literatura i treści programowe

LITERATURA
I TREŚCI PROGRAMOWE
KWALIFIKACYJNYCH
PODYPLOMOWYCH
STUDIÓW
PEDAGOGICZNYCH
PRZYGOTOWUJĄCYCH DO
NAUCZNIA PRZEDMIOTU
CHEMIA/FIZYKA
1
ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE
1. Cel edukacji
Studia podyplomowe z zakresu przygotowania pedagogicznego do
nauczania przedmiotów chemia albo fizyka pozwalają nabyć wiedzę
i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki, dydaktyki i uzyskać
kompetencje pedagogiczne niezbędne do pracy w placówkach
oświatowych i edukacyjnych na poziomie gimnazjum lub szkoły
ponadgimnazjalnej oraz nadają wymagane w tym zakresie kwalifikacje.
2. Efekty kształcenia
Absolwent po ukończeniu studiów uzyska kwalifikacje nauczyciela
chemii/fizyki (zgodnie z kierunkiem ukończonych studiów), zostanie
wyposażony w umiejętności, wiedzę i kompetencje niezbędne do
zajmowania stanowiska nauczyciela w ramach zróżnicowanych form
i rozwiązań organizacyjno-metodycznych.
W strukturze zajęć znajdują się wykłady, warsztaty, ćwiczenia oraz
praktyka pedagogiczna dające maksimum wiedzy praktycznej
i pozwalające uczestnikom rozwiązywać konkretne problemy, analizować
wybrane przypadki oraz doskonalić własne umiejętności.
Po zakończeniu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu
nauczyciela:
Słuchacz posiada wiedzę i doświadczenie z zakresu:
- Psychologii i pedagogiki pozwalającą na rozumienie procesów
rozwoju człowieka, socjalizacji, wychowania i nauczania- uczenia
się,
- Procesów wszechstronnego komunikowania, w tym w działalności
pedagogicznej, dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej,
- Wychowania i kształcenia z uwzględnieniem ich filozoficznych,
społecznokulturowych,
psychologicznych,
biologicznych
i medycznych podstaw,
2
- Współczesnych teorii dotyczących wychowania, uczenia się
i nauczania, środowisk wychowawczych i zachodzących w nich
procesów,
- Bezpieczeństwa i higieny pracy w instytucjach edukacyjnych,
wychowawczych i opiekuńczych , do pracy w których uzyskuje
przygotowanie,
- Projektowania ścieżki własnego rozwoju i awansu zawodowego,
- Etyki zawodu nauczyciela.
Słuchacz zna:
- Struktury i funkcje systemu edukacji i podmiotów działalności
pedagogicznej,
- Specyfikę funkcjonowania uczniów ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych,
- Metodykę wykonywania zadań- norm, procedur i dobrych praktyk
stosowanych w różnych obszarach działalności pedagogicznej.
Słuchacz w zakresie umiejętności potrafi w praktyce:
- Dokonywać obserwacji sytuacji i zdarzeń pedagogicznych,
- Samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności
związane z działalnością pedagogiczną ( dydaktyczną,
wychowawczą i opiekuńczą),
- Ocenić przydatność metod, procedur i dobrych praktyk do
realizacji zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych
na różnych etapach edukacyjnych,
- Dobierać i wykorzystywać dostępne materiały, środki i metody
pracy w celu projektowania i efektywnego realizowania działań
pedagogicznych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii,
- Kierować procesami kształcenia i wychowania, posiada
umiejętność pracy z grupą i indywidualizować zadania i metody
do potrzeb i możliwości uczniów,
- Posługiwać się zasadami i normami etycznymi w wykonywanej
działalności,
- Pracować w zespole pełniąc różne role, posiada umiejętność
współpracy z innymi nauczycielami, pedagogami i rodzicami
uczniów,
3
- Analizować własne działania pedagogiczne, eksperymentować
i wdrażać działania innowacyjne oraz zaprojektować plan
własnego rozwoju zawodowego.
Słuchacz w zakresie umiejętności posiada:
- Wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki i psychologii oraz
dydaktyki i metodyki szczegółowej w celu diagnozowania,
analizowania, prognozowania i interpretowania różnych zdarzeń
pedagogicznych oraz dobierania strategii działań praktycznych
na różnych etapach edukacyjnych,
- Umiejętności diagnostyczne pozwalające na rozpoznawanie
sytuacji uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
opracowywanie wyników obserwacji i formułowanie wniosków,
- Rozwinięte kompetencje komunikacyjne: potrafi porozumiewać
się z osobami pochodzącymi z różnych środowisk, będącymi w
różnej kondycji emocjonalnej.
W zakresie kompetencji społecznych:
- Ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie
potrzebę stałego dokształcania się i rozwoju osobistego,
dokonuje oceny własnych kompetencji i doskonali umiejętności
dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze,
- Jest przekonany o sensie, wartości i potrzebie podejmowania
działań pedagogicznych w środowisku społecznym,
- Ma świadomość znaczenia profesjonalizmu, refleksji na tematy
etyczne i przestrzegania zasad etyki zawodowej.
W zakresie technologii informacyjnej posiada:
- Podstawową wiedzę i umiejętności w zakresie technik
informatycznych, przetwarzania tekstów, wykorzystywania
arkuszy kalkulacyjnych, korzystania z baz danych, posługiwania
się grafiką prezentacyjną, korzystania z usług w sieciach
informatycznych, pozyskiwania i przetwarzania informacji,
- Umiejętność
zróżnicowanego
wykorzystania
technologii
informacyjnej w pracy pedagogicznej.
4
W zakresie emisji głosu- posiada:
- Podstawową wiedzę o funkcjonowaniu i patologii narządu
mowy,
- Wykształcone prawidłowe nawyki posługiwania się narządem
mowy.
W zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy:
- Posiada niezbędną wiedzę z zakresu zasad bezpieczeństwa,
udzielania pierwszej pomocy i odpowiedzialności prawnej
opiekuna.
3. Sposób weryfikowania efektów kształcenia
Egzaminy, zaliczenia z oceną oraz końcowy egzamin - czynne
uczestnictwo w zajęciach oraz praktykach pedagogicznych, zdane
egzaminy przewidziane w planie studiów, oraz zdanie egzaminu
końcowego obejmującego cały zakres materiału, przygotowanie
ocenianych sprawozdań z przeprowadzonych ćwiczeń laboratoryjnych
oraz konspektów do prowadzonych lekcji .
Uzyskane kwalifikacje:
Studia kierowane są do obecnych lub przyszłych nauczycieli chemii albo
fizyki nieposiadających przygotowania pedagogicznego, a także
do innych osób, potrzebujących uzupełnić swoje kwalifikacje
o przygotowanie pedagogiczne, które są absolwentami studiów
pierwszego/drugiego stopnia lub jednolitych magisterskich z zakresu
chemii albo fizyki.
Absolwent po ukończeniu studiów uzyska kwalifikacje nauczyciela
chemii/fizyki (zgodnie z kierunkiem ukończonych studiów) zostanie
wyposażony w umiejętności, wiedzę i kompetencje niezbędne do
zajmowania stanowiska nauczyciela w ramach zróżnicowanych form
i rozwiązań organizacyjno-metodycznych.
Po zakończeniu studiów uczestnik powinien:
- Nabyć kwalifikacje pedagogiczne i psychologiczne oraz otrzymać
przygotowanie do nauczania chemii albo fizyki (zgodnie
z kierunkiem ukończonych studiów).
- Uzyskać przygotowanie w zakresie kompetencji nauczycielskich
oparte na biegłym opanowaniu metodyki kształcenia.
5
- Zdobyć wiedzę potrzebną nauczycielowi z zakresu aktualnego
prawodawstwa, technologii informacyjnej, prawidłowej emisji głosu
i precyzyjnej komunikacji werbalnej.
- Potrafić rozwiązywać konkretne problemy, analizować wybrane
przypadki oraz doskonalić własne umiejętności.
4. Zasady rekrutacji:
Studia realizowane w trybie zaocznym, podczas zjazdów
weekendowych, trwają trzy semestry, obejmują 500 godzin (350 godzin
zajęć dydaktycznych, 150 godzin praktyki pedagogicznej w wybranej
instytucji oświatowej).
Studia podyplomowe prowadzone są jako studia odpłatne.
Kandydat ubiegający się o przyjęcie na studia składa następujące
dokumenty:
• podanie o przyjęcie na studia podyplomowe,
• CV,
• zdjęcie,
• odpis dyplomu magistra lub licencjata,
• kserokopia dowodu osobistego,
• zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do podjęcia
studiów.
Przyjęcia na studia dokonuje się według kolejności zgłoszeń, natomiast
po przekroczeniu limitu, na podstawie miejsca na liście rankingowej
sporządzonej według następujących zasad:
 dyplom studiów magisterskich – 3; licencjat – 1
 ocena na dyplomie – bardzo dobry – 3, plus dobry – 2,5; dobry – 2,
plus dostateczny-1,5; dostateczny – 1
5. Kadra:
- Pracownicy naukowo – dydaktyczni Uniwersytetu Śląskiego
w Katowicach,
- Konsultanci i edukatorzy – praktycy.
6
6. Warunki ukończenia studiów:
- wykazanie się właściwym poziomem wiedzy oraz uzyskanie
wymaganych zaliczeń i zdanie egzaminów przewidzianych
w programie studiów, zaliczenie 150 godzin praktyk
pedagogicznych,
- zdanie egzaminu w terminie,
- wywiązanie się ze zobowiązań finansowych.
7
Lp.
Moduł tematyczny
Forma
zaliczenia
Liczba godzin
ogółem
wykładów
ćwiczeń
75
45
30
75
45
30
30
30
-
E
I.
Pedagogika
E
II.
Psychologia
III.
Prawo oświatowe
Zaliczenie
na ocenę
IV.
Emisja głosu
Zaliczenie
na ocenę
30
-
30
V.
Technologia
Informacyjna
Zaliczenie
na ocenę
15
-
15
VI.
Dydaktyka
przedmiotowa i
metodyka
125
30
95
150
-
150
500
150
350
VII.
Praktyki pedagogiczne
E
Zaliczenie
na ocenę
RAZEM:
8
Wydział Matematyki, Fizyki, Chemii
Kwalifikacyjne Podyplomowe Studia Pedagogiczne Przygotowujące Do Nauczania Przedmiotu
Chemia/Fizyka
Tytuł modułu I.
PEDAGOGIKA
Liczba godzin: 45 godzin wykładu + 30 godzin ćwiczeń
Semestry, w których realizowany jest przedmiot:
Forma rozliczenia studentów: zaliczenie,
egzamin
ECTS
1,2
10
Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów
Celem przedmiotu jest zdobycie gruntownej wiedzy pedagogicznej i praktycznych umiejętności
zawodowych oraz refleksji pedagogicznej z naciskiem na ukazanie związków edukacji
z problematyką społeczną, rozwojem kulturowym i cywilizacyjnym. Studenci poznają
współczesne koncepcje pedagogiczne i zdobędą kompetencje niezbędne w pracy nauczyciela,
wychowawcy i opiekuna.
w zakresie umiejętności:
rozpoznawanie sytuacji, które wymagają zastosowania wiedzy pedagogicznej,
podejmowanie prób dopasowania metod i środków w ćwiczeniowych
pedagogicznych.
zjawiskach
w zakresie kompetencji:
podejmowanie decyzji w konkretnych zjawiskach pedagogicznych w czasie realizacji praktyk
pedagogicznych. Odpowiedzialność i refleksja pedagogiczna nauczyciela – doskonalenie tych
umiejętności w czasie praktyk pedagogicznych, wymiana doświadczeń z opiekunem stażu.
9
Tematyka zajęć
Treści programowe wykładów:
Szkoła jako instytucja wychowawcza. Środowisko społeczne klasy i szkoły.
Autokratyzm i demokracja w szkole. Proces i wzorce komunikowania się na terenie szkoły.
Ukryty program szkoły. Postawy nauczycieli i uczniów. Kształtowanie i zmiana postaw. Praca
z grupą rówieśniczą. Tworzenie klimatu wychowawczego w klasie i w szkole. Plan pracy
wychowawczej. Metody wychowawcze i ich skuteczność. Umiejętności wychowawcze.
Trudności wychowawcze. Konflikty w klasie i w rodzinie. Błędy wychowawcze. Granice
i mierniki oddziaływań wychowawczych. Kryzys szkoły. Pozaszkolne instytucje wychowawcze
i resocjalizacyjne. Współpraca rodziny i szkoły.
Współpraca szkoły ze środowiskiem.
Zawód nauczyciela. Role zawodowe nauczyciela. Wzór osobowy, postawa i kunszt
nauczycielski. Powinności nauczyciela i rozwój profesjonalny. Program wewnętrzny
nauczyciela. Przygotowanie zawodowe nauczyciela. Wiedza prywatna, potoczna a wiedza
naukowa nauczyciela. Etyka nauczycielska. Odpowiedzialność prawna opiekuna, nauczyciela,
wychowawcy. Uczenie się w miejscu pracy. Dokształcanie i doskonalenie zawodowe jako
warunki awansu zawodowego. Uczenie się przez całe życie nauczycieli. Wypalenie zawodowe
nauczycieli − przyczyny, symptomy, strategie zaradcze. Choroby związane z wykonywaniem
zawodu nauczyciela – profilaktyka







Warsztat umiejętności pedagoga.
Pedagogika ogólna - wprowadzenie do pedagogiki: geneza i przemiany ogólnej wiedzy
o wychowaniu; fundamentalne pojęcia pedagogiki: wychowanie, nauczanie i uczenie
się, kształcenie, edukacja, opieka, praca socjalna;
systematyka pedagogiczna:
dziedziny wychowania, struktura pedagogiki jako nauki (subdyscypliny pedagogiki),
wstępna systematyka teorii pedagogicznych.
Teoria wychowania – problematyka wychowania człowieka w różnych fazach jego
rozwoju, koncepcje filozoficzne i polityczne leżące u podstaw kształtowania ideałów
i celów wychowania, uwarunkowaniami determinujące efektywność procesów
wychowawczych.
Pedagogika społeczna - problematyka i pojęcia z zakresu pedagogiki społecznej,
ukazanie dorobku teoretycznego, metodologicznego i wdrożeniowego; metody
pedagogiki społecznej.
Edukacja regionalna - zdobycie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji, niezbędnych
w projektowaniu i realizacji programów wychowania regionalnego w szkołach,
w lokalnych instytucjach upowszechniania kultury, placówkach oświatowych,
opiekuńczo – wychowawczych i resocjalizacyjnych.
Edukacja muzealna – zainteresowanie historią miasta i regionu, wyjście do muzeum
jako forma organizacji pracy.
Diagnoza i terapia pedagogiczna - diagnostyka pedagogiczna - podstawy teoretyczne
i praktyczne; etyczne aspekty diagnozy, podstawowe elementy diagnozy i terapii.
10
Treści programowe ćwiczeń:
Progi edukacyjne. Zmiana szkoły, adaptacja w nowej rzeczywistości szkolnej, wybory
edukacyjne i zawodowe. Ambicje i aspiracje. Motywacja.
Poradnictwo edukacyjno-zawodowe. Nauczyciel jako doradca. Wspomaganie ucznia
w projektowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej. Metody i techniki określania potencjału
ucznia. Przygotowanie młodzieży do samokształcenia, pracy nad własnym rozwojem oraz do
aktywnego uczestnictwa w rynku pracy. Rynek edukacyjny i rynek pracy. Droga rozwoju
zawodowego. Uczenie się przez całe życie.
Praca opiekuńczo-wychowawcza nauczyciela na III i IV etapie edukacyjnym. Program
wychowawczy. Edukacja zdrowotna, programy profilaktyczne. Wspieranie uczniów w radzeniu
sobie z problemami wieku dorastania. Tworzenie środowiska sprzyjającego rozwojowi,
stymulowanie rozwoju społeczno-moralnego młodzieży, animowanie życia społecznokulturalnego, wspieranie samorządności i autonomii uczniów w szkole. Dynamika grupy
uczniowskiej. Współpraca i współdziałanie uczniów. Rozwiązywanie konfliktów, mediacje.
Zaburzenia funkcjonowania w okresie dorastania. Obniżenie nastroju, depresja.
Zaburzenia zachowania.
Bezpieczeństwo uczniów w szkole i poza jej terenem (zajęcia terenowe, wycieczki).
Ochrona zdrowia ucznia. Edukacja dla bezpieczeństwa – dbałość o bezpieczeństwo własne
oraz innych.
Współpraca szkoły ze środowiskiem i nauczyciela z rodzicami uczniów.
Literatura obowiązkowa:
 Kawula S., Brągiel J., Janke A. W., Pedagogika rodziny, Wyd. „Adam Marszałek”, Toruń
2004
 Hessen S., Podstawy pedagogiki, Żak, Warszawa 1997
 Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika, PWN, Warszawa 2004
 Pilcha T., Lepalczyk J., Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie,
Wydawnictwo UW, Warszawa 1993
 Patyka L., Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, WsiP
Warszawa 1999
 Świętochowska U., Systemy edukacyjne cywilizacji przełomu XX i XXI wieku, Wyd.
„Adam Marszałek”, Toruń 2000




Krüger Heinz-H. Metody badań w pedagogice, wyd. GWP, Gdańsk 2007
Tchorzewski A. (red.), Wychowanie w kontekście teoretycznym, Bydgoszcz 1993
Śliwerski B., Współczesne teorie i nurty wychowania, Impuls, Kraków 1998
Konarzewski K., Podstawy teorii oddziaływań wychowawczych, PWN, Warszawa 1987,
Literatura uzupełniająca:
11










Gurycka A., Błąd w wychowaniu, WsiP, Warszawa 1990
Kaja H., Trudności wychowawcze wieku szkolnego, Bydgoszcz 1992
Dudzikowa M., Nauczyciel – uczeń, między przemocą a dialogiem. Obrazy napięć i
interakcji, Kraków 1996
Kunowski S., Problematyka współczesnych systemów wychowania, Impuls, Kraków
2000
Adamski F., Edukacja – rodzina - kultura. Studia z pedagogiki społecznej, Kraków 1999
Kawula S. (red.), Pedagogika społeczna. Dokonania – aktywność – perspektywy, Toruń
2002
Lalak D., Pilch T. (red.), Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej,
Warszawa 1999
Pilch T., Lepalczyk I., Pedagogika społeczna, Warszawa 1995
Przecławska A., Theiss W. (red.), Pedagogika społeczna. Pytania o XXI wiek,
Warszawa 1999
Dz. Jankowski (red.), Edukacja kulturalna. Szkoła i rodzina, Kalisz 1993
Efekty kształcenia oraz sposób ich weryfikowania
Słuchacz posiada wiadomości z zakresu wiedzy pedagogicznej i praktycznych umiejętności
zawodowych oraz refleksji pedagogicznej z naciskiem na ukazanie związków edukacji
z problematyką społeczną, rozwojem kulturowym i cywilizacyjnym.
Końcowy efekt sprawdzenia nabytych umiejętności i kompetencji słuchacza:
Wykład: egzamin testowy z treści prezentowanych na wykładach oraz znajomości lektur
obowiązkowych.
Ćwiczenia: obecność i aktywny udział w zajęciach, samodzielne przygotowanie scenariuszy
zajęć.
12
Wydział Matematyki, Fizyki, Chemii
Kwalifikacyjne Podyplomowe Studia Pedagogiczne Przygotowujące Do Nauczania Przedmiotu
Chemia/Fizyka
Tytuł modułu II.
PSYCHOLOGIA
Liczba godzin: 45 godzin wykładu + 30 godzin ćwiczeń
Semestry, w których realizowany jest przedmiot:
Forma rozliczenia studentów: zaliczenie,
egzamin
ECTS
1,2
10
Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów
Głównym celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawową wiedzą psychologiczną
niezbędną w pracy dydaktycznej, umożliwienie psychologicznej interpretacji otaczającego
świata społecznego, głębszego zrozumienia zachowań i reakcji ludzkich pomocnych
w wychowaniu i nauczaniu oraz profesjonalnej interpretacji uwarunkowań funkcjonowania
człowieka, zarówno jako jednostki, jak i części zbiorowości ludzkiej.
Celem jest zdobycie wiedzy, która przybliży nauczycielowi zjawiska osobowości dziecka,
jego zdolności do uczenia się, motywacji, zachowań społecznych i postaw w stosunku do
szkoły, a także niezbędnych informacji, by mógł on podejmować obiektywne decyzje
i wydawać obiektywne sądy. Niezbędna jest także samowiedza i samoocena siebie jako
nauczyciela.
w zakresie umiejętności:
identyfikowanie sytuacji, w których potrzebna jest stosowna wiedza psychologiczna,
korzystanie z pomocy psychologicznej oraz podejmowanie działań, które prowadzą
do rozwiązania problemów w trakcie sytuacji ćwiczeniowych
w zakresie kompetencji:
podejmowanie konkretnych działań w sytuacjach zdarzających się w czasie praktyk
w szkole, gromadzenie doświadczeń sprzyjających autorefleksji, prowadzenie rozmów
z opiekunem stażu, wymiana doświadczeń z innymi nauczycielami.
13
Treści programowe wykładów
Podstawowe pojęcia psychologii. Procesy poznawcze. Spostrzeganie, odbiór
i przetwarzanie informacji. Mowa. Myślenie i rozumowanie. Uczenie się i pamięć.
Uwaga. Emocje i motywacja w procesach regulacji zachowania. Zdolności i uzdolnienia.
Rozwój fizyczny i psychiczny (poznawczy, emocjonalny, społeczny). Modele
rozwoju.Biologiczne i społeczne czynniki rozwoju. Fazy rozwoju. Rozwój wybranych
funkcji psychicznych. Rozwój i kształtowanie osobowości. Rozwój a wychowanie.
Teorie i struktura osobowości. Psychologia różnic indywidualnych – różnice
w zakresie inteligencji, temperamentu i stylu poznawczego.
Poznanie i spostrzeganie społeczne. Postawy, stereotypy, uprzedzenia. Zachowania
społeczne i ich uwarunkowania. Sytuacja interpersonalna. Empatia. Zachowania
asertywne, agresywne i uległe. Stres i radzenie sobie z nim. Porozumiewanie się ludzi
w instytucjach. Reguły współdziałania.
Psychologiczne koncepcje człowieka a interpretacja zachowań ucznia i sytuacji w
szkole. Kontekst psychologiczny projektowania procesów edukacyjnych.
Wychowanie a rozwój. Funkcje wychowania. Proces wychowania, jego struktura,
właściwości, dynamika. Przymus i swoboda w wychowaniu. Wychowanie jako urabianie
i jako wspomaganie rozwoju. Wychowanie adaptacyjne i emancypacyjne. Wychowanie
a manipulacja. Podmiotowość w wychowaniu. Podstawowe środowiska wychowawcze:
rodzina, grupa rówieśnicza, szkoła. Style i postawy wychowawcze. Konteksty
Kontakty społeczne ucznia. Grupa rówieśnicza. Pozycja społeczna ucznia w grupie
rówieśniczej. Znaczenie grupy rówieśniczej. Koleżeństwo, przyjaźń, związek partnerski,
miłość. Konflikty z rówieśnikami, rodzicami i wychowawcami. Rola osób znaczących i
autorytetów. Zmiana autorytetów, kryzys autorytetu nauczyciela i rodzica. Bunt okresu
dorastania i jego funkcje. Zagrożenia młodzieży: agresja, przemoc, uzależnienia, grupy
nieformalne, sekty. Podkultury młodzieżowe. Inny, wykluczony.
Progi edukacyjne. Zmiana szkoły, adaptacja w nowej rzeczywistości szkolnej, wybory
edukacyjne i zawodowe. Ambicje i aspiracje. Motywacja.
Poradnictwo edukacyjno-zawodowe. Nauczyciel jako doradca. Wspomaganie ucznia
w projektowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej. Metody i techniki określania potencjału
ucznia. Przygotowanie młodzieży do samokształcenia, pracy nad własnym rozwojem
oraz do aktywnego uczestnictwa w rynku pracy. Rynek edukacyjny i rynek pracy. Droga
rozwoju zawodowego. Uczenie się przez całe życie.

Psychologia ogólna – psychologia jako nauka: przedmiot, założenia, cele, związki
z innymi naukami; dziedziny badań, podstawowych i stosowanych, specjalizacje
zawodowe; model człowieka w różnych kierunkach psychologii: psychoanaliza,
behawioryzm, psychologia poznawcza i humanistyczna, procesy poznawcze.

Psychologia rozwoju człowieka – przedmiot i zadania psychologii rozwoju;
poznanie etapów rozwojowych człowieka oraz ich charakterystyka; mechanizm
dojrzewania i uczenia się; zmiany rozwojowe; charakterystyka rozwoju dzieci
i młodzieży; możliwości rozwojowe człowieka dorosłego; zaburzenia rozwoju.

Psychologia wychowawcza – badanie psychologicznych zagadnień kształcenia
(nauczania i uczenia się) i wychowania; proces uczenia się, rozwijanie zdolności,
nabywanie pojęć, zainteresowań, przekonań i postaw.

Psychologia kliniczna dziecka – działy psychologii klinicznej, przyczyny, skutki
i rodzaje zaburzeń
14
Treści programowe ćwiczeń
Praca opiekuńczo-wychowawcza nauczyciela na III i IV etapie edukacyjnym. Program
wychowawczy. Edukacja zdrowotna, programy profilaktyczne. Wspieranie uczniów
w radzeniu sobie z problemami wieku dorastania. Tworzenie środowiska sprzyjającego
rozwojowi, stymulowanie rozwoju społeczno-moralnego młodzieży, animowanie życia
społeczno-kulturalnego, wspieranie samorządności i autonomii uczniów w szkole.
Dynamika grupy uczniowskiej. Współpraca i współdziałanie uczniów. Rozwiązywanie
konfliktów, mediacje.
Sylwetka rozwojowa ucznia w okresie adolescencji i wczesnej dorosłości. Rozwój
fizyczny, motoryczny i psychoseksualny, rozwój procesów poznawczych (myślenie,
mowa, spostrzeganie, uwaga, pamięć), rozwój społeczno-emocjonalny i moralny.
Zmiany
fizyczne i psychiczne w okresie dojrzewania. Dojrzałość fizyczna a dojrzałość społeczna
i emocjonalna. Krystalizowanie się tożsamości. Dorosłość. Identyfikacja z nowymi rolami
społecznymi. Kształtowanie się stylu życia.
Efekty kształcenia oraz sposób ich weryfikowania
Efekt: słuchacz posiada wiadomości z zakresu psychologii rozwojowej, klinicznej,
uczenia się i umie wykorzystać wiedzę w udzielaniu wsparcia i pomocy psychologicznej.
Końcowy efekt sprawdzenia nabytych umiejętności i kompetencji słuchacza:
Ćwiczenia- aktywny udział w zajęciach
Wykład- egzamin testowy.
Literatura obowiązkowa









Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M., Psychologia rozwoju człowieka, PWN,
Warszawa 2004
Birch A., Malim T., Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do
dorosłości, PWN, Warszawa 2004
Czapiga A., Psychospołeczne problemy rozwoju dziecka. Aspekty diagnostyczne
i terapeutyczne, Wyd. „Adam Marszałek”, Toruń 2003
Hurlock E.B., Rozwój dziecka, PWE, Warszawa 1985
Nuttin J., Struktura osobowości, PWN, Warszawa 2001
Strelau J., Psychologia tom 1-3 Podręcznik Akademicki, Wyd. GWP, Gdańsk
2007
Włodarski Z., Psychologia uczenia się, Warszawa 1998
Sujak E., ABC psychologii komunikacji, Kraków 2006
Zimbardo, P., Ruch F., Psychologia i życie, WNPWN, Warszawa1996
Literatura uzupełniająca




Tomaszewski T., Psychologia ogólna, PWN, Warszawa1992
Bogdanowicz M., Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym,
Warszawa 1985
Waligóra B., Elementy psychologii klinicznej, praca zbiorowa, T. 4, Poznań 1995
Sęk H., Psychologia kliniczna. T. 1, Warszawa 2005
15
Wydział Matematyki, Fizyki, Chemii
Kwalifikacyjne Podyplomowe Studia Pedagogiczne Przygotowujące Do Nauczania Przedmiotu
Chemia/Fizyka
Tytuł modułu III.
PRAWO OŚWIATOWE
Semestry, w których realizowany jest przedmiot:
Forma rozliczenia studentów: zaliczenie
na ocenę
ECTS
3
4
Liczba godzin: 30 godzin wykładu
Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów
Uświadomienie znaczenia znajomości prawa w pracy nauczyciela, ukazanie różnych
aspektów funkcjonowania prawa , z którymi pracownik oświaty ma do czynienia na co
dzień. Omówienie obowiązujących aktów prawnych niezbędnych w pracy nauczyciela,
zapoznanie z wykładnią prawa oraz źródłami prawa.
a) w zakresie wiedzy:
Poznanie ogólnych wiadomości o prawie, usystematyzowanie wiedzy z zakresu definicji
prawnych, norm prawnych, przepisów, zdarzeń i kwalifikacji prawnej. zaznajomienie
z kodeksem pracy, ustawą o systemie oświaty i Kartą nauczyciela w pracy nauczyciela
i w orzecznictwie sądowym
b) w zakresie umiejętności:
Wyrobienie nawyku czytania ze zrozumieniem aktów prawnych, umiejętność poszukiwania
aktualnych rozporządzeń niezbędnych w pracy nauczyciela a szczególności nauczyciela
chemii i fizyki. Pogłębienie umiejętności interpretowania prawa .
c) w zakresie kompetencji:
Dokumentowanie procesu nauczania zgodnie z obowiązującymi przepisami, orientacja
w zmianach prawnych wynikających z kolejnych etapów reformy nauczania
16
Treści programowe







Usystematyzowanie podstawowej terminologii prawniczej,
Wskazanie źródeł prawa – internetowe bazy aktów prawnych i nabycie
umiejętnego korzystania z zasobów
Zapoznanie z podstawowymi aktami prawa oświatowego: Konstytucja RP
o oświacie i wychowaniu, Ustawa o systemie oświaty, Ustawa – Karta
Nauczyciela,
Status nauczyciela i wychowawcy- nawiązywanie i rozwiązywanie stosunku pracy,
ochrona pracy, wynagrodzenie za pracę,
Obowiązki nauczycieli i wychowawców, kolegialne organy w systemie oświaty,
kompetencje rady pedagogicznej, społeczne organy w systemie oświaty
Organizacja pracy w szkole i placówce oświatowej
Przygotowanie teczki na każdym stopniu awansu zawodowego, samodzielny
projekt planu rozwoju zawodowego.
Efekty kształcenia oraz sposób ich weryfikowania
Słuchacz posiada obszerną wiedzę z zakresu definicji prawnych, norm prawnych,
przepisów, zdarzeń i kwalifikacji prawnej. Umie czytać akty prawne ze zrozumieniem,
analizować je i interpretować Potrafi dokumentować proces nauczania zgodnie
z obowiązującymi przepisami. Słuchacz potrafi przeprowadzić samodzielnie analizę
wybranych aktów prawnych i skorelować je z wewnątrzszkolną dokumentacją.
Ocena ciągła ( bieżąca analiza wybranych aktów prawnych na zajęciach).
Samodzielne opracowanie wybranego dokumentu szkolnego (np statut szkoły,
program wychowawczy, procedura korzystania z pracowni chemicznej)
Literatura obowiązkowa






Król A, Kuzior P., Łyszczarz M., Prawo oświatowe 2009r
Pilich M., Ustawa o systemie oświaty. Komentarz, OFICYNA a Wolters Kluwer
business Warszawa 2009
Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 roku (Dz.U. Nr 164,
poz. 1365)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 roku
w sprawie standardów kształcenia nauczycieli (Dz.U. Nr 207, poz. 2110 )
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 lipca 2007 roku
w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów
kształcenia
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 roku w
sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz.U. Nr 50, poz.
400)
17
Literatura uzupełniająca

Łoś J., Rodzińska E., _kałdanowski H., Plan rozwoju szkoły oraz ewaluacja
wewnątrzszkolnego systemu oceniania : zagadnienia teoretyczne i praktyczne
wraz z przykładowym planem rozwoju szkoły oraz ankietami ewaluacyjnymi
wewnątrzszkolnego systemu nauczania, Toruń 2001
18
Wydział Matematyki, Fizyki, Chemii
Kwalifikacyjne Podyplomowe Studia Pedagogiczne Przygotowujące Do Nauczania Przedmiotu
Chemia/Fizyka
Tytuł modułu IV.
EMISJA GŁOSU
Liczba godzin: 30 godzin ćwiczeń
Semestry, w których realizowany jest przedmiot:
Forma rozliczenia studentów: zaliczenie na
ocenę
ECTS
1,2
4
Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów
Zapoznanie słuchaczy z podstawowymi wiadomościami z zakresu fonetyki, gramatyki, akustyki
oraz stylistyki języka polskiego; Wykształcenie prawidłowej emisji głosu i precyzyjnej komunikacji
werbalnej przez przyszłych nauczycieli; Zapoznanie słuchaczy z podstawowymi wiadomościami
dotyczącymi anatomii narządów biorących udział w procesie fonacji i oddychania (podstawowe
pojęcia otolaryngologii); Zapoznanie słuchaczy z etapami rozwoju mowy i wadami wymowy;
Zajęcia praktyczne pokazujące korektę wad wymowy oraz uczące poprawnej dykcji i artykulacji:
a) w zakresie wiedzy:
student przypomni i usystematyzuje wiedzę z zakresu anatomii, w tym pozna części składowe
aparatu mowy( przepona, płuca, krtań, jama gardłowa, ustna i nosowa, podniebienie twarde
i miękkie, zęby, wargi, żuchwa, rezonatory), zdobędzie wiedzę jak pracować nad wymową
i interpretacją;
b) w zakresie umiejętności:
poprawi wyrazistości mowy, wyrobi nawyk kierowania głosu na maskę, wyrabianie umiejętności
modulowania wysokości głosu, posiądzie umiejętność wydobywania, prowadzenia i osadzania
głosu;
c) w zakresie kompetencji:
utrwali techniki operowania głosem,
będzie doskonalił umiejętność modulowania głosu
i wzmacniania przekazu poprzez aparat mowy.
19
Treści programowe
Emisja głosu – podstawowe zagadnienia z anatomii narządu głosu, fizjologia tworzenia głosu,
anatomia narządów biorących udział w procesie oddychania i fonacji, mechanizmy zmiany
jakości głosu, zjawisko rezonansu i rodzaje rezonatorów, Podstawowe wiadomości z zakresu
akustyki i fonetyki języka polskiego; Kultura języka i zagadnienia poprawnościowe; Diagnoza
logopedyczna i klasyfikacja wad wymowy; Korekcja wad wymowy; podstawowe zasady emisji
głosu, postawa a emisja głosu, mechanizm wentylacji płuc i rola oddychania w fonacji,
najczęstsze, błędy i nawyki oddechowe, koordynacja oddychania z fonacją, budowa
obwodowego narządu mowy, rola artykulatorów w mowie, higiena głosu, diagnostyka
i leczenie zaburzeń głosu, czynnościowe zaburzenia głosu jako główna przyczyna trudności
w wykonywaniu zawodu, najczęstsze przyczyny chorób narządu głosu, zagadnienia
orzeczniczo-prawne dotyczące chorób zawodowych, psychologia głosu.
Ćwiczenia praktyczne:
przedstawienie i trening w grupie ćwiczeń artykulacyjnych, mających na celu korektę wad
wymowy; przedstawienie i trening w grupie ćwiczeń oddechowych; ćwiczenia emisji głosu;
Efekty kształcenia oraz sposób ich weryfikowania
Efekt kształcenia: słuchacz umie praktycznie zastosować wiedzę i umiejętności zdobyte
podczas ćwiczeń i warsztatów podczas prowadzonych zajęć i lekcji.
Obecność i aktywny udział w zajęciach
Literatura obowiązkowa








Dąbrowaska D., Dziwińska A., Emisja głosu. Wybrane zagadnienia, Wałbrzych 2005
Gawęda K., Łazewski J., Uczymy się poprawnej wymowy, Warszawa 2005
Kram J., Zarys kultury żywego słowa, Warszawa 1995
Oczkoś M., Sztuka poprawnej wymowy czyli o bełkotaniu i faflunieniu, Warszawa 2007
Tarasiewicz B., Mówię i śpiewam świadomie, Kraków 2003
Toczyska B., Elementarne ćwiczenia dykcji, Gdańsk 2000
Walczak-Deleżyńska M., Aby język giętki... Wybór ćwiczeń artykulacyjnych od
J.Tennera do B. Toczyskiej, Wrocław 2001
Gniewosz R., W trosce o głos nauczyciela, „Refleksje” 2005, nr 3
20
Literatura uzupełniająca



Pająk J., Kultura języka – kultura żywego słowa. [w:] Logopedia pytania i odpowiedzi,
red. Gałkowski T., Jastrzębowska G., Opole 2001
Maksymowicz K., Zestaw ćwiczeń dykcyjnych, [w:] Logopedia pytania i odpowiedzi,
red. Gałkowski T., Jastrzębowska G., Opole 2001
Kataryńczuk – Mania L., Kowalkowska I., Profilaktyka i rehabilitacja głosu, mowy,
Zielona Góra 2006
21
Wydział Matematyki, Fizyki, Chemii
Kwalifikacyjne Podyplomowe Studia Pedagogiczne Przygotowujące Do Nauczania Przedmiotu Chemia/Fizyka
Tytuł modułu V.
TECHNOLOGIA INFORMACYJNA
Liczba godzin: 15 godzin ćwiczeń
Forma rozliczenia studentów: zaliczenie na ocenę
Semestry, w których realizowany jest przedmiot:
ECTS
3
3
Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów
Nabycie umiejętności wykorzystania technologii informacyjnej w nauczaniu przedmiotu.
Pogłębienie wiedzy i nabycie umiejętności w zakresie bezpiecznego posługiwania się komputerem
i jego oprogramowaniem, technik informatycznych niezbędnych do nauczania chemii lub fizyki,
przetwarzania tekstów, wyszukiwanie, gromadzenie i przetwarzanie informacji. Wykorzystanie
komputera oraz programów i gier edukacyjnych w procesie nauczania i uczenia się.
Treści programowe ćwiczeń
1) Zróżnicowane wykorzystywania technologii informacyjnej w pracy pedagogicznej.
2) Oprogramowanie użytkowe (komercyjne i Open Source):
a) edytor tekstu:
 tworzenie dokumentu (zaawansowane narzędzia: spis treści, indeksy, autokorekta,
automatyczna numeracja rozdziałów, przypisy)
 formatowanie dokumentu,
 umieszczanie grafiki, rysunków.
b) arkusz kalkulacyjny:
 tworzenie zaawansowanych wykresów,
 formatowanie i edycja arkusza,
 funkcje.
c) narzędzia prezentacji multimedialnych.
3) Oprogramowanie specjalistyczne do tworzenia wzorów, schematów, modeli chemicznych.
4) Bazy danych: gromadzenie i przetwarzanie informacji w Internecie.
5) Podstawy tworzenia stron internetowych.
6) Platforma e-learningowa Moodle: podstawowe informacje.
7) Obsługa nowoczesnych środków dydaktycznych
22
Literatura obowiązkowa
1.
2.
3.
4.
5.
S. Papert, Burze mózgów. Dzieci i komputery, Warszawa 1996
A Tomaszewska-Adamek, Tworzenie stron WWW. Ilustrowany przewodnik, Helion 2007
M.MacDonald, Tworzenie stron WWW. Nieoficjalny podręcznik, Helion 2006
Manualne do pakietu MS Office
K. Pikoń, ABC Internetu, Helion 2006
Literatura uzupełniająca
1. J. Walkenbach, Excel 2010Pl. Biblia, Helion 2011
2. E. A. Vander Vee, PowerPoint 2007 PL. Nieoficjalny podręcznik, Helion 2007
3. M. Dziewoński, OpenOffice 3.x PL. Oficjalny podręcznik, Helion 2009
Efekty kształcenia oraz sposób ich weryfikowania
Słuchacz posiada ogólną wiedzę nt. zastosowania technologii informacyjnej w nauczaniu przedmiotu.
Posiada wiedzę i umiejętności w zakresie: przetwarzania tekstów, wykorzystywania arkuszy
kalkulacyjnych, korzystania z baz danych i usług w sieciach informatycznych, posługiwania się
grafiką prezentacyjną, pozyskiwania i przetwarzania informacji, oraz nt. oprogramowania
specjalistycznego do tworzenia wzorów chemicznych. Posiada umiejętności przygotowywania
krótkich publikacji oraz prezentacji naukowych. Potrafi wyszukiwać i przetwarzać informacje
korzystając z różnych źródeł, oraz posiada umiejętność zróżnicowanego wykorzystania technologii
informacyjnej w pracy pedagogicznej.
Końcowe sprawdzenie i ocena nabytych umiejętności i kompetencji słuchacza:
Ćwiczenia: Na podstawie udziału w zajęciach (80% obecności) oraz raportów z ćwiczeń
23
Wydział Matematyki, Fizyki, Chemii
Kwalifikacyjne Podyplomowe Studia Pedagogiczne Przygotowujące Do Nauczania Przedmiotu Chemia/Fizyka
Tytuł modułu VI.
DYDAKTYKA PRZEDMIOTOWA I METODYKA
Liczba godzin:
Wykłady: 30 godzin wykładów
Ćwiczenia:95 godzin ćwiczeń
Forma rozliczenia studentów: zaliczenie na
ocenę, egzamin
Semestry, w których realizowany jest przedmiot:
ECTS
2,3
13
Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów
Celem przedmiotu Dydaktyka i metodyka jest przedstawienie pojęć i zasad dydaktycznych oraz
metodyki umożliwiającej wykorzystanie ich w praktyce nauczania na różnych etapach kształcenia,
ze szczególnym uwzględnieniem metod i środków stosowanych w nauczaniu chemii/fizyki, a także
w utrwalaniu, kontrolowaniu i ocenianiu wiedzy i umiejętności nauczanych.
Wprowadzenie w zagadnienia dotyczące edukacji oraz ukazanie uwarunkowań procesu nauczania
i jego wieloaspektowości. Studenci zostają wyposażeni w praktyczne umiejętności dotyczące
realizacji procesu kształcenia, oraz umiejętności dostrzegania, rozumienia i modyfikacji zjawisk
związanych z procesem kształcenia.
Celem zajęć jest zapoznanie studentów z efektywnymi sposobami nauczania chemii lub fizyki
poprzez analizę celów, treści, metod oraz form organizacyjnych kształcenia na różnych poziomach
nauczania.
Chemia czy fizyka jako przedmioty szkolne – ich zadania i konteksty psychologiczne, społeczne
oraz polityczne, znaczenie ich w życiu codziennym i zawodowym.
Tematyka zajęć
Treści programowe wykładów
1. Podstawowe zagadnienia dydaktyki. Dydaktyka jako nauka o nauczaniu. Zakres problemów
dydaktyki. Podział formalny dydaktyki.
2. Cele i zadania nauczania. Definicja celów i sposoby ich formułowania. Czy specjalizacja jest
dobrem, czy złem? Cele ogólne zwięźle i obszernie. Cele szczegółowe – czynniki
warunkujące, klasyfikacja. Zapoznanie uczniów z zasadami działania nauki (metoda
naukowa) jako cel nadrzędny w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych. Triada hipoteza –
eksperyment – teoria naukowa.
3. Klasyfikacja celów nauczania na cele poznawcze, kształcące i wychowawcze. Omówienie
trzech wymienionych typów celów.
24
4. Cele operacyjne (w ujęciu Magera) jako ostateczny drogowskaz dla nauczyciela
prowadzącego nauczanie. Czasowniki operacyjne. Taksonomia celów kształcenia.
5. Podstawa programowa jako wytyczna dla organizatorów procesu kształcenia. Cele
edukacyjne, zadania szkoły, treści nauczania i osiągnięcia ucznia.
6. Zasady dydaktyczne. Definicja, analiza zmienności w czasie. Trójstopniowa klasyfikacja
zasad dydaktycznych na: zasady dydaktyczne uniwersalne, zasady dydaktyczne
o szczególnej użyteczności dla nauczycieli przedmiotów przyrodniczych i zasady
dydaktyczne o szczególnym znaczeniu dla nauczycieli chemii.
7. Przegląd zasad dydaktycznych uniwersalnych: aktywnego udziału uczniów w procesie
kształcenia; przystępności; systematyczności, logicznej kolejności i stopniowania trudności;
poglądowości.
8. Przegląd zasad dydaktycznych o szczególnej użyteczności dla nauczycieli przedmiotów
przyrodniczych: korelacji; upodobnienia kształcenia do procesu badawczego; racjonalnego
gospodarowania aparaturą, materiałami laboratoryjnymi i energią; pracy zespołowej
i indywidualnej odpowiedzialności.
9. Przegląd zasad dydaktycznych o szczególnym znaczeniu dla nauczycieli chemii:
strukturyzacji materiału empirycznego i tworzenia uniwersalnych syntez; synchronizacji
czynności laboratoryjnych z modelowaniem; skoordynowanej werbalizacji symboli, wzorów
i równań chemicznych; przeciwdziałania zagrożeniom wynikającym z pracy w laboratorium.
10. Metody kształcenia przyrodniczego – klasyfikacja i charakterystyka. Pojęcie metody
nauczania i jego zakres. Osiągnięcia uczniów jako podstawowe kryterium oceny
efektywności metod nauczania. Podział metod nauczania według liczby źródeł i nośników
informacji.
11. Charakterystyka, przegląd i ocena efektywności metod podających i metod poszukujących.
Wybór metody nauczania.
12. Aktywizacja w procesie kształcenia. Pojęcie aktywizacji i jej znaczenie dla skuteczności
procesu kształcenia. Klasyfikacja metod aktywizacji. Przegląd metod aktywizacji: metody
ćwiczebne, metody heurystyczne, metody wyzwalające, metody sytuacyjne, gry
dydaktyczne, metody waloryzacyjne, metody niewerbalne, nauczanie zdalne.
13. Utrwalanie wiedzy w kształceniu przyrodniczym. Mechanizmy działania ludzkiej pamięci.
Trwałość przyswajanej wiedzy i czynniki, które na nią wpływają. Rola motywów uczenia się,
szczególnie zainteresowania i aktywności poznawczej ucznia.
14. Utrwalanie nabytej wiedzy. Przegląd form utrwalania wiedzy: reprodukcja wiadomości,
rekonstrukcja wiadomości, systematyzacja pojęć, stosowanie wiedzy. Utrwalanie wiedzy
jako zadanie dydaktyczne nauczyciela: pogadanka, dyskusja, praca z tekstem.
15. Planowanie ogniwa lekcji służącego utrwalaniu wiedzy. Planowanie lekcji chemii służącej
utrwalaniu wiedzy. Ogniwa lekcji służącej utrwalaniu wiedzy. Planowanie pozalekcyjnej
pracy uczniów służącej utrwalaniu wiedzy.
16. Sprawdzanie i ocenianie postępów ucznia – uzasadnienie nieodzowności, konieczności
standaryzacji i kwantyfikacji. Rodzaje ocen. Funkcje ocen: informacyjna, motywacyjna
i klasyfikacyjna. Metody sprawdzania wiedzy i umiejętności osób uczących się: odpytywanie
ustne, praca pisemna wykonywana poza bezpośrednią kontrolą uczącego, praca pisemna
wykonywana pod bezpośrednią kontrolą uczącego oraz praca praktyczna. Środki formalne
służące sprawdzaniu wiedzy i umiejętności.
17. Testy – rodzaje, analiza i zasady konstruowania (wg Niemierki). Klasyfikacja i przydatność
testów do określonych zadań: ocena własnego programu, indywidualizacja nauczania,
ocenianie uczniów i ocena własnej pracy nauczyciela.
18. Cechy poprawnie zbudowanego testu. Procesy budowy i przeprowadzania testu. Zadania
otwarte i zamknięte – wady i zalety. Klasyfikacja zadań otwartych i zamkniętych. Zadania
wielokrotnego wyboru: werstraktor i dystraktory, zastosowania, zasady poprawnego
25
konstruowania takich zadań. Popularne błędy popełniane przy konstruowaniu testu.
19. Zasady punktowania odpowiedzi, ustalania skali ocen i oceniania. Co po klasówce? Rola
i sposób przeprowadzania analizy testu. Uczenie się na błędach. Rola analizy ilościowej
i jakościowej testu w przygotowaniu go do szerokiego wykorzystania.
20. Ocenianie kształtujące. Omówienie koncepcji i sposobów jej wdrożenia. NACOBEZU i rola
informacji zwrotnej. Wpływ oceny kształtującej na proces uczenia się.
21. Krytyczna analiza przemian systemu edukacji w Polsce. Reformy szkolnictwa w latach 90.
Reforma gimnazjalna 1999. Studia w systemie 3+2 – wady i zalety. Reforma minister Hall
2008. Systematyczne zmniejszanie zakresu programowego i liczby godzin nauczania
przedmiotów przyrodniczych w IV etapie kształcenia. Dokąd zmierzamy?
22. Zreformowana podstawa programowa nauczania chemii w III i IV etapie kształcenia –
prezentacja zakresu kształcenia, komentarz na temat sensowności zmian. Miejsce
nauczyciela w nowej rzeczywistości szkolnej. Podejście strukturalne w nauczaniu
przedmiotów przyrodniczych i możliwości jego wdrażania w szkole po reformie.
Treści programowe ćwiczeń dla chemików
1. Laboratorium – doświadczenia, które można wykonywać w szkole:
 Typy reakcji chemicznych;
 Właściwości chemiczne tlenków, kwasów, zasad i soli;
 Równowaga chemiczna;
 Kinetyka chemiczna;
 Reakcje i właściwości wybranych związków organicznych;
 Chromatograficzna analiza produktów reakcji nitrowania fenolu;
 Wybrane doświadczenia z elektrochemii;
 Hydroliza soli;
 Badania wybranych substancji spożywczych i farmaceutycznych;
 Porównanie właściwości berylowców i glinowców;
 Zjawisko amfoteryczności;
 Badanie redukujących właściwości wybranych związków organicznych i nieorganicznych.
2. Metodyka prawidłowego i owocnego wykonywania doświadczeń przez ucznia i pokazów
nauczycielskich:
 przestrzeganie zasad BHP i regulaminu pracowni chemicznej;
 rozumienie instrukcji do doświadczenia i stosowanie się do niej;
 staranność i dyscyplina w wykonywaniu doświadczeń;
 świadoma obserwacja przebiegu doświadczenia;
 notowanie spostrzeżeń/obserwacji;
 formułowanie wniosków z doświadczeń na podstawie obserwacji i ewentualnie innej
wiedzy;
 poprawny zapis wniosków, w tym równań reakcji, i odróżnienie ich od obserwacji;
 sprawozdania pisemne z odbytych ćwiczeń jako trening tworzenia poprawnych wypowiedzi
na piśmie.
3. BHP w szkolnej pracowni chemicznej. Substancje toksyczne i szkodliwe. Pokazy
a ćwiczenia wykonywane przez uczniów.
4. Projektowanie szkolnych doświadczeń chemicznych. Tworzenie instrukcji do ćwiczeń.
5. Interpretacja wyników doświadczeń chemicznych. „Nie wszystko jest takie, jak się wydaje”.
6. Przygotowanie nauczyciela do prowadzenia lekcji. Rodzaje konspektów lekcji. Metodyka
pisania konspektów lekcji różnego typu. Analiza przykładowych konspektów lekcji.
26
7. Scenariusze lekcji – zasady i metodyka tworzenia. Analiza przykładowych scenariuszy lekcji.
8. Zasady i metody dydaktyczne w praktyce.
9. Prowadzenie lekcji próbnych na forum grupy ćwiczeniowej (w ciągu dwóch semestrów
wszyscy studenci po kolei).
10. Egzamin pogimnazjalny i maturalny – kryteria i metodyka oceniania odpowiedzi uczniów.
11. Sprawdzanie przykładowej pracy maturalnej z chemii. Analiza sprawdzonego arkusza pod
kątem jednakowości ocen.
12. Metodologia nauczania rozwiązywania problemów obliczeniowych. Od zadań prostych
do trudnych.
13. Ćwiczenia w nauczaniu rozwiązywania problemów obliczeniowych.
Treści programowe ćwiczeń dla fizyków
14. Laboratorium – przykładowe doświadczenia, które można wykonywać w szkole:
Barwny świat: spektrometria, dyspersja światła białego i monochromatycznego, widzenie
świata w zależności od koloru padającego światła, substraktywne i addytywne składanie
barw, widma emisyjne i absorbcyjne
15. BHP w szkolnej pracowni fizycznej. Czynniki zagrożenia, porażenie prądem elektrycznym,
promieniowanie jonizujące, substancje toksyczne i szkodliwe.
16. Projektowanie szkolnych doświadczeń fizycznych. Tworzenie instrukcji ćwiczeń.
17. Interpretacja wyników doświadczeń fizycznych. Hipoteza i weryfikacja
18. Przygotowanie nauczyciela do prowadzenia lekcji. Metodyka pisania konspektów lekcji.
Analiza przykładowych konspektów lekcji.
19. Scenariusze lekcji – zasady i metodyka tworzenia. Analiza przykładowych scenariuszy lekcji.
20. Metoda projektu: założenia, cele, przebieg, realizacja, podsumowanie - wstęp teoretyczny
i dyskusja. Przykładowe projekty z fizyki dla szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.
Tworzenie - planowanie własnych projektów interdyscyplinarnych z nauk przyrodniczych,
wzbogaconych eksperymentami fizycznymi.
21. "Zderzenie fizyki z literaturą" - przykładowe teksty pochodzące z lektur szkolnych (fragmenty
poezji i prozy) dotyczące zjawisk fizycznych. Interpretacja i wyjaśnianie treści w oparciu
o prawa fizyki. Filmy (bajki, ekranizacje powieści np. "Faraon", "Katedra" itp) wykorzystanie
zjawisk fizycznych do budowy atmosfery, interpretacja zjawisk fizycznych i ich zadań
w filmach. Wyszukanie własnych fragmentów filmów i literatury i stworzenie projektów
łączących nauki ścisłe z humanistycznymi
22. Aktywizacja uczniów. Popularyzacja wiedzy. Poznajemy miejsca warte pokazania uczniom wykorzystywanie wystaw interaktywnych, muzeów nauki, ogrodów doświadczeń podczas
procesu nauczania fizyki w szkole gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej. Wizyta na wystawie
interaktywnej "Świat zmysłów" w Collegium Minus w Krakowie. Wizyta na wystawie
interaktywnej "Wokół koła" w Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie. Uczestnictwo
w sobotnich lekcjach muzealnych z fizyki prowadzonych dla uczniów przez Muzeum
Inżynierii Miejskiej."Podglądanie" popularyzatorów, nauka od najlepszych. Dyskusja nad
sposobami popularyzacji wiedzy i ich wykorzystaniem w szkole Podsumowanie.
23. "Łamanie praw fizyki w bajkach", "10 najpiękniejszych doświadczeń z fizyki", "Fizyka na
biwaku", "Zasady fizyki przedstawione w reklamach, omówione na wybranych przykładach",
"Jak to działa"
- projekty z fizyki wykonane przez zespoły studenckie, wspólne
przestawienie projektów, rola mowy ciała, cechy dobrej prezentacji, oddziaływanie na
odbiorcę - ucznia poprzez obrazy, dźwięki a przede wszystkim eksperyment wykonywany
przez samego ucznia. Dyskusja i podsumowanie. Kompetencje kluczowe jakie należy
rozwijać w szkole zgodnie z zaleceniami Unii Europejskiej.
24. Zasady i metody dydaktyczne w praktyce, projektowanie, prowadzenie i interpretacja
27
eksperymentów.
25. Prowadzenie prezentacji eksperymentów na forum grupy ćwiczeniowej
.
Efekty kształcenia oraz sposób ich weryfikowania
Efekty kształcenia:
Absolwent posiada wiedzę z zakresu dydaktyki i szczegółowej metodyki działalności
pedagogicznej, popartą doświadczeniem w jej praktycznym wykorzystywaniu. Posiada
umiejętności i kompetencje niezbędne do kompleksowej realizacji dydaktycznych, wychowawczych
i opiekuńczych zadań szkoły, w tym do samodzielnego przygotowania i dostosowania programu
nauczania do potrzeb i możliwości uczniów. Wykazuje umiejętność uczenia się i doskonalenia
własnego warsztatu pedagogicznego z wykorzystaniem nowoczesnych środków i metod
pozyskiwania, organizowania i przetwarzania informacji i materiałów. jest praktycznie
przygotowany do realizowania zadań zawodowych (dydaktycznych, wychowawczych
i opiekuńczych) wynikających z roli nauczyciela.
Końcowe sprawdzenie i ocena nabytych umiejętności i kompetencji słuchacza:
Wykład: egzamin testowy
Ćwiczenia: na podstawie udziału w zajęciach, przygotowanych materiałów pisemnych
(sprawozdania z ćwiczeń, konspekt lekcji) oraz przeprowadzonych eksperymentów i lekcji próbnej.
Literatura obowiązkowa
1. Dydaktyka chemii, praca zbiorowo pod redakcją A.Burewicza i H.Gulińskiej, Wydawnictwo
Naukowe UAM, Poznań 2002.
2. Przykładowe testy z egzaminu pogimnazjalnego i maturalnego, publikowane na przykład na
stronach internetowych Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych i Centralnej Komisji
Egzaminacyjnej.
3. B.Niemierko, Diagnostyka edukacyjna, PWN, Warszawa 2009.
4. K.Skrok, Cele wychowawcze w kształceniu chemicznym, UMCS, Lublin 2008.
5. Dostępne przez Internet elektroniczne systemy kształcenia chemicznego, na przykład
system e-Chem Uniwersytetu Śląskiego http://el.us.edu.pl/upgow/course/category.php?id=9.
Literatura uzupełniająca
6. B.Niemierko, Pomiar sprawdzający w dydaktyce, PWN, Warszawa 1990.
7. B.Niemierko, Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki, Wydawnictwa
Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
8. W.Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Żak, Warszawa 2003.
9. M.Koszmider, Szkolne standardy jakości procesu kształcenia, Oficyna Wydawnicza Impuls,
Kraków 2008.
10.T.Lewkowski, Problemy kształcenia i pracy nauczycieli, Instytut Technologii Eksploatacji,
Radom 2007.
11. C.Day, T.Kościuczuk, Nauczyciel z pasją. Jak zachować entuzjazm i zaangażowanie w
pracy, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2008.
28
12. H.Hamer, Klucz do efektywności nauczania. Poradnik dla nauczycieli, Agencja Wydawnicza
Veda, Warszawa 2010.
13. L.Hurło, D.Klus-Stańska, Paradygmaty współczesnej dydaktyki, Oficyna Wydawnicza Impuls,
Kraków 2009.
14. J.Bednarek, E.Lubina, Kształcenie na odległość. Podstawy dydaktyki, PWN, Warszawa
2008.
15. Podręczniki z chemii/fizyki do gimnazjum wg nowej podstawy programowej.
16. Podręczniki z chemii/fizyki do szkoły ponadgimnazjalnej wg dotychczasowej i nowej
podstawy programowej.
17. J.W.Hill, T.W.McCreary, D.K.Kolb, Chemistry for Changing Times, 12th Ed., Prentice Hall,
New York 2010.
29
Wydział Matematyki, Fizyki, Chemii
Kwalifikacyjne Podyplomowe Studia Pedagogiczne Przygotowujące Do Nauczania Przedmiotu
Chemia/Fizyka
Tytuł modułu VII.
PRAKTYKI PEDAGOGICZNE
Liczba godzin:
Ćwiczenia:150 godzin ćwiczeń
Semestry, w których realizowany jest
przedmiot:
Forma rozliczenia studentów: zaliczenie na ocenę
ECTS
16
1,2,3
Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów
Praktyki pedagogiczne są organizowane w tych szkołach i placówkach, dla których słuchacz
uzyskuje kwalifikacje pedagogiczne do nauczania chemii lub fizyki.
Celem praktyk pedagogicznych jest kształtowanie kompetencji dydaktycznych przez
zapoznanie się ze specyfiką szkoły lub placówki, w której praktyka jest odbywana,
w szczególności poznanie realizowanych przez nią zadań dydaktycznych, sposobu
funkcjonowania, organizacji pracy, pracowników, uczestników procesów pedagogicznych
oraz prowadzonej dokumentacji.
Podczas tych zajęć student obserwuje lekcje, asystuje nauczycielowi prowadzącemu
zajęcia, prowadzi zajęcia wspólnie z nauczycielem, jak również samodzielnie planuje,
prowadzi, omawia prowadzone zajęcia. Analiza pracy nauczyciela i uczniów podczas
wspólnego omawiania praktyk przez opiekunów praktyk i studentów; obowiązki opiekuna
stażu.
Udział studenta w praktykach jest dokumentowany. Praktyki podlegają ocenie
z uwzględnieniem opinii opiekuna praktyk w szkole.
30
Treści programowe
Poznanie zasad pracy w różnych typach szkół i placówek oświatowych, w których
absolwenci mogą znaleźć zatrudnienie poprzez:
Obserwowanie:








Czynności podejmowanych przez opiekuna praktyk w toku prowadzonych przez niego
lekcji oraz aktywności uczniów,
Toku metodycznego lekcji ( zajęć), stosowanych przez nauczyciela metod i form
pracy oraz wykorzystanie pomocy dydaktycznych
Procesów komunikowania interpersonalnego i społecznego w klasie oraz interakcji
dorosły-dziecko, dziecko- grupa,
Sposobów aktywizowania i dyscyplinowania uczniów oraz różnicowania poziomu
aktywności poszczególnych uczniów,
Sposobu oceniania , zadawania i kontrolowania prac domowych
Dynamiki i klimatu społecznego klasy, ról pełnionych przez uczniów, zachowania
i postaw uczniów
Działań podejmowanych przez opiekuna praktyk na rzecz zapewnienia
bezpieczeństwa i zachowania dyscypliny
Organizacji przestrzeni w klasie i sposobu jej zagospodarowania
współdziałanie z opiekunem praktyk w:







Planowaniu i przeprowadzaniu lekcji
Organizowaniu pracy w grupach
Przygotowaniu pomocy dydaktycznych
Wykorzystywaniu środków multimedialnych i technologii informacyjnej w pracy
dydaktycznej,
Kontrolowaniu i ocenianiu uczniów
Podejmowaniu działań na rzecz uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
w tym szczególnie uzdolnionych,
Podejmowaniu działań w zakresie projektowania i udzielania pomocy psychologicznopedagogicznej
31
Pełnienie roli nauczyciela, w szczególności:











Planowanie lekcji, formułowanie celów, dobór metod i form pracy oraz środków
dydaktycznych i dostosowanie ich do realizowanych treści, etapu edukacyjnego
i dynamiki grupy uczniowskiej
Organizację i prowadzenie lekcji w oparciu o samodzielnie opracowane scenariusze,
Wykorzystywanie w toku lekcji środków multimedialnych i technologii informacyjnej
dostosowywanie sposobu komunikacji w toku lekcji (zajęć) do poziomu rozwoju
uczniów,
animowanie aktywności poznawczej i współdziałania uczniów, rozwijanie
umiejętności samodzielnego zdobywania wiedzy z wykorzystaniem technologii
informacyjnej,
organizację pracy uczniów w grupach zadaniowych,
dostosowywanie podejmowanych działań do możliwości i ograniczeń uczniów
ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
diagnozowanie poziomu wiedzy i umiejętności uczniów,
podejmowanie indywidualnej pracy dydaktycznej z uczniami (w tym uczniami
ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi),
podejmowanie działań wychowawczych w toku pracy dydaktycznej, w miarę
pojawiających się problemów, w sytuacjach: zagrożenia bezpieczeństwa, naruszania
praw innych, nieprzestrzegania ustalonych zasad,
podejmowanie współpracy z innymi nauczycielami, wychowawcą klasy, pedagogiem
szkolnym, psychologiem szkolnym oraz specjalistami pracującymi z uczniami
Analizę i interpretację zaobserwowanych albo doświadczanych sytuacji i zdarzeń
pedagogicznych, w tym:









prowadzenie dokumentacji praktyki,
konfrontowanie wiedzy teoretycznej z praktyką,
ocenę własnego funkcjonowania w toku wypełniania roli nauczyciela (dostrzeganie
swoich mocnych i słabych stron),
ocenę przebiegu prowadzonych lekcji (zajęć) oraz realizacji zamierzonych celów,
konsultacje z opiekunem praktyk w celu omawiania obserwowanych i prowadzonych
lekcji (zajęć),
omawianie zgromadzonych doświadczeń w grupie studentów (słuchaczy).
Nabycie umiejętności planowania, obserwacji, prowadzenia i dokumentowania zajęć.
Wyrobienie umiejętności analizy pracy nauczyciela i uczniów podczas omawiana
praktyk przez opiekunów praktyk i studentów.
Uświadomienie studentom ich słabych i mocnych stron, aby w ten sposób pomóc im
w dalszym rozwoju w zawodzie nauczyciela.
32
Literatura obowiązkowa




M. Taraszkiewicz, Jak uczyć lepiej czyli refleksyjny praktyk w działaniu, Wydawnictwo
CODN, Warszawa 1999
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 sierpnia 1991 r. w sprawie studenckich
praktyk zawodowych (Dz.U. z dnia 19 sierpnia 1991 r. z późniejszymi zmianami:
Dz.U. 93.25.112 8 i Dz.U.94.3.15).
Zarządzenie nr 41/2007 z dnia 27 czerwca 2007r. Rektora Uniwersytetu Śląskiego w
sprawie organizowania studenckich praktyk zawodowych w UŚi obowiązków
opiekunów praktyk.
Zarządzenia nr 93/2009 z dnia 17.09.09 Rektora UŚL zmieniające zarządzenie w
sprawie organizowania studenckich praktyk zawodowych w Uniwersytecie Śl. I
obowiązków opiekuna praktyk
Efekty kształcenia oraz sposób ich weryfikowania
Efekt kształcenia- poznanie działań dydaktycznych i wychowawczych szkoły realizowanych
w formie zajęć lekcyjnych, pozalekcyjnych, współpracy z organizacjami i instytucjami
wspierającymi rozwój ucznia w środowisku szkolnym
Samodzielne opracowanie scenariuszy zajęć, sporządzanie dokumentacji praktyki
wymaganych do sporządzenia raportu z praktyk.
33