Ulotka omacnica prosowianka A4.indd

Porady Agroservice Kukurydza
KWS Polska Sp. z o.o.
Zwalczanie omacnicy prosowianki
Dr Adam Majewski
KWS Polska Sp. z o.o.
Szkodliwość omacnicy prosowianki
W Polsce najważniejszym gospodarczo szkodnikiem kukurydzy jest omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis). Uszkodzenia
wywołują żerujące wewnątrz rośliny gąsienice, które są bardzo
żarłoczne i dorastają aż do 2,5 cm. Skutkuje to zakłóceniem,
a niekiedy nawet całkowitym zatrzymaniem przepływu wody i substancji odżywczych. W miejscach silnie uszkodzonych dochodzi do łamania się łodyg.
Młode gąsienice uszkadzają zawiązki wiechy oraz znamiona
kolby przez co kolby są gorzej zaziarnione. Żerując w młodych
kolbach podgryzają nasady ziarniaków i powoduje to ich przedwczesne zasychanie. Bardzo często w miejscu wgryzienia się
larwy do kolby dochodzi do jej zainfekowania patogenicznym
grzybem z rodzaju Fusarium spp.
Zimują gąsienice
Foto: Adam Majewski
Fot. 3 Zimująca gąsienica omacnicy prosowianki w dolnej części
łodygi kukurydzy.
Foto: Adam Majewski
Fot. 1 Gąsienica omacnicy wygryza rdzeń łodygi kukurydzy, nie
przegryza kolanek.
Równie szkodliwe jest żerowanie gąsienic na kolbach.
Początkowo wyjadają one miękkie ziarniaki, a gdy te ulegają
stwardnieniu to wgryzają się w osadkę. Bardzo szkodliwe jest
podgryzanie przez gąsienice kolb u nasady. Kolby takie zwisają w dół, nie są właściwie odżywione czego skutkiem są one
mniejsze, a ziarno jest gorzej wypełnione. Mogą się wyłamywać
i opadać na ziemię.
Punktem wyjścia dla ustalenia zabiegu chemicznego lub
biologicznego przeciwko omacnicy jest ustalenie terminu wylotu motyli omacnicy z miejsc zimowania. Dla przypomnienia
należy dodać, że ten szkodnik zimuje w postaci gąsienicy, którą
wszyscy plantatorzy kukurydzy doskonale znają i w czerwcu
lub lipcu, po krótkiej fazie poczwarki, nalatuje na plantacje kukurydzy, aby tam złożyć jaja.
Foto: Adam Majewski
Fot. 4 Poczwarka omacnicy w połowie czerwca - tuż przed
przepoczwarzeniem się w motyla.
Foto: Adam Majewski
Fot. 2 Zaschnięte ziarna na kolbie i infekcje Fusarium spp.
Wylot motyli omacnicy
Trudno jest znaleźć złoża jaj omacnicy
Należy sobie zdawać sprawę z tego, że naloty omacnicy
na plantacje są często nieregularne (z powodu zmieniającej się
pogody) i mogą trwać w danym rejonie od kilku do kilkunastu
dni. Naloty ciem mogą być monitorowane za pomocą pułapek
świetlnych lub feromonowych.
Najlepiej rozpocząć poszukiwania w godzinach popołudniowych lub w pochmurny dzień, aby nie oślepiało nas światło słoneczne.
Foto: Adam Majewski
Fot. 7 Świeżo złożone jaja omacnicy na dolnej stronie liścia kukurydzy (widok rzeczywisty - po lewo i w powiększeniu). Wymiary złoża: 3 x 5 mm.
Warto mieć ze sobą lupę, gdyż łatwo o pomyłkę. W tym
czasie na liściach kukurydzy znajdziemy złoża jaj biedronek,
kolonie małych mszyc, spasożytowane mszyce, białe plamy na
liściach itp. Nie mając doświadczenia, niektóre z nich można
pomylić ze złożami jaj omacnicy.
Fot. 5 Schemat pułapki świetlnej.
W 1-2 dekadzie czerwca należy uruchomić pułapki
świetlne tzw. samołówki i kontrolować je codziennie rano
(można je uzupełnić o pułapki feromonowe - tu jedna uwaga:
nie wszystkie, które można kupić będą równie skutecznie wabiły samce omacnicy). Wg mnie monitoring powinien opierać
się na odławianiu motyli w pułapkach świetlnych. Samołówki
można wykonać we własnym zakresie (wg załączonego powyżej schematu).
Jeśli nie mamy tych pułapek, a chcemy znaleźć ćmy omacnicy to doradzam rozpocząć poszukiwania po godzinie 18-tej.
Najłatwiej spotkać je w trawach i chwastach na obrzeżach pola.
Są one bardzo płochliwe i latają nisko nad ziemią starając się
ukryć, jednak możliwe jest ich złapanie w celu identyfikacji.
Foto: Adam Majewski
Fot. 8 Złoża jaj biedronek (widok rzeczywisty - po lewo i w powiększeniu).
Foto: Adam Majewski
Fot. 6 Motyl (ćma) omacnicy prosowianki na dolnej stronie liścia
kukurydzy.
Nalatujące na plantacje kukurydzy ćmy składają jaja w złożach po kilkanaście sztuk na dolnej stronie liści. Świeżo złożone
jaja są białawe, dachówkowato nachodzą na siebie (widać to
pod lupą) i są zalane kleistą substancją.
Wiedząc, dzięki pułapkom lub obserwacjom, że omacnica
naleciała na pola, trzeba po kilku dniach systematycznie zacząć
przeglądać rośliny i próbować znaleźć złoża jaj. Po znalezieniu
trzeba je oznaczyć i codziennie obserwować, aby uzyskać informację o terminie wylęgu gąsienic omacnicy.
W celu ułatwienia pracy można wykopać takie rośliny z bryłą
korzeniową i postawić w pojemniku z wodą na terenie gospodarstwa. To pozwoli nam na ich codzienną kontrolę.
Po kilku dniach jaja ciemnieją i pod lupą widać w nich zarys
gąsienicy z bardzo wyraźną czarną główką.
Foto: Adam Majewski
Fot. 9 Kilkudniowe złoże jaj omacnicy - tuż przed wylęgiem gąsienic.
Ilość składanych jaj może zostać zakłócona przez opady
deszczu (wtedy jaj jest mniej), a ich normalne tempo dojrzewania zostaje wydłużone (np. przez chłodne noce) lub przyśpieszone przez upały. Nie ma tu gotowej recepty. Jeśli chcemy
skutecznie walczyć z omacnicą to nie możemy działać rutynowo.
Uwaga: tak jak niejednoczesny był nalot motyli omacnicy na
plantację, składanie jaj, tak i rozciągnięty w czasie będzie wylęg
gąsienic.
Wylęg gąsienic
Wylęg gąsienic nastąpi zwykle za 1-2 dni od fazy widocznej
na zdjęciu nr 9. Niestety, ale jest bardzo trudno później znaleźć
gąsienice omacnicy na roślinach, gdyż są bardzo małe i ruchliwe. Mogą chować się w zakamarkach rośliny.
Foto: Adam Majewski
Fot. 12 Porównanie wielkości gąsienicy 2 dni po wylęgu z jaj
i późną jesienią. Powyższe zdjęcie obrazuje różnice w wielkości
larw, które zwalczamy i tych, które najczęściej oglądamy jesienią
na uszkodzonych roślinach.
Zwalczanie chemiczne gąsienic
Foto: Adam Majewski
Fot. 10 Gąsienice omacnicy prosowianki 1-2 dni po wylęgu
(stadium L1) - rozpoczęły już żerowanie (zgryzają skórkę liścia
podobnie jak skrzypionki), mają zielonkawą barwę i widoczne
są ich odchody.
Te gąsienice i trochę starsze (stadium L1 i L2) będziemy
zwalczali chemicznie, zanim wgryzą się do tkanek rośliny.
Uwaga: Jeśli oznaczymy na roślinach złoże jaj omacnicy, ale
po kilku dniach go nie znajdziemy, to zapewne w międzyczasie
nastąpił wylęg gąsienic.
Za pomocą zabiegów insektycydowych zwalczamy młode
gąsienice omacnicy, które żerują na powierzchni rośliny (patrz
fot. 10) lub próbują się wgryzać do tkanek.
Gąsienice wylęgają się w różnych terminach, dlatego
jeden zabieg nigdy nie zwalczy całej populacji szkodnika.
Wybór terminu zabiegu chemicznego nie może być przypadkowy lub oparty tylko o fazy rozwojowe kukurydzy. Priorytetem w walce chemicznej z omacnicą powinno być zabicie jak
największej ilości młodych gąsienic w fazie L1 lub L2. Opóźniając zabieg ryzykujemy, że część gąsienic może wgryźć się
do rośliny, ale z drugiej strony - mniej będzie jaj, z których po
zabiegu wylęgną się gąsienice.
Do zwalczania gąsienic omacnicy powinno się używać
znacznie większych ilości wody, niż w przypadku niższych
upraw, jeśli chcemy, aby ciecz robocza dotarła do wszystkich
części wysokiego łanu, gdzie żerują gąsienice.
Zabieg zbyt wczesny: T0 - większość szkodnika będzie jeszcze w postaci jaj. Stanowczo nie polecany, gdyż jest najmniej
skuteczny.
Zabieg zbyt późny: niektóre gąsienice wgryzą się głęboko
do tkanek rośliny i mogą być poza zasięgiem działania pestycydu.
Foto: Adam Majewski
Fot. 11 Niewyraźny ślad po złożu jaj omacnicy (praktycznie nie
widać śladu na liściu).
Termin optymalny: jeden zabieg na kilka dni po masowym
wylęgu gąsienic lub wykonanie dwóch aplikacji różnych insektycydów w terminach:
- T1 w terminie stwierdzonego licznego wylęgu (na podstawie
obserwacji złóż jaj) i
- T2 kiedy masowo wylęgają się gąsienice (zwykle 2-3 dekada
lipca). Odstęp pomiędzy terminami może wynosić 7-10 dni.
Proszę również pamiętać o optymalnych temperaturach
działania insektycydów:
- do 20°C pyretroid (lambda-cyhalotryna)
- niezależnie od temperatury (tiachlopryd + deltametryna, indoksakarb).
Opryskiwacz, który umożliwi wykonanie zabiegu przeciwko
gąsienicom omacnicy powinien mieć przynajmniej 1,4 m prześwitu pomiędzy osią a podłożem i możliwość uniesienia lanc na
kilkadziesiąt centymetrów ponad łan kukurydzy.
Biologiczne zwalczanie omacnicy
Do walki biologicznej z omacnicą prosowianką powszechnie używa się od wielu lat z dobrym skutkiem kruszynka (Trichogramma spp.), który jest drobną błonkówką i pasożytuje jaja
omacnicy prosowianki. Na plantacje jest wprowadzany w postaci poczwarek w jajach gospodarza (w tym przypadku są to
spasożytowane jaja mklika mącznego).
Schemat rozmieszczenia zawieszek na 1 ha kukurydzy przy
dawce 30 szt. zawieszek/ha.
W praktyce zawieszki z kruszynkiem (lub jego rozsypanie
na plantacji z wiatrakowca) należy wykonać jak najszybciej po
stwierdzeniu nalotu pierwszych motyli omacnicy na plantację.
Ewentualną drugą introdukcję wykonuje się 7-10 dni później,
ale w tym temacie należy ściśle przestrzegać zaleceń producenta, gdyż biopreparaty z kruszynkiem mogą się znacznie od
siebie różnić dawką i stopniem zaawansowania rozwoju poczwarek kruszynka w preparatach.
Foto: Adam Majewski
Foto 13. Wewnątrz zawieszki znajdują się poczwarki kruszynka
w jajach mklika mącznego.
Foto: Adam Majewski
W zwalczaniu omacnicy prosowianki zaleca się wykonanie
jednej lub dwóch introdukcji (postępujemy zawsze wg zaleceń
producenta) na plantację kukurydzy.
Foto 15. Kulki z Trichogramma spp. mogą być rozrzucane mechanicznie.
Poprzez wprowadzenie na plantację kruszynka w dużych
ilościach rozpoczynamy jakby jego hodowlę, gdyż po 10-14
dniach od złożenia jaj do jaj omacnicy wylęga się następne pokolenie tych pożytecznych błonkówek i prawie natychmiast (po
wcześniejszej kopulacji) przystępuje do poszukiwania kolejnych
jaj omacnicy, które mógłby spasożytować.
Foto: Adam Majewski
Foto: Adam Majewski
Foto 14. Zawieszki z kruszynkiem zakładamy na najwyższy rozwinięty liść kukurydzy.
Foto 16. Po zbiorze kukurydzy należy rozdrobnić resztki słomy
i ścierń, a następnie zwapnować i przyorać.
Bardzo ważne jest terminowe wprowadzenie kruszynka
na plantację, gdyż potrzebuje on od dwóch do pięciu dni na
wylęg z biopreparatu (czas zależy od temperatury), a trzeba pamiętać, że pasożytuje on tylko świeżo złożone jaja omacnicy (patrz foto nr 7).
W celu otrzymywania zawsze aktualnych informacji o uprawie kukurydzy zachęcam do zapisania się do Klubu Plantatorów Kukurydzy na www.cultivent.pl
Informacje o preparacie do walki biologicznej
- Janusz Narożny (Poznań) - tel. 517 722 683