Marian KOPCZEWSKI

Marian KOPCZEWSKI
Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa w Poznaniu
E-mail: [email protected]
Edukacja ustawiczna
w społeczeństwie informacyjnym
1. Wstęp
Hasło "społeczeństwo informacyjne" robi coraz większą karierę. Pełno jest go w rozmaitych artykułach, programach telewizyjnych i innych publicznych wypowiedziach. Co
jednak charakterystyczne, wszyscy wypowiadający się na temat „społeczeństwa informacyjnego” podkładają pod to hasło zagadnienia takie jak upowszechnienie dostępu do Internetu, pracownie komputerowe dla szkół, demonopolizacja rynku telekomunikacyjnego
itp. - innymi słowy, skupiają się na narzędziach dostępu do informacji. Zaś istotą społeczeństwa informacyjnego - jak sama nazwa wskazuje - jest przede wszystkim informacja!
Narzędzia, takie jak Internet - choć niewątpliwie ważne i potrzebne - same nic nie zdziałają, gdy tej informacji brak. Ten aspekt sprawy zdaje się umykać wszystkim dyskusjom na
temat społeczeństwa informacyjnego - a wcale nie wygląda on różowo.
Wszystkie informacje chcemy uzyskać od razu - zebrane w jednym miejscu, uporządkowane, kompletne i najlepiej dostępne bez opuszczania swego miejsca pracy lub zamieszkania. Rzecz jasna, aby ta pełna i szczegółowa informacja była dostępna, ktoś
musi włożyć niemało pracy w jej przygotowanie.
Nie od dziś porównuje się Internet do biblioteki, w której wszystkie książki zamiast leżeć
na półkach, zrzucone są bezładnie na stos pośrodku pomieszczenia. Jeżeli będziemy mieli
szczęście, to może znajdziemy wśród nich tę, która nam jest potrzebna. Podjęcie wyzwania społeczeństwa informacyjnego oznacza konieczność zarówno uporządkowania tej
biblioteki, jak też i znacznego rozszerzenia jej zbiorów. Cały czas oczywiście pozostaje
aktualne pytanie, kto, w jaki sposób i za co miałby to robić? Ten właśnie problem można
by i powinno się podejmować w rozmaitych dyskusjach na temat społeczeństwa informacyjnego, zamiast w kółko powracać do kwestii zapewnienia powszechnego dostępu do
Internetu. Tę sprawę bowiem można stosunkowo prosto rozwiązać - wystarczyłoby tylko
wreszcie całkowicie dostosować nasz rynek telekomunikacyjny, zamiast z uporem maniaka obstawać przy dziwnych połowicznych rozwiązaniach. Dlatego artykuł trzeba w pewnym sensie rozpocząć od zdefiniowania znanych pojęć: edukacja i społeczeństwo informacyjne, które są znaczącym jej elementem. Są to terminy odgrywające wielką rolę
w dzisiejszym świecie – świecie nowych technologii i możliwości.
2. Edukacja a społeczeństwo informacyjne
Tak więc edukacja, według Wincentego Okonia, jest to ogół procesów i oddziaływań,
których celem jest zmienianie ludzi, przede wszystkim dzieci i młodzieży, stosownie do
62
Marian Kopczewski
panujących w danym społeczeństwie ideałów i celów wychowawczych. Obecnie upowszechnia się szerokie rozumienie tego terminu jako oznaczającego ogół procesów oświatowo – wychowawczych, obejmujących kształcenie i wychowanie oraz szeroko pojmowaną oświatę. Jak wynika z definicji, edukacja nie jest czymś ustalonym odgórnie, narzuconym i jednakowym dla wszystkich. W różnych krajach pojmowana jest inaczej, jest
mniej lub bardziej nastawiona na wiedzę teoretyczną i odwrotnie na praktyczną.
Społeczeństwo informacyjne, jak to stwierdzono we wstępie, jest to społeczeństwo,
w którym istotną rolę pełnią media przekazujące informacje. Termin został wprowadzony w roku 1963 przez Japończyka T. Umesao /wersja oryginalna „johoka shakai”. Społeczeństwo informacyjne odnosi się do technicznych narzędzi: komunikacji, magazynowania i przekształcania informacji. Jego cechy charakterystyczne to m.in.:
•
•
•
•
•
•
wysoko rozwinięty sektor usług, przede wszystkim usług nowoczesnych jak: informatyka i telekomunikacja, badania i rozwój oraz zarządzanie i bankowość,
wysoki poziom scholaryzacji społeczeństwa,
wysoki poziom wykształcenia funkcjonalnego społeczeństwa,
postępujący proces decentralizacji społeczeństwa,
renesans społeczności lokalnej,
urozmaicenie życia społecznego.
Społeczeństwo informacyjne w strukturze narodów posiada również pewnw właściwości, a szczególnie takie jak:
•
•
•
•
•
•
wytwarzanie informacji – masowy charakter generacji i zapotrzebowania na informację oraz jej wykorzystania.
przechowywanie informacji – techniczne możliwości gromadzenia i nieograniczonego magazynowania.
przetwarzanie informacji – opracowywanie technologii i standardów umożliwiających m.in. ujednolicony opis i wymianę informacji.
przekazywanie informacji – bez względu na czas i przestrzeń.
pobieranie informacji – możliwość odbierania przez wszystkich zainteresowanych.
wykorzystanie informacji – powszechne, otwarte i nielimitowane korzystanie z Internetu jako podstawowego źródła.
Informacja w języku potocznym oznacza wiadomość (często przekazywaną za pomocą
środków masowego przekazu), której z reguły przypisuje znaczenie nadawca lub odbiorca. To właśnie informacja stała się ważnym czynnikiem determinującym rozwój
wielu dziedzin życia. Wpływ, jaki na system funkcjonowania społeczeństwa XXI wieku
wywiera rozwój sposobów gromadzenia, przetwarzania i wymiany informacji, powodują, że coraz częściej współczesne społeczeństwo nazywane jest społeczeństwem informacyjnym. Ze względu na gwałtowny i stały postęp naukowo-techniczny, objawiający
się nowymi produktami i usługami, a także nowymi metodami i organizacją pracy,
a w konsekwencji coraz to nowymi wymaganiami co do pracowników, w społeczeństwie informacyjnym konieczne będzie uczenie się przez całe życie, kształcenie ustawiczne, a nie głównie w młodości. Uważa się, że co 5-10 lat konieczna będzie zmiana
zawodu, a nie tylko miejsca pracy, a do tego nowego zawodu trzeba będzie być profe-
Edukacja ustawiczna w społeczeństwie informacyjnym
63
sjonalnie przygotowanym, aby znaleźć zatrudnienie na konkurencyjnym rynku pracy.
System obecny – 20 lat nauki (do osiągnięcia wykształcenia wyższego) i 40 lat pracy –
odejdzie do historii. Właściwe i w odpowiednim czasie odebrane wiadomości pozwalają
człowiekowi na podejmowanie decyzji odpowiednich do sytuacji, w której się znajduje.
Śledząc dzieje ludzkości pod kątem sposobów komunikacji, można stwierdzić, że są
one ściśle uzależnione od etapu rozwoju gatunku ludzkiego oraz od dostępnych w danym okresie historycznym technologii. Podobnie jak rewolucja przemysłowa na przełomie XVIII i XIX w. spowodowała proces gwałtownych przemian społecznych, tak
osiągnięcia ostatnich lat w zakresie rozwoju i powszechnego wykorzystania technik
informacyjnych i komunikacyjnych wpływają w znaczącym stopniu na sposób życia
współczesnych społeczeństw informacyjnych, których funkcje są następujące:
•
•
•
•
•
•
edukacyjna – upowszechnianie wiedzy naukowej oraz uświadamianie znaczenia
podnoszenia kwalifikacji,
komunikacyjna – społeczeństwo informacyjne ma za zadanie stworzenie możliwości
komunikowania się wielu różnorodnych grup w obrębie całości społeczeństwa globalnego,
socjalizacja i aktywizacja – mobilizacja osób czasowo lub stale wyłączonych z możliwości swobodnego funkcjonowania społeczeństwa jak również wykonywaniem zawodu bez konieczności wychodzenia z domu i aktywizacja niepełnosprawnych,
partycypacja – możliwość prowadzenia debat i głosowania w Internecie,
organizatorska – tworzenie warunków konkurencyjności na rynku,
ochrona i kontrola – stworzenie mechanizmów obrony obywateli i instytucj przed
wirtualną przestępczością.
Wynikający z wymienionych funkcji rozwój społeczeństwa informacyjnego powinien
obejmować:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
pełną liberalizację rynku,
rozległą infrastrukturę telekomunikacyjną,
spójne i przejrzyste prawodawstwo,
nakłady finansowe na badania rozwój,
nieskrepowany dostęp do sieci wszystkich operatorów,
szeroki i tani dostęp do Internetu,
publiczny dostęp do informacji,
umiejętność wymiany danych bez względu na odległość,
wysoki odsetek zatrudnienia w usługach,
edukację informacyjną i nauczanie na odległość – jako element kształcenia ustawicznego.
3. Media w edukacji ustawicznej
Rozwój społeczeństwa informacyjnego rozpoczął się w Europie w roku 1994 opublikowaniem Raportu Bangemanna „Europa i Społeczeństwo Globalnej Informacji. Zale-
64
Marian Kopczewski
cenia dla Rady Europy”. Zaproponowano w nim 10 inicjatyw w celu rozwoju nowoczesnych technik teleinformacyjnych i edukacyjnych, obejmujących:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
szkolenia na odległość,
sieci łączące uczelnie i jednostki badawcze,
telepracę,
usługi teleinformatyczne dla małych i średnich przedsiębiorstw,
zarządzanie ruchem drogowym,
kontrolę ruch powietrznego,
sieci na użytek sektora zdrowia,
komputeryzację sektora zamówień publicznych,
-transeuropejską sieć administracji publicznej,
-infostradę dla obszarów miejskich.
Powyższe obszary inicjatyw znalazły swoje odzwierciedlenie w opublikowanej w roku
1996 zielonej księdze „Living and working In Information Society. People Frirst”, która
mówi o konsekwencji wynikających z transformacji oraz o wpływie nowoczesnych
technologii na ich życie w tym na edukację informacyjną społeczeństw Unii Europejskiej. Jednak całościowy plan budowy społeczeństwa informacyjnego w zakresie edukacji został uchwalony na posiedzeniu w Lizbonie 23-24 marca 2000 r.-strategia lizbońska – plan działań Europa 2005 – An Information Society for All, który zobowiązuje
kraje członkowskie do:
•
•
•
rozwijania usług elektronicznych /e-learning, e-goveroment/,
wprowadzenie elektronicznej opieki zdrowotnej /e-health//,
zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu.
Celem strategicznym rozwoju procesu kształcenia ustawicznego i uczenia się w ciągu
całego życia jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju osobowości, stymulowanie
innowacyjności i kreatywności człowieka. Sprzyjać to będzie wzrostowi konkurencyjności, poprawie organizacji pracy i tworzeniu podstaw rozwoju społeczeństwa opartego
na wiedzy. Jest to zgodne z polityką Unii Europejskiej ukierunkowaną na aktywne
uczestnictwo w społeczeństwie obywatelskim, osobiste spełnienie, dostosowywanie się
do ciągłych zmian i umożliwienie uzyskania zatrudnienia.
Realizacja celu strategicznego opiera się na wyodrębnionych działaniach priorytetowych korespondujących z europejskim obszarem uczenia się przez całe życie:
zwiększanie dostępności do kształcenia ustawicznego,
podnoszenie jakości kształcenia ustawicznego,
współdziałanie i partnerstwo,
wzrost inwestycji w zasoby ludzkie,
tworzenie zasobów informacyjnych w zakresie kształcenia ustawicznego i rozwój
usług doradczych,
• uświadamianie roli i znaczenia kształcenia ustawicznego.
Zapewne nikt już nie wyobraża sobie życia bez wykorzystania takich mediów, jak radio,
telewizja, telefon lub Internet. Nikogo nie dziwi też coraz powszechniejsze wykorzy•
•
•
•
•
Edukacja ustawiczna w społeczeństwie informacyjnym
65
stywanie komputerów praktycznie w każdej dziedzinie życia. Media – komputer, Internet, telewizja, radio, prasa i książki stały się środkami edukującymi i wspomagającymi
edukację i to nie tylko dzieci i młodzieży, ale także dorosłych.
Wszyscy prognostycy są zgodni, iż sukces w społeczeństwie informacyjnym zależny
będzie od poziomu wykształcenia ludzi tworzących to społeczeństwo. Społeczeństwo
przyszłości będzie przekształcało się w społeczeństwo ludzi uczących się, a wiedza
i umiejętności wyszukiwania potrzebnych informacji będą cenionym towarem na rynku.
Nowy system edukacyjny nastawiony na kształcenie całego społeczeństwa przez całe
życie nie może być oparty wyłącznie na bezpośrednim kontakcie uczącego się z uczącym w klasie – musi, ze względu na koszty i zakres zagadnienia, opierać się na zastosowaniu w dużej mierze, co nie znaczy, że wyłącznie technik informatycznotelekomunikacyjnych w procesach kształcenia. Wymaga to wypracowania i wdrożenia
do praktyki istotnie nowych metod dydaktycznych, a nie tylko uzupełnienia starych
metod wypracowanych przed wiekami, przy założeniu centralnej roli nauczyciela,
o incydentalne użycie komputerów. Te nowe metody muszą uwzględniać:
•
•
•
•
niezwykłą elastyczność zapisu cyfrowego dającą możliwość dowolnego doboru treści
nauczania, składania ich z modułów, odsyłania do łatwo dostępnych źródeł itd.,
interaktywność dającą możliwość uczenia się przez działanie, co jest najbardziej
skuteczne,
szeroki dostęp do światowych zasobów informacyjnych umożliwiający dołączanie
treści nie podręcznikowych,
komunikację sieciową oferującą elastyczność czasu i indywidualizację tempa nauki.
Takie metody wymagają jednak nowych, znacząco wyższych kompetencji od nauczycieli. Najlepszą metodą uczenia się jest działanie. Możliwości systemów informacyjnych w zakresie między innymi wspomagania interpretacji, diagnozowania, kontroli,
projektowania i planowania będzie podnosiła efektywność kształcenia przez zwiększenie interakcji z uczącymi się – przez dawanie im szczególnie wielu szans na działanie.
Rolą nauczyciela w tak rozumianym procesie kształcenia jest przede wszystkim organizacja działania ucznia w celu wyrobienia w nim umiejętności samodzielnego uczenia
się, samodzielnego poszukiwania wiedzy, nie tylko samodzielnego rozwiązywania problemów, ale i samodzielnego stawiania problemów, i wreszcie pracy zespołowej, i to
w warunkach interdyscyplinarnych i międzynarodowych.
Zatem strategicznym celem polskiego szkolnictwa powinna być edukacja informatyczna
we wszystkich typach szkół w ramach różnych zajęć (a pamiętać należy, że przygotowanie do życia w społeczeństwie globalnej informacji jest jednym z głównych zadań
edukacji krajów Unii Europejskiej, jeśli więc chcemy, by nasi uczniowie byli w przyszłości pełnoprawnymi obywatelami Unii, musimy to zadanie podjąć). Edukacja ta
obejmuje trzy grupy tematów:
•
•
•
komunikacja z różnymi mediami najnowszej generacji, przede wszystkim z komputerem,
rodzaje komunikatów, ich odczytywanie i właściwa interpretacja,
formy audialne, audiowizualne, multimedialne – tworzenie ich i prezentacja.
66
Marian Kopczewski
Zadania nauczyciela przygotowującego ucznia do aktywnego uczestnictwa w życiu
społeczności informacyjnej to:
ukazanie roli informacji w budowaniu swojej wiedzy,
nauczenie selekcjonowania i interpretowania informacji, pokazanie, jak przy pomocy
narzędzi komputerowych wyszukiwać,
• przetwarzać i efektywnie wykorzystywać dostępne informacje,
• uświadomienie młodzieży zagrożeń związanych z niewłaściwym i bezmyślnym korzystaniem z zasobów Internetu oraz wskazanie sposobów ich uniknięcia.
Najczęściej wymieniane w literaturze pedagogicznej funkcje komputera w procesie
kształcenia to:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
przekaz treści programowych,
wizualizacje materiału nauczania,
sprawdzanie poziomu osiągnięć uczących się, monitorowanie procesu kształcenia,
stymulowanie do działań twórczych,
wspieranie procesu samodzielnego myślenia i wykonywania zadań,
stymulowanie zjawisk i procesów rzeczywistych będących przedmiotem kształcenia,
wspieranie procesu rozwiązywania problemów.
Przygotowanie uczących się do życia w świecie mediów to:
•
•
•
kształtowanie postawy selektywnego wyboru, krytycznego odbioru różnych przekazów medialnych i multimedialnych,
wprowadzenie w tajemnice języka przekazu – kształtowanie umiejętności rozumienia
i interpretacji treści przekazów,
uwrażliwienie estetyczne.
Z pedagogicznego punktu widzenia taki selektywny wybór uznawanych programów
i aktywny ich odbiór jest najbardziej wartościowy. Służy bowiem rozwijaniu zainteresowań kulturalnych, wyrabianiu smaku estetycznego, kształtowaniu pożądanych społecznie postaw i przygotowuje do twórczego uczestnictwa w życiu.
Świadomość rozwoju i kulturowego wpływu mass mediów wymusza na nauczycielach
wyjście poza tradycyjne „narzędzia” kształcenia: tablicę, żywe słowo i podręcznik.
Znaczącym narzędziem edukacyjnym może i powinien stać się Internet. Dziś tylko tam
można znajdować wiedzę maksymalnie aktualną i – co ważniejsze – na bieżąco aktualizowaną. Wdrażając uczniów do aktywnego poszukiwania wiedzy w sieci informatycznej kształtujemy w nich nawyk ciągłego uczenia się oraz aktywny stosunek do procesu
kształcenia się – co daje lepsze wyniki niż próby nauczania, przy których uczeń pozostaje biernym obiektem starań i wysiłków nauczyciela.
Zastosowania Internetu jako środka i metody nauczania:
•
wykorzystanie istniejących danych i innych materiałów użytecznych dydaktycznie,
dostępnych na różnych serwerach – pozwala uczniowi uzyskać wielostronne naświetlenie analizowanego zagadnienia, wzbogaca wiedzę zarówno przedmiotową, jak
i związaną z biegłym posługiwaniem się nowoczesnymi środkami technologii informacyjnej;
Edukacja ustawiczna w społeczeństwie informacyjnym
•
•
67
możliwość korzystania z materiałów, które mają charakter mądrej zabawy (gry) edukacyjnej – pomaga przezwyciężyć nudę towarzyszącą procesowi uczenia się;
wspomaganie procesu nauczania poprzez wyspecjalizowane programy – m.in. umożliwienie samodzielnej kontroli wiadomości przez ucznia i nabywanie umiejętności
korzystania z wiedzy; na stronach www znajdują się rozmaite zbiory, które można
wykorzystać w czasie pracy na lekcjach i nie tylko, są to:
wyspecjalizowane witryny poświęcone konkretnej dziedzinie nauki czy też
określonym tematom;
strony zawierające elektroniczne książki i czasopisma – możliwość wykorzystania na:
-
lekcjach języka polskiego (np. według formuły nowej matury w części
ustnej egzaminu z języka polskiego uczeń przygotowuje wybrane zagadnienie – umiejętność dotarcia do często specjalistycznych tytułów będzie
decydowało o merytorycznej wartości pracy),
biologii, fizyki czy ekonomii (czasopisma fachowe i popularnonaukowe),
na lekcjach języka angielskiego, niemieckiego czy francuskiego (lektura
obcojęzycznych czasopism, tekst prasowy stanowi odzwierciedlenie żywego języka),
na lekcjach historii czy wiedzy o społeczeństwie – np. przygotowanie relacji z różnych pism o tych samych wydarzeniach, a następnie porównanie i
ocenienie rozbieżności wynikających z odmiennych punktów widzenia;
witryny oferujące zbiory obrazów i dźwięków – stanowią urozmaicenie zajęć
poświęconych malarstwu i muzyce (sztuce); możliwość tworzenia przez nauczających własnych materiałów dydaktycznych, dostosowanych do ich autorskich programów nauczania, ale dostępnych także dla innych nauczycieli i dla
uczniów; tworzenie stron www przez uczniów (umiejętność dzielenia się informacją przez Internet).
Jak widać komputer i Internet stał się nie tylko narzędziem badawczym, ale również
medium nauki, narzędziem pracy i środkiem kształcenia ustawicznego. Jego zastosowanie jest wykorzystywane przede wszystkim do celów edukacyjnych, ponieważ stosowanie dźwięku oraz obrazu ma znaczący wpływ na skuteczność procesu nauczania, poprawne rozumienie tematu, przyspiesza proces uczenia się oraz poszerza zakres przyswajanej wiedzy. Dzieci o wiele łatwiej przechodzą przez proces uczenia się, kiedy
informacje są im przekazane w atrakcyjnej formie.
Niedostatek informacji jest jednym z najpoważniejszych problemów przed jakimi stają
między innymi ludzie starsi i niepełnosprawni. Większość osób nie uzyskuje należytego
wykształcenia z powodu barier fizycznych i społecznych uprzedzeń, a to z kolei jest
dodatkową przyczyną ich ubóstwa i zepchnięcia na margines. Coraz większy zasięg
i rozwój technik informacyjnych może oznaczać wyzwolenie dla wielotysięcznych
rzesz ludzi starszych i niepełnosprawnych. Komputer umożliwia im pracę i edukację.
Zastosowanie systemu komputerowego w edukacji specjalnej stwarza nie tylko wspaniałą jakość metodyczną, lecz przygotowuje także osobę niepełnosprawną do samodzielnego przełamywania swoich ograniczeń fizycznych i równoprawnego korzystania
68
Marian Kopczewski
z dostępu do informacji, teleedukacji, telepracy, a także teleusług dostępnych już dziś
poprzez sieci komputerowe w tym Internet.
Oczywiście poza komputerem i Internetem, ogromny wpływ na edukację w społeczeństwie informacyjnym mają telewizja i radio, jak również, już niestety w mniejszym
stopniu, prasa i książki. Telewizja z jej wielorakim obrazem świata – światem fikcji
i zdarzeń rzeczywistych wtargnęła do mikroświata codziennych spraw poszczególnych
ludzi, wtopiona została w codzienność powinności domowych. Ma ona jednak wiele
pozytywnych stron, jeśli chodzi o rolę, jaką odgrywa w procesie edukacji. Daje ona
szansę poznawania świata, przyswajania wiedzy o nim i uczestniczenia w olbrzymim,
światowym procesie socjokulturowym. Telewizja stwarza nie tylko pewne szanse wychowawcze, ale także edukacyjne i poznawcze. Dzięki telewizji i programom, zwłaszcza edukacyjnym i informacyjnym, jakie oferuje, dzieci i młodzież poszerzają i uzupełniają swoją wiedzę ogólną o świecie, polityce, nauce, kulturze i technice. Radio jest
rodzajem mediów, z którego można korzystać i używać nawet przy wykonywaniu różnych innych zajęć. Spełnia ono przede wszystkim funkcję rozrywkową, ale niewątpliwie także edukacyjną i informacyjną.
Prasa i książki są to media, które odgrywają przede wszystkim ogromną rolę w nabywaniu
umiejętności szybkiego czytania, rozumienia tekstu czytanego, poszerzania
i urozmaicania swojego języka oraz gromadzenia wiedzy na temat gramatyki i ortografii.
4. Negatywny wpływ mediów na edukacje
Niestety media mogą też mieć negatywny wpływ na edukację. Jak wszystko, tak i one
mają swoje wady i należy z nich korzystać z rozsądkiem i umiarem. O zagrożeniach
można mówić wtedy, gdy zajęcia i czynności wykonywane przez dzieci i młodzież poza
szkołą, ale i nie tylko, wywołują potencjalne lub rzeczywiste ujemne, niekorzystne
zmiany w rozwoju i edukacji dziecka oraz w życiu jego rodziny. Przede wszystkim
istnieje ogromne niebezpieczeństwo i możliwość uzależnienia się od Internetu czy telewizji, a nawet od obu tych środków masowego przekazu. Dzieci i młodzież godzinami
przesiadująca przed szklanym ekranem telewizora lub monitora, może uzależnić się od
niego, co w konsekwencji doprowadzi do tego, że pierwszą rzeczą, jaką będzie robiła po
przyjściu ze szkoły czy wstaniu rano, to właśnie włączenie szklanego ekranu. Taka
osoba będzie zapominała o swoich podstawowych i niezbędnych czynnościach, nie
będzie też w stanie normalnie funkcjonować, a korzystanie z telewizji, komputera
i Internetu, nie będzie już dla tej osoby źródłem wiedzy i czerpania informacji, ale nieświadomego tracenia czasu.
Telewizja i Internet mogą też spowodować ogólną demoralizację dzieci i młodzieży,
gdyż jak powszechnie wiadomo jest tam ukazywane zbyt wiele przemocy, agresji
i swobody.
To wszystko powoduje skutek wręcz odwrotny, nie jest to już na pewno edukacja
w społeczeństwie informacyjnym, a jej brak i zaniedbanie. Dlatego ważne jest, by nauczyć się i umieć racjonalnie wykorzystywać edukację w mediach.
Edukacja ustawiczna w społeczeństwie informacyjnym
69
5. Wnioski
Edukacja w społeczeństwie informacyjnym jest niewątpliwie zjawiskiem, które nieustannie się szerzy i rozwija. Narzędzia edukacyjne globalnego społeczeństwa informacyjnego doprowadzą do demokratyzacji w dostępie do wiedzy, a student przestanie być
przywiązany do miejsca studiów. Będzie zapewne kształtował swoje wykształcenie
przez konfigurowanie go ze składników oferowanych przez różne uczelnie.
Społeczeństwo informacyjne będzie na tyle konkurencyjne, na ile jego gospodarka
będzie oparta na wiedzy. A kluczem do wiedzy jest edukacja. Dlatego wykształcenie
społeczeństwa nie może być traktowane wyłącznie jako indywidualna sprawa uczących
się, tylko jako strategiczne zadanie dla państwa kształtującego społeczeństwo informacyjne i edukację w nim.
Celem strategicznym rozwoju procesu kształcenia ustawicznego i uczenia się w Polsce
w ciągu całego życia jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju osobowości, stymulowanie innowacyjności i kreatywności człowieka. Sprzyjać to będzie wzrostowi konkurencyjności, poprawie organizacji pracy i tworzeniu podstaw rozwoju społeczeństwa
opartego na wiedzy. Jest to zgodne z polityką Unii Europejskiej ukierunkowaną na
aktywne uczestnictwo w społeczeństwie obywatelskim, osobiste spełnienie, dostosowywanie się do ciągłych zmian i umożliwienie uzyskania zatrudnienia.
Realizacja celu strategicznego opiera się na wyodrębnionych działaniach priorytetowych korespondujących z europejskim obszarem uczenia się przez całe życie:
•
•
•
•
•
•
zwiększanie dostępności do kształcenia ustawicznego,
podnoszenie jakości kształcenia ustawicznego,
współdziałanie i partnerstwo,
wzrost inwestycji w zasoby ludzkie,
tworzenie zasobów informacyjnych w zakresie i rozwój usług doradczych,
uświadamianie roli i znaczenia kształcenia ustawicznego.
Literatura
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Gajda J.: Edukacja medialna. Toruń 2002.
Gajda J.: Media w edukacji. Kraków 2003.
Gajda J.: Telewizja młodzież kultura. Warszawa 1987.
Juszczyk S. (red.): Komunikacja interakcyjna człowieka z komputerem. Kraków 2000.
Malec T. Cz. (red.): Od podstaw do zastosowań-edukacyjna funkcja internetu. Olsztyn
2001.
Pachociński R.: Oświata XXIw.-kierunki przeobrażeń. Warszawa 1999.
70
Marian Kopczewski
Streszczenie
Społeczeństwo staje się społeczeństwem informacyjnym, gdy osiąga stopień rozwoju
oraz skali i skomplikowania procesów społecznych i gospodarczych wymagający zastosowania nowych technik gromadzenia, przetwarzania, przekazywania i użytkowania
olbrzymiej masy informacji generowanej przez owe procesy. W takim społeczeństwie
informacja i wynikająca z niej wiedza oraz technologie są podstawowym czynnikiem
wytwórczym a wszechstronnym czynnikiem rozwoju jest wykorzystywanie teleinformatyki. Szybsze docieranie do pełniejszych, bardziej wiarygodnych informacji ułatwia
podejmowanie lepszych decyzji oraz szybsze zaspokajanie potrzeb społecznych i obsługę podmiotów gospodarczych. W społeczeństwie informacyjnym ulegają zmianie formy
organizacji pracy i wzory życia społecznego. Postępująca integracja pracy i życia domowego, czasu pracy oraz czasu odpoczynku i życia prywatnego będzie miała istotne
znaczenie dla więzi i relacji społecznych oraz psychologicznych a także modelu życia,
a przede wszystkim w edukacji.
Continuing education in the information society
Summary
Society is becoming the information society, where it achieves the level of development
and the scale and complexity of social and economic processesrequiring the use of new
techniques for collecting, processing, transmission and use of the vast mass of information generated by these processes. In such a society, information and the resulting knowledge and technologies are central to a comprehensive manufacturing and development
factor is the use of ICT. Fasterreach to more comprehensive, more reliable information
to help you make better decisions and faster to satisfy social needs and service businesses. In the information society are changing forms of work organization and patterns of
social life. Increasing integration of work and home life, working time and rest time and
private life will be critical for the bonds and social relationships and psychological as
well as the model of life, especially in education.