Spis treści

Spis treści
OD AUTORA
WSTĘP
13
15
ROZDZIAŁ 1
SPOŁECZNOŚCI SKŁADAJĄCE DEPOZYTY PRZEDMIOTÓW METALOWYCH — TEORETYCZNE
PODSTAWY INTERPRETACJI 29
1.1. Kulturowa charakterystyka społeczności składających depozyty przedmiotów metalowych — teoretyczna, taksonomiczna i historyczna specyfika procesów kulturowych 29
1.1.1. Kultura — teoria ogólna
29
1.1.2. Kultura — teoria szczegółowa
29
1.1.3. Kultura archeologiczna — uwagi ogólne
30
1.1.4. Kultura archeologiczna — specyfika zewnętrznych inspiracji
31
1.1.5. Kultura archeologiczna — lokalna specyfika taksonomiczna i społeczno-kulturowa
32
32
1.1.5.2. Kultura pomorska 35
1.1.5.1. Kultura łużycka
1.1.5.3. Kultura kurhanów zachodniobałtyjskich i kultura jastorfska
1.1.6. Wspólnota interpretacyjna społeczności rozwiniętej epoki brązu
37
38
1.2. Znaczenie metalu i kompetencje metalurgiczne w kontekście depozytów przedmiotów metalowych 39
1.2.1. Kulturowe znaczenie metalu w społecznościach epoki brązu i wczesnej epoki żelaza
1.2.2. Kulturowe znaczenie metalu (przesłanki pozaarcheologiczne)
1.2.3. The faerie smith meets the bronze industry
40
41
42
1.2.3.1. Organizacja metalurgii na podstawie danych archeologicznych
42
1.2.3.2. Organizacja metalurgii na podstawie danych antropologicznych i wczesnohistorycznych 43
1.2.3.3. Model grupowych kompetencji
44
1.2.4. Metal w kulturze wspólnoty interpretacyjnej społeczności rozwiniętej epoki brązu
1.3. Modele wymiany w społecznościach tradycyjnych
1.3.1. System świadczeń całościowych
1.3.2. Wartości dóbr
46
1.3.3. Handel — kupcy i miary
48
45
45
45
8
Metal — granica — rytuał
1.3.4. Organizacja wymiany i szlaki
49
1.3.5. Wymiana w społecznościach wspólnoty interpretacyjnej rozwiniętej epoki brązu
51
1.4. Poznawanie otaczającego świata — istotne elementy przestrzeni w narracji prahistorycznej
1.4.1. Przestrzeń w aspekcie społecznym i fizycznym
51
1.4.2. Postrzeganie przestrzeni przez człowieka pradziejowego
1.4.3. Istotne elementy otaczającego świata
1.4.3.1. Miejsce a przestrzeń
51
54
54
55
56
1.4.3.3. Orientowanie się w przestrzeni 59
1.4.4. Identyfikacja z miejscem i terytorialność 60
1.4.5. Krajobraz kulturowy 61
1.4.3.2. Elementy organizacji przestrzeni
1.5. Modele osadnictwa społeczności środkowoeuropejskich w późnej epoce brązu i wczesnej epoce
żelaza 62
1.5.1. Czynniki kształtujące osadnictwo
62
64
1.5.2. Przegląd dotychczasowych koncepcji opisujących osadnictwo analizowanych społeczności
1.5.3. Osadnictwo „obronne” w kontekście przestrzeni społecznej
66
69
1.5.4. Osadnictwo w perspektywie zmian klimatycznych oraz innych danych przyrodniczych
1.5.5. Najważniejsze cechy modelu osadnictwa społeczności wspólnoty interpretacyjnej rozwiniętej
epoki brązu 71
1.6. Interpretacja depozytów przedmiotów metalowych — synkretyzm, przestrzeń, osadnictwo
1.6.1. Interpretacje zjawiska deponowania zespołów przedmiotów metalowych
72
72
1.6.2. Miejsce deponowania w ramach sieci osadniczej jako źródło do interpretacji zjawiska gromadnych znalezisk przedmiotów metalowych 76
1.6.3. Depozyty przedmiotów metalowych jako element sieci osadniczej — proponowane hipotezy 78
ROZDZIAŁ 2
PRZESTRZEŃ DEPONOWANIA — EMPIRYCZNE PODSTAWY WERYFIKACJI HIPOTEZ
OPISUJĄCYCH DEPOZYTY PRZEDMIOTÓW METALOWYCH JAKO ELEMENTÓW SIECI
OSADNICZEJ 79
2.1. Analiza topografii i składu wybranych depozytów przedmiotów metalowych z Pobrzeża i Pojezierzy
Południowobałtyckich (późna epoka brązu — wczesna epoka żelaza) 79
2.2. Kryteria wyboru depozytów do szczegółowych badań osadniczych. Metodyka badań
91
91
2.2.2. Badanie kontekstu osadniczego depozytów — założenia metodyczne 93
2.2.2.1. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych 95
2.2.1. Podstawy wyboru depozytów do szczegółowych badań osadniczych
2.2.2.2. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 96
2.2.2.3. Badanie kontekstu osadniczego depozytów. Metody matematyczno-statystyczne
2.2.2.3.1. Test Clarka-Evansa
97
2.2.2.3.2. Wskaźnik habitacji Steinhausa
2.2.3. Podsumowanie
97
98
99
2.3. Szczegółowe badania tła osadniczego wybranych depozytów przedmiotów metalowych — geografia
osadnictwa 99
Spis treści
2.3.1. Bobrowiczki/Sławno i Kczewo — obszar 1
2.3.1.1. Specyfika źródeł ruchomych
9
99
99
2.3.1.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza — stan wiedzy
101
2.3.1.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych
102
2.3.1.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 104
2.3.2. Główczyce i Żelazo — obszar 2
104
2.3.2.1. Specyfika źródeł ruchomych
106
2.3.2.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza — stan wiedzy
108
2.3.2.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych
108
2.3.2.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 109
2.3.3. Granówko — obszar 3
110
2.3.3.1. Specyfika źródeł ruchomych
110
2.3.3.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza — stan wiedzy
111
2.3.3.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych
111
2.3.3.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 112
2.3.4. Kaliszanki i Stołężyn — obszar 4
112
2.3.4.1. Specyfika źródeł ruchomych
115
2.3.4.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza — stan wiedzy
117
2.3.4.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych
118
2.3.4.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 118
2.3.5. Nowogard — obszar 5
120
2.3.5.1. Specyfika źródeł ruchomych
120
2.3.5.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza — stan wiedzy
120
2.3.5.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych
120
2.3.5.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 121
2.3.6. Rosko i Stefanowo — obszar 6
121
2.3.6.1. Specyfika źródeł ruchomych
123
2.3.6.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza — stan wiedzy
124
2.3.6.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych
125
2.3.6.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 126
2.3.7. Rudka — obszar 7
126
2.3.7.1. Specyfika źródeł ruchomych
127
2.3.7.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza — stan wiedzy
127
2.3.7.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych
128
2.3.7.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 130
2.3.8. Uścikowiec — obszar 8
131
2.3.8.1. Specyfika źródeł ruchomych
131
10
Metal — granica — rytuał
2.3.8.2. Sytuacja kulturowo-osadnicza — stan wiedzy
133
134
2.3.8.3. Analiza osadnictwa z uwzględnieniem danych przyrodniczych
2.3.8.4. Diachroniczna analiza osadnictwa na podstawie chronologii i chorologii cmentarzysk 135
2.4. Szczegółowe badania tła osadniczego wybranych depozytów przedmiotów metalowych — metody
matematyczno-statystyczne 135
2.4.1. Bobrowiczki/Sławno i Kczewo — obszar 1
2.4.2. Główczyce i Żelazo — obszar 2
2.4.3. Granówko — obszar 3
137
138
2.4.6. Rosko i Stefanowo — obszar 6
2.4.7. Rudka — obszar 7
137
137
2.4.4. Kaliszanki i Stołężyn — obszar 4
2.4.5. Nowogard — obszar 5
137
141
141
2.4.8. Uścikowiec — obszar 8
141
142
2.5. Relacje między depozytami przedmiotów metalowych a lokalną siecią osadniczą
2.5.1. Depozyty z Bobrowiczek/Sławna i Kczewa jako element lokalnej sieci osadniczej
2.5.2. Depozyty z Główczyc i Żelaza jako element lokalnej sieci osadniczej
2.5.3. Depozyt z Granówka jako element lokalnej sieci osadniczej
143
146
2.5.4. Depozyty z Kaliszanek i Stołężyna jako element lokalnej sieci osadniczej
2.5.5. Depozyt z Nowogardu jako element lokalnej sieci osadniczej
146
147
2.5.6. Depozyty z Roska i Stefanowa jako element lokalnej sieci osadniczej
2.5.7. Depozyt z Rudki jako element lokalnej sieci osadniczej
142
148
149
2.5.8. Depozyt z Uścikowca jako element lokalnej sieci osadniczej
149
2.6. Specyfika inwentarzy, topografii i relacji z tłem osadniczym depozytów przedmiotów metalowych —
wnioski 150
ROZDZIAŁ 3
DEPOZYTY PRZEDMIOTÓW METALOWYCH JAKO ELEMENTY SIECI OSADNICZEJ I MIEJSCA
W PRZESTRZENI KULTUROWEJ 155
3.1. Miejsca składania depozytów przedmiotów metalowych w ramach sieci osadniczej
155
3.2. Metal — granica — rytuał. Interpretacja depozytów przedmiotów metalowych jako elementu przestrzeni kulturowej 158
173
ZAKOŃCZENIE
DODATEK 1.
WSPÓŁCZESNE GLEBY WYSTĘPUJĄCE NA TERENACH OBJĘTYCH BADANIAMI I ICH
SPECYFIKA 177
DODATEK 2.
SPECYFIKA ZBIOROWISK NATURALNEJ ROŚLINNOŚCI POTENCJALNEJ
SUMMARY
LITERATURA
181
185
179
Spis treści
11
PŁYTA CD
Katalog depozytów przedmiotów metalowych
Katalogi obszarów 1-8
Katalog obszar 1 — tło osadnicze depozytów przedmiotów metalowych z Bobrowiczek/Sławna
i Kczewa
Katalog obszar 2 — tło osadnicze depozytów przedmiotów metalowych z Główczyc i Żelaza
Katalog obszar 3 — tło osadnicze depozytu przedmiotów metalowych z Granówka
Katalog obszar 4 — tło osadnicze depozytów przedmiotów metalowych z Kaliszanek i Stołężyna
Katalog obszar 5 — tło osadnicze depozytu przedmiotów metalowych z Nowogardu
Katalog obszar 6 — tło osadnicze depozytów przedmiotów metalowych z Roska i Stefanowa
Katalog obszar 7 — tło osadnicze depozytu przedmiotów metalowych z Rudki
Katalog obszar 8 — tło osadnicze depozytu przedmiotów metalowych z Uścikowca
Legenda do map 1, 9, 17, 24, 32, 39, 47, 55
Symbole zastosowane na mapach przedstawiających tło osadnicze depozytów metali
Legenda do map 2, 10, 18, 25, 33, 40, 48, 55
Symbole przedstawiające chronologię cmentarzysk
Legenda do map 4, 12, 20, 27, 35, 42, 50, 57
Oznaczenia areałów gleb
Legenda do map 5, 13, 21, 28, 36, 43, 51, 58
Oznaczenia zbiorowisk naturalnej roślinności potencjalnej
Mapy 1-60
Tablice I-XXVI