6a. Przemiany rodziny - E-SGH

2014-04-29
RODZINA – FAKTY I MITY
The Begas Family 1821
Oil on canvas, 76 x 85,5 cm
Wallraf-Richartz Museum, Cologne
PO CO LUDZIOM DZIECI ?
1. Socjobiologia (Edward O.Wilson, 1975) – przekazywanie
swoich genów, jako naturalny imperatyw wszystkich
żywych istot
2. Ekonomia (Gary Becker, ekonomiczna teoria zachowań) –
racjonalne ekonomicznie decyzje, sprowadzone do trzech
pytań:
a/ czy w ogóle mieć dzieci?
b/ jeśli tak, to ile?
c/ kiedy je mieć?
3. Socjologia (U.Beck) – związek: rodzic-dziecko, jako
ostatnia trwała relacja w świecie w którym związki się
rozpadają i zawiązują nowe konfiguracje. Czyli, aby nie być
samotnym
RODZINA JAKO GRUPA SPOŁECZNA
– problemy definicyjne
Formy życia rodzinnego są zróżnicowane i
zrelatywizowane do konkretnych społeczeństw i
konkretnych czasów. Bezzasadne są zatem
stwierdzenia o „normalnych„ rodzinach
Silne zideologizowanie. Dominacja nurtu normatywnoemocjonalnego, oderwanego od praktyki badawczej
(rola polityki i doktryn religijnych)
Rodzina to przede wszystkim proces podlegający
nieustającym zmianom, dokonujący się poprzez
codzienne rutyny. Rodzina „dzieje się” , a nie – „jest”
przykładem; modele cyklu życia rodziny
1
2014-04-29
RODZINA JAKO GRUPA
SPOŁECZNA – problemy definicyjne
Związek intymnego, wzajemnego uczucia,
współdziałania i wzajemnej odpowiedzialności, w
którym akcent pada na wzmacnianie wewnętrznych
relacji i interakcji
Grupa złożona z żony, męża oraz ich wspólnych
dzieci, którzy mieszkają w jednym miejscu i prowadzą
wspólne gospodarstwo domowe (Murdock)
Rodziną jest to, co ludzie za rodzinę uważają
To rodzice i dzieci lub dorośli partnerzy, uznający, że
taką rodzinę tworzą (będący w związku formalnym lub
nieformalnym, heteroseksulanym lub
homoseksualnym)
RODZINA JAKO INSTYTUCJA
SPOŁECZNA
Grupa określona przez stosunki seksualne,
odpowiednio unormowane i trwałe, tak by mogła
zapewnić odnawianie się sfery reprodukcji.
Funkcje instytucjonalne rodziny:
materialno-ekonomiczna
opiekuńcza
prokreacyjna
emocjonalno-seksualna
legalizacyjno-kontrolna
socjalizacyjna
klasowa
kulturowa
rekreacyjno-towarzyska
KRYTERIUM KLASYFIKACJI
Zazwyczaj jako rodzinę rozumie się dwójkę
partnerów i wychowywane potomstwo. Tego typu
rodzinę określa się jako nuklearną (rodzina mała),
gdy jedno z partnerów zamieszkuje także z
rodzicami, to jest to rodzina wielopokoleniowa.
Granic rodziny nie da się jednoznacznie określić;
ogół osób, o których wiadomo, że są spokrewnione
lub spowinowacone chociażby w linii bocznej, w
genealogii , to także rodzina (dla odróżnienia od
rodziny małej nazywa ją się rodziną wielką).
W niektórych wypadkach, sam fakt zamieszkania
razem, klasyfikuje pewna grupę ludzi jako rodzinę
2
2014-04-29
RODZAJE
Istnieją różne formy rodziny, rozróżniane według
odmiennych kryteriów:
małżeństwo stanowiące zazwyczaj trzon rodziny,
może mieć charakter monogamii lub poligamii;
dziedziczenie w rodzinie może być patrylinearne,
matrylinearne lub bilateralne;
rozkład władzy w rodzinie może mieć charakter
matriarchalny, patriarchalny lub partnerski;
ze względu na reguły zamieszkania możemy mówić o
rodzinie matrylokalnej, rodzinie patrylokalnej lub
rodzinie lokalnej
Współczesne społeczeństwa wykształciły tzw.
alternatywne formy rodziny takie jak:
rodzina niepełna
rodzina zrekonstruowana
EWOLUCJA MAŁŻEŃSTWA
Tradycja - ewolucyjny schemat
powstawania rodziny (Morgan):
pierwotny promiskuityzm
małżeństwo grupowe
rodzina oparta na pokrewieństwie
rodzina monogamiczna
EWOLUCJA MAŁŻEŃSTWA
Współcześnie:
związek kohabitacyjny, konkubinat
monoparentność
pary homoseksualne
rodzina patchworkowa, zrekonstruowana,
wielorodzina, rodzina odbudowana
DINKS (Double Income No Kids)
Grono przyjacielskie (komuna)
Układy sieciowe seniorów
Single („Sex w wielkim mieście”, „Dziennik Bridget
Jones”, „Ally McBeal”:)
3
2014-04-29
RODZINA POLSKA
Co szósta rodzina, to rodzina niepełna
15% dzieci wychowuje się w rodzinach
typu 1+1
90% niepełnych rodzin (około 1 miliona)
stanowią kobiety
75% samotnych matek, mieszka w
miastach
2 proc. badanych Polaków deklaruje, że
pozostaje w związkach partnerskich; w
krajach skandynawskich liczba takich
związków jest 20-30 razy wyższa
RODZINA cd.
Gwałtownie wzrasta ilość urodzeń
pozamałżeńskich
Jeszcze w latach 90-tych oscylowała
wokół 5 proc. Potem szybko rosła, by
obecnie osiągnąć poziom 20procentowy
Dla porównania w Holandii z takich
związków rodzi się 60 proc. dzieci, w
Danii - ponad 50 proc., a w Szwecji ok. 40 proc
RODZINA cd.
Realizowany w Polsce model, to tzw
model podwójnego obciążenia kobiety
Dylemat: „życie własnym życiem” vs
„życie dla innych”
Pułapka familijna
„mamizm”, czyli psychologiczna
dominacja matek w rodzinach z klas
średnich
nieobecny ojciec
„Nowa matka” ?
Nowy model ojcostwa ?
4
2014-04-29
RODZINA cd.
W ciągu ostatnich 10 lat notujemy w Polsce
spadek skłonności do zawierania małżeństw.
Eksperci uważają, że jeśli nie nastąpią zmiany
wzorców zachowań to 40 proc. kobiet i 40 proc.
mężczyzn nie zawrze w ogóle związku
małżeńskiego
Pod tym względem jesteśmy podobni do
społeczeństw innych krajów
zachodnioeuropejskich. Zbliżamy się także do
modelu, w którym kobiety - z uwagi na coraz
dłuższe kształcenie się oraz poświęcanie się
karierze zawodowej - w coraz późniejszym
wieku decydują się na małżeństwo i
macierzyństwo
Rys. 1.
Niezależnie od tego , jaki jest Pana(i) stan cywilny, w jakim jest
Pan(i) wieku, a także czy ma Pan(i) dzieci , czy też nie – proszę
powiedzieć – ile dzieci chciałby Pan(i) mieć w swoim życiu?
5
2014-04-29
Nowe style
życia ?
Nowy Mężczyzna
Tendencje kryzysowe – relacje zmienne,
otwarty proces redefiniowania pozycji i
tożsamości – ról przypisanych do płci
biologicznej i kulturowej
Kryzys instytucjonalizacji – zmiana
instytucji starego reżimu- rodziny, szkoły,
państwa
Kryzys seksualności – osłabienie
hegemonii heteroseksualności, rosnąca
siła seksualności kobiet – turystyka
seksualna
Kryzys dotychczasowego układu interesów
– prawa matek, ruchy gejowskie
Konsekwencje zmian
1.Spadek pewności siebie
2.podważenie autorytetu,
3.lęki
4.obniżenie własnej wartości
5.nowy model ojcostwa?....
jaki? …
Co dalej ?
6
2014-04-29
GRUPY I ORGANIZACJE cd.
Grupy wtórne
Są to zazwyczaj grupy duże, o
charakterze bezosobowym.
Cechuje je specjalizacja
Przeważają w nich więzi o
charakterze rzeczowym
Są tworzone dla realizacji
określonego celu
7