Informacja dot. zmian wprowadzonych ustawą z dnia 9 kwietnia

KOMENDA GŁÓWNA POLICJI
BIURO PREWENCJI I RUCHU DROGOWEGO
ul. Puławska 148/150; 02-624 Warszawa; tel. 22 60 122 05 fax 22 60 134 97
[email protected]
Informacja
dot. zmian wprowadzonych ustawą z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo
o ruchu drogowym (Dz. U. poz. 591), które wejdą w życie z dniem 15 maja 2015 r.
Ustawa ta wdraża przepisy Unii Europejskiej, a w szczególności dyrektywę
wykonawczą Komisji 2014/37/UE z dnia 27 lutego 2014 r. dotyczącą przewożenia osób
w pojazdach samochodowych, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci. Poniżej omówiono
nowe regulacje zwracając uwagę na istotne elementy tych regulacji i wynikający z nich
odmienny niż dotychczas sposób postępowania policjantów.
 Zmienione zasady przewożenia dzieci
1.
W głównym zakresie regulacji ustawa ta modyfikuje zasady przewożenia dzieci, tj. osób
w wieku do lat 18, zaostrzając w niektórych przypadkach wymagania, w innych zaś
wprowadzając ich liberalizację.
1.1. Zmianie uległ przepis art. 39 ust. 3, określający podstawowe zasady przewożenia
dzieci w pojazdach samochodowych wyposażonych w pasy bezpieczeństwa.
1.1.1. W porównaniu do dotychczasowej regulacji usunięto kryterium wieku
dziecka, pozostawiając jedynie kryterium wzrostu, tj. poniżej 150 cm. Tak
więc również dziecko, które ukończyło 12 lat powinno być przewożone
w fotelikach bezpieczeństwa dla dziecka urządzeniach przytrzymujących dla
dzieci.
1.1.2. Zmieniono nazewnictwo urządzeń oraz wskazano źródło właściwych
warunków technicznych, z którymi muszą być one zgodne. W szczególności
nadal mogą być stosowane foteliki bezpieczeństwa dla dziecka i inne
urządzenia przytrzymujące dla dzieci, dalej zwane ogólnie urządzeniami
przytrzymującymi, mające homologację według regulamin EKG ONZ nr 44.
Nowe konstrukcje urządzeń przytrzymujących dla dzieci powinny uzyskać
homologację według regulaminu EKG ONZ nr 129.
1.1.3. Sprecyzowano rodzaje pojazdów objętych regulacją, zmieniając jednocześnie
formułę określania rodzaju pojazdów poprzez odwołanie się do kategorii
homologacyjnej. Zgodnie z załącznikiem nr 2 do ustawy – Prawo o ruchu
drogowym poszczególne kategorie homologacyjne oznaczają:
1) M1 – pojazd do przewozu osób, mający nie więcej niż osiem miejsc
oprócz siedzenia kierowcy, tj. samochód osobowy;
2) N1 – pojazd zaprojektowany i wykonany do przewozu ładunków i mający
maksymalną masę całkowitą nieprzekraczającą 3,5 t, tj. samochód
ciężarowy (dostawczy) lub ciężarowo-osobowy; w tej kategorii mogą
występować również samochody specjalne nieprzekraczające wskazanej
masy;
3) N2 i N3 – pojazdy zaprojektowane i wykonane do przewozu ładunków
i mające maksymalną masę całkowitą przekraczającą 3,5 t, przy czym dla
kategorii N2 masa ta zawiera się w granicach powyżej 3,5 t do12 t,
natomiast dla kategorii N3 – przekracza 12 t, tj. typowe samochody
ciężarowe; w tych kategoriach mogą występować również samochody
specjalne spełniające podane kryteria w zakresie masy.
1.1.4. Przewożenie dziecka cięższego, niż wynika to z grupy wagowej używanego
urządzenia przytrzymującego lub w urządzeniu niemającym homologacji
zgodnej z przepisami UE lub ww. regulaminami EKG ONZ stanowi
wykroczenie z art. 97 kw., w zw. z art. 45 ust. 2 pkt 3 i art. 39 ust. 3 pkt 1 lub
2 Prd.
1.2. Dodano nowy ust. 3a w art. 39 Prd, w którym expressis verbis wprowadzono
obowiązek instalowania urządzenia przytrzymującego zgodnie z zaleceniami
producenta. Przewożenie dziecka w nieprawidłowo zainstalowanym urządzeniu
przytrzymującym stanowi wykroczenie z art. 97 kw. w zw. z art. 45 ust. 2 pkt 3 i art.
39 ust. 3a Prd.
1.3. Dodano nowy ust. 3b w art. 39, który to przepis jako odstępstwo od zasady
przewiduje, że przewożone pojazdami ww. kategorii dziecko mające co najmniej 135
cm wzrostu może być przytrzymywane za pomocą pasów bezpieczeństwa pojazdu,
jeżeli ze względu na masę i wzrost tego dziecka nie jest możliwe zapewnienie mu
odpowiedniego urządzenia. W praktyce dotyczy to przewożenia dziecka mającego co
najmniej 135 cm wzrostu (ale mniej niż 150 cm) i jednocześnie wagę ciała
przekraczającą 36 kg1. Przewożenie cięższego dziecka w urządzeniu
przytrzymującym byłoby naruszeniem dyspozycji art. 39 ust. 3 pkt 1, zgodnie z którą
nie można przewozić dziecka w urządzeniu przytrzymującym niezgodnym z masą
tego dziecka.
Ponadto, w świetle tego przepisu niedopuszczalne jest przewożenie poza
urządzeniem przytrzymującym dziecka mającego mniej niż 135 cm wzrostu
zabezpieczonego wyłącznie pasami własnymi samochodu. Z formalnego punktu
widzenia taki czyn stanowi wykroczenie z art. 97 kw., w zw. z art. 45 ust. 2 pkt 3
i art. 39 ust. 3b Prd, jednakże, mając na uwadze, że dzieci o takich cechach jest
bardzo mało, ujawnienie takiego przypadku należałoby traktować z dużym
wyczuciem.
1.4. Kolejny, szczególny wyjątek od ogólnych zasad przewożenia dzieci samochodem
osobowym (M1) oraz małym samochodem ciężarowym (N1) określono w nowym
ust. 3c w art. 39. Przepis ten dopuszcza przewożenie na tylnym siedzeniu trzeciego
dziecka w wieku co najmniej 3 lat przytrzymywanego za pomocą pasów
bezpieczeństwa pojazdu, w przypadku gdy dwoje dzieci jest przewożonych
w urządzeniach przytrzymujących zainstalowanych na tylnym siedzeniu i nie ma
możliwości zainstalowania trzeciego urządzenia.
1
Zgodnie z art. 1 ust. 3 dyrektywy Rady 91/671/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw
Członkowskich odnoszących się do obowiązkowego stosowania pasów bezpieczeństwa w pojazdach (Dz. U. UE
L 373 z 31.12.1991 r., str. 26, z późn. zm.) dla III, najwyższej grupy wagowej, według której klasyfikuje się
urządzenia przytrzymujące dla dzieci, przewidują maksymalną wagę dziecka do 36 kg.
2
1.4.1. W praktyce taki przypadek może dotyczyć pojazdów 5-cio miejscowych,
o szerokości niewystarczającej do zainstalowania trzeciego urządzenia
w sposób zgodny z zaleceniami producenta.
Oceniając dopuszczalność zastosowania tego wyjątku przez
kierującego pojazdem, należy uwzględnić szerokość wolnego miejsca na
tylnych siedzeniach oraz wagę i wzrost dziecka przewożonego poza
urządzeniem przytrzymującym.
1.4.2. W samochodach osobowych o liczbie miejsc 6-9 i dwóch rzędach tylnych
siedzeń, ze względu na odpowiednio duże wymiary (w tym szerokość
siedzeń), zainstalowanie urządzenia przytrzymującego dla każdego
przewożonego dziecka nie powinno stwarzać żadnych problemów.
1.5. W art. 39 ust. 2 dodano nowe pkt 10 i 11 wyłączając z obowiązku korzystania
z pasów bezpieczeństwa (a tym samym również urządzeń przytrzymujących) dziecko
w wieku do lat trzech przewożone każdym autobusem (pojazd kategorii M2 i M3)
oraz dziecko przewożone autobusem publicznego transportu drogowego korzystające
ze 100% ulgi. Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r.
o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu
zbiorowego2 z takiej ulgi może skorzystać dziecko w wieku do 4 lat, pod warunkiem
niekorzystania z oddzielnego miejsca do siedzenia – w praktyce dziecko siedzi na
kolanach opiekuna (który nie jest zwolniony z obowiązku korzystania z pasów
bezpieczeństwa, jeśli autobus jest w nie wyposażony).
1.6. W art. 39 ust. 4 zmodyfikowano wyłączenia dotyczące przewożenia dzieci
szczególnymi pojazdami.
1.6.1. W porównaniu do dotychczasowej regulacji zachowano wyłączenie
dotyczące przewożenia dziecka taksówką, specjalistycznym środkiem
transportu sanitarnego oraz pojazdem Policji, Straży Granicznej lub straży
gminnej (miejskiej).
1.6.2. Zniesiono wyłączenie dotyczące przewożenie dziecka autobusem. W związku
z tym przewożenie dziecka w autobusie podlega tylko wyłączeniu ogólnemu
(w ogóle brak pasów bezpieczeństwa w autobusie) oraz omówionym w pkt.
1.5. wyłączeniom szczególnym wynikającym z ust. 2 pkt 10 i 11.
W pozostałych przypadkach przewożenie dzieci autobusem, jako że
pojazd ten nie jest objęty regulacjami ust. 3 w art. 39, podlega zasadom
ogólnym, a więc dzieci (niezależnie od wzrostu) powinny korzystać z pasów
bezpieczeństwa.
1.6.3. Dodano nowe wyłączenie, analogiczne jak dla osób dorosłych określone
w dotychczasowym pkt 2 w ust. 2, tj. posiadanie przez dziecko zaświadczenia
lekarskiego o przeciwwskazaniu do przewożenia w foteliku bezpieczeństwa
dla dziecka lub innym urządzeniu przytrzymującym dla dzieci.
1.7. W art. 45 ust. 2 zmodyfikowano zakazy dotyczące przewożenia dzieci.
1.7.1. Brzmienie pkt 4 dostosowano do postępu technicznego, a w szczególności do
stosowanych w nowych pojazdach urządzeń umożliwiających ręczną lub
2
Dz. U. z 2012 r. poz. 1138, z późn. zm.
3
automatyczną dezaktywację poduszki powietrznej dla pasażera w przypadku
zainstalowania urządzenia przytrzymującego tyłem w kierunku jazdy na
przednim siedzeniu.
1.7.2. Nadając nowe brzmienie w pkt 5 wprowadzono zakaz przewożenia dziecka
w wieku poniżej 3 lat pojazdem samochodowym ww. kategorii, który nie jest
wyposażony w pasy bezpieczeństwa i jakiekolwiek urządzenie
przytrzymujące dla dzieci. Zakaz ten nie dotyczy przypadków wskazanych
w art. 39 ust. 2 pkt 10 i 11.
1.7.3. Dodano nowy pkt 6 zakazujący przewożenia poza urządzeniem
przytrzymującym dziecka mającego mniej niż 150 cm wzrostu na przednim
siedzeniu każdego pojazdu samochodowego,.
Przepis ten modyfikuje zakaz wyrażony dotychczas w pkt 5
zmieniając kryterium wieku (do 12 lat) na kryterium wzrostu.
 Informowanie pasażerów
bezpieczeństwa
2.
autobusu
o
obowiązku
korzystania
z
pasów
W art. 39 w nowym ust. 2a kierujący autobusem (kategoria M2 i M3) wyposażonym
w pasy bezpieczeństwa został zobligowany do poinformowania osób przewożonych
pojazdem o obowiązku korzystania z pasów bezpieczeństwa, chyba że informacja o tym
została pasażerom zostali przekazana:
przez kierownika przewożonej grupy, co w praktyce dotyczy różnego rodzaju
wycieczek (kierujący autobusem musi mieć wiedzę, czy taka informacja została
pasażerom przekazana),
za pomocą urządzenia audiowizualnego,
za pomocą odpowiedniego piktogramu
umieszczonego przy każdym miejscu siedzącym
(biała postać na niebieskim tle).
Przekazanie pasażerom, w jeden ze wskazanych sposobów, informacji
o obowiązku korzystania z pasów bezpieczeństwa, zwalnia kierującego autobusem
z odpowiedzialności za naruszenie zakazu określonego w art. 45 ust. 2 pkt 3 Prd, tj.
z przewożenia pasażerów w sposób niezgodny z art. 39.
Jednocześnie należy podkreślić, że brak jest racjonalnych przesłanek do ścigania
kierującego autobusem, jeśli pasażerowie, mimo że z formalnego punktu widzenia nie
zostali poinformowani o obowiązku, korzystają z pasów bezpieczeństwa, w które jest
wyposażony w autobus.
 Zwolnienie z obowiązku korzystania z pasów bezpieczeństwa żołnierzy ŻW
3.
W art. 39 ust. 2, w zakresie dotyczącym osób dorosłych, dodano pkt 6a obejmując
wyłączeniem również żołnierzy Żandarmerii Wojskowej podczas wykonywania
czynności ochronnych. W szczególności chodzi tu o czynności, o których mowa w art. 4
ust. 2 pkt 18 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych
4
organach porządkowych3, polegające na zapewnieniu bezpieczeństwa uprawnionych
osób4.
Zwolnienie z obowiązku dotyczy wyłącznie żołnierzy ŻW, a więc nie obejmuje
żołnierzy wojskowych organów porządkowych.
 Nowa forma dokumentu stwierdzającego przeciwwskazania do korzystania z pasów
4.
W art. 39 ust. 2 pkt 1 zmieniono formę dokumentu stwierdzającego przeciwwskazania do
korzystania z pasów bezpieczeństwa z orzeczenia lekarskiego na zaświadczenie
lekarskie, przy czym, na mocy art. 2 ustawy zmieniającej, orzeczenia lekarskie wydane
na podstawie dotychczasowych przepisów zachowują ważność przez okres, na jaki
zostały wydane, jednak nie dłuższy niż 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy,
tj. do dnia 14 listopada 2016 r.
 Wzór zaświadczenia lekarskiego
5.
W art. 39 dodano nowe ust. 5 i 6 dotyczące zakresu danych i wzoru zaświadczenia
lekarskiego wystawianego osobom dorosłym i dzieciom, przy czym na mocy ust. 6
Minister Zdrowia określi wzory tych zaświadczeń.
 Stosowanie taryfikatorów
6.
Przedstawione wyżej zmiany zasad przewożenia dzieci oraz korzystania z pasów
bezpieczeństwa przez osoby dorosłe mają wpływ na stosowanie przepisów zawartych
w „taryfikatorach” mandatów karnych oraz punktów w zakresie nowych uregulowań.
Trwają prace legislacyjne mające na celu dostosowanie odpowiednich rozporządzeń do
tych regulacji. Do czasu wejścia w życie, ze względów formalnych od dnia 15 maja br.
w odniesieniu do niektórych naruszeń niektóre przepisy określające odpowiednio
wysokość mandatu karnego oraz liczbę punktów za dane naruszenie staja się
bezpodstawne.
6.1.1. W przypadku nakładania mandatu karnego za wykroczenie polegające na
przewożeniu dzieci w sposób niezgodny z przepisami, w zakresie nieobjętym
lp. 22-24 tabeli B załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 24
listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów
karnych za wybrane rodzaje wykroczeń5, wysokość tego mandatu może być
ustalona w granicach ogólnych, tj. od 20 do 500zł. Jednakże, mając na względzie
wysokości mandatów karnych skonkretyzowane w przepisach wymienionych lp. za
podobne wykroczenia, należałoby je uznać jako podstawowy wyznacznik.
6.1.2. W przypadku przypisania punktów za naruszenia nieobjęte kodem J 01
w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25
3
Dz. U. z 2013 r. poz. 568, z późn. zm.
Kwestie te uregulowane są w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 grudnia 2001 r. w sprawie
w sprawie osób, w stosunku do których Żandarmeria Wojskowa wykonuje czynności ochronne, oraz zakresu
i trybu współdziałania Żandarmerii Wojskowej z Biurem Ochrony Rządu (Dz. U. z 2014 r. poz. 277).
5
Dz. U. z 2013 r. poz. 1624 i z 2015 poz. 506.
4
5
kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy
ruchu drogowego6 należy przypisać kod Z 01.
6.1.3. Przykładowo można wskazać:
przewożenie dziecka w urządzeniu przytrzymującym zainstalowanym
niezgodnie z zaleceniami producenta, co stanowi naruszenie art. 39 ust. 3a
Prd – MK w wysokości 150 zł, kod Z 01,
przewożenie dziecka w wieku poniżej 3 lat w samochodzie osobowym,
samochodzie ciężarowym lub samochodzie specjalnym niewyposażonym
w pasy bezpieczeństwa
i urządzenie przytrzymujące, co stanowi
naruszenie art. 45 ust. 2 pkt 5 Prd7 – MK w wysokości 150 zł, kod J 018,
przewożenie na przednim siedzeniu pojazdu samochodowego, poza
urządzeniem przytrzymującym, dziecka mającego mniej niż 150 cm
wzrostu, co stanowi naruszenie art. 45 ust. 2 pkt 6 Prd – MK w wysokości
150 zł, kod Z 01.
Wyk. w 1 egz:
Egz. nr 1 – adresat (faksem) / a/a
Wyk. Mariusz Wasiak;
6
Dz. U poz. 488.
wprawdzie w przepisie lp. 22 „taryfikatora” mandatów karnych norma ta jest wyszczególniona jako podstawa
prawna, niemniej jednak, ze względu na całkowitą zmianę jej treści, z powodów formalnych nie można za to
naruszenie bezpośrednio zastosować wspomnianej lp. 22.
8
Ze względu na administracyjny charakter systemu punktowego oraz ogólny opis naruszenia oznaczonego
kodem J 01, nie ma przeszkód, aby – ze względu na uwzględnioną w kolumnie 4 kwalifikację prawną, jak ró1)
nież charakter samego czynu – przypisać mu liczbę 6 punków.
7
6