OCHRONA BOCIANA BIAŁEGO (Ciconia ciconia)

Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”
Oddział w Warszawie
Al. Niepodległości 186 00-608 Warszawa
OCHRONA BOCIANA BIAŁEGO (Ciconia ciconia)
konspekt warsztatu
Poziom: technikum/liceum
Przedmiot: biologia
Podstawa programowa:
Biologia:
Treści nauczania:
4. Elementy ekologii i ochrony środowiska
2. Czynniki kształtujące różnorodność biologiczną i sprzyjające jej utrzymywaniu się (różnorodność
siedlisk, zależności między gatunkowe)
Skrót: W czasie zajęć uczniowie zapoznają się z ogólnymi informacjami dotyczącymi gatunku – bociana
białego, zagrożeniami dla populacji tego gatunku oraz sposobami ochrony. Przedstawione zostanie również
zagadnienie dotyczące bociana białego jako gatunku parasolowego. Ponadto uczniowie dowiedzą się jak
powinni zachować się w sytuacjach napotkania potrzebującego pomocy ptaka. Przedstawione zostaną
również aspekty prawne ochrony bociana białego w Polsce.
Cele operacyjne:
Po zajęciach uczeń:
• definiuje pojęcia: gatunek parasolowy, oportunistyczny drapieżnik, czynna ochrona,
• zna podstawowe informacje dotyczące gatunku, okresów lęgowych, ilości młodych, zachowania oraz
środowiska występowania bociana białego,
• zna podstawowe statystyki dotyczące liczebności populacji bociana białego na terenie Polski, województwa
mazowieckiego oraz powiatu wołomińskiego,
• potrafi wymienić zagrożenia wpływające na zmniejszenie się liczebności populacji bociana białego w Polsce
oraz zna sposoby eliminacji tych zagrożeń,
• zna prawne aspekty ochrony bociana białego,
• wie w jaki sposób udzielić pomocy rannemu bocianowi białemu,
• rozumie znaczenie występowania tego gatunku dla środowiska oraz konieczność jego ochrony w Polsce.
Metody i techniki pracy:
• praca w grupach,
• pogadanka,
• karta pracy,
• burza mózgów,
• dyskusja.
Czas realizacji: 1 jednostka lekcyjna (45 min), maksymalnie 30 osób
Pomoce: karty pracy (załącznik), obrazki przedstawiające pokarm bociana białego, magnesy, papier
formatu A0, markery.
Bibliografia:
• Indykiewicz P. 2004: Bocian biały Ciconia ciconia(L.), LOGO, Bydgoszcz
• Jakubiec Z. 2005: Bocian biały [w:] Poradnik ochrony siedlisk i gatunków; s. 86 – 90
www.natura2000.mos.gov.pl
• Jonsson L. 1998: Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego. Warszawa
• Kaługa
[W:]
I.
R.
2006.
Guziak,
Bocian
Z
biały
Jakubiec
w
województwie
(red.).
Bocian
mazowieckim
biały
Ciconia
w
roku
cioconia
2004.
(L.)
w
Polsce w roku 2004. PRO NATURA, Wrocław.
• Kruszewicz A.G. 2005: Ptaki Polski. Tom I, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa
• Sokołowski J. 1992: Ptaki Polski. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących
zwierząt objętych ochroną (Dz. U z 2004 r. Nr 220, poz. 2237)
• Dyrektywa 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków
• www.bocian.org.pl
• www.bociany.pl
Przebieg zajęć:
1. Zajęcia rozpoczynają się od przekazania informacji ogólnych o gatunku (Punkt 1a, b, c, d, f
Załącznika nr 1 do Konspektu) – pogadanka dotycząca opisu gatunku, okresu lęgowego,
zachowania, ilości młodych i środowiska występowania bociana białego. Pogadanka kończy się
rozdaniem kart pracy i wykonaniem przez uczniów zadania 1 w karcie pracy, polegające na
uzupełnieniu fragmentów zdań zawierających najważniejsze informacje dotyczące bociana białego.
2. Prowadzący dokonuje podziału na 4 – 5 grup (w zależności od ilości osób). Każda grupa dostaje
komplet 20 kartoników przedstawiających pokarm roślinny i zwierzęcy. Każda grupa wybiera
odpowiednie według niej kartoniki przedstawiające pokarm bociana białego, po czym są one
przyklejane przez jedno dziecko z grupy na tablicę (każda z grup w swoim pionie, jeden słupek obok
drugiego). Następnie prowadzący koryguje błędy i omawia (Punkt 1g Załącznika nr 1 do konspektu),
a dzieci uzupełniają zadanie 2 w karcie pracy, które polega na wypisaniu składu bocianiej diety.
3. Prowadzący krótko omawia zagrożenia dla populacji bociana białego oraz wspólnie z uczniami
dochodzi do sposobów ich eliminacji. Uczniowie uzupełniają zadanie 3 w karcie pracy polegające na
wypisaniu na zmianę raz zagrożeń, a raz sposobu ich eliminacji.
4. Prowadzący tłumaczy co oznacza pojęcie „gatunek parasolowy” (Punkt 2 Załącznik nr 1 do
konspektu). Wspólnie z uczniami prowadzący zastanawia się czy bociana białego można nazwać
„gatunkiem parasolowym”. Do tablicy przyczepiamy kartkę A0 z narysowaną parasolką, następnie
uczniowie pod parasolem wypisują co środowisko przyrodnicze i człowiek zyskują dzięki ochronie
środowiska występowania bociana białego. Po zakończeniu uczniowie uzupełniają zadanie 4 w karcie
pracy, polegające na wpisaniu własnymi słowami co oznacza pojęcie gatunek parasolowy oraz
dlaczego bocian biały jest dobrym jego przykładem.
5. Prowadzący wspólnie z uczniami dyskutuje na temat poprawnego zachowania w sytuacji napotkania
potrzebującego pomocy bociana białego (Punkt 6 Załącznik nr 1 do konspektu). Następnie uczniowie
samodzielnie uzupełniają Zadanie 5 w karcie pracy, które polega na odpowiedzi na pytania: co zrobić
gdy znajdziemy rannego ptaka, młodego bociana, który wypadł z gniazda lub do niego nie doleciał,
ptak zaplącze się w plastikowe sznurki oraz gdy spadnie gniazdo.
6. Prowadzący dokonuje podsumowania zajęć, zwraca szczególną uwagę na informacje najistotniejsze:
zagrożenia i sposoby ochrony populacji bociana białego, zagadnienie bociana białego jako gatunku
parasolowego oraz sposobów pomocy potrzebującym ptakom.