Bliski Wschód Irak

kiem İycia, zostaje „zaadoptowanych” przez rosyjskie
struktury wojskowe. ChodzĈ do szkoãy, otrzymujĈ
İoãnierskie przeszkolenie, a w niektórych przypadkach, mieszkajĈ w koszarach. Nie ma natomiast İadnych informacji na temat ich zaangaİowania w strefach konfliktów85.
Jak podaje Global Report, przypadki przymusowej
rekrutacji zarejestrowano w Armenii i Tadİykistanie.
W Turkmenistanie obniİony zostaã do 17 lat minimalny wiek werbunku ochotniczego, bĈdĮ przymusowego,
bez pozostawienia moİliwoĤci zastĈpienia obowiĈzku
wojskowego innym rodzajem sãuİby, z powodów osobistych przekonaę, natomiast w Estonii sãuİbč wojskowĈ odbywa sič po ukoęczeniu 16 lat.
Bliski Wschód
W krajach Bliskiego Wschodu sĈ tysiĈce dzieci
zaciĈgničtych do wojsk regularnych, formacji paramilitarnych, bĈdĮ do grup ekstremistycznych. Najbardziej niepokojĈca sytuacja rozgrywa sič na Terytoriach Okupowanych Palestyny, w Izraelu oraz
w Iraku, przede wszystkim w nastčpstwie reİimu
Saddama Husajna. Wiele z paęstw tego regionu nie
podpisaão mičdzynarodowych traktatów o ochronie
dzieci w konfliktach zbrojnych.
Irak
Przez dziesiĈtki lat wojen w Iraku, wizerunki cierpiĈcych dzieci obiegajĈ Ĥwiat. Jak szacujĈ eksperci,
57
wskaĮnik umieralnoĤci dzieci poniİej 5 roku İycia
wynosi 130 na 1 000 urodzeę. Ponadto, 22% dzieci
mniej niİ 5-letnich, dotkničtych jest problemami niedoİywienia, co jest wynikiem wielu lat sankcji. 11 milionów mãodych poniİej 18 roku İycia (okoão 50% populacji irackiej) cierpi w efekcie z sankcji, okaleczeę
przez miny przeciwpiechotne, jak i z wielu innych powodów. Wiele dzieci wzičão czynny udziaã w konfliktach, które szarpaãy krajem, aİ do momentu doprowadzenia go, w 2003 roku, do ruiny86.
Faktycznie przypuszcza sič, iİ dzieci byãy zaangaİowane jako İoãnierze w konflikcie Iran-Irak
(1980 -1989), w Wojnie w Zatoce Perskiej (1991) oraz
w ostatnim konflikcie, który poãoİyã kres reİimowi
Saddama Husajna.
W Iraku Raìsa, prawo zezwalaão na ochotniczy
werbunek w wieku 15 lat, a w okresach wojny mãodzi mogli byþ wzywani pod broę, nawet gdy nie mieli jeszcze ukoęczonych 18 lat. Szacuje sič, iİ w 2002
roku w szeregach irackich siã zbrojnych znajdowaão sič okoão 1 000 mãodych ludzi. Reİim, aby zasiliþ swojĈ milicjč, nie pozostawaã jedynie przy tradycyjnej rekrutacji. RozwinĈã caãy system szkolny,
zmierzajĈc tym samym w kierunku przeprowadzania szkoleę i przygotowywania mãodzieİy do wojny,
oraz w perspektywie – militaryzacji irackiego spoãeczeęstwa i kultury87. Szkoãy te byãy uczčszczane
zarówno przez chãopców, jak i przez dziewczčta juİ
od wieku 10 lat. Najwaİniejszymi kursami szkoleniowymi byãy „Raad” i „al-Anfal”, przez które
przeszãy ponad 23 tysiĈce dzieci, a takİe „Ashbal
Saddam” (LwiĈtka Lwa Saddama), który wyksztaãciã okoão 8 000 dzieci. Ta jednostka paramilitarna,
utworzona w 1991 roku po Wojnie w Zatoce, byãa
ĤciĤle zwiĈzana z „Fedayeen Saddam” (Ludzie oddani Saddamowi), milicja dowodzona przez Udaya,
najstarszego syna dyktatora.
58
W raporcie amerykaęskiego Departamentu Stanu,
zatytuãowanym Iraq: A Population Silenced („Irak:
ludnoĤþ zmuszona do milczenia”), à propos „Ashbal
Saddam”, czytamy, İe reİim zmusza „dzieci mičdzy 10
a 15 rokiem İycia do uczčszczania na trzytygodniowe
kursy nauki obsãugi broni, walki „czãowiek-czãowiek”
oraz taktyk piechoty. Dzieci te znoszĈ 14 godzin dziennie szkolenia fizycznego i presji psychicznej.” Raport
dodaje, iİ jeĤli rodziny opierajĈ sič, by ich dzieci staãy
sič İoãnierzami Saddama, „grozi im sič utratĈ karty,
dajĈcej prawo do poİywienia88.
Obok „Ashbal Saddam”, byãa takİe „Youth Civil Defense Force”, rekrutujĈca dzieci od 12 do 17 lat, oraz
„al-Quds”: obydwie grupy majĈ w swoich strukturach
İoãnierzy zarówno pãci mčskiej, jak i İeęskiej89.
Tak samo uzbrojone grupy opozycyjne wewnĈtrz
Iraku uciekaãy sič do wykorzystywania dzieci-İoãnierzy.
Oszacowano, iİ w 1998 roku Partia PracujĈcych Kurdystanu (PKK), miaãa w swych szeregach okoão 3 000
nastolatków, z których ponad 10% stanowiãy dziewczynki. Z niektórych Įródeã wynika, İe PKK posãugiwaãa sič nieletnimi od 1994 roku, jak równieİ powoãaãa
do İycia batalion zãoİony z samej mãodzieİy pod nazwĈ
„Tabura Zaroken Sehit Agit”. Natomiast Patriotyczna
Unia Kurdystanu (PUK), kolejny iracki ruch oporu,
w swoich szeregach mieĤciã dziesičcioletnie dzieci90.
W sierpniu 2004, Sunday Herald podniósã w swoim badaniu problem nieletnich zamkničtych w wičzieniach mičdzynarodowej koalicji, której przewodniczĈ
Stany Zjednoczone. Jednym z takich miejsc jest Abu
Ghraib, które niechlubnie zasãynčão z aktów przemocy, mičdzy innymi z tego, jak sfotografowano pewnĈ
21-letniĈ İoãnierkč amerykaęskĈ, gdy trzymaãa na
smyczy nagiego wičĮnia irackiego. Wedãug Neila Mackaya, odpowiedzialnego za badanie, w wičzieniach
przetrzymywano ponad 100 dzieci, nawet 10 -letnich,
które poddawane byãy przemocy i torturom91.
59
Dziennikarz przywoãaã oĤwiadczenia kilku osób,
które byãy obecne przy tego typu czynach. Naoczny
Ĥwiadek, Kasim Mehaddi Hilas, zeznaã, İe widziaã
İoãnierza zadajĈcego gwaãt pičtnastolatkowi w wičzieniu Abu Ghraib, oraz dodaã, İe wszystkie drzwi
zostaãy wczeĤniej uszczelnione, aby na zewnĈtrz nie
byão sãychaþ krzyków.
Thaar Salman Dawod, byãy wičzieę, wyznaã Sunday Herald, iİ uczestniczyã w torturach dwóch nagich
chãopców, których policzkowano, podczas gdy İoãnierz
amerykaęski okãadaã ich kijem. Wedãug opowiadania
Ĥwiadka, przy zdarzeniu byãa obecna grupa wojskowych, którzy robili zdjčcia, a trzy İoãnierki wyĤmiewaãy wičĮniów.
W raporcie Sunday Herald znajduje sič takİe
oĤwiadczenie kilku wysokich urzčdników Pentagonu, którzy potwierdzili obecnoĤþ 14-letnich dzieci
w amerykaęskich wičzieniach na terytorium Iraku,
zamkničtych, gdyİ zostali „uznani za zagroİenie, lub
z powodu dokonanych aktów przeciw siãom koalicji
bĈdĮ Irakijczykom.”
Oficjalnie Pentagon mówi o okoão 60 mãodych ludziach, mičdzy 16 a 17 rokiem İycia, przetrzymywanych w Iraku92.
Izrael
W Izraelu jest bardzo szczególna sytuacja z powodu wieloletniego konfliktu z Palestyęczykami. Zgodnie z poprawkĈ do izraelskiej ustawy na temat Sãuİby Bezpieczeęstwa, jaka weszãa w İycie w 2002 roku,
osoba moİe byþ powoãana do odbycia obowiĈzkowej
sãuİby wojskowej dopiero po ukoęczeniu 18 roku İycia.
Co dotyczy natomiast sãuİby ochotniczej, minimalny
wiek okreĤlony zostaã na 17 lat. Jednak w rzeczywistoĤci sprawy wyglĈdajĈ inaczej.
60
Istnieje w Izraelu gaãĈĮ policji, Straİ Cywilna, która przyjmuje ochotników poczĈwszy od 15 roku İycia.
BiorĈc pod uwagč, iİ w kontekĤcie wojny izraelsko-palestyęskiej, wičkszoĤþ zadaę wykonywanych przez
policjantów ma charakter militarny, mãodzi zaciĈgajĈcy sič z wãasnej woli, rzeczywiĤcie angaİowani sĈ
w dziaãania wojenne93.
Faktem jest, İe normalnie 16-letni ochotnicy Straİy Cywilnej zostajĈ wyposaİeni w broę palnĈ, którĈ
noszĈ podczas patroli. Przywoãajmy przy tej okazji
Ĥwiadectwo Rotema Cohena, mãodego ochotnika Straİy Cywilnej, zebrane w maju 2004 roku przez MičdzynarodowĈ Koalicjč:
– Kiedy jest zagroİenie ataku terrorystycznego, lub
coĤ innego, – zeznaã Rotem, – zbieramy sič w kwaterze gãównej policji; jedna osoba daje nam instrukcje
i [wysyãa] w danĈ okolicč patrole. Okoão miesiĈc temu
ogãoszono alarm o moİliwym ataku w Hajfie jednego
islamskiego terrorysty Dİihad, przybyãego w okolice
Hadera, jeĤli sič nie mylč. Oficer dowodzĈcy kazaã
nam pilnowaþ dyskotek94.
Sãowa mãodego Rotema pokazujĈ, İe ci szesnasto-,
siedemnastoletni ludzie, choþ formalnie nie wchodzĈ
w skãad wojska izraelskiego i nie noszĈ jego mundurów, wykonujĈ zadania militarne.
Ponadto, w kraju istniejĈ szkoãy wojskowe zaleİne od armii, lub, nawet jeĤli nieoficjalnie, jakoĤ z niĈ
powiĈzane. UczčszczajĈ do nich nastolatki w wieku
13, 14 lub 15 lat, którzy muszĈ nosiþ mundur, kroczyþ
paradnym krokiem jak w defiladach i wykonywaþ rozkazy, jak prawdziwi İoãnierze95.
Kaİdego roku odbywa sič równieİ spotkanie majĈce na celu przybliİenie najmãodszym Ĥwiata wojskowego: tzw. „Youth Battalions Training Week”, tydzieę,
podczas którego pewna liczba mãodych ze szkóã Ĥrednich, szesnasto-, siedemnastolatków, spčdza 24 godziny na dobč w kontakcie z İyciem koszarowym, jego
61
dyscyplinĈ, poddajĈc sič róİnym rodzajom szkolenia,
ãĈcznie z uİyciem broni96.
Palestyna
W Palestynie przez dãugi czas mãodzi odgrywali
pierwszoplanowĈ rolč w politycznym oporze przeciw
okupacji Izraela, biorĈc czynny udziaã w walce. Nie
przez przypadek dzieci rzucajĈce kamieniami w izraelskich İoãnierzy staãy sič symbolem pierwszej Intifady (1987-1992). W rezultacie ciĈgle byãy wystawione
na akty przemocy i zagroİenia wojny, a takİe wykorzystywane jako narzčdzia propagandy, po jednej i po
drugiej stronie.
Podczas gdy wãadze izraelskie utrzymujĈ, iİ dzieci
palestyęskie sĈ poddawane ideologicznej indoktrynacji oraz zmuszane do dziaãaę przeciw Izraelowi, lider
Palestyny odpowiada, İe ich mãodzieİ jest uciskana,
poniİana i pozbawiana swoich praw przez siãy okupujĈce97.
Poza tym aktualny jest problem dzieci palestyęskich zamkničtych w wičzieniach Izraela. Wedãug
szacowaę palestyęskiej sekcji Defense for Children
International w okresie 2001-2003, izraelscy wojskowi aresztowali mičdzy 2 000 a 2 500 mãodych ludzi
w wieku od 12 do 18 lat; okoão 95% z tych maãych wičĮniów doznaãa naduİyþ fizycznych bĈdĮ psychicznych98.
Dane te potwierdzone zostaãy teİ przez Mandela
Institute for Human Rights, który w 2003 roku opublikowaã na ten temat raport zatytuãowany Palestinian Juveniles in Israeli Custody. W studium zostaje
równieİ uwidocznione, İe w wielu wypadkach oskarİenia kierowane pod adresem dzieci dotyczĈ takich
akcji, jak rzucanie kamieniami w pojazdy pancerne
(wystarcza nawet zwykãe podejrzenie o to), rysowanie
graffiti czy udziaã w manifestacjach99.
62
W studium Peacereporter nad kondycjĈ mãodych
wičĮniów w Palestynie, czytamy: „Palestyęczycy z Cisjordanii i Gazy, aresztowani przez sãuİby bezpieczeęstwa oraz przez İoãnierzy izraelskich, podlegajĈ wojskowemu wymiarowi sprawiedliwoĤci. WičĮniowie palestyęscy, wãĈczajĈc w to nieletnich, sĈdzeni sĈ przez
izraelskie trybunaãy wojskowe za akty popeãnione
przeciw obecnoĤci izraelskiej na okupowanych terytoriach Palestyny. Izraelskie sĈdy wojskowe stosujĈ rozkazy wojskowe, zamiast przepisów prawnych dla „nieletnich”, co implikuje fakt, iİ mãodemu Palestyęczykowi nie przysãuguje İadna forma obrony, İe podczas
procesu nie sĈ obecni specjaliĤci do spraw nieletnich,
jak psychologowie czy inni eksperci, oraz İe dany gest
bĈdĮ zachowanie nieletniego zostaje umieszczone tylko
w kontekĤcie logiki militarnej, która interpretuje kaİdĈ formč reakcji jako akt terrorystyczny, lub majĈcy na
celu niszczenie izraelskich struktur wojskowych”100.
Kary pozbawienia wolnoĤci dla tych dzieci wahajĈ sič
od minimum kilku miesičcy do maksimum dziewičciu
lat101, co stanowi otwarte naruszenie artykuãu 37, ustčp
b, Mičdzynarodowej Konwencji o Prawach Dziecka, która ustala, iİ „aresztowanie, zatrzymanie, bĈdĮ uwičzienie dziecka mogĈ byþ stosowane wyãĈcznie jako Ĥrodek
ostateczny i to na moİliwie najkrótszy okres czasu”.
Z kolei wedãug Global Report, niektóre dzieci sĈ
zmuszane do wspóãpracy z siãami izraelskimi, a przynajmniej w jednym przypadku wykorzystano dziecko
jako „ludzkĈ tarczč”102.
W paĮdzierniku 2005, w izraelskich wičzieniach
zamkničtych byão 347 palestyęskich dzieci103.
Inne kraje Bliskiego Wschodu
Global Report donosi, iİ informacje o obecnoĤci
dzieci w zbrojnych grupach potwierdzajĈ sič równieİ
63