22 równieŜ mechanizmy adaptacyjne, które pozwalają lepiej

1. System ciepłowniczy jako obiekt automatyki
równieŜ mechanizmy adaptacyjne, które pozwalają lepiej dopasować się do zapotrzebowania
na ciepło, prognozować przebieg temperatury zewnętrznej na podstawie bieŜących
i zapamiętanych pomiarów, dostosować wartości parametrów regulacji do zmiany parametrów
obiektu. Stosowana jest równieŜ regulacja programowa, realizująca stabilizację parametrów
według wykresów przygotowanych na poszczególne dni tygodnia (dni robocze i święta).
Obecnie najczęściej spotykany układ technologiczny zautomatyzowanego, dwufunkcyjnego węzła szeregowo–równoległego przedstawia rys. 1.13 [43].
c.w.u.
c.w.u.
RCWU
WII
RC
RCWU
RCO
c.o.
WI
a) z regulacją ciśnienia
WCO
WII
Tzew
RCO
K
c.o.
RC
WI
WCO
b) z ograniczeniem przepływu
Tzew
WCO – wymiennik instalacji c.o.
WI – stopień I wymiennika c.w.u.
WII – stopień II wymiennika c.w.u.
RCO – regulator temperatury c.o.
RCWU –regulator temperatury c.w.u
RC – regulator róŜnicy ciśnień
K - kryza pomiarowa
Rys. 1.13 Zautomatyzowany węzeł szeregowo-równoległy
Węzeł ten jest wyposaŜony w regulator róŜnicy ciśnień (lub przepływu) oraz regulatory
temperatury w instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody uŜytkowej. Regulacja
temperatury odbywa się poprzez zmianę strumienia przepływu wody przez wymiennik, co
powoduje zmianę jego wydajności cieplnej. Temperaturę ciepłej wody uŜytkowej utrzymuje
się a na stałym poziomie (+55°C), natomiast do regulacji parametrów w instalacji c.o.
stosowane są regulatory pogodowe.
Regulacja miejscowa
Najprostszym sposobem regulacji miejscowej jest wymuszenie zmiany natęŜenia
przepływu nośnika ciepła przez grzejnik, a tym samym średniej temperatury i wydajności
cieplnej grzejnika. Elementem sterującym są ręczne lub termostatyczne zawory przy
grzejnikach. Dla ułatwienia regulacji dąŜy się do uzyskania liniowej zaleŜności pomiędzy
mocą grzejnika a stopniem otwarcia zaworu regulacyjnego. Ze względu na nieliniową
charakte-rystykę grzejnika stosuje się róŜne rodzaje stoŜka zaworu (np. o charakterze
logarytmicznym), tak by we współpracy z grzejnikiem dawały zaleŜność liniową. Regulatory
termostatyczne przy grzejnikach spełniają funkcję dokładnej regulacji najlepiej jako
uzupełnienie regulacji węzłowej [6]. Wprowadzenie regulacji miejscowej przy kaŜdym
odbiorniku jest optymalne ze względu na zuŜycie ciepła, ale nie zawsze opłacalne dla
odbiorców. NaleŜy więc liczyć się z tym, Ŝe w systemie będą występować odbiory bierne i
aktywne zasilane ze wspólnej instalacji. Tymczasem odbiorniki aktywne powodują zmiany w
układzie ciśnień w przewodach i zakłócają dostawę ciepła dla pozostałych odbiorów. Ze
względów hydraulicznych korzystne byłoby zastosowanie zaworów dwudrogowych, które
rozdzielają strumień wody sieciowej na produktywny i bezproduktywny bez zakłócania
przepływów w całej instalacji. Rozwiązanie to nie jest stosowane ze względu na niekorzystne
zawyŜanie temperatury wody powrotnej. Regulacja miejscowa polega zwykle na
utrzymywaniu stałej temperatury ogrzewanych pomieszczeń. MoŜliwa jest równieŜ
stabilizacja komfortu cieplnego lub regulacja programowa.
22
1. System ciepłowniczy jako obiekt automatyki
1.3.3 Zasady wprowadzania automatyzacji
Modernizacja i automatyzacja elementów systemu ciepłowniczego powinny zapewnić
niezawodną pracę całego obiektu i optymalne dostosowanie produkcji do zmiennego
zapotrzebowania na ciepło. Obejmują one zmiany technologiczne, opomiarowanie oraz
zastosowanie układów regulacji automatycznej. W opracowaniach podaje się, Ŝe
wprowadzenie pełnej regulacji automatycznej powoduje zmniejszenie ilości wody sieciowej
i zapotrzebowania na moc, dając średnie oszczędności energii rzędu 20÷25% [8]. Największe
efekty moŜna uzyskać w przypadku automatycznej regulacji układów centralnego ogrzewania.
Im wyŜszy stopień automatyzacji tym wyŜsze koszty, ale i większe oszczędności.
Jak potwierdzają liczne obserwacje, dla zachowania sprawności systemu ciepłowniczego i uzyskania wymiernych efektów ekonomicznych juŜ w trakcie modernizacji, waŜna
jest kolejność realizowanych prac. Oto kilka przykładów. WyposaŜanie na szeroką skalę
instalacji odbiorczych i węzłowych w urządzenia regulacji automatycznej powoduje istotne
zakłócenia warunków pracy systemów ciepłowniczych. Spontaniczna modernizacja
odbiorników prowadzi początkowo do spadku zuŜycia ciepła, ale po przekroczeniu pewnej
granicy wymusza konieczność modernizacji układów technologicznych ciepłowni, co moŜe
być pretekstem do podniesienia ceny ciepła [12]. Termorenowacja pozwala znacznie obniŜyć
współczynniki strat, ale bez regulacji działającej w instalacji odbiorczej powoduje tylko
przegrzewanie budynków. Modernizacja źródła ciepła, bez instalacji liczników u odbiorców
przynosi zyski tylko dostawcy [12]. Zrównanie ceny ciepła pochodzącego z kotłowni i
elektro-ciepłowni prowadzi do obniŜania stopnia skojarzenia (elektrociepłownie stają się w
coraz większym stopniu ciepłowniami duŜej mocy), poniewaŜ korzyści wynikające z pracy
skojarzonej są zaliczane na konto produkcji energii elektrycznej [50]. Racjonalny sposób
modernizacji systemów ciepłowniczych wymaga zarówno współpracy producentów,
pośredników i odbiorców ciepła, jak i wsparcia przez odpowiednie normy prawne.
Rozregulowanie systemu, brak odpowiednich ciśnień dyspozycyjnych i niekorzystne
oddziaływanie węzłów ciepłowniczych z automatyką pogodową na pozostałe węzły stanowią
często główne problemy przedsiębiorstw ciepłowniczych. W Poznaniu przeprowadzono
badania wpływu pracy jednej całkowicie zautomatyzowanej magistrali na zachowanie reszty
systemu [61]. W wyniku tych doświadczeń wysnuty został następujący wniosek, aby efekty
stopniowej automatyzacji nie były tracone we fragmentach nie objętych jeszcze automatyką,
wszystkie węzły powinny zostać wyposaŜone przynajmniej w regulatory przepływu
(ciśnienia). Udaną próbę takiej hydraulicznej regulacji sieci przeprowadzono we Wrocławiu
[49]. Polegała ona na wymianie nastawnych kryz dławiących w węzłach ciepłowniczych na
regulatory przepływu bezpośredniego działania. Efektem modernizacji było:
•
zmniejszenie strumienia przepływu wody sieciowej w źródle,
•
zwiększenie ciśnienia dyspozycyjnego na całej długości sieci — pozwoliło to podłączyć
nowych odbiorców,
•
ograniczenie strat energii cieplnej w budynkach zasilanych przez węzły bez automatyki,
które wynikały z oddziaływania węzłów z automatyką pogodową,
•
zmniejszenie konieczności wspomagania przepływu w sieci,
•
obniŜenie temperatury wody powrotnej w źródle (zwiększenie schłodzenia).
Proponowana w literaturze [55] kolejność modernizacji systemu ciepłowniczego nie
jest zbiorem sztywnych reguł, ale stanowi dobry punkt wyjścia przy planowaniu inwestycji:
•
zebranie danych o odbiorcach, sieci i źródłach ciepła,
23
1. System ciepłowniczy jako obiekt automatyki
•
pomiary rzeczywistych warunków pracy,
•
regulacja hydrauliczna strategicznych punktów sieci,
•
automatyzacja węzłów ciepłowniczych,
•
etapowa automatyzacja źródła ciepła (pomiary, układy wodne, kotły),
•
integracja układów sterowania.
Automatyzowanie węzłów ciepłowniczych powinno rozpoczynać się od węzłów znajdujących
się najbliŜej źródła i węzłów o duŜej mocy [56]. Aby przygotować źródło ciepła do
współpracy z regulowanymi węzłami (czyli pracy ze zmiennym przepływem wody w sieci),
naleŜy zautomatyzować układy wodne ciepłowni. Następnie, dla ostatecznego przygotowania
obiektu do pracy w trybie automatycznym, modernizacja powinna objąć kotły według ich
obciąŜenia — zwykle konieczne są wówczas zmiany technologiczne, na przykład
uszczelnianie kotłów [12]. Zazwyczaj modernizację i automatyzację wprowadza się
jednocześnie i to niezaleŜnie od siebie w wielu miejscach systemu ciepłowniczego. PoniewaŜ
jest to proces dość długotrwały, waŜne jest by wprowadzane układy regulacji umoŜliwiały
poprawną pracę zarówno zautomaty-zowanych jak i biernych fragmentów systemu. Same
natomiast powinny być w miarę moŜliwości niewraŜliwe na następne działania
modernizacyjne.
Rozwój cyfrowych urządzeń regulacyjnych był w ciepłownictwie od początku
słusznie postrzegany jako obiecująca alternatywa dla regulatorów analogowych [1]. Dostępne
obecnie regulatory, posiadające swobodnie programowane nastawy i funkcje, charakteryzują
się duŜą elastycznością, posiadają wiele wejść i wyjść (regulatory wielofunkcyjne), potrafią
prowadzić autodiagnostykę i rejestrować informacje [8], [51]. Jednocześnie maleją ich
rozmiary oraz koszty zakupu i instalacji, co pozwala na coraz szersze wprowadzanie układów
regulacji. Przyczynia się to do powstawania wielopoziomowych, rozproszonych układów
regulacji.
Wybór wariantu modernizacji moŜna zweryfikować dzięki zastosowaniu
nowoczesnych technik obliczeniowych i badań symulacyjnych. W systemie z regulacją
jakościową ze względu na praktycznie stałe wartości przepływów, do wyznaczenia
parametrów zapewniających poprawną pracę systemu wystarczy analiza statycznych
warunków hydraulicznych w sieci. Są one opisane przez układy równań wiąŜące wartości
przepływów, spadków ciśnień i wartości oporów hydraulicznych dla kaŜdego odcinka sieci i
dla kaŜdego rozgałęzienia. Zastosowanie elektronicznych technik obliczeniowych pozwoliło
juŜ w latach 60–tych zautomatyzować te obliczenia [54]. Obecne systemy komputerowe
umoŜliwiają wykonanie nie tylko dokładniejszych obliczeń ale równieŜ map i baz danych
elementów sieci (np.[58]). Wprowadzanie regulacji jakościowo–ilościowej w źródle ciepła i
na węzłach powoduje, Ŝe przepływy w sieci mogą się zmieniać w szerokich granicach. Z tego
teŜ powodu analiza pracy sieci w statycznych warunkach jest niewystarczająca i konieczna
staje się analiza dynamiczna, czyli ocena szybkości propagowania się zmian, przeregulowań,
stabilności, itp.
24
1. System ciepłowniczy jako obiekt automatyki
LITERATURA
1. Arabas J., Domański P.D., Świrski K., Praktyczne aspekty modelowania i optymalizacji
procesów przemysłowych, Pomiary, automatyka, kontrola nr 6/98
2. Åström K.J., Wittenmark B., Cucтeмы yпpaвлeния c ЭВМ, Moskwa 1987, МИР
3. Bielecki A., KrzyŜak W., Wiśniewski T., Stan i perspektywy automatyzacji systemów
ciepłowniczych w Polsce, Prace Instytutu InŜynierii Chemicznej i Urządzeń Cieplnych nr
61, Konferencja pt. Badania i rozwiązania ogrzewnictwie, ciepłownictwie, wentylacji i
klimatyzacji w Polsce, Wrocław-Szklarska Poręba 1990
4. Besler G.J., Współczesne problemy kształtowania mikroklimatu w
mieszkalnych. Ciepłownictwo, ogrzewnictwo, wentylacja nr 7/96, Warszawa
budynkach
5. Besler G.J., Zagadnienia energooszczędnego kształtowania mikroklimatu w budynkach, X
Zjazd Ogrzewników Polskich pt. Problemy ciepłownictwa, ogrzewnictwa, wentylacji i
klimatyzacji w nowych warunkach gospodarki rynkowej, Warszawa 1993
6. Chmielnicki W., Własności układów regulacji instalacji wewnętrznych centralnego
ogrzewania, X Zjazd Ogrzewników Polskich pt. Problemy ciepłownictwa, ogrzewnictwa,
wentylacji i klimatyzacji w nowych warunkach gospodarki rynkowej, Warszawa 1993
7. Chmielnicki W.J., Matematyczny model budynku do badań własności dynamicznych, VII
Międzynarodowa Konferencja Klimatyzacja i Ciepłownictwo, Wrocław-Szklarska Poręba
1995
8. Chmielnicki W.J., Sterowanie mocą w budynkach zasilanych z centralnych źródeł ciepła,
Warszawa 1996, PAN
9. Chmielnicki W.J., Komputerowe układy sterowania węzłów ciepłowniczych w teorii i
praktyce, Ciepłownictwo w Polsce i na świecie, Rocznik III (1996), zeszyt 9-10
10. Chwieduk D., Najnowsze tenencje w budownictwie energooszczędnym. Ciepłownictwo,
ogrzewnictwo, wentylacja nr 9/95, Warszawa
11. Czemplik A., Jabłoński A., Sokołowski W., Efekty automatyzacji ciepłowni „Zawiszów”
w Świdnicy, IV Krajowa Konferencja pt. Modernizacja Miejskich Systemów
Ciepłowniczych w Polsce, Międzyzdroje 1995
12. DzierŜgowski M., Wiszniewski A., Techniczne i ekonomiczne zagadnienia modernizacji
ciepłowni komunalnych, II Krajowa Konferencja pt. Modernizacja miejskich systemów
ciepłowniczych w Polsce, Międzyzdroje 1993
13. Findeisen W. Wielopoziomowe układy sterowania, Warszawa 1974, PWN
14. Findeisen W., Technika regulacji automatycznej, Warszawa 1978, PWN
15. Friedly J.C., Analiza dynamiki procesów, Warszawa 1975, WNT
16. Glinka J., Hrobowiec E., Modernizacja i postęp techniczny w systemach ciepłowniczych,
warunkiem zmniejszenia kosztów ich eksploatacji oraz stabilności cen za ciepło na
przykładzie warszawskiego systemu ciepłowniczego . Ciepłownictwo, ogrzewnictwo,
wentylacja nr 4/96, Warszawa
17. Gordon G., Symulacja systemów, Warszawa 1974, WNT
25
1. System ciepłowniczy jako obiekt automatyki
18. Górecki H.,Analiza i synteza układów regulacji z opóźnieniem, Warszawa1971, WNT
19. Górecki J., Sieci cieplne, Wrocław 1994, PWr
20. Hopkiewicz M., Pietrzyk Z., Modelowanie matematyczne procesów niestacjonarnych w
obiektach grzewczych, Prace Instytutu InŜynierii Chemicznej i Urządzeń Cieplnych nr 50,
Konferencja pt. Klimatyzacja i ciepłownictwo - racjonalizacja rozwiązań konstrukcyjnych,
Wrocław 1987
21. Jaskólski K., Czym ogrzewane są mieszkania w Polsce ? Ciepłownictwo, ogrzewnictwo,
wentylacja nr 11/95, Warszawa
22. JeŜowiecki J., Tiukało A., Zalewski J., Koncepcja wykorzystania modeli
probabilistycznych i technik symulacyjnych w problematyce systemów ciepłej wody
uŜytkowej, Prace Instytutu InŜynierii Chemicznej i Urządzeń Cieplnych nr 47, Konferencja
pt. Badanie systemów w ogrzewnictwie, wentylacji, klimatyzacji i ciepłownictwie,
Wrocław- Szklarska Poręba 1986
23. Kaczorek T., Teoria sterownia i systemów, Warszawa 1996, PWN
24. Kamler, Ciepłownictwo, Warszawa 1968, PWN
25. Kącki E., Elektroniczna technika obliczeniowa, Warszawa 1986, PWN
26. Kierlańczyk T., Kotte G., Koncepcja zabudowy akumulatorów ciepła w celu łagodzenia
procesu zmiennych obciąŜeń systemu ciepłowniczego. Ciepłownictwo, ogrzewnictwo,
wentylacja nr 4/96, Warszawa
27. Kołodziejczyk L., Gospodarka cieplna w ogrzewnictwie, Warszawa 1972, Arkady
28. Korbicz J., Sztuczne sieci neuronowe i ich zastosowanie w diagnostyce procesów
przemysłowych, Pomiary, automatyka, kontrola nr 4/98
29. Kurman K.J., Teoria regulacji: Podstawy, Analiza, Projektowanie, Warszawa 1975, WNT
30. Laskowski L., Metoda uproszczonej charakterystyki energetycznej obiektów mieszkalnych,
Ciepłownictwo, ogrzewnictwo, wentylacja nr 11/95, Warszawa
31. Nowa encyklopedia powszechna PWN, Warszawa 1997, PWN
32. Nowak B., Zalewski J., Opis dobowej dynamiki poboru ciepłej wody uŜytkowej w
wielorodzinnych budynkach mieszkalnych, Ciepłownictwo, ogrzewnictwo, wentylacja nr
8/95, Warszawa
33. Nowak B., Zalewski J., Zmienność przebiegów dobowych poboru ciepłej wody uŜytkowej
w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych dla dni roboczych, Ciepłownictwo,
ogrzewnictwo, wentylacja nr 9/95, Warszawa
34. Mańkowski S., Kierunki modernizacji miejskich systemów
Ciepłownictwo, ogrzewnictwo, wentylacja nr 5/95, Warszawa
ciepłowniczych,
35. Mańkowski S., Struktury techniczne współczesnych i przyszłych systemów ciepłowniczych
i ogrzewczych, Ciepłownictwo, ogrzewnictwo, wentylacja nr 7/96, Warszawa
36. Mańkowski S., Warunki rozwoju i modernizacji źródeł ciepła, X Zjazd Ogrzewników
Polskich pt. Problemy ciepłownictwa, ogrzewnictwa, wentylacji i klimatyzacji w nowych
warunkach gospodarki rynkowej, Warszawa 1993
26
1. System ciepłowniczy jako obiekt automatyki
37. Narowski P., Model dynamicznych stanów cieplnych budynku z infiltracją powietrza dla
potrzeb sterowania mocą cieplną, VI Krajowa Konferencja pt. Modernizacja miejskich
systemów ciepłowniczych w Polsce, Międzyzdroje 1997
38. Okołowicz-Grabowska B., Turlejski S., Model matematyczny procesów wymiany ciepła
w pomieszczeniach, Prace Instytutu InŜynierii Chemicznej i Urządzeń Cieplnych nr 47,
Konferencja pt. Badanie systemów w ogrzewnictwie, wentylacji, klimatyzacji i
ciepłownictwie, Wrocław- Szklarska Poręba 1986
39. Pasek K., Rylik P., NadąŜna regulacja średniej temperatury wody w węźle centralnego
ogrzewania, Prace Instytutu InŜynierii Chemicznej i Urządzeń Cieplnych nr 50,
Konferencja pt. Klimatyzacja i ciepłownictwo - racjonalizacja rozwiązań konstrukcyjnych,
Wrocław 1987
40. Pinot J., Modernizacja węzłów ciepłowniczych w Europie Środkowej i Wschodniej,
Międzynarodowa Konferencja pt. Stan ciepłownictwa w Szczecinie i moŜliwości
wykorzystania wód geotermicznych, Szczecin 1994
41. Pieńkowski K., Stempniak A., Wpływ modernizacji poszczególnych elementów systemu
ciepłowniczego na pracę centralnego źródła ciepła, Ciepłownictwo w Polsce i na świecie,
Rocznik III (1996), zeszyt 11-12
42. Popiel C.O., Wojtkowiak J., Własności fizyczne wody przeznaczone do obliczeń cieplnych
na komputerach PC (w zakresie 0°C do 150°C), Ciepłownictwo, ogrzewnictwo,
wentylacja nr 2/95 Warszawa
43. Poradnik: Ciepłownictwo, Warszawa 1994, Fundacja Rozwoju Ciepłownictwa "Unia
Ciepłownicza"
44. Poradnik inŜyniera automatyka, Warszawa 1969, WNT
45. Poradnik inŜyniera, matematyka, Warszawa 1986, WNT
46. Rabjasz R., Techniczne i technologiczne tendencje rozwoju instalacji centralnego
ogrzewania w budownictwie ogólnym w Polsce, X Zjazd Ogrzewników Polskich pt.
Problemy ciepłownictwa, ogrzewnictwa, wentylacji i klimatyzacji w nowych warunkach
gospodarki rynkowej, Warszawa 1993
47. Rajbasz R., Termorenowacja i jej wpływ na wymiarowanie i eksploatację centralnego
ogrzewania, Ciepłownictwo, ogrzewnictwo, wentylacja nr 6/95, Warszawa
48. Recknagel, Sprenger, Honmann, Schramek, Poradnik: Ogrzewanie+Wentylacja, Gdańsk
1994 EWFE-Polonia
49. Romaniszyn J., Regulacja hydrauliczna sieci ciepłowniczej zasilanej z EC-Wrocław,
Ciepłownictwo w Polsce i na świecie, Rocznik IV(1997), zeszyt 7-8
50. Rubik M., Termodynamiczne podstawy ciepłownictwa, ogrzewnictwa i klimatyzacji,
Ciepłownictwo, ogrzewnictwo, wentylacja nr 1/95, 4/95, 10/95 Warszawa
51. Simulink Dynamic System Simulation Software, User’s Guide, The Math Works, Inc. 1995
52. Syposz J., Pełech A., Nowoczesne programowalne regulatory mikroprocesorowe w
ogrzewnictwie, ciepłownictwie i klimatyzacji, II Krajowa Konferencja pt. Modernizacja
miejskich systemów ciepłowniczych w Polsce, Międzyzdroje 1993
27
1. System ciepłowniczy jako obiekt automatyki
53. Szwedowska-Kotlińska J., Wolna M., Nowoczesne technologie pozyskiwania i
wykorzystywania energii w Finlandii, Ciepłownictwo, ogrzewnictwo, wentylacja nr 4/95,
Warszawa
54. ŚnieŜyk R., Programy komputerowe do analizy hydraulicznej sieci cieplnych, Raport serii
SPR 34/82, Instytut InŜynierii Chemicznej i Urządzeń Cieplnych Politechniki
Wrocławskiej, Wrocław 1982.
55. ŚnieŜyk R., Metody modernizacji istniejących systemów ciepłowniczych, X Zjazd
Ogrzewników Polskich pt. Problemy ciepłownictwa, ogrzewnictwa, wentylacji i
klimatyzacji w nowych warunkach gospodarki rynkowej, Warszawa 1993
56. ŚnieŜyk R., Jak i za co modernizować krajowe systemy ciepłownicze na przykładzie
koncepcji dla Szczecina, II Krajowa Konferencja Modernizacja Miejskich Systemów
Ciepłowniczych w Polsce, Międzyzdroje 1994
57. ŚnieŜyk R., Wpływ niepełnej automatyzacji węzłów i sieci ciepłowniczej na pracę źródeł
ciepła, Nowoczesne ciepłownictwo nr 1/97
58. Turlejski S., Niemyjski O., Narowski P., Komputerowe wspomaganie eksploatacji i
planowania rozwoju systemów ciepłowniczych, II Krajowa Konferencja pt. Modernizacja
Miejskich Systemów Ciepłowniczych w Polsce, Międzyzdroje 1994
59. Wasilewski W., Racjonalizacja zuŜycia ciepła w instalacjach centranego ogrzewania i
ciepłej wody uŜytkowej, X Zjazd Ogrzewników Polskich pt. Problemy ciepłownictwa,
ogrzewnictwa, wentylacji i klimatyzacji w nowych warunkach gospodarki rynkowej,
Warszawa 1993
60. Weiss P., Popielas T., Przyszłość zdecentralizowanych elektrociepłowni w Polsce, VI
Krajowa Konferencja pt. Modernizacja miejskich systemów ciepłowniczych w Polsce,
Międzyzdroje 1997
61. Wilczak T., Tomczyński G., Wpływ całkowicie zautomatyzowanej magistrali na działanie
systemu ciepłowniczego w Poznaniu, II Krajowa Konferencja Modernizacja Miejskich
Systemów Ciepłowniczych w Polsce, Międzyzdroje 1994
62. Wilczak T., WdroŜenie automatyki w systemach ciepłowniczych, Ciepłownictwo,
ogrzewnictwo, wentylacja nr 4/95, Warszawa
63. Wojdyga K., Nowak S., MoŜliwości sterowania systemem ciepłowniczym przy
wykorzystaniu sztucznej sieci neuronowej, VI Krajowa Konferencja pt. Modernizacja
miejskich systemów ciepłowniczych w Polsce, Międzyzdroje 1997
28