przypływu płynu złożowego po odwierceniu skały zbiornikowej; 14. opracowania sposobów udostępniania energii geotermicznej poprzez otwory geotermalne i otworowe wymienniki ciepła, a także magazynowania ciepła w górotworze; 15. ochrony środowiska w udostępnianiu i użytkowaniu surowców mineralnych i energetycznych; 16. unieszkodliwianie i zagospodarowanie odpadów wiertniczych i cieczy pozabiegowych powstających podczas wierceń zarówno w warunkach lądowych jak i morskich; 17. badania i projektowania wiertniczych systemów wyciągowych, podzespołów urządzeń i maszyn wiertniczych dla wierceń lądowych i morskich oraz narzędzi, elementów przewodu, osprzętu wiertniczego i wydobywczego. Ponadto pracownicy Katedry wykonują prace dotyczące komputerowego oprogramowania w/w zagadnień. W dyspozycji katedry, oprócz własnych oryginalnych programów komputerowych, znajdują się komputerowe oprogramowanie wiertnicze firm Landmark i Schlumberger. W Katedrze Wiertnictwa i Geoinżynierii Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu Akademii GórniczoHutniczej im St. Staszica w Krakowie znajdują się osiem laboratoriów, które służą zarówno wykonywaniu ekspertyz przemysłowych, badaniom naukowym, a także procesowi dydaktycznemu. Akademia Górniczo - Hutnicza Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu Katedra Wiertnictwa i Geoinżynierii Laboratorium Badań Atestacyjnych Urządzeń Wiertniczych i Eksploatacyjnych Laboratorium mechaniki zwiercania skał Laboratorium geotechniki i geomechaniki Laboratorium geoinżynierii i zaczynów uszczelniających Laboratorium płynów wiertniczych Laboratorium fizykochemii płynów wiertniczych Laboratorium geoenergetyki Laboratorium komputerowe technologii wiercenia otworów Rys. 1. Struktura laboratoriów WiG 1. Laboratorium Badań Atestacyjnych Urządzeń Wiertniczych i Eksploatacyjnych Wykonywane badania: urządzeń wiertniczych i eksploatacyjnych; obciążeniowe konstrukcji stalowych jak wieże. maszty itp.; głowic przeciwerupcyjnych wraz z systemami sterowania; głowic eksploatacyjnych wraz z systemami sterowania; badania ciśnieniowe wytrzymałości i szczelności; pomiaru parametrów mechanicznych i wytrzymałościowych urządzeń i sprzętu wiertniczego oraz wydobywczego; ekspertyzy awarii urządzeń i sprzętu wiertniczego oraz wydobywczego; analiza konstrukcji maszyn wiertniczych i eksploatacyjnych. Rys. 2. Dynamometr TIGRIP 50 Wägetechnik, do prób obciążeniowych. 2. Laboratorium mechaniki zwiercania skał Wykonywane badania: badania właściwości mechanicznych skał: twardości, wytrzymałości na ściskanie, zwięzłości skał wg metodyki Protodiakonowa, ścierności metodą Barona i Kuźniecowa, ścieralności na tarczy Behmego, określanie wskaźnika zwiercalności metodą Sidorenki testy zwiercalności; doboru narzędzi wiercących do różnych typów skał; badania wpływu nacisku osiowego i prędkości obrotowej na mechaniczną prędkość wiercenia; pomiar stopnia zużycia narzędzi wiercących. 3. Laboratorium geotechniki i geomechaniki Wykonywane badania: granic płynności gruntu metodą Casagrande’a; granic płynności gruntu metodą Vasilieva; kapilarności biernej; analizy granulometrycznej gruntów; wilgotności optymalnej, maksymalnej gęstości objętościowej szkieletu gruntowego oraz wskaźnika zagęszczenia gruntów; wytrzymałości gruntów na ścinanie, spójności i kąta tarcia wewnętrznego, w trójosiowym stanie naprężeń; ustalenie układów warstw oraz stopnia zagęszczenia gruntu metodą sondowania sondą wbijaną lekką. Rys. 3. Mechaniczny aparat Proctora. 4. Laboratorium geoinżynierii i zaczynów uszczelniających Laboratorium geoinżynierii i zaczynów uszczelniających prowadzi badania z zakresu pomiaru parametrów świeżych i stwardniałych zaczynów uszczelniających. Opracowuje receptury o parametrach technologicznych wymaganych w specyficznych warunkach dyktowanych przeznaczeniem i charakterystyką otworu wiertniczego. Wykonywane badania: pomiar gęstości zaczynu uszczelniającego; rozlewności zaczynu uszczelniającego; lepkości względnej; filtracji zaczynu uszczelniającego; pomiaru parametrów reologicznych zaczynu uszczelniającego; dopasowania modelu reologicznego do uzyskanej charakterystyki uszczelniających; pomiaru czasu wiązania; pomiaru czasu gęstnienia (przełączalności); pomiaru wytrzymałości na zginanie; pomiaru wytrzymałości na ściskanie; pomiar współczynnika przepuszczalności; badania wpływu korozji na parametry wytrzymałościowe. płynnych zaczynów Rys. 3. Aparat do badania czasu wiązania zaczynów cementowych (fot. K. Haładyna). Rys. 4. Mieszadło szybkoobrotowe do cementów (fot. K. Haładyna). Rys. 5. Aparat do badania przepuszczalności firmy Vinci Technologies (fot. K. Haładyna). Rys. 6. Konsystometr model 8240 firmy Chandler Engineering(fot. K. Haładyna). 5. Laboratorium płynów wiertniczych Rys. 7. Laboratorium płynów wiertniczych (fot. K. Haładyna) Wykonywane badania: oceny właściwości koloidalnych i powierzchniowych surowców mineralnych (ilastych), osadów mineralno-organicznych oraz gruntów; stabilności wodnych koloidalnych układów mineralno-dyspersyjnych; elektrochemiczne roztworów wodnych, płynów wiertniczych; własności kinetycznych i elektrokinetycznych wodnych dyspersji mineralnych; spektrofotometryczne; zawiesin do wykonania wykopów drenażowych, ścian szczelinowych oraz ekranów przeciwfiltracyjnych; w zakresie unieszkodliwianie i zagospodarowywanie odpadów wiertniczych. Rys. 8. Spektrofotometr UV-Vis U1900 firmy Hitachi wraz z przystawka do miareczkowania (fot. K. Haładyna). 6. Laboratorium fizykochemii płynów wiertniczych Rys. 9. Laboratorium fizykochemii płynów wiertniczych (fot. K. Haładyna) Wykonywane badania: jakości materiałów płuczkowych według norm API i OCMA; chemiczne płuczek i filtratu; testowania flokulantów; w zakresie opracowywania receptur płuczek wiertniczych do: - przewiercania różnych typów skał (ilastych, solnych, węglanowych i innych); - dowiercania złóż; - wierceń hydrogeologicznych; - wierceń horyzontalnych oraz mikrotuneli; doboru cieczy nadpakerowych, korozji elementów wyposażenia odwiertu w cieczach i gazach w warunkach podwyższonego ciśnienia i temperatury w symulowanych warunkach otworopodobnych. Rys. 10. Lepkościomierz firmy Brookfield (fot. K. Haładayna). 7. Laboratorium geoenergetyki Laboratorium składa się z 8 stanowisk, umożliwiających wykonanie badań: - testów reakcji termicznej (TRT); dwukierunkowego przepływu ciepła w górotworze (ogrzewanie i klimatyzacja); efektywności otworowych wymienników ciepła, o różnych konstrukcjach,; kolumny wewnętrznej centrycznego wymiennika otworowego; aparat do pomiaru mocy grzewczej; przewodności cieplnej materiałów; do profilowania temperatury w wymiennikach otworowych; prognozowania eksploatacji otworowych wymienników ciepła w systemach grzewczych, chłodniczych i grzewczo-chłodniczych. Rys. 11. Urządzenie do wykonywania testu reakcji termicznej a) b) Rys. 12. Laboratorium Geoenergetyki Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH, pompy ciepła (a), studzienki nad otworowymi wymiennikami ciepła (b) 8. Laboratorium komputerowe technologii wiercenia otworów Laboratorium komputerowe posiada 15 stanowisk studenckich oraz w jedno stanowisko prowadzącego klasy PC z systemami Windows oraz Linux. Laboratorium jest wyposażone w zaawansowane oprogramowanie wykorzystywane w szeroko pojętej branży wiertniczej przodujących na rynku firm - Halliburton oraz Schlumberger, które są intensywnie wykorzystywane w procesie kształcenia studentów. Laboratorium jest również wykorzystywane do prowadzenia specjalistycznych kursów z oprogramowania zarówno w branży wiertniczej jak i gazowniczej oraz inżynierii naftowej. Oprócz wymienionego obszaru działalności naukowo – badawczej w Katedrze Wiertnictwa i Geoinżynierii pracownicy wykonują również prace consultingowe i ekspertyzy z zakresu szeroko rozumianego doskonalenia i wprowadzania nowych technik i technologii w wiertnictwie i w geoinżynierii, geoenergetyce a także zagospodarowaniu odpadów wiertniczych. Laboratoria wyposażone są w nowoczesny sprzęt pomiarowy, między innymi aparat do badania przepuszczalności, konsystometr, lepkościomierze, spektrofotometry UV-Vis, zestaw do wykonywania w otworach testu reakcji termicznej i profilowania temperatury w otworach. Aparat do badania przepuszczalności rdzeni wiertniczych francuskiej firmy Vinci Technologies umożliwia pomiar współczynnika przepuszczalności w zakresie 0,5 mD – 5 D. Do badań można wykorzystywać rdzenie o średnicy 1’’ i długości 1 – 3’’ (rys. 1). Jednym z najnowszych nabytków jest konsystometr model 8240 wyprodukowany w U.S.A. przez firmę Chandler Engineering. Umożliwia on pomiar zmian konsystencji zaczynu cementowego zgodnie z normami API przy ciśnieniu do 275 MPa i temperaturze do 316oC (rys. 2). Do nowych przyrządów należy także zestaw do wykonywania testów reakcji termicznej (TRT) w otworowych wymiennikach ciepła. Jest to nowoczesne urządzenie polskiej konstrukcji wyposażone w komputer z ekranem dotykowym, umożliwiające badania parametrów grzewczych wymienników otworowych do mocy 18 kW. Do badania właściwości reologicznych służą różnego rodzaju lepkościomierze. Wśród nich programowalny model DV-III+ firmy Brookfield. Umożliwia on ciągły pomiar parametrów reologicznych w danej temperaturze z równoczesnym dopasowaniem wbudowanych modeli matematycznych. Laboratorium Geoenergetyki działające w Katedrze Wiertnictwa i Geoinżynierii WWNiG AGH wyposażone jest dodatkowo w stanowisko badawcze otworowych wymienników ciepła z pięcioma odwiertami do 78 m i dwoma pompami ciepła o mocy grzewczej 2 x 13 kW, model laboratoryjny centrycznego wymiennika otworowego umożliwiający badania wpływu kolumny centrycznej na efektywność wymiennika, stanowisko badania mocy grzewczej, λ-metr do badania współczynnika przewodzenia ciepła uszczelniaczy stosowanych w wymiennikach otworowych oraz przyrząd do dokładnego pomiaru profilu temperaturowego w wymiennikach otworowych do głębokości 400 m. Działalność naukowo-badawcza i dydaktyczna jest oparta na współpracy z uczelniami i jednostkami naukowymi Czech, Chorwacji, Niemiec, Norwegii, Słowacji, Rosji, Ukrainy, Kazachstanu, Azerbejdżanu i USA. Pracownicy Katedry prowadzą zajęcia dydaktyczne na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych I i II stopnia oraz na studiach doktoranckich i podyplomowych. Opiekują się także Studenckimi Kołami Naukowymi „Geowiert” i „Rotor”. W Katedrze Wiertnictwa i Geoinżynierii realizowane są następujące projekty badawcze: Blue Gas – Polski Gas Łupkowy, projekt pt. „Optymalizacja parametrów wierceń, w tym dobór technologii wiercenia, narzędzi, płynów wiertniczych i cementownia otworów pionowych i horyzontalnych dla eksploatacji złóż gazu łupkowego” – OPTIDRILLTEC. Koordynator projektu: Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo (PGNiG S.A.) Partnerzy projektu: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu, Katedra Wiertnictwa i Geoinżynierii, Instytut Nafty i Gazu w Krakowie, Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Materiałowej. Kierownik projektu: Prof. dr hab. inż. Rafał Wiśniowski, [email protected] Okres realizacji projektu: 30 miesięcy. Głównym celem prac prowadzonych w ramach projektu jest opracowanie technologii wiercenia pozwalającej na maksymalne obniżenie kosztów wykonania otworu wiertniczego, przy jednoczesnym zapewnieniu maksymalnego bezpieczeństwa procesu wiercenia jak i ochrony środowiska. Proces wiercenia w skorupie ziemskiej może być przeprowadzony przy użyciu różnych metod urabiania (mechanicznego, chemicznego, hydraulicznego, termicznego i innych). Na obecnym poziomie zaawansowania technicznego do urabiania skały możliwe jest także wykorzystanie: plazmy, impulsów elektrycznych, metod urabiania hydraulicznego, metod strzałowych czy innych metod wykorzystujących materiały wybuchowe. Ze względu na wysokie zużycie energii oraz w niektórych przypadkach brak pełnej kontroli procesu urabiania, metody te nie mogą być traktowane jako optymalne w procesie wiercenia otworów w łupkach gazonośnych. Na podstawie wieloletniego doświadczenia i badań przeprowadzanych na Wydziale Wiertnictwa, Nafty i Gazu Akademii GórniczoHutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, jak również praktyk stosowanych w przemyśle w innych krajach, na obecnym poziomie zaawansowania technicznego, wiercenie obrotowe z wykorzystaniem napędu górnego top drive oraz napędu wgłębnego (PDM motors, turbine motors, electric well-drilling units) uznawane jest za metodę optymalną. Poprzez modernizację i optymalizację tej metody, koszt wiercenia otworu może zostać zmniejszony w porównaniu do innych stosowanych obecnie technologii. Według autorów projektu cel ten może zostać zrealizowany poprzez: Zaprojektowanie i optymalizację konstrukcji otworów wiertniczych wierconych w celu udostępnienia gazu z łupków, dla specyficznych warunków występujących w Basenie pomorskim, podlaskim i lubelskim. Praktyczne zastosowanie nowo opracowanej technologii zaczynów cementowych. Dobór i optymalizację narzędzi wiertniczych, przewodów wiertniczych wykorzystywanych do wiercenia odcinków prostoliniowych jak i krzywoliniowych oraz optymalizację technologii procesu wiercenia. Modyfikację technologii płynów wiertniczych. Dobór i modyfikację urządzeń wiertniczych oraz systemów zagłowiczenia. Optymalizację operacji wiercenia jak i likwidowania otworu w celu zmniejszenia kosztów wiercenia otworu. „Opracowanie modelu automatycznej wiertnicy rdzeniowej do pracy w ekstremalnych warunkach, w szczególności w środowisku kosmicznym” Projekt finansowany z Narodowego Centrum Badan i Rozwoju w ramach Programu Badań Stosowanych. Lider projektu: Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk. Partnerzy projektu: AGH Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu, Katedra Wiertnictwa i Geoinżynierii, AGH Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki, Katedra Robotyki i Mechatroniki. Kierownik projektu na WWNiG: prof. dr hab. inż. A. Gonet, [email protected] . Okres realizacji projektu: 36 miesięcy. Wiertnictwo, mechatronika oraz technologie kosmiczne to pozornie odrębne dziedziny nauki i techniki. Niemniej jednak ekspansja naukowców w coraz bardziej ekstremalne zakątki zarówno Ziemi jaki kosmosu kreuje potrzebę opracowywania systemów pozwalających na zaspokojenie tych dążeń. Takim urządzeniem jest automatyczna wiertnica rdzeniowa, której zadaniem jest bezobsługowe pobieranie próbek materiału z głębokości kilku metrów. Przewidywanym środowiskiem pracy urządzenia są zarówno trudnodostępne miejsca na Ziemi jak również powierzchnia planet i asteroidów. Celem projektu jest opracowanie, wykonanie i przetestowanie modelu laboratoryjnego automatycznej wiertnicy rdzeniowej. Specyficzne wymagania związane z dostępną mocą i masą jak również pracą w próżni sprawiają, że proponowane zadanie jest z jednej strony zadaniem trudnym i wymagającym a z drugiej mogącym stanowić niszę rynkową. Proponowany projekt ma szczególne znaczenie w kontekście akcesji Polski do Europejskiej Agencji Kosmicznej. „Koncepcja ponownego wykorzystania odpadów powstających podczas wierceń lądowych i morskich w aspekcie ochrony środowiska naturalnego” – RWPI, projekt współfinansowany ze środków funduszy norweskich w ramach program Polsko-Norweska Współpraca Badawcza realizowanego przez Narodowe Centrum Badan i Rozwoju. Promotor Projektu: Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie, Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu; Katedra Wiertnictwa i Geoinżynierii. Partner Projektu: Uniwersytet w Stavanger, Wydział Nauki i Technologii. Kierownik Projektu: prof. dr hab. inż. Andrzej Gonet, [email protected] Okres realizacji projektu: 30 miesięcy. Strona WWW projektu: www.drillingwaste.eu Ciągły wzrost ilości prowadzonych wierceń morskich i lądowych, a co za tym idzie wzrost ilości odpadów wiertniczych oraz nacisk położony w ostatnich latach na ochronę środowiska spowodował, że istnieje potrzeba poszukiwania nowych metod zagospodarowania odpadów wiertniczych. Wychodząc naprzeciw tym problemom autorzy projektu postanowili opracować koncepcję zagospodarowania odpadów wiertniczych możliwą do zastosowania w skali przemysłowej. Ideą tego projektu jest opracowanie efektywnej i ekologicznej technologii zagospodarowania i utylizacji odpadów wiertniczych powstających podczas prac wiertniczych prowadzonych na lądzie jak i na morzu z wykorzystaniem zarówno wodnych a także olejowych płuczek wiertniczych. W ramach projektu będą realizowane następujące badania: badania właściwości chemicznych, fizycznych, biologicznych oraz składu mineralogiczno-fazowego odpadów wiertniczych oraz odpadowej fazy stałej po procesie desorpcji termicznej w kontekście możliwości ich zagospodarowania, prace eksperymentalne zmierzające do wypracowania wydajnej i skutecznej technologii odzysku i rozdziału fazy stałej oraz ciekłej w uciążliwych i zanieczyszczonych odpadach wiertniczych powstających w trakcie prac wiertniczych przy użyciu wodnej oraz olejowej płuczki wiertniczej, badania laboratoryjne nad wypracowaniem technologii uzdatniania i odzysku mineralnej oraz mineralno-organicznej fazy stałej wydzielonej ze środowiska odpadów wiertniczych, opracowanie koncepcji zagospodarowania odpadów wiertniczych w skali przemysłowej. „Ultralekka wiertnica do eksploracji przestrzeni kosmicznej” Praca finansowana przez Rząd Polski ze środków Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) w ramach programu Plan dla Europejskich Państw Współpracujących (PECS) Lider projektu: AGH, Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu, Katedra Wiertnictwa i Geoinżynierii. Partner projektu: Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk. Kierownik projektu: dr inż. Adam Jan Zwierzyński, [email protected] Okres realizacji projektu: 30 miesięcy. Eksploracja układu słonecznego jest jednym z głównych zadań rządowych, naukowych oraz nawet prywatnych organizacji. Oprócz analizy powierzchni, jednym z głównych zadań w chwili obecnej oraz w najbliższej przyszłości będzie analiza struktury wnętrza obiektów kosmicznych. Celem projektu jest opracowanie i demonstracja modelu laboratoryjnego ultralekkiego urządzenia zdolnego do pobrania rdzeni regolitu/skał planet i małych ciał układu słonecznego (np. satelity, asteroidy) w warunkach mikrograwitacji i próżni. zgodnie z przyszłymi planami eksploracji przestrzeni kosmicznej (Księżyc, satelity) proponowane urządzenie powinno być dobrze dopasowane do panujących tam warunków oraz służyć jako podstawa dla rozwoju specjalistycznych modeli gotowych do wysłania na misję kosmiczną. Mobilność osób w szkolnictwie Wyższym Udział w funduszu stypendialnym i szkoleniowym w ramach Norweskich funduszy na lata 2009-2014. Promotor Projektu: Akademia Górniczo-Hutnicza, Dział Współpracy z Zagranicą. Partner Projektu: Keilir Institute of Technology – Islandia. Kierownik projektu ze strony WWNiG: dr inż. Dariusz Knez, [email protected] Okres realizacji: rok akademicki 2013/2014. "Trójstronna umowa międzynarodowa umożliwiająca współfinansowanie projektów doktoranckich i projektów magisterskich”, zawarta pomiędzy AGH Wydziałem Wiertnictwa, Nafty i Gazu i Technicznym Uniwersytetem w Stavanger Wydział Inżynierii Naftowej, i PGNiG Upstream International S.A. Kierownik projektu: dr inż. Jan Ziaja, [email protected] Okres realizacji 2011-2015 r. Celem tego porozumienia jest promocja naukowej współpracy pomiędzy wymienionymi uniwersytetami przy wsparciu partnera przemysłowego. Zakres współpracy obejmuje kwestie przemysłu paliwowego oraz gazowego. A w szczególności kwestie: wydobycia ropy i gazu jak również geologię, geofizykę oraz środowisko naturalne. W ramach współfinansowania współpracy naukowo badawczej pomiędzy AGH a UiS przez firmę PGNiG Upstream International S.A. zaplanowanych jest napisanie 20 prac magisterskich oraz dwu prac doktorskich w oparciu o dane przemysłowe m.in. złoża Skarv znajdującego się na Morzu Północnym. Studenci II-go stopnia odbywają roczne studia na uczelni partnerskiej i piszą prace magisterskie pod kierownictwem promotorów z obu Uczelni. Do chwili obecnej studenci WWNiG AGH w ramach tego programu zrealizowali pięć prac magisterskich. Kolejne dwie są na ukończeniu. W trakcie prac badawczych znajdują się również prace doktorskie. W ramach projektu prowadzona jest też wymiana pracowników i kadry naukowe KATEDRA INŻYNIERII NAFTOWEJ Działalność naukowa Katedry Inżynierii Naftowej skupia się na następujących zagadnieniach: 1. Eksploatacji złóż ropno-gazowych na lądzie i morzu: - eksploatacja i zagospodarowanie złóż surowców płynnych (w tym wykorzystanie metod EOR); - metody optymalizacyjne i badania operacyjne w górnictwie naftowym (przemyśle naftowym i gazowniczym); - zarządzanie w przemyśle naftowym i gazowniczym z zastosowaniem metod numerycznych i komputerowych. 2. Nowych metod geofizyki wiertniczej: - wykorzystanie pomiarów i badań otworowych do poszukiwań, rozpoznawania i eksploatacji złóż węglowodorów; - badania laboratoryjne dla oceny właściwości petrofizycznych ośrodków gruntowoskalnych w celu określenia optymalnych rozwiązań technologicznych z zakresu eksploatacji otworowej złóż węglowodorów. 3. Prospekcji złóż węglowodorów: - prospekcja naftowa; - określenia hydrodynamicznych warunków migracji i akumulacji węglowodorów; - opracowanie dokumentacji hydrogeologicznych i geotechnicznych związanych z eksploatacją złóż węglowodorów oraz wód podziemnych; - opracowywanie dokumentacji zasobowych dla złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. 4. Udostępnianiu i eksploatacji wód podziemnych: - technika i technologia udostępniania wód podziemnych za pomocą otworów hydrogeologicznych i studni wierconych; - odwadnianie górotworu przy wykorzystaniu studni wielko i normalnośrednicowych; - optymalizacja i automatyzacja procesu eksploatacji wód podziemnych; - metody uaktywniania i renowacji studni; - ocena sprawności hydraulicznej studni; - badania chemizmu i oceny jakości wód słodkich, mineralnych i solankowych; - ochrona ilościowa i jakościowa zasobów wód podziemnych; - udostępnianie i zagospodarowanie wód geotermalnych. 5. Modelowania matematycznego i komputerowej symulacji eksploatacji złóż surowców płynnych: - opracowywanie modeli geologicznych i numerycznych dla złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, złóż geotermalnych itd.; - projektowanie, modelowanie i symulacja pracy podziemnych magazynów węglowodorów. 6. Ochrona środowiska w poszukiwaniu, rozpoznaniu i eksploatacji złóż węglowodorów: - badania atmogeochemiczne powierzchniowe i wgłębne; - monitoring jakości i ilości wód podziemnych; - monitoring gleb i gruntów; - migracja zanieczyszczeń w środowisku gruntowo-wodnym; - projektowanie barier hydraulicznych i stałych dla ograniczenia migracji zanieczyszczeń w wodach podziemnych - środowiskowy monitoring podziemnych magazynów gazu (PMG); - remediacja terenów zanieczyszczonych substancjami chemicznymi i węglowodorami; - zagospodarowanie i utylizacja odpadów wydobywczych i cieczy szczelinujących powstających przy udostępnianiu i eksploatacji konwencjonalnych i niekonwencjonalnych złóż węglowodorów; - składowanie i magazynowanie substancji oraz ścieków i odpadów płynnych w górotworze; - badania emisji hałasu z wiertni, kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego oraz z instalacji PMG. - opracowanie raportów oddziaływania na środowisko wiertni i instalacji związanych z eksploatacją i dystrybucją gazu ziemnego i ropy naftowej. 7. Polityce energetycznej Polski w kontekście bezpieczeństwa surowców węglowodorowych. Katedra Inżynierii Naftowej dysponuje następującymi laboratoriami, które wykorzystuje do realizacji procesu dydaktycznego i badan naukowych. (Rys. 1) Rys. 1. Laboratoria Katedry Inżynirerii Naftowej 1. Laboratorium zaawansowanych metod eksploatacji złóż ropy naftowej W styczniu 2014 roku w Katedrze Inżynierii Naftowej WWNiG AGH zostało uruchomione nowe, supernowoczesne laboratorium przeznaczone do badania zjawisk wielofazowych w złożach węglowodorów, zarówno konwencjonalnych jak i niekonwencjonalnych. Składa się ono z: 1) systemu do badań efektywności zaawansowanych metod eksploatacji ropy naftowej, który umożliwia (zestaw do badań procesów przepływów wielofazowych w rdzeniu AFS 300 firmy Core Lab): testowanie metod wypierania płynów z rdzenia wiertniczego za pomocą ropy, wody, gazu oraz naprzemiennie wody i gazu, pomiar resztkowego nasycenia ropy oraz efektywności wypierania dla poszczególnych faz, pomiar przepuszczalności absolutnej dla gazu i fazy ciekłej w warunkach złożowych; wyznaczenie przepuszczalności względnej metodą "unsteady-state". W trakcie badań możliwe jest zatłaczanie solanki, ropy naftowej, polimerów, roztworów kwasów oraz gazów takich jak dwutlenek węgla, azot i metan. Instalacja umożliwia jednoczesne zatłaczanie gazu oraz cieczy. 2) Urządzenie do badań ciśnień kapilarnych, które umożliwia (zestaw do badań ciśnienia kapilarnego RCCP 301 firmy Core Lab): pomiar ciśnień kapilarnych metodą „Steady State Porous Plate” dla cieczy (ropa naftowa, solanka) w warunkach złożowych; wykonywanie testów „drainage and imbibition experiment”; pomiar właściwości elektrycznych takich jak: ("F", "RI", "Sw", "m", "n", "Ro", "Rt", "Rw"). Ze względu na zakres pracy urządzeń, prowadzone będą również badania możliwości eksploatacji ze złóż niekonwencjonalnych. Badania obejmować będą procesy wytłaczania ropy naftowej ze złóż za pomocą gazów, oraz związków chemicznych, a także metody intensyfikacji wydobycia takie jak kwasowanie i szczelinowanie hydrauliczne skał (Fot. 1). Fot. 1 Zestaw AFS 300 do badań procesów przepływów wielofazowych w rdzeniu (a), zestaw RCCP 301 do badań ciśnienia kapilarnego (b) 2. Laboratorium Chemii i Technologii Ropy Naftowej W laboratorium wykonuje się badania własności fizykochemicznych ropy naftowej i produktów naftowych. Podstawowe badania dotyczące ropy naftowej to: destylacja frakcjonowana ropy, określenie zawodnienia i zasolenia rop naftowych, wyznaczenie zawartości siarki i parafiny w ropie i produktach naftowych. Ponadto wykonuje się podstawowe badania produktów naftowych takich jak badanie zawartości związków nienasyconych w oleju napędowym, kwasowość olejów i smarów plastycznych, penetracja asfaltów i smarów. W laboratorium wykonuje się również badania pozostałości po procesach rafineryjnych tj. badanie porafinacyjnych ziem odbarwiających (Fot. 2). Na wyposażeniu laboratorium znajduje się następująca aparatura: - penetrometr, - zestaw laboratoryjny do badania kwasowości i zasadowości olejów i smarów, - zestaw laboratoryjny do badania węglanowości skał, - zestaw laboratoryjny do badania zawartości parafiny w ropie i olejach smarowych, - zestaw laboratoryjny do badania zawartości siarki w ropie, - zestaw laboratoryjny do destylacji frakcjonowanej, - zestaw laboratoryjny do destylacji ropy wg Englera. Fot. 2 (a) Zestaw laboratoryjny do badania zawartości siarki w ropie, (b) zestaw laboratoryjny do badania węglanowości skał, (c) penetrometr 3. Laboratorium Eksploatacji Ropy Naftowej Laboratorium umożliwia badanie fizycznych właściwości skał zbiornikowych (przepuszczalności absolutnej, porowatości efektywnej, zawartości węglowodorów w skałach) i płynów złożowych (lepkości i innych właściwości reologicznych, gęstości, napięcia powierzchniowego, ciśnień kapilarnych). Laboratorium prowadzi również badania dotyczące podmiany (zastępowania) ropy przez wodę i innych agentów (inne płyny) oraz zawartości węglowodorów w wodzie gruntowej, wodzie odpadowej, gruncie i innych płynnych i stałych próbkach (Fot. 3). Na wyposażeniu laboratorium znajduje się następująca aparatura: aparat Martens-Pensky’ego, aparat OMS-2, aparat Soxhleta, interferometr, model gazodźwigu, spektrometr rentgenowski ED-2000, tensjometr TD-1, wirówki, wiskozymetry: Englera, Höpplera, Rheotest, TV-2000, Vogel-Ossage, zestaw destylacyjny, zestaw laboratoryjny do pomiaru gęstości cieczy, zestaw laboratoryjny do pomiaru napięcia powierzchniowego na granicy: ciecz-gaz oraz cieczciecz, zestaw laboratoryjny do pomiaru porowatości efektywnej skał, zestaw laboratoryjny do pomiaru przepuszczalności absolutnej skał, zestaw laboratoryjny do pomiaru współczynnika odropienia złoża. Fot. 3 (a) Wiskozymetr Rheotest 2, (b) stanowisko do badania efektywności gazodźwigu, (c) tensometr TD1 Lauda, (d) wiskozymetr Höpplera 4. Laboratorium Geofizyki Stosowanej Laboratorium umożliwia badanie właściwości zbiornikowo-filtracyjnych skał, a w szczególności: porowatości, gęstości, rezystancji, stałej dielektrycznej, właściwości termicznych i sprężystych. Badania te stanowią podstawę dla interpretacji wyników otworowych pomiarów geofizycznych (Fot. 4). Na wyposażeniu laboratorium znajduje się następująca aparatura: Miernik impedancji firmy HIOKI typu Z HiTESTER 3532, Porozymetr helowy o rozszerzonym zakresie firmy Core Laboratores model 3005-053, Komora nasyceń rdzeni wiertniczych wraz z pompą próżniową, Elektroniczna waga laboratoryjna, Wirówka laboratoryjna o zakresie obrotów 0 - 6.000 obr./min typu WL-3, Suszarka działająca maksymalnie w 110°C, Zestaw laboratoryjny do pomiaru gęstości właściwej skał, Zestaw laboratoryjny do określania współczynnika , Zestaw laboratoryjny do określenia stałej dielektrycznej skał, Zestaw laboratoryjny do pomiaru własności sprężystych skał, Zestaw laboratoryjny do badania termicznych własności , Zestaw laboratoryjny do pomiaru oporności właściwej skał i płynów, Zestaw laboratoryjny do pomiaru potencjałów dyfuzyjno-adsorpcyjnych, Fot. 4 (a) zestaw laboratoryjny do określania współczynnika porowatości, (b) zestaw laboratoryjny do pomiaru oporności właściwej skał i płynów, (c) zestaw laboratoryjny do pomiaru potencjałów dyfuzyjno-adsorpcyjnych 5. Laboratorium Ochrony Środowiska W laboratorium wykonywane są: badania fizykochemiczne wód i gruntów na zawartość węglowodorów, pomiary hałasu środowiskowego, pomiary składu gazów odlotowych z palenisk przemysłowych, pomiary zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego, badania składu gazów wysypiskowych, badania metanu w pokładach węgla kamiennego i brunatnego, badania szczelności gazociągów, badania geochemiczne powietrza gruntowego w rejonach PMG i wytypowanych struktur geologicznych do zatłaczania CO2, pobory prób gruntów i wód podziemnych za pomocą specjalistycznych próbników dla celów monitoringu środowiska gruntowo-wodnego (Fot. 5). Zestawienie aparatury: Analizator biogazu i węglowodorów gazowych ECOPROBE 5, Analizator biogazu MULTIWARN II firmy DRAGER, Analizator hałasu NORSONIC TYP NOR 12, Analizator spalin LANCOM SERIES II, Sonda SOLINST Model 122, Spektrofotometr DR 2000 firmy Hach, Spektrometr absorpcji atomowej (ASA) AAnalyst 100 firmy Perkin Elmer, Spektrofotometr UV-1700 firmy Shimadzu, Spektrometr Avatar 360 FT-IR Thermo Nicolet. Fot. 5 (a) spektrofotometr UV-1700, (b) spektrometr absorpcji atomowej (ASA), (c) spektrofotometr w podczerwieni, (d) spektrofotometr DR 2000 6. Laboratorium komputerowe Laboratorium komputerowe Katedry Inżynierii Naftowej jest jednostką naukowo-dydaktyczną wyposażoną w komputery nowej generacji oraz najnowsze specjalistyczne oprogramowanie. Umożliwia ono między innymi wykonywanie modeli złóż węglowodorów jak również numeryczne symulacje w szeroko pojętym zagadnieniu inżynierii naftowej. Laboratorium komputerowe wyposażone jest w: pakiet oprogramowania Eclipse firmy Schlumberger. Jest to wiodący, światowy program do symulacji złóż konwencjonalnych i niekonwencjonalnych; w skład pakietu wchodzą m. in. program PVTi służący do modelowania składu i właściwości płynów złożowych w różnych warunkach termodynamicznych; oraz program VFPi stanowiący komputerowy model wynoszenia płynów z odwiertu uwzględniający zmiany charakteru przepływu i właściwości przepływającego medium; program Gohfer umożliwiający oszacowanie skali prowadzonych zabiegów szczelinowania hydraulicznego. Jest to zawansowany symulator numeryczny oparty o trójwymiarowy model propagacji szczeliny, wyposażony przeprowadzonego zabiegu; w analityczny model oceny efektywności program MathCad realizujący obliczenia inżynierskie i umożliwiający rozwiązywanie równań różniczkowych, obliczenia symboliczne, operację na wektorach i macierzach oraz tworzenie własnych programów przez użytkownika. Wykorzystanie przedstawionego oprogramowania pozwala w sposób spójny integrować dane pochodzące z pozostałych badań celem wykorzystania w planowaniu i optymalizacji udostepnienia i eksploatacji złóż. (Fot. 6) Fot. 6 Przykłady wizualizacji wyników badań i symulacji. Projekty realizowane przez Katedrę Inżynierii Naftowej dotyczą stosunkowo szerokiego spektrum zagadnień z punktu widzenia tematyki badawczej można je podzielić na następujące grupy problemowe: techniki i technologie w eksploatacji złóż surowców płynnych; technologie wiercenia studni ujęciowych i odwadniających oraz otworów hydrogeologicznych różnego przeznaczenia, ochrona środowiska naturalnego w przemyśle naftowym; badanie właściwości ścieków i odpadów wiertniczych oraz cieczy szczelinujących wraz z opracowaniem technologii ich zagospodarowania i utylizacji, możliwości oceny niekonwencjonalnych złóż gazu; zagadnienia dotyczące górnictwa, ekonomiki i zarządzania w górnictwie naftowym oraz polityki energetycznej Polski. KATEDRA INŻYNIERII GAZOWNICZEJ Działalność naukowa Katedry Inżynierii Gazowniczej skupia się na następujących zagadnieniach: 1. projektowanie procesu rozwiercenia i eksploatacji złóż gazowych i gazowo – kondensatowych; 2. projektowanie i modelowanie pracy podziemnych magazynów gazu w ośrodkach porowatych i kawernach solnych przy pomocy różnych programów komputerowych; 3. określanie zasobów złóż węglowodorów z zastosowaniem metod bilansu masowego (klasycznego i dynamicznego) oraz metod symulacji komputerowych probalistycznych i wolumetrycznych; 4. projektowanie zagospodarowania złóż gazu ziemnego, sieci przesyłowych i dystrybucyjnych gazu, przetłoczni gazu; 5. badania związane z ochroną środowiska w przemyśle gazowniczym; 6. prace studialne i projektowe związane z systemem przesyłu gazu, budową gazociągów, projektowanie rurociągów wielofazowych; 7. analizy energetyczne w skali Polski i świata w zakresie sektora gazowniczego; 8. badania jakości składu gazu przy użyciu chromatografii; 9. badania nad rozwojem metod efektywnego wykorzystania gazu ziemnego 10. optymalizacja procesu zagospodarowania złoża; 11. badania fizyki złóż gazu ziemnego i ropy naftowej, z wyróżnieniem dynamiki płynów i gazów w przepływach wielofazowych w złożach z analizą zjawisk dyfuzji i dyspersji włącznie; 12. badania nad metodami dynamicznego testowania odwiertów na złożach gazu ziemnego; 13. modelowanie procesów eksploatacji niekonwencjonalnych złóż metanu z pokładów węgla oraz gazu zamkniętego i gazu z formacji łupkowych; 14. analiza procesów związanych z sekwestracją dwutlenku węgla w złożach gazu ziemnego, warstwach zawodnionych i wyeksploatowanych kopalniach węgla; 15. badania termodynamiki gazu ziemnego w tym równowagi ciecz – para, układów gazowo kondensatowych oraz ropno-gazowych. Laboratoria KIG zlokalizowane są na Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie na Wydziale Wiertnictwa, Nafty i Gazu Akademia Górniczo - Hutnicza Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu KATEDRA INŻYNIERII GAZOWNICZEJ Laboratoria Inżynierii Złożowej Laboratoria Inzynierii Gazowniczej i Ochrony Środowiska Laboratorium Stymulacji Otworów i Geomechaniki Skał Złożowych Laboratorium Procesów Wydobycia Gazu Laboratorium Inżynierii Złożowej Laboratorium Transportu Gazu Laboratorium Modelowania Przepływów Wielofazowych w Ośrodkach Porowatych Laboratorium Przetwarzania i Własności LNG Laboratorium Magazynowania i Składowania Geologicznego Dwutlenku Węgla i Gazu Ziemnego Laboratorium Inżynierii Gazowniczej (Podstawowe) Laboratorium modelowania magazynów gazu i magazynów odpadów radioaktywnych w kawernach solnych Rys. 1.1 Struktura laboratoriów KIG 1.Inżynieria Złożowa: 1.1. Laboratorium Stymulacji Otworów i Geomechaniki Skał Złożowych Geomechanika w istotny sposób wpływa na każdy aspekt inżynierii złożowej włączając umiejscowienie odwiertów, wybór świdra, proces wiercenia, intensyfikację i prace wykończeniowe oraz wydobycie. Znacząca większość odwiertów wykonanych w piaskach z gazem zamkniętym i w łupkach gazonośnych była intensyfikowana przez szczelinowanie hydrauliczne. Właściwe zrozumienie właściwości geomechanicznych skał złożowych pełni rolę kluczową w redukcji niepewności i optymalizacji procesu szczelinowania. 1.2. Laboratorium Inżynierii Złożowej Laboratorium Inżynierii Złożowej używane jest do badania charakterystyki złóż, w celu umożliwienia lepszego przewidywania zachowania żłoża w oparciu o wiedzę uzyskaną z próbek rdzenia. Laboratorium umożliwia badania fizycznych cech skał (przepuszczalność absolutna, porowatość efektywna, nasycenie skał zbiornikowych węglowodorami) oraz płynów złożowych (lepkość wraz z innymi parametrami reologicznymi, gęstość, napięcie powierzchniowe, ciśnienie kapilarne). W laboratorium prowadzone się także podstawowe badania procesu wypierania ropy naftowej przez wodę oraz inne płyny. Prowadzone są też pomiary podstawowych cech skał w warunkach ciśnienia nadkładu. Laboratorium wyposażone jest w: PulseDecayPermeameter – PDP-200 – używany do badań skał uszczelniających, piaskowców zawierających gaz zamknięty oraz innych skał o bardzo niskiej przepuszczalności. Umożliwia badania mikroprzepuszczalności rdzeni skalnych w zakresie od 10nD do 0,1mD. Stanowisko do badań wypierania gazu ziemnego przez zatłaczanie dwutlenku węgla. Specjalne stanowisko do badania rdzeni: a) HasslerCoreHolder(HAC series Vinci Technologies) - standardowy coreholder typu Hassler używany do badania przepływu płynów przez rdzeń b) Pompa przepływu ciągłego (LF Series Vinci Technologies) – zaprojektowana do zadań wymagających ciągłego przepływu o niskim strumieniu objętości i wysokiej precyzji przy szerokim spektrum ciśnień; operująca w temperaturach od pokojowej do wysokich. c) Saturator automatyczny (Vinci Technologies) – umożliwia przeprowadzenie serii procesów napełniania poprzedzonego próżnią w próbce rdzenia w zautomatyzowany sposób w celu odciążenia pracy operatora d) Komory grzewcze (Binder FED 240 & Binder BD 720) – komory z konwekcją mechaniczną i grawitacyjną Stanowisko do oznaczania porowatości rdzeni skalnych z wykorzystaniem porozymetru helowego oraz porozymetru rtęciowego. 1.3. Laboratorium Modelowania Przepływów Wielofazowych w Ośrodkach Porowatych Laboratorium Modelowania Przepływów Wielofazowych w Ośrodkach Porowatych dostarcza najwyższej jakości sprzęt komputerowy oraz najnowsze oprogramowanie do prowadzenia kursów inżynierii złożowej. Laboratorium umożliwia studentom pierwszy kontakt z oprogramowaniem symulacyjnym. Laboratoria wyposażone są w następujące programy do inżynierii naftowej i gazowniczej: CMG Reservoir Simulation Software (Computer Modelling Group LTD.) – umożliwia praktyczne rozwiązania w symulacjach i modelowaniu złóż gazu ziemnego i ropy naftowej, procesach intensyfikacji wydobycia (EOR/IOR), inżynierii złożowej. ECLIPSE Reservoir Engineering Software (Schlumberger) – uznany w przemyśle symulator oferuje najbardziej kompletny i sprawdzony zestaw numerycznych rozwiązań dla szybkich i precyzyjnych przewidywań dynamicznych zachowań dla wszystkich rodzajów złóż, stopnia ich skomplikowania, struktury, geologii, występujących płynów złożowych i planów zagospodarowania. Petrel Software Platform (Schlumberger) – umożliwia prace mające na celu zwiększenie wydajności złoża. Geofizycy, geolodzy i inżynierowie złożowi mogą dzięki niemu koordynować wspólną pracę i integrować poszczególne działania. Merlin - Oil & Gas Reservoir Simulator (Gemini Solutions Inc.) –symulator złóż konwencjonalnych gazu ziemnego i ropy naftowej, w tym złóż z porowatością podwójną. Apprentice - Geostatistical Mapping (Gemini Solutions Inc.) – system do opisu i mapowania złóż gazu ziemnego i ropy naftowej. System zwiera narzędzia umożliwiające wizualizację, digitalizację oraz stworzenie statystycznego modelu przestrzennego złoża. Pracowania komputerowa Katedry Inżynierii Gazowniczej wyposażona jest w nowoczesne komputery oraz specjalistyczne oprogramowanie stosowane w krajowym i światowym przemyśle naftowo-gazowniczym. W związku z dynamicznym rozwojem branży, ciągłemu rozwojowi podlegają również narzędzia informatyczne przez nią stosowane. Dzięki regularnej aktualizacji oprogramowania nasi studenci mają dostęp do najbardziej aktualnych pakietów oprogramowania światowej klasy. Ważną pozycję w działalności laboratorium komputerowego zajmują problemy związane z modelowaniem eksploatacji złóż i podziemnych magazynów gazu ziemnego (symulacje złożowe). Katedra posiada najnowsze pakiety symulatorów złożowych i innych programów związanych z szeroko pojętą inżynierią złożową, stanowiących standard w skali świata. Dzięki programom takim jak Eclipse, CMG, Petrel, Kappa czy Fekete mamy możliwość prowadzenia kompletnego procesu modelowania numerycznego złóż czy projektowania i interpretacji odwiertowych testów hydrodynamicznych. Ogromne zainteresowanie gazem z łupków w ostatnich latach znalazło również odzwierciedlenie w wyposażeniu naszego laboratorium. Pozyskaliśmy najnowsze oprogramowanie (symulator GOHFER) pozwalające na symulację procesów związanych z technologią szczelinowania hydraulicznego, która jest nieodzownie związana z eksploatacją gazu z łupków. Obok zagadnień inżynierii złóż gazu, laboratorium pozwala na badanie problemów przesyłu i dystrybucji gazu ziemnego (Lab.2.2). Rys. 1.2 Przykłady zastosowania wybranych programów wchodzących w skład wyposażenia laboratoriów. 2. Laboratoria Inżynierii Gazowniczej i Ochrony Środowiska 2.1. Laboratorium procesów wydobycia gazu Zakres prac Laboratorium wydobycia gazu to: głębinowy oraz powierzchniowy pobór próbek płynów złożowych, modelowanie procesu wypierania metanu przez zatłoczenie dwutlenku węgla przy użyciu fizycznego modelu złoża, pomiaru lepkości płynów złożowych za pomocą wiskozymetrów: kapilarnego lub kulowego w warunkach PT, optymalizacji wydobycia gazu i przygotowania go do transportu. Laboratorium wyposażone jest w następującą aparaturę i stanowiska badawcze: FTS -próbnik przepływowy (Kuster). Pozwala na pobór próbki płynów złożowych z odwiertów w warunkach złożowych. Wiskozymetr kulkowy (Brookfield) używany jest do pomiaru lepkości płynu newtonowskiego poprzez pomiar czasu jaki potrzebuje kulka, aby opaść pod wpływem sił grawitacji przez ustawioną pod kątem rurkę. Cyfrowy wiskozymetr Englera (Matest) służący do porównywania lepkości ropy naftowej w stosunku do lepkości wody. Urządzenie to składa się z łaźni laboratoryjnej wspomaganej wysokiej jakości cyfrowym termoregulatorem, mieszadła elektrycznego, przyrządu chłodzącego oraz kolby Englera. Wiskozymetr jest wyposażony w podwójny termostat bezpieczeństwa zapobiegający nagłym wzrostom temperatur. Wiskozymetr Hopplera KF20 (Brookfield) oraz wiskozymetr Englera B080 (Matest)– wykorzystywany do pomiaru lepkości cieczy złożowych wiskozymetrem kulkowym lub kapilarnym w różnych warunkach PT. 2.2. Laboratorium transportu gazu Zakres działalności laboratorium to: Przygotowywanie specjalnych ekspertyz związanych z sieciami przesyłowymi oraz instalacjami gazu, badania nad interakcją gleby z sieciami gazowymi na terenach górniczych i „strefach niebezpiecznych”. prace badawcze dotyczące dokładności pomiaru objętości gazu (badania jakości gazomierzy, obliczanie ilości strat gazu, analiza stacji obsługi gazu, określenie niepewności pomiarowej); przejściowej oraz stałej symulacji stanu przepływu gazu w sieci rurociągów. Laboratorium wyposażone jest w: oprogramowanie SIMONE (Simone ResearchGroup) będące wartościowwym narzędziem dla projektantów systemów gazociągów, planistów operacyjnych,dyspozytorów gazu, analityków marketingowych, osób zarządzających energią oraz praktykantów operacyjnych. aplikacja PIPESIM (Schlumberger Ltd.) analizująca system wydobycia gazu, dając możliwość wykonania kompleksowego badania złożonych systemów gazociągów wielofazowych. STANET Network Analysis (Fischer-Uhrig Engineering)- pakiet oprogramowania wykorzystywany do symulacji, obliczeń oraz analizy sieci gazowej z punktu widzenia różnych dyscyplin. 2.3. Laboratorium Przetwarzania i Własności LNG W tym laboratorium opracowuje się nowe i ocenia istniejące już procesy technologiczne gazu (np. membrany, rozpuszczalniki, adsorbenty LNG), które mogą być stosowane do usuwania zanieczyszczeń, takich jak siarka i dwutlenek węgla z gazu ziemnego lub biogazu. Laboratorium wyposażone jest w: Aparatura do dysocjacji hydratów pozwalającą na rozwijanie nowych technologii odsiarczania gazu ziemnego, które składają się z kilku bloków (systemu termostatów, reaktora oraz systemu ciśnieniowego) oraz obliczeniowego oprzyrządowania sprzężonego z komputerem, chromatografem i turbidymetrem. Reaktor o pojemności 200 cm3 wyposażony jest w kwarcowe okna umożliwiające obserwowanie procesu. Stanowisko do hydratacji – służy do badania procesów usuwania siarkowodoru oraz dwutlenku węgla z gazu ziemnego metodą hydratacji. Zakres badanych ciśnień od 0 do 270 bar, zakres temperatur 10oC - 150oC, a stężenie siarkowodoru od 0 do 4%. Piec mikrofalowy do badania procesów regeneracji sorbentów metodą mikrofalową (badania dotyczą m.in. glikolu i sit molekularnych) Titrator Karla Fischera(Mettler-Toledo DL38)- ten objętościowy titrator został stworzony by szybko i dokładnie określić zawartość wody w gazie ziemnym w szerokim przedziale od ok 100ppm do 100%-owej wody Mettler-Toledo DL38, Karl Fischer Titrator – aparatura do określania objętościowej zawartości wody w glikolach wykorzystywanych w instalacjach osuszania gazu. Analizator wilgotności gazu Panametrics System 280 wilgotnościomierz zasilany bateryjnie bazujący na technologii mikroprocesorowej. Został on specjalnie zaprojektowany do pomiaru wilgotności gazu ziemnego w gazociągach. Istnieje możliwość pomiaru punktu rosy w węglowodorach ciekłych, zarówno nie zawierających wody, jak i również gazów nie powodujących korozji. Zakresy pomiaru: ciśnienie od 0 do 2000 psi (ok. 140 bar), temperatura od –30oC do +70oC, punkt rosy w granicach –110oC - +60oC. 2.4 Laboratorium Magazynowania i Składowania Geologicznego Dwutlenku Węgla i Gazu Ziemnego Laboratorium Magazynowania i Składowania Geologicznego Dwutlenku Węgla i Gazu Ziemnego zostało utworzone by określić oddziaływania między skałą a płynami złożowymi na różnych głębokościach oraz jak dana warstwa geologiczna przejdzie procesy adsorpcji i desorpcji gazu przy odmiennych temperaturach, ciśnieniach i stopniach nasycenia. Laboratorium wyposażone jest w: Unikatowe stanowisko pomiarowe służące do badań oddziaływania płynów złożowych i skał z dwutlenkiem węgla w superkrytycznych warunkach geologicznych, włączając układ do badań współdziałania dwutlenku węgla ze skałami oraz solanką – uruchomione w roku 2010 – unikatowe w skali kraju. Reaktory wysokiego ciśnienia (Paar Instrument Company) Chromatograf gazowy(Hewlett-Packard 6890 Series)- wyposażony w detektor przewodnictwa cieplnego (TCD) oraz detektor jonizacji płomienia (FID) Chromatograf gazowy serii HP 6890(Hewlett – Packard) umożliwia wykonanie analizy chromatograficznej, zapewniającą najwyższą osiągalną dzisiaj sprawność w chromatografii gazowej. Jest to chromatograf gazowy z pełnym, elektronicznym sterowaniem pneumatyki tj. wszystkich ciśnień i przepływów gazów, zawierający ulepszone sterowanie i możliwości zautomatyzowania. Chromatografy gazowe serii HP 6890 umożliwiają realizowanie tzw. szybkiej chromatografii dzięki szybkim gradientom temperatury, nowej elektronice i bardzo szybkiej obróbce danych. W chromatografie gazowym serii HP 6890, zainstalowano dwa detektory. Detektor płomieniowo - jonizacyjny (FID) umożliwiający oznaczanie węglowodorów i innych związków organicznych w badanym gazie oraz detektor przewodnościowo – cieplny (TCD) tzw. katarometr, który służy do oznaczania gazów inertnych (azot, dwutlenek węgla, tlenek węgla, tlen, hel, wodór, argon). Generator wodoru (Packard 9200)-z opatentowanym ogniwem elektrolitycznym Generator azotu (Domnick Hunter NITROX)- używający zmiany ciśnienia technologii adsorpcji do nieprzerwanej produkcji zasobów azotu wolnego od węglowodorów. 2.5. Laboratorium inżynierii gazowniczej (podstawowe) Laboratorium wyposażone jest w: - Gazomierz turbinowy Common CGT-02 oraz gazomierz zwężkowy Common CGZ-01 – do pomiaru strumienia objętości przepływu gazu o ciśnieniach sięgających do 11 MPa, i temperaturach do 60˚C. - Prasy manometryczne służące do sprawdzania i kalibracji manometrów sprężystych oraz przetworników ciśnienia, - Gazomierze laboratoryjne mokre (ELSTER) - kalibracja - Sprężarki oraz ciąg redukcyjno-pomiarowy (ALSI). – charakterystyka pracy sprężarki - Pomiar jakościowy metodą chromatografii; - Pomiar ciepła spalania, wartości opałowej i liczby Wobbego; - Kalibracja czujników temperatury Projekty realizowane przez KIG: Characterisation of European CO2 Storage –SITECHAR”, SEVENTH FRAMEWORK PROGRAMME, THEME 5 – Energy, ENERGY.2010.5.2-1: CCS - storage site characterization, Collaborative Project – GA No. 256705 SiteChar jest europejskim projektem badawczym zajmującym się składowaniem CO2. Projekt rozpoczął się w styczniu 2011r. i potrwa przez najbliższe 3 lata. Głównym zadaniem projektu SiteChar jest ocena wymagań technicznych, ekonomicznych i społecznych, które muszą zostać spełnione przez firmy, które chcą uzyskać pozwolenie na składowanie CO2 pod ziemią. W tym celu, w pięciu różnych częściach Europy prowadzone są badania mające na celu ocenę przydatności wytypowanych do składowania CO2struktur geologicznych. Na podstawie tych badań SiteChar stworzy ogólną metodologię do oceny potencjalnych miejsc składowania. Program naukowy projektu SiteChar ukierunkowany jest na badanie potencjalnych składowisk CO2 i ich charakterystykę. Projekt jest realizowany niezależnie od decyzji w sprawie składowania CO2 w wytypowanych miejscach. Celem SiteChar jest wypracowanie metodologii przygotowywania wniosków o pozwolenie na składowanie CO2, obejmującej wszystkie dane techniczne i ekonomiczne, a także akceptację społeczną. Metodologia ta będzie przeznaczona do dalszego wykorzystania przez operatorów składowiska i organy nadzorujące. Projekt, koordynowany przez IFP Energiesnouvelles łączy kolejnych szesnastu partnerów z dziedziny badań i przemysłu, jak również sektora konsultingowego, z dziesięciu krajów UE. Blue Gas – Polski Gaz Łupkowy, projekt pt. „Zintegrowany model inżynierii złożowej do eksploatacji złóż gazu w łupkach - IRES2” Projekt badawczy IRES polega na stworzeniu efektywnych nowych narzędzi modelowania przepływu gazu w niekonwencjonalnych złożach gazu ziemnego. Tymi narzędziami będzie m. in. nowy monitoring in-situ złóż gazu ziemnego oparty na technologii spektroskopii Ramana oraz technologii „fiberoptic”. Technologie te pozwolą na szybkie określenie składu gazu ziemnego z formacji łupkowych, określenie charakterystyki płynów złożowych , monitoring nanoznaczników (tzw. nanotracerów) oraz określenia podstawowych parametrów złożowych. Dane uzyskane za pomocą tej technologii będą pomocne do budowy klasycznych modeli numerycznych badanych struktur geologicznych. Nowatorstwo zastosowanego podejścia będzie odnosić się do wykorzystania matematycznych metod rozwiązywania problemu odwrotnego wraz ze statystyczną analizą wiarygodności hipotez. Zbudowane modele numeryczne struktur będą służyły zbudowaniu modeli symulacyjnych eksploatacji niekonwencjonalnych złóż gazu. Ze względu na specyfikę złóż niekonwencjonalnych, która wymaga nowych narzędzi do modelowania i analizy procesu eksploatacji i zarządzania złożem, opracowana zostanie metodyka tworzenia szybkich i dokładnych modeli zastępczych ułatwiających analizę niepewności i procesy decyzyjne. Zostaną tutaj zastosowane elementy modeli statystycznych oraz logiki rozmytej. Zostanie opracowany jednootworowy model zastępczy (SRM Model) który pozwoli na realizację ogromnej ilości wariantów symulacji w krótkim czasie, co pozwoli operatorowi reagować na wszelkie sygnały przychodzące z odwiertu eksploatacyjnego niemalże w czasie rzeczywistym. Opracowany także zostanie model możliwego oddziaływania skał i płynów oraz oceny zasięgu wtłaczanego płynu szczelinującego oraz możliwości zatrzymania płynu w złożu na skutek reakcji ze skałą i oddziaływań kapilarnych. Zbudowane modele numeryczne złóż, modele symulacyjne eksploatacji (SRM Model) oraz model reakcji płynu szczelinującego pozwolą na opracowanie efektywnej procedury modelowania oceny końcowego wydobycia zasobów EUR (Estimated Ultimate Recovery) za pomocą modeli probabilistyczno-analitycznych z wykorzystaniem elementów logiki rozmytej oraz metod statystycznych na podstawie parametrów złożowych, systemu stymulacji i danych eksploatacyjnych. Badania zjawisk fizycznych zachodzących podczas zatłaczania dwutlenku węgla do sczerpanych złóż gazu ziemnego w aspekcie sekwestracji CO2. Projekt naukowo-badawczy finansowany przez Narodowe Centrum Nauki Projekt dotyczy zagadnień składowania geologicznego dwutlenku węgla w sczerpanych złożach gazu ziemnego. Celem naukowym projektu jest przeprowadzenie badań laboratoryjnych wzajemnego wypierania się płynów w ośrodkach porowatych w układzie CO2 – CH4, CO2 – H2O z użyciem próbek skał z wytypowanych złóż gazu ziemnego w różnych warunkach przepływowych. Badania te maja na celu poznanie i analizę mechanizmów wzajemnego przemieszczania się płynów w ośrodku porowatym w warunkach odpowiadających rzeczywistym przepływom w złożach, jakie mają miejsce w procesie zatłaczania CO2 do złóż węglowodorów. Drugi etap badań obejmuje budowę modelu numerycznego wytypowanego złoża gazu ziemnego znajdującego się w końcowej fazie eksploatacji i przeprowadzenie symulacji zatłaczania dwutlenku węgla. Głównym celem tej części badań będzie określenie pojemności magazynowej złoża oraz oceny zwiększenia stopnia sczerpania węglowodorów w wyniku podwyższenia ciśnienia złożowego, jak również wypierania węglowodorów przez zatłaczany dwutlenek węgla. Termomechaniczna analiza procesu eksploatacji kawernowego podziemnego magazynu gazu. Projekt naukowo-badawczy finansowany przez Narodowe Centrum Nauki Zaawansowane technologie pozyskiwania energii”, Zadanie nr. 1 „Opracowanie technologii dla wysokosprawnych „Zero-emisyjnych” bloków węglowych zintegrowanych z wychwytem CO2”, etap „Określenie wykonalności technicznej i ekonomicznej zwiększenia efektywności wydobycia ropy naftowej z częściowym zatrzymywaniem CO2 w strukturach geologicznych – przy znacznym zaangażowaniu finansowym partnerów przemysłowych. Strategiczny program badawczy Nr. Umowy NCBiR: SP/E/1/67484/10 Integracja sekwestracji CO2 z technologią EOR-CO2 na polskich obszarach lądowych - EGORCO2 (KIC InnoEnergy– planowane podpisanie umowy grantowej – wrzesień 2013r; Europejskie laboratorium niekonwencjonalnego gazu ziemnego UNGASLAB (KIC InnoEnergy) – planowane podpisanie umowy grantowej – listopad 2013r; Trwają prace mające na celu rozpoczęcie kolejnych projektów naukowo – badawczych przy współpracy z partnerami przemysłowymi. SOCIETY OF PETROLEUM ENGINEERING Powstałe w roku 1957 Stowarzyszenie SPE skupia obecnie ponad 100 tysięcy członków – inżynierów i specjalistów naftowych ze 140 krajów świata. Society of Petroleum Engineers grupuje specjalistów z firm i koncernów naftowych, instytucji badawczych oraz uniwersytetów technicznych działających w obszarze przemysłu naftowego i gazowniczego. Celem Stowarzyszenia jest zapewnienie możliwości zbierania, rozpowszechniania i wymiany informacji naukowo-technicznej w dziedzinie poszukiwań i eksploatacji złóż ropy naftowej i gazu ziemnego oraz innych płynów eksploatowanych otworami wiertniczymi. Równocześnie poprzez realizację programu dąży się do podnoszenia poziomu kwalifikacji oraz etyki zawodowej członków. Stowarzyszenie osiąga powyższe cele dzięki organizacji spotkań, konferencji, wystaw, kursów i publikacji z zakresu rozpoznania i eksploatacji złóż płynnych a szczególnie ropy naftowej i gazu ziemnego. Corocznie jest organizowanych kilkadziesiąt konferencji. Oddział Sekcji Polskiej SPE (powstały w roku 1992) umożliwia członkom i sympatykom wysłuchanie interesujących wykładów, organizowanych w kraju przez Rade Wykonawcza Sekcji, wygłaszanych przez światowych specjalistów z różnych dziedzin związanych z przemysłem naftowym. Z reguły są to Distinguished Lecturers - wybrani przez SPE wykładowcy z różnych firm i ośrodków naukowych prezentujących najnowsze osiągnięcia techniczne w przemyśle naftowym. Jest to również okazja do kontaktu, dyskusji i wymiany doświadczeń na najbardziej aktualne problemy techniczne i badawcze. Należy zaznaczyć, ze każdy członek SPE otrzymuje w ramach składki miesięcznik Journal of Petroleum Technology (w wersji drukowanej lub elektronicznej) oraz aktualne informacje o wszystkich ważniejszych światowych spotkaniach, wystawach, kursach, konferencjach naftowych organizowanych w różnych regionach świata. Członkowie SPE maja możliwość nabywania ze zniżka literatury naukowo-technicznej, podręczników, poradników. Każdy członek SPE może być uczestnikiem dyskusji poprzez sieć, należąc do wybranej przez siebie grupy tematycznej TIG (Technical Interest Group). SOCIETY OF PETROLEUM ENGINEERING STUDENT CHAPTER Society of Petroleum Engineers (SPE) jest międzynarodową organizacją zrzeszającą ponad 100 000 inżynierów oraz studentów związanych z szeroko pojętą branżą naftową. Głównym celem SPE jest gromadzenie, rozpowszechnianie oraz wymiana wiedzy i doświadczeń poprzez organizację konferencji, warsztatów czy publikację prac naukowych. AGH UST SPE Student Chapter, czyli Sekcja Studencka SPE działająca przy Akademii Górniczo – Hutniczej, jest jedyną tego typu organizacją w Polsce. Jej historia sięga 2001 roku, kiedy to grupa młodych ludzi postanowiła zostać częścią międzynarodowej społeczności naftowej i w tym celu założyła sekcję studencką. Na początku mała organizacja, tworzona przez 16 studentów, liczy obecnie ponad 200 członków. Jesteśmy grupą młodych ludzi, która promuje tzw. aktywny styl studiowania. Urozmaicamy niezwykły i niepowtarzalny czas w życiu, jakim dla każdego człowieka są studia, w dodatkowe sposoby kreatywnego spędzania czasu. Proponujemy studentom poszerzanie wiedzy, spotkania z profesjonalistami, warsztaty oraz dobrą zabawę. Członkostwo w naszej sekcji jest okazją do sprawdzenia swoich sił przy realizacji pierwszych poważnych projektów oraz do nauczenia się działania w grupie. To wiele godzin ciężkiej pracy, ale i mnóstwo niezapomnianych chwil przeżytych w gronie przyjaciół, źródło wspomnień na całe życie. Nasza sekcja zalicza się do wąskiego grona najlepszych na świecie. W 2013 roku SPE International uhonorowało nas nagrodą Gold Standard w uznaniu za naszą efektywną pracę, skuteczne działanie zespołowe oraz realizację wyjątkowych programów. Nieustannie bierzemy udział w międzynarodowych przedsięwzięciach SPE, będąc w kontakcie z rówieśnikami ze wszystkich stron świata. Oprócz tego poprzez różnorodne działania zachęcamy członków sekcji do aktywnego uczestnictwa w jej życiu oraz zarażamy ich pasją głębszego poznawania fascynującego świata ropy i gazu. Dziś możemy się pochwalić wieloma projektami, znanymi na całym świecie. Nasze projekty Od samego początku mierzyliśmy wysoko – już w 2007 roku pojawiła się idea stworzenia międzynarodowego, niepowtarzalnego projektu – nasza sekcja zorganizowała wtedy I Międzynarodową Studencką Konferencję Naukowo - Techniczną pod hasłem „Z czego jesteśmy dumni? Nasze największe osiągnięcie w przemyśle naftowym”. Udział w niej wzięło około 60 osób, w tym wielu przedstawicieli znanych firm sektora energetycznego. Obecnie głównym projektem sekcji jest Międzynarodowy Studencki Kongres Naftowy ‘East meets West’. Corocznie, od 2010 roku, przyciąga on setki studentów i profesjonalistów z całego świata. Dzięki temu wspaniałemu przedsięwzięciu Kraków oraz Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu na kilka dni stają się centrum świata naftowego. Istotnym etapem rozwoju naszej sekcji było stworzenie w 2011 roku magazynu ‘YoungPetro’, który dziś może pochwalić się tysiącami czytelników na całym świecie. Magazyn daje wszystkim studentom możliwość publikacji artykułów naukowych, jest źródłem wiedzy oraz dostarcza informacje o bieżących wydarzeniach w branży. Wspólnie z sekcją seniorską SPE Poland Section uczestniczymy w programie Distinguished Lecturer, dzięki któremu mamy okazję gościć wybitnych przedstawicieli przemysłu naftowego, którzy wygłaszają dla nas fascynujące wykłady. Dają one wszystkim studentom możliwość nie tylko poszerzenia wiedzy na dany temat, ale także do spotkania autorytetów, porozmawiania na temat ich pracy, poznania realiów panujących w innych środowiskach i instytucjach. W celu umożliwienia studentom zdobycia praktycznej wiedzy, organizujemy warsztaty, podczas których przedstawiciele firm naftowych dzielą się z nami swoją wiedzą i doświadczeniami. Udzielają nam też cennych porad dotyczących wyboru ścieżki kariery. Bardzo ciekawym i rozwijającym projektem sekcji jest Speaking Club ‘Meet&Speak’, dzięki któremu studenci mogą miło spędzać ze sobą czas, jednocześnie doskonaląc swoje umiejętności językowe poprzez rozmowy w języku angielskim. Wielu członków naszej sekcji skończyło już edukację, pracując obecnie dla przeróżnych firm krajowych i międzynarodowych, w najdalszych zakątkach świata. Organizujemy spotkania studentów z tymiż absolwentami. Jest to dla nas wszystkich świetna okazja do posłuchania ciekawych opowieści o ścieżkach kariery, zdobycia informacji o konkretnych firmach i specjalnościach. Jako starsi koledzy, nasi goście udzielają nam niezwykle cennych porad, dotyczących początków kariery w branży naftowej. Zachęcamy też studentów do korzystania z bazy laboratoryjnej naszej uczelni – do prowadzenia badań naukowych i tworzenia na ich podstawie pracy badawczej. Posiadanie takiej pracy umożliwia wzięcie udziału w jednym z licznych konkursów prac studenckich, organizowanych przez sekcje SPE na całym świecie. Udział w takim wydarzeniu to nie tylko niezapomniane przeżycia i bezcenne doświadczenia, ale też ciekawa podróż oraz nowe interesujące znajomości. Poznaj swoje możliwości! SPE to nie tylko stowarzyszenie szerzące wiedzę – to też ludzie, którzy tworzą niezwykłą atmosferę, aktywnie działają oraz nawiązują przyjaźnie, trwające pomimo zakończenia studiów. AGH UST SPE Student Chapter jest doskonałym przykładem na to, że pasja, zaangażowanie, współpraca i wzajemne wsparcie pozwalają stworzyć coś niezwykłego. Cały czas się rozwijamy, z zapałem realizujemy nasze cele oraz wspólnymi siłami dążymy do umacniania pozycji, jaką nasza sekcja zajmuje w międzynarodowej społeczności SPE. Dowody uznania, takie jak nagroda Gold Standard są dla nas dodatkową motywacją do dalszej aktywności, znakiem tego, że działania naszych poprzedników i nasze są doceniane. Nie spoczywamy na laurach, lecz rozwijamy się, podążając za naszym mottem: „Explore your opportunities”. MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA „DRILLING-OIL-GAS” Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu jest organizatorem corocznej (od lat 90tych) Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej, której tematem są „Nowe metody i technologie w geologii naftowej, wiertnictwie, geoinżynierii, inżynierii złożowej i gazownictwie” – „Drilling, Oil & Gas”. Konferencja jest wydarzeniem, które przyciąga naukowców oraz przedstawicieli przemysłu naftowo-gazowniczego z całego świata. Rangę Konferencji podkreślają patronaty honorowe, które nad Konferencją w ostatnich latach objęli m. in. Minister Gospodarki, Minister Skarbu Państwa, Główny Geolog Kraju, Prezes PGNiG SA, Prezes Gaz-System SA oraz Jego Magnificencja Rektor AGH. Konferencja oraz towarzyszące jej wydarzenia stanowią każdego roku doskonałą okazję do zaprezentowania osiągnięć naukowych polskiego i światowego sektora naftowego i gazowniczego. W programie Konferencji są przewidziane stałe sesje tematyczne: Poszukiwanie i rozpoznanie złóż węglowodorów, Wiertnictwo i geoinżynieria, Eksploatacja złóż ropy naftowej i gazu ziemnego Transport i dystrybucja gazu ziemnego Zagadnienia związane z ekologią oraz nowe technologie pozyskiwania energii Ponadto organizowane są sesje specjalistyczne, prezentacje oraz panele dyskusyjne na aktualnie najważniejsze tematy, związane z szeroko pojętym sektorem naftowo-gazowniczym oraz sektorem energetycznym. Coroczne panele dyskusyjne rozgrzewają uczestników i obserwatorów- stanowią zwykle początek kuluarowych dyskusji tematycznych, dotyczących najistotniejszych technicznych czy ekonomicznych zjawisk. Wybrane prezentacje i referaty, wygłaszane na Konferencji, są drukowane w kwartalniku AGH „Drilling-Oil-Gas” lub kwartalniku „Archives of MiningSciences”- czasopismo z listy podstawowej Thomson-Reuters. Szczegółowe informacje można uzyskać na stronie internetowej Konferencji www.oil-gas.pl KWARTALNIK „DRILLING, OIL, GAS” AGH Drilling, Oil, Gas Quarterly jest kwartalnikiem wydawanym przez Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu od 1985 r. W czasopiśmie prezentowane są najnowsze prace związane z szeroko pojętym przemysłem naftowym, m.in. nowe metody i technologie w geologii naftowej, wiertnictwie, geoinżynierii, inżynierii złożowej i gazownictwie oraz ochronie środowiska w przemyśle naftowym. Artykuły, autorów polskich i zagranicznych, ukazujące się w kwartalniku AGH Drilling, Oil, Gas, recenzowane są przez dwóch recenzentów. Od roku 2013, czasopismo ukazuje się wyłącznie w języku angielskim. W roku 2013 Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznało 7 pkt. za publikacje artykułów w AGH Drilling, Oil, Gas Quarterly „EAST MEETS WEST” INTERNATIONAL STUDENT PETROLEUM CONGRESS AND CAREER EXPO Międzynarodowy Studencki Kongres Naftowy ‘East meets West’ jest jednym z największych i najbardziej znanych tego typu przedsięwzięć na świecie. Jego pierwsza edycja odbyła się w 2010 roku. Kongres od samego początku pełni rolę pomostu pomiędzy szeroko rozumianym przemysłem naftowym, a środowiskiem uniwersyteckim. Stwarza studentom zrzeszonym w społeczności SPE możliwość wzięcia udziału w jednym z dwóch konkursów prac studenckich. Każdego roku odbywają się też rekrutacje do znanych firm naftowych, targi kariery oraz szereg innych wydarzeń. W ciągu wszystkich dotychczasowych edycji w Kongresie udział wzięli obywatele ponad 40 krajów leżących na 5 kontynentach. Wśród gości znajdowali się m. in. Prezydent SPE na rok 2011 Alain Labastie oraz Prezydent SPE na Europę Południową, Centralną i Wschodnią Maurizio Rampoldi. Od samego początku cieszymy się wsparciem władz Akademii Górniczo - Hutniczej, przedstawicieli władz państwowych i lokalnych, mediów oraz przedsiębiorstw. Co roku, niezmiennie, uczestnicy są oczarowani atmosferą, jaka otacza ‘East meets West’. Wiele nawiązanych znajomości przerodziło się w trwałe przyjaźnie, a wielu uczestników corocznie powraca. YOUNG PETRO YoungPetro to międzynarodowy magazyn studencki o tematyce związanej z szeroko pojętym przemysłem naftowym. Jest to bezpłatny kwartalnik wydawany od 2011 roku. Od początku istnienia magazynu opublikowanych zostało 7 numerów w zarówno wersji drukowanej jak i on-line. W YoungPetro można znaleźć naukowe opracowania autorstwa studentów z całego świata. Do tej pory, swoje prace publikowali tu studenci uczelni technicznych z ponad 20 krajów świata. Tylko w 2012/2013 roku do autorów artykułów naukowych YoungPetro dołączyli studenci z Rosji, Rumunii, Białorusi, Turcji, Danii, Ukrainy, Pakistanu, Holandii, Chin i Polski. MagazynYoungPetro jest patronem medialnym wielu wydarzeń międzynarodowych, a wśród nich: East meets West Congress (Kraków), Student & Young Professionals Symposium (Galveston, Teksas, USA), Oil & Gas Horizons Conference (Moskwa), Future Petroleum Engineers Conference (Pekin), World Petroleum Council Youth Forum 2013 (Calgary) i wieluinnych. YoungPetro dostarcza również praktycznych informacji dla studentów, którzy wiążą swoją przyszłość z szeroko pojętym przemysłem naftowym. W sekcji karier zawodowych znajdziemy również wywiady z wybitnymi naukowcami i praktykami z przemysłu. Redakcja magazynu składa się z około 20 studentów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, a także z kilku Ambasadorów Magazynu pochodzących z innych państw Europy i Azji, którzy wspierają działalność YoungPetro w swoim kraju. Bieżące i poprzednie numery YoungPetro można znaleźć na www.youngpetro.org. Zapraszamy również na profile YoungPetro na portalach społecznościowych: Facebook, Twitter, LinkedIn, vKontakte and Google+. KOŁO NAUKOWE NAFTA I GAZ KOŁO NAUKOWE Nafta i Gaz Wydział Wiertnictwa Nafty i Gazu AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA Opiekunowie: mgr inż. Tomasz Włodek, mgr inż. Paweł Pyrzak www.nig.net.pl Rys historyczny Koła Naukowego Nafta i Gaz Koło Naukowe należy do najstarszych kół studenckich działających na Akademii Górniczo Hutniczej. Powstało ono jeszcze na Wydziale Górniczym w roku 1953 przy Katedrze Eksploatacji Ropy Naftowej. Od początku istnienia członkowie koła pogłębiali wiedzę z zakresu eksploatacji ropy naftowej i gazu ziemnego we współpracy z pracownikami naukowymi. W roku 1968 powstał Wydział Wiertniczo – Naftowy, na który Koło kontynuowało swoją działalność. Obecnie Koło Naukowe Nafta i Gaz skupia studentów Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu głównie specjalności: Eksploatacja Złóż Surowców Płynnych, Gazownictwo Ziemne, Inżynieria Naftowa i Inżynieria Gazownicza. Członkowie Koła biorą udział w licznych konferencjach krajowych i międzynarodowych promując Wydział i Uczelnię. Działalność Koła Naukowego Nafta i Gaz 1 Raz w miesiącu organizowane są spotkania tematyczne związane z bieżącą problematyką przemysłu naftowego i gazowniczego oraz nowymi technologiami w dziedzinie inżynierii naftowej i gazowniczej. 2. Organizowane są wyjazdy programowe na nowoczesne obiekty przemysłowe, w tym m.in. kopalnie gazu ziemnego i ropy naftowej, podziemne magazyny gazu. 3. Członkowie Koła włączają się w działalność naukowo – badawczą Katedry Inżynierii Gazowniczej. 4. Studenci wygłaszają liczne referaty na Studenckiej Sesji Naukowej Pionu Górniczego, konferencjach East Meets West i Student ShaleDays oraz Kongresie Europejskim, gdzie zajmują wysokie miejsca. 5. Wraz z Kołem Naukowym Geowiert zorganizowano cykl szkoleń „Student dla Studenta” z zakresu specjalistycznego oprogramowania. 6. Zaaranżowano warsztaty „CSR w branży Oil&Gas”. KOŁO NAUKOWE GEOWIERT KOŁO NAUKOWEG E O W I E R T Wydział Wiertnictwa Nafty i Gazu AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA Opiekun: dr hab. inż. Tomasz Śliwa www.geowiert.wnaft.agh.edu.pl O Kole Naukowym GEOWIERT Koło Naukowe GEOWIERT jest jednym z najstarszych kół działających na Akademii Górniczo Hutniczej. Powstało ono w roku 1954 na Wydziale Górniczym przy Katedrze Wiertnictwa pod nazwą Koło Naukowego Wiertników. Jego celem było pogłębienie wiedzy i rozwijanie zainteresowań zarówno studentów jak i pracowników katedry. Początkowa działalność Koła obejmowała prace na temat głębokich wierceń naftowych, wierceń hydrogeologicznych oraz technologii wykonywania tych otworów. Koło zmieniło swoją nazwę na "Geowiert" w roku 1968, kiedy zaczęło funkcjonować na nowo powstałym Wydziale Wiertniczo - Naftowym. Członkowie Koła nadal zajmowali się tematyką technologii wierceń otworowych z uwzględnieniem najnowszych zagadnień istniejących w przemyśle. Członkowie Koła Naukowego Geowiert biorą coroczny udział w sesjach kół naukowych i konferencjach krajowych oraz międzynarodowych, osiągając na nich duże sukcesy i godnie reprezentując Uczelnię na arenie krajowej i międzynarodowej. Działalność Koła Naukowego GEOWIERT Działalność Koła obejmuje przede wszystkim szereg badań laboratoryjnych z dziedziny płynów wiertniczych, zaczynów cementowych oraz opracowywaną w nowym laboratorium geoenergetyki problematykę otworowych wymienników ciepła. Członkowie Koła Naukowego biorą bardzo aktywny udział w sesjach naukowych, zajmując wysokie miejsca, a ich prace są publikowane w czasopismach naukowych. Obok działalności ściśle naukowej i badawczej Koło organizuje również wyjazdy służące pogłębieniu wiedzy z zakresu nowoczesnych rozwiązań stosowanych w wiertnictwie i geoinżynierii, a także kameralne spotkania celem wymiany myśli oraz zacieśniania więzi. KOŁO NAUKOWE ROTOR KOŁO NAUKOWE ROTOR Wydział Wiertnictwa Nafty i Gazu AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA Opiekun: dr inż. Robert Rado Charakterystyka KN ROTOR Początki działalności Koła Naukowego ROTOR to rok 1969, gdy powstało Koło Naukowe GLINIK działające pod tą nazwą do 1980 roku. Na przestrzeni lat grupa siedmiu do piętnastu studentów zajmowała się budową i eksploatacją urządzeń wiertniczych oraz mechanizacją wiertnictwa i prac wiertniczych. Wielu byłych członków koła może obecnie poszczycić się znacznymi osiągnięciami zawodowymi i naukowymi. W zakresie zainteresowań studentów uczestniczących w pracach Koła jest poprawa niezawodności urządzeń wiertniczych, osprzętu wiertniczego używanego podczas wiercenia a także narzędzi wiertniczych. Działalność Koła Naukowego ROTOR Ostatnie lata działalności Koła Naukowego ROTOR i jego członków związane są również z automatyzacją procesu wiercenia oraz jego sterowaniem. Studenci w ramach działalności w kole przygotowali szereg referatów na Studencką Sesję Naukową. Referaty te obejmowały powyższe zagadnienia, w tym także z zakresu wierceń morskich, budowy platform, zabezpieczenia otworów wiertniczych. W ramach współpracy zagranicznej członkowie Koła biorą udział w spotkaniach ze studentami uczelni zagranicznych. Wspomagają udział w organizacji spotkań z wykładowcami zagranicznych uczelni oraz specjalistami prezentującymi referaty na zebraniach Sekcji Polskiej Society of Petroleum Engineers.W ramach działalności koła naukowego organizowane są wyjazdy krajowe i zagraniczne mające na celu zapoznanie się z najnowszymi trendami i technologiami wdrażanymi we współczesnym przemyśle. KOŁO NAUKOWE ZDRÓJ KOŁO NAUKOWE ZDRÓJ AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu Opiekun: dr hab. inż. Barbara Uliasz-Misiak Zakres działalności Koła Naukowego ZDRÓJ Koło Naukowe ZDRÓJ powstało w 1974 r. przy ówczesnym Zakładzie Eksploatacji i Ochrony Wód i nieprzerwanie działa do dzisiaj. Zakres działalności Koła obejmuje problematykę związaną z techniką i technologią wiercenia otworów hydrogeologicznych, dokumentowaniem zasobów wód podziemnych, optymalizacją i automatyzacją procesów eksploatacji i dystrybucji wód oraz zagospodarowaniem i utylizacją zasolonych wód kopalnianych i uzdrowiskowych. W ostatnich latach, uruchomieniu na naszym Wydziale drugiego kierunku studiów, zakres działalności Koła poszerzył się o problematykę związaną z inżynierią środowiska. Dotyczy ona głównie zagadnień związanych z: badaniem zmian chemizmu wód podziemnych i gleb wokół zakładów przemysłowych i składowisk odpadów, monitoringu środowiska gruntowo-wodnego, migracji zanieczyszczeń, badania hałasu wokół instalacji przemysłowych oraz badaniem szczelności gazociągów i instalacji PMG. Członkowie Koła uczestniczą w organizowanej corocznie Studenckiej Sesji Naukowej Górników przygotowując po 2-3 referaty. Biorą również udział w sesjach naukowych organizowanych przez inne uczelnie.