Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej. Opracowanie

Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu
Filia w Świdnicy
Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej
Opracowanie
Agnieszka Nawrocka
Katarzyna Giedrys-Woźny
Świdnica 2015
Na zjeździe założycielskim, który odbył się w dniach 15-16 października
1960 r. w klubie „Bolko” w Świdnicy, powołano do życia Towarzystwo
Kulturalne Ziemi Świdnickiej. Pierwszym prezesem został wybrany Andrzej
Bucholski, kierownik Wydziału Kultury Prezydium Miejskiej Rady Narodowej.
W późniejszych latach funkcję te pełnili kolejno: Jerzy Michalski, Franciszek
Jarzyna, Władysław Lange, Stanisław Marciniak, Jan Skała, Włodzimierz
Bernacki, Stanisław Kotełko.
Początkowo głównym zadaniem Towarzystwa miało być koordynowanie
działań kulturalnych w mieście i powiecie, inspirowanie różnych form
kulturalnej aktywności oraz działalność oświatowa. Powołano sekcje: naukową,
wydawniczą, muzyczną i teatralną skupiające zainteresowanych członków.
Obok nich powstał przy Towarzystwie Klub Filmowy.
W latach 60. działalność Towarzystwa obejmowała miasto i powiat.
Tworzono oddziały, z których najprężniejszy w Strzegomiu przekształcił się w
Towarzystwo Miłośników Strzegomia. Organizowano sesje popularnonaukowe
na temat historii miasta i regionu, wystawy prac plastyków, koncerty, występy
amatorskich zespołów kabaretowych, teatralnych, muzycznych, tanecznych.
Towarzystwo należało do inicjatorów utworzenia Muzeum Dawnego
Kupiectwa, którego pierwszym dyrektorem został wybitny działacz i wieloletni
prezes Towarzystwa, Franciszek Jarzyna.
Na nadzwyczajnym Walnym Zgromadzeniu 10 grudnia 1969 r. nazwa
organizacji została zmieniona na „Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej”.
W latach 70. wydawano utwory literackie miejscowych twórców i
opublikowano małą monografię historyczną Świdnica – ziemia Bolków.
Od 1973 r. zaczęto wydawać „Rocznik Świdnicki”. Do r. 2014 ukazało
się 41 tomów tego periodyku wysoko ocenianego w grupie wydawnictw
regionalnych. Zamieszczane w nim artykuły poświęcono historii oraz aktualnym
problemom miasta i regionu, zakładom pracy, szkołom, sylwetkom ciekawych
ludzi. „Rocznik” przekazywany jest wszystkim bibliotekom naukowym w kraju,
figuruje w wykazach tego typu wydawnictw zarówno zachodnioeuropejskich,
jak i amerykańskich.
Franciszek Jarzyna, przewodniczący pierwszego kolegium redakcyjnego,
opracował szczegółową Kronikę miasta Świdnicy, obejmującą lata 1945-1975,
która stanowi do dziś podstawowe źródło wiedzy o tamtym okresie.
Kontynuacją tego dzieła stały się roczne kroniki miasta publikowane w każdym
tomie „Rocznika Świdnickiego”.
W 1972 r. przy Towarzystwie powstało Koło Pionierów skupiające osoby,
które przybyły do Świdnicy przed 31 grudnia 1945 r. Zadaniem tej organizacji
była popularyzacja wiedzy o tzw. ”okresie pionierskim” (1945-1947),
gromadzenie dokumentów, wspomnień i zdjęć z tego okresu, organizowanie
wystaw.
2
Członkowie Towarzystwa podjęli szeroką działalność proekologiczną
przeprowadzając wspólnie z ZHP akcję nasadzenia dwóch tysięcy drzew z
okazji początku trzeciego tysiąclecia. Rozwijali współpracę z dyrekcjami szkół
i nauczycielami regionalistami, dążąc do tworzenia w szkołach kół
regionalistycznych. Nauczycielom oferowali materiały do zajęć pozalekcyjnych,
zintegrowanych planów nauczania z uwzględnieniem problematyki regionalnej,
konspektów zajęć, bibliografii i publikacji. Towarzystwo zorganizowało dwie
konferencje na temat roli regionalizmu w wychowaniu młodego pokolenia. We
współpracy z Urzędem Miejskim i Starostwem Powiatowym organizowano
konkursy wiedzy historycznej dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych.
Towarzystwo wydało Kalendarz Świdnicki, książkę Świdnica. Zarys
monografii miasta pod redakcją Wacława Korty opracowaną przez zespół
autorów wrocławskich i świdnickich, publikację Krzysztofa Czarneckiego
Świdnica. Przewodnik turystyczny. Razem z Muzeum Dawnego Kupiectwa
opracowano publikację Dzieje Świdnicy w datach.
W r. 2013 wydano książkę Moje dwie „małe ojczyzny”. Wspomnienia
świdniczan ukazującą okres pionierski poprzez indywidualne relacje, przeżycia i
odczucia osób przybyłych do Świdnicy po zakończeniu drugiej wojny
światowej.
Od czerwca 2012 r. pod patronatem TRZŚ zaczęto publikować
Encyklopedię Świdnicy, dzieło tworzone przez mieszkańców, dokumentujące
dzieje miasta od początków do czasów współczesnych. Równolegle z
„papierowym” wydaniem Encyklopedii, ze strony Urzędu Miejskiego w
Świdnicy
http://um.swidnica.pl/pages/strony-um/encyklopedia-swidnicy.php
można nieodpłatnie pobierać kolejne części publikacji w wersji elektronicznej.
Obecnie siedziba Towarzystwa mieści się w wyremontowanej kamienicy
Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych w Świdnicy przy ul. Długiej
33. Prezesem Towarzystwa jest Urszula Pawłowska.
Bibliografia:
1. Kotełko S.: 50 lat Towarzystwa Regionalnego Ziemi Świdnickiej.
„Rocznik Świdnicki” T. 38 (2010) s. 12-21.
3
Wykaz publikacji wydanych lub współwydanych
przez
Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej
1. Czarnecki, Krzysztof
Świdnica : przewodnik turystyczny / Krzysztof Czarnecki ; il. Marian
Ruszkiewicz ; konsultacja merytoryczna Stanisław Kotełko. – [Świdnica]
: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, [1996].
2. Czarnecki, Krzysztof
Świdnica = Schweidnitz : ein Touristenführer / Krzysztof Czarnecki ;
[Überstz. Anna Stroka]. – Świdnica : Towarzystwo Regionalne Ziemi
Świdnickiej, 1998.
3. Encyklopedia
Encyklopedia Świdnicy / Urząd Miejski w Świdnicy ; Towarzystwo
Regionalne Ziemi Świdnickiej. – Świdnica : Gmina Miasto Świdnica,
2012-.
4. Kalendarz
Kalendarz świdnicki 1985 / [dane do informatora zebrał, opracował i
zredagował Andrzej Scheer]. – Świdnica : Towarzystwo Regionalne
Ziemi Świdnickiej, 1985.
5. Marciniak, Stanisław
Józef Lurka – rzeźbiarz ludowy / Stanisław Marciniak. – Świdnica :
Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Wałbrzychu :
Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1983.
6. Moje
Moje dwie „małe ojczyzny” : wspomnienia świdniczan / [aut. Stanisław
Bielawski i in. ; red. Krystyna Bartela i in.]. – Świdnica : Towarzystwo
Regionalne Ziemi Świdnickiej, [2013].
7. Rocznik
Rocznik Świdnicki / Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej. –
Świdnica : Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1973- .
4
8. Scheer, Andrzej
Krzyże pokutne ziemi świdnickiej / Andrzej Scheer. – Świdnica :
Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1987.
9. Świdnica
Świdnica : zarys monografii miasta / pod red. Wacława Korty ; [w
oprac. udział wzięli Franciszek Biały i in.] ; Dolnośląskie Towarzystwo
Społeczno-Kulturalne, Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego
; Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej. – Wrocław ; Świdnica
: Silesia, 1995. – ( Monografie Regionalne Dolnego Śląska).
10.Świdnica
Świdnica – ziemia Bolków / [aut.Witold Stankiewicz i in. ; red. Ryszard
Pollak, Witold Stankiewicz] ; Towarzystwo Regionalne Ziemi
Świdnickiej. – Świdnica : Prezydium Miejskiej Rady Narodowej
: Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, 1970.
5
Siedziba Towarzystwa Regionalnego Ziemi Świdnickiej
Fot. Tomasz Pietrzyk
6
Logo Towarzystwa Regionalnego Ziemi Świdnickiej
Źródło: http://muzeum-kupiectwa.pl/uploads/dokumenty/dwie_ojczyzny.pdf
7
Pierwszy i ostatnio wydany numer „Rocznika Świdnickiego”
8