FIŃSKI SYSTEM SZKOLNICTWA WYśSZEGO

CHEMIA ● DYDAKTYKA ● EKOLOGIA ● METROLOGIA 2007, R. 12, NR 1-2
37
Wojciech Kochman
Wydział Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki
Politechnika Opolska
ul. K. Sosnkowskiego 31, 45-272 Opole
Department of Information Technology
University of Applied Science
Wolffintie 30, Fin-65200 Vaasa, Finland
email: [email protected]
FIŃSKI SYSTEM SZKOLNICTWA WYśSZEGO
FINNISH HIGHER EDUCATION SYSTEM
Streszczenie: Scharakteryzowano fiński system edukacji oraz jego strukturę. Omówione zostały typy uczelni, stopnie
naukowe oraz moŜliwości wyjazdu i podjęcia nauki w Finlandii. Artykuł zawiera praktyczne wskazówki dla studentów
planujących studia w Finlandii.
Słowa kluczowe: system edukacji w Finlandii, studia wyŜsze w Finlandii
Summary: The structure of Finnish educational system was characterised. The possibilities of studying in Finland, the degrees
to achieve and types of universities were presented. Some indications for foreigner students, who want to study in Finland were
given.
Keywords: finnish educational system, studies
Program PISA (Programme for International Student
Assessment) [1] uznał, Ŝe krajem z najlepszym systemem
edukacji na świecie w 2003 roku była Finlandia. Przebadano
uczniów w wieku lat piętnastu pod względem umiejętności
czytania, wiedzy naukowej oraz zdolności matematycznych.
Finów nieznacznie wyprzedzili w umiejętnościach
matematycznych uczniowie z Hong Kongu. We wszystkich
pozostałych kategoriach fińscy uczniowie byli na pierwszym
miejscu.
Charakterystyka fińskiego systemu edukacji
System edukacji w Finlandii jest trójetapowy (rys. 1).
Obowiązkowa dla wszystkich dzieci szkoła podstawowa
składa się z 9 klas. Kolejnym etapem jest 3-letnia nauka
w liceach lub szkołach zawodowych. Ostatnim szczeblem
edukacji są wyŜsze uczelnie.
W pojęciu uczelnie wyŜsze mieszczą się uniwersytety,
politechniki oraz uniwersytety letnie (summer universities),
oferujące zajęcia krótkoterminowe. Tych pierwszych jest 20,
z czego: 10 wielowydziałowych, 3 techniczne,
3 ekonomiczne oraz 4 artystyczne. Na uniwersytetach
studiuje około 170 000 studentów, a na 29 politechnikach 130 000 studentów.
Po 3-letnim okresie kształcenia na uniwersytecie
otrzymuje się stopień naukowy Bachelor’s degree, co
odpowiada polskiemu licencjatowi, a następnie po dwóch
latach otrzymać moŜna stopień Master’s degree, co
odpowiada polskiemu tytułowi magistra. Po 3,5÷4,5-letnim
okresie studiowania na politechnice oraz odbyciu
obligatoryjnej półrocznej praktyki otrzymuje się tytuł
Bachelor’s degree, który jest równowaŜny polskiemu
tytułowi inŜyniera. Kontynuując naukę, moŜna ubiegać się
o tytuł Licentiate po 2 latach kształcenia lub po około
4 latach o tytuł doktorski - Doctor. Stopień Licentiate jest
wyŜszy niŜ magister nadawany w Polsce, lecz niŜszy niŜ
doktor.
Podobnie jak w Polsce, na uczelniach fińskich
obowiązuje system punkowy ECTS (Eurepean Credit
Transfer System), co umoŜliwia swobodną naukę
zagranicznym studentom, którym stwarza się dogodne
warunki. Corocznie w ramach programów wymian
przyjeŜdŜa do tego mroźnego kraju nordyckiego około 7700
studentów, a na stałe studiuje około 9000 osób. Uczelnie
wyŜsze oferują łącznie ponad 400 programów na róŜnych
kierunkach, prowadzonych, co waŜne, w języku angielskim.
Aby podjąć studia doktoranckie na fińskiej uczelni,
naleŜy mieć tytuł magistra z dziedziny pokrewnej tym
studiom. Student musi udokumentować znajomość języka
angielskiego poprzez jedną z metod: okazanie certyfikatu
TOEFL lub ITLS, ukończenie studiów magisterskich
w języku angielskim, udokumentowany jeden semestr
studiów w kraju, gdzie językiem ojczystym jest angielski lub
ukończenie szkoły podstawowej i średniej w języku
angielskim. Doktorat moŜna robić dwustopniowo, uzyskując
początkowo tytuł Licentiate, a następnie tytuł doktorski.
MoŜliwe jest równieŜ ukończenie studiów doktorskich
38 CHEMIA ● DYDAKTYKA ● EKOLOGIA ● METROLOGIA 2007, R. 12, NR 1-2
Rys. 1. Fiński system edukacji [2]
jednostopniowo. Doktorant musi wykonać badania, napisać
rozprawę doktorską i obronić ją publicznie, co jest
jednocześnie egzaminem.
Co zrobić, aby wyjechać?
MoŜliwości wyjazdu na studia do Finlandii jest kilka.
MoŜna wyjechać w ramach jednego z unijnych programów
wymiany, takich jak Erasmus czy Leonardo da Vinci. MoŜna
równieŜ ubiegać się o status studenta permanentnego, zdając
egzaminy wstępne w ambasadzie fińskiej w danym kraju.
Istnieje równieŜ moŜliwość przeniesienia się z innej uczelni,
gdzie obowiązuje system punktowy ECTS i na podstawie
wcześniejszych osiągnięć przetransferować zdobyte punkty
odpowiadające kursom wybranego kierunku. WaŜnym
i charakterystycznym aspektem fińskiego szkolnictwa
wyŜszego jest to, Ŝe wszystkie uczelnie są państwowe.
Nauka jest bezpłatna.
Przed wyjazdem naleŜy zaznajomić się z organizacją
roku akademickiego i poznać, jakie są główne cechy
szkolnictwa wyŜszego w tym kraju. Rok akademicki jest
zorganizowany inaczej niŜ w Polsce. Nie jest podzielony na
dwa semestry, lecz na cztery kwartały trwające po 10 tygodni
kaŜdy.
W dziesięciu tygodniach zawiera się osiem tygodni
nauki na uczelni, tydzień nauki własnej oraz tydzień
egzaminacyjny. Kursy trwają maksymalnie dwa kwartały i są
CHEMIA ● DYDAKTYKA ● EKOLOGIA ● METROLOGIA 2007, R. 12, NR 1-2
zróŜnicowane pod względem stopnia zaawansowania. Aby
móc uczestniczyć w kursach zaawansowanych, naleŜy
wcześniej zaliczyć kursy podstawowe.
Atuty szkolnictwa wyŜszego w Finlandii
Szkolnictwo wyŜsze w Finlandii kładzie duŜy nacisk na
indywidualny tok nauki, aktywne formy studiowania oraz
międzynarodowy charakter
poszczególnych
uczelni.
Indywidualny tok nauki polega na moŜliwości studiowania
przedmiotów według zainteresowań własnych oraz zgodnie
z obranym kierunkiem rozwoju. Studiując na politechnice,
spośród dostępnych specjalizacji moŜna wybrać dwie,
z których jedna będzie główną, a druga poboczną. Oprócz
kursów specjalistycznych moŜna równieŜ wybrać kursy
opcjonalne, odpowiadające indywidualnym zainteresowaniom studenta.
Ustalenie planu zajęć jest bardzo elastyczne. Daje to
moŜliwość studiowania na kilku uczelniach jednocześnie.
MoŜliwe jest równieŜ zrealizowanie wszystkich kursów
w czasie krótszym niŜ przewidziany programowo, przy czym
niezbędna jest świetna organizacja, dyscyplina, duŜa
motywacja oraz odpowiednio skonfigurowany grafik.
Finowie kładą duŜy nacisk na międzynarodowy
charakter uczelni. Zarówno studenci, jak i wykładowcy
pochodzą z róŜnych krajów i kontynentów (rys. 2). Kadra
profesorska składa się z wykładowców z całego świata,
przyjeŜdŜających tylko na konkretne cykle wykładów, ale
równieŜ obcokrajowców wykładających stale na danej
uczelni. Na uczelniach dobrze rozwinięte są biura pomocy
studentom zagranicznym, gdzie moŜna uzyskać wszystkie
niezbędne informacje o studiowaniu, jak i praktyczne
wskazówki dotyczące Ŝycia w Finlandii. Biura te regularnie
wysyłają wiadomości drogą elektroniczną o aktualnych
wydarzeniach akademickich i kulturalnych. Nie tylko
studenci spoza Finlandii mają moŜliwość studiowania
w języku angielskim. Studenci fińscy tudzieŜ szwedzcy
równieŜ mogą wybierać przedmioty w dowolnym języku.
Podczas studiów w Finlandii naleŜy przygotować się na
bardzo aktywną formę studiowania. Liczne warsztaty,
symulacje prawdziwych sytuacji w środowisku pracy,
obligatoryjne praktyki (na politechnice), seminaryjny
charakter wykładów, w czasie których prowadzone są liczne
dyskusje i prezentacje, to standardy fińskich uczelni.
Doświadczenia E-learningu w krajach nordyckich
udowodniły, Ŝe to nie tylko dogodne, ale i praktyczne
narzędzie nauczania. Na specjalnych stronach internetowych
zamieszczane są zarówno materiały z wykładów, lektury
uzupełniające, jak i pomocnicze slajdy. Systemy te tworzą
bazę wiedzy i miejsce, gdzie za pomocą forum moŜna
wymieniać informacje z innymi studentami tudzieŜ
wykładowcami. Naukę ułatwiają równieŜ szeroko dostępne
pracownie komputerowe oraz internetowe biblioteki,
w których szukanie materiałów odbywa się szybciej
i wygodniej niŜ tradycyjnie. Oczywiście nie oznacza to, Ŝe
z tradycyjnych źródeł się nie korzysta. Nie wszystkie ksiąŜki
dostępne są w wersjach elektronicznych, a korzystanie
z tradycyjnych jest niejednokrotnie przyjemniejsze.
Analizując kulturę fińską przez wskaźniki kulturowe,
prof. Geerta Hofstede dochodzi się do wniosku, iŜ Finlandia
ma bardzo niski wskaźnik dystansu władzy (PDI).
Odczuwalne jest to w relacjach student-wykładowca, gdzie
istnieje niemalŜe stopa koleŜeńska. Dzięki temu komunikacja
międzyludzka jest o wiele łatwiejsza i mniej stresująca.
Przebiega w sposób luźny i niezobowiązujący.
Finlandia jest jednym z ciekawszych krajów nordyckich.
Ten daleki, mało znany kraj z niewielką liczbą mieszkańców,
za to z bardzo długą zimą, kusi zagranicznych studentów
poziomem edukacji. Jest to zarówno wspaniałe miejsce na
podjęcie nauki na uczelni wyŜszej, jak równieŜ miejsce,
gdzie moŜna poznać interesujących ludzi z całego świata.
Literatura
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
Rys. 2. Grupa studentów z Polski, Litwy, Ghany oraz Iranu z wykładowcą
z Chin podczas zajęć laboratoryjnych z transmisji danych
39
http://www.pisa.oecd.org/pages/0,2987,en_32252351_
32235731_1_1_1_1_1,00.html
http://www.edu.fi/english/SubPage.asp?path=500;4699
http://www.minedu.fi/OPM/Koulutus/koulutusjaerjestelmae/?lang=en
The Centre of International Mobility CIMO: Living in Finland. CIMO
Communications 1/2005.
University of Vaasa: Handbook for Master’s Degree and Doctoral
Students 2006-2007.