NORMALIZACJA

NORMALIZACJA
Tematyka wykładu








Terminologia
Historia normalizacji
Cele normalizacji
Zasady normalizacji
Udziałowcy normalizacji
Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji
Działalność normalizacyjna krajowa
Normalizacja zakładowa
Podstawowe terminy
•Normalizacja
•Cel normalizacji
•Wynik normalizacji
•Obiekt normalizacji
1
Historia normalizacji





Starożytny Egipt - zastosowanie "modułu budowlanego"
(stałej wielkości liczbowej) do produkcji cegieł przy budowie
piramidy Cheopsa.
Słynne drogi rzymskie budowane od IV w. p.n.e. miały
jednakową szerokość (ok. 2,75 m.).
Palestyna IX-VII p.n.e. - normalizacja w branży
garncarskiej.
Starożytna Grecja - stałość i powtarzalność w sztuce kształtów kapiteli, ilości rowków na kolumnach itp.
Anglia XI wiek - dekret nakazujący poświadczanie miary i
wagi według uprzednio zatwierdzonych wzorów.
Historia normalizacji cd.






W 1120 r. Henryk I w Anglii ustalił jednostkę długości pod
nazwą jard (obecnie 91,4 cm). Przedtem podstawą jarda
był krok, równy dwóm łokciom; tysiąc kroków stanowiło
milę.
Anglia 1340 - ustalenie jednostki wagi – funt.
Polska 1368 - ustalenie jednostki miar soli w kopalniach
przez Kazimierza Wielkiego.
Wenecja 1436 - zastosowanie standardowych części
zamiennych.
W 1570 r. Zygmunt August ujednolicił w Polsce wymiary
cegieł (3 x 6 x 12 cali).
We Francji w 1798 r. wprowadzono ujednolicone formaty
papieru przeznaczonego do pism urzędowych (210 x 297
mm i 297 x 420 mm).
Historia normalizacji cd.
Za „ojca normalizacji” uważa się E. Whitneya, który w 1798 r.
dostarczył rządowi amerykańskiemu 10 tys. muszkietów
wytworzonych w sposób pozwalający uzyskać daleko idącą
zamienność części.
 Niemcy 1846 - początki normalizacji w kolejnictwie.
 Niemcy 1869 - wydanie przez Niemieckie Stowarzyszenie
Inżynierów katalogu normalizacyjnych profili stalowych
walcowanych.
 Początek XX wieku - powstanie Międzynarodowej Organizacji
Normalizacyjnej (ISO).

2
Cele normalizacji
Główny cel:
Normalizacja służy uzyskaniu optymalnego w danych
okolicznościach stopnia uporządkowania w określonej
dziedzinie.
Obecnie przyjmuje się, że normalizacja realizuje następujące cele
szczegółowe:
 Regulowanie różnorodności;
 Kompatybilność;
 Zamienność;
 Bezpieczeństwo;
 Funkcjonalność ;
 Ochrona środowiska;
 Ochrona wyrobu .
Zasady normalizacji
W ustawie o normalizacji określono następujące zasady, którymi powinna
kierować się normalizacja krajowa w Polsce:
 jawności i powszechnej dostępności,
 uwzględniania interesu publicznego,
 dobrowolności uczestnictwa w procesie opracowywania i stosowania
norm,
 zapewnienia możliwości uczestnictwa wszystkich zainteresowanych
w procesie opracowywania norm,
 konsensu jako podstawy procesu uzgadniania treści norm,
 niezależności od administracji publicznej oraz jakiejkolwiek grupy
interesów,
 jednolitości i spójności postanowień norm,
 wykorzystywania sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki,
 zgodności z zasadami normalizacji europejskiej i międzynarodowej.
Udziałowcy normalizacji
Głównymi udziałowcami normalizacji są:
1. producenci,
2. usługodawcy,
3. dostawcy,
4. użytkownicy (przemysłowi),
5. konsumenci,
6. władze publiczne,
7. środowiska naukowe.
3
Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji
Historia działalności normalizacyjnej w Polsce
 Historia PKN sięga 1924 roku, pierwszą normę wydano w roku
1925.
 W latach 1972-1991 wraz z Głównym Urzędem Miar tworzył
Polski Komitet Normalizacji Miar i Jakości (PKNMiJ).
 Podstawę działania PKN w obecnym zakresie regulują
przepisy ustawy z 12 września 2002 r. o normalizacji.
Struktura Polskiego Komitetu Normalizacyjnego
Państwowa jednostka
organizacyjna
RADA
NORMALIZACYJNA
POLSKI KOMITET
NORMALIZACYJNY
Instytucjonalny organ
wykonawczy Komitetu personel etatowy
PREZES
Z-ca -Prezesa
Z-ca Prezesa
BIURO KOMITETU
KOMITETY TECHNICZNE (269)
Kolegialne organy wykonawcze
powoływane przez Komitet
Wykonawcy opracowań
normalizacyjnych zlecanych
przez organy wykonawcze
GRUPY ROBOCZE - EKSPERCI
4
Zadania PKN
Prowadzenie polityki
normalizacyjnej
Organizacja procesu normalizacyjnego
Inne działania
Określenie stanu i kierunków rozwoju
normalizacji
Organizowanie i nadzorowanie działań
związanych z opracowaniem i
rozpowszechnianiem Polskich Norm i innych
dokumentów normalizacyjnych
Prowadzenie działalności
szkoleniowej
Reprezentowanie Rzeczypospolitej
Polskiej w międzynarodowych i
regionalnych organizacjach
normalizacyjnych, uczestnictwo w ich
pracach oraz występowanie za granicą
w sprawach dotyczących normalizacji
Przeprowadzenie ankiety powszechnej
projektów norm – podawanie do publicznej
wiadomości tytułów, terminów zakończenia
ankiety oraz miejsca i sposobu udostępniania
zainteresowanym treści projektów
Prowadzenie działalności
wydawniczej
Opiniowanie projektów aktów
prawnych związanych z normalizacją
Zatwierdzanie i wycofywanie polskich Norm
oraz innych dokumentów normalizacyjnych
Prowadzenie działalności
informacyjnej
Inicjowanie i organizowanie pracy komitetów
technicznych w celu realizacji zadań
związanych z opracowaniem dokumentów
normalizacyjnych
Prowadzenie działalności
promocyjnej, w tym promocji
edukacji w zakresie normalizacji
Normalizacja zakładowa
Norma Europejska
lub Międzynarodowa
Norma krajowa
Norma krajowa
Norma zakładowa
Norma zakładowa
Rysunek 6. Normalizacja na różnych szczeblach
5
Uznanie potrzeby normalizacji
Etap 0
Etap 1
Etap 2
Etap 3
Uzasadnienie podjęcia pracy
Propozycja rozpoczęcia
Propozycja podjęcia pracy skierowana do jednostki ( komórki) odpowiedzialnej.
Decyzja o podjęciu prac wstępnych. Wyznaczenia grupy roboczej ( jeżeli istnieje taka potrzeba)
Badania wstępne
Wstępny przegląd i określenie celu
Określenie kosztu normalizacji i jej
opłacalności
Propozycja harmonogramu prac
Przeprowadzenie przeglądu przez jednostkę ( komórkę) odpowiedzialną
Decyzja o opracowaniu normy (rozpoczęciu prac)
Określenie zawartości technicznej normy
Plan pracy:
( możliwe przeprojektowanie wyrobu normalizowanego )
Informacje
Analiza
Opracowanie (techniczne) normy
Jeżeli analiza wykaże, że koszt
normalizowanego wyrobu jest zbyt wysoki,
to można dokonać przeprojektowania np. w
wyniku analizy wartości
Przeprowadzenie przeglądu przez jednostkę ( komórkę) odpowiedzialną
Decyzje o sfinalizowaniu przygotowań
Ankieta projektu w zakładzie ( jeżeli istnieje taka potrzeba)
Plan pracy:
Ostateczne opracowanie projektu
Uzupełnienie i dokończenie normy
Przeprowadzenie przeglądu przez jednostkę ( komórkę) odpowiedzialną.
Decyzja o zatwierdzeniu. Rozwiązanie grupy roboczej ( jeżeli istnieje taka potrzeba)
Etap 4
Publikacja
Drukowanie i rozpowszechnianie
Propozycja dotycząca zasad stosowania
Przeprowadzenie przeglądu przez jednostkę (komórkę) odpowiedzialną
Decyzja o wdrożeniu
Stosowanie i obliczenie kosztów
Etap 5
Nadzór nad stosowaniem
Śledzenie kosztów
Przeprowadzenie przeglądu przez jednostkę (komórkę) odpowiedzialną
Raport końcowy
Podstawowe funkcje działu normalizacji
Opracowanie
Wdrażanie
Informacje o normie
Inicjowanie opracowania
nowych norm
Badanie warunków
stosowania norm
Planowanie pracy nad
danym tematem i ocena
opłacalności
Prowadzenie koordynacja
opracowania norm
zakładowych ( badania
techniczne, ankieta itp.)
Uczestniczenie i śledzenie
zewnętrznej działalności
normalizacyjnej
Wydawanie nowych i
znowelizowanych norm
Nadzór nad stosowaniem i
wdrażaniem norm
Prowadzenie klasyfikacji i
kodowania w zakresie objętym
normami
Współpraca z działem baz
danych w ramach
rejestrowania norm,
materiałów i artykułów
stosowanych w produkcji
Współpraca z działem
projektowania
Udostępnianie w sposób
ciągły informacji o
działalności normalizacyjnej,
zewnętrznej i wewnętrznej,
poprzez ulotki, artykuły,
seminaria itp.
Upowszechnianie ogólnych
informacji o normalizacji, jej
technikach, filozofii i
opłacalności
Współpraca z biblioteką
przedsiębiorstwa w zakresie
norm zewnętrznych i
publikacji normalizacyjnych
6