Przedmiotowy system oceniania z historii i społeczeństwa w Szkole

Przedmiotowy system oceniania
z historii i społeczeństwa
w Szkole Podstawowej nr 3 im. B. Malinowskiego
w Działdowie
opracowany na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007r ze zmianami., dotyczącego zasad
oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów, Wewnętrznego
Systemu Oceniania Szkoły Podstawowej nr 3 im. Bronisława
Malinowskiego w Działdowie - zgodny z podstawą programową
z historii i społeczeństwa dla klas IV – VI
Przedmiotowy system oceniania
z historii i społeczeństwa
w Szkole Podstawowej nr 3 im. Bronisława Malinowskiego
w Działdowie
Przedmiotowy
system
oceniania
z
historii
i
społeczeństwa
został
opracowany
na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku ze zmianami,
dotyczącego zasad
oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów, Wewnętrznego Systemu
Oceniania Szkoły Podstawowej nr 3 im. Bronisława Malinowskiego w Działdowie i jest zgodny
z podstawą programową z historii i społeczeństwa dla klas IV – VI
oraz Programem nauczania
przedmiotu historia i społeczeństwo w klasach IV – VI szkoły podstawowej z możliwością realizacji
ścieżki edukacyjnej – edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie, nr dopuszczenia:
DKOS – 4014 – 35/02.
Przedmiotowy system oceniania uwzględnia:
I.
Informacje
jakie
umiejętności
nabyte
na
przedmiocie
historia
i
społeczeństwo
będą podlegały ocenie – obszary aktywności ucznia;
II.
Kontrakt między nauczycielem a uczniem;
III.
Kryteria ocen zawierające wymagania na daną ocenę;
IV.
Narzędzia pomiaru osiągnięć uczniów;
V.
Sposób ustalania oceny śródrocznej i końcoworocznej;
VI.
Zasady współdziałania z uczniami i rodzicami.
OBSZARY AKTYWNOŚCI UCZNIA
1. Postawy i zachowania specyficzne dla aktywności historycznych:
uczeń rozumie przyczyny i skutki poznanych zjawisk;
uczeń
prawidłowo
posługuje
się
chronologią
i
poprawnie
operuje
pojęciami
z nią związanymi;
uczeń umie wykorzystać różne źródła informacji do zdobywania wiedzy historycznej;
uczeń umie korzystać z mapy jako źródła wiadomości;
uczeń próbuje interpretować różnego rodzaju źródła historyczne;
uczeń próbuje samodzielnie oceniać fakty i wydarzenia historyczne;
uczeń zna i przestrzega praw dziecka i praw człowieka.
2. Postawy i zachowania funkcjonujące poza sferą działań ściśle związanych z historią:
a.
uczeń
umie
jasno
i
precyzyjnie
formułować
myśli,
odpowiedzi
i
pytania,
wyjaśnia je zarówno w mowie jak i w piśmie;
b.
uczeń
umie
posługiwać
się
encyklopedią,
tekstem
źródłowym
i
zbiorami
bibliotecznymi;
c.
uczeń rozwiązuje problemy indywidualnie i w grupie;
d.
uczeń wie, jak umiejętnie uczestniczyć w dyskusji;
e.
uczeń próbuje posługiwać się językiem historycznym przy opisie wydarzeń;
f.
uczeń okazuje tolerancję i szacunek dla poglądów niezgodnych z jego własnymi;
g.
uczeń szanuje prawa innych ludzi.
2
UMOWA – KONTRAKT Z UCZNIAMI
1. Prace klasowe i sprawdziany są obowiązkowe. Są zapowiadane nie później niż tydzień
przed ich przeprowadzeniem i omówiony jest ich zakres. Nieobecność na sprawdzianie lub pracy
klasowej
może
być
usprawiedliwiona
chorobą
ucznia
i
potwierdzona
przez
lekarza
lub rodziców/prawnych opiekunów; Prace pisemne są archiwizowane przez rok. Rodzice mają prawo
wglądu podczas wywiadówek i „otwartych drzwi”;
2. Na koniec semestru przewiduje się test sprawdzający;
3. Jeżeli praca klasowa lub sprawdzian, test nie odbędą się w terminie ustalonym przez nauczyciela,
z przyczyn niezależnych od nauczyciela lub klasy, wówczas nauczyciel w porozumieniu z klasą ustala
nowy termin;
4. Jeżeli uczeń opuścił pracę klasową, sprawdzian lub test z przyczyn losowych, powinien ją napisać
w ciągu dwóch tygodni od dnia powrotu do szkoły;
5. „Krótkie sprawdziany – „kartkówki” – są obowiązkowe, mogą, ale nie muszą być zapowiedziane
i nie podlegają poprawie. Zakres treści tych sprawdzianów obejmuje trzy ostatnie tematy lekcyjne;
6. Każdy uczeń ma prawo prosić nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienie niezrozumiałego tematu lekcji
i do dodatkowej pracy domowej;
7. Uczeń może poprawić słabą ocenę – niedostateczną lub dopuszczającą z pracy klasowej- dwa razy
w semestrze, w terminie uzgodnionym z nauczycielem;
8. Nie ocenia się ucznia po dłuższej, usprawiedliwionej nieobecności;
9.
Uczeń
/należy
ma
prawo,
ale
i
obowiązek
zgłoszenia
nieprzygotowania
rozumieć zarówno przygotowanie ustne, brak pracy domowej, jak
się
do
i brak
lekcji
zeszytu
przedmiotowego/. Ma prawo zgłosić nieprzygotowanie 2 razy w półroczu na początku każdych zajęć.
Trzecie i kolejne nieprzygotowanie do lekcji pozwala nauczycielowi postawić ocenę niedostateczną.
Próba oszukania nauczyciela upoważnia go do postawienia uczniowi oceny niedostatecznej.
10. Jeżeli uczeń będzie nieobecny na lekcji, jest zobowiązany do samodzielnego uzupełnienie braków
/notatki lekcyjnej i zadanej pracy domowej/;
11. Obowiązkiem ucznia jest systematyczne, czytelne i estetyczne prowadzenie zeszytu przedmiotowego
– zapisywanie w nim notatek i prac domowych;
12. Uczeń za pracę na zajęciach lekcyjnych otrzymuje „plusy”. Trzy „plusy” są równoznaczne z ocena
bardzo dobrą.
13. Uczniowie klas IV w miesiącu wrześniu nie otrzymują ocen niedostatecznych;
14. Uczeń ma obowiązek systematycznie pracować na lekcjach historii i w domu /ma obowiązek
przeczytania danego tematu lekcji z podręcznika/;
15. Uczeń na koniec semestru i koniec roku szkolnego ma możliwość pytania „na wyższą ocenę” –
poprawę oceny. Jednak swoją ocenę uczeń pracuje cały semestr lub cały rok;
16.
Oceny
śródroczne
wystawia
nauczyciel
w
terminie
ustalonym
przez
dyrekcję
szkoły
(przynajmniej siedem dni) przed posiedzeniem rady pedagogicznej;
17.
Uczeń,
który
opuścił
więcej
niż
50%
zajęć
lekcyjnych
nie
może
być
klasyfikowany
z historii i społeczeństwa;
18.. O planowanej ocenie niedostatecznej uczeń zostaje powiadomiony na miesiąc przed planowanym
posiedzeniem
rady
pedagogicznej
i
ma
prawo
przez nauczyciela.
3
poprawić
ocenę
w
terminie
wyznaczonym
KRYTERIA OCENY Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA
Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne znajdują się w kolejnych załącznikach:

nr 1 – klasa V;

nr 2 – klasa VI.
NARZĘDZIA POMIARU OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW:
1. Pomiar osiągnięć uczniów odbywa się za pomocą następujących narzędzi:

prac klasowych, sprawdzianów, testów;

krótkich sprawdzianów „kartkówek”;

odpowiedzi ustnych;

prac domowych;

przygotowania się do lekcji, aktywność w czasie lekcji;

praca w grupach lub praca samodzielna.
2. Stosowane metody:

pogadanka;

rozmowa nauczająca;

praca z tekstem.
V. SPOSÓB USTALANIA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I KOŃCOWOROCZNEJ
Ocenianie będzie się odbywać w oparciu o skalę obowiązującą w polskim systemie oświaty.
Dopuszcza się stosowanie znaków plus (+) i minus (-) przy ocenach cząstkowych. Ocenianie jest jawne.
Obszary oceniane w ciągu semestru:
1. Prace klasowe , testy i krótkie sprawdziany „kartkówki”
W zależności od zdobytych punktów uczniowie otrzymują oceny w następujący sposób:
celujący
100%
bardzo dobry
99% - 95%
bardzo dobry -
94% - 90%
dobry +
89% - 85%
dobry
84% - 79%
dobry -
78% - 75%
dostateczny+
74% - 70%
dostateczny
69% - 54%
dostateczny -
53% - 50%
dopuszczający +
49% - 45%
dopuszczający
44% - 35%
dopuszczający -
34% - 31%
niedostateczny
30% - 0%
4
2. Odpowiedzi ustne: na które składają się:
a) umiejętności zanalizowania tematu
-
główna myśl jasno sformułowana;
-
logiczne uzasadnienie własnego stanowiska
b) umiejętności selekcjonowania materiału
-
brak błędów faktograficznych;
-
fakty mieszczące się w podstawie programowej;
c) styl wypowiedzi:
-
samodzielność i płynność wypowiedzi;
-
konsekwentne stosowanie adekwatnej terminologii;
-
bogate słownictwo
3. Praca domowa: oceniamy następujące umiejętności
-
poprawność;
-
kompletność pracy;
-
oryginalność;
-
samodzielność;
-
prezentacja wyników
4. Aktywność: oceniamy stopniem lub umownym znakiem (+) w zależności od wkładu pracy.
Trzy plusy powodują wpisanie do dziennika lekcyjnego oceny bardzo dobrej.
5. Praca w grupach: będzie polegała na efektywnym współdziałaniu w zespole i ocenianiu własnego
uczenia się, skutecznym porozumiewaniu się w różnych sytuacjach i rozwiązywaniu problemów
w twórczy sposób.
Praca w grupie będzie oceniana przez ucznia – jako element samooceny i przez nauczyciela,
uwzględniając następujące fazy: zaangażowanie, przekształcania, badanie, prezentację.
Kryteria oceny pracy w grupie:
zadana praca;
wkład w pracę grupy;
kontakt z grupą
Oceny:
-
bardzo dobry: uczeń konsekwentnie wykonuje zadaną pracę, przypomina innym
członkom grupy o zadanej pracy, wnosi pozytywny wkład w pracę, ma wiele ciekawych
pomysłów, szczerze chwali wkład wnoszony przez innych, zachęca do dobrej
komunikacji, szanuje innych i ich pomysły.
-
dobry: koncentruje się na wyznaczonym działaniu, wykonuje zadanie z czasem,
słucha innych, zwykle szanuje innych, zdolny do kompromisu.
-
dostateczny: większość czasu wykonuje zadaną pracę, czasami odrywa się od pracy,
rozmawiając na inne tematy, wnosi pewien wkład w pracę grupy, opiera się
na pomysłach innych, czasami chwali innych, niezbyt wyraźnie okazuje szacunek
członkom grupy.
-
dopuszczający: często odrywa się od zadanej pracy, dyskutuje na inne tematy,
wykonuje część pracy, nie słucha pomysłów innych, rzadko chwali innych i okazuje
im szacunek.
-
niedostateczny: odrywa od pracy innych członków grupy, zajmuje się innymi
sprawami, rozmawia z ludźmi z innych grup, pozbawia grupę zapału do pracy,
5
przeszkadza, nie stara się o potrzebne materiały, „zamyka usta” grupie, całkowicie
dominuje w dyskusji, nigdy nie zawiera kompromisu.
5. Zeszyt przedmiotowy lub zeszyt ćwiczeń:
-
obowiązkiem ucznia jest systematycznie (czytelne i estetyczne) prowadzenie notatek
w zeszycie przedmiotowym lub w zeszycie ćwiczeń;
-
za
brak
zeszytu
uczeń
otrzymuje
„minus”;
uzyskania
trzech
minusów
jest równoznaczne z otrzymaniem oceny niedostatecznej;
Przy
za prowadzenie zeszytu lub zeszytu ćwiczeń uczeń może otrzymać ocenę.
wystawieniu
oceny
śródrocznej
i
końcoworocznej
będą
brane
pod
uwagę
kryteria społeczno – wychowawcze oraz zalecenia Poradni Pedagogicznej - Psychologicznej:
-
warunki nauki ucznia w domu rodzinnym;
-
trudności ucznia wynikające z patologii rodziny;
-
stan zdrowia ucznia;
-
stosunek ucznia do obowiązków szkolnych;
-
wysiłek ucznia wkładany w wywiązywanie się z obowiązków szkolnych;
-
systematyczność ucznia;
-
możliwości ucznia;
-
trudne sytuacje losowe w życiu ucznia.
VI. SPOSOBY INFORMOWANIA O OSIĄGNIĘCIACH I POSTĘPACH
Uczniów:
-
ustne uzasadnienie oceny;
-
recenzje prac pisemnych;
-
publikowanie wyników prac uczniowskich.
-
ogólnoklasowe spotkania;
-
rozmowy indywidualne;
-
korespondencja.
Rodziców:
6
Załącznik nr 2 do przedmiotowego systemu oceniania - wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie z historii i społeczeństwa.
zgodne z podstawą programową z historii i społeczeństwa dla klas IV – VI
i Programem nauczania przedmiotu historia i społeczeństwo w klasach IV – VI szkoły podstawowej
z możliwością realizacji ścieżki edukacyjnej – edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie,
nr dopuszczenia: DKOS – 4014 – 35/02.
klasa VI
Wymagania podstawowe
Ocena:
dopuszczający
dostateczny
Wymagania ponadpodstawowe
Ocena:
dobry
bardzo dobry
celujący
Rozdział I „Stary i Nowy Świat”
Uczeń potrafi:

definiować
pojęcia:
karawela;

określić datę
odkrycia Ameryki
przez Krzysztofa
Kolumba
(1492 rok);

definiować
pojęcia:
odrodzenie,
renesans

wymienić Włochy
jako „kolebkę
renesansu”;

określić czas
trwania epoki
renesansu (XVI
wiek)








Uczeń potrafi:
określić datę odkrycia
Ameryki przez
Krzysztofa Kolumba
(1492 rok) i zaznaczyć
ją na taśmie
chronologicznej;
wymienić wybitnych
podróżników i
odkrywców;
nazwać odkryte przez
nich lądy lub nowe
szlaki;
wskazuje na mapie
Włochy;
wymienić wybitnych
przedstawicieli
renesansu: Leonarda da
Vinci, Michała Anioła,
Mikołaja Kopernika;
określić czas trwania
epoki renesansu (XVI
wiek) i potrafi zaznaczyć
go na taśmie
chronologicznej;
definiować pojęcia:
humanizm, mecenat;
wymienić wybitnych










Uczeń potrafi:
wymienić wynalazki
w dziedzinie żeglugi, które
umożliwiły podejmowanie
dalekich wypraw;
wskazać na mapie kierunki
podróży znanych odkrywców;
wymienić odkryte przez nich lądy
lub nowe szlaki i wskazać je na
mapie;
wymienić towary przywożone
do Europy z Nowego Świata;
wymienić zmiany, jakie zaszły
w życiu codziennym ludzi
renesansu;
wymienić cechy człowieka
renesansu;
wymienić przyczyny zmian
poglądów ludzi na otaczający ich
świat;
charakteryzować postaci:
Leonarda da Vinci, Michała
Anioła;
wymieniać przykłady dzieł
Leonarda da Vinci, Michała
Anioła;
na podstawie podanego materiału
ilustracyjnego rozpoznać zabytki
7







Uczeń potrafi:
scharakteryzować
wybitnych
podróżników i
odkrywców, np.
Krzysztofa Kolumba
omówić przyczyny
odkryć
geograficznych;
przedstawia poglądy
głoszone przez
humanistów;
scharakteryzować
przyczyny zmian
poglądów ludzi
na otaczający ich
świat;
uzasadnić doniosłość
znaczenia
wynalezienia druku;
opisać przyczyny
zmian poglądów ludzi
na otaczający ich
świat;
wskazać przykłady
świadczące o
geniuszu myśli
Leonarda da Vinci;




Uczeń potrafi:
scharakteryzować
znaczenie odkryć
geograficznych dla
wymiany towarowej;
opisać związek między
odkryciami
geograficznymi
i zniszczeniem
cywilizacji
prekolumbijskiej;
opowiedzieć o sposobie
drukowania książek;
scharakteryzować
postawę człowieka
renesansu;



definiować
pojęcia:
reformacja;
wskazać Niemcy
jako ojczyznę
ruchu
reformacyjnego;
określić datę
wystąpienia
Lutra (1517 rok);




twórców włoskiego
renesansu;
definiować pojęcia: fresk
określić datę
wystąpienia Lutra
(1517 rok) i zaznaczyć
ją na taśmie
chronologicznej
wskazać wystąpienie
Marcina Lutra jako
początek jawnych
działań reformacyjnych;
definiować pojęcia:
wyznania protestanckie:
luteranizm, kalwinizm,
anglikanizm, Indeks
Ksiąg Zakazanych;
sztuki renesansowej;






charakteryzować postać Marcina
Lutra;
wymienić wyznania powstałe
na skutek reformacji
wymienić kraje, w których
narodziły się wyznania
protestanckie
wskazać na mapie państwa
objęte ruchem reformacyjnym;
wymienić przyczyny reformacji;
wymienić skutki reformacji;



omówić sytuację
w Kościele Katolickim,
która doprowadziła
do narodzin ruchu
reformacyjnego;
omówić poglądy
Marcina Lutra;
omówić skutki
reformacji;




scharakteryzować rolę
jaką w reformacji
odegrał Marcin Luter;
omówić podobieństwa
i różnice między
wyznaniami
protestanckimi a
wyznaniem katolickim;
uzasadnić, że reforma
(odnowa) i kontrreformacja były
reakcją Kościoła
Katolickiego na ruch
reformacyjny;
wyjaśnić, dlaczego
nowe wyznania
znalazły swoich
zwolenników w wielu
krajach Europy;
Rozdział II „Polska złotego wieku”
Uczeń potrafi:

definiować
pojęcia: hołd
pruski, unia
realna, ;
Rzeczpospolita
Obojga Narodów,
arrasy,
krużganki;

określić daty:
hołdu pruskiego
(1525 rok), unii
lubelskiej (1569
rok);

definiować
pojęcia: stan
społeczny,
magnateria,
szlachta;

wymienić nazwy




Uczeń potrafi:
wymienić wybitnych
twórców renesansu
polskiego (Mikołaja
Kopernika, Mikołaja
Reja, Jana
Kochanowskiego);
wskazać na mapie:
Kraków, Lublin, Prusy
Książęce;
określić daty: hołdu
pruskiego (1525 rok),
unii lubelskiej (1569
rok) i potrafi
zaznaczyć je na taśmie
chronologicznej
korzystając z mapy
wymienić państwa
sąsiadujące z
Rzeczypospolitą Obojga




Uczeń potrafi:
charakteryzować postaci:
Zygmunta I Starego, Zygmunta
Augusta;
przyczyny zawarcia unii realnej
polsko – litewskiej;
wymienić główne postanowienia
unii lubelskiej;
wymienić skutki hołdu pruskiego;






charakteryzować zajęcia
poszczególnych stanów
społecznych;
omówić zajęcia poszczególnych
stanów społecznych;
8

Uczeń potrafi:
przedstawić genezę
konfliktu polskokrzyżackiego za
panowania Zygmunta
Starego;
omówić znaczenie
i skutki hołdu
pruskiego;
wymienić okoliczności
zakończenia konfliktu
polsko-krzyżackiego;
opowiedzieć o życiu
na renesansowym
dworze Jagiellonów;
posługując się mapą,
omówić zmiany
terytorialne, jakie
nastąpiły w wyniku
unii;


Uczeń potrafi:
scharakteryzować
zasługi ostatnich
Jagiellonów dla
rozwoju kultury
renesansowej w Polsce;
wyjaśnić okoliczności
przekształcenia się
rycerstwa w stan
szlachecki;



stanów w Polsce
XVI-XVIII wieku;
definiować
pojęcia: sejm
walny, hetman;
definiować
pojęcia: wolna
elekcja;
określić datę
pierwszej wolnej
elekcji
(1573 rok);









Narodów;
zaznaczyć na taśmie
chronologicznej daty:
1525, 1569;
korzystając z mapy
wymienić państwa
sąsiadujące z
Rzeczpospolitą Obojga
Narodów;
definiować pojęcia:
pańszczyzna, folwark,
dziesięcina, czynsz,
danina, poddaństwo;
wskazać herby
szlacheckie jako
symbole rodu;
wymienić
najważniejszych
urzędników królewskich;
wskazać na mapie
Inflanty;
określić datę pierwszej
wolnej elekcji
(1573 rok) i zaznaczyć
na taśmie
chronologicznej;
wymienić dwóch
pierwszych królów
elekcyjnych w Polsce:
Henryka Walezego
i Stefana Batorego;
wskazać na mapie
państwa, z których
pochodzili pierwsi
królowie elekcyjni;








wymienić najważniejsze przywileje
szlacheckie;
charakteryzować skład sejmu
walnego (również na podstawie
schematu);
omówić zakres uprawnień
sejmików ziemskich;
omówić zakres uprawnień sejmu
walnego;
wymienić przyczyny wolnych
elekcji;
wymienić skutki wolnych elekcji;
wymienić zasługi Stefana
Batorego dla państwa polskiego;
wymienić obowiązki królów
elekcyjnych;





charakteryzować
sytuację chłopów
i mieszczan;
omówić najważniejsze
ustawy antychłopskie
i antymieszczańskie;
wyjaśnić w jaki
sposób przywileje
szlacheckie
ograniczały władzę
królewską;
omówić przyczyny
wojen z Rosją;
wyjaśnić, na czym
polegała reforma
wojskowa Stefana
Batorego;




podając argumenty
wskazać, na czym
polegała
uprzywilejowana
pozycja szlachty;
ukazać związek między
rozwojem przywilejów
szlacheckich
a słabnięciem pozycji
Rzeczpospolitej
w Europie;
uzasadnić znaczenie
decyzji podjętych na
sejmie walnym i
sejmikach ziemskich;
uzasadnić, że elekcja
oraz brak
dziedziczności tronu
mogły stanowić
zagrożenie dla
bezpieczeństwa,
stabilności
wewnętrznej państwa
Rozdział III „W pożodze wojen XVII wieku”
Uczeń potrafi:

definiować
pojęcia: potop
szwedzki;

określić czas
trwania: potopu
szwedzkiego


Uczeń potrafi:
definiować pojęcia:
wojna szarpana;
określić czas trwania:
potopu szwedzkiego
(1655-1660) oraz datę
pokoju w Oliwie (1660)



Uczeń potrafi:
charakteryzować postać Stefana
Czarnieckiego;
wymienia przyczyny wojen
ze Szwecją;
uzasadnić znaczenie bohaterskiej
obrony Częstochowy dla
9


Uczeń potrafi:
charakteryzować
postępowanie
Szwedów wobec
ludności polskiej
opisać przyczyny
początkowych


Uczeń potrafi:
scharakteryzować
różne postawy
społeczeństwa
polskiego w czasie
najazdu szwedzkiego;
scharakteryzować




(1655-1660)
oraz datę pokoju
w Oliwie (1660);
definiować
pojęcia: husarz,
islam;
określić czas
bitwy pod
Chocimiem (1673
rok), odsieczy
wiedeńskiej
(1683 rok);
definiować
pojęcia: liberum
veto, anarchia;
wymienić wiek
XVII jako czas
wielu konfliktów;










definiować
pojęcia:
sarmatyzm;
określić wiek
XVII i początek
XVIII wieku jako
czas trwania
kultury
sarmackiej;
definiować
pojęcia: barok,
putto, stiuk,
kontrreformacja;



i zaznaczyć je na taśmie
chronologicznej;
wskazać na mapie:
Częstochowę, Inflanty
określić czas bitwy pod
Chocimiem (1673 rok),
odsieczy wiedeńskiej
(1683 rok) i zaznaczyć
je na taśmie
chronologicznej;
wskazać na mapie
Wiedeń;
definiować pojęcia:
janczar, haracz;
wskazać na mapie
tereny, na których
toczyła się wojna
(Podole) oraz miejsca
najważniejszych
wydarzeń z nią
związanych – Kamieniec
Podolski, Chocim;
wymienić państwa,
z którymi Rzeczpospolita
prowadziła wojny
w XVII w.
wymienić i wskazać
na mapie państwa,
z którymi
Rzeczpospolita
prowadziła wojny
w XVII wieku;
określić wiek XVII i
początek XVIII wieku
jako czas trwania
kultury sarmackiej
i zaznaczyć na taśmie
chronologicznej;
wymienić zajęcia
szlachty;
określić czas trwania
epoki baroku
(XVII wiek) i zaznaczyć
na taśmie








prowadzenia dalszej walki
z najeźdźcą;
wymienić najważniejsze
wydarzenia z czasów „potopu”,
m.in. obronę Jasnej Góry;
wyjaśnić, dlaczego najazd
Szwedów nazwano „potopem”;
wymienić postanowienia pokoju
w Oliwie;
charakteryzować postać Jana III
Sobieskiego;
wymienić skutki wojen z Turcją;
podać przyczyny wyprawy Jana III
Sobieskiego pod Wiedeń;
wymienić skutki wojen w XVII w.
np. zniszczenie kraju, straty
terytorialne;
pokazać na mapie tereny utracone
w wyniku wojen: Inflanty, Podole,
Prusy Książęce, część Ukrainy;










wymienić przyczyny i skutki
kryzysu szkolnictwa XVII-XVIII
wieku;
wymienić pozytywne i negatywne
cechy Sarmatów;
opisać budowle barokowe
w Polsce i w Europie;



10
niepowodzeń
Rzeczypospolitej
w czasie potopu
szwedzkiego;
wskazać różne
postawy
społeczeństwa
polskiego w czasie
najazdu szwedzkiego;
opowiedzieć o
postępowaniu
Szwedów wobec
ludności polskiej;
opisać przyczyny
początkowych
niepowodzeń wojsk
polskich w walce
z Turkami;
opisać znaczenie
zwycięstwa pod
Wiedniem;
podać przyczyny
i objawy kryzysu
gospodarki kraju
(upadek miast, wzrost
pańszczyzny, słabość
armii);
wyjaśnić przyczyny
uzależnienia Polski
od państw
ościennych;
charakteryzować
zajęcia szlachty;
wskazać skutki
upadku szkolnictwa
dla funkcjonowania
państwa (brak
tolerancji religijnej,
niechęć do zmian
ustrojowych);
opisać negatywne
cechy Sarmatów i ich
wpływ na położenie
kraju;





znaczenie traktatu
w Buczaczu dla
położenia politycznego
Rzeczypospolitej;
scharakteryzować
przyczyny trudności
gospodarczych
Rzeczypospolitej
w 2. połowie XVII
i 1. połowie XVIII
wieku;
omówić
funkcjonowanie
aparatu władzy na
przełomie XVII i XVIII
wieku, wskazując na
słabość władzy
królewskiej, zrywanie
sejmów i wzrost
znaczenia magnaterii;
omówić wpływ
przywilejów
szlacheckich na
sytuację w państwie;
charakteryzować
ideologię sarmatyzmu;
uzasadnić, dlaczego
barok został nazwany
epoką kontrastów;

określić czas
trwania epoki
baroku
(XVII wiek);


chronologicznej;
wymienić cechy sztuki
barokowej;


opowiedzieć o
szkołach w Polsce na
przełomie XVII i XVIII
wieku;
przedstawić wpływ
wzrostu pobożności
na architekturę
i sztukę epoki;
Rozdział IV „W obronie upadającej Rzeczpospolitej”
Uczeń potrafi:
definiować
pojęcia:
oświecenie,
klasycyzm;

określić czas
trwania epoki
oświecenia
(XVIII wiek);

definiować
pojęcia:
ingerencja;

określić daty:
I rozbioru Polski
(1772 rok);





definiować
pojęcia:
konstytucja;
określić czas
trwania obrad
Sejmu Wielkiego
(1788 – 1792);
określić datę
uchwalenia
Konstytucji 3
Maja (1791 rok);
definiować
pojęcia:
konfederacja;







Uczeń potrafi:
określić czas trwania
epoki oświecenia
(XVIII wiek) i zaznaczyć
na taśmie
chronologicznej;
wymienić nazwiska
wybitnych myślicieli
epoki oświecenia;
określić czas I rozbioru
Polski (1772 rok) i
zaznaczyć na taśmie
chronologicznej;
wskazać na mapie zasięg
I rozbioru Polski
w 1772 roku;
określić czas trwania
obrad Sejmu Wielkiego
(1788 – 1792) i zaznaczyć
go na taśmie
chronologicznej;
określić datę uchwalenia
Konstytucji 3 Maja (1791
rok) i zaznaczyć ją na
taśmie chronologicznej;
określić daty:
II
rozbioru Polski (1793
rok), insurekcji
kościuszkowskiej (1794
rok), III rozbioru Polski












Uczeń potrafi:
wymienić przykłady budowli
klasycystycznych w Polsce
i w Europie
wymienić najważniejsze
dokonania naukowe i techniczne
epoki oświecenia
(np. piorunochron, maszyna
parowa);
wymienić najważniejsze cechy
stylu klasycystycznego;
z ilustracji przedstawiających
zabytki wybierać te, które zostały
zbudowane w stylu
klasycystycznym;
charakteryzować postać
Stanisława Augusta
Poniatowskiego;
wymienić państwa, które
dokonały I rozbioru i wskazać
je na mapie;
wskazać cel obrad Sejmu
Wielkiego;
charakteryzować postać
Stanisława Małachowskiego;
wymienić najważniejsze reformy
Sejmu Wielkiego;
charakteryzować postać
Tadeusza Kościuszki;
wymienić przyczyny wojny
polsko-rosyjskiej (1792 rok);
wymienić państwa, które
11








Uczeń potrafi:
podać najważniejsze
cechy ideologii
oświecenia;
wyjaśnić, na czym
polegała zasada
trójpodziału władzy
według Monteskiusza;
wyjaśnić, na czym
polegało
niebezpieczeństwo
wynikające z polityki
państw ościennych
wobec Polski;
omówić działania
zmierzające
do naprawy państwa
w dziedzinach oświaty
i gospodarki;
wskazać cel
wychowania
i edukacji młodzieży
w XVIII wieku;
omówić sytuację
Rzeczpospolitej
po I rozbiorze;
scharakteryzować
najważniejsze reformy
Sejmu Wielkiego;
opowiedzieć o
okolicznościach
uchwalenia
Konstytucji 3 Maja







Uczeń potrafi:
charakteryzuje
ideologię oświecenia
wskazać wpływ
dokonań naukowych
i technicznych
na zmiany w życiu
ludzi;
porównać postawy
w społeczeństwie
wobec rozbioru
państwa na podstawie
analizy obrazu
Jana Matejki „Rejtan”;
uzasadnić konieczność
przeprowadzenia
reform ustrojowych
w celu ratowania
niezależności kraju;
scharakteryzować
znaczenie reform
Sejmu Wielkiego
dla państwa polskiego;
ocenić postawę
Targowiczan;
ocenić postawę
społeczeństwa
polskiego w sytuacji
zagrożenia

określić daty:
II rozbioru Polski
(1793 rok),
insurekcji
kościuszkowskiej
(1794 rok), III
rozbioru Polski
(1795 rok);


(1795 rok) i zaznaczyć je
na taśmie
chronologicznej;
wskazuje na mapie
państwa, które dokonały
II rozbioru Polski
(Rosję i Prusy)
wskazuje na mapie
państwa, które dokonały
II rozbioru Polski
(Rosję, Prusy i Austrię);



dokonały II rozbioru Polski;
wymienić państwa, które
dokonały III rozbioru Polski;
wskazać na mapie tereny, które
Polska utraciła w wyniku II
rozbioru i nazwać państwa, które
dokonały III rozbioru;
wymienić najważniejsze przyczyny
upadku Rzeczypospolitej
w XVIII wieku;



niepodległości
państwa;
1791 roku;
wymienić zmiany,
jakie zakładała
Konstytucja 3 maja;
opisać przyczyny
wybuchu wojny
polsko-rosyjskiej
w 1792 roku;
przedstawić przyczyny
wybuchu powstania
kościuszkowskiego
w 1794 roku;
Rozdział V „Walka o niepodległą Rzeczpospolitą”
Uczeń potrafi:
definiować
pojęcia: emigracja;

określić daty:
założenia
Legionów Polskich
we Włoszech
(1797 rok);

określić daty:
powstania
Księstwa
Warszawskiego
(1807 rok);




Uczeń potrafi:
określić daty: założenia
Legionów Polskich we
Włoszech (1797 rok)
i zaznaczyć ją na taśmie
chronologicznej;
określić daty: powstania
Księstwa Warszawskiego
(1807 rok) i zaznaczyć ją
na taśmie
chronologicznej;
wskazać na mapie
Reggio, Włochy, Francję,





Uczeń potrafi:
charakteryzować postać Jana
Henryka Dąbrowskiego, Józefa
Wybickiego;
przedstawić przyczyny emigracji
Polaków po III rozbiorze;
nazwać i pokazać na mapie
państwa, z którymi walczył
Napoleon;
wymienić przyczyny powstania
opozycji w Królestwie Polski;
charakteryzować postać Piotra
Wysockiego;
12



Uczeń potrafi:
opisać przyczyny
tworzenia polskich
oddziałów zbrojnych
u boku Napoleona
Bonaparte;
podać przyczyny
utworzenia Księstwa
Warszawskiego;
omówić sytuację
gospodarczą
w Królestwa Polskiego
przed powstaniem



Uczeń potrafi:
Scharakteryzować
źródło rekrutacji
żołnierzy do polskich
oddziałów wojskowych;
ocenić postawę
społeczeństwa
polskiego wobec
konieczności
prowadzenia wojny
z Rosją;
scharakteryzować
wskazać różnice







definiować
pojęcia: Królestwo
Polskie;
określić daty:
wybuchu
powstania
listopadowego
(1830 rok);
definiować
pojęcia:
emisariusz,
branka;
określić daty:
wybuchu
powstania
styczniowego
(1863 rok);
definiować
pojęcia:
wynaradawianie:
rusyfikacja,
germanizacja;
definiować
pojęcia: tajne
nauczanie;
określić czas
trwania epoki
romantyzmu
(1. połowa XIX
wieku)
oraz czas trwania
epoki
pozytywizmu
(2. połowa XIX
wieku);
Księstwo Warszawskie;
wskazać na mapie
państwa, z którymi
walczył Napoleon;
wskazać na mapie
Królestwo Polskie;
określić daty: wybuchu
powstania listopadowego
(1830 rok) i zaznaczyć ją
na taśmie
chronologicznej;
definiować pojęcia:
uwłaszczenie;
określić daty: wybuchu
powstania styczniowego
(1863 rok) i zaznaczyć ją
na taśmie
chronologicznej;
definiować pojęcia:
autonomia, rugi pruskie;
Galicja;









definiować pojęcia:
praca organiczna,
romantyzm, pozytywizm;
określić czas trwania
epoki romantyzmu
(1. połowa XIX wieku)
oraz czas trwania epoki
pozytywizmu
(2. połowa XIX wieku)
i zaznaczyć na taśmie
chronologicznej;
wymienić
najwybitniejszych
twórców literatury doby
romantyzmu (Adam
Mickiewicz, Juliusz
Słowacki) i pozytywizmu
(Eliza Orzeszkowa,
Bolesław Prus, Henryk






wymienić przyczyny działania
powstania legalnej i nielegalnej;
podać przyczyny wybuchu
powstania listopadowego;
wymienić przyczyny wybuchu
powstania styczniowego;
wymienić skutki powstania
styczniowego;
wymienić przyczyny walki
zaborców (rządu rosyjskiego
i pruskiego) z Kościołem
katolickim;
wskazać przyczyny antypolskiej
polityki władz rosyjskich
i pruskich;











wyjaśnić, na czym polegała praca
organiczna;
określić przyczyny i cel walki
z germanizacją i rusyfikacją;
charakteryzować postaci: Michała
Drzymały, Hipolita Cegielskiego



13
listopadowym;
przedstawić zakres
autonomii Królestwa
Polskiego;
określić charakter
walk powstańczych;
opisuje skutki
powstania
listopadowego;
wyjaśnić, dlaczego
chłopi nie byli
zainteresowani
walką o niepodległość;
wymienić przyczyny
i cel działalności
spiskowej Polaków
po upadku powstania
listopadowego;
określić charakter
walk w powstaniu
styczniowym;
charakteryzować
politykę zaborców
wobec Polaków
w 2. połowie XIX
wieku;
scharakteryzować
działania
społeczeństwa
polskiego zmierzające
do zachowania
polskości;
wymienić
najważniejsze dzieła
literatury okresu
romantyzmu (np.
„Pan Tadeusz” Adama
Mickiewicza) i
pozytywizmu (np.
„Nad Niemnem” Elizy
Orzeszkowej czy
„Trylogia” Henryka
Sienkiewicza)
wymienić
najwybitniejszych



w położeniu Polaków
żyjących
w poszczególnych
zaborach;
ukazać rolę Kościoła
Katolickiego w walce
o zachowanie polskości
w okresie zaborów;
omówić rolę polskiej
kultury i sztuki w
walce o zachowanie
polskości


Sienkiewicz);
wymienić kompozytorów
i malarzy, którzy
odegrali ważną rolę w
kształtowaniu postaw
patriotycznych Polaków
(np. Fryderyk Chopin,
Stanisław Moniuszko,
Jan Matejko);


twórców literatury
doby romantyzmu
(Adam Mickiewicz,
Juliusz Słowacki)
i pozytywizmu
(Eliza Orzeszkowa,
Bolesław Prus,
Henryk Sienkiewicz)
i ich najważniejsze
dzieła;
przedstawić
kompozytorów
i malarzy, którzy
odegrali ważną rolę
w kształtowaniu
postaw patriotycznych
Polaków (np. Fryderyk
Chopin, Stanisław
Moniuszko, Jan
Matejko);
Rozdział VI „Postępowy wiek XIX”
Uczeń potrafi:
określić wiek, w
którym uczeni
dokonują wielu
wynalazków – XIX
wiek;

podać imię i
nazwisko polskiej
uczonej – Marii
Skłodowskiej Curie;

definiować
pojęcia:
kapitalista,
robotnik, strajk,
związki





Uczeń potrafi:
określić wiek, w którym
uczeni dokonują wielu
wynalazków – XIX wiek
i zaznaczyć na taśmie
czasu;
wymienić najważniejsze
wynalazki techniczne
i odkrycia naukowe,
które wpłynęły na rozwój
cywilizacji XIX wieku;
nazwać nowe grupy
społeczne (właściciele
fabryk i robotnicy);
wymienić nowe źródła
informacji w XIX wieku;





Uczeń potrafi:
podać przykłady zmian jakie zaszły
w życiu codziennym ludzi w XIX
wieku;
nazwać nowe grupy społeczne
(właściciele fabryk i robotnicy)
i przedstawić istniejące między
nimi różnice;
wymienić cechy architektury
przełomu XIX i XX wieku;
nazwać nowe kierunki w
malarstwie i wybrać z podanych
przykładów dzieł właściwe
dla danego kierunku;
wskazać literaturę, prasę i sztukę
jako źródła przekazu informacji
14


Uczeń potrafi:
na przykładach
przedstawić wpływ
rozwoju
cywilizacyjnego
na poszczególne
dziedziny życia
(np. rozwój techniki
a komunikacja i
przemieszczanie się
ludzi);
opowiedzieć o
położeniu robotników
(praca kobiet i dzieci,
warunki
mieszkaniowe, brak



Uczeń potrafi:
scharakteryzować
wymienić zmiany
w życiu ludzi zaistniałe
w wyniku
zastosowania
wynalazków;
wykazać różnice
istniejące między
robotnikami
i kapitalistami;
uzasadnić, że brak
praw i ochrony
dla pracujących
robotników stawał się
przyczyną konfliktów

zawodowe;
definiować
pojęcia: realizm,
impresjonizm,
symbolizm;

o nowych stylach, wydarzeniach
i ideach;




ubezpieczeń);
opowiedzieć o
sposobach spędzania
wolnego czasu,
z uwzględnieniem
zróżnicowania
społecznego;
przedstawić na
przykładach
możliwości spędzania
czasu wolnego;
podać przykłady
nowości kulinarnych;
na wybranych
przykładach omówić
zmiany, jakie zaszły
w modzie na
przełomie epok;

społecznych;
uzasadnić, że ważnym
źródłem informacji
dla społeczeństwa XIX
i XX wieku były
czasopisma, radio,
film, fotografia;
Rozdział VII „Ku niepodległej Rzeczpospolitej”
Uczeń potrafi:
określić daty:
wybuchu I wojny
światowej
(1914 rok) oraz
podpisania
zawieszenia broni
(11 XI 1918 rok);

wskazać na
mapie państwa
walczące
w I wojnie
światowej;

określić daty:
zakończenia
I wojny światowej
(11listopada





Uczeń potrafi:
definiować pojęcia:
definiuje pojęcia: kolonie,
wojna pozycyjna
określić daty:
wybuchu I wojny
światowej (1914 rok) oraz
podpisania zawieszenia
broni
(11 XI 1918
rok)
i zaznaczyć
je na taśmie czasu;
wskazać na mapie
państwa walczące
w I wojnie światowej
i tereny najważniejszych
walk;
podać bezpośrednią







Uczeń potrafi:
wymienić przyczyny walki
o kolonie;
określić cel tworzenia bloków
wojskowych przed I wojną
światową;
wymienia najważniejsze bitwy
I wojny światowej;
wymienia nowe rodzaje broni
użyte na frontach I wojny
światowej;
scharakteryzować postaci:
Romana Dmowskiego i Ignacego
Jana Paderewskiego;
wymienić skutki działań
wojennych;
podać cele obrad konferencji
15





Uczeń potrafi:
przedstawić przyczyny
wybuchu I wojny
światowej;
omawia charakter
działań wojennych;
opisać najważniejsze
postanowienia
traktatu wersalskiego;
omówić przyczyny
utworzenia Ligi
Narodów;
przedstawić zmiany
terytorialne w Europie
po I wojnie światowej;


Uczeń potrafi:
scharakteryzować
znaczenie
przystąpienia Stanów
Zjednoczonych
do wojny;
scharakteryzować
tragiczne
konsekwencje
konfliktów wojennych
dla ludności cywilnej;
1918 roku)
podpisania
traktatu
wersalskiego
(1919 rok);







definiować
pojęcia:
niepodległość;
podać datę
odzyskania
niepodległości
przez Polskę
(11 listopada
1918 roku);
definiować
pojęcia:
powstanie
wielkopolskie,
plebiscyt,
„Cud nas Wisłą”,
orlęta lwowskie;
definiować
pojęcia:
II Rzeczpospolita





przyczynę wybuchu
wojny;
zakończenia
I wojny światowej
(11listopada 1918 roku)
podpisania traktatu
wersalskiego (1919 rok) i
zaznaczyć je na taśmie
chronologicznej;
definiować pojęcia:
traktat wersalski,
Liga Narodów;
wymienić państwa
przegrane i zwycięskie
w I wojnie światowej;
określić daty:
odzyskania
niepodległości przez
Polskę (11 IX 1918 rok)
i zaznaczyć na taśmie
chronologicznej;
wskazać na mapie
tereny Polski,
o które toczyły się walki
w latach 1918-1921
wymienić osoby
zasłużone dla
odzyskania
niepodległości
(Roman Dmowski,
Ignacy Paderewski,
Józef Piłsudski)
definiować pojęcia:
Centralny Okręg
Przemysłowy,
mniejszości narodowe,
wskazać na mapie




pokojowej w Paryżu;
wskazać na mapie nowo powstałe
państwa;
scharakteryzować postaci: Józefa
Piłsudskiego, Józefa Hallera;
wyjaśnić, dlaczego rok 1918
był czasem sprzyjającym
odzyskaniu przez Polskę
niepodległości;
wymienić dokonania Janusza
Kusocińskiego i Władysława
Reymonta;




16
wymienić
najważniejsze
wydarzenia związane
z kształtowania się
granic
II Rzeczpospolitej
omówić przyczyny
podjęcia przez
Polaków walk
zbrojnych o kształt
granic państwa
polskiego;
charakteryzować
strukturę
narodowościową
społeczeństwa
II Rzeczypospolitej
podać przykłady
trudności w scalaniu
nowego państwa
(np. sieć kolejowa,
administracja,



wyjaśnić genezę
obchodów święta
niepodległości
11 listopada
wyjaśnić, dlaczego
11 listopada
obchodzimy jako
Święto Niepodległości
(Święto Narodowe);
scharakteryzować
sylwetki osób
zasłużonych dla
środowiska lokalnego,
regionu i kraju;


określić czas
trwania 20 – lecia
międzywojennego

obszar państwa
polskiego po
ostatecznym ustaleniu
granic oraz sąsiadów
II Rzeczypospolitej;
wymienić i wskazać
na mapie państwa
sąsiadujące z II
Rzeczypospolitą;


określić czas trwania
20 – lecia
międzywojennego
i zaznaczyć na taśmie
chronologicznej;
oświata, mentalność)
i wskazać ich
przyczyny
przedstawić pierwsze
sukcesy gospodarcze
młodego państwa
(np. budowa portu
w Gdyni, COP,
reforma walutowa,
wprowadzenie
powszechnego
obowiązku nauczania)


wymienić kilka wynalazków
i odkryć z okresu
międzywojennego;
opowiedzieć
o przemianach
w życiu codziennym
(na przykładach);
uzasadnić,
że w 20 – leciu
międzywojennym
umocniła się pozycja
społeczna kobiet;
Rozdział VIII „Świat w czasie II wojny światowej”
Uczeń potrafi:
definiować
pojęcia:
dyktatura;

określić daty:
wybuchu II wojny
światowej
(1 IX 1939)
oraz zakończenia
II wojny




Uczeń potrafi:
wskazać na mapie
państwa europejskie
(Niemcy, Włochy, ZSRR),
w których władzę
sprawowano za pomocą
dyktatury;
definiować pojęcia: obóz
koncentracyjny, łagier;
określić daty: wybuchu II




Uczeń potrafi:
posługiwać się poznanymi
pojęciami;
wymienić metody, za pomocą
których dyktatorzy utrzymywali
posłuch społeczeństwa;
określić cel utworzenia koalicji
antyhitlerowskiej;
wymienić i wskazać na mapie
członków koalicji antyhitlerowskiej;
17


Uczeń potrafi:
przedstawić
okoliczności, które
sprzyjały przejęciu
władzy przez
dyktatorów
wyjaśnić, na czym
polegał dyktatorski
sposób sprawowania
władzy;


Uczeń potrafi:
wykazać, na czym
polega różnica między
systemem
demokratycznym
a dyktaturą;
korzystając z mapy
wyjaśnić, dlaczego
system stalinowski
i nazistowski
światowej
w Europie
(8 V 1945 rok);






określić daty:
agresji Niemiec
na Polskę
(1 IX 1939)
oraz agresji ZSRR
na Polskę
(17 IX 1939);
definiować
pojęcia: walka
zbrojna, walka
cywilna, Armia
Krajowa;
określić daty:
wybuchu
Powstania
Warszawskiego
(1.VIII. 1944);
wymienić
najważniejsze
bitwy II wojny
światowej;
wojny światowej
(1 IX 1939) oraz
zakończenia II wojny
światowej w Europie
(8 V 1945 rok)
i zaznaczyć na taśmie
chronologicznej;
wskazać na mapie
Niemcy oraz państwa
będące ich sojusznikami
w czasie
II wojny światowej;
wskazać na mapie
miejsce zakończenia
II wojny światowej
w Europie;





określić daty: agresji
Niemiec na Polskę
(1 IX 1939)
oraz agresji ZSRR
na Polskę (17 IX 1939)
i zaznaczyć na taśmie
chronologicznej;
wskazać na mapie
Niemcy hitlerowskie
i ZSRR;
definiować pojęcia:
eksterminacja, getto,
okupacja;
określić daty: wybuchu
Powstania
Warszawskiego
(1.VIII. 1944) i zaznaczyć
na taśmie
chronologicznej;
podać nazwy polskich
formacji wojskowych
utworzonych
na wschodzie
i na zachodzie;




wskazać na mapie państwa będące
celem ataków Niemiec
i ich
sojuszników;





wskazać na mapie kierunki
niemieckich i radzieckich uderzeń
na Polskę we wrześniu 1939 roku;
wymienić formy prześladowania
ludności polskiej przez okupantów
wyjaśnić, dlaczego Polacy
podejmowali różne formy
walki z okupantem;
scharakteryzować postać
gen. Władysława Sikorskiego;
wymienić i pokazać na mapie
miejsca słynnych bitew
II wojny światowej,
w których brali udział Polacy;






18
na podstawie losów
ludności cywilnej
wyjaśnić, na czym
polegała istota wojny
totalnej;
podać przykłady
wykorzystania
najnowszej techniki
w prowadzeniu
działań wojennych;
charakteryzować
sytuację Polski
we wrześniu 1939 r.;
wyjaśnić, na czym
polegała polityka
okupanta
hitlerowskiego
wobec Żydów;
opowiedzieć
o postawach Polaków
w czasie okupacji
wyjaśnić przyczyny
wybuchu powstania
warszawskiego;
omówić na
przykładach
bohaterską postawę
żołnierzy polskich;
opowiedzieć o
sposobach
upamiętnia postawy
bohaterskich
żołnierzy (np. przez
nadawanie ich imion






stanowiły realne
zagrożenie dla Polski;
przedstawić
okoliczności
zakończenia wojny
na Dalekim Wschodzie;
uzasadnić, że okupanci
za pomocą różnych
metod prowadzili
planową politykę
wyniszczenia narodu
polskiego;
wyjaśnić, dlaczego
Żydzi zostali
przez Niemców uznani
za naród skazany
na zagładę;
wyjaśnić, na czym
polegają różnice
między toczoną przez
Polaków walką zbrojna
i walką cywilną;
uzasadnić, dlaczego
Polacy podejmowali
różne formy walki
z okupantem;
omówić przyczyny
formowania polskich
jednostek na
wschodzie i na
ulicom, szkołom,
drużynom
harcerskim);
zachodzie Europy;
Rozdział IX „Nowe oblicze powojennego świata”
Uczeń potrafi:
określić datę:
zakończenia
II wojny
światowej
w Europie
(8.05.1945);

nazwać dwa bloki
wojskowe
powstałe
po II wojnie
światowej:
NATO i Układ
Warszawski;

podać nazwę
państwa
polskiego
po II wojnie
światowej;

definiować
pojęcia:






Uczeń potrafi:
wymienić państwa
europejskie, które
należały do bloku
państw
demokratycznych
i socjalistycznych;
wskazać ZSRR i Stany
Zjednoczone jako
państwa dążące
do przejęcia wiodącej
pozycji w polityce
światowej
wskazać na mapie
obszar Polski
po II wojnie światowej;
nazwać i wskazać
państwa sąsiadujące
z Polską;
określić daty:
strajków robotniczych










Uczeń potrafi:
określić sytuację w powojennym
świecie jako zagrażającą pokojowi;
definiować pojęcia: zimna wojna,
NATO, Układ Warszawski, wyścig
zbrojeń;
scharakteryzować postać prymasa
Stefana Wyszyńskiego;
podać przykłady trudności dnia
codziennego w PRL;
scharakteryzować postaci: papieża
Jana Pawła II, Lecha Wałęsy,
Wojciecha Jaruzelskiego;
wymienić przykłady braku swobód
demokratycznych w Polsce;
podać przykłady wystąpień
społeczeństwa polskiego
wymienić przełomowe wydarzenia
1989 roku w Polsce;
wymienia cele działania UE;
podać przykłady łamania praw
19





Uczeń potrafi:
wyjaśnić, dlaczego
podział świata na dwa
bloki i wyścig zbrojeń
stanowiły zagrożenie
dla pokoju na świecie;
omówić zniszczenia
wojenne kraju;
wymienić przyczyny
niezadowolenia
społeczeństwa
wynikające
z problemów
dnia codziennego;
przyczyny wystąpień
i protestów
społecznych
w powojennej Polsce;
wskazać ekonomiczne
i polityczne podłoże
protestów;




Uczeń potrafi:
uzasadnić,
że rywalizacja między
dwoma blokami groziła
wybuchem nowego
konfliktu światowego;
uzasadnić,
że w wyniku rządów
komunistów Polska
przestała być krajem
suwerennym
scharakteryzować
uciążliwości stanu
wojennego;
omówić rolę, jaką
w wydarzeniach
1989 roku w Polsce
odegrali Lech Wałęsa
i Tadeusz Mazowiecki,
a w Europie Vaclaw
Havel i Michaił






stan wojenny;
określić daty:
strajków
robotniczych
oraz porozumień
sierpniowych
(1980 rok)
oraz
wprowadzenie
stanu wojennego
(13 XII 1981 rok);
podać nazwę
państwa
polskiego
po 1989 roku;
określić daty:
zniesienie stanu
wojennego (
1983 rok),
obrady
„okrągłego stołu”
(1989 rok),
wyborów
do parlamentu
(1989 rok);
definiować
pojęcia: Unia
Europejska,
euro;
określić daty:
utworzenia UE
(1 I 1993 rok),
przyjęcie Polski
do UE
(1 V 2004 rok);
wymienić nazwy
organizacji
humanitarnych:
Czerwony Krzyż,
Czerwony
Półksiężyc;








oraz porozumień
sierpniowych (1980 rok)
oraz wprowadzenie
stanu wojennego (13 XII
1981 rok i zaznaczyć
je na taśmie
chronologicznej;
definiować pojęcia:
NSZZ Solidarność,
porozumienia
sierpniowe;
zniesienie stanu
wojennego (1983 rok),
obrady „okrągłego stołu”
(1989 rok), wyborów do
parlamentu (1989 rok)
i zaznaczyć je na taśmie
chronologicznej;
wskazać na mapie
państwa, w których
dokonały się
demokratyczne
zmiany w 1989 roku;
definiować pojęcia:
traktat z Maastricht;
zaznaczyć na taśmie
chronologicznej daty:
utworzenia UE, przyjęcie
Polski do UE;
wskazać na mapie
państwa członkowskie
Unii Europejskiej;
przedstawić symbolikę
i walutę UE;
wymienić organizacje
zajmujące się walką
o prawa człowieka ;

człowieka we współczesnym
świecie;
wymienić cele działania UNCEF;







20
wymienić
postanowienia
„okrągłego stołu”;
wymienia warunki,
jakie muszą spełnić
państwa ubiegające
się o członkostwo
w UE;
zinterpretować na
podstawie tekstu
źródłowego
Powszechnej Deklaracji
Praw Człowieka
prawa człowieka
zawarte w tym
dokumencie;
wyjaśnić konieczność
niesienia pomocy
potrzebującym,
rozpoczynając
działania od
najbliższego
środowiska;
uzasadnić konieczność
niesienia pomocy
potrzebującym
uzasadnić konieczność
istnienia
międzynarodowych
organizacji
humanitarnych
uzasadnić potrzebę
ochrony praw
człowieka



Gorbaczow;
opisać korzyści płynące
dla państw
członkowskich z tytułu
przynależności
do Unii Europejskiej;
uzasadnić potrzebę
wspólnych
międzynarodowych
działań będących
wyrazem solidarności
z cierpiącymi i
potrzebującymi;
omówić wagę i
znaczenie istnienia
Powszechnej
Deklaracji Praw
Człowieka;
;