w przestrzeni

ISSN: 2080-1785
artpunkt
OPOLSKI KWARTAŁ SZTUKI
wydanie
specjalne
[ special edition ]
0,00 PLN
wrzesień 2010
[ september 2010 ]
W PRZESTRZENI
[In Space ]
2 Biennale ARS POLONIA
[ 2nd ARS POLONIA Biennale ]
20
Spis treści:
[ Table of contents: ]
Biennale Ars Polonia [ Ars Polonia Biennale ].......................... 3
2. Biennale Ars Polonia „W przestrzeni”
23
[ 2nd Biennale ARS POLONIA “IN SPACE” ]........................... 5
Edward BARAN...................................................................... 6
Krzysztof BEDNARSKI............................................................. 8
Elżbieta, Emil CIEŚLAROWIE.................................................. 10
Monika HANDKE................................................................... 12
Monika LOSTER.................................................................... 14
Antoni MALINOWSKI........................................................... 16
Ewa PARTUM....................................................................... 18
Teresa TYSZKIEWICZ............................................................ 20
Xawery WOLSKI................................................................... 22
22
Działo się w 2008 roku ... [ The following happened in 2008 ... ]
Od Arktycznego Elvisa do kretoszczurów,
czyli pierwsza odsłona Biennale Ars Polonia
[ From Arctic Elvis to Mole-Rats – the Opening Act
of the Ars Polonia Biennale ].............................................. 23
redakcja: [ edited by ]:
pl. Teatralny 12, 45-056 Opole
Galeria Sztuki Współczesnej
e-mail: [email protected]
www.galeriaopole.pl
konsultacja merytoryczna: [ content consultation ]:
Anna Potocka
[email protected]
14
zespół redakcyjny GSW: [ CAG editorial team ]:
Agnieszka Dela, Łukasz Kropiowski
[email protected]
wydawca: [ published by ]:
Galeria Sztuki Współczesnej
pl. Teatralny 12, 45-056 Opole
tel. 077 402 12 35
e-mail: [email protected]
www.galeriaopole.pl
korekta: [ proofread by ]:
Marianna Drzyzga
tłumaczenia: [ translations ]:
Biuro Tłumaczeń „Versus”
projekt, opracowanie graficzne,
skład, łamanie GSW: [ gesign and graphics, CAG typesetting and makeup ]:
Patrycja Kucik
[email protected]
na okładce: [ cover ]:
Motyw graficzny do wystawy „W PRZESTRZENI” autorstwa Józefa Chyżego
[Graphic by Józef Chyży ]
nakład: [ print run ]: 1 500 egzemplarzy
druk: [ printed by ]: Studio Reklamy AGENDA
Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych. Zastrzegamy sobie prawo skracania i redagowania tekstów oraz zmiany ich tytułów.
[ Unsolicited materials are not returned. We reserve the right to shorten and edit texts and change their titles.]
ZREALIZOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO [ Financing provided by the Minister of Culture and National Heritage ]
WERNISAŻ WYSTAWY „KRAJ SZTUKA ARTYSTÓW Z POLSKIM RODOWODEM”, OD LEWEJ: ANDRZEJ MOSZYŃSKI, JOANNA BUCHOWSKA, BRUCE CHECEFSKY, KRZYSZTOF ZARĘBSKI, GABRIELA MORAWETZ, MONIKA WEISS, ANDRZEJ CISOWSKI, GSW, OPOLE 2008, FOT. ARCHIWUM GSW
[ VERNISSAGE FOR THE EXHIBITION “OUR LAND – ARTISTS OF POLISH DESCENT”, FROM THE LEFT: ANDRZEJ MOSZYŃSKI, JOANNA BUCHOWSKA, BRUCE CHECEFSKY, KRZYSZTOF ZARĘBSKI, GABRIELA MORAWETZ, MONIKA WEISS, ANDRZEJ CISOWSKI, OPOLE CONTEMPORARY
ART GALLERY 2008, PHOTO – GALLERY ARCHIVES ]
Anna POTOCKA
Biennale Ars Polonia
[ Ars Polonia Biennale ]
Galeria Sztuki Współczesnej w Opolu w 2008 roku zaprezentowała wystawę
„Kraj – sztuka artystów z polskim rodowodem”. Ekspozycja ta zainaugurowała „Biennale Ars Polonia” – przedsięwzięcie, które wpisuje się w ciąg zdarzeń
artystycznych zapoczątkowanych wystawą „Jesteśmy”, autorstwa Elżbiety
Dzikowskiej i Wiesławy Wierzchowskiej, prezentowaną w warszawskiej Zachęcie w 1991 roku i kontynuowanych na multimedialnej prezentacji „POZA
– Sztuka artystów polskich” w galerii Real Art Ways, Hartford, Connecticut,
USA, październik 2006 – styczeń 2007, kuratorowaną przez Marka Bartelika.
Wystawa „Kraj” była pierwszą z zakrojonego na szeroką skalę autorskiego projektu galerii. Podjęliśmy trud organizowania co dwa lata kompleksowych prezentacji najciekawszych zjawisk sztuki tworzonej przez artystów
polskich poza granicami kraju. O potrzebie takiego działania świadczy bardzo
duże zainteresowanie naszym projektem bezpośrednio ze strony artystów,
artpunkt
opolski kwartał sztuki
In 2008, the Opole Contemporary Art Gallery presented the exhibition
“Our Land – Artists of Polish Descent”, which opened the “Ars Polonia
Biennale” – a project which forms part of a series of artistic events
commenced by the exhibition “Here We Are” by Elżbieta Dzikowska and
Wiesława Wierzchowska, which was presented at the Warsaw-based
Zachęta art gallery in 1991, and continued at the multi-media presentation entitled “POZA” at the Real Art Ways gallery in Hartford, Connecticut (USA), October 2006 – January 2007, curated by Marek Bartelik.
“Our Land” was the first exhibition under the gallery’s own largescale project. We have taken it upon ourselves to arrange comprehensive biennial displays of the most interesting phenomena in the art created
by Polish artists abroad. The need for such an undertaking is evidenced
3
MONIKA WEISS, „HEROS 2”, 2008, WIDEO OPARTE NA PERFORMANCE 3 MIN. 47 SEK., FOT. AUTORKA, [ “HERO 2”, 2008, PERFORMANCE-BASED VIDEO, 3:47 MIN., PHOTO BY THE AUTHOR ]
a także polskich galerii, muzeów, instytutów kultury polskiej, ambasad RP na
całym świecie oraz odbiorców w Polsce i poza granicami.
Naszym zamiarem jest przedstawienie możliwie szerokiego spojrzenia
– zaprezentowanie zarówno sylwetek artystów z polskim rodowodem, urodzonych już poza krajem, jak i tych, którzy urodzili się w Polsce i wielokrotnie przekraczając granice, realizują swoje projekty zarówno w kraju jak i na
całym świecie.
Obecnej i kolejnym wystawom towarzyszyć będzie obszerne wydawnictwo redagowane podczas trwania ekspozycji, aby znalazła się w nim jak najpełniejsza dokumentacja wydarzeń i działań artystycznych mających miejsce
na poszczególnych odsłonach Biennale.
Dziękuję artystom, którzy przyjęli zaproszenie do wzięcia udziału w prezentacji oraz Pani Elżbiecie Dzikowskiej za cenne wskazówki i życzliwość.
Dziękuję wszystkim, którzy udzielili wsparcia finansowego i rzeczowego.
Dziękuję Panu Bogdanowi Zdrojewskiemu, Ministrowi Kultury i Dziedzictwa
Narodowego, Panu Józefowi Sebeście, Marszałkowi Województwa Opolskiego i Panu Ryszardowi Zembaczyńskiemu, Prezydentowi Miasta Opola. Dziękuję opolskim instytucjom i firmom. Dziękuję patronom medialnym.
Anna POTOCKA
dyrektor projektu
dyrektor Galerii Sztuki Współczesnej w Opolu
by a great interest in our project expressed directly by artists, as well
as by Polish galleries, museums, Polish institutes of culture, Polish embassies all over the world and art lovers in Poland and abroad.
We intend to offer the broadest possible spectrum – to present the
profiles of artists of Polish origin born outside of the country, as well
as those who were born in Poland and, having crossed national borders
on a number of occasions, pursue their projects both in Poland and all
over the world.
This and subsequent exhibitions will be accompanied by a large publication prepared during the exhibitions, with the aim of documenting
as fully as possible the artistic events and activities taking place in
particular phases of the Biennale.
I wish to thank all the artists who have accepted the invitation to
take part in the presentation and Ms Elżbieta Dzikowska for her valuable suggestions and kindness.
I take this opportunity to thank all those who have provided us with
financial and material support. I wish to thank Mr Bogdan Zdrojewski,
the Minister of Culture and National Heritage, Mr Józef Sebesta, the
Marshal of the Province of Opolskie, and Mr Ryszard Zembaczyński, the
Mayor of Opole. I would also like to thank Opole-based institutions and
businesses and our media patrons.
Anna POTOCKA
Project Director
Director of the Opole Contemporary Art Gallery
4
artpunkt
biennale ars polonia
2. Biennale ARS POLONIA
„W PRZESTRZENI”
[ 2nd Biennale ARS POLONIA “IN SPACE” ]
Biennale odbędzie się w terminie 11 września – 24 października 2010 r.
w Galerii Sztuki Współczesnej w Opolu. Zaprezentowane zostaną instalacje,
obiekty, projekcje wideo, malarstwo, a także poezja konkretna i performance. W wystawie wezmą udział artyści polscy z Francji, Anglii, USA, Meksyku,
Holandii, Włoch oraz Niemiec: Edward Baran, Krzysztof Bednarski, Elżbieta
i Emil Cieślarowie, Monika Handke, Monika Loster, Antoni Malinowski, Ewa
Partum, Teresa Tyszkiewicz, Xawery Wolski.
Do współpracy przy projekcie zaproszona została Elżbieta Dzikowska –
autorka wystaw i publikacji dotyczących sztuki polskich artystów działających za granicą.
Tytuł koncepcyjny odnosi się do pojęcia przestrzeni jako specyficznego
obszaru, nie tylko w znaczeniu fizycznym, ale także, a może przede wszystkim, jako środowiska ogarniającego i wciągającego w swą swoistą strukturę,
sfery niejednokrotnie wymuszającej określone zachowania i stwarzającej
wielopłaszczyznowe asocjacje.
Na wystawie przedstawione zostaną różnorodne wizje przestrzenności.
Eksponowane będą prace, które kreują otoczenie, anektując poszczególne
pomieszczenia galerii i kształtując nową przestrzeń symboliczno-wizualną
(Xawery Wolski), próbujące wpłynąć na przestrzeń, w której powstają (Antoni Malinowski), badające relacje przestrzenne, nawiązując do zastanych
elementów architektonicznych (Krzysztof Bednarski). Zaprezentowane zostaną dzieła dążące do osiągnięcia przestrzenności poprzez działanie płaszczyzną malarską (Monika Handke, Edward Baran), światłem i dźwiękiem (Emil
Cieślar), a także akcje będące próbą wciągnięcia publiczności do strefy dialogu, wymagające interakcji (Elżbieta Cieślar), czy zadające pytania dotyczące przebiegu linii demarkacyjnej między prywatnością a historią, rozrywką
a tragedią w kontekście przekazu medialnego (Ewa Partum). Prezentowane
będą obiekty artystyczne z różnorodnych materiałów: od działającej kolorem
i miękkością tkaniny artystycznej (Monika Loster) po surowość stali i ostrza
szpilek (Teresa Tyszkiewicz).
Większość prac powstaje specjalnie na potrzeby wystawy i budynku
Galerii Sztuki Współczesnej. To działanie ukierunkowane na konkretną prezentację, współpraca artystów z kuratorami pozwoli na dodatkowe walory
ekspozycyjne – wzajemne oddziaływanie prac i ich konfrontacje. Aranżacja
będzie próbą stworzenia przestrzeni o jedynych w swoim rodzaju napięciach
formalnych i emocjonalnych obejmujących pokrewieństwa, paralele, korespondencje konceptów, ale także antynomie i zderzenia kształtowania malarskiego, rzeźbiarskiego oraz architektonicznego, kontrasty subtelnych konstrukcji napowietrznych i drobnych form niepozornie przemieszczających się
pod nogami publiczności, kształtów monolitycznych i ażurowych, czy w końcu
zderzenia atmosfery łagodnej i kontemplacyjnej z chłodem i drapieżnością.
The Biennale will take place from 11 September to 24 October 2010
Łukasz KROPIOWSKI
an attempt to create spaces with unique formal and emotional tensions,
at the Contemporary Art Gallery in Opole. The event will cover installations, objects, video projections, paintings as well as concrete poetry and performance. The following Polish artists from France, United
Kingdom, USA/Mexico, Netherlands, Italy and Germany will participate
in the exhibition: Edward Baran, Krzysztof Bednarski, Elżbieta and Emil
Cieślar, Monika Handke, Monika Loster, Antoni Malinowski, Ewa Partum, Teresa Tyszkiewicz, Xawery Wolski.
To cooperation in the project we invited Elżbieta Dzikowska – the
author of exhibitions and publications on the art of the Polish artists
working abroad.
The conceptual title refers to a concept of “space” as a specific
area, not only in the physical sense, but also or maybe first of all, as
an environment embracing and engrossing in its peculiar structure,
a sphere often imposing certain behaviours and creating multidimensional associations.
The exhibition will show diverse visions of spatiality. Works to be
exhibited create the scene annexing particular facilities of the gallery
and shaping a new symbolic and visual space (Xawery Wolski), attempting to affect the space where they are created (Antoni Malinowski),
investigating spatial relations by making connections with the architectural elements found on site (Krzysztof Bednarski). The presentation
will comprise works pursuing spatiality by operating a painterly plane
(Monika Handke, Edward Baran), light and sound (Emil Cieślar) as well
as actions to engage the audience in the dialogue, requiring interaction
(Elżbieta Cieślar) or asking questions about a demarcation line between
privacy and history, entertainment and tragedy in the context of the
media messages (Ewa Partum). The exhibition will feature artistic objects made of different materials ranging from artistic fabric creating
an effect with its colour and “softness” (Monika Loster) to austerity of
steel and pin points (Teresa Tyszkiewicz).
The majority of works are made especially for the purposes of this
exhibition and the building of the Contemporary Art Gallery. The efforts
are orientated towards a concrete presentation, cooperation between
artists and curators will provide additional exhibition values – interaction between works and their confrontation. The arrangement will be
including correspondence between painterly, sculptural and architectural shaping, contrasts between subtle overhead structures and small
forms moving inconspicuously beneath feet of the audience, monolithic
and openwork shapes or finally a clash of the cosy and contemplative
atmosphere with coldness and rapacity.
artpunkt
opolski kwartał sztuki
5
Edward BARAN
Urodził się w 1934 r. w Lesku. W latach 1957–1962 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, dyplom uzyskał w pracowni prof. Artura Nachta-Samborskiego). W latach 1979–1992 pracuje jako wykładowca
na Wydziale Sztuki Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Angers. Uprawia
malarstwo i grafikę artystyczną. Jego abstrakcje malarskie charakteryzuje
duża ekspresja. Autor tworzy również obrazy poddane destrukcji, dematerializowane, w których pusta przestrzeń odgrywa równie znaczącą rolę jak
pokryte farbą płótno. Swoje prace pokazywał na ponad 20 wystawach indywidualnych w Norwegii, Danii, Francji, Polsce, we Włoszech. Od 1966 roku
mieszka i tworzy we Francji.
Was born in 1934 in Lesko. Between 1957–1962 studied at the Academy
of Fine Arts in Warsaw, graduated from the class of professor Artur
Nacht-Samborski. 1979–1992 – a lecturer at the Art Department of the
Academy of Fine Arts in Angers. Creates paintings and graphic arts. His
abstract paintings are highly expressive. His paintings are subjected to
“destruction”, dematerialized, with empty space playing as significant
a role as the painted canvas. His works were presented at over 20 solo
exhibits in Norway, Denmark, France, Poland and Italy. Since 1966 has
been living and working in France.
BEZ TYTUŁU, FOT. GSW, [UNTITLED, PHOTO BY GSW ]
6
artpunkt
opolski kwartał sztuki
Krzysztof M. BEDNARSKI
Urodził się w 1953 r. w Krakowie. Studiował na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni prof. Jerzego Jarnuszkiewicza (1973–1978). Współpracował z Jerzym Grotowskim w jego okresie
parateatralnym. Pracą dyplomową rozpoczął cykl „Portret totalny Karola
Marksa”, który kontynuuje do dziś. Pod koniec lat 70. i na początku 80.,
pracując w materiałach tradycyjnych (kamień, metal), tworzył m.in. monumentalne rzeźby wykorzystujące motyw ludzkiej dłoni, stanowiące metafory
o wydźwięku społecznym. W tym samym okresie zainteresował się również
łączeniem tradycyjnych materiałów z efemerycznymi efektami kreowanymi
przez światło i cień („Pomniki z cienia”). W 1986 r. tworzy instalację „Moby
Dick” – pocięty kadłub łodzi, któremu towarzyszą dźwięki generowane przez
planety. Instalacja była kilkakrotnie modyfikowana, scalana na nowo w różnych konfiguracjach na wystawach w kraju i za granicą. Na przełomie lat
80. i 90. tworzy serię rozbudowanych, wieloelementowych instalacji, często
w połączeniu z projekcją („Pasaże”). W tym czasie w jego twórczości pojawiają się także wątki zaczerpnięte z „Vision and Prayer” Dylana Thomasa – Bednarski tworzy reliefowe tablice i frotaże. Prezentował swoje prace na ponad
20 wystawach indywidualnych w Polsce, Włoszech, Niemczech. Mieszka
i pracuje w Rzymie oraz w Warszawie.
Was born in 1953 in Cracow. Studied at the Faculty of Sculpture of the
Academy of Fine Arts in Warsaw in the class of professor Jerzy Jarnuszkiewicz (1973–1978). He worked together with Jerzy Grotowski
during the latter’s “semi-theatrical” period. His diploma work was the
first in his cycle entitled Portret totalny Karola Marksa (“Total Portrait of Charles Marx”), continued until present time. At the end of the
70’s and at the beginning of the 80’s he employed traditional materials
(stone, metal) to create monumental sculptures using the motif of the
human hand, constituting metaphors with social overtones. During the
same period he was also interested in combining traditional materials
with ephemeral effects created by light and shadow (“shadow monuments„). In 1986 he created the installation entitled “Moby Dick” – cut
boat hull, accompanied by sounds generated by the planets. The installation was modified several times, and connected in new configurations
at exhibitions in Poland and abroad. At the turn of the 80’s and the 90’s
he created a series of elaborate, multi-element installations, often in
combination with projection (“passages”). His works were presented
at over 20 solo exhibitions in Poland, Italy, Germany. Lives and works
in Rome and Warsaw.
„VICTORIA-VICTORIA (13 XII 1981 – 4 VI 1989)”, CSW ZAMEK UJAZDOWSKI, 4 VI 2009, FOT. AUTOR, [ “VICTORIA-VICTORIA (13 XII 1981 – 4 VI 1989)”, CSW ZAMEK UJAZDOWSKI, 4 VI 2009, PHOTO BY THE AUTHOR ]
8
artpunkt
opolski kwartał sztuki
Elżbieta i Emil CIEŚLAROWIE
Elżbieta Cieślar urodziła się w 1934 r. w Warszawie. Studiowała na Akademii
Sztuk Pięknych w Krakowie, a następnie na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk
Pięknych w Warszawie. Uzyskała dyplom z wyróżnieniem w pracowni prof.
Jerzego Jarnuszkiewicza. Po studiach pracowała jako projektant przemysłowy.
Emil Cieślar urodził się w 1931 r. w Rougemont le Château (Francja). Studiował w latach 1953–1959 na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych
w Warszawie. Uzyskał dyplom z wyróżnieniem w pracowni prof. Jerzego Jarnuszkiewicza. Po studiach pozostał na uczelni – pracował jako asystent prof.
Oskara Hansena, a następnie prowadził samodzielną pracownię rzeźby na
Wydziale Architektury Wnętrz. Zajmował się również projektowaniem przemysłowym.
Artyści wspólnie sygnowali prace. Początkowo prowadzili badania formalne
(oddziaływania przestrzenne form, oddziaływania wizualne struktur). Gdy
w 1973 r. rozpoczęli prowadzenie galerii Repassage w Warszawie ich zainteresowania przesunęły się w stronę społecznego oddziaływania obiektów rzeźbiarskich i nawiązania kontaktu z odbiorcą. Tworzyli również prace
i działania o wymowie politycznej. Publikowali teksty z zakresu teorii sztuki.
W 1978 r. Cieślarowie wyjechali na stałe do Francji. Organizowali akcje kontestacyjne o wymowie politycznej. Zajmowali się obiektami artystycznymi,
instalacjami i performance.
Indywidualnie od 1982 r. Emil Cieślar zajmuje się projektami opierającymi się
na jego teorii barw. Rozpoczął realizację „Muzyki barw” – świetlnych koncertów, które w latach 90. rozwinął w skali monumentalnej.
Elżbieta Cieślar w ostatnim okresie zajmuje się realizacją obiektów rzeźbiarskich w drewnie, których dopełnienie stanowi kontakt z człowiekiem – „uruchamiającym” obiekt lub „wypełniającym” rzeźbę swym ciałem.
Elżbieta Cieślar was born in 1934 in Warsaw. Studied at the Academy
of Fine Arts in Cracow, later at the Faculty of Sculpture at the Academy
of Fine Arts in Warsaw. Graduated with honours from the class of professor Jerzy Jarnuszkiewicz. Following her studies, she worked as an
industrial designer.
Emil Cieślar, born in 1931 in Rougemont le Château (France). Studied
at the Faculty of Sculpture at the Academy of Fine Arts in Warsaw.
Graduated with honours from the class of professor Jerzy Jarnuszkiewicz. Following his studies he remained to work at the academy – as an
assistant to professor Oskar Hansen, and later taught his own sculpture
class. He also worked as an industrial designer.
The artists singed their works jointly. Initially, they engaged in formal
studies (spatial impact of forms, visual impact of structures). When
in 1973 they opened the Repassage gallery in Warsaw, their interests
shifted towards social impact of sculptural objects and establishing
contact with the recipient. They also created works with political overtones. Published articles on art theory. In 1978 left the country permanently for France. Organised political protests. They created artistic
objects, installations and performances.
Individually, since 1982 Emil Cieślar has been working on projects based on his theory of colours. He started working on his “Muzyka barw”
(“Music of colours”) project – light concerts, which he developed on
a monumental scale in the 90’s.
Recently Elżbieta Cieślar has been working in wood, creating sculptures
complemented by contact with a person – “activating” the object or
filling in the sculpture with own body.
„SŁOŃ” – PERFORMENCE, GALERIA ZACHĘTA 1993 R., FOT. ARCHIWUM CIEŚLARÓW, [ “ELEPHANT” – PERFORMANCE, ZACHĘTA GALLERY 1993, PHOTO – CIEŚLARS’ ARCHIVES ]
INSTALACJA „PRZESTRZEŃ WOLNOŚCI I NIEWOLI” – WIDOK Z ZEWNĄTRZ – TEKSTY FILOZOFÓW W LUSTRZANYM ODBICIU, [ INSTALLATION “SPACE OF FREEDOM AND SLAVERY” – OUTSIDE VIEW – MIRROR IMAGE OF PHILOSOPHERS’ TEXTS ]
10
artpunkt
opolski kwartał sztuki
Monika HANDKE
Urodziła się w 1962 roku w Warszawie. Studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowniach Haliny Chrostowskiej i Jerzego Tchórzewskiego (dyplom w 1987 r.). W warszawskiej uczelni była następnie asystentką na Wydziale Grafiki. Uprawiała grafikę (głównie techniki linorytnicze).
Obecnie zajmuje się malarstwem, stosując oryginalne techniki, używając
różnorodnych materiałów – papieru, piasku, elementów roślinnych, jedwabiu
i cienkich płócien. W swych aluzyjnych pracach uzyskuje bogactwo faktury,
subtelne efekty kolorystyczne, którym czasem towarzyszy delikatna transparentność obrazu stwarzająca wrażenie lekkości i możliwość wykorzystania
różnorodnych efektów oświetlenia. Twórczość prezentowała na wystawach
indywidualnych i zbiorowych w Polsce i na świecie. Mieszka i pracuje w Bretanii we Francji.
Was born in 1962 in Warsaw. Studied at the Academy of Fine Arts in
Warsaw in the class of Halina Chrostowska and Jerzy Tchórzewski (graduated in 1987). After that she remained at the academy as an assistant
at the Faculty of Graphic Arts. Created graphic works (predominantly
using linocut techniques). Currently she paints employing original techniques and using a variety of materials – paper, sand, plant elements,
silk and thin linens. In her suggestive works she creates richness of
texture, subtle colour effects, sometimes accompanied by a delicate
transparency of the painting, giving the impression of lightness and allowing the use of a range of lighting effects. Her works were presented
at solo and group exhibitions in Poland and abroad. Works and lives in
Brittany, France.
BEZ TYTUŁU, FRAGMENT PRACY, FOT. AUTORKA, [ UNTITLED, FRAGMENT OF A PIECE, PHOTO BY THE AUTHOR ]
12
artpunkt
opolski kwartał sztuki
Monika LOSTER
Studiowała na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, dyplom na Wydziale
Malarstwa uzyskała w 2000 roku. Artystka zajmuje się tkaniną artystyczną
– zarówno formami płaskimi, zbliżonymi w formie do obrazu, jak i obiektami
przestrzennymi. Tworzy również instalacje. Brała udział w licznych wystawach w Polsce i na świecie (m.in. w Hiszpanii, Anglii, Holandii, na Węgrzech,
w Argentynie, na Ukrainie, we Włoszech, Kostaryce, Turcji, Wenezueli, Finlandii, Francji, Niemczech). Zajęła pierwsze miejsce na III Międzynarodowym
Biennale Tkaniny w Wenezueli (2004 r.), w latach 2005–2007 została mianowana przedstawicielką Woman in Textile Art na Polskę. Mieszka i pracuje
w Holandii.
Studied at the Academy of Fine Arts in Warsaw, graduated from the
Faculty of Painting in 2000. Creates textile art – both flat form, as well
as spatial objects. She also creates installations. Participated in numerous exhibitions in Poland and abroad (e.g. Spain, UK, Holland, Hungary, Argentina, Ukraine, Italy, Costa Rica, Turkey, Venezuela, Finland,
France, Germany). Won the 1st prize at the 3rd International Biennale
of Textile Art in Venezuela (2004). Between 2005–2007 nominated as
a representative of Woman in Textile Art for Poland. Lives and works
in Holland.
„DISLECTURE”, FOT. AUTORKA, [ “DISLECTURE”, PHOTO BY THE AUTHOR ]
14
artpunkt
opolski kwartał sztuki
Antoni MALINOWSKI
Urodził się w 1955 roku w Warszawie. Jest absolwentem Akademii Sztuk
Pięknych w Warszawie (dyplom 1979 r.) oraz Chelsea Collage of Art w Londynie (1982 r.). W swoich pracach bada relacje między kolorem, światłem
a przestrzenią architektoniczną. Najbardziej znane realizacje artysty to
instalacje malarskie we wnętrzach i na fasadach budynków Luxor Theatre
w Rotterdamie, Royal Court Theatre oraz w Coin Street Neighbourhood Centre w Londynie. W 2009 roku Antoni Malinowski zrealizował wystawę pt.
„The Polish Connection” na Zamku Królewskim w Warszawie oraz w Dulwich
Picture Gallery w Londynie. Brał udział w wielu wystawach na całym świecie
m.in. Biennale Architektury w Wenecji, wystawy w Seulu, Mediolanie, Londynie. Jego prace znajdują się w kolekcjach m.in. Tate Gallery, British Council,
Art Council. Projekty artysty były wielokrotnie nagradzane. Od 1980 roku
żyje i pracuje w Londynie.
Was born in 1955 in Warsaw. Graduate of the Academy of Fine Arts in
Warsaw (diploma in 1979) and Chelsea Collage of Art in London (1982).
His works investigate the relation between colour, light and architectural space. His best known works are painting installations inside and
on the facades of the buildings of Luxor Theatre in Rotterdam, Royal Court Theatre, and at Coin Street Neighbourhood Centre in London.
In 2009 Antoni Malinowski organised “The Polish Connection” exhibition at the Royal Castle in Warsaw and Dulwich Picture Gallery in London. Participated in a number of exhibitions all over the world, including
Architecture Biennale in Venice, exhibitions in Seoul, Milan, London. His
works are included in the collections of Tate Gallery, British Council,
Art Council, and others. He received numerous awards for his projects.
Since 1980 has been living and working in London.
STUDIO VISCONTI, MEDIOLAN, „WALL DRAWING” 2005, FOT. SUE BARR [ “WALL DRAWING”, 2005, STUDIO VISCONTI, MILAN, PHOTO BY SUE BARR ]
16
artpunkt
opolski kwartał sztuki
Ewa PARTUM
Urodziła się w 1945 roku w Grodzisku Mazowieckim pod Warszawą. Studiowała początkowo w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych,
a następnie na Wydziale Grafiki i Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (w pracowniach Aleksandra Kobzdeja i Stefana Gierowskiego – dyplom w 1970 r.). Już na studiach zwróciła się w stronę sztuki konceptualnej.
Od początku lat 70. artystka zajmowała się poezją konkretną, podejmując
poetyckie interwencje w przestrzeni publicznej i tworząc obiekty poetyckie,
na których odciska swoje usta podczas wypowiadania głosek. Zajmowała się
również performance’em, a od 1973 filmem awangardowym („Kino tautologiczne”). Poszerzała środki wyrazu, tworząc fotografie i jako jedna z pierwszych w Polsce uprawiała body art. W latach 1972–77 prowadziła w Łodzi
autorską galerię Adres. Od połowy lat 70. do wczesnych lat 90. rozwijała
w swych pracach tematykę feministyczną. Artystka ma w swoim dorobku
wiele wystaw indywidualnych m.in.: w Polsce, Niemczech, USA. Od 1982
roku mieszka i pracuje w Berlinie.
Was born in 1945 in Grodzisk Mazowiecki near Warsaw. Initially studied at the State Higher School of Visual Arts in Łódź, and later at the
Faculty of Graphic Arts and Painting at the Academy of Fine Arts in
Warsaw (class of Aleksander Kobzdej and Stefan Gierowski. Already as
a student she turned towards conceptual art. Since early 70’s the artist
was involved in concrete poetry, undertaking poetic interventions in
the public space and creating poetic objects. She has also done performance art, and after 1973 avant-garde cinema. Expanded the means of
expression through photography, and was one of the first in Poland to
create body art. Between 1972–77 managed a private gallery Adres in
Łódź. From mid 70’s to early 90’s her works developed feminist themes.
She has had many solo exhibitions – in Poland, Germany, USA, and other
countries. Since 1982 has been living and working in Berlin.
KATASTROFY SĄ CODZIENNOŚCIĄ, SZTUKA POWSTAJE RZADKO / CATASTROPHES HAPPEN DAILY, ART IS RARE, 2001/2006, FOT. ZOFIA WALIGÓRA, DZIĘKI UPRZEJMOŚCI GALERII FOTO-MEDIUM-ART, KRAKÓW, [ CATASTROPHES HAPPEN DAILY, ART IS RARE, 2001/2006, PHOTO BY
ZOFIA WALIGÓRA, COURTESY OF FOTO-MEDIUM-ART GALLERY, KRAKOW ]
18
artpunkt
opolski kwartał sztuki
Teresa TYSZKIEWICZ
Urodziła się w 1953 roku w Ciechanowie. Studiowała na Wydziale Mechaniczno-Technologicznym Politechniki Warszawskiej (dyplom 1978 r.). Po studiach
zajęła się sztukami wizualnymi, głównie filmem, ale także performance’em,
malarstwem i rysunkiem. Działała w kręgu artystów skupionych wokół Galerii
Współczesnej w Warszawie. Pierwsze filmy robiła ze swoim mężem Zdzisławem Sosnowskim. Była współzałożycielką Związku Twórców Filmowych „Remont” (1980 r.). W 1982 roku przeniosła się do Paryża. We Francji zaczęła
komponować dwuwymiarowe obiekty-obrazy, używając szpilek łączonych
z różnorodnymi materiałami (płótno, olej, akryl, blacha, fotografia). Proces tworzenia, układania, wbijania szpilek ma w jej twórczości zasadnicze
znaczenie artystyczne. Z czasem artystka zwróciła się w stronę obiektów
przestrzennych – tworząc instalacje, obiekty, ready-made, w których cały
czas obecny jest motyw szpilki, nie stanowi już jednak podstawowego tworzywa budującego prace. Artystka tworzy również cykle fotograficzne, wykorzystując swój wizerunek nakłuwany szpilkami i atakowany przez formy
przypominające narośla. Swoje prace prezentowała na licznych wystawach
indywidualnych m.in. w Polsce, Holandii, Francji, Portugalii, Niemczech.
Was born in 1953 in Ciechanów. Studied at the Faculty of Mechanical
Engineering and Technology of the Warsaw University of Technology
(diploma in 1978). After graduation she took up visual arts, mainly film,
but also performance, painting and drawing. Was active in the circle
of artists gathered round the Modern Art Gallery in Warsaw. Created
her first films with her husband, Zdzisław Sosnowski. In 1982 she moved to Paris. In France started to create object-paintings using pins
combined with various materials (canvas, oil paint, acrylic paint, metal
sheet, photography). With time she turned towards spatial objects –
creating installations, objects, ready-made, where the pin remains the
ever-present theme, but is no longer the basic building material of her
works. She also creates photographic cycles using her image pierced
through with pins and attacked by growth-like forms. Her works were
presented during numerous solo exhibitions in Poland, Holland, France,
Portugal, Germany and other countries.
„25 PAMIĘCI”, FRAGMENT, FOT. ŁUKASZ KROPIOWSKI, [ “25 MEMORIES”, FRAGMENT OF A PIECE, PHOTO BY ŁUKASZ KROPIOWSKI ]
20
20.
artpunkt
opolski kwartał sztuki
Xawery WOLSKI
Urodził się w Warszawie w 1960 roku. W latach 1980–1983 studiował
w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, w 1984 w Academie des BeauxArts w Paryżu i w New York Studio School of Drawing, Painting and Sculpture. Kontynuował studia w 1988 roku w Ecole des Beaux-Arts, Aix-en-Provence i w 1989 w Institut des Hautes Etudes en Arts Plastiques w Paryżu.
Istotny wpływ na kształt jego postawy artystycznej miały: doświadczenie
w pracy w marmurze zdobyte w latach 1985–1987 w Carrarze, stypendium
francuskiego MSZ pozwalające na studia artystyczne i antropologiczne zastosowań gliny w wyrobach ceramicznych i w architekturze w Peru i Meksyku, realizacje dla miast, muzeów i instytucji we Francji, USA i Meksyku
w latach 1999–2006. Tworzy obiekty rzeźbiarskie, płaskorzeźby i wieloelementowe instalacje. Xawery Wolski jest laureatem wielu prestiżowych nagród przyznanych mu we Francji i USA. Obecnie mieszka i pracuje w Nowym
Jorku i Meksyku.
Was born in Warsaw in 1960. Studied at the Academy of Fine Arts in
Warsaw, at Academie des Beaux-Arts in Paris, and at the New York
Studio School of Drawing, Painting and Sculpture. Continued his studies
at Ecole des Beaux-Arts, Aix-en-Provence, and at Institut des Hautes
Etudes en Arts Plastiques in Paris. Major influences affecting his artistic attitude included: experiences with work in marble in Carrara,
scholarship of the French Ministry of Foreign Affairs enabling artistic
and anthropological studies of the use of clay in ceramics and architecture in Peru and Mexico, works performed for cities, museums and
institutions in France, USA and Mexico between 1999–2006. Creates
sculptural objects, low reliefs and multi-element installations. Xawery
Wolski is a winner of many prestigious prizes awarded to him in France
and USA. Currently lives and works in New York and Mexico.
FOTOGRAFIA KONCEPCYJNA ELEMENTU INSTALACJI, KTÓRA BĘDZIE ZAPREZENTOWANA NA WYSTAWIE „W PRZESTRZENI”, [ CONCEPTUAL PHOTOGRAPH OF AN INSTALLATION ELEMENT TO BE SHOWN AT THE EXHIBITION “IN SPACE” ]
22
20.
artpunkt
opolski kwartał sztuki
artpunkt
opolski kwartał sztuki
DZIAŁO SIĘ W 2008 ROKU... [ THE FOLLOWING HAPPENED IN 2008 ... ]
Łukasz KROPIOWSKI
Od Arktycznego Elvisa do kretoszczurów,
czyli pierwsza odsłona Biennale Ars Polonia
[ From Arctic Elvis to Mole-Rats – the
Opening Act of the Ars Polonia Biennale ]
Dwa lata temu, w maju, wystawa „KRAJ – sztuka artystów z polskim rodowodem” zapoczątkowała projekt Ars Polonia, który zgodnie z zamiarem
organizatorów przyjął formę biennale.
Opieką kuratorską tamtą ekspozycję objęli: mieszkający w Stanach Zjednoczonych Marek Bartelik oraz prowadząca w Berlinie „Galerię Miejsce
(Der Ort)” Magdalena Potorska. Zrozumiałe jest zatem, że większość artystów, którzy wzięli udział w wystawie, związana była z USA i Niemcami,
jednak pojawili się również artyści z Francji, Holandii, Kanady oraz Brazylii.
W ekspozycji wzięli udział: Kinga Araya, Joanna Buchowska, Bruce Checefsky,
Andrzej Cisowski, Henryk Gajewski, Anna Bella Geiger, Wojciech Gilewicz,
Ewa Harabasz, Inka Kardyś, Anna Konik, Jerzy Kubina, Dominik Lejman, Joanna Malinowska, Jacek Malinowski, Gabriela Morawetz, Andrew Moszyński,
Adam Niklewicz, Beata Pankiewicz, Marek Poźniak, Jagoda Przybylak, R.H.
Quaytman, Roland Schefferski, Wanda Siedlecka, Christian Tomaszewski,
Monika Weiss, Krzysztof Wodiczko, Paweł Wojtasik, Przemysław Zajfert,
Krzysztof Zarębski.
Pierwsza prezentacja stanowiła swego rodzaju prolog – przegląd bardzo różnych przejawów tworzenia poza rodzinnym krajem. Zaprezentowani
zostali artyści, dla których Polska to niemal mit – równie sentymentalny
co odległy – zaszczepiony im przez przodków, ale także twórcy urodzeni
w Polsce i swobodnie podróżujący realizując swe projekty. Artyści, których
sztuka przedstawiona została na wystawie, reprezentowali różne pokolenia,
inspiracje i metody pracy. Ekspozycja jako inauguracja sygnalizowała rozmaitość zagadnień i nie posiadała wspólnego mianownika formalnego czy tematycznego – artystów połączył fakt tworzenia poza krajem rodzinnym. Jednak
dały się zaobserwować pewne analogie i powracające niczym refren tematy,
zarysowały się określone postawy twórcze, które w kontekście sztuki tworzonej w drodze nabrały specyficznego zabarwienia znaczeniowego.
Najbardziej charakterystyczną dla artystów tworzących w ciągłym ruchu
między kontynentami, językami i kulturami grupę prac stanowiły projekty odnoszące się do zagadnień związanych z tożsamością narodową i jednostkową
– pytania o przebieg linii granicznej między nimi oraz badania dotyczące wszelkiego rodzaju przenikania się kultur. Reprezentatywny dla tego typu twórczości był film „Tożsamość” Henryka Gajewskiego, który artysta rozpoczyna
słowami: „Urodziłem się w Białymstoku, w Polsce. W rodzinnym mieście Ludwika Zamenhofa, twórcy międzynarodowego języka esperanto” – to wskazanie „na lingvo internacia” jest charakterystyczne i towarzyszy pytaniom
Two years ago, in May, the exhibition „OUR LAND – Artists of Polish
Descent” opened the “Ars Polonia” project, which, as intended by the
organisers, was continued in the biennale form.
The curators, who supervised the exposition, were Marek Bartelik,
who lives in the United States, and Magdalena Potorska, who directs
“Der Ort (the Place Gallery)” in Berlin. Not surprisingly, most of the
exhibited artists work in the U.S. and Germany, but there were also artists from France, Holland, Canada, and Brazil. The participants included:
Kinga Araya, Joanna Buchowska, Bruce Checefsky, Andrzej Cisowski,
Henryk Gajewski, Anna Bella Geiger, Wojciech Gilewicz, Ewa Harabasz,
Inka Kardyś, Anna Konik, Jerzy Kubina, Dominik Lejman, Joanna Malinowska, Jacek Malinowski, Gabriela Morawetz, Andrew Moszyński,
Adam Niklewicz, Beata Pankiewicz, Marek Poźniak, Jagoda Przybylak,
R.H. Quaytman, Roland Schefferski, Wanda Siedlecka, Christian Tomaszewski, Monika Weiss, Krzysztof Wodiczko, Paweł Wojtasik, Przemysław Zajfert, Krzysztof Zarębski.
The first presentation served as a kind of prologue – a survey of
diverse expressions of creative efforts outside the home country. The
exhibited artists included those for whom Poland has an almost mythical dimension – sentimental and distant at the same timev – instilled
in them by their ancestors, but also young artists born in Poland and
travelling freely while pursing their projects. The artists, whose works
were presented in the exhibition spanned different generations, inspirations and creative methods. Conceived as an inauguration, the show
signalled a diversity of issues and did not subsume its works under
a single formal or thematic denominator – the only common factor was
undertaking artistic activity outside the home country. Nonetheless,
certain analogies and persistent leitmotifs were noticeable, and specific artistic attitudes came to the fore, which in the context of art “in
transit” acquired specific semantic import.
For artists, whose work grows out of the constant transit between continents, languages, and cultures, the most characteristic group
ROLAND SHEFFERSKI, OSAD 1, OSAD 2, 1999–2001, INSTALACJA – 2 STOŁY KUCHENNE I 10 NACZYŃ SZKLANYCH, GSW OPOLE 2008, FOT. ARCHIWUM GSW, [ RESIDUE 1, RESIDUE 2, 1999–2001, INSTALLATION – 2 KITCHEN TABLES AND 10 GLASS DISHES, OPOLE CONTEMPORARY
ART GALLERY 2008, PHOTO – GALLERY ARCHIVES ]
24
artpunkt
opolski kwartał sztuki
o źródła i granice tożsamości. Podobną wymowę miał performance Kingi Arai
„20/20” – działanie, podczas którego artystka poszukiwała tego, co łączy
i co dzieli Polskę – kraj pochodzenia i Kanadę – przybraną ojczyznę. W oryginalny sposób dotykało tego tematu również wideo Joanny Malinowskiej
traktujące o transkulturowości i dziwnych drogach tożsamości jednostek
na przykładzie sylwetki Eskimosa grającego rock’n’rolla – Arktycznego Elvisa. Umanaqtuaq – bohater filmu, naśladuje ikonę amerykańskiej popkultury
w krańcowo odmiennej kulturze, w przestrzeni życia, gdzie często jedyny
instrument muzyczny na tradycyjnych zabawach stanowi bęben. W pracach
tych artyści badali kształtowanie własnego „ja”, analizowali piętno odciskane na jednostkach przez dane środowisko, przynależność ducha do miejsca
i istnienie „genius loci”, który czasem kształtuje atmosferę wbrew ludzkim
pragnieniom, nadając działaniom znamiona dramatyzmu, groteskowości lub –
w karkołomnym aliażu – jednego i drugiego.
Kolejną licznie reprezentowaną grupę stanowili artyści w szczególny
sposób wrażliwi na kwestie społeczne. Charakterystyczna była ich strategia
artystyczna – różnorodna, jednak odnosząca się bezpośrednio lub pośrednio
do formy dokumentalnej. Dobrym przykładem są pseudodokumentalne filmy
Anny Konik składające się na wideo „In the middle of the Way” realizowane
w Warszawie, Berlinie, Moskwie, Cleveland, Wiedniu, Cork i Zurychu, przedstawiające sylwetki ludzi bezdomnych. Ich wypowiedzi stały się pretekstem
do refleksji nad wartościami, stosunkiem do egzystencji i przystosowaniem
do życia w społeczeństwie.
W ten nurt wpisuje się także doskonale twórczość Jacka Malinowskiego,
którego prace wideo należą do gatunku określanego mianem „fake documentary” – filmu w formie dokumentu, którego „oszustwo” polega na jego
fikcyjności. Cykle wideo opiera artysta na wymyślonej fabule, jednak mistyfikacja jest tak doskonała, że sprawia wrażenie całkowicie realne. „Sztucznie
wygenerowana i indywidualna prawda jest w moich filmach najważniejsza”
– stwierdza artysta i dąży do tego, by jego prace stanowiły esencję poruszonego problemu, a porusza w nich jak najbardziej rzeczywiste i poważne
tematy, prezentowany w Opolu cykl „Półkobieta” traktował o kalectwie.
Odmiennie ten kierunek reprezentują także „ikony” Ewy Harabasz, oparte
na fotografiach wojennych, czy komputerowe wizualizacje projektu Krzysztofa Wodiczki. Wodiczko w swoim zamyśle skonstruowania pojazdu dla weteranów wojny w Iraku i Afganistanie również poruszył temat kalectwa oraz
swego rodzaju nieprzystosowania do życia, jakie powoduje trauma wojenna.
„Niniejszy projekt jest odpowiedzią na pojawiające się potrzeby weteranów,
które są natury społecznej, psychologicznej i politycznej – z uwzględnieniem
potrzeb nieuznanych i wyciszonych” – pisze artysta. Zaprojektowany pojazd
miał w założeniu stanowić narzędzie rekonwalescencji weteranów, umożliwiające im powrót do normalnego życia. Twórca wziął pod uwagą rehabilitację psychiczną jednostki, ale także zagadnienie empatii – społeczne zaangażowanie w zrozumienie stanu emocjonalnego chorego. Działania wspomnianych
artystów dotykały pokrewnych tematów, jakby emigracja i liczne podróże
w szczególny sposób poruszały jakiś, nieznany anatomii, wewnętrzny nerw
odpowiadający za wrażliwość na kwestie cierpienia i zaburzenia stosunków
międzyludzkich.
Niezwykły i zaskakujący zbiór stanowiły na wystawie prace artystów
mieszkających na stałe za granicą, których nie łączy nic poza pewnym widmem ojczyzny unoszącym się nad ich sztuką. To łączące ogniwo jest swego
rodzaju piętnem – nostalgiczną lub natrętną myślą o Polsce. Reprezentatywne dla tego zjawiska były filmy Bruce’a Checefsky’ego – urodzonego
i żyjącego w USA, którego wszystkie prace związane są z krajem pochodzenia.
of pieces was centred around issues related to national and individual
identity – questions of borders between them, and all kinds of studies
on the subject of permeability of cultures. This kind of work was exemplified by Henryk Gajewski’s video “Identity”, which the artist starts off
with the words: “I was born in Białystok, in Poland. In the home town
of Ludwik Zamenhof, the creator of the international language Esperanto”; his reference to “lingvo internacia” is meaningful and connected
to questions of identity formation and limits. Kinga Araya touched upon
similar issues in her performance “20/20”, in which she interrogated
what unites and what divides Poland, her country of origin, and Canada,
her adopted homeland. The subject was also broached in an original
way by Joanna Malinowska’s video on transculturality and the strange detours on the road to individual identity, using the example of an
Eskimo who plays rock ‘n’ roll – an Arctic Elvis. Umanaqtuaq, the film’s
protagonist, imitates the icon of American pop culture in an extremely
different culture, in a kind of living space, where the only available musical instrument at traditional parties is often a drum. In these pieces
the artists studied the way in which identities form and analyzed what
kind of imprint human communities leave on individuals, as well as the
spirit’s attachment to a place and the existence of the so-called “genius loci”, which sometimes determines the atmosphere in a way that
is contrary to people’s desires, giving their actions marks of drama,
grotesque or both – joined in a bizarre alliance.
Another group represented in large numbers was formed by the artists particularly sensitive to social questions. The strategy of their
creation was unique – diverse, but one that directly or indirectly referred back to the documentary form. A good example are Anna Konik’s
pseudo-documentaries that comprise the video “In the middle of the
Way”, which were shot in Warsaw, Berlin, Moscow, Cleveland, Vienna,
Cork, and Zurich, and feature homeless people. What they said became
a pretext for reflection on values, approaches to human existence and
adjustment to life in society.
Jacek Malinowski’s work also expertly follows this route, with videos which belong to the genre labelled “fake documentary” – a film
in the documentary form with a built-in “lie” of fictionality. The artist
bases his cycles of videos on invented narratives, but the mystification
is so perfect that it appears completely real. “Artificially generated
and individual truth is of paramount importance in my films,” claims
the artist, and he strives to ensure that his works distil the essence of
a given problem, as he takes on the most real and serious social issues
– for instance, in the cycle “Half-woman” presented at the exhibition,
his subject was disability.
A different approach to this issue is taken by Ewa Harabasz’s “icons”,
based on war photographs, or computer visualizations in Krzysztof Wodiczko’s project. Through his model of a vehicle designed for veterans of
the war in Iraq and Afghanistan, Wodiczko also deals with the problem
of disability and a kind of maladjustment to life caused by a wartime
KRZYSZTOF ZARĘBSKI, „D.J. PLUS. SŁODKO-KWAŚNE”, 2008 GSW OPOLE, INSTALACJA, PERFORMANCE, [ “D.J. PLUS. SWEET AND SOUR”, OPOLE CONTEMPORARY ART GALLERY 2008, INSTALLATION, PERFORMANCE ]
26
artpunkt
działo się w 2008 roku...
KRZYSZTOF WODICZKO, PROJEKT „POJAZDU DLA WETERWNÓW WOJNY W IRAKU I AFGANISTANIE” [ KRZYSZTOF WODICZKO “A STUDY FOR THE WAR VETERAN VEHICLE” ]
Artysta rekonstruuje eksperymenty filmowe Franciszki i Stefana Themersonów, odgrzebuje nigdy niezrealizowane scenariusze Andrzeja Pawłowskiego
i Jana Brzękowskiego, badając i interpretując teorię filmu tego ostatniego. Mimo różnorodnych źródeł inspiracji, jego filmy charakteryzuje spójność
i konsekwencja kreowania specyficznej atmosfery nawiązującej do poetyki
surrealizmu.
Zupełnie odmienny przykład stanowiły fotografie Jagody Przybylak, mieszkającej od 1981 roku w Nowym Jorku, która na wystawie prezentowała nowe
prace wykorzystujące fotografie z lat 70., przedstawiające słynne plenery
w Osiekach, czy rzeźby i instalacje Adama Niklewicza od 25 lat mieszkającego w USA, którego różnorodna i oryginalna twórczość na pograniczu dadaistycznej groteski i konceptualizmu z reguły w różnym stopniu kontekstem
związana jest z Polską. Pretekstem dla Niklewicza może być wspomnienie
z dzieciństwa – surrealistyczna „Wizja”, „refleksja nad polską psychiką”–
fujarka wykonana z kiełbasy suchej krakowskiej, na której wykonywane są
utwory Chopina – projekt noszący ironiczny tytuł „Romantyczność”, czy nieskrywana nostalgia – „Okno”, które artysta zainstalował u siebie w pracowni
rozświetlające się kiedy w ojczyźnie świta i gasnące kiedy zmierzcha.
Na wystawie przedstawieni zostali również artyści, których postawa
twórcza w skrajnej postaci reprezentowana może być przez ekstrawaganckiego francuskiego pisarza Raymonda Roussela, spędzającego życie
w podróży, niedopuszczającego jednak do swego pisarstwa nic z tego, co
zaobserwował. Roussel na prośbę przyjaciółki, by opisał zachody słońca na
morzu, podczas swej żeglugi przy wyspach Oceanii odpowiada, że nic takiego
28
trauma. “This project forms a response to the growing needs of veterans – social, psychological, and political in nature – with special
attention paid to unacknowledged or suppressed needs”, writes the
artist. The vehicle he designed aimed to help veterans in the process
of social reconvalescence – the return to normal life. The artist considered mental rehabilitation of an individual and the question of empathy – the community’s involvement as it attempts to understand the
patient’s emotional state. The work of the artists mentioned above dealt
with related issues, as if emigration and numerous travels touched, in
a special way, an undiscovered common nerve that heightens sensitivity
to the problems of suffering and disturbed interpersonal relations.
A unique and surprising set at the exhibition was formed by the
works of artists who live permanently abroad and are not directly connected beyond a certain “spectre” of the fatherland that haunts their
art. This connective link brands them in a way – with nostalgic or obsessive thoughts about Poland. The films of Bruce Checefsky, who was
born and who lives in the U.S.A., were particularly representative of
this phenomenon, since all his works referred back to his country of
origin. The artist reconstructs the film experiments of Franciszka and
Stefan Themerson, digs up never-realized screenplays of Andrzej Pawłowski and Jan Brzękowski, examining and interpreting the latter’s film
artpunkt
działo się w 2008 roku...
nie ujrzał, gdyż pracował w kajucie i przez tydzień nie wychodził na zewnątrz.
W wielu zaprezentowanych pracach kwestie zewnętrznie pojętych peregrynacji były niedostrzegalne. Pozostawiając świat zewnętrzny poza obrębem
swej sztuki, artyści pracują introspektywnie, tworząc dzieła kontemplacyjne, stwarzające określone sytuacje poetyczne lub też eksplorujące pewien
obszar w sztuce, pewne fascynujące ich zagadnienia. I tak skrajnie skoncentrowana podczas aktu tworzenia Monika Weiss zapraszała uczestników
swojego performance w przestrzeń „wypełnioną światłem, wiatrem i ciszą”,
pragnąc, by zamieniwszy się w czyste tablice, medytowali wspólnie z nią
proces tworzenia i efemeryczność pozostawianego przez naszą fizyczność
śladu.
Krzysztof Zarębski odprawił rytuał – hermetyczny w swej symbolice performance „D.J. Plus”, kreśląc miodem podtytuł „Słodki-kwaśny”. Paweł Wojtasik zajmujący się „filmami przyrodniczymi”, na wystawie przedstawił golce,
gryzonie z rodziny kretoszczurów – nagie i bezbronne, kłębiące się stadnie,
nieświadome i zdezorientowane, przywodzące na myśl historię z obrazu Pietera Bruegela „Ślepcy”. Znamienne były też prace Wojciecha Gilewicza tworzącego w różnych krajach hipermimetyczne dzieła kameleony, wtapiające
się w otoczenie. Dla artystów tych nowe miejsce staje się punktem wyjścia
do kontynuowania wcześniej obranej strategii, poligonem dla wcześniejszego
konceptu.
W moim tekście na pewno wystąpiły pewne uproszczenia i generalizacje
– nie można wszystkiego, co zostało zaprezentowane na ekspozycji „Kraj”,
jasno zaklasyfikować i skatalogować, natomiast z pewnością prezentacja odsłoniła interesujące postawy, filozofie życiowe oraz typy wrażliwości, które
być może będą stanowiły inspirację do kolejnych koncepcji wystaw Biennale.
Łukasz KROPIOWSKI
theory. Despite multiple sources of inspiration, his films demonstrate
continuity and consistency in creating a specific atmosphere reminiscent
of surrealist poetics.
The photographs of Jagoda Przybylak, who had lived in New York since 1981, and the sculptures and installations of Adam Niklewicz, who
had lived in the States for the past twenty five years, provided completely different examples. In the exhibition, Przybylak presented new
pieces based on 1970s photographs featuring the famous landscapes
in Osieki, while Niklewicz’s diverse and original work intersecting the
Dadaistic grotesque and conceptualism as a rule responds to Polish issues in varying degrees. For Niklewicz, a pretext could be a childhood
memory in the surrealist “Vision”, “a reflection on the Polish psyche”,
a flute made of Cracow dry sausage that is used to perform Chopin’s music in the project ironically titled “Romanticism”, or undisguised nostalgia in “The Window”, which the artist constructed in his own workshop,
lit up when the dawn appears in his homeland and turned off at dusk.
The exhibition also featured artists whose artistic attitude in its
extreme form can be represented by the extravagant French writer Raymond Roussel, who spends his life travelling but who never admits anything he has observed en route into his writing. When a friend asked him
to describe sunsets on the sea, Roussel responded that during his voyage
near the islands of Oceania he did not see anything of the kind because
he worked inside his bunk and did not leave it for a week. In many pieces
presented at the exhibition, the issues of externally conceived peregrinations were completely invisible. The artists leave the external world
outside their art, creating wholly introspective works – contemplative,
conjuring up specific poetic situations or exploring certain areas in art,
certain issues that fascinate them. And thus, extremely focused during
the act of creation, Monika Weiss invited the participants of her performance into a space “filled with light, wind, and silence,” where she
wanted them to become clean slates and, together with her, to meditate
on the process of creation and the ephemeral nature of the imprint left
by our physicality.
Krzysztof Zarębski celebrated a “ritual” – the performance called
“D.J. Plus”, hermetic in its symbolism, in which he drew a “sweet-sour”
subtitle in honey. Paweł Wojtasik, who makes “nature films”, presented in the exhibition Golce, rodents from the mole-rat family, naked and
defenceless, clustering into bands, unaware and disoriented, bringing
to mind the story of Pieter Brueghel’s painting “The Blind Leading the
Blind”. Wojciech Gilewicz’s works, hypermimetic “chameleon” pieces
realized in different countries and blending in with the background, were
also characteristic. For these artists, the new place becomes merely
a starting point for continuing a previously chosen strategy, a testing
ground for previous ideas.
My text no doubt contains certain simplifications and generalizations,
as the exhibition’s offerings cannot all be easily classified and systematized. What seems certain is that the presentation revealed interesting
attitudes, philosophies and types of sensitivity that may provide inspiration for subsequent concepts of Biennale exhibitions.
PAWEŁ WOJTASIK, „NADZY”, 2005–2007, WIDEO, 10 MIN. 49 SEK., [“THE NAKED”, 2005–2007, VIDEO, 10:49 MIN. ]
29
W PRZESTRZENI
11.09.-24.10.2010[ In Space ]
2 Biennale ARS POLONIA
www.biennalearspolonia.pl
Edward BARAN, Krzysztof BEDNARSKI, Elżbieta CIEŚLAR, Emil CIEŚLAR, Monika HANDKE,
Monika LOSTER, Antoni MALINOWSKI, Ewa PARTUM, Teresa TYSZKIEWICZ, Xawery WOLSKI
Galeria Sztuki Współczesnej, pl. Teatralny 12, Opole
www.galeriaopole.pl
Patronat Honorowy:
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Wernisaż: 11.09.2010, godzina 18.00
„Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego”
Organizator:
URZĄD MARSZAŁKOWSKI
Województwa Opolskiego
Patroni medialni:
Sponsor Galerii:
Współorganizator:
URZĄD MIASTA OPOLA
www.galeriaopole.pl