żywnościowa
Transkrypt
żywnościowa
Suwerenność żywnościowa Projekt rolniczy PAH – zakładanie ogrodów, gdzie uprawiane były warzywa. Miejscowość Maper w Sudanie Południowym. Listopad 2007. Fot. Justyna Stępień / PAH – żyj zdrowo i daj żyć innym Chcemy żyć dobrze i zdrowo. Dlatego coraz częściej zadajemy sobie pytanie: czy żywność, którą spożywamy, jest zdrowa? Dużo zależy od tego, czy nasze potrawy przygotowywane są z produktów pochodzących z wielkoobszarowego rolnictwa przemysłowego, czy też z małych, rodzinnych gospodarstw. Warto wiedzieć, że wspierając rolnictwo rodzinne w Polsce, wybieramy to samo rozwiązanie, które pozwala zapobiegać głodowi w najuboższych krajach na świecie. Małe gospodarstwa w państwach Afryki czy Azji są bowiem podstawowym źródłem wyżywienia dla ich mieszkańców. Rozwiązanie, o którym mówimy, to suwerenność żywnościowa. Zapoznaj się z nim i dowiedz się, co możesz zrobić, aby zapewnić sobie dostęp do zdrowej żywności teraz i w przyszłości, a jednocześnie pomóc w trwałym rozwiązywaniu problemu głodu na świecie. Suwerenność żywnościowa to prawo ludności i poszczególnych krajów do samodzielnego definiowania własnej polityki rolnej i żywnościowej, która umożliwia zaspokojenie potrzeb i oczekiwań ludności oraz osiągnięcie zrównoważonego rozwoju, a jednocześnie nie szkodzi innym krajom. Suwerenność żywnościowa w Europie W ostatnich kilkudziesięciu latach obserwujemy rozwój rolnictwa wielkoobszarowego, posługującego się metodami przemysłowymi. Pozytywnym skutkiem tej zmiany było obniżenie cen żywno- ści dla konsumentów w krajach takich jak Polska. Jednak z drugiej strony, jej negatywną konsekwencją jest znacznie większe zużycie środków chemicznych w rolnictwie i ograniczenie różnorodności biologicznej. Produkty rolne kupowane w supermarketach smakują zupełnie inaczej niż żywność z małych, tradycyjnych gospodarstw. Oczywiście jeszcze zdrowsze są produkty ekologiczne, posiadające odpowiedni certyfikat. Są one jednak droższe, ponieważ muszą spełniać wyższe standardy. Europie nie grozi brak żywności. Wśród celów wspólnej polityki rolnej UE jest zapewnienie ciągłości dostaw żywności i odpowiednich cen dla konsumentów. Dotacje dla rolnictwa zapewniają stały rozwój produkcji rolnej w Europie i pomagają w utrzymaniu odpowiedniego poziomu życia na wsi. Mają też znaczenie dla konsumentów: nikt z nas nie musi obawiać się, że w Europie nagle zabraknie żywności. Wytwarzamy jej wystarczająco dużo, by każdy miał do niej dostęp. UE samodzielnie definiuje własną politykę rolną i żywnościową. Coraz więcej konsumentów nie chce jednak podporządkować się dominującemu modelowi żywienia – szybko, tanio i byle jak. Konsumenci szukają żywności zdrowej, bardziej krytycznie patrzą na konsekwencje uprzemysłowienia rolnictwa, na przykład na promocję żywności modyfikowanej genetycznie (GMO). Szukają potraw bez konserwantów i coraz częściej tęsknią za smakiem domowych, tradycyjnych potraw. Wiadomościom o nieuczciwych praktykach niektórych producentów żywności, którzy starają się obniżyć cenę za wszelką cenę, towarzyszy wzburzenie społeczne. Wiele osób sprzeciwia się GMO i wymaga od państwa, aby lepiej chroniło konsumentów. Uregulowania prawne w UE i Polsce nie zawsze realizują potrzeby i oczekiwania ludności – zarówno konsumentów, jak i rolników. Uprzemysłowienie rolnictwa prowadzi do degradacji środowiska, a eksport nadwyżek żywności często szkodzi krajom najuboższym, na przykład w Afryce. Dlatego Europie daleko jeszcze do realizacji zasad suwerenności żywnościowej. Dramatyczny apel rolników z krajów Południa Suwerenność żywnościowa jest jeszcze bardziej potrzebna miliardom drobnych rolników w krajach globalnego Południa, w Afryce, Ameryce Łacińskiej i Azji. Ponad miliard ludzi na świecie wciąż żyje w skrajnym ubóstwie i cierpi głód. Znaczna część tych osób to rolnicy lub ludzie, którzy porzucili rolnictwo, bo nie mogli z niego utrzymać siebie i swoich rodzin. Aby trwale wyeliminować głód w tych krajach, potrzebne jest rozwiązanie, które umożliwi drobnym rolnikom utrzymanie się ze swojej pracy. Obecnie ich sytuacja jest znacznie gorsza niż sytuacja rolników w Unii Europejskiej. W większości tych krajów nie ma sprawnych systemów wsparcia dla rolnictwa, a umowy handlowe podpisywane z krajami bogatszymi są często niekorzystne dla małych, rodzinnych gospodarstw. Muszą one konkurować na swoim rynku z żywnością importowaną, m.in. z Europy. Z powodu efektu skali w rolnictwie wielkoobszarowym, dotacji i innych form wsparcia, żywność sprowadzana tysiące kilometrów z UE jest i tak tańsza niż lokalna, produkowana przez ubogich rolników w krajach Południa (tzw. krajach rozwijających się). Rozwiązaniem tych problemów jest suwerenność żywnościowa. Pozwoli ona rządom krajów Południa kształtować swoją politykę rolną zgodnie z potrzebami i oczekiwaniami swoich obywateli. Aby osiągnąć suwerenność żywnościową, rządy tych krajów muszą znacznie lepiej niż dotychczas wspierać swoje rolnictwo rodzinne i skutecznie reprezentować interesy swojej ludności w negocjacjach handlowych z krajami bogatszymi – na forum Światowej Organizacji Handlu i w umowach dwustronnych, np. z Unią Europejską. Gdy kraje Południa – dzięki produkcji żywności w gospodarstwach rodzinnych – będą mogły samodzielnie się wyżywić, problem głodu we współczesnym świecie zostanie trwale wyeliminowany. Protest zorganizowany przez Greenpeace przed budynkiem parlamentu w Sztokholmie. 150 osobom protestującym, w tym przedstawicielom przemysłu rolniczego i żywnościowego, podano zupę z ziemniaków nie pochodzących z uprawy GMO przy stołach, które ustawiono w kształt słowa ‘NEJ” („NIE” po szwedzku”). Listopad 2010. © Christian Åslund / Greenpeace Autor: Marcin Wojtalik Współpraca: Anna Okińczyc Korekta i redakcja: Dawid Dziwosz Polska Akcja Humanitarna ul. Szpitalna 5/3, 00-031 Warszawa tel. 22 828 88 82 www.pah.org.pl KRS 0000136833 ISBN: 978-83-63069-26-1 Publikacja ta powstała przy finansowym wsparciu Unii Europejskiej. Poglądy i opinie w niej wyrażone są wyłącznie poglądami Polskiej Akcji Humanitarnej i w żadnym wypadku nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Unii Europejskiej. Kopiowanie i wykorzystanie fragmentów tej publikacji nie wymaga odrębnej zgody wydawcy, pod warunkiem, że odbywa się to w ramach działalności edukacyjnej nie nastawionej na zysk, a materiały nie będą sprzedawane, ani w inny sposób udostępniane osobom trzecim, ani wykorzystane w innych publikacjach. Suwerenność żywnościowa Pojęcie suwerenności żywnościowej zostało stworzone przez sieć organizacji rolniczych Via Campesina podczas Światowego Szczytu Żywności FAO w 1996 roku. Idea ta kładzie nacisk na ważną rolę rolnictwa rodzinnego, ekologicznych metod produkcji i sprawiedliwego podziału środków produkcji. W przeciwieństwie do pojęcia bezpieczeństwa żywnościowego, suwerenność żywnościowa nie skupia się na samym dostępie do żywności, a raczej na sposobach jego osiągnięcia. Co możesz zrobić? Zastanów się, jak możemy zapewnić sobie i naszym dzieciom dostęp do zdrowej i smacznej żywności. Jeśli Twoją odpowiedzią jest rolnictwo rodzinne, staraj się wspierać je w swojej okolicy. Dowiedz się więcej o przyczynach głodu na świecie. Skorzystaj ze strony internetowej Polskiej Akcji Humanitarnej i literatury wymienionej poniżej. Weź udział w kampaniach inicjowanych przez PAH i inne organizacje. Kupuj produkty z certyfikatem Sprawiedliwego Handlu. W ten sposób pomożesz rolnikom w krajach Południa, a sobie zapewnisz dostęp do smacznej, zdrowej żywności. Więcej informacji: eEuropa eksportuje. Afryka cierpi. Film wydany przez Francuski Komitet Solidarności Międzynarodowej w 2007 eJak uniknąć globalnego kryzysu żywnościowego jutra. Rola Unii Europejskiej w niesieniu sprawiedliwości żywnościowej w świecie ograniczonych zasobów, Oxfam/ PAH, 2011 eMarcin Gerwin, Żywność i demokracja. Wprowadzenie do suwerenności żywnościowej, Polska Zielona Sieć, 2011 eNajbardziej strzeżona tajemnica na świecie. Zestaw zdjęć na temat przyczyn głodu w krajach globalnego Południa, Instytut Globalnej Odpowiedzialności, 2011 eStwórzmy lepszą przyszłość. Sprawiedliwość żywnościowa w świecie ograniczonych zasobów, Oxfam/PAH, 2011 eTony Weis, Światowa gospodarka żywnościowa. Batalia o przyszłość rolnictwa, Polska Akcja Humanitarna, Warszawa 2011 eWalden Bello, Wojny żywnościowe, Książka i Prasa, Warszawa 2011 Możesz wesprzeć działania edukacyjne PAH 1% swojego podatku. Dzięki temu powstanie więcej bezpłatnych publikacji skierowanych do szkół na temat współzależności globalnych oraz krajów globalnego Południa. KRS 0000136833, z dopiskiem „Edukacja” Opracowanie graficzne: rzeczyobrazkowe.pl