dochere - EduAkcja. Magazyn Edukacji Elektronicznej
download 
Reklamacja Transkrypt
here - EduAkcja. Magazyn Edukacji Elektronicznej
EduAkcja. Magazyn edukacji elektronicznej nr 2 (12)/2016, str. 4—14 W poszukiwaniu nowoczesnych modeli kształcenia młodych osób wykluczonych na rynku pracy Magdalena Malinowska Uniwersytet Szczeciński [email protected] Katarzyna Łobacz Uniwersytet Szczeciński [email protected] Jordan Klimek Uniwersytet Szczeciński [email protected] Streszczenie: Celem artykułu jest zaprezentowanie założeń i wyników realizacji międzynarodowego projektu EnGage. Autorzy przedstawią procedurę przebiegu prac naukowo-badawczych prowadzących do przygotowania bezpłatnego kursu szkoleniowego dla trenerów NEETs dostępnego on-line w pięciu językach partnerów projektu. Omówiona zostanie metodologia podejścia do opracowania treści materiałów szkoleniowych, zakres tematyczny kursu oraz wyniki testu pilotażowego wykorzystania materiałów przez trenerów. Słowa kluczowe: materiały szkoleniowe on-line, NEETs, engage, nowoczesne formy kształcenia, wykluczenie społeczne 1. Wprowadzenie Światowy kryzys gospodarczy, który nastąpił po 2008 r., swoimi skutkami dotknął szczególnie ludzi młodych, powodując znaczący wzrost bezrobocia w tej grupie osób (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2012). Niezwykłą trudność w odnalezieniu się w nowych realiach gospodarczych odnotowano zwłaszcza wśród grupy tzw. NEETs, czyli młodzieży bez pracy, nauki i szkolenia (nieaktywnych w wymiarze edukacyjnym i zawodowym). Jak podają badania Eurostatu, w 2011 r. wykluczonych z rynku pracy i kształcenia w Europie pozostawało aż 7,5 mln młodych ludzi w wieku od 15 do 24 lat i dodatkowo 6,5 mln młodych ludzi w wieku od 25 do 29 lat (Europejska Fundacja na Rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy, 2015). W wybranych krajach Unii Europejskiej liczba NEETs zwiększyła się w latach 2008–2012 o 34% w Hiszpanii, 18% w Wielkiej Brytanii, 18% we Włoszech, a także o 22% w Polsce (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2012). Oznaczało to, że tylko w Polsce liczba młodych osób zdolnych do pracy, ale pozostających w stanie bezrobocia, wynosiła prawie 2 mln. Wspieranie zatrudnienia młodych ludzi i zapewnienie ich aktywizacji edukacyjno-zawodowej już teraz stanowią kluczowe zagadnienia z uwagi na negatywne skutki społeczne, ekonomiczne i polityczne, jaki ten problem powoduje. Idea zwiększenia zatrudnienia i zaangażowania w kształcenie młodzieży NEETs jest obecnie wspierana w ramach nowej perspektywy finansowania projektów ze środków Unii Europejskiej w Polsce, gdzie w Programie Operacyjnym Wiedza Edukacja Rozwój, w ramach I Osi Priorytetowej, istnieje możliwość aplikowania o środki Magdalena Malinowska et al., W poszukiwaniu nowoczesnych modeli kształcenia... finansowe na ten cel (Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2015). Projekt EnGage jest jedną z inicjatyw mających na celu zwiększenie udziału młodych osób, stanowiących grupę NEETs w kształceniu i szkoleniu zawodowym poprzez wyposażenie instytucji wsparcia w skuteczne metody zachęcające do udziału w tego typu edukacji. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach programu Leonardo da Vinci, Transfer of Innovation oraz ze środków finansowych na naukę w latach 2014–2015 przyznanych na realizację projektu międzynarodowego współfinansowanego. Jego realizacja po stronie Uniwersytetu Szczecińskiego jest konsekwencją doświadczeń zdobytych w ramach realizacji projektów poruszających problem bezrobocia i aktywizacji zawodowej poprzez przygotowanie odpowiedniej treści materiałów szkoleniowych, wśród których wymienić można: • projekt Pathways to Work (http://pathwaystowork.eu/po/) – mający na celu wspieranie młodych imigrantów oraz polepszanie ich sytuacji na rynku pracy poprzez ułatwienie dostępu do szkoleń, lepszego zatrudnienia oraz budowania planu kariery zawodowej; • projekt Pathways for Graduates (http://www.pathwaysforgraduates.pl/) – mający na celu wspieranie młodych absolwentów na rynku pracy poprzez stworzenie dla nich wielojęzycznych szkoleń w zakresie poszukiwania pracy i podjęcia zatrudnienia oraz dalszego rozwoju i kształcenia zawodowego. 2. Założenia i cele realizacji projektu EnGage Celem projektu EnGage jest zwiększenie zaangażowania młodych osób wykluczonych społeczno-ekonomicznie (tzw. NEETs) w procesy kształcenia i doskonalenia zawodowego, a następnie ich dalsze ukierunkowanie na poszukiwanie zatrudnienia. W tym celu niezbędne jest szersze wykorzystanie instrumentów przewidzianych w polityce promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a także szukanie nowych, korzystnych rozwiązań, które wpłyną na poprawę sytuacji młodzieży (Pańków, 2012). Zadanie to, z uwagi na takie cechy NEETs jak bierna postawa, wycofanie, niechęć do podejmowania wyzwań, niska samoświadomość własnych umiejętności jest zadaniem, z którym radzić sobie muszą trenerzy i specjaliści pracujący na co dzień z NEETs (Łobacz i Klimek, 2014). Zmiana postaw i nastawienia przedstawicieli NEETs wymaga od trenerów odpowiedniej wiedzy i umiejętności. Dostępne obecnie usługi wsparcia w zakresie doskonalenia kompetencji i kierowania na stabilną ścieżkę zatrudnienia są w ograniczonym stopniu dostosowane do potrzeb grupy młodych NEETs (Tabela 1). Wyniki badań opartych na opiniach trenerów NEETs i ekspertów rynku pracy wskazują, że jakkolwiek system wsparcia nie jest zły, to we wszystkich obszarach istnieje miejsce do poprawy. Tabela 1. Ocena systemu wsparcia młodych osób wykluczonych społeczno-ekonomicznie w opinii trenerów i ekspertów rynku pracy i polityki społecznej. Źródło: (Łobacz i Klimek, 2014) Odsetek wskazań trenerów w zakresie stosowanego przez Pana/Pani organizację podejścia do wspierania NEETs Odsetek wskazań ekspertów w zakresie stosowanego aktualnie podejścia do wspierania NEETs Odsetek wskazań ekspertów w zakresie opinii o efektywności pracy trenerów w odniesieniu do poszczególnych etapów wsparcia NEETs Dobrze Ani dobrze, ani źle Źle Dobrze Ani dobrze, ani źle Źle Dobrze Ani dobrze, ani źle Źle Osiąganie 38% 29% 33% 14% 38% 48% 13% 41% 46% Motywowanie 50% 33% 17% 28% 35% 37% 27% 54% 19% Element procesu wsparcia NEETs EduAkcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 2 (12)/2016 , str. 5 Magdalena Malinowska et al., W poszukiwaniu nowoczesnych modeli kształcenia... Element procesu wsparcia NEETs Wspieranie Odsetek wskazań trenerów w zakresie stosowanego przez Pana/Pani organizację podejścia do wspierania NEETs Odsetek wskazań ekspertów w zakresie stosowanego aktualnie podejścia do wspierania NEETs Odsetek wskazań ekspertów w zakresie opinii o efektywności pracy trenerów w odniesieniu do poszczególnych etapów wsparcia NEETs Dobrze Ani dobrze, ani źle Źle Dobrze Ani dobrze, ani źle Źle Dobrze Ani dobrze, ani źle Źle 50% 32% 18% 29% 33% 38% 26% 55% 19% Sytuacja ta stała się podstawą do opracowania dedykowanego kursu szkoleniowego dla trenerów i osób pracujących z NEETs, który pozwoli: • zrozumieć specyfikę funkcjonowania NEETs i towarzyszących im problemów, • znaleźć metody motywowania NEETs w działaniach związanych z pokonaniem własnych słabości i podniesieniem stopnia ich zaangażowania w procesie kształcenia i poszukiwania pracy, • wspierać młodych ludzi w realizacji postawionych celów edukacyjno-zawodowych. Realizację tego zadania podjęto w partnerstwie 5 krajów Unii Europejskiej, w których problem NEETs narasta, a na rynku poszukiwane są narzędzia szkoleniowe systematyzujące wiedzę na temat sposobów wsparcia i angażowania NEETs do aktywności edukacyjnej i zawodowej. Wśród partnerów projektu znalazły się następujące instytucje: • Folkuniversitetet Kursverksamheten vid Lunds Universitetet (Kristianstad, Szwecja), • Fundacion Laboral Del Metal (Santander, Hiszpania), • Parsec-Associazione di Ricerca e Interventi Sociali (Rzym, Włochy), • Springboard Opportunities Limited (Belfast, Wielka Brytania), • TIME Associates (Belfast, Wielka Brytania), • Uniwersytet Szczeciński (Szczecin, Polska). Rolę lidera projektu przyjęła na siebie organizacja Springboard Opportunities Limited z Wielkiej Brytanii, zaś Uniwersytet Szczeciński, jako jedyna organizacja wśród partnerów projektu, reprezentuje środowisko akademickie. 3. Kurs szkoleniowy dedykowany dla trenerów pracujących z NEETs W ramach prac nad realizacją celu projektu podjęto szereg działań (Tabela 2), które pozwoliły zdiagnozować potrzeby szkoleniowe trenerów, przygotować kurs szkoleniowy, udostępnić go do bezpłatnego użytku osób i instytucji zainteresowanych podnoszeniem swoich kompetencji w pracy z NEETs. Tabela 2. Główne działania w projekcie EnGage. Źródło: opracowanie własne Typ działania Charakterystyka Wynik Badanie potrzeb szkoleniowych Opracowanie wytycznych i zakresu badań dotyczących oceny potrzeb szkoleniowych wśród trenerów i dobrych praktyk w pracy z NEETs Raport Trenerzy wobec potrzeb młodych NEETs w Unii Europejskiej. Potrzeby szkoleniowe i dobre praktyki Opracowanie kursu szkoleniowego Opracowanie modułowego kursu szkoleniowego dla trenerów pracujących z NEETs Wielojęzykowy kurs szkoleniowy dostępny on-line EduAkcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 2 (12)/2016 , str. 6 Magdalena Malinowska et al., W poszukiwaniu nowoczesnych modeli kształcenia... Typ działania Charakterystyka Wynik Testowanie materiałów dydaktycznych Opracowanie metodologii i przeprowadzenie procesu testowania materiałów szkoleniowych wśród grup docelowych Raport z przeprowadzonego testu pilotażowego – Pilot test methodology. WP5 pilot test – final report Opracowanie witryny projektu Przygotowanie wielojęzykowej strony projektu zawierającej bezpłatny kurs szkoleniowy dla trenerów pracujących z NEETs http://llpengage.eu/ Każde z przywołanych działań miało na celu: po pierwsze, opracowanie treści materiałów, który jest dostosowany do potrzeb trenerów, a po drugie, ocenę zawartości kursu i jego udostępnienie online wszystkim zainteresowanym. Działania te doprowadziły do opracowania, obok samego kursu szkoleniowego, także raportów związanych z: • określeniem sytuacji NEETs i potrzeb szkoleniowych trenerów – Trenerzy wobec potrzeb młodych NEETs w Unii Europejskiej. Potrzeby szkoleniowe i dobre praktyki (Łobacz i Klimek, 2014) • analizą przebiegu procesu wykorzystania kursu szkoleniowego przez trenerów – Pilot test methodology. WP5 pilot test – final report (Fundación Laboral del Metal, 2015). 3.1. Badania sytuacji NEETs i potrzeb szkoleniowych trenerów z nimi pracujących jako podstawa do opracowania treści szkoleniowych Stworzenie pełnego obrazu problematyki potrzebnego do stworzenia materiałów najlepiej dostosowanych do potrzeb grupy docelowej wymagało dokonania dogłębnych analiz. Z jednej strony ważne było rozpoznanie sytuacji NEETs, ich postaw, towarzyszących im problemów w codziennym życiu i nastawieniu do podejmowania aktywności, a z drugiej oczekiwań trenerów w zakresie doboru odpowiednich metod podnoszenia zaangażowania i integracji społeczno-gospodarczej przedstawicieli tej grupy. Wskazało to konieczność przeprowadzenia badania na poziomie europejskim, w partnerstwie krajów projektu EnGage (Polsce, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Szwecji i Włoszech). Na podstawie zdefiniowanych wymagań określono cele szczegółowe badania, następnie przyporządkowano do nich metody (ilościowe i jakościowe) oraz techniki gromadzenia danych empirycznych (Rys. 1). Rysunek 1. Metodologia badań jakościowo-ilościowych w projekcie EnGage (źródło: opracowanie własne) EduAkcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 2 (12)/2016 , str. 7 Magdalena Malinowska et al., W poszukiwaniu nowoczesnych modeli kształcenia... Proces badawczy został podzielony na etapy w taki sposób, aby umożliwić dokładne poznanie zagadnień tematycznych postawionych w celach badawczych. Obejmował on następujące działania: • analizę danych zastanych, której poddano 53 ogólnodostępne dokumenty krajowe i międzynarodowe (np. artykuły naukowe, raporty z badań), a także 17 ogólnodostępnych materiałów szkoleniowych (np. przewodniki i podręczniki dla młodych osób wykluczonych społeczno-ekonomicznie i trenerów z nimi pracujących) oraz dane statystyczne (np. dane z Europejskiego Sondażu Społecznego za lata 2002–2012); • zogniskowane wywiady grupowe, dzięki którym 30 przedstawicieli grupy młodych osób wykluczonych społeczno-ekonomicznie scharakteryzowało główne problemy i oczekiwania przedstawicieli NEETs; • opracowanie kwestionariuszy do samodzielnego wypełnienia dla trenerów i ekspertów, które w toku prac badawczych zostały wypełnione przez 101 ekspertów rynku pracy i polityki społecznej oraz 113 trenerów, a ich odpowiedzi stały się podstawą do oceny materiałów i szkoleń w zakresie pracy z przedstawicielami NEETs. Wyniki badawcze zostały szczegółowo opisane w raporcie Trenerzy wobec potrzeb młodych NEET’s w Unii Europejskiej. Potrzeby szkoleniowe i dobre praktyki (Łobacz i Klimek, 2014) dostępnym bezpłatnie na stronie projektu www.llpengage.eu. Zawarte w raporcie rekomendacje oraz praktyczne wskazówki zwracają uwagę na brak dopasowania dróg wsparcia dla młodych NEETs oraz rosnącą potrzebę zdobycia wiedzy i umiejętności posługiwania się odpowiednimi narzędziami trenerów świadczących na ich rzecz usługi wsparcia. Analiza wykazała również pewne luki w obszarze systemu wsparcia dostępnego w różnych krajach dla NEETs. Obok niewystarczających zasobów finansowych na implementację rozwiązań dotyczących wsparcia NEETs, a także niskiego poziomu zaangażowania trenerów w odpowiednie dostosowania działań podnoszących aktywność osób wykazujących bierne postawy wobec procesów kształcenia oraz rynku pracy, wykazano brak doświadczenia transferowalności sprawdzonych rozwiązań i dobrych praktyk z innych krajów oraz dostępnych materiałów dydaktycznych, które stanowiłyby źródło bezpośredniej pomocy w wymiarze teoretycznym i praktycznym dla trenerów. 3.2. Struktura i zawartość kursu szkoleniowego Zgodnie z otrzymanymi w badaniach nad sytuacją NEETs i potrzebami trenerów z nimi pracujących wynikami (Łobacz i Klimek, 2014), wyróżnić można szereg wymagań stawianych materiałom dydaktycznym. Wymagania te zostały podzielone na dwie grupy: dla trenerów rozpoczynających swoją pracę z grupami NEETs (Tabela 3) oraz dla doświadczonych pracowników (Tabela 4). Tabela 3. Wymagania, które należy uwzględnić przy opracowywaniu materiałów szkoleniowych – ogólne zagadnienia. Źródło: (Łobacz i Klimek, 2014) Zagadnienia Zakres treści Zrozumienie wsparcia dla NEETs – refleksje na temat kontekstu Młodzi ludzie na rynku pracy, mechanizmy rynku pracy, rola przedsiębiorczości, sytuacja młodzieży, warunki zatrudnienia; Wsparcie NEETs na ich drodze do zrównoważonego zatrudnienia, skuteczne formy wsparcia, formy wsparcia wobec potrzeb młodych ludzi; Szkolenia w ramach systemu wsparcia, skuteczne podejście do szkolenia, cele zorientowane na wybór metod szkoleniowych; organizacja pracy trenerów, możliwych sposobów wpływu na trenerów, efektywność operacyjna szkoleniowców; EduAkcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 2 (12)/2016 , str. 8 Magdalena Malinowska et al., W poszukiwaniu nowoczesnych modeli kształcenia... Zagadnienia Zakres treści Generacja X i Pokolenie Y – główne determinanty zachowań i postaw; NEETs w kontekście społeczno-gospodarczym, społeczno-demograficznym, opis grupy NEETs (kapitał społeczny, status rodzinny, miejsce pochodzenia, wykształceZrozumienie NEETs – ich nie, itd.), NEETs i ich kwalifikacje, wykształcenie, umiejętności; potrzeby i stanowiska Motywacja do pracy NEETs – postawy i zachowania, zaangażowanie w rozwój kwalifikacji zawodowych, NEETs i ich motywacja, źródła motywacji, cele życiowe, motywacja do zaangażowania się w rozwój umiejętności zawodowych, zobowiązanie do zdobycia doświadczenia zawodowego; Główne umiejętności w pracy trenera Komunikacja z NEETs, postawy pro-interaktywne, wymagania komunikacji interpersonalnej, potęgowanie efektu pierwszego wrażenia, budowanie zaufania, kreowanie własnego wizerunku, nawiązywanie i podtrzymywanie relacji międzyludzkich, doskonalenie techniki perswazji; samozarządzanie w procesie szkolenia; Zrozumienie kontekstu indywidualnego i grupowego, diagnozowanie potrzeb szkoleniowych, rozpoznanie barier komunikacyjnych i edukacyjnych; Grupowe i indywidualne szkolenia z grupą NEETs Coaching indywidualny i grupowy z NEETs (life coaching, coaching pracy); Psychologiczne i pedagogiczne wsparcie NEETs; Procesy w grupach podczas szkoleń; Proces motywacji, teorie motywacji (np. teoria potrzeb Maslowa, teoria Herzberga, behawioryzm, teoria ERG), metody do pracy z motywacją (np. wizualizacja celu, konsekwencji przedsiębiorstwa i braku świadomości działania, zagwarantować 5 minut, „zjeść tę żabę” , technika Pomodoro, prawo Parkinsona); Rozwój programów szkoleniowych; Diagnoza luk kompetencyjnych, zbliżanie się do małych lub dużych luk kompetencyjnych (indywidualne i grupowe metody); Szkolenia z narzędzi web 2.0 Wykorzystanie narzędzi Web 2.0 w kontekście społecznym; wykorzystanie narzędzi Web 2.0 w procesach szkoleniowych, narzędzi wykorzystanie narzędzi Web 2.0 w rekrutowaniu NEETs (np. za pomocą krótkich wiadomości, które reagują na nowe modele komunikacji stosowane przez młode osoby, wykorzystanie materiałów audiowizualnych, które wzmacniają komunikat); Wykorzystanie nowoczesnych narzędzi w celu wymiany doświadczeń między osobami oferującymi różne usługi wsparcia, w tym między trenerami z różnych krajów; Główne obszary programów szkoleniowych Budowanie zaufania i motywacji; Rozwijanie wśród młodzieży NEETs samoświadomości, uczciwej samooceny, samoakceptacji, uczciwej oceny sytuacji społecznej; Analiza własnego potencjału, kompetencji i aspiracji zawodowych, diagnozy rynku pracy i kształcenia ustawicznego (planowanie kariery); Rozwój kapitału społecznego (co dla ?, jak ?, gdzie -? Kontekście krajowym i międzynarodowym) Zachęcanie do zaangażowania NEETs, kształtowanie aktywnej postawy, model GROW; Ustalenie celów długoterminowych, operacjonalizacji celów długoterminowych, priorytetyzacji celów, przestrzeganie zasad i zadań samozarządzania w czasie (na przykład metoda APLEN, złodzieje czasu, wykres Gantta, mapowanie myśli w planowaniu kariery zawodowej); EduAkcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 2 (12)/2016 , str. 9 Magdalena Malinowska et al., W poszukiwaniu nowoczesnych modeli kształcenia... Zagadnienia Zakres treści Główne obszary programów szkoleniowych Rozwijanie wśród NEETs orientacji proprzedsiębiorczej (innowacyjność, pro-aktywność, podejmowanie ryzyka); Wzmocnienie kontroli nad współczesnym światem NEETs, internet i sieci społecznych jako źródeł możliwości zatrudnienia Tabela 4. Wymagania do treści zawartych w materiałach szkoleniowych – kwestie istotne dla doświadczonych trenerów. Źródło: (Łobacz i Klimek, 2014) Zagadnienia Zakres treści Proces wsparcia NEETs Pomoc dla NEETs ze szczególnym naciskiem na pozyskiwanie grupy, prezentacji wsparcia jako (procesowego podejścia do wsparcia) procesu holistycznego, w którym różne organizacje (publiczne i prywatne) są zaangażowane (współpraca z innymi organizacjami w procesie), zwiększenie poziomu efektywności systemu wsparcia; Szczegółowy opis grupy NEETs, wymagania wsparcia jako odpowiedzi na motywację do pracy i nauki, cechy emocjonalne NEETs (jakie one są, jak z nimi pracować); wsparcie bezpośrednie i pośrednie; znaczenie (zalety i słabe strony) metod zaangażowania (np. coaching, mentoring, wsparcie emocjonalne, szkolenia, tworzenie sieci, zajęcia na otwartej przestrzeni, zainteresowanie muzyką); Oferta dostosowanej do NEETs ścieżki kariery Elastyczne podejście, które spełnia zarówno wymagania biznesowe, jak i trenerów; Podejście procesowe do wsparcia (od rozwoju NEETs i punktu widzenia programu wsparcia); Współpraca z innymi organizacjami; Monitorowanie wyników; Opis społeczno-demograficzny NEETs, cechy odróżniające je od innych grup (kapitał społeczny, status rodzinny, miejscowość pochodzenia, poziomu wykształcenia, itp.), ukończona edukacja, dostosowanie kompetencji do potrzeb rynku pracy, zaangażoPozyskiwanie i zaangażowanie w rozwój kwalifikacji zawodowych, motywacja do angażowania się w rozwój wanie NEETs umiejętności zawodowych, doświadczenie zawodowe NEETs, zaangażowanie w rozwój doświadczenia zawodowego, motywacja do znalezienia zatrudnienia; Dopasowanie oferty szkoleniowej do potrzeb NEETs; Motywowanie NEETs i stymulowanie ich do przemyślanych działań NEETs programy poszukiwania pracy, stosunek do pracy, motywacja do pracy, bariery mentalne w poszukiwaniu pracy, umiejętności i motywacje do przedsiębiorczości, itp., korzystne formy edukacji dla NEETs, nawyki czytania, postawy wobec różnych form kształcenia, interesujące obszary edukacyjne, itd.; Zaangażowanie NEETs w poszukiwanie pracy, staże, wolontariat, zwiększenie NEETs prawdopodobieństwa udziału w działaniach mających na celu poprawę umiejętności zawodowych, stymulowanie rozwoju osobistego, zwiększania kompetencji zawodowych; Angażowanie NEETs w poszukiwanie zatrudnienia, zwiększenie prawdopodobieńWspieranie NEETs na ich stwa znalezienia pracy, podniesienie poziomu umiejętności praktycznych, dostosodrodze do zrównoważo- wanie swoich kompetencji do aktualnych ofert pracy, itp.; Angażowanie NEETs w zwiększenie poziomu wiedzy, która jest przydatna do pronego zatrudnienia wadzenia profesjonalnego zaangażowania w rozwój własnej kariery zawodowej; Wśród podstawowych zagadnień, które powinny zostać ujęte w dedykowanym dla trenerów kursie, znajdują się m.in. zagadnienia związane z charakterystyką typowych zachowań członków grupy NEETs, wyróżniających ją z grona innych grup, cech różnicujących NEETs w ramach saEduAkcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 2 (12)/2016 , str. 10 Magdalena Malinowska et al., W poszukiwaniu nowoczesnych modeli kształcenia... mej grupy, identyfikacją podejścia do rozwoju własnych umiejętności i nabywania doświadczenia zawodowego wśród NEETs czy też różnorodnością strategii angażowania młodych bezrobotnych w programy podnoszenia kompetencji oraz wdrażania na rynek pracy. Zasługujące na szczególną uwagę powinny też być zagadnienia związane z podnoszeniem motywacji do działania wśród NEETs, technikami pracy indywidualnej trenera z członkami NEETs oraz metodami kształtowania pożądanych postaw proedukacyjnych i proprzedsiębiorczych. Dla wzmocnienia przekazu i rozszerzenia wzajemnego kontaktu trenerów i NEETs, elementem kursu stać się powinna wiedza w zakresie wykorzystania nowoczesnych narzędzi (metod interaktywnych, narzędzi Web 2.0) w procesie wsparcia. Kurs obejmujący wymagania stawiane przez trenerów NEETs powinien być kompletny, a forma prezentacji treści urozmaicona i ułatwiająca dotarcie do szukanych zagadnień. Opracowanie odpowiednich bloków tematycznych ma być odpowiedzią na istniejące rozproszenie informacji i spowodować wzrost zaangażowania trenerów w wykonywaną pracę i skrócenie czasu na poszukiwanie adekwatnych informacji. Jednocześnie, dedykowany kurs powinien spełniać wymagania trenerów rozpoczynających pracę z grupami NEETs, ale nie wykluczać ze swoich odbiorców tych, którzy oczekują bardziej zaawansowanych treści z uwagi na swoje doświadczenie. Jak bowiem pokazują badania (Łobacz i Klimek, 2014), w dużej części podobne potrzeby w zakresie materiałów szkoleniowych zgłaszają zarówno początkujący trenerzy, jak i ci z dużym doświadczeniem, choć ich uwaga skupia się wokół pogłębienia już posiadanej wiedzy i umiejętności w zakresie wykorzystywanych metod pracy, technik oddziaływania na jednostki czy też korzystania z dobrych praktyk. Niemniej pamiętać należy, że dla doświadczonych trenerów kurs ten stanowić ma pewne usystematyzowanie już posiadanej wiedzy. W wyniku prac nad treścią materiałów powstał 7-modułowy, wielojęzykowy kurs szkoleniowy dostępny online na stronie www.llpengege.eu. Bezpośrednio za opracowanie materiałów szkoleniowych odpowiadał sam lider projektu, organizacja Springboard Opportunities z uwagi na posiadane doświadczenie w przygotowywaniu i przeprowadzaniu szkoleń dla osób bezrobotnych, mających trudności w poszukiwaniu pracy, w tym także NEETs. Zakres tematyczny poszczególnych modułów jest następujący: 1. Moduł 1 – Wspieranie ludzi młodych Niezatrudnionych, Nie uczących i Nie dokształcających się, 2. Moduł 2 – Zrozumienie, Zaangażowanie i Strategie interwencyjne, 3. Moduł 3 – Zrozumienie mechanizmów funkcjonowania młodych ludzi, oraz praktyczne wskazówki do wspierania ich rozwoju, 4. Moduł 4 – Zasady pracy z młodymi ludźmi. Wiedza i umiejętności przydatne w procesie wspierania ich rozwoju, 5. Moduł 5 – Narzędzia i zasoby internetowe które pomogą usprawnić twoją pracę z młodymi ludźmi nieaktywnymi zawodowo, 6. Moduł 6 – Moduł dla NEETs – Samorozwój. Arkusz ćwiczeń dla uczestników, 7. Moduł 7 – Moduł dla NEETs – Ubieganie się o pracę. Arkusz ćwiczeń dla uczestników. Pięć pierwszych modułów to zasoby przeznaczone dla trenerów, którzy pracować będą nad zrozumieniem potrzeb, sposobów zachowania NEETs i podniesieniem ich zaangażowania na ścieżce edukacyjno-zawodowej. Składają się one (z wyjątkiem modułu 5 o nieco innej formie) z przewodnika trenera, w którym przedstawione są cele i spodziewane rezultaty z procesu kształcenia oraz części teoretycznej, omawiającej zagadnienia związane z wyspecyfikowanym tematem modułu, a także praktycznych ćwiczeń dla trenera pozwalających mu ugruntować swoją wiedzę. Moduły 6 i 7 zostały opracowane z myślą o pracy bezpośredniej trenera z NEETs, stąd też treść obejmuje praktyczne ćwiczenia podnoszące samoświadomość własnych umiejętności i wzmacEduAkcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 2 (12)/2016 , str. 11 Magdalena Malinowska et al., W poszukiwaniu nowoczesnych modeli kształcenia... niających ich zdolność do odnalezienia się w istniejącej sytuacji społeczno-gospodarczej. 3.3. Wyniki procesu testowania materiałów szkoleniowych Po opracowaniu materiałów nastąpił etap ich lokalizacji i testowania. Dzięki nim kurs szkoleniowy dostępny jest w każdym z języków partnerów projektu, a jego zawartość została oceniona przez trenerów i NEETs. Proces testowania materiałów przebiegał trzyetapowo: 1. Etap pierwszy – podczas którego co najmniej 10 trenerów z każdego z krajów partnerskich oceniło moduły od 1 do 5; 2. Etap drugi – podczas którego co najmniej 10 przedstawicieli NEETs z każdego z krajów partnerskich pod kierunkiem 4 trenerów uczestniczyło w sesji treningowej z wykorzystaniem materiałów z modułów 6 i 7; 3. Etap trzeci – przygotowanie na podstawie opracowanych kwestionariuszy raportu dotyczącego oceny kursu szkoleniowego przez trenerów i NEETs przez Fundación Laboral Del Metal (Hiszpania). Przeprowadzenie procesu oceny materiałów przez trenerów odbywało się na kilku płaszczyznach. Metodologia procesu testowania przewidywała w pierwszym kroku ocenę całościową modułów od 1 do 5 w dwóch aspektach – sposobów prezentacji treści materiałów oraz zagadnień pedagogicznych i dydaktycznych opracowanego kursu. Dla każdego z tych aspektów wyodrębniono szereg elementów oceny. Dla sposób prezentacji treści materiałów wyodrębniono takie kryteria oceny, jak: • wyraźne wyszczególnienie tematyki, podział na sekcje i podsekcje, łatwość nawigacji, • funkcjonalność i przyjazność wyglądu materiałów szkoleniowych, • sposób dostępu do treści dydaktycznych, • dostosowanie do specyfiki grupy docelowej tekstów, grafiki i multimediów, • złożoność wymagań sprzętowo-programowych dotyczących możliwości przeprowadzenia szkolenia. Z kolei aspekty pedagogiczne i dydaktyczne swą oceną objęły takie elementy jak: • jasność i istotność sformułowania celów, • zgodność i dopasowanie treści szkoleniowych z oczekiwaniami i specyfiką grupy docelowej, • przydatność studiów przypadku i filmów dla procesu nauczania, • istnienie dodatkowych odniesień do dalszego nauczania, • zgodność zaproponowanych aktywności z zawartością szkolenia. Obok oceny całościowej kursu uczestnicy wydali swoje opinie także dla każdego z modułów indywidualnie w zakresie obszerności modułu, zawartości treści i ich przejrzystości oraz zaplanowanych aktywności takich jak ćwiczenia i quizy. Dodatkowo, mieli oni także możliwość wydania rekomendacji dla wykorzystania opracowanych materiałów szkoleniowych oraz wniesienia uwag do przygotowanego kursu. Otrzymane wyniki potwierdzają, że kursy dedykowane dla tak wyselekcjonowanej grupy odbiorców są potrzebne, a zawarte w nich treści szkoleniowe odpowiadają potrzebom trenerów rozpoczynających swoją pracę z NEETs. Blisko 90% respondentów poleciłaby materiały do wykorzystania dla osób zainteresowanych wspieraniem NEETs, zaś po przebytym kursie ponad 70% trenerów było usatysfakcjonowanych zwiększeniem i usystematyzowaniem swojej wiedzy i umiejętności w tym zakresie (Tabela 5). Wysoko oceniono aspekty pedagogiczne i dydaktyczne opracowanego kursu, a trenerzy w kolejnych kategoriach uznali pracę z materiałami za satysfakcjonującą (Fundación Laboral del Metal, 2015). Pewien niedosyt wyrazili przedstawiciele trenerów z Włoch, zwłaszcza w zakresie prezentowanych treści multimedialnych i zawartych w materiałach przykładach NEETs i sposobów pracy z nimi. Jednakże w kraju tym ciągle brakuje spójnej polityki w kierunku wspierania NEETs, a problem osób młodych, które nie pracują, nie uczą się, nie uczestniczą w szkoleniach przygotowujących do zawodu nie jest należycie zbadany i opisany. EduAkcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 2 (12)/2016 , str. 12 Magdalena Malinowska et al., W poszukiwaniu nowoczesnych modeli kształcenia... Tabela 5. Ocena kursu szkoleniowego przez trenerów z uwagi na kryterium: a) zwiększenia własnych umiejętności w zakresie pracy z przedstawicielami NEETs oraz b) rekomendacji do dalszego wykorzystania przez innych zainteresowanych. Źródło:(Fundación Laboral del Metal, 2015) Czy uważasz, że skorzystanie z materiałów zwiększyło twoje umiejętności w zakresie pracy z przedstawicielami grupy NEETs? Czy poleciłbyś te materiały? Tak Częściowo W niewielkim stopniu Nie Tak Częściowo W niewielkim stopniu Nie Hiszpania 100,00% 0,00% 0,00% 0,00% 100,00% 0,00% 0,00% 0,00% Włochy 50,00% 41,67% 0,00% 8,33% 66,67% 25,00% 0,00% 8,33% Szwecja 91,67% 8,33% 0,00% 0,00% 100,00% 0,00% 0,00% 0,00% Polska 30,00% 50,00% 20,00% 0,00% 90,00% 10,00% 10,00% 0,00% Wielka Brytania 85,71% 14,29% 0,00% 0,00% 92,86% 7,14% 0,00% 0,00% Wszystkie kraje 72,88% 22,03% 3,39% 1,69% 89,83% 8,47% 1,69% 1,69% Ocena pracy NEETs z materiałami dydaktycznymi pod kierunkiem trenerów zapoznanych z modułami 1–5 pozwoliła sprawdzić, czy przygotowane treści szkoleniowe były zrozumiałe i interesujące dla młodzieży oraz czy przyczyniły się do zwiększenia posiadanej wiedzy na temat możliwości samorozwoju i ubiegania się o pracę, tak by możliwe było jej zastosowanie w praktyce (Tabela 6). Otrzymane wyniki pozwoliły partnerom projektu lepiej zrozumieć postawy młodzieży. Trenerzy, pokonując niezdecydowanie przedstawicieli NEETs do wykonywania zadań oraz wsłuchując się w ich głosy związane z trudnościami, jakie napotykają podczas wykonywania kolejnych zadań, z sukcesem przeprowadzili sesje treningowe, co potwierdzają otrzymane wyniki. Ponad 80% z 52 respondentów (przedstawicieli NEETs) na każde z zadanych pytań odpowiedziało twierdząco, a jedynie niewielki odsetek ankietowanych miał pewne wątpliwości w zakresie stosowalności materiałów w praktyce, zrozumienia treści i ich oddziaływania na samorozwój. Tabela 6. Wyniki oceny NEETs dla modułów 6 i 7 podczas sesji pilotażowej realizowanej pod kierunkiem trenerów we wszystkich krajach partnerskich. Źródło: opracowanie własne na podstawie Pilot Test Raport Udzielone odpowiedzi Tak Nie Nie wiem Byłeś/aś w stanie zrozumieć zawartość materiałów 88% 4% 8% Byłeś/aś w stanie zrozumieć zajęcia prowadzone przez trenera i jego wyjaśnienia 96% 0% 4% Uważasz, że poruszone tematy są na swój sposób interesujące 83% 0% 17% Szkolenie zwiększyło twoją wiedzę na temat samorozwoju, rozwoju i ubiegania się o pracę 81% 8% 12% Sądzisz, że jesteś w stanie zastosować nabytą wiedzę w praktyce 83% 2% 15% Kryteria oceny przez NEETs 3. Podsumowanie Zróżnicowanie wymogów stawianych materiałom dydaktycznym dedykowanym dla pracy trenerów z grupami NEETs pociąga za sobą konieczność przyjęcia i utrzymania przejrzystej i spójnej struktury treści zawartych w szkoleniu. Wyniki raportu Trenerzy wobec potrzeb młodych NEETs w Unii Europejskiej. Potrzeby szkoleniowe i dobre praktyki (Łobacz i Klimek, 2014) wskazały, że kurs szkoleniowy powinien zawierać informacje przedstawione w powiązanych wiązkach teEduAkcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 2 (12)/2016 , str. 13 Magdalena Malinowska et al., W poszukiwaniu nowoczesnych modeli kształcenia... matycznych, które spełniają wymogi dokonanej analizy potrzeb i zawierają plan sesji, diagnozę sytuacji w odniesieniu do NEETs, opis teoretyczny, przykłady i studia przypadków, narzędzia i materiały, testy sprawdzające oraz materiały dodatkowe. W wyniku prac partnerów projektu udało się przygotować „małe kompendium wiedzy” dla osób rozpoczynających pracę z grupami NEETs. Uzyskane wyniki, zarówno na etapie diagnozy sytuacji NEETs i potrzeb trenerów z nimi pracujących, jak i przygotowany kurs szkoleniowy, oraz wyniki pilotażowych sesji treningowych przy wykorzystaniu opracowanych materiałów szkoleniowych, stanowią dobre źródło informacji o sytuacji NEETs i problemach im towarzyszących oraz sposobach podnoszenia ich zaangażowania i aktywizacji edukacyjno-zawodowej. Otrzymane rezultaty dobrze wpisują się w nowe koncepcje i programy wspierane przez Unię Europejską, w tym także realizowany w Polsce Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój i mogą stanowić cenne źródło wiedzy i wskazówek dla przyszłych projektów w zakresie wspierania NEETs. 4. Bibliografia 1. European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions. (2012). NEETs Young people not in employment, education or training: Characteristics, costs and policy responses in Europe. Luxembourg: Publications Office of the European Union. Pobrano 10 czerwca 2015, z: https://www.eurofound. europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef1254en.pdf 2. Europejska Fundacja na Rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy (2015). Młodzież NEET – młodzież bez pracy, nauki czy szkolenia: charakterystyka, koszty i rozwiązania polityczne w Europie. Pobrano 10 czerwca 2015, z http://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_files/pubdocs/2012/541/pl/1/EF12541PL. pdf 3. Fundación Laboral del Metal (2015). Pilot test methodology. WP5 pilot test – final report, maszynopis powielony. Pobrano 30 stycznia 2016, z http://llpengage.eu/en/wp-content/uploads/2015/11/Pilot-Test-Final-Report.pdf 4. Łobacz, K., Klimek, J. (2014). Trenerzy wobec potrzeb młodych NEETs w Unii Europejskiej. Potrzeby szkoleniowe i dobre praktyki. Pobrano 8 sierpnia 2015, z http://llpengage.eu/pl/index.php/home/raporty/ 5. Pańków, M. (2012). Młodzi na rynku pracy. Raport z badania. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych. 6. Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (2015). Pobrano 2 września 2015, z https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/1960/SZOOP_PO_WER_14_20.pdf Looking for the Modern Education Model for Young People Excluded From the Labor Market Summary Keywords: Online training materials, NEET, EnGage, modern forms of education, social exclusion The aim of this article is to present the objectives and the results of the international project EnGage. The authors present a procedure used for conducting the research to create a free training course for NEETs’ trainers available online in five languages of the project partners. It will be discussed the methodology approach to the training materials content development, the thematic scope of the course and the pilot test results during the training session with trainers and NEETs. EduAkcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 2 (12)/2016 , str. 14
