Nadmorskie wydmy szare

Siedliska morskie i przybrze˝ne,
nadmorskie i Êródlàdowe solniska i wydmy
*2130
*Nadmorskie wydmy
szare
Siedlisko priorytetowe
Kod Physis: 16.221
A. Opis siedliska g∏ównego typu
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Definicja
Nadmorskie wydmy w zasadzie utrwalone, ustabilizowane i skolonizowane przez mniej lub bardziej zwartà
roÊlinnoÊç wieloletnich muraw, cz´sto wraz z bujnym
kobiercem porostów i mchów, z zaczàtkami odk∏adania
si´ próchnicy.
Charakterystyka
Siedlisko w zasadzie ustabilizowanych tzw. wydm szarych,
zbudowanych z piasków pochodzenia morskiego, z zapoczàtkowanym procesem glebotwórczym, przejawem
którego jest gromadzenie si´ na powierzchni niewielkich
iloÊci szczàtków organicznych. Ukszta∏towane pod wp∏ywem klimatu morskiego. Wydmy pokryte sà mniej lub
bardziej zwartymi murawami szczotlichowymi. W szeregu
sukcesyjnym wydm nadmorskich wyst´puje po stadium
ruchomych wydm bia∏ych.
Podzia∏ na podtypy
Wyró˝niono 1 podtyp, w ca∏oÊci pokrywajàcy si´ z typem
g∏ównym:
2130-1 Nadmorskie wydmy szare z murawà psammofilnà
Helichryso-Jasionetum litoralis – z kocankami i jasieƒcem
Umiejscowienie siedliska w polskiej
klasyfikacji fitosocjologicznej
Wydma szara poroÊni´ta murawà psammofilnà. Fot. A. Namura-Ochalska
134
Klasa Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis
kserofilne murawy piasków niewapiennych
Rzàd Corynephoretalia canescentis luêne murawy
napiaskowe
Piaszczyste
*Nadmorskie
∏awicewydmy
podmorskie
szare
Zwiàzek Koelerion glaucae murawy piaskowe siedlisk nadmorskich
Zespó∏ Helichryso-Jasionetum litoralis murawa psammofilna z kocankami i jasieƒcem
Bibliografia
*2130
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
BLAB J., RIECKEN U., SSYMANK A. 1995. Proposal on a criteria
system for a National Red Data Book of Biotopes. Landscape Ecology 10, 1: 41–50.
BEDNORZ J. 1983. Awifauna S∏owiƒskiego Parku Narodowego
z uwzgl´dnieniem stosunków iloÊciowych. Pr. Kom. Biol.
PTPN, 65, PWN, Warszawa – Poznaƒ.
BORÓWKA R. K. 1980. Wspó∏czesne procesy transportu i sedymentacji piasków eolicznych oraz ich uwarunkowania i skutki na obszarze wydm nadmorskich Prace Komis. Geogr.Geolog. PTPN 20: 1–126.
CHOJNACKI J. C., JASNOWSKA J. (red.), 1998. Raport o stanie
ochrony przyrody w województwie zachodniopomorskim.
Com. Graph, Szczecin, s. 67.
HELCOM. 1998. Red list of Marine and Coastal Biotopes and
Biotope Complexes of the Baltic Sea, Belt and Kattegat. Balt.
Sea Environ. Proc. No. 75.
HERBICH J., HERBICHOWA M. (red.) 1998. Szata roÊlinna Pomorza.
Zró˝nicowanie, dynamika, zagro˝enia, ochrona. Przewodnik sesji terenowych 51. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego
15–19 IX 1998. Wyd. Un. Gdaƒskiego, Gdaƒsk: 1–302.
HERBICH J., WARZOCHA J. 1999. Czerwona lista biotopów morskich i nadmorskich w polskiej strefie Ba∏tyku. Ochr. Przyr.
56: 3–16.
IUCN. 1994. IUCN Red list categories. Prepared by the IUCN
Species Survival Commission. As approved by the 40 the Meeting of the IUCN Council. Gland, Switzerland.
JASNOWSKA J., JASNOWSKI M. 1983. Pojezierze Zachodniopomorskie. Przyroda polska, Wiedza Powszechna, Warszawa.
KLIMKO M. 1975. Zró˝nicowanie ekologiczne roÊlin pla˝y
i wydm bia∏ych S∏owiƒskiego Parku Narodowego w oparciu
o cechy budowy anatomicznej. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. 28,
Ser. B. Botanika: 145–165.
KORNAÂ J. 1972. Zespo∏y wydm nadmorskich i Êródlàdowych.
W: Szafer W., Zarzycki K. (red.) Szata roÊlinna Polski, 1:
297–309, PWN, Warszawa.
MATUSZKIEWICZ W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roÊlinnych Polski. PWN, Warszawa.
MARSZ A. 1966. Geneza wydm ∏ebskich w Êwietle wspó∏czesnych procesów brzegowych. Prace Komis. Geogr.-Geol.
PTPN 4.6: 1–68.
NOWI¡SKI M. 1967. Polskie zbiorowiska trawiaste i turzycowe.
Szkic fitosocjologiczny. PWRiL, Warszawa.
OSTROWSKI M., SYMONIDES E. 1994. S∏owiƒski Park Narodowy. Sci&Art., Warszawa.
PIOTROWSKA H. 1979. Natural resistance against mechanical
destruction in plant communities on Baltic coast dunes. Zesz.
Nauk. Wydz. BIN0Z UG, Biol., 1: 5–14.
PIOTROWSKA H. 1988. The dynamics of the dune vegetation on
the Polish Baltic coast. Vegetatio, 77: 169–175.
PIOTROWSKA H. 1989. Natural and anthropogenic changes in
sand-dunes and their vegetation on the southern Baltic coast.
W: Meulen van der F., Jungerius PD., Visser J. H. (red.) Perspectives in coastal dunes management, 33–40, SPB Academic Publishing bv, the Hague.
PIOTROWSKA H. 1997. Przyroda S∏owiƒskiego Parku Narodowego. Bogucki Wyd. Nauk., Poznaƒ – Gdaƒsk.
PIOTROWSKA H. 2002. Zbiorowiska psammofilne na wydmach
polskiego brzegu Ba∏tyku. Acta Botanica Cassubica 3:5–47.
PIOTROWSKA H., CELI¡SKI F. 1965. Zespo∏y psammofilne wysp
Wolin i po∏udniowo-wschodniego Uznamu. Bad. Fizjogr. Pol.
Zach., 16: 123–170.
PIOTROWSKA H., KADULSKI S. 1985. Pojezierze Kaszubskie.
Przyroda polska, Wiedza Powszechna, Warszawa.
PIOTROWSKA H., STASIAK J. 1984a. Zbiorowiska na wydmach
Mierzei WiÊlanej i ich antropogeniczne przemiany. Fragm.
Flor. Geobot., 28, 2: 161–180.
PIOTROWSKA H., STASIAK J. 1984b. Naturalne i antropogeniczne zmiany strefowe flory naczyniowej bezleÊnych wydm
nadmorskich Mierzei WiÊlanej. Fragm. Flor. Geobot., 28,
3: 371–396.
PIOTROWSKA H., GOS M. 1995. Coastal dune vegetation in Poland: diversity and development. W: van Dijk. (red.) Management and preservation of coastal habitats. Proc. of a multidisciplinary workshop in Jastrz´bia Góra, Wyd. UG,
Gdaƒsk: 71–82.
RAFALSKI J., URBA¡SKI J. 1973. Wolin. Przyroda polska, Wiedza
Powszechna, Warszawa.
WARZOCHA J., HERBICH. J. 1997 mskr. Czerwona Ksi´ga biotopów morskich i nadmorskich w polskiej strefy Morza Ba∏tyckiego. Dla MÂZNiL
WOJTERSKI T. 1964. Schematy strefowego uk∏adu roÊlinnoÊci
nadmorskiej na po∏udniowym wybrze˝u Ba∏tyku. Bad. Fizjogr.
Pol. Zach., 14: 87–105.
WOJTERSKI T., BEDNORZ J. 1982. Pobrze˝e S∏owiƒskie i Kaszubskie. Przyroda polska, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Anna Namura-Ochalska
135
Siedliska morskie i przybrze˝ne,
nadmorskie i Êródlàdowe solniska i wydmy
*2130
1
B. Opis podtypu
*Nadmorskie wydmy szare
z murawà psammofilnà
Helichryso-Jasionetum litoralis
z kocankami i jasieƒcem
Siedlisko priorytetowe
Kod Physis 16.2212
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Cechy diagnostyczne
Cechy obszaru
Nadmorskie, ustabilizowane roÊlinnoÊcià napiaskowà (psammofilnà) wydmy szare, zlokalizowane w klasycznym uk∏adzie
w sàsiedztwie od strony morza wydm bia∏ych. Zazwyczaj stanowià kolejne po roÊlinnoÊci wydmy bia∏ej stadium sukcesji
na ruchomych, ja∏owych, skàpo pokrytych roÊlinnoÊcià piaskach wydmowych. Wraz ze wzrostem zwarcia roÊlinnoÊci nast´puje wzbogacanie piasku w substancje humusowe. Gleby
znajdujà si´ w poczàtkowym stadium rozwoju z cienkà, choç
zazwyczaj wyraênà warstwà próchnicy. W miar´ rozwoju murawy zmienia si´ odczyn pod∏o˝a – z alkalicznego na oboj´tny lub umiarkowanie kwaÊny, zwi´ksza si´ pojemnoÊç wodna
gleby, maleje przewiewnoÊç i przepuszczalnoÊç, piasek staje
si´ bardziej zwi´z∏y i mniej ruchliwy.
Fizjonomia i struktura zbiorowiska
Nadmorskie wydmy szare poroÊni´te sà, mniej lub bardziej
zwartymi, niskimi murawami psammofilnymi z jasieƒcem piaskowym w odmianie nadbrze˝nej Jasione montana var. litoralis i kocankami piaskowymi Helichrysum arenarium. Murawy
najlepiej rozwijajà si´ w miejscach os∏oni´tych od wiatru, s∏abo zasypywanych. Pokrywanie warstwy zielnej jest bardzo
zró˝nicowane (5–50%). Gatunkiem dominujàcym jest szarozielona, k´pkowa trawa – szczotlicha siwa Corynephorus canescens, od której pochodzi nazwa siedliska, cz´sto wyst´puje turzyca piaskowa Carex arenaria oraz starcze osobniki piaskownicy zwyczajnej Ammophila arenaria. Udzia∏ roÊlin kwiatowych, takich jak: jasieniec piaskowy, kocanki piaskowe, lnica wonna Linaria odora, bylica polna w odmianie nadmorskiej Artemisia campestris var. sericea, jastrz´biec baldaszkowy w odmianie wydmowej Hieracium umbellatum var. linariifolium, jest znacznie mniejszy. W warstwie mszystej, z regu∏y
pokrywajàcej powierzchni´ piasku co najmniej w 60%, dominujà porosty, g∏ównie z rodzaju Cladonia i Cladina.
Reprezentatywne gatunki
Szczotlicha siwa Corynephorus canescens, jasieniec
piaskowy w odmianie nadbrze˝nej Jasione montana
var. litoralis, kocanki piaskowe Helichrysum arenarium, bylica polna w odmianie nadmorskiej Artemisia
136
campestris var. sericea, jastrz´biec baldaszkowy w odmianie
wydmowej Hieracium umbellatum var. linariifolium, fio∏ek trójbarwny w odmianie nadmorskiej Viola tricolor ssp. maritima,
miko∏ajek nadmorski Eryngium maritimum, lnica wonna Linaria
odora, kruszczyk rdzawoczerwony Epipactis artrorubens.
Odmiany
Wydma szara mo˝e wykazywaç zró˝nicowanie siedlisk
pod wzgl´dem zasobnoÊci gleb, stosunków wodnych i intensywnoÊci procesów eolicznych, decydujàcych zw∏aszcza o bogactwie florystycznym roÊlin kwiatowych w zbiorowisku. W zwiàzku z tym wyró˝niono dwa podzespo∏y:
Helichryso-Jasionetum typicum i Helichryso-Jasionetum
cladonietosum ró˝niàce si´ umiejscowieniem na wydmie,
strukturà, florà, stopniem zaawansowania w sukcesji
i stabilizacjà pod∏o˝a.
Mo˝liwe pomy∏ki
Siedlisko mo˝e nawiàzywaç do suchych wrzosowisk ba˝ynowych lub zaroÊli wierzbowych, np. wierzby p∏o˝àcej
w podgatunku piaskowym, a wskutek nasadzenia lub
spontaniczego obsiewania sosny na wydmach szarych tak˝e do borów sosnowych. Poza póênymi stadiami sukcesyjnymi w kierunku suchego wrzosowiska lub boru sosnowego – nie ma niebezpieczeƒstwa pomy∏ki z innymi siedliskami, bowiem zawsze ma charakter otwartej murawy.
Identyfikatory fitosocjologiczne
Zwiàzek Koelerion glaucae murawy piaskowe siedlisk
nadmorskich
Zespó∏ Helichryso-Jasionetum litoralis murawa
psammofilna z kocankami i jasieƒcem
Dynamika roÊlinnoÊci
Spontaniczna
W warunkach naturalnych murawy psammofilne sà wzgl´dnie stabilne i trwajà w niezmienionej postaci przez wiele lat.
Spontaniczny rozwój roÊlinnoÊci i przekszta∏cenie si´ Helichryso-Jasionetum litoralis w inne zbiorowiska jest utrudnione
wskutek dzia∏alnoÊci silnego, nadmorskiego wiatru oraz ubogiego pod∏o˝a. Tylko w szczególnie sprzyjajàcych warunkach,
w miar´ wzbogacania gleby w próchnic´, wzrostu kwasowoÊci i post´pujàcej stabilizacji pod∏o˝a wydmy szare zasiedlane sà przez krzewy i krzewinki: wierzb´ p∏o˝àcà w podgatunku piaskowym Salix repens subsp. arenaria, ba˝yn´ czarnà
Empetrum nigrum i wrzos zwyczajny Calluna vulgaris, niekiedy sosn´ Pinus sylvestris. P∏aty zasypywane lotnym piaskiem
sà wtórnie zasiedlane przez piaskownic´ zwyczajnà.
Powiàzana z dzia∏alnoÊcià cz∏owieka
Wydmy szare sà siedliskiem podatnym na antropopresj´.
Bardziej stabilne i ˝yzne ni˝ wydmy bia∏e w minionych latach najcz´Êciej podlega∏y zalesieniom, niekiedy wprowa-
Piaszczyste
*Nadmorskie
∏awicewydmy
podmorskie
szare
dzano nasadzenia krzewów wierzby, ró˝y i innych gatunków. W wielu miejscach murawy zosta∏y wi´c zastàpione
przez uprawy sosny, g∏ównie zwyczajnej Pinus sylvestris,
a miejscami ró˝nych obcych gatunków, takich jak sosna
Banksa P. banksiana, sosna wejmutka P. strobus, sosna
czarna P. nigra. W wyniku dzia∏alnoÊci cz∏owieka (nasadzenia lub zniszczenie pokrywy roÊlinnej) nast´puje zmiana sk∏adu gatunkowego muraw lub uruchomienie procesów eolicznych w miejscach nieos∏oni´tych od dzia∏alnoÊci
wiatru. W zaburzonych, np. wskutek wzmo˝onej rekreacji,
zbiorowiskach obserwuje si´ spadek liczby gatunków typowych dla muraw nadmorskich oraz wzrost liczby gatunków
roÊlin naczyniowych obcych florze nadmorskiej. W u˝yênionych p∏atach roÊlinnoÊci spowodowanych brakiem toalet lub np. sadzeniem drzew w podsypk´ wkraczajà m.in.
liczne nitrofity, np. pokrzywa ˝egawka Urtica urens. Wyk∏adanie chrustu tak˝e u˝yênia i stabilizuje pod∏o˝e wydmy
szarej, przyspieszajàc sukcesj´ roÊlinnoÊci.
kszta∏ci∏y si´ w 3 makroregionach: Pobrze˝u Szczeciƒskim,
Pobrze˝u Koszaliƒskim i Pobrze˝u Gdaƒskim. Na Wyspie
Uznam – Mierzeja Karsiborska, na Wyspie Wolin – Mierzeja Przytorska; na làdzie – w pasie wybrze˝a: od ÂwinoujÊcia do Mi´dzyzdrojów, od Mi´dzywodzia do Dziwnowa,
od Niechorza do Mrze˝yna, mierzeje jezior: Resko, Jamno,
Bykowo, Kopaƒ (silnie zniszczone), tak˝e fragmentami na
Mierzei WiÊlanej. Najlepiej wykszta∏cone i zachowane wyst´pujà na Mierzei ¸ebskiej i Mierzei Sarbskiej.
Siedliska przyrodnicze zale˝ne
lub przylegajàce
Gatunki z za∏àcznika II Dyrektywy
Siedliskowej
Lnica wonna Linaria odora.
Rozmieszczenie geograficzne
i mapa rozmieszczenia
Wydmy szare wyst´pujà przerywanym pasem na ca∏ym wydmowym wybrze˝u Ba∏tyku, rozmieszczone najcz´Êciej
równolegle do linii brzegowej Morza Ba∏tyckiego. Wy-
Znaczenie ekologiczne i biologiczne
Siedlisko o znaczeniu europejskim ze wzgl´du na jego walory przyrodnicze, w tym zw∏aszcza obecnoÊç zagro˝onych
i chronionych gatunków nadmorskich psammofitów oraz
rzadkich gatunków ptaków umieszczonych w za∏àczniku
I Dyrektywy Ptasiej. Stanowi wa˝ne ogniwo charakterystycznego, strefowego uk∏adu nadmorskich ekosystemów.
Gatunki z za∏àcznika I Dyrektywy Ptasiej
Lerka Lullula arborea, Êwiergotek polny Anthus campestris.
Stany, w jakich znajduje si´ siedlisko
Stany uprzywilejowane
Wydmy szare pokryte sà mniej lub bardziej zwartymi murawami szczotlichowymi z jasieƒcem piaskowym w odmianie nadbrze˝nej Jasione montana var. litoralis i kocankami
piaskowymi Helichrysum arenarium. Najlepiej rozwijajà si´
w miejscach os∏oni´tych od wiatru i s∏abo zasypywanych.
Gatunkiem dominujàcym jest szarozielona, k´pkowa trawa – szczotlicha siwa Corynephorus canescens, cz´sto wyst´puje turzyca piaskowa Carex arenaria, a w warstwie
mszystej dominujà porosty.
Inne obserwowane stany
Siedlisko wydm szarych nale˝y do kategorii powa˝nie zagro˝onych. Znaczne ich powierzchnie uleg∏y przekszta∏ceniom;
np. na Mierzei WiÊlanej trudno jest znaleêç p∏aty naturalnie
zachowanych muraw psammofilnych. Siedlisko zosta∏o
zniszczone g∏ównie przez sztuczne zakrzaczenia i zalesienia,
w tym tak˝e gatunkami ekologicznie lub geograficznie obcymi: kosodrzewinà Pinus mugo, sosnà czarnà P. nigra, sosnà
Banksa P. banksiana, sosnà wejmutkà P. strobus. Wskutek
nasadzeƒ sosny nastàpi∏a szybka zmiana w∏aÊciwoÊci gleby
(wzrost kwasowoÊci) oraz wzrost zacienienia, co spowodowa∏o wycofywanie si´ Êwiat∏olubnych psammofitów i wkraczanie obcych dla muraw gatunków cieniolubnych, w tym
ró˝nych pospolitych roÊlin borowych. Wskutek dzia∏alnoÊci
cz∏owieka (deptanie, nasadzenia), zw∏aszcza w pobli˝u miejscowoÊci wczasowych, nastàpi∏a tak˝e fragmentacja i dege-
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
W klasycznym uk∏adzie wydmy szare sàsiadujà od strony
làdu najcz´Êciej z zaroÊlami wierzbowymi i nadmorskim
borem ba˝ynowym, a od strony morza – z wydmami bia∏ymi, rzadziej z pla˝à. W kompleksie wydmy szarej wyst´pujà niewielkie fitocenozy wrzosowisk ba˝ynowych (kod
Physis 16.23, kod Natura 2140). Miejscami znaleêç
mo˝na po∏o˝one w kompleksie boru nadmorskiego ustabilizowane misy deflacyjne lub fragmenty ustabilizowanych wydm parabolicznych.
*2130
1
137
Siedliska morskie i przybrze˝ne,
nadmorskie i Êródlàdowe solniska i wydmy
*2130
1
neracja siedlisk, o ró˝nym stopniu nasilenia. Siedliska sà
chronione w parkach narodowych, rezerwatach przyrody
oraz ogólnie, jako nale˝àce do nadmorskiego pasa wybrze˝a, przez Urz´dy Morskie, ale tzw. ochrona UM polega
g∏ównie, niestety, na ich zalesianiu.
WÊród zagro˝eƒ naturalnych do najwi´kszych nale˝y abrazja.
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Tendencje do przemian w skali
kraju i potencjalne zagro˝enia
138
P∏aty nadmorskich wydm szarych, wolne od antropopresji,
sà wzgl´dnie trwa∏e. Podlegajà spontanicznej degeneracji
w okresach nasilonych procesów eolicznych, a nast´pnie
spontanicznej regeneracji, a na odcinkach akumulacyjnych wybrze˝a z dobrze wykszta∏conà zonacjà i w starych
nieckach deflacyjnych – powolnej inwazji sosny. W d∏u˝szym horyzoncie czasu b´dà prawdopodobnie niszczone
w efekcie nasilajàcych si´ procesów abrazji, zw∏aszcza
fragmenty po∏o˝one stosunkowo najbli˝ej morza. Potencjalnym zagro˝eniem mo˝e byç budowa farm wiatrowych,
rozwój nadmorskich oÊrodków wczasowych oraz budownictwa rekreacyjnego, a wÊród zagro˝eƒ naturalnych nasilajàca si´ w ostatnich czasach abrazja brzegu.
U˝ytkowanie gospodarcze
i potencja∏ produkcyjny
Siedlisko niskoproduktywne. Z ekonomicznego punktu
widzenia nasadzenia sosny na wydmach szarych sà nierentowne. Od kilka lat wyst´puje zjawisko nasilonej presji
na turystyczno-rekreacyjne zagospodarowanie wydm,
atrakcyjnych ze wzgl´du na bliskoÊç morza, a tak˝e na wykorzystanie wietrznych terenów pod budow´ wiatraków.
Ochrona
Przypomnienie o wra˝liwych cechach
Siedlisko jest wyjàtkowo wra˝liwe przede wszystkim na
wszelkiego rodzaju nasadzenia drzew i krzewów oraz wydeptywanie. Z czynników naturalnych do najgroêniejszych
nale˝y post´pujàcy proces abrazji brzegu.
Zalecane metody ochrony
W pasie wydm szarych powinien obowiàzywaç zakaz:
• wprowadzania zalesieƒ i niszczenia naturalnej roÊlinnoÊci murawowej,
• penetracji turystycznej i rekreacyjnej,
• budownictwa, w tym rekreacyjnego.
Najlepszà ochronà dla zachowania szarych wydm jest
brak jakiejkolwiek interwencji w naturalne procesy przyrodnicze. RoÊlinnoÊç bywa wprawdzie zasypywana piaskiem, ale z czasem podlega samoistnej regeneracji.
Najlepiej zachowane i najrozleglejsze wydmy szare powinno si´ objàç ochronà rezerwatowà. W miejscach,
gdzie roÊlinnoÊç wydmy szarej stanowi stadium przejÊcio-
we (sukcesyjne) w kierunku boru sosnowego – mo˝na
rozwa˝yç ochron´ czynnà, polegajàca na systematycznym usuwaniu podrostu drzew.
Inne czynniki mogàce wp∏ynàç na sposób
ochrony
Gwa∏townie post´pujàca abrazja brzegu, sukcesja roÊlinnoÊci leÊnej. Trwajàcy od lat konflikt zapisów art. 42. pkt
2.11 w Ustawie o obszarach morskich Rzeczypospolitej
Polskiej i administracji morskiej, nakazujàcego zalesianie
wydm z art. 27a pkt 1 Ustawy o ochronie przyrody (dziÊ ju˝
nieaktualnej) zabraniajàcym Êwiadomego niszczenia gatunków chronionych i ich siedlisk.
Przyk∏ady obszarów obj´tych dzia∏aniami
ochronnymi
Mi´dzy innymi dla ochrony siedliska wydmy szarej utworzono S∏owiƒski Park Narodowy, Nadmorski Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy „Mierzeja WiÊlana” oraz obszary chronionego krajobrazu: Koszaliƒski Pas Nadmorski
oraz Nadmorski Pas Chronionego Krajobrazu.
Inwentaryzacje, doÊwiadczenia,
kierunki badaƒ
Nadmorskie wydmy szare od lat sà terenem badaƒ naukowych przede wszystkim pracowników Uniwersytetu Gdaƒskiego, jak równie˝ Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Szczeciƒskiego. Pomimo licznych badaƒ pracowników Katedry
Taksonomii RoÊlin i Ochrony Przyrody Uniwersytetu Gdaƒskiego brakuje szczegó∏owej i systematycznej inwentaryzacji wydm szarych na polskim wybrze˝u Morza Ba∏tyckiego
oraz systematycznych wyników badaƒ dotyczàcych ich dynamiki. Wobec tempa zachodzacych zmian cz´Êç dotyczàca wydm szarych w inwentaryzacji siedlisk morskich i nadmorskich dla MÂ i HELCOM (Warzocha J., Herbich J., 1997
mskr) ma w sporej cz´Êci charakter historyczny.
Monitoring naukowy
Monitoring naukowy nadmorskich wydm szarych powinien
obejmowaç ocen´:
• zmian po∏o˝enia i powierzchni p∏atów,
• zmian sk∏adu gatunkowego roÊlinnoÊci i pokrywania
gatunków,
• liczebnoÊci populacji wybranych, wa˝nych diagnostycznie
gatunków psammofitów, z uwzgl´dnieniem ich ˝ywotnoÊci,
• aktualnego stanu zagro˝enia roÊlinnoÊci i gleb.
Monitoring nale˝y przeprowadzaç co 3 lata w pe∏ni sezonu
wegetacyjnego. WczeÊniej nale˝a∏oby przeprowadziç inwentaryzacj´ wydm i dokonaç wyboru przynajmniej 10–15 p∏atów reprezentujàcych zró˝nicowanà struktur´ roÊlinnoÊci.
Anna Namura-Ochalska