Górka W., Jochymczyk - Woźniak K., Michnik R., Nowakowska K

Wioletta GÓRKA, Studenckie Koło Naukowe Biomechatroniki „BIOKREATYWNI”,
Katedra Biomechatroniki, Politechnika Śląska, Zabrze
Katarzyna JOCHYMCZYK-WOŹNIAK, Robert MICHNIK, Katarzyna
NOWAKOWSKA, Katedra Biomechatroniki, Politechnika Śląska, Zabrze
Agnieszka NAWRAT-SZOŁTYSIK, Katedra Fizjoterapii Układu Nerwowego i Narządu
Ruchu, Akademia Wychowania Fizycznego, Katowice
OCENA RÓWNOWAGI OSÓB W PODESZŁYM WIEKU
ZAMIESZKAŁYCH W DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ
ASSESSMENT OF A BALANCE OF OLDER PEOPLE LIVING AT
A SOCIAL WELFARE HOME
Słowa kluczowe: stabilografia, ZEBRIS FDM-S, osoby starsze
1. WSTĘP
U osób w podeszłym wieku układy odpowiedzialne za utrzymanie równowagi ciała ulegają
pogorszeniu w wyniku obniżonej sprawności układu nerwowego oraz jego stopniowej
degeneracji. Pogarsza się funkcjonowanie narządów zmysłu [5].
Wpływ na równowagę osób starszych mają także choroby współistniejące, stosowane leki,
ból, zmęczenie, depresja, lęk, obniżenie kondycji, atrofia mięśni, zwolniony czas reakcji,
osłabiona pamięć, a także czynniki środowiskowe – rodzaj podłoża (miękkie, nierówne), ruch
otoczenia, bodźce słuchowe, wzrokowe lub czuciowe [1].
Konsekwencją utraty równowagi u osób starszych, najczęściej są upadki. Jak pokazują
statystyki po 65 roku życia około 35-40% ogólnie zdrowych, samodzielnych osób upada co
najmniej raz w roku, a po 80 roku życia prawie 50% [2][6]. Aż 10-25% upadków prowadzi do
złamań, u pacjentów domów pomocy społecznej i szpitali, są one trzykrotnie częstsze
w porównaniu do osób mieszkających samodzielnie [3]. Większość upadków u osób starszych
występuje w czasie poruszania się[1][6].
Biorąc powyższe pod uwagę, celem badań jest ocena równowagi i ryzyka upadku osób
w podeszłym wieku zamieszkałych w domu pomocy społecznej, a także zbadanie zależności
pomiędzy zdolnością utrzymania równowagi w pozycji stojącej a oceną równowagi i ryzyka
upadku w sposób funkcjonalny.
2. MATERIAŁ I METODY
Badania doświadczalne prowadzono w Ośrodku Pomocy Społecznej św. Elżbiety w Rudzie
Śląskiej, wykorzystując system do oceny stabilności postawy stojącej Zebris FDM.
Równowagę oceniano również w sposób funkcjonalny za pomocą testu Up&Go. Grupę
badawczą stanowiły osoby starsze w wieku 65 – 94 lata (śr. 79,28 lat) w tym 19 kobiet i 12
mężczyzn.
3. WYNIKI I DYSKUSJA
Współczynnik korelacji pomiędzy testem funkcjonalnym Up&Go, a długością ścieżki
wynosi 0,22, natomiast pomiędzy testem Up&Go, a polem elipsy wynosi 0,28. Na podstawie
XIII Konferencja Naukowa Majówka Młodych Biomechaników im. prof. Dagmary Tejszerskiej
s. 158
danego współczynnika można określić współzależność podanych zmiennych jako słabe
dodatnie.
Z przeprowadzonych badań wynika, że nie istnieje współzależność pomiędzy utrzymaniem
równowagi w pozycji stojącej, a oceną funkcjonalną. Interpretując wyniki testu Up&Go
przyjęto, że osoby sprawne wykonują test w czasie do 14 sekund. Średni czas wykonywania
testu w badanej grupie wyniósł 21 sekund, natomiast tylko trzech pacjentów wykonało test
Up&Go w czasie krótszym niż 14 sekund. Czas 14 sekund różnicuje osoby z dobrą
mobilnością funkcjonalną i osoby zagrożone upadkami. Osoby które wykonały test w czasie 14
sekund lub dłuższym, można zakwalifikować jako osoby wykazujące zaburzenia równowagi,
mające problem ze zmianą pozycji z siedzącej na stojącą i odwrotnie.
4. PODSUMOWANIE
Wczesne rozpoznanie upośledzenia równowagi w połączeniu z ukierunkowaną rehabilitacją
może zmniejszyć negatywne skutki niewydolności, a tym samym poprawić sprawność osób w
podeszłym wieku. Dlatego określenie ukrytych przyczyn utraty równowagi i związanego z
tym ryzyka upadku jest ważnym wyzwaniem.
LITERATURA
[1] Błaszczyk J, Czerwosz L. Stabilność posturalna w procesie starzenia. Gerontologia
Polska 2005; 13/1, s.25–36,
[2] Czerwiński E, Białoszewski D, Borowy P, Kumorek A i wsp. Epidemiologia, znaczenie
kliniczne oraz koszty i profilaktyka upadków u osób starszych. Ortop Traumatol Rehab
2008; 10 (5), s. 419-428
[3] Lewczuk E, Białoszewski D. Poziom aktywności fizycznej chorych na osteoporozę a
upadki i ich profilaktyka. Ortop Traumatol Rehab 2006; 8(4): 412-421 8, 37, 121].
[4] Ocetkiewicz T., Skalska A., Grodzicki T. i wsp.: Badanie równowagi przy użyciu
platformy balansowej— ocena powtarzalności metody Balance estimation. Gerontologia
Polska 2006; 14/ 1, s. 144–148
[5] Szot P., Golec J., Szczygieł E. i wsp.: Przegląd wybranych testów funkcjonalnych,
stosowanych w ocenie ryzyka upadków u osób starszych. Gerontologia Polska 2008;
16/1, s. 12–17
[6] Szpringer M, Wybraniec-Lewicka B, Czerwiak G i wsp. Upadki i urazy wieku
geriatrycznego. Studia Medyczne 2008; 9, s. 77-81.
[7] Wiszomirska I, Kaczmarczyk K, Ilnicka L. Wpływ treningu stymulującego układ
przedsionkowy na poprawę równowagi ciała osób starszych. Post Rehab 2010; 4(5/10), s.
5-10.